(thayninga institute for strategic studies tiss) · အားျဖင့္ ......

ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔

(Thayninga Institute for Strategic Studies – TISS)

ကာကြယေရး၊ လၿခေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆငရာ

သတငးအခကအလက ေကာကႏႈတခက

အမတ (၉)၊ စကတငဘာ ၂၀၁၇

(ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔က ထတေဝသည)

Thayninga Institute for Strategic Studies – TISS

2

၂၀၁၇ စကတငဘာလ အတြက ကာကြယေရး၊ လၿခေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆငရာ

သတငးအခကအလက ေကာကႏႈတခက

နဒါနး

ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔ (Thayninga Institute for Strategic Studies – TISS) က

၂၀၁၅ ခႏစ မတလတြင စတငတညေထာငခၿပး ကာကြယေရး၊ လၿခေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆငရာ

က႑မားတြင ေလလာသေတသနျပသြားရန ရညရြယချခငး ျဖစသည။ ေသနဂၤအဖြ႔၏

အဓကရည႐ြယခကမာ ျမနမာႏငငေတာအစးရႏင တပမေတာ အတြက အေထာကအကျဖစေစမည

ကာကြယေရးႏင လၿခေရးဆငရာ အရပဘက သေတသနအဖြ႕အစညးအျဖစ တညေထာငသြားရန

ျဖစပါသည။ ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔၏ ရညမနးခကမားမာ -

(က) အမးသားလၿခေရး၊ ကာကြယေရးက႑ႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားတြင တစဖက

တစလမးမ ပါ၀ငကညႏငရန၊

(ခ) ႏငငတစႏငငအတြက မရမျဖစလအပေသာ စစမဟာဗဟာဆငရာ အသပညာမားႏင

ေျပာငးလတးတကလာေသာ စစဖကနညးပညာမားအား ျဖန႔ေ၀ေပးသြားရန၊

(ဂ) မးဆကသစ လငယမားအၾကား စစပညာစာေပ ေလလာမႈ ပမထြနးကားလာေစရန၊

(ဃ) ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာတပမေတာမား၏ ျပျပငေျပာငးလမႈမားအား သေတသနျပ

ေလလာရန၊

(င) ပမေကာငးမြနေသာ စစဖက - အရပဖက ဆကဆေရးတညေဆာကမႈက သေတသနျပျခငး

အားျဖင ျမနမာတပမေတာႏင ျပညသမားအၾကား ေပါငးကးသဖြယ ျဖစေစရန၊

(စ) ကာကြယေရးႏင လၿခေရးဆငရာ ရညညႊနးစာၾကညတကတစခႏင သတငး

အခကအလက ဗဟဌာနတစခ တညေထာငသြားရန၊

(ဆ) ကာကြယေရးႏင လၿခေရးဆငရာ သေတသနပညာရငမား ေမြးထတရန၊

ေသနဂၤအဖြ႔၏ ေဆာငပဒမာ Knowledge, Strategy & Union (ဗဟသတ၊ မဟာဗဟာ ႏင

ျပညေထာငစ) ျဖစၿပး ဗဟသတရာမးျခငးမသည မဟာဗဟာေျမာက ေ၀ဖနဆနးစစျခငးသ႔

တကလမးႏငၾကၿပး ျပညေထာငစၿပး တညၿမခငမာ အငအားေတာငတငးေနေစရန ရညသန

အားထတမညဟေသာ အဓပၸာယျဖစသည။


3

၂၀၁၇ ခႏစ စကတငဘာလအတြငး သတငးေကာကႏႈတခက ရကစြမတတမးမား

ေသနဂၤ မဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔အေနျဖင ျမနမာႏငငအတြက ၂၀၁၇ ခႏစ စကတငဘာလ

အတြငး ျဖစေပၚခသည ကာကြယေရး၊ လၿခေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆငရာ သတငးအခကအလက

ေကာကႏႈတခကမားက အမားျပညသ ေလလာသရႏငရန စစညးေဖာျပေပးလကပါသည။

၁။ ၁. ၉. ၂၀၁၇ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာနဥက႒ ႏငငေတာ၏ အတင ပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည မြနျပညသစပါတ ဒတယဥက႒ ႏငဟသာ ဥးေဆာငသည ကယစားလယအဖြ႔အား ေနျပညေတာရ အမးသားျပနလညသငျမတ ေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာန NRPC ဧညခနးမ၌ လကခေတြ႔ဆၿပး မြနျပညသစပါတ ၏ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ပါဝငေဆာငရြကမႈအေျခအေနမားက ရငးႏးပြငလငးစြာ ေဆြးေႏြးၾကသညဟ ႏငငေတာအတငပငခ႐း သတငးထတျပနေရး ေကာမတမ ထတျပနသည။

ခငးျပညနယ၊ ပလက၀ၿမ႕နယ ကလားတနျမစအေနာကဘကျခမး၊ "ကနသရက" ေတာငတနးေပၚတြင တပမေတာႏင AA အဖြ႔တ႔အၾကား ဩဂတ ၃၁ ရကတြင တက ပြျပငးထနစြာ ျဖစပြားခေၾကာငး၊ တကပြအတြငး တပမေတာဘကမ တပမေတာသား ၆ ဥး ကဆးခၿပး ပစၥတတစလက၊ လကနကႀကး ၆၀ မမ တစလက၊ MA-2 စကေသ နတတစလက၊ MA ေခမႈနးေရး႐ငဖယ ၄ လက၊ MA-4 ၄၀ မမ ဗးပစေလာငခာတြ တစလက အပါအဝင RPG အသး ၄၀ - မမ ေလာငခာအသးႏင စစအသးအေဆာင ပစၥညး ခယမးမးေကာက အမားအျပား ဆး႐ႈးခေၾကာငး သရသည။

တပမေတာစစေၾကာငးတစခအား AA အဖြ႔မ အလစအငက ရယတကခကမႈ ျပလပ ခ၍ တပမေတာမ အရာရ/စစသညအခ႕ ကဆးခသညအေပၚ တပမေတာသတငး မနျပနၾကားေရးအဖြ႔မ ရခငျပညနယ တညၿငမေအးခမးေရးႏင လၿခေရး ေဆာင႐ြက ေနသည ယခလအခန၊ ႏငငေတာ၏ အခပအျခာအာဏာက တစစတတစပငး ထ ခကနစနာ ထပါးေစသညအေရးကစၥအား အစးရ၊ တပမေတာႏင တငးရငးသားမား အားလးက အေနာကဘကတတငး စညး႐းကးေပါကမႈ မရေစေရး အစြမးကနေဆာင ႐ြကေနခနျဖစေၾကာငး၊ ယခအခနတြင AA အေနျဖင မလပသင၊ မလပထကသည ကစၥအား လပေဆာငခသညအတြက တပမေတာမ ျပငးထနစြာ ျပစတင႐ႈတခ ေၾကာငး၊ ထေရာကစြာ တ႔ျပနတကခက ေခမႈနးသြားမညျဖစေၾကာငး ထတျပနသည။

ျမနမာ-အႏၵယနယစပတြင အေျခစကေသာ ALA/ALP ဌာနခပက ၾသဂတ ၂၂ ရကမ စတင၍ AA အဖြ႔မ ဝငေရာကတကခကခရာ လကရတြင ထနးသမးလကႏငၿပျဖစ ေၾကာငး၊ ယခလ လပေဆာငရျခငးမာ ALA က လကနကျဖတသမးၿပး AA လက ေအာကသ႔ဝငကာ ရခငအလေတာတစခတညးေအာကတြင ရခငတပမေတာ တစခ တညးအျဖစ ရပတညရနအတြကျဖစေၾကာငး AA ဘကမ ေျပာၾကားသကသ႔ ရခင တငးရငးသား တပအခငးခငးအေပၚ ႀကတငေဆြးေႏြးမႈ မျပလပဘ လကနကျဖင ယခကသ႔ တကခကသမးပကျခငးမာ မလပသငေၾကာငး၊ ယခလ တကခကျခငးျဖင


4

ႏစေပါငး ၅၀ ေကာ ရပတညလာခသည ALP/ALA မာ ေပာကဆးသြားမည မဟတ ဟ ALP/ALA အဖြ႔ဘကမ ဆသည။

ကခငျပညနယ ဗနးေမာအကဥးေထာငတြင ၈ လေကာၾကာ ပဒမ ၁၇ (၁) မတရား အသငးအဖြ႔ ဆကသြယမႈျဖင ဖမးဆးခထားရသည NCA လကမတေရးထးထားေသာ ABSDF ဗဟေကာမတ၀င ကမငးေဌးအား ျပနလႊတေပးခေၾကာငး သရသည။ ၂၀၁၆ ဒဇငဘာ ၂၈ ရကက ကခငျပညနယ လငဇာအသြား စနလပးေပါငးဂတ၌ ဖမးဆး ထနးသမးခခရျခငးျဖစၿပး မးေမာကတရား႐းမ အျပစမရဟ ဆးျဖတမႈျဖင ျပနလည လြတေျမာကချခငးျဖစသည။

တပမေတာမ သတငးမဒယာႏင လပဂၢလအခ႕အေပၚ တရားစြဆထားသညအမႈမား အား ေကေအး႐ပသမးေပးလကေၾကာငး သရသည။ ေကေအးေပးခသည မဒယာ မားမာ The Daily Eleven Newspaper မ အယဒတာခပ ဥးေ၀ၿဖး၊ The Voice Daily မ အယဒတာခပ ဥးေကာမငးေဆြႏင ကေလာငရင ၿဗတသကကေမာင၊ DVB သတငးဌာနမ အႀကးတနးသတငးေထာကမားျဖစၾကသည ဥးေအးႏင၊ ဥးျပညဘနး ေအာငႏင ဧရာ၀တသတငးဌာနမ အႀကးတနးသတငးေထာက ဥးသနးေဇာတ႔ျဖစၿပး လပဂၢလမားမာ ဥးထငေကာ(ခ)ေကာထငႏင ေတာငင ဗကသ ဒတယဥက႒ ေ၀ယ သနး(ခ)ဗစတာ ဥးေဆာငေသာ ေကာငးသားမးဆက ေကတအးေ၀ေတာလနသခပ အဖြ႔တ႔က တရားစြဆထားသည အမႈမားက ႐ပသမးေပးချခငးျဖစသည။ သတငးမဒ ယာေကာငစသ႔လညး ေနာငတြင သတငးေရးသားေဖာျပမႈမား၌ သတငးမဒယာ ကင ၀တႏငအည တကမႈ၊ ဘကမလကမႈ၊ မတမႈရေစေရးတ႔အတြက ၀ငး၀နးတညမတ လပေဆာငေပးႏငေရး အသေပးအေၾကာငးၾကားခသညဟ သရရသည။

ျမနမာႏငငအတြငး ျပညနယႏငတငးအားလးနးပါးတြင ပ႕ႏ႔ျဖစပြားေနသည ရာသ တပေကြး H1N1 မာ ၅ ရကအတြငး ပးေတြ႔လနာ ၂၀ ဦး ထပမေတြ႔ရေၾကာငး ေနျပညေတာ ျပညသ႔ကနးမာေရးဦးစးဌာနမ သရသည။ ၾသဂတ ၂၈ ရကမ စကတင ဘာ ၁ ရကထ H1N1 ေၾကာင ေသဆးသ ထပမမေတြ႔ရေတာေၾကာငး၊ ယခႏစ ဇလင ၂၁ ရကမ ၾသဂတ ၂၇ ရကအထ H1N1 ေၾကာင ေသဆးသ စစေပါငး ၃၅ ဦး ရခသည။ ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာနမ စာရငးမားအရ ဇလင ၂၁ ရကမ စကတငဘာ ၁ ရက ေန႔လည ၂ နာရအထ တစႏငငလး အတငးအတာျဖင လတတ ေလာ ျပငးထနအသကရလမးေၾကာငး ပးဝငေရာဂါ လနာ ၁,၀၁၆ ဦး၊ ရာသတပ ေကြး H1N1 လနာ ၃၆၃ ဦးႏင ေသဆးသ ၃၅ ဦးအထ ရၿပးျဖစေၾကာငး သရရသည။

အစးရႏင ဝနႀကးဌာန ဝကဘဆက ၂၂ ခက ဆကဘာတကခကမႈမား ျဖစပြားခၿပး ေနာက ျမနမာႏငငက ပစမတထားၿပး ဆကဘာစစပြ ျဖစပြားလာႏငေျခရေၾကာငး၊ ဆကဘာတကခကခရျခငးႏင ဆကဘာလၿခေရးႏင ပတသကသည အေရးေပၚထး ျခားျဖစစဥမား ျဖစပြားပါက MMCERT သ႔ ဆကသြယ အကအညေတာငးႏငေၾကာငး ျမနမာႏငင ဆကဘာအေရးေပၚတ႔ျပနမႈအဖြ႔ MMCERT က သတငးထတျပနထား ေၾကာငး သရသည။ ရခငေဒသတြငး အၾကမးဖကမႈမားက ကာကြယေနသည လပ ငနးစဥမားအေပၚ လမးသဥးသတျဖတမႈဟစြပစြကာ အစးရဝနႀကးဌာန ဝကဘဆက မားက ဆကဘာတကခကမႈမား ျပလပမညဆကာ တရကအေျခစကဟ ယဆရ


5

သည ဟကကာအဖြ႔မ လမႈကြနရက ေဖဘြတစာမကႏာမတစဆင ၿခမးေျခာကေရး သားချခငး ျဖစသည။

ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစ၌ ရခငျပညနယအေရး ေဆြးေႏြးမႈမားအၿပးတြင ကလ သမဂၢဆငရာ အေမရကနသအမတႀကး Nikki Haley မ အစြနးေရာကမား၏ အၾကမး ဖက တကခကမႈက ျပစတင႐ႈတခေသာလညး လၿခေရးတပဖြ႔မား၏ တ႔ျပနလပ ေဆာငမႈမားတြင အရပသားမားႏင အကအညေပးေနသမားက မထခကေစဘ ႏငင တကာ လသားခငးစာနာကညမႈ ဥပေဒမားအတငး လပေဆာငရနႏင ကဖအာနန ေကာမရင၏ အႀကျပခကမားက အလငအျမန အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက သြားရနလညး တကတြနးေၾကာငး ေျပာၾကားသည။

ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးအေျခအေနဆငရာ အထးစစမးစစေဆးေရးမး ေဒါကတာ ယနဟလက ဘဂၤါလအစြနးေရာကသမားမား၏ အၾကမးဖကတကခကမႈမားအေပၚ အျပငးထနဆး ျပစတင႐ႈတခေၾကာငး၊ အျပစမအရပသားမားအား အၾကမးဖကမႈမား က ခကခငးရပဆငးရနႏင အၾကမးဖကသသရာ ပမဆးရြားလာျခငးသည အထး စးရမစရာျဖစၿပး ခကခငးရပတန႔ႏငရန လပေဆာငရမာျဖစၿပး လကရအေျခအေန မားေၾကာင ရခငျပညနယ၌ စနစတကခြျခားဆကဆမႈ တစေကာျပနလာသည အၾကမးဖကမႈ၏ အေျခခအေၾကာငးရငးမားက ကငတြယေျဖရငးေရး ႀကးပမးမႈမား လမးလြသြားမညက စးရမမသညဟလညး ေဒါကတာယနဟလက ေျပာၾကားသည။

ေမာငေတာၿမ႕နယ နယေျမ ၄ အတြငး လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက နယေျမရငးလငး ေရးေဆာငရြကစဥ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမား ၁၀၀ ေကာမ တတ၊ ဓား မားျဖင ၀ငး၀နးတကခကခသျဖင ခခတကခကခရာ အနးရေတာငကနးေပၚသ႔ ထြက ေျပးတမးေရာငသြားၿပး ကနရေနသည အၾကမးဖကသမား ေခၚဘရာေမာက ၃၅ ႏစ၊ အာႏေဆာဘ ၁၃ ႏစ၊ ေဆြေယာ ဒေဆာငး ၅၄ ႏစႏင အလယာစ ၂၄ ႏစ တ႔အား ၎တ႔ကငေဆာငလာသည ဓားမားႏငအတ ဖမးဆးရမခေၾကာငး၊ ARSA အစြနး ေရာကအၾကမးဖကသမားမားသည ခခတကခကျခငး၊ လစလေ၀းျဖင တကခက ျခငး၊ လကလပမငးမားျဖင တကခကျခငးမားက ဆကလကျပလပလကရေၾကာငး သရသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငး၌ ARSA ဘဂၤါလအစြနးေရာက အၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖကတကခကမႈမားေၾကာင နယေျမတညၿငမေအးခမးေရးႏင ေဒသခ တငး ရငးသားျပညသမား စးရမေၾကာငၾကမႈ ကငးေ၀းေစရန လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက နယေျမလၿခေရးႏငစးမးေရး ေဆာငရြကလကရရာ ေမာငေတာ၊ ပနးေတာျပင အေနာကေကးရြာရ အစၥလာမဘာသာဝင ေကးရြာအပခပေရးမး၊ ဘာသာေရးေခါငး ေဆာငမား၊ ရြာသရြာသားမားႏငေတြ႔ဆရာ ၎တ႔သည ARSA အစြနးေရာက အၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖကလပရပမားက လး၀လကမခေၾကာငး၊ ႏငင ေတာအစးရႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသြားလေၾကာငးႏင ARSA အဖြ႔၏ လႈပရားမႈသ တငးမားကလညး လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားထသ႔ ေပးပ႔သြားမညဟ ေျပာၾကားၾက ေၾကာငး သရရသည။

လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားသည န႔သာေတာငေကးရြာ၌ နယေျမစးမးေရးႏင အၾကမးဖက


6

ႏမနငးေရး သြားေရာကစဥ မးတကေခာငး၀ကငးစခနးႏင ကြမးသးပငေခာငး၀ ကငး စခနးၾကားတြင ေပ ၁၂၀ ခန႔ နယစပၿခစညး႐း ကာရထားသည သႀကးမားအား ဖကဆး၍ ေခာငးေပါက၀မားအတငး တစဖကႏငငသ႔ အလြယတက ၀ငထြကသြား လာေနႏငသညက ေတြ႔ရရေၾကာငး၊ န႔သာေတာငေကးရြာရ တငးရငးသားေနအမ ၃၇ လးအား မးရႈ႕ဖကဆးထားၿပး န႔သာေတာငပရဟတစာသငေကာငး ၿဂဟန ဘရားရ ဘရားဆငးတေတာ အားလး၏ မဏေတာ(ဥးေခါငးေတာ)မား ျဖတထားၿပး ဘနးႀကးေကာငးအတြငး မးရႈ႕ဖကဆးထားသညက ေတြ႔ရေၾကာငး သရရသည။

၂။ ၂. ၉. ၂၀၁၇ ေနျပညေတာရ ဘရငေနာငရပသာ၌ ကငးပျပလပသည ရခငျပညနယအတြငး လၿခေရးႏင ကာကြယေရးတာ၀နမား ေဆာငရြကလကရေသာ လၿခေရးတပဖြ႔၀င မား၊ ဌာနဆငရာ၀နထမးမားႏင ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားမား ၏ အၾကမးဖကတကခကမႈ ျဖစစဥမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငေနရသည ေဒသချပညသမားအတြက အလေငြေပးအပပြအခမးအနားတြင တပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငက အမာစကားေျပာၾကားရာ၌ ၁၉၄၂ ခႏစကျဖစပြားခသည အလယသေကာျဖစစဥကသ႔ ဘဂၤါလမားက ေဒသခ တငးရငးသားမားအား တကခကသတျဖတေမာငးထတၿပး ရခငတငးရငးသားမား ပငဆငသညနယေျမမား ဆး႐ႈးမႈမး ထပမအျဖစမခႏငေၾကာငး၊ ျမနမာႏငင၏ အခပအျခာအာဏာ ပြနးပထခကမႈ လး၀မျဖစေစရန တပမေတာအေနျဖင အျပည အ၀ ထနးသမးကာကြယသြားမည ျဖစေၾကာငး၊ လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားသာမက ႏငင ၀နထမးအဖြ႔အစညးမား၊ ျပညသအားလးကလညး မးခစစတအျပညျဖင ၀ငး၀နး ကာကြယရမညျဖစေၾကာငး ထညသြငးေျပာၾကားသည။ အခမးအနားတြင အလရင မား၏ စစေပါငးလဒါနးေငြကပ သနးတစေသာငးကးေထာငေကာ ရရခသည။

ရမးျပညေျမာကပငး မဆယၿမ႕၊ ေတာငရပကြကတြင လကလပအသမငး ၁ လး ေပါကကြမႈျဖစပြားခၿပး ထခကဒဏရာရရမႈမရေၾကာငး၊ ကြတခင-မဆယ ျပညေထာင စကားလမးမႀကးေပၚရ မငတငအမတ ၂၇၃ ၌လညး မသကၤာဖြယ အရာ၀တတစခ ေတြ႔ရေၾကာငး ေအာရယမတယလကမၸဏမ လမးျပျပငေရးအဖြ႔၏ သတငးေပးပ႔ခက အရ သြားေရာကရငးလငးရာ အလား ၈ လကမ၊ အန ၄ ဒသမ ၅ လကမခန႔ရ အစမးေရာင ေရ႕ထြကမငးတစလးအား ေတြ႔ရၿပး သကမျပလပႏငခေၾကာငး၊ ဆကစပပစၥညးမားျဖစသည လပစစဒတေနတာ ၂ ခ၊ ဓာတခအေသး ၅ လးပါ ဆားကစအ ၁ ခ၊ အရည ၃ ေပခန႔ရ အ၀ါေရာင၀ါယာႀကး ၂ ေခာငးတ႔အား သမး ဆညးရမခေၾကာငး တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ႐းမ သတငးထတျပနသည။

ျပညထေရးဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစဝနႀကး ဒတယဗလခပႀကးေကာေဆြႏင အဖြ႔ သည ဘးသးေတာငႏင ေမာငေတာၿမ႕ရ ရတပဖြ႔ဝငမား၊ ဌာနဆငရာဝနထမးမား၊ မ သားစဝငမား၊ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏငလညးေကာငး၊ အမတ ၃ နယျခားေစာငရ တပဖြ႔ခြ၌ မသားစဝငမားႏငလညးေကာငး၊ ဘးသးေတာငျပညသ႔ေဆး႐ႏင အကဥး ေထာငသ႔လညးေကာငး၊ အမတ ၄ နယျခားေစာငရတပဖြ႔ခြႏင ေမာငေတာေလးမင ရ အမတ ၂ နယျခားေစာင ရတပဖြ႔ခြသ႔လညးေကာငး၊ ေမာငေတာၿမ႕ေပၚရ ယာယ ကယဆယေရးစခနးမားသ႔လညးေကာငး သြားေရာကကာ မသားစဝငမားႏင ေတြ႔ဆ


7

ခေၾကာငး သရရသည။ ျမနမာတပမေတာမ ရဟတယာဥမားသည ၃ ႀကမတငတင ဘဂၤလားေဒရ ေလပင

နကထ ဝငေရာကလာသညအတြက ဒါကာအေျခစက ျမနမာသ႐းက အေၾကာငး ၾကားစာ ေပးပ႔ကန႔ကြကခေၾကာငး ဘဂၤလားေဒရအစးရ သတငးေအဂငစ BSS မ ေဖာျပသည။ BSS ၏ ေဖာျပခကအရ ျမနမာရဟတယာဥမားသည Ukhia ေဒသတြင ၿပးခသည ၾသဂတ ၂၇၊ ၂၈ႏင စကတငဘာ ၁ ရကတ႔၌ အႀကမႀကမ ဝငေရာကခ ေၾကာငး၊ ဘဂၤလားေဒရႏငငျခားဝနႀကးဌာနက ျမနမာရဟတယာဥမား ၎တ႔၏ ေလ ပငနကထ ဝငေရာကလာျခငးသည အမနးခငးေကာငး ဆကဆေရးႏင မကကညဘ မလလားအပသည အေျခအေနဆသ႔ ဦးတညႏငေၾကာငး၊ ယခကသ႔ျဖစစဥမား ေၾကာင ႏစႏငငနားလညမႈႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈတ႔က ထခကေကာငး ထခကႏင ေၾကာငးလညး ေရးသားထားေၾကာငး သရသည။

စကတငဘာ ၁ ရက မနကပငးတြင ေကာကေတာၿမ႕နယ ျပညေတာသာရပကြက အနး ပကသညရပကြက သခၤငးေဟာငးရ ဇရပေဟာငး ဖကဆးခရေၾကာငး ေကာ လာဟလမား ထတလႊငၿပး ဆပမႈျဖစေစလသအခ႕မ ေသြးထးလႈ႔ေဆာျခငး၊ ေကာကျဖၿမ႕နယ ေစတေတာငရပကြကတြင ႐းခနးဖြငလစထားေသာ လငယအား မာနအဖြ႔ Youth Strength Association - YSA ႐းအား ေကာကျဖခရင လငယအဖြ႔ မ အငအားအခ႕ လာေရာကစ႐း၀ငး၀နးမႈ ျဖစေပၚခရာ တာ၀နရသမားမ ထနးသမး ေဆာငရြကခရေၾကာငး၊ သ႔အတြကေၾကာင မလလားအပေသာ ပဋပကၡမား မျဖစပြား ေစရန ေကာလာဟလ ထတလႊငျခငးႏင လပႀကသတငးမားမား ျဖန႔ချခငးမား မျပ လပၾကပါရနႏင ေမာငေတာေဒသအတြငး အၾကမးဖကအႏရာယ တ႔ျပနေခမႈနးႏင ေရး၊ တညၿငမေအးခမးေရးတ႔အတြက ပးေပါငးကည ေဆာင႐ြကေပးၾကပါရန တက တြနးေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ သတငးထတျပနသည။

၃။ ၃. ၉. ၂၀၁၇ လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားမ နယေျမလၿခေရး၊ နယေျမစးမးေရးလပငနးမား ေဆာငရြက စဥ ေမာငေတာၿမ႕နယ၊ ေတာငၿပလက၀ေကးရြာသ႔ ၀ငေရာကရငးလငးရာ အမတ ၁ ရပကြကရ ေမာလ၀ အရားဒလာ၏ ေနအမမ ေတာငၿပရကငးစခနးအား တကခက ရန ျမနမာဘာသာႏင ဘဂၤါလဘာသာ ၂ မးျဖင ေရးဆြထားေသာ ေျမပစာရြကမား အား ရာေဖြေတြ႔ရခေၾကာငး သရသည။

တရကသမၼတႏငင၏ ဒတယ၀နႀကးခပ Mehmet Simsek သည ၾသဂတ ၂၉ ရက တြင Twitter ၌ ျမနမာႏငင၊ ရခငျပညနယအတြငး လမးတးသတျဖတမႈမားဟ ေရးသား၍ ရခငျပညနယျဖစစဥႏင မသကဆငေသာ အျခားဓာတပမားက မဟတ မမနလြမားစြာ ေဖာျပခသညအေပၚ တပမေတာ(ၾကညး၊ေရ၊ေလ) မသားစမားမ ၾသဂတ ၂၅ ရကတြင စတငျဖစပြားခသည ရခငျပညနယအတြငး အစြနးေရာက ဘဂၤါလ အၾကမးဖကတကခကမႈ ျဖစစဥမားႏငပတသက၍ အစးရႏင တပမေတာတ႔ အေနျဖင အငတာနကစာမကႏာ၊ လမႈကြနရကမဒယာ၊ ႐ပျမငသၾကား၊ သတငးစာ တ႔မ အခနႏငတစေျပးည ဓာတပ၊ ဗဒယမားျဖင သတငးမားေဖာျပေပးလကရ ေၾကာငး၊ ျမနမာႏငငသ၊ ႏငငသားမားအေနျဖင ရတကမေအး ျဖစေနရသညအခန တြင ႏငငတစခ၏ ႏငငေတာအဆင တာ၀နရသတစဥးအေနျဖင ရညရြယခကရစြာ


8

မဟတမမန ေရးသားေဖာျပျခငးအတြက ျပငးထနစြာ ကန႔ကြက႐ႈတခေၾကာငးျဖင သေဘာထားထတျပနသည။

အငဒနးရားႏငင ၿမ႕ေတာဂာကာတာရ ျမနမာသ႐းေရ႕တြင အငဒနးရား စညး႐း လႈပရားေရး အဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ႀကး Amnesty International ၏ အငဒနးရားဆငရာအဖြ႔တ႔က ျမနမာႏငငမ ဘဂၤါလမား (၎တ႔ အေခၚ႐ဟငဂာမား)က ျမနမာအစးရဘကမ ကညေပးရန ေတာငးဆခၾကေၾကာငး၊ ျမနမာသ႐းက ေလာငစာရညပလငးႏင ပစမႈလညးျဖစပြားခေၾကာငး၊ မညသ႔လက ခကျဖစသညက စစမးေနဆျဖစၿပး ဆႏၵေဖာထတသမားက ကလသမဂၢ၏ အခက အလကရာေဖြေရးအဖြ႔အား ျမနမာႏငငမ လကသငခေရးအတြက သတမနေရးအရ ၾကား၀ငေဆာငရြကေပးဖ႔ကလညး ၎တ႔၏အစးရက တကတြနးခၾကေၾကာငး၊ ႐ရား ႏငင ေမာစကမ ျမနမာသ႐းေရ႕တြငလညး မြတဆလငဘာသာ၀ငမား ဆႏၵျပခ ေၾကာငးလညး သရသည။

ၿဗတနႏငငျခားေရး၀နႀကး Boris Johnson ၏ စကတငဘာ ၂ ရက ထတျပနခက တြင ေဖာျပထားခကအရ ရခငျပညနယတြင မြတဆလငမားႏင အျခားလမႈအ၀နး အ၀ငးကပါ ထခကေနသည အၾကမးဖကမႈႏင မလမနးထား ဘကလကမႈမား အဆး သတေအာင လပေဆာငရနႏင ဘဂၤလ(႐ဟငဂာ)ဒကၡသညမားႏင ထသတ႔က လကခထားသည ဘဂၤလားေဒရႏငငမ လမႈအ၀နးအ၀ငးအတြက လသားခငးစာနာမႈ ဆငရာ အကအညအျဖစ ၿဗတနေပါငစတာလင ၈ သနးနးပါး UK ႏငငမ ကညပပးခ ေၾကာငး၊ ရခငျပညနယတြငး အေျခခအေၾကာငးရငးမားက အျမနဆးကငတြယေျဖ ရငးရန ျမနမာအစးရက ၿဗတနႏငငက တကတြနးထားသည။

Facebook, Twitter, YouTube စသည လမႈကြနယကစာမကႏာမားတြင ျမနမာ ႏငငတြငျဖစပြားချခငး မဟတဘ အျခားႏငငမားတြင ျဖစပြားခသည ျဖစစဥသတငး၊ ဓါတပႏင ႐ပသမားအား ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားေနသေယာင သတငးအမားမား ျဖန႔ခေနသညက ေတြ႔ရရေၾကာငး၊ ထသ႔ မဟတမမနသတငးမား၊ ဓါတပမား ျဖန႔ခခ ျခငးေၾကာင ျမနမာႏငငအစးရ၊ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏင ျပညသမားက ထခက နစနာေစေၾကာငး၊ သ႔ျဖစပါ၍ Facebook, Twitter ႏင YouTube စသည လမႈ ကြနရကစာမကႏာမားတြင သတငးအခကအလက မန၊မမန စစစၿပးမသာ မေ၀ျခငး ျပလပၾကရနႏင လမႈကြနယကတြင ပ႕ႏ႔ေနေသာ သတငးအမားမားက အထးသတ ျပၾကပါရန သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနေၾကညာသည။

ေမာငေတာေဒသတြငးတြင မငးရငးလငးမႈမား ျပလပေနရဆျဖစေသာေၾကာင ကည ကယဆယေရးလပငနး ေဆာငရြကမႈမားမာ ေႏာငေႏးမႈျဖစရေၾကာငး ဒကၡသည အေရး ကညေနသမားမ ေျပာသည။ ေဘးလြတရာတြင တမးေရာငခလႈေနၾကရသည ဒကၡသညမားအတြက ေနထငစားေသာကေရးက ျပညနယအစးရ၊ တပမေတာ၊ လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး အပါအဝင လမႈကည ကယဆယေရးအသငးမားမ ဝငးဝနးကည ပပးေပးေနၾကေသာလညး အခကအခရ ေနဆျဖစၿပး ေဒသတြငးလၿခေရးသညလညး စတခစရာ အေနအထား မရေသး ေၾကာငး၊ ဒကၡသညမားအတြက ေရတ ကညကယဆယေရး လအပသလ လမႈဘဝ


9

ျပနလညတညေဆာကေရးအတြကလညး ေရရညစမကနးခ စနစတက ေဆာငရြက ရန လအပမညျဖစေပသည။

၄။ ၄. ၉. ၂၀၁၇ ဒတယသမၼတ ဥးျမငေဆြသည တ႐တျပညသ႔သမၼတႏငင ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန အာရေရးရာ အထးကယစားလယ Mr. Sun Guoxiang ဥးေဆာငသညအဖြ႔အား ေနျပညေတာရ ႏငငေတာသမၼတအမေတာ သတမနေဆာငဧညခနးမ၌ လကခ ေတြ႔ဆကာ ရခငျပညနယေျမာကပငး အၾကမးဖကမႈျဖစစဥမား၊ ေမာငေတာေဒသ တညၿငမေအးခမးေရးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးဆငရာ ကစၥရပမား၊ အၾကမးဖကမႈ ျဖစစဥမနမားက ႏငငတကာသ႔ အလငအျမန အသေပးႏငေရးဆငရာမားႏင ျမနမာ-တ႐တ ႏစႏငငဆကဆေရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။

တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငသည အငဒနးရား ႏငင၊ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန၀နႀကး Ms. Retno L.P Marsudi အား ေနျပညေတာ၊ ေဇယာသရဗမာန ဧညခနးမေဆာင၌ လကခေတြ႔ဆကာ ဘးသးေတာင-ေမာငေတာ ေဒသမားတြင ျဖစပြားေနေသာ ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကမႈျဖစစဥ မား၏ ပကတအေျခအေနမနမားက ဥးစြာ ရငးလငးေဆြးေႏြးၿပး ရခငျပညနယအေရး ကစၥတြင လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈ အကအညေပးေရး ကစၥရပမားအား အျပနအလန ေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။

ေမာငေတာ၊ မးတကေကးရြာရ ရကငးစခနးအား စကတငဘာ ၃ ရက ညပငးက ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားအငအား ၂၀ ခန႔က လကနကငယ၊ တတ၊ ဓား၊ လမားျဖင ၀ငး၀နးပစခတတကခကသျဖင လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက ျပနလညပစခတခရာ ေကးရြာ၏ အေနာကေျမာကဘကသ႔ ဆတခြာထြကေျပးသြား ခေၾကာငး၊ အၾကမးဖကဘဂၤါလ အေလာငးတစေလာငး၊ တမးေသနတ ၁ လက၊ ခသး ၅ လး၊ ယမးဘးတစဘး၊ ဓားတစေခာငးႏင ဓာတမးတစလကတ႔က သမး ဆညးရမခေၾကာငး၊ ယေန႔နနကပငးကလညး သေဘၤာေကြ႔ေကးရြာအတြငး နယေျမ ရငးလငးစဥ ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားအငအား ၃၀ ခန႔က လပေသနတမား၊ တတ၊ ဓား၊ လမားျဖငတကခကခသျဖင ျပနလညတကခကခရာ ဆတခြာသြားခၿပး ဆတခြာစဥ ေကးရြာအားမး႐ႈ႕ဖကဆးခသျဖင အမေျခအလး ၅၀၀ ခန႔ မးေလာငဆး႐ႈးခရၿပး အၾကမးဖကသမားအေလာငး ၁ ေလာငးႏင လပေသနတ တစလက သမးဆညးရမခသည။ သဂၤနကေကးရြာအနး ရြာအလယလမးနေဘး၌ လကလပမငးတစလး၊ ၀ါယာႀကး ၂၅ ေပ၊ ၁၂ ဗ႔ ဘကထရတစလးႏင ေပါကကြၿပး သား လကလပမငးတစလးတ႔က ရာေဖြတးေဖာေတြ႔ရခၿပး မေပါကကြေသးေသာ လကလပမငးအား သကမျပလပခေၾကာငး သရသည။

ၾသဂတ ၂၆ ရကက ေမာငေတာၿမ႕နယ၊ ၿမ႕သႀကးေကးရြာအတြငး နယေျမရငးလငး သည လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားအား တကခကရာတြင ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားမားႏငအတ ပါ၀ငခသ ေမာငေတာၿမ႕နယ ၿမ႕သႀကးေကးရြာ ေဟာငးေန အဒေမာနကအား ေဖဇေကးရြာရ ဘဂၤါလလမးမားက ဖမးဆးရမကာ လၿခေရးတပဖြ႔ထ အပႏခေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။


10

ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစဝနႀကး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည အငဒနးရား ႏငငျခားေရးဝနႀကး မစၥရတႏအယလပ မာဆဒႏငအဖြ႔အား ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန၌ လကခေတြ႔ဆရာ အငဒနးရား ႏငငျခား ေရးဝနႀကးက အစးရ၏ ရခငျပညနယ တညၿငမေအးခမးေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ေဆာငရြကခကမားအေပၚ အငဒနးရားအစးရ၏ ေထာကခမႈက ေျပာၾကားခၿပး ရခင ျပညနယတြင လသားခငးစာနာမႈ အကအညေပးေရး၊ ေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ႏစႏငင ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ကစၥမားႏငစပလဥး၍ အျမငခငး ဖလယေဆြးေႏြး ခေၾကာငး သရသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငးတြင ျဖစပြားေနသည ပဋပကၡမားေၾကာင ဘဂၤလားေဒရ ႏငငဘက ထြကေျပးသည ဒကၡသညအေရအတြက ေသာငးႏငခရေနၿပး ၎ဒကၡ သညမားအေရးႏငပတသကၿပး အစးရႏင ညႇႏႈငးလပေဆာငေနေၾကာငး၊ ရခငျပည နယတြငး အၾကမးဖကတကခကခရမႈမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးေနရသည ေဒသခတငးရငးသားမားကလညး အကအညေပးလေသာလညး လကရ လၿခေရး အေနအထားအရ ၎ေဒသမားသ႔ သြားေရာကရန ခြငမျပေသးေသာေၾကာင အက အည မေပးႏငေသးေၾကာငး၊ ၎တ႔အေနျဖင အကအည လအပသမနသမက ဘက လကမႈမရဘ အကအညေပးေနေၾကာငး ကလသမဂၢဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငး ႀကး႐း၏ ေျပာခြငရပဂၢလက ေျပာၾကားသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငး ေမာငေတာေဒသက စစဆငေရးနယေျမအျဖစ သတမတဖ႔ တပမေတာမ တငျပထားမႈအေပၚ ႏငငေတာသမၼတ႐းက ခြငျပထားၿပးျဖစေၾကာငး၊ မညသညအခနထ သတမတထားမညကမ မသႏငေၾကာငး၊ နယေျမတညၿငမမႈ အေပၚမတညေၾကာငး သမၼတ႐းဝနႀကးဌာန ေျပာေရးဆခြငရသ ဥးေဇာေဌးမ ေျပာ သည။ “ေမာငေတာေဒသမာ တပေတြ၀ငဖ႔ အစးရဘကကေနၿပးေတာ ေျပာထား ၿပးသား၊ စစဆငေရးနယေျမသတမတမ တပ၀ငလ႔ရသလ တပ၀ငဖ႔အတြက စစဆင ေရးနယေျမ သတမတေပးရတာရတယ။ အဒါက အခမသတမတတာ မဟတဘး။ ဟ ကတညးက သတမတထားၿပးသား တပ၀ငတာန႔ စစဆငေရးနယေျမ သတမတတာ တစဆကတညးလ႔ ေျပာလ႔ရပါတယ”ဟ ေျပာၾကားသည။

ေမာငေတာၿမ႕နယ ေအာကျပးမေကးရြာႏင ငါးခရေကးရြာ ဆကသြယထားသည ငါးခရေစးထပတတား၌ မသကၤာဖြယလႈပရားမႈမား ေတြ႔ရရသျဖင သြားေရာကရငး လငးစဥ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမားက လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား လကနကငယမားျဖင ပစခတသျဖင ထေတြ႔မႈျဖစပြားခေၾကာငး၊ အစြနးေရာက အၾကမးဖကသမားမား၏ မး႐ႈ႕ဖကဆးမႈေၾကာင အနးေတာအေနာကေကးရြာ၌ ေန အမ ၁၂၀ ေကာခန႔၊ ေဇာမတကေကးရြာအပစ ဒဂၤါးေကးရြာတြင ေနအမ ၃၀ လး၊ ေဆာကးနာမေကးရြာတြင ေနအမ ၅၀ လး၊ ဟသၤာရေကးရြာတြင ေနအမ ၁၀ လး၊ သေဘၤာေကြ႔ေကးရြာတြင ေနအမ ၄၀၀ ခန႔၊ ခနခါလေကးရြာအစြနရ ေနအမတစလး မးေလာငကၽြမးၿပး ၎အမမ မငး ၂ လး ေပါကကြခကာ ေမာငေတာၿမ႕ အမတ ၅ ရပကြက MPT တာ၀ါတငအနးတြင လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက လကလပမငး ၁ လး အား ရာေဖြေတြ႔ရကာ သကမျပလပႏငခေၾကာငး သရသည။


11

၅။ ၅. ၉. ၂၀၁၇ ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ရခငျပညနယေျမာကပငး ျဖစစဥမားႏငစပလဥး၍ တရကသမၼတ ေတယစအာဒဂန၏ တယလဖနးေခၚဆမႈ အားလကခၿပး အျပနအလနေဆြးေႏြးၾကရာ သမၼတအာဒဂနက ကမာၻတစဝမးတြင လသားခငး စာနာေထာကထားေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား ျဖစေပၚလကရေၾကာငး၊ မၾကာေသးခငက ျဖစပြားခေသာျဖစစဥမား၊ လအမားျဖန႔ေဝေနေသာ ႐ပပမား ေၾကာင ကမာၻတစဝမးမ စးရမပပနမႈႀကးစြာ ျဖစလာခေၾကာငး စသညျဖင ေျပာၾကား ရာ ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလက မမတ႔အေနျဖင လ႔အခြငအေရးႏင ဒမကေရစ အကာအကြယမား ပတပငခရျခငး၏ ဆလရငးသေဘာက ေကာငးစြာသရနားလည ၿပး အစဥအၿမ အေလးထားပါေၾကာငး၊ တရကဒတယဝနႀကးခပ၏ သတငးဓါတပ အမားမားက ျဖန႔ေဝခသညက သရၿပးျဖစမညဟ ယဆပါေၾကာငး၊ သတငးအခက အလကအမားမားေၾကာင ႏစႏငငအၾကား ကာလရညၾကာေသာ မတေဆြေကာငး ဆကဆေရး ထခကမညက စးရမေၾကာငး၊ ႏစႏငငအၾကား ဆကဆေရးေကာငးက အၿမထနးသမးလေသာ မမတ႔၏သေဘာထားက တရကသအမတႀကးက တငျပၿပး ျဖစမညဟ ယဆပါေၾကာငး၊ ျမနမာႏငငအေနျဖင အၾကမးဖကသမားမားက ရငဆင ရသညမာ အေတြ႔အႀကအသစ ျဖစေသာလညး အၾကမးဖကဝါဒ ပမကယျပန႔မလာ ေစရနႏင ရခငတစျပညနယလးသ႔ ပ႕ႏ႔မသြားေစရန အေကာငးဆး ႀကးပမးေဆာင ရြကလကရေၾကာငး၊ အၾကမးဖကဝါဒ ျမနမာႏငင၌ အျမစမတြယေစေရးအတြက ကမာၻတစဝမးမ မတေဆြမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမည ျဖစေၾကာငး၊ မမတ႔ ႏငငအတြငး ေနထငသအားလး ေဘးကငးလၿခ စတေအးခမးသာေစရန လအပ သည ကာကြယမႈအားလး ခစားပငခြငရေစရန ေဆာငရြကသြားမည ျဖစေၾကာငးျဖင ျပနလညေျပာၾကားသည။

တပမေတာ(ေလ)မ ေလကငပသနးေရး G-4 ဂကေလယာဥ ၃ စးသည ပသမ ေလဆပမ စတငပသနးေလကငခၾကၿပး G-4 ၃ စးအနက ေလယာဥမး ဗလမး ေကာငးထက ေမာငးႏငသည ဂကေလယာဥသည ပသမ-ဟသၤာတ-ဂြ-ပသမ လမး ေၾကာငးအတငး ပသနးေလကငစဥ ပသမၿမ႕၏ အေနာကေျမာကဘက ၃၅၀ ဒဂရ၊ အကြာအေ၀းအားျဖင ၃၆ မငခန႔အကြာ၌ ပသမေလဆပႏင ေနာကဆးအဆက အသြယ ရရၿပးေနာကပငး ေပာကဆးလကရၿပး အဆပါေလယာဥအား ေျမျပငတပ မားႏင တပမေတာ(ေလ)မ ေလယာဥ၊ ရဟတယာဥမားျဖင ရာေဖြေရးလပငနးမား ေဆာငရြကလကရေၾကာငး သရရသည။

ပါတစဒမကေရစေခတကာလ ၿငမးခမးေရးစတငေဖာေဆာငစဥကပင ႏငငေတာ၏ ပကတလအပခကျဖစသည တ႔တာ၀နအေရးသးပါးႏင ပါတစဒမကေရစစနစတြင လကပါလပေဆာငရန အခကႏစခက ကမးလမးခေၾကာငး၊ ယငးကမးလမးခကက တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားမ သေဘာတလကခၿပး ႏငငေတာအစးရ၊ တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားက အႀကမႀကမ ေဆြးေႏြးၿပးမ NCA က လကမတေရးထးချခငး ျဖစေၾကာငး၊ သ႔ျဖစ၍ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား ေဖာေဆာငရာ၌ NCA လမးေၾကာငးေပၚတြငသာ ေလာကလမးရနလအပေၾကာငးျဖင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငက တ႐တျပညသ႔


12

သမၼတႏငင ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန အေရ႕အာရ အထးကယစားလယ Mr.Sun Guoxiang အား ေနျပညေတာ၊ ဘရငေနာငရပသာ၌ ေတြ႔ဆစဥ ေျပာၾကားသည။

ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ကငးပရနရသည စကတငဘာလအတြငး အခန ကကလက ျမနမာႏငငအတြငးပငး ေဒသမားတြင အၾကမးဖကေဖာကခြ တကခကမႈ မားလပေဆာငရန အၾကမးဖကမႈမားက အားေပးေထာကခသည ျပညပႏငငတစခ၌ စစဥေနသညဟ သရေၾကာငး၊ ယငးႏငင၌ ျမနမာႏငငမ သြားေရာကအလပလပေန ၾကသည အလပသမားအခ႕အား လြနခသည ၄ လခန႔ကပင အျခားႏငငတစခတြင အၾကမးဖကသငတနးမား ေစလႊတသငၾကားခေၾကာငး၊ ၎အဖြ႔မားသည ေဒသႏရ ပစၥညးမားႏင မငးလပနညးမားက ကြၽမးကငၾကသမားျဖစေၾကာငး၊ ရညရြယခက မာ ဘးသးေတာင-ေမာငေတာေဒသက ဘဂၤါလအေရးႏငပတသက၍ ကမာၻက ပမ အာ႐စကလာေစရနႏင ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖကမႈက ေထာကခမႈရရေစရနျဖစေၾကာငး၊ ျမနမာႏငင၏ အဓကၿမ႕ႀကးမား ျဖစသည ေနျပညေတာ၊ ရနကန၊ မႏေလး၊ ေမာလၿမငအပါအ၀င အျခားၿမ႕ႀကးမား၌ အၾကမးဖကေဖာကခြတကခကမႈမား လပေဆာငရန ျပငဆငလကရေၾကာငး၊ ျမနမာ ႏငငတစ၀မးရ ၿမ႕နယ၊ ေကးရြာမားအလက ျပညသတစရပလးမ မသကၤာဖြယရာ လႈပရားမႈသတငးမား၊ ေဖာကခြေရးသးပစၥညးမား အထးသျဖင အမနယမႏကထရတ (ပလဓာတေျမၾသဇာ) တရားမ၀င စေဆာငးေနမႈမားက သရရပါက နးစပရာ တပစခနး၊ ရစခနးမားႏင တပဌာနခပမားသ႔ အေၾကာငးၾကားၾကရန တပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပ႐းမ သတငးထတျပနသည။

ဘးသးေတာင-ေမာငေတာေဒသမား၌ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမား၏ တကခကမႈမားေၾကာင ဒဏရာရ၊ ေသဆး၊ ပကဆးဆး႐ႈးမႈမားႏငစပလဥးၿပး ၂၅-၈-၂၀၁၇ ရကမ ၅-၉-၂၀၁၇ ရကထ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏင ARSA အစြနးေရာက အၾကမးဖကအဖြ႔မား ထေတြ႔တကခကမႈေပါငး ၉၇ ႀကမျဖစပြားခၿပး လၿခေရးတပဖြ႔ ဝင ၁၃ ဥး၊ ႏငငဝနထမး ၂ ဥး၊ ေဒသခတငးရငးသား ၁၄ ဥး၊ ေဒသခဟႏၵဘာသာဝင ၇ ဥး၊ ဘဂၤါလ ၇ ဥး၊ စစေပါငး ၄၃ ဥး ေသဆးခရေၾကာငး၊ ARSA အၾကမးဖကသမား ၃၇၁ ဥး အေသရရခကာ ၃၈ ဥး ဖမးဆးရမခေၾကာငး၊ ARSA အစြနးေရာက အၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖကတကခကမႈေၾကာင လၿခေရးတပဖြ႔ဝင ၁၅ ဥး၊ ႏငငဝနထမး ၃ ဥး၊ ေဒသခတငးရငးသား ၄ ဥး၊ စစေပါငး ၂၂ ဥး ထခက ဒဏရာရရခၿပး ေကးရြာေပါငး ၅၉ ရြာ၊ အမအလးေရ ၆,၈၄၂ လး မး႐ႈ႕ ဖကဆးခခရ ကာ တတား ၈ စငး မငးေထာငဖကဆးျခငး ခခရေၾကာငး၊ လကရအခနထ အၾကမး ဖကမႈေၾကာင ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာသ တငးရငးသား ၂၆,၇၄၇ ဥး ရၿပျဖစေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ သတငးထတျပနသည။

ရခငျပညနယေျမာကျခမး၌ ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားမား၏ ရကငးစခနးမား၊ တပဌာနခပမားအား အၾကမးဖကတကခကမႈျဖစစဥမားတြင ေသ နတဒဏရာရရထားသည ဘဂၤါလ ၈ ဥးႏင အျခားထခကဒဏရာ ရရထားသည ဘဂၤါလ ၃၃ ဥးတ႔က ၾသဂတ ၃၁ ရကတြင တစဖကႏငင အခးယားၿမ႕နယ ရတပဖြ႔မ စစတေကာငးေဆး႐သ႔ ပ႔ေဆာငေပးခၿပး ဒဏရာရရထားသမားက ေဆးကသေပး


13

ကာ လေလာကေသာ အေစာငအေရာကျဖင ကတပါေလာင ဒကၡသညစခနးသ႔ ပ႔ ေဆာငေပးခေၾကာငး သရရသည။

၆။ ၆. ၉. ၂၀၁၇ ႏငငေတာသမၼတအမေတာ၌ ကငးပသည ရခငျပညနယအေရးႏင တရားဥပေဒ စးမးေရးဆငရာမား ရငးလငးတငျပသည အခမးအနား၌ ႏငငေတာသမၼတ ဥးထငေကာက ႏငငအတြက အေရးႀကးသညအခနတြင တာဝနရသမား ေတြ႔ဆျခငး သည ႏငငအတြကအကးရေၾကာငး၊ ျပညသမားအၾကား စးရမပပနမႈမား မျဖစေစရန ႏငငေတာရ ထပပငးပဂၢလမားက လၿခေရးအေျခအေနမားက ဝငးဝနးညႇႏႈငး ေဆာငရြကေနသညက ျပညသမားသရရန လအပေၾကာငး၊ လၿခေရးအဖြ႔အစညးမား အေနျဖငလညး ဥပေဒႏငအည ထထေရာကေရာက ဟန႔တားရန လအပေၾကာငးျဖင ေျပာၾကားၿပးေနာက သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမားမ ၀နႀကးမားက ေဒသလၿခေရး၊ တညၿငမေအးခမးေရး၊ ကယဆယေရးစခနးမားရ ေဒသခမားအား ကညေထာကပ ေပးေနမႈမားကလညးေကာငး ရငးလငးတငျပၾကၿပး ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၊ ဒတယသမၼတဥးျမငေဆြ၊ တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငႏင ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဒတယ ဗလခပမးႀကးစးဝငးတ႔က နယစပၿခစညး႐းပကစးေနသညေနရာမားႏင ၿခစညး႐း ကာရန ကနရသညေနရာမားက အဆငမလၿခစြာ အျမနဆးကာရျခငး ခကခငး ေဆာငရြကရန၊ ၿခစညး႐းကာျခငးအတြက လအပသညဘ႑ာေငြအား ႏငငေတာ အစးရမ ခကခငးျဖညဆညးေပးမညျဖစေၾကာငး၊ နယစပၿခစညး႐းလၿခမႈ အားနညး သညေနရာမားတြင လၿခေရးတပဖြ႔မား လေလာကစြာ တးျမႇငခထားရမညျဖစ ေၾကာငး၊ အၾကမးဖကမႈတြင ပါဝငသမားက ဥပေဒႏငအည ေဖာထတအေရးယသြား မညျဖစေၾကာငး၊ ရခငျပညနယအတြငး ဘာသာ၊လမးမခြျခားဘ လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈဆငရာ အကအညမား ေပးအပလကရၿပး ဆကလက၍လညး ေဆာင ရြကသြားမညျဖစေၾကာငး စသညျဖင ဆကလကေဆာငရြကမည ေရ႕လပငနးစဥ မားက ဝငးဝနးေဆြးေႏြးၾကေၾကာငး သရရသည။

ေမာငေတာၿမ႕နယ ပခးယားတနးႏင ပေညာငပငႀကးေကးရြာတ႔အား နယေျမရငး လငးစဥ မသကၤာသ ၅ ဥးအား ဖမးဆးရမခေၾကာငး၊ ေမာငေတာၿမ႕နယ ၿမ႕မကညင တနးအပစ ဒပါလရာေကးရြာ၌ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမားက ေနအမမားအား မးရႈ႕ဖကဆးခရာ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမား၏ မးၿငႇမးသတေပးမႈ ေၾကာင ေနအမ ၃ လးသာ မးေလာငပကစးဆး႐ႈးခေၾကာငး သရသည။

ရမးျပညနယေျမာကပငး မဆယၿမ႕နယ နမေလာငးေကးရြာေန အကရသည မနကန ေကးရြာ လယဇရပအနး၌ အမႈကပအား မး႐ႈ႕ရနေဆာငရြကစဥ TNLA အၾကမးဖက ေသာငးကနးသမား ေထာငထားသည မငးတစလးေပါကကြၿပး မငးစထမန ဒဏရာ ရရခသျဖင မဆယၿမ႕ ျပညသ႔ေဆး႐သ႔ ပ႔ေဆာငစဥလမးခရး၌ ေသဆးခေၾကာငး၊ ၎ေနရာတစဝကအား တပမေတာစစေၾကာငးႏင နယေျမခ စစေျမျပငအငဂငနယာ တပရငးမ တပမေတာသားမားက သြားေရာကရငးလငးခရာ ေပါကကြမႈျဖစပြားခ သည ေနရာအနး၌ ဝါးညႇပလကလပမငးတစလးႏင မတာ ၂ဝဝ ခန႔အကြာရ လမးမ ႀကးေဘး၌ ဝါးညႇပလကလပမငးႏစလးတ႔က ထပမေတြ႔ရခသျဖင သကမျပလပ


14

ေဖာကခြဖကဆးခေၾကာငး သရသည။ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမား၏ ရခငျပညနယေျမာကပငး ေမာငေတာ

ေဒသအတြငး အၾကမးဖကတကခကမႈ ျဖစစဥမားႏငစပလဥး၍ သတငးရယႏငရန ျပနၾကားေရး၀နႀကးဌာနမ တာ၀နရသမားႏငအတ ျပညတြငးျပညပမဒယာမား ပါ၀င ေသာသတငးအဖြ႔သည ဟႏၵဘာသာ၀ငမား ေခတခလႈေနသည ေမာငေတာၿမ႕မ အေရ႕ရပကြက ၃ ရ အမတ ၄ အေျခခပညာအလယတနးေကာငးခြသ႔လညးေကာငး၊ ေရႊဇားကပၸေကာငးေကးရြာအပစ ဂနားေကးရြာရ အစၥလာမဘာသာ၀င မသားစမား အားလညးေကာငး၊ ေမာငေတာၿမ႕မ ကညငတနးရပကြကရ ေဇာတကာ႐ဘနးႀကး ေကာငးအနး မးေလာငပကစးေနေသာ ေနအမမားအားလညးေကာငး မတတမး ဓာတပ ရယၾကၿပး ေကာငးထငဆရာေတာဥးေဇာတကႏင ေတြ႔ဆေမးျမနး သတငးရ ယခၾကေၾကာငး သရရသည။

မေလးရားႏငငျခားေရး၀နႀကး Anifah Aman က မေလးရားႏငငဆငရာ ျမနမာႏငင သအမတႀကးအားဆငေခၚၿပး ဘဂၤလားေဒရနယစပအနး ရခငျပညနယေျမာကပငး တြင ျဖစေပၚေနသည အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ဘဂၤါလ(၎တ႔အေခၚ႐ဟငဂာ) လမးမားအတြက စးရမပပနေၾကာငး၊ ၎တ႔အေပၚ ကးလြနေနသည အၾကမးဖက မႈမားက ျမနမာအစးရအေနႏင ထေရာကစြာ ကငတြယေျဖရငးသညက မေတြ႔ရဟ ႏငငျခားေရး၀နႀကးက ေျပာၾကားခေၾကာငးျဖင မေလးရားႏငငမ သတငးမားတြင ေဖာျပၾကေၾကာငး သရသည။

ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားေနသညကစၥရပမားႏငပတသက၍ လမႈဝနထမး၊ ကယ ဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစဝနႀကး ေဒါကတာ ၀ငးျမတေအးႏင အမးသားလၿခေရးဆငရာ အႀကေပးပဂၢလ ဥးေသာငးထြနးတ႔မ ျပညတြငး၊ျပညပ သတငးမဒယာမားအား သတငးစာရငးလငးပြက ႏငငေတာ အတင ပငခ႐းဝနႀကးဌာန၌ ျပလပခရာ ကမာၻ႔သတငးမဒယာအခ႕ႏင လမႈကြနယကစာမက ႏာမား၌ မဟတမမန ထငေယာငထငမားျဖစေစမည သတငးမားမား ျပန႔ႏ႔ေနျခငး သည အၾကမးဖကသမားမားအေပၚ ေထာကခေပးသကသ႔ ျဖစေနေၾကာငး၊ သ႔ျဖစ၍ မဒယာမားအေနျဖင ခငလသည အခကအလကမားအေပၚ အေျခခသည ပကတ အေျခအေနမနမားက ေဖာျပေရးသားျခငးျဖင ရခငျပညနယ ျပနလညတညၿငမေအး ခမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက အေထာကအကျပရန တကတြနးလေၾကာငး၊ ႏငင ေတာအစးရအေနျဖင အၾကမးဖက တကခကမႈမနသမၽက ကာကြယ တ႔ျပနသြား မညျဖစေၾကာငး၊ အျပစမျပညသမား ထခကမႈမရေစရန အတတႏငဆး ထနးသမး ေဆာင႐ြကေနေၾကာငး၊ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈ အကအညမား ထေရာက စြာ ေပးအပႏငရန ေဆာင႐ြကေနမႈ အေျခအေနမားက ရငးလငးေျပာၾကား ခေၾကာငး သရရသည။

ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင အႏၵယသမၼတႏငင ၀နႀကး ခပ ရရနာရနဒရာမဒႏငအဖြ႔သည ေနျပညေတာရ ႏငငေတာသမၼတ အမေတာ သတမနေဆာငဧညခနးမ၌ ေတြ႔ဆၾကၿပး ျမနမာ-အႏၵယ ႏစႏငငနယစပေဒသ လၿခ ေရးဆငရာကစၥရပမား၊ လ႔စြမးအားအရငးအျမစ ျမႇငတငျခငးဆငရာ ကစၥရပမား၊


15

ႏစႏငင ခရးသြားလပငနးအပါအ၀င က႑စ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး၊ ေမာငေတာ ေဒသ တညၿငမေအးခမးေရး၊ တရားဥပေဒစးမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ကစၥ ရပမား၊ အၾကမးဖကမႈျဖစစဥမနမားက ႏငငတကာသ႔ အသေပးႏငေရးဆငရာမား၊ အၾကမးဖကမႈျဖစစဥမားတြင မဒယာမား ပါ၀ငပတသကမႈဆငရာ ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ ေဆြးေႏြးၾကကာ ႏစႏငငအၾကား ကနးမာေရး၊ ယဥေကးမႈ၊ စြမးရည ျမႇငတငေရး၊ ပငလယေရေၾကာငး လၿခေရးႏင အဓကကေသာ အဖြ႔အစညးမား အၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကေရးဆငရာ သေဘာတညခက၊ နားလညစာခၽြနလႊာမား က လကမတေရးထးခၾကၿပး လကမတေရးထးပြအၿပးတြင ႏငငေတာအတငပငခ ပဂၢလႏင အႏၵယသမၼတႏငင ၀နႀကးခပတ႔သည သတငးစာရငးလငးပြတစရပက လညး ဆကလကျပလပခေၾကာငး သရသည။

ျမနမာႏငငက တကခကမႈမားျပလပရန ယမငႏငငမ အယလကငးဒါးထပတနး ေခါငးေဆာငတစဦးက ေတာငးဆခေၾကာငး၊ အယလကငးဒါး၏ al-Malahem မဒယာေဖာငေဒးရငးမ ထတျပနလကသည ဗဒယတစခတြင ယမငႏငငမ အယလ ကငးဒါးေခါငးေဆာငတစဦးျဖစသည Khaled Batarfi က မြတဆလငညေနာငမားက ကညေရး “အလာ၏ရနသမား” အား တကခကၾကရန ဘဂၤလားေဒရ၊ အႏၵယ၊ အငဒ နးရားႏင မေလးရားႏငငတ႔မ မြတဆလငမားက ေတာငးဆခသညဟ အေမရကန အေျခစက ေလလာေစာငၾကညေရး ဌာနတစချဖစသည SITE က ေဖာျပမႈက ႐က တာသတငးတစပဒတြင ေဖာျပခသည။ Khaled Batarfi က အယလကငးဒါး အဖြ႔၏ အႏၵယတကငယအဖြ႔ခြ AQIS ကလညး တကခကမႈမား ျပလပရန ေတာငးဆခ ေၾကာငး သရသည။

ျမနမာႏငင၌ ႏငငေတာအႀကးအကမားႏင ေတြ႔ဆမႈမားျပလပခၿပးေနာက ဘဂၤလား ေဒရ႕ႏငငသ႔ ခရးဆကခသည အငဒနးရားႏငငျခားေရး၀နႀကး Retno Marsudi က ရခငျပညနယမ ဘဂၤလားေဒရ႕ႏငငဘကသ႔ ထြကေျပးသြားသညဆသည ဘဂၤါလ ဒကၡသညမား၏ ၀နထပ၀နပးက ဘဂၤလားေဒရ႕၀နႀကးခပ ရခဟာဆနာ သကသာ ေစရန အငဒနးရားအစးရမ ကညေပးရန အသငရေၾကာငး ေျပာၾကားသည။ ျမနမာ ႏငငသ႔ေရာကရခစဥ ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ေတြ႔ ဆရာတြင တညၿငမေရးႏင တရားဥပေဒစးမးမႈ ျပနလညရရရန၊ အတတႏငဆး စတ ထနးခပၿပး အဓမၼအငအား အသးမျပဖ႔၊ တငးရငးသားမေရြး ကးကြယသည ဘာသာ မေရြး ခြျခားဆကဆမႈမရဘ အကာအကြယေပးရန၊ လသားခငးစာနာမႈ အေထာက အကေပးႏငေရး လမးဖြငေပးရနႏင ကဖအာနနေကာမရင၏ အစရငခစာပါ အႀကျပ ခကမားက အေကာငအထညေဖာရန စသညျဖင ေဆြးေႏြးခသည။

ေဒသတြငးသာမက ႏငငတကာသ႔ပါ ႐ကခတလာသည ရခငပဋပကၡအေျခအေနႏင ပတသကၿပး ကလသမဂၢ အတြငးေရးမးခပ António Guterres မ လၿခေရး ေကာငစသ႔ ေပးပ႔သညစာတြင ရခငျပညနယတြင ေၾကာကမကဖြယေကာငးသည အၾကမးဖကသသရာ အဆးသတႏငေရး ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမ အျပသေဘာ ေဆာင ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊ လၿခေရးေကာငစအဖြ႔၀င ႏငငမားအေနျဖင ျမနမာ အစးရက ဖအားေပးရန စသညျဖင တကတြနးထားေၾကာငး သရသည။ ၂၀၀၆ ခႏစ


16

Nobel ၿငမးခမးေရးဆရင ဘဂၤလားေဒရ စးပြားေရးပညာရင Muhammad Yunus ကလညး ရခငျပညနယတြငး ျဖစပြားခသညျဖစရပမားႏင ပတသကၿပး ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစအေနျဖင အျမနဆးေဆာငရြကရန လအပေနၿပဟ ကလသမဂၢသ႔ အတဖြငေပးစာ ေပးပ႔ခသည။

၇။ ၇. ၉. ၂၀၁၇ ႏစဘကတပဖြ႔မားၾကား ၁၅ ႏစခန႔တကပြျဖစခသည “ဝ” ျပညေသြးစညးညၫြတေရး ပါတ UWSA ႏင ရမးျပညတပမေတာ RCSS/SSA ေတာငပငးမ ကယစားလယမား ၾကား UWSA ဌာနခပ ပနဆနးတြင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။ ယခ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈသည ပဏာမအဆင အလြတသေဘာ ေဆြးေႏြးမႈျဖစၿပး ေနာက ထပ ေဆြးေႏြးမႈမား ထပမျပလပရနရေနေၾကာငး သရသည။

ေမာငေတာၿမ႕နယ ေအာငမဂၤလာေကးရြာေန ဥးထြနးေအးေမာငႏင ရြာသား ၃ ဥး သည ေမာငႏမအလယရြာ ႀကခငးထမ ျဖတသနးသြားစဥ လပေသနတ ၁ လကႏင မငး ၃ လးအား ေတြ႔ရသျဖင ေအာငမဂၤလာကငးစခနးသ႔ သတငးပ႔ခရာ သြားေရာက သမးဆညးခေၾကာငး သရသည။ ARSA အစြနးေရာက အၾကမးဖကသမားမား၏ တကခကမႈေၾကာင ေတာငၿပလက၀ၿမ႕၊ ကြမးသးပင၊ သေခာငး၊ မးတကေကးရြာ အပစမားႏင ေတာငၿပလက၀ ၿမ႕ေပၚရပကြက ၅ ရပကြကတ႔ရ ေဒသေနထငသမား မာ ျမနမာ-ဘဂၤလားေဒရ နယစပမတတင ၃၁ မ ၃၂ အၾကား အနးတြင လဥးေရ ၁၂၀၀ ခန႔၊ နယစပမတတင ၃၂ မ ၃၃ အၾကား အနးတြင လဥးေရ ၁၁,၀၀၀ ခန႔၊ နယစပမတတင ၃၄ မ ၃၅ အၾကား အနးတြင လဥးေရ ၁၈,၀၀၀ ခန႔ ယာယတမား ျဖင တရားမ၀င သြားေရာကေနထငလကရေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတ မ ထတျပနသည။

Myawaddy Media Group မ စစဥျပလပသည ရခငျပညနယအေရး-ေဆြးေႏြးမႈမ အေျဖရာ Talk on Rakhine Issue: Discussion on Finding Solutions စကားဝငး ေဆြးေႏြးပြအား ရနကနၿမ႕ရ Gandamar Wholesale Grandballroom ၌ ကငးပ ျပလပရာ ႐ဟငဂာဟေသာအမည ေပၚေပါကလာပ၊ ျပနာျဖစပြားရသည အ ေၾကာငးရငးမား၊ လဝငမႈႏင ႏငငသားျဖစမႈ၊ ရခငအေရးတြင ျပငပမပါဝင ပတသက မႈ၊ အျခားအာဆယႏငငမားႏင ဆကဆေရး၊ ျပနာက မညသ႔ေျဖရငးႏငမည နညးစသည အေၾကာငးအရာမားက ႏငငတကာေရးရာသေတသ ဥးကကလႈငႏင ျပငသစႏငင ျပငသစယဥေကးမႈဌာန အေရ႕တငးပညာရပမား သေတသနဌာန EFEO ၫႊနၾကားေရးမးခပ ေဒါကတာဂာကပလကဒါတ႔ ႏစဥးမ ဥးေဆာငေဆြးေႏြး ၿပး ႏငငေရးသေတသမားႏင သမငးပညာရငမားလညး ပါဝငေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရရသည။

ေတာငႀကးၿမ႕၊ သစေတာရပကြက၊ ကေမၻာဇလမးအတြငး အမးသားတစဥးသည အမညမသအရာမား ကငေဆာငၿပး မသကၤာဖြယရာသြားလာေနေၾကာငး သတငး ေပးပ႔လာေသာေၾကာင လကလရာေဖြရာ သစေတာရပကြက နဂါးႏစေကာငဘနးႀကး ေကာငးအတကလမး အမႈကပအနး၌ ေတြ႔ရစစေဆးရာ ႏလအာမငး(ခ)ေအာငမငး ၄၄ ႏစ၊ အမအမတ ၉၀၊ ကနးသာေကာငးလမး၊ ၿမ႕မရပကြက ေတာငႀကးၿမ႕ေနသ ျဖစၿပး ၄ငးႏငအတ အရည ၄.၅ လကမ၊ အခငး ၂ လကမ၊ ဂကစဗးခြျဖင ျပလပ


17

ထားၿပး အရည ၃ လကမခန႔ရ ဝါး႐းတပဆငထားေသာ လကလပမငးဟ ယဆရ သည ကရယာ ၁ ခ၊ အရည ၅ လကမ၊ အခငး ၂ လကမ၊ ဂတစဗးခြျဖင ျပလပထား ၿပး အ၀တြင သစသားအပငးမား ပတထားသည လကလပမငးဟ ယဆရေသာ ကရယာ ၁ ခ၊ ဉာဏေတာ ၁ လကမခန႔ရ ဆငးတေတာဥးေခါငးေတာျပတ တစဆ၊ ခႏင သတသစမားေတြ႔ရရေၾကာငး၊ ထသမာ လြနခေသာ ၂ ႏစခန႔က ဆငကယ တမးေမာကမႈေၾကာင ဥးေခါငးထခကထားသျဖစေၾကာငး၊ ယခငကလညး စတကစဥ ကလား ၂ ႀကမ ျဖစဖးေၾကာငးသရ၍ စ၀စထြနးေဆး႐၌ ၎၏ စတကနးမာေရးအား စစေဆးေစာငၾကညေနေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

ရခငျပညနယဝနႀကးခပ ဦးညပ၊ ႏငငေတာအတငပငခ႐းဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကး ဦးခငေမာငတငႏင ဘာသာေပါငးစ ခစၾကညညၫြတေရးအဖြ႔မ တာဝနရသမား ပါ ဝငေသာအဖြ႔သည ေမာငေတာၿမ႕၊ ဘးသးေတာငၿမ႕ႏင ရေသေတာငၿမ႕တ႔သ႔သြား ေရာကၿပး ေဒသခတငးရငးသားမား၊ အစၥလာမဘာသာဝငမား၊ ဟႏၵဘာသာဝငမား ႏင ေတြ႔ဆၿပး အၾကမးဖကတကခကမႈအေပၚ ၎တ႔၏အျမငမား၊ လအပခကမား အား ေမးျမနးေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရရသည။ ေမာငေတာေဒသ အၾကမးဖကမႈ ျဖစစဥတြင စကတငဘာ ၄ ရကအထ ေကာကယရရေသာ စာရငးအရ မးေလာင သညေကး႐ြာ ၅၉ ႐ြာ၊ ေနအမ ၆,၈၄၂ လး၊ ခန႔မနးတနဖးေငြကပ သနးေပါငး ၆,၀၀၀ ေကာ ဆး႐ႈးခေၾကာငး၊ ေနရပစြန႔ခြာ အမေထာငစေပါငး ၆,၁၅၈ စႏင လဦးေရ ၂၆,၇၄၇ ဦးျဖစေၾကာငး သရရသည။

ရမးျပညျပနလညထေထာငေရးေကာငစ၊ ရမးျပညတပမေတာေတာငပငး RCSS/SSA ဥက႒ ဗလခပႀကးယြကစစသည ေနျပညေတာသ႔ လာေရာကမညျဖစၿပး ယငးခရး စဥတြင အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာန NRPC ဥက႒ လညးျဖစသည ႏငငေတာအတငပငခပဂၢ လ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၊ ဒတယ တပမေတာကာကြယေရးဦးစးခပ ဒတယဗလခပမႉးႀကးစးဝငးတ႔ႏင ေတြ႔ဆရနရ သညဟ သရသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာ ၁၅ ရကတြင NCA လကမတေရး ထးခေသာလညး တပမေတာႏင တကပြမား ျပနလညျဖစပြားခေသာ RCSS/SSA ႏင အစးရ၊ တပမေတာတ႔ၾကား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အဆငေျပေခာေမြ႔ေစေရးက ဦး တညေဆြးေႏြးၾကမညျဖစၿပး အေသးစတမသရရေသးေပ။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငခြငျပရန ရမးနအမးသားမားတပမေတာ SNA မ အစးရထ စာပ႔ကမးလမးထားေသာလညး အေၾကာငးမျပနေသးေၾကာငး၊ ၂၀၁၆ ခႏစ မတလအတြငးက ႏငငေတာ၏ အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင တပမေတာကာကြယေရးဦးစးခပ ဗလခပမႉးႀကးမငးေအာငလႈငတ႔ထ စာပ႔၍ ျမနမာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ပါဝငခြငျပရန ကမးလမးထားျခငးျဖစၿပး ယေန႔အထ အေၾကာငးျပနၾကားလာျခငး မရေသးေၾကာငး သရသည။ ထ႔ျပင တးတကေသာ ဗဒၶ ဘာသာ ကရငအမးသားမားတပမေတာ DKBA ထတပယခအဖြ႔၊ ဇမးျပနလညေပါငး စညးေရးအစညးအ႐း ZRO၊ ကကးအမးသား အစညးအ႐း KNO၊ ကခငအမးသား အစညးအ႐း KNO တ႔ကလညး ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါဝငလၿပး UNFC အဖြ႔ ၀ငအျဖစ ပါဝငခြငျပေရး ေလာကထားမႈမားလညး ျပလပထားေၾကာငး သရသည။


18

၈။ ၈. ၉. ၂၀၁၇ စကတငဘာ ၃ ရကတြင ေမာငေတာ၊ ဒးတနးေကးရြာ၌ နယေျမလၿခေရး ေဆာင ရြကစဥ အၾကမးဖကတကခကရာတြင ပါ၀ငသည မာေမာကအဏၰ၀ါ ဒးတနးေကးရြာ ေနသပါ ၁၁ ဥးအားလညးေကာငး၊ စကတငဘာ ၆ ရကတြင ဇငပငညာေကးရြာ လမး ဆ၌ မာမတအာရစ၊ အတာလာေကးရြာေနသပါ ၂ ဥးအားလညးေကာငး ဖမးဆးရမ ခၿပး စကတငဘာ ၇ ရက ေမာငေတာ၊ ေဂၚဒသာရအေရ႕ေကးရြာရ ေနအမအလး ၃၀ ခန႔ မးေလာငမႈႏငစပလဥး၍ ေနအမမး႐ႈ႕သမားအား လကလစစမးစစေဆးလကရ ၿပး ႀကမေခာငးေျမာကေကးရြာတြငလညး ေနအမ ၅ လး မးေလာငခေၾကာငး သရ သည။ အၾကမးဖကတကခကမႈျဖစစဥတြင ပါဝငခၾကသည ARSA အစြနးေရာကအ ၾကမးဖကသမားမားအနက ၾသဂတ ၂၅ ရကတြင ၂ ဥး၊ ၾသဂတ ၂၉ ရကတြင ၂ ဥး၊ ၾသဂတ ၃၀ ရကတြင ၄ ဥး၊ ၾသဂတ ၃၁ ရကတြင ၇ ဥး၊ စကတငဘာ ၂ ရကတြင ၁ ဥး၊ စကတငဘာ ၃ ရကတြင ၁၂ ဥး၊ စကတငဘာ ၅ ရကတြင ၃ ဥး၊ စကတငဘာ ၆ ရကတြင ၆ ဥး၊ စကတငဘာ ၇ ရကတြင ၁၃ ဥး၊ စစေပါငး ၅၀ ဥးအား ဖမးဆးရမ ခၿပးျဖစေၾကာငး သရရသည။

ေမာငေတာေဒသအတြငး အစြနးေရာကမား၏ အၾကမးဖက တကခကမႈမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာသမားအား လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ အကအညမား စနစတက ေပးအပေရးအတြက ေဘးလြတရာအႏ႔အျပားသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငလကရသမား အား ယာယစစညး၍ ေမာငေတာေျမာကပငး၊ အလယပငးႏင ေတာငပငးဟ၍ နယ ေျမ ၃ ခခြျခားၿပး ေဆာငရြကသြားမညျဖစေၾကာငး၊ ေျမာကပငးတြင ေ၀လာေတာင၊ လႈငသႏင ေတာငၿပလကယာ ေနရာ ၃ ခတြငလညးေကာငး၊ အလယပငးတြင ဒါးႀကးစားႏင ေကာကေလကား ေနရာ ၂ ခတြငလညးေကာငး၊ ေတာငပငးတြင သေဘၤာေကြ႔ႏင သ၀နေခာငး ေနရာ ၂ ခတြငလညးေကာငး ယာယစစညးရာစခနး မားဖြငလစကာ အျပညျပညဆငရာၾကကေျခနေကာမတ ICRC ၏ Red Cross Movement-RCM ျဖင ေဆာငရြကသြားမညျဖစေၾကာငး သရရသည။

ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကးဦးေကာတငသည မေလးရားႏငငသအမတ ႀကး Mr. Mohd Haniff Bin Abd Rahman အား ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာနသ႔ ဆငေခၚ ေတြ႔ဆၿပး ရခငျပညနယေျမာကပငး အေျခအေနမားႏင စပလဥးသည မေလးရား ႏငငျခားေရးဝနႀကး၏ သတငးထတျပနခကႏင ပတသက၍ ကန႔ကြကေၾကာငး ေျပာ ၾကားခၿပး ယငးထတျပနခကမာ ပကတအေျခအေနမနမားက မကကြယျပလက ျမနမာႏငငအေပၚ နားလညမႈလြေစႏငသည ထတျပနခကျဖစေၾကာငး၊ ရခငျပည နယအတြငး ေရရညတညတသည ၿငမးခမးမႈနင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ တညေဆာကႏင ရနအတြက နညးလမးမားရာေဖြႏငရန အႀကေပးေကာမရင ဖြ႔စညးေဆာငရြကခၿပး ၎ေကာမရငမ တငျပလာသည အႀကျပခကမားက အေကာငအထညေဖာရန လညး ေဆာငရြကေနေၾကာငး၊ လကရျဖစေပၚေနသည အၾကမးဖကတကခကမႈ ကစၥ ရပမားနငပတသက၍လညး သတငးမနမား စဥဆကမျပတ ထတျပနေပးေနၿပး သတမနမားအား ေခၚယရငးလငးမႈမားလညး ျပလပေနေၾကာငး၊ MRCS၊ ICRC နင IFRC တ႔ပါဝငသည ၾကကေျခနလႈပရားမႈအဖြ႔မား၏ ပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကမႈျဖင လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ အကအညေပးေရးဆငရာ အေျခခမမားနငအည


19

ခြျခားမႈမရဘ ကညေထာကပ ေဆာငရြကလကရေၾကာငး၊ အေျခအေနမနမားက မေလးရားႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာနသ႔ ျပနလညတငျပေပးရန တကတြနးေၾကာငးႏင အာဆယအဖြ႔ဝငႏငငမားၾကား ေသြးစညးညညြတမႈက ထနးသမးရနလေၾကာငးျဖင ေျပာၾကားခေၾကာငး သရရသည။

ေမာငေတာေဒသအတြငး အၾကမးဖကတကခကမႈျဖစစဥမားႏင စပလဥး၍ သတငး ရယႏငရန ျပညတြငးျပညပမဒယာမားျဖစသည AP၊ NHK၊ BBC၊ TBS၊ RSA၊ EPA၊ ဆြစတဗြ၊ အယလဂာဇးယား၊ CNA၊ မဇၨမ၊ ျမနမာတငးမ၊ CNB၊ အမဒအန စသညတ႔ မ သတငးသမား ၂၅ ဥး ပါ၀ငသညအဖြ႔သည စကတငဘာ ၆ ရကမ ၈ ရကထ ေမာငေတာၿမ႕ေပၚရ ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငလာၾကသမား၏ ေခတခလႈေနထငသည ေနရာမား၊ အၾကမးဖကမႈျဖစပြားမႈမရဘ တညၿငမေအးခမးသည အစၥလာမဘာသာ ၀ငမား ေနထငသညေနရာမား၊ တငးရငးသားမား ေနထငသည ေမာရ၀တေကးရြာ၊ အၾကမးဖကသမားမား၏ တကခကမႈက ခခတြနးလနႏငခသည အလယသေကာ နယျခားေစာငစခနး၊ မးေလာငပကစးေနသည ေကးရြာမားႏင ေမာငေတာၿမ႕ရ ျမနမာ-ဘဂၤလားေဒရ ႏစႏငင နယစပၿခစညး႐း ကာရထားမႈတ႔က သတငးရယခၾက ေၾကာငး သရသည။

ပါကစၥတနႏငင ၿမ႕ေတာအစၥလာမမာဘတရ ျမနမာသ႐းအား တကခကမညဆသည ၿခမးေျခာကမႈမားရေနသျဖင လၿခေရးတငးကပထားေၾကာငး၊ ရခငေျမာကပငး ပဋ ပကၡႏငပတသက၍ လစလေဝးျဖငဆႏၵျပရန ျပလပေနၾကေသာေၾကာင ႏငငျခား သတမနမား အေျခစကရာ သတမနရပကြကသ႔ ၎တ႔ဝငေရာကကာ အၾကမးဖက မညက စးရမသညအတြက တားဆးသညအေနျဖင ကြနတနနာမားခထားကာ ဝင ေရာကမႈက တားျမစထားေၾကာငး၊ ဂမတအအစၥလာမမကသ႔ေသာ အၾကမးဖက အဖြ႔ အစညးမားမ ဦးေဆာငလာႏငေသာေၾကာင ပါကစၥတနရတပဖြ႔မလညး အငအား ၇၅၀၀ ခန႔ ခထားေၾကာငး၊ အစြနးေရာကအၾကမးဖကအဖြ႔ ဂမတအအစၥလာမ ေခါငး ေဆာငက ျမနမာႏငငသအမတအား ၂၄ နာရအတြငး ပါကစၥတနမထြကသြားရန အစးရအား ရာဇသေပး ေျပာၾကားထားေၾကာငး တဟရနအေျခစက သတငးဌာနတစ ခ၏ ေဖာျပခကအရ သရသည။

၉။ ၉. ၉. ၂၀၁၇ ၾသဂတ ၂၇ ရကက နယေျမလၿခေရးေဆာငရြကေနသည လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားအား လအပစျဖင အၾကမးဖကတကခကရာတြင ပါ၀ငတကခကခကာ ျပနလညပစခတ ရငးလငးမႈေၾကာင ေသနတကညထမန ဒဏရာရရသြားသည အစြနးေရာကအၾကမး ဖကသမား အဘေဂၚဘ ၂၃ ႏစအား ဆငအးျပငေကးရြာ၌ ပနးခေနထငလကရ ေၾကာငး သတငးရရသျဖင ၀ငေရာကစစေဆးရာ ၀ဘကေျခမကေစကညေဖာက၀င ဒဏရာျဖင ၎၏ေနအမတြင ဖမးဆးရမေၾကာငး၊ ေဆး၀ါးကသေပးၿပး ဥပေဒႏင အညအေရးယရန ေဆာငရြကလကရေၾကာငး၊ ရေသေတာငၿမ႕နယ အထကနနးရာ ေကးရြာ၊ ေအာကနနးရြာေကးရြာ၊ သဒေကးရြာ၊ နလငေပၚရြာႏင ၿပငးေတာငရြာ၊ ဘလာမရြာႏင အဒရြာတ႔တြငလညး ေနအမမား မးေလာငခေၾကာငး သတငးထတ ျပနေရးေကာမတမ သတငးထတျပနသည။

ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖကတကခကမႈမား


20

ေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငေနရသည ေဒသခတငးရငးသားမားအနက ဘးသး ေတာငၿမ႕ရ နယေျမခတပရငး၌ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငလကရသည ေဒသခတငးရငး သားမားသည နယေျမတညၿငမေအးခမးမႈ ရလာသညအတြက အခ႕သည ၎တ႔၏ မလေနရပသ႔ ျပနလညေျပာငးေရႊ႕လကရရာ သရဖေကးရြာမ ေဒသခတငးရငးသား ျပညသ ၂၂၂ ဥးတ႔က လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက အနးကပလမးေၾကာငး လၿခေရး လကပါလက ကညေဆာငရြကေပးခေၾကာငး သရရသည။

ေမာငေတာေဒသအတြငး အၾကမးဖကမႈျဖစစဥမားေၾကာင လၿခေရး၊ တရားဥပေဒ စးမးေရးႏင နယေျမတညၿငမေအးခမးေရးအတြက အလြနအေရးႀကးသည အခန ျဖစသညအတြက ျပညသမားအေနျဖင အၾကမးဖကမႈတြင ပးေပါငးပါ၀ငျခငး၊ ကည အားေပးျခငး၊ ေထာကပေပးျခငးမား မျပလပရန၊ ေနအမမား၊ ပစၥညးမားအား မး႐ႈ႕ ဖကဆးျခငး မျပလပၾကရန၊ မးေလာငျပငဧရယာမားအတြငးရ ပစၥညးမားအား လယကျခငး၊ ေဖာကထြငးျခငး၊ ခးယျခငး၊ ဖကဆးျခငးမားမျပလပရန၊ တတ၊ ဓား၊ လကနကမား၊ ေပါကကြေစတတေသာပစၥညးမား၊ လက အႏရာယျဖစေစႏငေသာ ပစၥညးမားအား လက၀ယကငေဆာငျခငး၊ ထားသျခငး၊ အသးျပျခငး မျပလပရနႏင လၿခေရးအေျခအေနအရမသြားရန သတမတထားေသာ ေနရာမားသ႔ ၀င၊ထြကသြား လာျခငး မျပလပၾကရန ေမာငေတာခရင အထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာနက အမန႔ အမတ ၃/၂၀၁၇ ျဖငထတျပနထားေၾကာငး၊ တရားဥပေဒစးမးေရးႏင ေဒသတညၿငမ ေအးခမးေရးက အဟန႔အတားျဖစေစေသာ ျပစမႈကးလြနသမားကလညး ဥပေဒ အရ အေရးယျခငး၊ ပစခတထနးသမးျခငးမား ျပလပမညျဖစေသာေၾကာင ျပညသ မားအေနျဖင ထတျပနခကက ေလးစားလကနာျခငးအားျဖင ေမာငေတာေဒသ လၿခ ေရး၊ တရားဥပေဒစးမးေရးႏင နယေျမတညၿငမေအးခမးေရးတ႔အတြက ပးေပါငးပါ၀င ကညၾကရနလညး တကတြနးထားသည။

ျမနမာႏငငတစဝမးရ ျပညသမားထသ႔ တယလဖနးမကေဆမား၊ Facebook၊ Messenger တ႔မ စကတငဘာ ၁၁ ရကတြင အၾကမးဖကတကခကမႈမား ျပလပရန စစဥေနသညဆသည သတေပးေသြးထးလႈ႔ေဆာမႈမား ျဖန႔ေဝေနသညက သရရ ေၾကာငး၊ ႏငငေတာအစးရအေနျဖင အၾကမးဖကတကခကမႈမား ျပလပမညဆသည သတငးၾကားသခနမစတငၿပး အမားျပညသမားသ႔ သတေပးထတျပနခကမား ထတျပနထားၿပး တစဖကတြငလညး လၿခေရးဆငရာကစၥရပမားက အေလးထား ေဆာငရြကလကရေၾကာငး၊ မတညသည လ႔အဖြ႔အစညးႏစရပအၾကား ေသြးထးလႈ႔ ေဆာသညသတငးမား ျဖန႔ေဝျခငးမျပၾကရနႏင ျဖန႔ေဝေပးပ႔လာမႈမားရပါက ေပးပ႔ လာသမားအား တာဝနရသမားထ ဆကသြယသတငးေပးၾကရနႏင ယငးသ႔ ေသြး ထးလႈ႔ေဆာမႈ ေဆာငရြကသမားအား ဥပေဒႏငအည အေရးယေဆာငရြကသြားမည ျဖစေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ သတငးထတျပနသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငးတြင ျဖစပြားေနသည အၾကမးဖကတကခကမႈမားေၾကာင ေဒသခမြတဆလင ၂၇၀,၀၀၀ ခန႔ အမနးခငး ဘဂၤလားေဒရႏငငဘကသ႔ ထြကေျပး ခလႈေနၾကေၾကာငး ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးက ခန႔မနးေျပာဆေနၾကသည အေရအ တြကမာ လကေတြ႔ထက မားလြနးေနေၾကာငး၊ ေမာငေတာၿမ႕အပခပေရး တာ၀နရ


21

သမားႏင နယျခားေစာငရအရာရမားက ေျပာၾကားသည။ ကခငျပညနယ တႏငးၿမ႕နယမ စစေဘးေရာငမား ေနရပရငးျပနႏငရန ဘာသာေရး

အသငးအဖြ႔မား၊ ကခငၿငမးခမးေရးအဖြ႔ တာ၀နရသမားႏင ျမနမာတပမေတာမ တာ၀နရသမား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခေသာလညး ေျပလညမႈမရရေသးေၾကာငး၊ အထး သျဖင KIO အဖြ႔သည NCA လကမတမထးရေသးသည အတြကေၾကာင တႏငး အငဂါးဂါးေဒသမ တပမေတာအေနျဖင တပဆတခြာရန အခကအခရေၾကာငး၊ ထ႔အ ျပင စစေဘးေရာငမားေတာငးဆသည နမးဗေကးရြာႏင အငဂါးဂါးေကးရြာတ႔တြင အေျချပထားသည တပမေတာတပစခနးက ႐ပသမးရနကစၥတ႔မာ ခကခသညအ တြက ေနရပျပနေရးညႇႏႈငးမႈမာ အဆငမေျပေသးေၾကာငး သရသည။

၁၀။ ၁၀. ၉. ၂၀၁၇ ရခငျပညနယေျမာကပငးရ ေမာငေတာ၊ ဘးသးေတာငႏင ရေသေတာငၿမ႕နယမား အတြငးရ ရကငးစခနး ၃၀ က တစခနတညး တစၿပငတညး ၀ငေရာကတကခကခ သည Arakan Rohingya Salvation Army-ARSA အဖြ႔မ တကခကမႈမားက တစလ ၾကာရပဆငးမညဟ ေၾကညာခကထတျပနခၿပး ကညကယဆယေရးအဖြ႔မား အေန ျဖင ဒကၡေရာကေနသမားက လမးဘာသာမခြျခားဘ အကအညေပးႏငရန ယခက သ႔ ရပဆငးရျခငးျဖစေၾကာငး ထတျပနရာ၌ ပါရသည။ အစးရအေနျဖင အၾကမးဖက ၀ါဒအဖြ႔အစညးမားႏင ေစစပေဆြးေႏြးမည မ၀ါဒမရဟ ႏငငေတာအတငပငခ႐း ညႊနၾကားေရးမး ဥးေဇာေဌးက တြစတာ၌ ေရးသားထားေၾကာငး သရသည။

မမကယမမသစၥာရမႈ၊ အလပအေပၚသစၥာရမႈ၊ မမလမး၊ မမတငးရငးသားမားအေပၚ သစၥာရမႈတ႔က မမကယတင တငးတာလပေဆာငျခငးျဖင တငးျပညတးတကရာ တးတကေၾကာငးက အေထာကအကျပမညဟ ယၾကညေၾကာငး၊ လပေဖာကငဖက အခငးခငး၊ တငးသျပညသားအခငးခငး၊ တငးရငးသားအခငးခငး ညၫြတမႈရရန လညးလေၾကာငး၊ တငးျပညခစစတမရပါက ညၫြတမႈကငးမေစႏငေၾကာငး၊ သ႔ျဖစ ၍ တငးျပညခစစတ၊ မးခစစတ၊ ျမနမာစတေမြးၾကရမညျဖစေၾကာငး တပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငက ရနကနတငး စစဌာနခပရ ေဇယာသရဗမာန၌ ကငးပျပလပသည ရခငျပညနယအတြငး ႏငငေတာလၿခေရး ႏင ကာကြယေရးတာ၀နမားက သကစြန႔ႀကးပမး ထမးေဆာငေနသည လၿခေရးတပ ဖြ႔၀ငမား၊ ဌာနဆငရာ၀နထမးမားႏင ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလအၾကမးဖကသမား မား၏ အၾကမးဖကမႈ ျဖစစဥမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာငေနရသည ေဒသခ ျပညသမားႏင နယစပၿခစညး႐းကာရရနအတြက ဒတယအႀကမ အလေငြေပးအပပြ အခမးအနား၌ အမာစကားေျပာၾကားရာတြင ထညသြငးေျပာၾကားခသည။ အဆပါ အခမးအနားတြင အလႈေငြစစေပါငး ေငြကပသနးေပါငး ၄၃,၆၀၃ လကခရရခသည။

ျမနမာႏငငမ မြတစလင(၎တ႔အေခၚ-႐ဟငဂာ)မားအေပၚ အၾကမးဖကခေနရသည အတြက ပါကစၥတနႏငငဆငရာ ျမနမာသအမတႀကး ဥး၀ငးျမငက အစၥလာမမာဘတ ၿမ႕ေတာ ႏငငျခားေရး႐းသ႔ ဆငေခၚၿပး အျပငးအထန ကန႔ကြကလကေၾကာငး ပါကစၥတနႏင အႏၵယမ သတငးမားတြင ေဖာျပၾကသည။ အၾကမးဖကမႈမား ထပမ မျဖစေပၚေရးႏင လၿခေရး၊ အကာအကြယေပးေရး၊ ခြျခားဆကဆခရမႈမားမရဘ ေနထငခြငႏင သြားလာခြငေပးရန ပါကစၥတနႏငငျခားေရး၀နႀကး Tehmina Janjua


22

က အေလးအနကေျပာၾကားခေၾကာငး ပါကစၥတနႏငငျခားေရး႐း၏ ထတျပနခက တစခတြင ေဖာျပထားေၾကာငး သတငးမားအရ သရသည။

၁၁။ ၁၁. ၉. ၂၀၁၇ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာန ဥက႒ ႏငငေတာ၏အတင ပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ရမးျပညျပနလညထေထာငေရးေကာငစ/ ရမးျပညတပမေတာ RCSS/SSA ဥက႒ ဥးယြကစစ ဥးေဆာငသည ကယစားလယ အဖြ႔အား ေနျပညေတာရ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာန NRPC ၌ လကခေတြ႔ဆၿပး ႏငငေတာအစးရက တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစ ေရးဆငရာ သေဘာတစာခပ Nationwide Ceasefire Agreement-NCA က အေျခခ၍ ႀကးပမးေဆာငရြကေနသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင နားလညမႈႏင ယၾကညမႈ တညေဆာကေရး၊ တငးရငးသားနယေျမေဒသမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးႏင မးယစေဆးဝါးတကဖကေရး ကစၥရပမားက ေဆြးေႏြးၾက ေၾကာငး သရရသည။

ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး) ဒတယ ဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည RCSS/SSA အဖြ႔ဥက႒ ဥးယြကဆစႏင အဖြ႔အား ဘရင ေနာငရပသာ ဧညခနးမေဆာင၌ လကခေတြ႔ဆၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဆငရာ ကစၥရပမား၊ ဒတယအႀကမ ျပညေထာငစအဆင ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေရး သေဘာတစာခပပါ အခကမားအနက ႏစဖကနားလညမႈႏင အယအဆကြလြမႈ အေပၚ အေသးစတ အျပနအလနေဆြးေႏြးၾကၿပး NCA ပါအတငး ဆကလကအတ တကြ ေလာကလမးေရးႏင ႏစဖကအဖြ႔အစညးမားအၾကား ယၾကညမႈႏင ေလးစားမႈ ရစြာျဖင အျပနအလနထေတြ႔ဆကဆမႈ၊ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား စဥဆကမျပတ လပ ေဆာငျခငးျဖင ခငမငရငးႏးမႈ၊ ယၾကညမႈမား တညေဆာကေရးကစၥရပမားက ရငးႏး ပြငလငးစြာ အျမငခငးဖလယ ေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရရသည။

NCA လကမတထးထားသည ျမနမာႏငငလးဆငရာေကာငးသားမား ဒမကရကတစ တပဥး ABSDF ၏ ေခါငးေဆာငပငး ျပနလညေရြးခယမည ညလာခကငးပႏငေရး ဗဟေကာမတစည အစညးအေ၀းက ထငးႏငင မေဆာကၿမ႕၌ စကတငဘာ ၈ ရက မ ၁၁ ရကထ ကငးပမညျဖစၿပး ညလာခကငးပမညရကကလညး သတမတမည ျဖစေၾကာငး ABSDF ဗဟဥးေဆာငေကာမတ၀င ဆလငးေယာေအာငမ ေျပာသည။

NCA လကမတထးထားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ ကယစားလယမား၊ အရပသားကယစားလယမား စေပါငးၿပး ၂၆ ဥးျဖင ဖြ႔စညးထားသည ျပညေထာငစ အဆင ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညေရး ေကာမတ JMC-U အစညးအေဝးက စကတငဘာ ၂၀ ရကတြင ရနကနၿမ႕၌ သးရကၾကာ ကငးပမည ျဖစၿပး ၁၂ ႀကမေျမာကျပလပသည အစညးအေဝးလညးျဖစကာ ႏစလတစႀကမ ပမနကငးပျခငးျဖစသည။ JMC-U ၏ အဓကလပငနးတာဝနသည တပမေတာႏင NCA ထးထားသညအဖြ႔မားၾကား ျဖစပြားသည အျငငးပြားမႈမား၊ ပဋပကၡမားက ေစာင ၾကညညႇႏႈငးရန ျဖစၿပး ယခေဆြးေႏြးပြတြင ေဒသအဆင JMC ေကာမတမား ဖြ႔စညး ေရးႏင တပမေတာႏင RCSS လကနကကငအဖြ႔တ႔အၾကား တကပြျဖစပြားရျခငး အေၾကာငးရငးႏင စြပစြခကမားအေပၚ စစစအတညျပေရးအဖြ႔၏ ေလလာေတြ႔ရခက


23

မားက ထညသြငးေဆြးေႏြးဖြယရေၾကာငး JMC-U အတြငးေရးမး ၁ ေဒါကတာေရႊခါး က ေျပာၾကားသည။

ေမာငေတာၿမ႕နယ နယေျမ ၃ တြင အလယေခာငးအတငး ေတာငဘကမ ကးကၽြနး ရကငးစခနးဘက ေလာခတလာသည ေလာငးေလ ၂ စးအား ရပတန႔ရန ဟန႔တား ေသာလညး ဆကလကေလာခတသျဖင လကနကငယျဖင ေျခာကလန႔ပစခတ တား ဆးစစေဆးရာ ေလတစစးေပၚ၌ လကနကငယျဖင ေျခာကလန႔ပစခတစဥ ဦးေခါငး /ယာပခး ကညထမနဒဏရာျဖင ေသဆးေနသည ဂးနားေကးရြာေန ဇာဟတတ ေဆာငး ၅၀ ႏစႏင ကၽြနးေခါငးေကးရြာေန မာမြတဆလာမ(ခ)ဆ႐း ၆၀ ႏစပါ အမး သား ၄ ဦး ႏငအတ ဓားရည ၄ လက သမးဆညးရမၿပး ကန ေလေပၚမ ကၽြနးေခါငး ေကးရြာေန မဆနနာဝါရာေဘဂြမ ၄၅ ႏစပါ အမးသာ ၁ ဥး၊ အမးသမး ၃ ဥး၊ ကေလးငယ ၈ ဥးတ႔အား ေတြ႔ရစစေဆးေမးျမနးရာ နယေျမ ၅ ေလာငးဒမ ထြကေျပး လာျခငးျဖစေၾကာငး၊ ဖမးဆးရမသမားအနက မာမြတဆလာမ(ခ)ဆ႐းပါ ၆ ဦးမာ လဝငမႈႀကးၾကပေရးဥပေဒအရ ေထာငဒဏ ၂ ႏစစကခရန အမန႔ခမတခထားရသ မားျဖစေၾကာငး၊ အရြယမေရာကေသးေသာ ႏရရာေမာက အာရာဖကပါ ၈ ဦးအား ၿမ႕မ(ေတာင)ရပကြကရ ရပမ/ဖ ဦးျပညဝငးေမာင(ခ)ေရာဖးထႏင ေဇာမနနာရာေဘ ဂြမအပါအ၀င ၂ ဦးက ၎တ႔၏မခငျဖစသထ လႊေျပာငးေပးခေၾကာငး သရသည။

ႏငငေတာအစးရကယစားလယအဖြ႔ႏင ရမးျပညျပနလညထေထာငေရးေကာငစ/ရမး ျပညတပမေတာ RCSS/SSA ကယစားလယအဖြ႔တ႔၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဆင ရာ ညႇႏႈငးအစညးအေဝးက ေနျပညေတာ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမး ခမးေရးဗဟဌာန NRPC တြငျပလပၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၊ ေဒသဖြ႔ၿဖးေရး၊ စးပြားေရး၊ မးယစေဆးဝါးတကဖကေရးစသညျဖင ေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။

၁၂။ ၁၂. ၉. ၂၀၁၇ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖက တကခကမႈမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာ တမးေရာငေနရသည ေဒသချပညသမားအနက အခ႕သည ၎တ႔၏ ေနရပေဒသမားသ႔ ျပနလညေျပာငးေရႊ႕လကရေၾကာငး သရသည။ ႀကမေခာငး၊ ေတာငၿပလကဝ၊ ငါးကညေတာကရြာ၊ အငးဒငေကးရြာ ကယဆယေရးစခနးႏင ဝါးခတေခာငးတပနယ နယေျမခတပရငးတ႔တြင ေခတေျပာငးေရြ႕ေရာကရေနသည ေဒသခတငးရငးသား စစေပါငး ၁,၄၇၂ ဥးတ႔က လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားက အနးကပ လမးေၾကာငး လၿခေရးလကပါလက ၎တ႔၏မလေနရပမားသ႔ ျပနလညေျပာငးေရြ႕ ေပးခၾကသည။

ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမား ၆ ဥးသည ဓား၊ ေလးခြမားကငေဆာင၍ ကညငတနးေကးရြာအတြငး ၀ငေရာကလာၿပး ႏရဟာေဆာငး၏ သားျဖစသ အာလ ခါနးအား ဖမးဆးေခၚေဆာငသျဖင ေကးရြာသားမားက ၀ငး၀နးဖမးဆးခၾကၿပးအစြနး ေရာကအၾကမးဖကသမား ၆ ဥးမာ ရေသေတာငၿမ႕နယ၊ နးလငးေဘာရြာေန ေမာဂ လာေမာက၊ ေဘာရးအးလာ၊ အာတာအရာမာနႏင ေအာကနနးရာေကးရြာေန ဟ ေဆာငးအာေမာက၊ ဘလာမေကးရြာေန ေဆြေယာဒလာ၊ ေပါကပငရငးေကးရြာေန ေကပါယာဒအလာတ႔ျဖစၿပး ၎တ႔အား ဓား ၄ ေခာငး၊ ေလးခြ ၁ လကတ႔ႏင အတ ဖမးဆးရမချခငးျဖစေၾကာငး သရသည။


24

ႏငငေတာသမၼတ႐းမ အမန႔ေၾကာျငာစာအမတ ၇၅/၂၀၁၇ ျဖင “ရခငျပညနယဆင ရာ အႀကျပခကမားအေပၚ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေရး ေကာမတ” က လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးနင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန ျပညေထာငစ ဝနႀကး အပါအ၀င ၁၅ ဥးျဖင ဖြ႔စညးလကေၾကာငးႏင ေကာမတ၏ ကနကစရတ အဝဝက ႏငငေတာသမၼတ႐း၏ ရနပေငြမ ကခသးစြမညျဖစေၾကာငး၊ ေကာမတ၏ လပငနးတာဝနမား ထမးေဆာငစဥ လအပေသာ လၿခေရးႏငအပခပေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ႏငငေတာသမၼတ႐းနင ျပညနယအစးရအဖြ႔တ႔မ ျဖညဆညးေဆာင ရြကေပးမညျဖစေၾကာငး၊ ရခငျပညနယဆငရာ အႀကျပခကမားအေပၚ အေကာငအ ထညေဖာ ေဆာငရြကေရး ေကာမတ႐း သးျခားဖြငလစထားရမညျဖစကာ ေကာမရင မား၏ အႀကျပခကမားႏငစပလဥး၍ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင ေျမျပငအေျခအေနေပၚ မတည၍ အကးရစြာ ထထေရာကေရာက ေဖာေဆာငႏင ေရးအတြက လအပသည အႀကဉာဏမားရယႏငရန အႀကေပးအဖြ႔က ျပညတြငး ျပညပမ ပညာရငမား၊ ဘာသာရပဆငရာ ကြမးကငသမား၊ အေတြ႔အႀကရသမား ႏင ထပမဖြ႔စညးသြားမညဟလညး ယငးအမန႔ေၾကညာစာ၌ ပါရသည။

လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားသည နယေျမရငးလငးေရးေဆာငရြကရာ မးတကေခာငး၀ ကငးစခနး၊ န႔သာေတာင ေခာငး၀ကငးစခနးႏင သေဘၤာလ ေခာငး၀ကငးစခနးတ႔ အား ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမားက မး႐ႈ႕ဖကဆးထားသညက ေတြ႔ရ ရေၾကာငး၊ ဒါျပင တးေခာငး ေခာငး၀ကငးစခနးပတလညအား ရငးလငးရာ ကငး စခနးႏင မတာ ၁၀၀ အကြာရ ေလာငးေလတစစးအေပၚ၌ ရမမငး ၂ လးႏင မကႏာ ဖးစြပပါ အနကေရာင ၀တစတစစတ႔က သမးဆညးရမခေၾကာငး သတငးထတျပန ေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

၁၃။ ၁၃. ၉. ၂၀၁၇ ေမာငေတာေဒသအတြငး ၾသဂတ ၂၅ ရကေန႔မ စကတငဘာ ၁၂ ရကေန႔အထ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏင ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမား ထေတြ႔မႈျဖစ ပြားခသည အႀကမ ၉၃ ႀကမ ရခၿပး ေနရာ ၄၅ ေနရာ မး႐ႈ႕ဖကဆးမႈခခရသည။ စကတငဘာ ၆ ရက မ စကတငဘာ ၁၂ ရကအတြငး လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏင ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမား ထေတြ႔မႈျဖစစဥ ေလာ႔နညးလာသျဖင တညၿငမမႈျပနလညရရကာ ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငေနသမားက မလေန ရပမားသ႔ ျပနလညပ႔ေဆာငေပးလကရရာ ေမာငေတာၿမ႕နယအတြငးရ ရပကြက /ေကးရြာ ၁၅ ရြာ၊ ရေသေတာငၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာ ၄ ရြာႏင ဘးသးေတာင ၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာ ၆ ရြာတ႔မ ေဒသခတငးရငးသား စစေပါငး ၄,၂၂၈ ဥးတ႔က မလေနရပမားသ႔ ျပနလညပ႔ေဆာငေပးခၿပးျဖစေၾကာငး သရရသည။

ရေသေတာငၿမ႕နယ နယေျမ ၁၁ ေစတျပငမ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားသည ေပါကပင ရငးေကးရြာသ႔ ရကၡာႏငေထာကပပစၥညးမား ပ႔ေဆာငၿပးျပနလညထြကခြာရာ ေအာကနနးရာေကးရြာအနး ေရာက႐စဥ ကားလမးေဘး၌ မသကၤာဖြယ ပလပစတစ စအား ေတြ႔ရသျဖင တးေဖာၾကညရာ ကားပစၥတငျဖငျပလပထားသည အ႐ည ၁၂ လကမ၊ အခငး ၄ လကမ ခန႔ရ ေဒသႏရလကလပမငး ၂ လး၊ သပကျဖငျပလပ ထားသည အ႐ည ၉ လကမ၊ အခငး ၂ လကမခန႔႐ ေဒသႏရ လကလပမငး ၄ လး


25

ေတြ႔ရသျဖင သကမျပလပ သမးဆညးခေၾကာငး သရရသည။ ၁၄။ ၁၄. ၉. ၂၀၁၇ ဘးသးေတာငၿမ႕နယ၊ အငးေဖာကေတာငေကာလမးမ လကဝဒကျပငရညေကးရြာ

သ႔ မသကၤာသ ၁ ဥး ဝငေရာကလာသျဖင ေဒသခတငးရငးသားမားမ ဝငးဝနးဖမးဆး ၿပး သတငးေပးပ႔သျဖင နယေျမ ၁၁ လကဝဒကျပငရည ေကးရြာအပခပေရးမး႐း တြင အသက ၂၀ ခန႔ရသ(အမည၊ ေနရပ စစစဆ)အား သြားေရာကေခၚေဆာငၿပး အၾကမးဖကမႈျဖစစဥတြင ပါဝငျခငးရ/မရ စစေဆးလကရေၾကာငး သရသည။

ရခငျပညနယဆငရာ အႀကျပခကမားအေပၚ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေရး ေကာမတ၏ ပထမအႀကမအစညးအေ၀းက လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပန လညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန၌ ျပလပရာ ျပညေထာငစ၀နႀကး ေဒါကတာ၀ငး ျမတေအးက “ေကာမတအေနန႔ အႀကျပခကမားအနက လကရ ေျမျပငအေျခအေန ႏင လကေလာညေထြျဖစမယ အခကေတြက ေဆာငရြကရနျဖစတာေၾကာင သက ဆငတ ေကာမတဝင ဝနႀကးဌာနေတြအလက ကြငးဆငးေလလာသးသပမႈမားက ရကသတ ၂ ပတအတြငး အၿပးေဆာငရြကမာျဖစေၾကာငး၊ စမခကက ထြကေပၚလာ တ ေဆာငရြကရနကစၥမားက ဥးစားေပးအဆင သကမတကာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသြားမည” ဟ ေျပာၾကားခသည။

၁၅။ ၁၅. ၉. ၂၀၁၇ အၾကမးဖကတကခကမႈမားေၾကာင ေမာငေတာ၊ ဘးသးေတာငႏင ရေသေတာငၿမ႕ နယမားအတြငးရ ဘဂၤလမားေနထငသည ေကးရြာ ၄၇၁ ရြာအနကမ ၁၇၆ ရြာ သည ရြာလးကၽြတ တစဖကႏငငသ႔ ထြကေျပးသြားကာ တခ႕တစ၀က ထြကေျပးသည ေကးရြာ ၃၄ ရြာသည အၾကမးဖကသမားမားႏင အဆကအသြယရ/ျပေနသည ရြာ မားျဖစၿပး ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမားက တကခကရန အစ အစဥရ၍ အမးသမးမားႏင ကေလးမားအား ႀကတငထြကေျပးေစျခငးမားရေၾကာငး၊ လး၀ထြကမေျပးသည ေကးရြာ ၂၆၁ ရြာရကာ ၎ရြာမားသည အၾကမးဖကမႈ ျဖစစဥ မားတြင ပါ၀ငပတသကမႈမရသည ရြာမားျဖစေၾကာငး၊ ႏငငတကာမ စြပစြေနသည အေျခအေနမးမရေၾကာငးက ထြကမေျပးဘ ကနရေနသည ၂၉၅ ရြာ တြင ေနထင ၾကသည ဘဂၤါလမားက သကေသျပေနေၾကာငး၊ ၎ၿမ႕နယမားတြင တငးရငးသား ေကးရြာ ၅၀၁ ရြာရသညအနက ၂၂၉ ရြာသည တခ႕တစဝက ထြကေျပးၿပး ရြာလး ကြၽတ ထြကေျပးေကးရြာ ၄ ရြာရကာ ထြကေျပးတမးေရာငျခငး မရသည ေကးရြာ ၂၆၈ ရြာရေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတ၏ ထတျပနခကအရ သရသည။

လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားသည နယေျမစးမးေရးေဆာငရြကစဥ ဒခးယားတနး(အလယ) ရြာပကအနး လယကြငးအတြငး၌ စစတေကာငးၿမ႕ ရားေပၚတကေကးရြာေန ဘဂၤလားေဒ႔ရႏငငသား ႏရဟဆနး(ဖ) အဒေဂၚဒနး ၃၂ ႏစအား ဖမးဆးရမခေၾကာငး သတငးထတျပနေရး ေကာမတမ ထတျပနသည။

ရမးျပညနယအတြငး မးယစေဆးေပါမားလာရျခငးမာ အဓကရငးျမစက မတကခက ႏငေသး၍ျဖစေၾကာငး၊ တပမေတာႏင RCSS တ႔ တကပြအခ႕ျဖစပြားရသညမာ နား လညမႈလြမားမႈေၾကာငသာျဖစေၾကာငး၊ တငးရငးသားလကနကကင အခငးခငးျဖစ ပြားေနသည တကပြမား၊ ပဋပကၡမားက ေဆြးေႏြးျခငးျဖငသာ ေျဖရငးရမညျဖစ ေၾကာငးျဖင RCSS/SSA ဥက႒ ဥးယြကစစက ရနကန၊ ကနေတာႀကးပေလစဟတယ


26

တြင ျပလပသည မဒယာေတြ႔ဆပြတြင ေျပာၾကားသည။ ဒတယတပမေတာ ကာ ကြယေရးဥးစးခပ၊ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး)တ႔ႏင ေတြ႔ဆခစဥ ေျမျပငတကပြ အေျခအေနမားကလညး ထညသြငးေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး ေျပာၾကားသည။

၁၆။ ၁၆. ၉. ၂၀၁၇ ရခငျပညနယတြင ဘဂၤါလမားအေပၚ တပမေတာမ ညငးပနးႏပစကသညဟဆကာ ႏငငတကာမ ၀ငး၀နးဖအားေပး ျပစတငေျပာဆမႈမားရေနခနတြင ႐ရားအစးရက “ဒါဟာ ျမနမာရ႕ ျပညတြငးေရးကစၥသာျဖစတာမ႔ တစျခားႏငငမားအေနန႔ ၾကား၀င စြကဖကဖ႔မသငဘး”ဟ စကတငဘာ ၁၅ ရကက ထတျပနေတာငးဆလကေၾကာငး သရသည။ “အခပအျခာအာဏာပင ႏငငတစႏငငရ႕ ျပညတြငးေရးကစၥေတြက ၀င စြကဖ႔လပတာက အေျခအေနက ပဆးသြားေစ႐ပ ရတယဆတာ နားလညထားဖ႔လ ပါတယ။ ျမနမာႏငငမာ မတညၾကတ ကးကြယမႈ ဘာသာ၀ငေတြအၾကား ေဆြးေႏြးဖ႔ ႀကးစားမႈေတြကလညး ႀကဆပါတယ"ဟ ႐ရားႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန ေျပာေရးဆ ခြငရသ Maria Zakharova က ႐ရားသတငးေအဂငစ Sputnik က ေျပာၾကားသြား ေၾကာငး၊ မစၥတာကဖအာနနေကာမရင၏ အႀကျပခကမားက ေဖာေဆာငရန အစးရ ၏ ႀကးပမးမႈမားက ေမာစကအစးရအေနျဖင ႀကဆေၾကာငးလညး ေျပာၾကားသြား ေၾကာငး သရသည။

၁၇။ ၁၇. ၉. ၂၀၁၇ ၁၀ ႀကမေျမာက ပစဖတၾကညးတပဥးစးခပမားအစညးအေ၀း 10th Pacific Armies Chiefs Conference တကေရာကရန ကရးယားသမၼတႏငငသ႔ ေရာကရေနသည ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ၊ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး) ဒတယ ဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည ျမနမာစစသ(ၾကညး၊ေရ၊ေလ)႐းတြင စစသ႐းမသားစမား၊ သငတနးသားအရာရမားႏင ေတြ႔ဆရာ ရခငျပညနယတြင လကရျဖစပြားေနေသာ အၾကမးဖကမႈျဖစစဥ၏ အေျခအေနမနမား၊ ႏငငတကာမဒယာမားမ ေဖာျပေနေသာ Fake News မားေၾကာင ျမနမာတပမေတာအေပၚ အထငလြမားေနမႈ၊ တပမေတာမ တညဆဥပေဒ၊ ႏငငတကာစစပြ ဥပေဒမားႏငအည လၿခေရးႏင ႏငငေတာအခပ အျခာအာဏာ မထပါးမယယြငးေစေရး အၾကမးဖကဘဂၤါလအဖြ႔ႏင ၎တ႔အား ပပး ကညေနသည ေနာကကြယမ အဖြ႔အစညးမား၏ အႏရာယမ ကာကြယထနးသမး ေဆာငရြကေနမႈ၊ အစးရခြငျပခကျဖင စစဆငေရးနယေျမအတြငးရ တပမေတာသား တစဥးခငးစက Rules of Engagement-ROE အတငး ေဆာငရြကေနမႈ၊ ႏငင တကာမ မားယြငးသရေနသညသတငးမားက ယခ သငတနးတကေရာကေနသမား၊ အသပညာရင၊ အတတပညာရငမားအပါအ၀င ျမနမာစစသ(ၾကညး၊ေရ၊ေလ)႐းမ တာ၀နရသမား၊ မသားစမားကပါ ျဖစစဥအမနမားအား တစဖကတစလမးမ ထေတြ႔ ဆကဆရသည ႏငငတကာမ သငတနးသားမား၊ အသပညာရင၊ အတတပညာရင မားႏင အစးရဌာနဆငရာ တာ၀နရသမားအား အေထာကအထားမားႏငတကြ ရငး လငးေဆြးေႏြးၾကရန မာၾကားခေၾကာငး သရသည။

လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားသည တးေခာငးဝေကးရြာပတဝနးကငအား လညကငးေဆာင ႐ြကစဥ မႈဝငကငးစခနးႏင ေဂၚဒသာရေခာငးဝၾကား၌ မသကၤာသ ဆာဒစေရာဖး (စစစဆ)ပါ ၅ ဥးအား ဖမးဆးရမခေၾကာငး သရသည။ စစေတြၿမ႕ ေအာငမဂၤလာ ရပကြက၌ စကတငဘာ ၁၅ ရကက ေနအမမး႐ႈ႕မႈျဖစပြားခသည အေၾကာငးရငးမာ


27

ေမာငစးႏင(ခ)ရာဇာအာရဖတ ၁၆ ႏစသည အဖြားျဖစသ ေဒၚဟာမဒါ ၇၃ ႏစထမ ေငြကပ ၁၀,၀၀၀ ေတာငးခရာ မေပးသျဖင ေနအမအား မး႐ႈ႕ချခငးျဖစေၾကာငး စစ ေဆးေတြ႔ရခသညဟ သရသည။

ရခငျပညနယအတြငး ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလအၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမး ဖကတကခကမႈ လပရပမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငေနရသည ေဒသခမား သည နယေျမတညၿငမေအးခမးမႈ ရလာသညအတြက ၎တ႔၏မလေနရပသ႔ ျပန လညေျပာငးေရႊ႕လကရၾကရာ ဘးသးေတာင၊ ဆငျဖေတာငေကးရြာသ႔ ေရာကရ ေနသည စတရေကးရြာမ ေဒသခတငးရငးသားျပညသ ၆၅ ဥးႏင ပရြကေကးရြာမ ေဒသခတငးရငးသားျပညသ ၁၀၉ ဥးတ႔က လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက အနးကပ လမးေၾကာငးလၿခေရး လကပါကည ေဆာငရြကေပးခေၾကာငး သရရသည။

ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔၏ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားႏင အရပသားမားအား အၾကမးဖက တကခကခသည ပဋပကၡမားေၾကာင ႏစဖကအသငးအဝငးအၾကား အျပနအလန ယ ၾကညမႈ တညေဆာကရန မားစြာအခနယရေတာမညဟ ျပညနယ၀နႀကးခပ ဥးညပ က ေျပာလကေၾကာငး သရသည။ “အငမတနခကခတ အေနအထား ျဖစသြားတအ တြက ေတာေတာက အခနယၿပးေတာ အဆငဆငလပရမယ အေနအထားျဖစသြား တယ။ တစကယက အစအမေတြခၿပးေတာ ေဆာငရြကရမယ အေနအထားမးျဖစ သြားတယ” ဟ ၎ကဆသည။

၁၈။ ၁၈. ၉. ၂၀၁၇ တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငသည ထငးဘရင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ General Surapong Suwana-adth ႏငအဖြ႔အား ေနျပညေတာ ေဇယာသရဗမာနဧညခနးမေဆာင၌ ေတြ႔ဆရာ ထငးဘရငတပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပက ထငး-ျမနမာ တပမေတာႏစရပၾကား ယခငရရငးစြ ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမား၊ လကရ ပမေကာငးမြနသည လပေဆာငခကမားႏင အျပနအလန ခစၾကညရငးႏးမႈ ပမတးတကေအာင လပေဆာငသြားႏငမညဟ ယၾကညေၾကာငး ေျပာၾကားရာ တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပက ျမနမာ-ထငး တပမေတာႏစရပ ၾကား ခစၾကညရငးႏးမႈမာ အားရေကနပဖြယျဖစေၾကာငး၊ ေတြ႔ႀကလာရသည အခကအခမားက ညႇႏႈငးပးေပါငးေဆာငရြကၿပး ေျဖရငးျခငးက အေကာငးဆးျဖစ သညဟလညး ယၾကညေၾကာငး၊ ႏစႏငငအတြက ႀကးမားသည စနေခၚမႈမာ မးယစ ေဆး၀ါး ျပနာျဖစၿပး ဥးစားေပး ပးေပါငးလပေဆာငရမည ျဖစေၾကာငး ေဆြးေႏြး ေျပာၾကား၍ ျမနမာႏငငအေနာကပငးရ ရခငေဒသျဖစစဥ အေျခအေနမနမားက ရငးလငးေျပာၾကားခေၾကာငး သရသည။

ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ၊ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး) ဒတယ ဗလခပမးႀကးစး၀ငး ဥးေဆာငေသာ တပမေတာကယစားလယ အဖြ႔၀ငမားသည ကရးယားသမၼတႏငင ဆးလၿမ႕ရ Grand Hyatt ဟတယ၌ ကငးပသည အာရ-ပစဖတ ေဒသတြငးႏငငေပါငး ၃၀ မ ၾကညးတပဥးစးခပမားႏင ကယစားလယ အရာရႀကးမား တကေရာကေဆြးေႏြးၾကသည ၁၀ ႀကမေျမာက ပစဖတၾကညးတပ ဥးစးခပမားအစညးအေ၀း ဖြငပြအခမးအနားသ႔ တကေရာကၾကၿပး ပထမပငး ေဆြးေႏြးမႈအျဖစ "Land Forces Pacific: Cooperation in Civil-Military


28

Operations During Crisis" ေခါငးစဥျဖင ေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။ ဒတယဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည US Army Pacific Commander ျဖစသ General Robert B. Brown ႏင Grand Hyatt Hotel၊ Bilateral Meeting Room ၌ ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးရာ ႏစႏငငတပမေတာႏစရပၾကား ခစၾကညေရးဆငရာကစၥရပမား၊ ပး ေပါငးေဆာငရြကေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားေနေသာ အ ေျခအေနမနမားႏင ပတသက၍ အျပနအလန ေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။

၇၂ ႀကမေျမာက ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ တကေရာကရန ဒတယသမၼတ ဦးဟငနရဗနထးယႏငအတ နယးေယာကၿမ႕သ႔ လကပါသြားသည ႏငငျခားေရး ဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကးဥးေကာတငသည အငဒနးရားႏငငအဖြ႔႐းတြင အငဒနးရား ႏငငနင ေနာေဝးႏငငအစးရတ႔ ပးေပါငးကငးပသည “The Role of Enhanced South-South and Triangular Cooperation for Capacity Building in Support of Peace Building” အလပသေဘာ နနကစာစားပြသ႔ တကေရာကကာ ျမနမာႏငင ၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အေတြ႔အႀကမားနငစပလဥး၍ ရငးလငးေျပာၾကားခၿပး၊ အစးရသစလကထက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ဦးစားေပးလပငနးတစရပ အေန ျဖင အေလးထားေဆာငရြကေနမႈ၊ ၂၁ ရာစပငလညလာခ ၂ ႀကမ ကငးပႏငခၿပး အေရးပါသည သေဘာတညခကမား ရရခမႈတ႔က ရငးလငးေျပာၾကားခေၾကာငး သရရသည။

၁၉။ ၁၉. ၉. ၂၀၁၇ ႏငငေတာ၏ အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ႏငငေတာအစးရမ ေဆာင႐ြကလကရသည အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆငရာ ႀကးပမးအားထတမႈမားႏင စပလဥး၍ သတမနမားအား အသေပးေျပာၾကားသည အခမးအနားက ေနျပညေတာရ MICC 2 ခနးမတြင ကငးပခၿပး ယငးအခမးအနား တြင ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလက ျပညသလထမ အပႏငးထားသည ဒမကေရစ အသြငကးေျပာငးေရး၊ ၿငမးခမးေရးန႔ တညၿငမေရး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစသည တာ၀န ၃ ရပက ေကပြနေစရန ႀကးပမးေဆာငရြကေနမႈ၊ ရခငေဒသတြင ျဖစပြားခသည ကစၥရပမားႏင လတတေလာျဖစပြားခသည အၾကမးဖကတကခကမႈမား၊ မဒယာ အခ႕၏ သတငးမားမားေၾကာင ကမာၻ႔ႏငငမားၾကား အထငအျမင လြမားေနမႈမားႏင ပတသကၿပး သတမနမားအေနျဖင ယငးေဒသမားသ႔ကယတင သြားေရာက၍ ေလ လာၾကညရန တကတြနးေျပာၾကားခၿပး ရခငေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ဆကလကအ ေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသြားမည ကစၥရပမား၊ ျမနမာႏငငမ ထြကေျပးသြား သညဆေသာ ဒကၡသညမားအား ျပနလာလပါက ၁၉၉၃ ခႏစ သေဘာတညခက မားႏင လကခေဆာငရြကသြားမညျဖစေၾကာငး၊ လကရအစးရ၏ ႏငငဖြ႔ၿဖးတးတက မႈ ေဆာငရြကခကမား၊ ၿငမးခမးေရးရရေအာင ႀကးပမးေဆာငရြကေနမႈမား၊ အစးရ အေနျဖင ေအာငျမငေအာင ေဆာငရြကႏငခသည က႑ရပမားစသညျဖင ရငးလငး ေျပာၾကားခေၾကာငး သရရသည။

တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငသည စစေတြၿမ႕သ႔ ေရာကရၿပး အၾကမးဖကတကခကမႈ ျဖစပြားခသည အေျခအေနမား၊ လကရ နယေျမ လၿခေရးႏင တညၿငမေအးခမးေရး ေဆာငရြကေနမႈ၊ ေဒသခတငးရငးသားမား


29

၎တ႔ေနရပေဒသသ႔ ျပနလည၀ငေရာကေနထငမႈ၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကေပး ေနမႈ၊ နယစပၿခစညး႐းကာရေနမႈ အေျခအေနမားက ရငးလငးတငျပၾကရာ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငက သတငးလကဥးမႈရရေရးႏင လၿခေရးကစၥရပမား ထပမ အမားအယြငး မခႏငေသာေၾကာင တာ၀နရသအဆငဆငမ အနးကပ ၾကပမတေဆာငရြကေရး၊ နယစပၿခစညး႐းမား ခငခလၿခမႈရေရး၊ ေရရညတညတ ခငၿမေရးအတြက ျပျပငမြမးမျခငး၊ အသစတညေဆာကျခငး၊ လၿခေရး ေစာငၾကပ ျခငးမား စနစတကလပေဆာငေရး၊ ေဒသတြငး လၿခေရးေဆာငရြကရာတြင လ ေလာကေသာအငအားျဖင ေဆာငရြကရနႏင ဥပေဒ စညးမဥးစညးကမးမားႏငအည လကနာလပေဆာငရန၊ NVC ကတမားထတေပး၍ ႏငငသားစစစမႈ လပငနးစဥမား က ဆကလကလပေဆာငသြားရမညစသညျဖင မာၾကားခေၾကာငး သရရသည။

ကရးယားသမၼတႏငငသ႔ ေရာကရေနေသာ ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး) ဒတယဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည ဆးလၿမ႕ Grand Hyatt Hotel တြင ကငးပသည "Integration of Soft Power in Civil-Military Partnerships During Crisis" ေခါငးစဥျဖင ေဆြးေႏြးမႈသ႔ ပါ၀ငတကေရာကခၿပး ေတာင/ေျမာကကရးယား ႏစႏငငနယစပ Punmonjun ေကးရြာရ Joint Security Area-JSA သ႔ လၿခေရးဆငရာေလလာေရးခရးစဥအား သြားေရာကေလလာခသည။

ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ၊ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး) ဒတယ ဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည ၾသစေၾတးလတပမေတာၾကညးတပဥးစးခပ Lieutenant General Angus Campbell ႏင ဆးလၿမ႕ Grand Hyatt Hotel၊ Bilateral Meeting Room တြင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးရာ ဒတယဗလခပမးႀကးစး၀ငးက ရခငျပညနယ၏ ေနာကခသမငးေၾကာငး၊ တငးရငးသားလမး ၁၃၅ မးတြင မပါ၀ငေသာ လမးစ တစစက ျဖစေပၚရနႀကးပမးလာမႈ၊ ၂၀၁၂ မ ယေန႔အခနထ ျဖစပြားေနသည ျဖစရပ မနမား၊ ကမာၻ႔မဒယာမားတြင မေဖာျပသည သတငးအခကအလကမားအား ေျမပ၊ ဓာတပ အေထာကအထားမားျဖင ရငးလငးေျပာၾကားရာ ၾသစေၾတးလ တပမေတာ ၾကညးတပဥးစးခပက ျဖစရပမနမားက သရရသညအတြက ေကးဇးတငေၾကာငး၊ ႏငငတကာမကႏာစာတြင တစဖကသတသတငးမား လႊမးမးေနမႈအား ေခဖကႏင ရန ကမၻာမဒယာမား၊ သးျခားလြတလပေသာ အဖြ႔အစညးမားအား ယငးေဒသသ႔ သြားေရာကခြငျပရန အႀကျပေမးျမနးလေၾကာငး ေျပာၾကားရာ ဒတယတပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပက မစၥတာကဖအာနန၏ အႀကေပးေကာမရငအား ကန႔သတ ခကမရ လြတလပစြာေတြ႔ဆေဆြးေႏြး ေမးျမနးေစခေၾကာငး၊ ျပညတြငးျပညပသတငး မဒယာမားအား ရခငျပညနယအတြငး လၿခေရးစတခရသည ေနရာအလက သြား ေရာကခြင ျပထားေၾကာငးျဖင ျပနလညရငးလငး ေျပာၾကားခေၾကာငး သရရသည။ ဒတယဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည ကရးယားတပမေတာ ၾကညးတပဥးစးခပ General Kim Yong-woo ႏငလညး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခသည။

“Focusing on People-Striving for Peace and a Decent Life for All on a Sustainable Planet” ေဆာငပဒႏင နယးေယာကၿမ႕၌ကငးပသည ၇၂ ႀကမေျမာက ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ အေထြေထြမဝါဒေရးရာေဆြးေႏြးပြ ဖြငပြအခမးအနား


30

သ႔ ဒတယသမၼတဦးဟငနရဗနထးယ ဦးေဆာငသည ျမနမာကယစားလယအဖြ႔ တကေရာကခသည။ ဥးစြာ ကလသမဂၢအတြငးေရးမႉးခပ Mr. Antonio Guterres က ကလသမဂၢအဖြ႔ႀကး၏ လပငနးေဆာငရြကခကဆငရာႏစစဥအစရငခစာက ရငးလငး ေျပာၾကားၿပး ဘရာဇးႏငငသမၼတ၊ အေမရကနႏငငသမၼတ အပါအဝင ႏငငေပါငး ၃၇ ႏငငမ ႏငငေခါငးေဆာငမား၊ အစးရအဖြ႔အႀကးအကမားမ မန႔ခြနးမားေျပာၾကားခ ေၾကာငး သရရသည။

စကတငဘာလ ၁၆ ရကေန႔ ည ၉ နာရခြအခနက စစေတြသ႔ ကယဆယေရးပစၥညး မား တငေဆာငလာသည ျမနမာႏငငၾကကေျခနအသငးမ ယာဥတစစးက သကဆင ရာႏငေဒသခမားက မသကၤာမႈျဖင တားဆးမႈႏငပတသကၿပး မးကတဘနးေတာႀကး ေကာငးတြင ရငးလငးပြျပလပရာ ၾကကေျခနအသငး ေဘးဒကၡစမခန႔ခြေရးဌာနမ ညြနၾကားေရးမး ေဒၚစနးစနးေမာက “ကားပကသညအတြက ည ၆ နာရေကာမ ေရာကရခေၾကာငး၊ ကၽြနမတ႔သေလာငတ ထးစအရ ႐းကားေတြသည တာဝနခနမာ ၆ နာရဆ႐းက မထြကရေတာဘး။ ပစၥညးအတငအခမလပရတ စညးကမးခကေတြ ရတအတြကေၾကာင ပစၥညးေပးမတငေတာဘး။ ကားသမားက ကၽြနမတ႔ဂေဒါငမာ အပခြငေတာငးတယ။ ကၽြနမတ႔ေပးမသပလကဘး။ ယာဥေမာငးန႔ ဂတတာဝနခတ႔ ၾကား ကြာဟခကေတြေၾကာင ျဖစသြားတာပါ။ ကၽြနမတ႔မာ တာဝနရပါတယ” ဟ ေဒၚစနးစနးေမာကေျပာသည။ ေဒသခမားက ဘဂၤါလမားထ ပစၥညးမားပ႔ေဆာငရန သြားသညဟယဆ၍ တားဆးကာ ကားႏငပစၥညးမားက မငးဂရပကြကရ မးကတ ေကာငးတြင ထနးသမးထားလကျခငးျဖစေၾကာငး သရသည။

၂၀၁၇ ခႏစ အျပညျပညဆငရာ စာခပစာတမးမား ခပဆပြအခမးအနား 2017 Treaty Event တြင ျမနမာႏငငမ ကတေနာကဆကတြစာခပ၏ ဒတယေျမာက ကတကဝတကာလျဖစသည ဒဟာျပငဆငခက Doha Amendment ၌ အဖြ႔ဝင ႏငငအျဖစလကခေၾကာငး အေၾကာငးၾကားစာ Instrument of Acceptance ႏင ကမၻာရာသဥတေျပာငးလမႈဆငရာ အျပညျပညဆငရာ ပါရသေဘာတညခက Paris Agreement သ႔ အတညျပပါဝငေၾကာငး အေၾကာငးၾကားစာ Instrument of Ratification တ႔က ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကး ဦးေကာတငက ကလ သမဂၢဌာနခပ၊ အျပညျပညဆငရာ စာခပစာတမးမားဌာနခြ၏ အႀကးအက Mr. Santiago Villalpando ထသ႔ နယးေယာကၿမ႕ရ ကလသမဂၢဌာနခပ၌ ေပးအပခ ေၾကာငး သရရသည။

၂၀။ ၂၀. ၉. ၂၀၁၇ (၇၂)ႀကမေျမာက ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ အေထြေထြမ၀ါဒေရးရာေဆြးေႏြးပြ ဒတယေန႔တြင ဒတယသမၼတ ဥးဟငနရဗနထးယ တကေရာက၍ မန႔ခြနးေျပာၾကား ရာ ျမနမာႏငငအေနျဖင “ေရရညတညတခငၿမသည ကမာၻႀကးေပၚရ လသားမား အားလးအတြက ၿငမးခမးမႈႏင သငေလာသည လေနမႈဘဝရရေရး ျပညသမားက အေလးေပး” ဆသည ယခႏစညလာခေဆာငပဒက ႀကဆပါေၾကာငး၊ ရခငျပညနယ တြင မၾကာေသးမက အၾကမးဖကသမားမား၏ တကခကမႈမားေၾကာင ျပညသမား ေနရပေျပာငးေရြ႕တမးေရာငခရမႈမားႏင ဒကၡခစားခၾကရမႈမားအတြက ႏငငတကာ အသကအဝနးနညးတ ျမနမာအစးရအေနျဖငလညး စးရမပပနမႈမား မေဝခစားရပါ


31

ေၾကာငး၊ တငးျပညတညၿငမေရးႏင သဟဇာတမတမႈရေရးတ႔အေပၚ ထခကေစမည လပရပမနသမက တငးၾကပသည ဥပေဒစႏႈနးမားႏငအည ကငတြယေဆာငရြက သြားမာျဖစေၾကာငး၊ ျမနမာႏငငအေနျဖင ကလသမဂၢအဖြ႔ႀကး၏ ပဋညာဥစာတမးပါ ရည႐ြယခကႏင အေျခခမမားအေပၚ သကဝငယၾကညမႈရပါေၾကာငး၊ ၿငမးခမးၿပး သဟဇာတရသည ကမာၻႀကး ေပၚထြနးလာေစေရးအတြက ျမနမာႏငငအေနျဖင ခငမာစြာ ကတကဝတျပပါေၾကာငး စသညျဖင ေျပာၾကားခသည။

မမတ႔ႏငငအတြက အေရးႀကးေသာ နယေျမေဒသမားျဖစ၍ တပမေတာအစးရ ကာလကပင တပဌာနခပမားတည၍ ေနရာခထားခေၾကာငး၊ တပဌာနခပမားသာ မရပါက ဤနယေျမ၏အေျခအေနမာ ပမဆး၀ါးသြားႏငေၾကာငး၊ ဘးသးေတာင၊ ေမာငေတာေဒသအတြငး လနညးစျဖစသည ၿမ၊ ခမ၊ သက၊ ဒငးနကစသည ေဒသခ တငးရငးသားမား၏ လၿခေရးအတြက ၀ငး၀နးကာကြယ ေစာငေရာကၾကရမညျဖစ ေၾကာငး၊ နယေျမတညၿငမ ေအးခမးေရးႏင နယေျမစးမးေရး တာ၀နမားကလညး သာမနမသေဘာမထားဘ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးအျမင ေပါငးစပ၍ အေလးထားလပ ေဆာငၾကရမညျဖစေၾကာငး၊ အေၾကာငးအမးမးျဖင ျပညတြငးသ႔ခး၀ငရန ႀကးပမး လာသည ဘဂၤါလမားက ဖမးဆးရမသညျဖစစဥမားက စစေဆးရာတြင တာ၀နရသ အခ႕ ပါ၀ငေနသညက ေတြ႔ရရေၾကာငး၊ ၁၉၈၂ ခႏစ ႏငငသားျဖစမႈ ဥပေဒသည ရခငျပညနယအေရး ကစၥအတြကသာမဟတဘ တစႏငငလး အတငးအတာျဖင ေရး ဆြထားျခငးျဖစေၾကာငး၊ ေျမၿမ၍လမးမေပာက လၿမပါကလမး ေပာကႏငေသာ ေၾကာင အားလးက ႏငငအေပၚသစၥာရစြာ လပေဆာငၾကရနလေၾကာငး၊ ယခအၾကမး ဖကတကခကမႈ ျဖစစဥတြင တပဌာနခပမားက ရရ၀၀ ခခကာကြယခမႈႏင တညၿငမ ေအးခမးေရးအတြက စြမးစြမးတမ ေဆာငရြကမႈမားအေပၚ ခးကးဂဏျပေၾကာငး ျဖင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငက ေတာငဘ ဇာေကးရြာ နယေျမခတပရငးမ အရာရ၊စစသည မသားစမားအား ေတြ႔ဆစဥ ထညသြငးေျပာၾကားခသည။

ဒတယတပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ၊ ကာကြယေရးဥးစးခပ(ၾကညး) ဒတယ ဗလခပမးႀကးစး၀ငးသည ၁၀ ႀကမေျမာက အာရပစဖတ ၾကညးတပဥးစးခပမား အစညးအေ၀းတကေရာကစဥ ဂပနၾကညးတပဥးစးခပ Gen. Koji Yamazaki ႏင သးျခားေတြ႔ဆ၍လညးေကာငး၊ ဟနျမစတြငးသြားသေဘၤာေပၚတြင ကငးပသည ညစာစားပြအတြငး အေမရကနၾကညးတပဥးစးခပ Gen. Mark A. Milley၊ ကေနဒါ ၾကညးတပဥးစးခပ Lt. Gen. Paul Wynnyk၊ မြနဂလးယားၾကညးတပဥးစးခပ Maj. Gen. Amglanbaatar Bujinov အပါအ၀င ဘဂၤလားေဒရၾကညးတပ အမတ ၉ တပမ မး Maj. Gen. Sajjadul Haque တ႔က သးသန႔ေတြ႔ဆ၍လညးေကာငး၊ ရခငျပည နယသမငးေၾကာငး၊ ၁၈၂၄ ခႏစ ပထမျမနမာ-အဂၤလပ စစပြေနာကပငးႏင ၁၈၆၉ ခႏစ စးအကတးေျမာငး ဖြငလစၿပးေနာကပငး ဘဂၤလားနယ (ဘဂၤလားေဒရ ႏငင)မ လပသားမားအျဖစ ေခၚယခမႈအေျခအေန၊ ဒတယကမၻာစစအတြငး ရခငျပညနယ အတြငး အဂၤလပႏငဂပနတပမား တကပြျဖစၿပးေနာကပငး ဘဂၤါလမားက ရရခသည လကနက၊ခယမးမား အသးခ၍ မဂာဟစသပန ေပၚေပါကၿပး ၁၉၄၂ ခႏစ၊ အလယ


32

သေကာအေရးအခငးတြင ရခငတငးရငးသား ၃၀,၀၀၀ ခန႔ ရကရကစကစက အသတခရမႈ၊ ေနအမအေျမာကအျမား မး႐ႈ႕ဖကဆးခရၿပး ဘဂၤါလမား ေနရာလ၀င ေရာကလာမႈစသညျဖင သမငးအေထာကအထားမားျဖငလညးေကာငး၊ လကရျဖစ စဥမားအား ဓာတပ၊ စာရငးဇယား၊ ေျမပစသည အေထာကအထားမားျဖင ရငးလငး ေျပာၾကားၿပး ျဖစရပမန မတတမးဓာတပမားပါ၀ငသည Memory Stick အား ေပး အပခေၾကာငး သရရသည။

ၿဗတနႏငငတြင သငတနးတကေရာကေနသည တပမေတာသငတနးသားအရာရမား အား ျပနလညေစလႊတျခငးအေပၚ တပမေတာအေနျဖင အမနးခငးႏငငမား၊ ေဒသ တြငးႏငငမားသာမက ႏငငတကာတပမေတာမားႏငပါ ခစၾကညရငးႏးစြာ ပးေပါငး ေဆာငရြကေရးအတြက တစကမတမတ ႀကးပမးလပေဆာငလကရေၾကာငး၊ ျမနမာ -ၿဗတန ႏစႏငငတပမေတာႏစရပအၾကား ဆကဆေရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ျမႇငတငေရး လပေဆာငခရာ ျမနမာတပမေတာမ သငတနးသားအရာရ ၅ ဥး ၿဗတနႏငငတြင သငတနးမား တကေရာကလကရေၾကာငး၊ ရခငျပညနယ ျဖစစဥ မားႏငပတသက၍ ၿဗတနပါလမနအမတမားက သငတနးတကေရာကေနေသာ ျမနမာတပမေတာ သငတနးသားမားအား သငတနးဆငးငေပးရန ေတာငးဆမႈအရ ယငးသငတနးသား အရာရမားအား ျမနမာႏငငသ႔ ျပနလညေစလႊတခေၾကာငး၊ တပမေတာအေနျဖင ယငးသငတနးသားမားအား ျမနမာႏငငသ႔ အျမနျပနလညေခၚ ယသြားမညျဖစၿပး ယခငက ကမးလမးသေဘာတညထားသည သငတနးသားမား အပါအ၀င ၿဗတနႏငငသ႔ သငတနးသားမား ထပမေစလႊတမညမဟတေၾကာငးျဖင တပမေတာမ သေဘာထားထတျပနသည။

ရနကန-စစေတြကားလမး မငးျပားၿမ႕နယ ဆပကာေကးရြာအပစ တနးဆပေကးရြာ ႏင ဆပကာေကးရြာအၾကား ၀ငးဇားေကးရြာဘကသ႔သြားသညလမးဆ မငတငအ မတ ၉၆/၄ ႏင ၉၆/၅ အၾကား ကားလမးေပၚတြင ေပါကကြမႈ ၃ ႀကမ ျဖစပြားခ ေၾကာငး သရသည။ အမးၿမ႕နယ ဂယေလာငးေကးရြာေန ယာဥေမာငး ညည၀ငး ေမာငးႏငလာေသာ ကယဆယေရးပစၥညး တငေဆာငလာသည FUSO ေျခာကဘး ယာဥႏင စစေတြမ ရနကနသ႔ ေမာငးႏငလာသည ကစၧပနဒခရးသညတငယာဥတ႔ မာ ယာဥတစစးႏငတစစး တမးေရာငသညေနရာ၌ ေပါကကြမႈ ၃ ႀကမ ျဖစပြားခသ ျဖင ကစၧပနဒခရးသညတင ေမာေတာယာဥမာ ၀ဘကမန ၄ ခပကြသြားၿပး သက ဆငရာမ မငးရာေဖြရငးလငးလကရေၾကာငး သရရသည။

စစေတြၿမ႕ ဆတ႐းကကယဆယေရးအကြက-၁ ဘးသးေတာငေလဆပရ စကေလ ေပၚသ႔ ေမာငေတာေဒသ ေနရပစြန႔ခြာသမားအား ကညေထာကပရန အျပညျပည ဆငရာၾကကေျခနေကာမတ ICRC အဖြ႔၏ ေထာကပေရးပစၥညးမား တငေဆာငစဥ လ ၂ ဥး(စစစဆ) ေရာကရလာၿပး ၾကည႐ႈၾကေၾကာငး၊ ညေနပငးတြင လ ၅၀ ခန႔ ေရာကရလာၿပး ပစၥညးမားကျပနခရနႏင ေလမထြကရန ဟန႔တားခသျဖင ခ႐ငရ တပဖြ႔မးႏင တပဖြ႔၀ငမား၊ စညးကမးထနးသမးေရး သဃာေတာမားေရာကရလာၿပး ညႇႏႈငးခေၾကာငး၊ ည ၈ နာရခန႔တြင လာေရာကၾကည႐ႈသ အငအား ၃၀၀ ခန႔ စစညး မၿပး ခမား၊ မး႐ႈ႕ထားသည ဓာတဆပလငးမားျဖင ပစေပါကခသျဖင ရတပဖြ႔ဝင အင


33

အား ၂၀၀ ခန႔ျဖင လအပအား ဒငးမားျဖငတြနးထတျခငး၊ သဃာေတာမားက လ အပစအား ဖနေျဖျခငး၊ မးသတယာဥမားျဖင ရငးလငးျခငးမား ေဆာငရြကခေသာ လညး လအပစထမ ထပမ၍ ဂငကလျဖင ပစခတျခငးမား ျပလပလာခရာ ရတပဖြ႔ ဝငမားက ၁၂ ဗ႔ ဂရနာ ၂၀ လကျဖင ပစေဖာကခရေၾကာငး၊ ေဒသစစဆငေရး ကြပ ကေရးမႉးႏင တပမေတာသားမား အရနအျဖစ ထပမေရာကရ အငအားျဖညတငး လစခြခရာ ည ၁၁ နာရတြင လစကြသြားခေၾကာငး သရရသည။

NCA စာခပပါ အခကအလကမားအေပၚ အစးရႏင အဓပၸာယဖြငဆမႈ မတညမႈအခ႕ ရေနေသးေသာေၾကာင JMC ၏ အေကာငအထညေဖာမႈတြင အခကအခမားရေန ေသးသညဟ JMC-U ဒတယဥကဌ-၁ ဗလခပေစာအငးဇကဖးက ျပညေထာငစ အဆင ပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညေရးေကာမတ JMC-U ၏ ၁၂ ႀကမေျမာကအစညးအေ၀း အဖြငမန႔ခြနးတြင ေျပာၾကားသည။ ႏစေပါငး ၆၀ ေကာ လကနကကငပဋပကၡမား ျဖတသနးမႈ အေတြ႔အႀကေၾကာငလညး ႏစဖက ၾကား သသယစတမား ရေနေသးေၾကာငး၊ သသယစတမားေၾကာင ႏစဘကၾကား ယၾကညမႈနမကျခငးမး ရသညဟလညး ၎ကေျပာသည။ NCA လကမတထးထား သညအဖြ႔မားၾကား ပဋပကၡအမားဆး ျဖစႏငသညေနရာမားတြင ေဒသႏရ JMC မား ဖြ႔သြားမညဟလညး သရသည။

မဆယၿမ႕နယ တးမားေကးရြာေန လဆနႏင ဥးဘရနေရာငတ႔သည မငးလေကးရြာ တစ၀ကသ႔ ႏြားရာရနသြားေရာကစဥ မနပနးဟေကးရြာပက၏ေျမာကဘက မတာ ၂၀၀ ခန႔အကြာရ ေတာစပသ႔အေရာက၌ အၾကမးဖကေသာငးကနးသမား ေထာင ထားသည မငးႏစလးအား နငးမေပါကကြ၍ ႏစဥးလးတြင မငးစထမနဒဏရာမားရရ ခ၍ မဆယေဆး႐ႀကးသ႔ ပ႔ေဆာငေဆးကသမႈခယလကရေၾကာငး သရရသည။

၂၁။ ၂၁. ၉. ၂၀၁၇ တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငသည အစြနးေရာက ဘဂၤါလအၾကမးဖကသမားမား၏ အၾကမးဖကတကခကမႈမားေၾကာင ေမာငေတာၿမ႕ ေအာငေျမေဗာဓ သာသနာရပသာတြင ေနရပစြန႔ခြာ ေျပာငးေရြ႕ေနထငလကရသည ေဒသခတငးရငးသားျပညသမားအား ေတြ႔ဆအားေပးစကားေျပာၾကားရာတြင လၿခ ေရးတာ၀နယေဆာငရြကရသည အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင လေလာကသည အကာ အကြယ မေပးႏငမႈမားအတြက မားစြာစတမေကာငးျဖစရေၾကာငး၊ လၿခေရးေဆာင ရြကရာတြင ျပညသမား၏ ပးေပါငးပါ၀င အားေပးကညမႈမာလညး အေရးႀကး ေၾကာငး၊ ေဒသခမားအေနျဖင အခငးခငးစညးလးညၫြတစြာ ေနထငၾကၿပး အပခပ ေရး၊ လၿခေရးအဖြ႔အစညးမားႏင တစေသြးတညး၊ တစသားတညး ပးေပါငးလပ ေဆာငျခငးျဖင ကာကြယေရးစြမးပကား တးပြားေစႏငမညျဖစေၾကာငး စသညျဖင ေျပာၾကားခၿပး ေမာငေတာၿမ႕၊ အေျခခပညာအထကတနးေကာငးႏင မလတနး ေကာငး(ၿမ႕မကညငတနး)ခနးမတ႔တြင ေနရပစြန႔ခြာ ေျပာငးေရြ႕ေနထငလကရ သည ဟႏၵလမးမားအားလညးေကာငး၊ အမတ ၂ အေျခခပညာေကာငးခြ (၄မင)ရ ပတ၀နးကငေကးရြာမားမ ေျပာငးေရြ႕ေနထငလကရသည ေဒသခဒငးနက၊ ၿမ၊ သက စသည တငးရငးသားမားအားလညးေကာငး သးျခားစသြားေရာကေတြ႔ဆကာ ေထာကပပစၥညးမားေပးအပၿပး စညးလးညၫြတစြာေနထငေရး၊ ဥပေဒစညးမဥး


34

စညးကမးမားႏငအည လကနာေနထင လပကငစားေသာကေရး၊ မညၫြတမႈ၊ ေဖာကဖကမႈမားရပါကလညး သကဆငရာ အပခပေရးအဖြ႔အစညးမား၊ လၿခေရး အဖြ႔အစညးမားသ႔ သတငးေပး၍ ၀ငး၀နးထနးသမး တားဆးလပေဆာငေရးတ႔အား မာၾကားၿပး နယစပအမတ ၁ ၀ငထြကစခနးသ႔လညး သြားေရာကၾကည႐ႈစစေဆးခ ေၾကာငး သရရသည။

တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကးမငးေအာငလႈငအား ဂပနႏငင၊ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန၊ ပါလမနဆငရာ ဒတယ၀နႀကး Mr. Iwao HOR II သည ဘရငေနာငရပသာ ဧညခနးမေဆာင၌ လာေရာကေတြ႔ဆစဥ ဒတယ၀နႀကးက ျမနမာႏငင၏ တငးျပညတညေဆာကေရးတြင က႑ေပါငးစမ ကညေထာကပသြား မညျဖစေၾကာငး၊ ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားခေသာ အၾကမးဖကတကခကမႈျဖစစဥ အား ျပငးထနစြာ ကန႔ကြက႐ႈ႕ခပါေၾကာငး၊ ရခငျပညနယ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ မားအတြက ကညေထာကပသြားလေၾကာငး ေျပာၾကားရာ တပမေတာကာကြယေရး ဥးစးခပက ျမနမာႏငငအေပၚထားရသည သေဘာထားအတြက ဂပနႏငငအား ေကးဇးတငရပါေၾကာငး၊ ရခငျပညနယနယအတြငး ျဖစပြားခေသာ အၾကမးဖကတက ခကမႈမားသည ႐တခညးေပၚေပါကလာျခငးမဟတဘ ႀကတငျပငဆငေဆာငရြက ျခငးျဖစသညက သသကြကြ ေတြ႔ျမငရပါေၾကာငး၊ ၎ေဒသရ ဘဂၤါလမားႏင ပတ သကၿပး တရားဥပေဒႏငအည ေျဖရငးေဆာငရြကရန အႀကမႀကမႀကးစားခေသာ လညး လကမခခေၾကာငး၊ တရားမ၀ငေနထငေသာ ဘဂၤါလမားက စစေဆးႏငေရး ေဆာငရြကရာမ ၎တ႔အေနျဖင လကမခႏင၍ ယခကသ႔ ပဋပကၡျဖစလာခေၾကာငး၊ မမတ႔အေနျဖင အေကာငးဆးေျဖရငး ေဆာငရြကသြားမညျဖစေၾကာငးျဖင ေျပာၾကား ခေၾကာငး သရရသည။

ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ စကတငဘာ ၁၉ ရကက ေျပာၾကားသြားသည မန႔ခြနးႏငပတသကၿပး ေထာကခေၾကာငး ႏငငသားျမနမာ မြတဆလင အရပဘကအဖြ႔အစညးမားျဖစသည Social Alliance လမႈမဟာမတ အဖြ႔၊ Equal၊ အလငးစက၀နး၊ MMSM ႏင Great Star စသည အဖြ႔ ၅ ဖြ႔မ သေဘာ ထား ထတျပနခကတစေစာင ထတျပနခရာ ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေျပာၾကား ခသည မန႔ခြနးသည အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆငရာ ႀကး ပမးအားထတမႈမားႏင စပလဥးၿပး အသေပးထားသညသာမက ႏငငတကာ အသငး အ၀ငးကပါ ပးေပါငးပါ၀ငၾကရန ဖတေခၚထားျခငးျဖစသညအတြက ႀကဆေထာကခ ေၾကာငး၊ မန႔ခြနးတြင ရခငျပညနယတြင ျဖစပကခသည ျဖစရပမားႏင လကရ ျဖစ ပြားလကရသည အေျခအေနမား၊ အနာဂတ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး လပငနးမားအတြက ေမာမနးထားသညအတြက ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ၀ငး၀နးကညေပး ရန ျမနမာမြတဆလငအရပဘက အဖြ႔အစညးမားက ထတျပနခက၌ ထညသြငး ေတာငးဆထားသည။

တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကး မငးေအာငလႈငသည ေမာငေတာ ၿမ႕ရ အလေတာျပညေကာငးတြင ေဒသချပညသမားႏင သြားေရာကေတြ႔ဆရာ ေဒသခပရဟတအဖြ႔မားက နယစပၿခစညး႐းကစၥမား၊ လမးပနးဆကသြယေရးႏင


35

လၿခေရးအေျခအေနမားက တငျပၾကၿပး “ၿခစညး႐းကာဖ႔အတြက လပေနတယေပါ။ အစးရအေနန႔လညး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးၿပးေတာ ဘတဂကေတြ ခေပးထားတယ။ သတ႔ လညး လပသြားမယလ႔ ေျပာတယဗ။ နယစပၿခစညး႐းတစေလာကမာ ၄ လမး သြား လမးမလညး လပေပးမယ။ ပြငလငးရာသေရာကတာန႔ စၿပး အေကာငအထညေဖာ မယလ႔ ေျပာသြားတယဗ” ဟ ေဒသခပရဟတအဖြ႔မ ကေဝဟငေအာငက ေျပာ သည။ အငေမာမ အလယသေကာ-ေမာငေတာ-ဘးသးေတာင-ေတာငၿပအထႏင စစေတြ-ပ႑ားကၽြနး-ရေသေတာင-ဘးသးေတာင ကြနကရစကားလမးမႀကးႏစလမး အား ပြငလငးရာသတြင စတငေဖာကလပေပးသြားမညဟ ဗလခပမးႀကး မငးေအာငလႈငက ေဒသခမားႏငေတြ႔ဆစဥ ေျပာၾကားခေၾကာငး သရရသည။

၂၂။ ၂၂. ၉. ၂၀၁၇ ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ရခငျပညနယဆငရာ အႀကျပခကမားအေပၚ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေရး ေကာမတ၀ငမားအား ေနျပညေတာရ ႏငငေတာသမၼတအမေတာ အစညးအေဝးခနးမ၌ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခ ၿပး ေနရပစြန႔ခြာေဒသခမားအား ျပနလညေနရာခထားေရးတြင ၿမ၊ ဒငးနကစသည ဌာေနတငးရငးသားမားလညးပါဝငရာ ၎တ႔၏ ဓေလ၊ ထးတမး၊ ယဥေကးမႈဆငရာ မားက မေပာကပကေအာင ထနးသမးထားႏငေရးအတြက UN-Habitat-United Nations Human Settlements Programme ထမ အႀကဥာဏမား ရယေဆာငရြက ရန၊ ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔ ေရာကရေနသမားအား ၁၉၉၃ ခႏစ သေဘာတညခက က အေျခခ၍ စနစတက စစစလကခရနႏင ျပနလညစစစလကခေရး အဖြ႔တစဖြ႔ အျမနဆးဖြ႔စညးေဆာငရြကရန၊ ျပနလညေနရာခထားရာတြင မလကထက ပမ အဆငေျပႏငေရးႏင ေရရညဖြ႔ၿဖးေရး ၿခငပါဝငေစမည အစအစဥအား UN-Habitat မ အႀကဥာဏမား ရယေဆာငရြကရန၊ ေမာငေတာေဒသတြငး လမးကြနရကမား ေရး ဆြရာတြင လပစစဓာတအားလငးမား၊ ေရေျမာငးစနစမား၊ စာသငေကာငး၊ ေဆး႐ ႏင ရကငးစခနးမားစသညျဖင ေဒသဖြ႔ၿဖးေရးႏင ယဥတြေဆာငရြကရန၊ တမနးသား ေကးရြာမ ေပာကဆးေနသာ ဟႏၵဘာသာဝင ၉၃ ဥး၏ အေျခအေန အျမနဆးသရ ႏငရနအတြက ရာေဖြမႈ တးျမႇငေဆာငရြကရန၊ ႏစႏငင နယစပရ ဒကၡသညစခနး တြင အသကမေသဘ ေရာကရေနသညဟ သတငးထြကေပၚေနေသာ ဟႏၵအမး သမး ၆ ဥးႏင ကေလး ၃ ဥးအား ျပနလညေခၚယေရး နယျခားေစာငတပအခငးခငး ေတာငးခထားၿပးေသာလညး သတမနလမးေၾကာငးမလညး ထပမေတာငးခရန၊ အၾကမးဖကမႈတြင ပါဝငသမားအား အေရးယႏငေရး ဘဂၤလားေဒရႏင ညႇႏႈငးရနႏင ပါဝငခသမား၏ အမညစာရငးအား ဘဂၤလားေဒရအစးရ၊ ႏငငတကာရတပဖြ႔ႏင ကလသမဂၢသ႔ ေပးပ႔သြားရနတ႔အျပင နယျခားေဒသ လၿခေရး၊ ႏစႏငင ပးေပါငး ေဆာငရြကေရး ေဆြးေႏြးႏငရန ဖတၾကားထားသည ဘဂၤလားေဒရ ျပညထေရး ဝနႀကး၏ ခရးစဥအား ဘဂၤလားေဒရဘကမ ေရြ႕ဆငးထားခေသာေၾကာင ထပမ ဖတၾကားရန၊ ခရးစဥတြင ဘဂၤလားေဒရရခပ အတလကပါရန ျမနမာႏငင ရတပဖြ႔ ရခပမ သးျခားဖတၾကားထားခသျဖင ထပမဖတၾကားရနႏင လာမညသတငးပတ အတြငး ျမနမာႏငငရ သတမနမားအား ေမာငေတာေဒသသ႔ ပ႔ေဆာငေရး ဆက လကေဆာငရြကရနစသညျဖင သေဘာတဆးျဖတခသည။


36

အႏၵယတပမေတာ(ၾကညး၊ေရ၊ေလ)ဥးစးခပမား ေကာမတဥက႒ႏင အႏၵယေရတပ ဥးစးခပ Admiral Sunil Lanba ၏ ဖတၾကားခကအရ အႏၵယသမၼတႏငငသ႔ ခစၾကညေရးခရး သြားေရာကခသည ကာကြယေရးဥးစးခပ(ေရ) ဗလခပႀကး တင ေအာငစနး ဥးေဆာငေသာအဖြ႔သည အႏၵယသမၼတႏငင ကာကြယေရး၀နႀကး၊ အႏၵယတပမေတာ (ၾကညး၊ေရ၊ေလ) ဥးစးခပမား ေကာမတဥက႒ျဖစသ အႏၵယ ေရတပဥးစးခပ၊ အႏၵယၾကညးတပဥးစးခပ၊ အႏၵယဒတယေလတပဥးစးခပ၊ အႏၵယ ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ အတြငး၀န(ထတလပေရး)တ႔ႏင ေတြ႔ဆျခငးမား ျပလပ ၍ ႏစႏငငေရတပမားအၾကား ခစၾကညရငးႏးမႈပမ တးတကေစေရး၊ ေရေၾကာငးလ ၿခေရးႏင ေလကငေရးဆငရာမား တးျမႇငေရးတ႔က အျမငခငးဖလယ ေဆြးေႏြးခၾက ၿပး မြနဘငးၿမ႕ရ အေနာကပငး ေရတပကြပကမႈဌာနခပ၊ အႏၵယေရတပ သေဘၤာ ကငးႏင Mazagaon သေဘၤာကငးကမၸဏ၊ အေနာကပငး ေရတပကြပကမႈဌာနခပ ရ စစေရယာဥမား၊ ကခၿမ႕ရေတာငပငး ေရတပကြပကမႈဌာနခပ၊ စစေရယာဥ ပင လယျပင ေလကငေရးဆငရာ ကြပကမႈ႐း၊ ေရတပဆငရာ ေလတပဖြ႔သငတနး ေကာငး၊ ေရငပသေဘၤာ တကဖကေရးစစဆငမႈ သငတနးေကာငး၊ ေရငပသငတနး ေကာငးႏင ပငလယျပင ကယဆယေရး ေလကငမႈ ဆငျမေလတာ၊ နယးေဒလၿမ႕ရ သရေကာငးဗမာန၌ လြမးသ႔ပနးေခြချခငးႏင အႏၵယေရတပဥးစးခပ Admiral Sunil Lanba က ကာကြယေရး၀နႀကးဌာန႐း ေတာငဘကျမကခငးျပင၌ ဂဏျပတပဖြ႔ျဖင ႀကဆသညအခမးအနားသ႔ တကေရာကျခငးမား ေဆာငရြကခေၾကာငး သရရသည။

အႏၵယႏငငအေနျဖင ဘဂၤါလမြတဆလငအေရးကစၥႏင ပတသကၿပး အမနးခငးႏငင တစခအေနျဖင ျမနမာအစးရအား ကညေထာကပရန လကနကမား ေထာကပသြား ရနရေၾကာငး ႐ကတာသတငးေဖာျပခကအရ သရသည။ ကမးလြနကငးလည ေရ ယာဥမား ေထာကပေပးသြားရန ႏစဖကေခါငးေဆာငမား ေဆြးေႏြးခေၾကာငး အႏၵယ စစတပမ တရား၀ငေျပာၾကားခသညဟ ယငးသတငးတြင ေဖာျပထားသည။ “အႏၵယ ျမနမာ ႏစႏငငေရတပအၾကား ကာကြယေရးကစၥရပမား ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ပမ ခငမာေစေရး၊ နယနမတခငး ထစပေနသညေနရာမား ကငးလညျခငး၊ ေလကငေရး၊ သေဘၤာမားဆကကပမႈ၊ လပႏငစြမးတညေဆာကေရးႏင လပႏငစြမးႀကးထြားမႈ လပငနးမား ပးေပါငးေလကငေရးကစၥမား ပမလပေဆာငရန ေဆြးေႏြးခေၾကာငး” အႏၵယႏငင၊ ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ သတငးထတျပနထားေၾကာငး သရသည။

ဘးသးေတာငၿမ႕နယ၊ မေကာငးေစးေကးရြာရဗလ၌ မငးေပါကကြမႈျဖစပြားခေၾကာငး သတငးအရ လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားက သြားေရာကရငးလငးရာ ဗလႏငအာရဗ စာသငေကာငးၾကားရ ေပါကကြမႈျဖစပြားခသည ေျမေနရာ၌ ကားစလစအျဖင ျပလပ ထားေသာ အခငး ၃ လကမခြရ ေပါကကြၿပး လကလပမငးတစလး၏ အပငးတစ ပငးက လညးေကာငး၊ ေပါကကြမႈျဖစပြားသညေနရာႏင ၁၀ ေပခန႔အကြာ၌ ဖခ ေလာကဆင ေထာငထားသည လကလပမငးႏစလးတ႔ကလညးေကာငး ေတြ႔ရသမး ဆညးရမခေၾကာငး၊ ေမာလ၀ကတေဘာဒင၏ ေျပာၾကားခကအရ အၾကမးဖကသ မားမားသည ရြာသားမား ေအးခမးစြာ ဗလ၀တျပျခငး မျပႏငရနႏင ထတလန႔ ေၾကာကရြ႕မႈျဖစေစၿပး တစဘကႏငငအတြငးသ႔ ထြကေျပးေစရန ရညရြယခကမား


37

ျဖင ၿခမးေျခာက မငးေထာငေဖာကခြျခငးမား ျပလပချခငးျဖစေၾကာငး သရရသည။ ရနကနၿမ႕ ေရႊလလမးရ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာန

NRPC တြငျပလပသည ျပညေထာငစအဆင ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညေရးေကာမတ JMC-U ၏ ၁၂ ႀကမေျမာက အစညးအေ၀းအၿပးတြင တပမေတာႏင NCA လကမတထးထားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား အၾကား တကပြျဖစပြားမႈမား ေလာခႏငရန ေျမျပငတပမးမားအခငးခငး ေတြ႔ဆ ေပးရန လပေဆာငသြားမညျဖစေၾကာငး၊ JMC တြင ခမတထားသည လပငနး လမးညႊနမားက ေအာကေျခအထ ချပရငးလငးႏငေရးအတြက သကဆငရာ အဖြ႔ အစညးမားက အေၾကာငးၾကားထားေၾကာငး JMC-U အတြငးေရးမး ၁ ေဒါကတာ ေရႊခါးက ေျပာသည။ ၂၀၁၇ ဧၿပလ၌ ကရငျပညနယတြင မငးရငးလငးေရး လပ ေဆာငရန လာထားေသာလညး တငးရငးသားလကနကကငဘကမ ေဆြးေႏြးေနဆ ျဖစသညအတြက မငးရငးလငးေရးလပငနးမား လတတေလာတြင လပေဆာငႏင ဥးမည မဟတဟ JMC-U အတြငးေရးမး ၂ ဗလမးႀကး၀ဏၰေအာငက ေျပာသည။ ျမနမာႏငငတြင ေျမျမႇပမငးေၾကာင ေသဆးသ ၄၁၉ ဥး၊ ထခကဒဏရာရရသ ၃,၁၅၆ ဥးရေၾကာငး ၁၉၉၉-၂၀၁၅အတြငး ေကာကယထားသည စစတမးမားအရ သရသည

တအာငးပေလာငတပဖြ႔ TNLA ႏင ျမနမာတပမေတာတ႔ ရမးျပညေျမာကပငးေဒသ အတြငး ရကဆကဆသလ တကပြမား ျဖစပြားေနေသာေၾကာင ရပရြာမားမ စစေဘး ေရာငလာၾကသည ရြာသ၊ရြာသား ၅၀၀ ေကာခန႔သည နမၼတၿမ႕အတြငး ေသာငတင ေနဆျဖစၿပး ယေန႔တငေနရပျပနႏငျခငး မရေသးေၾကာငး၊ ၎တ႔တြင မႏစက တက ပြမားအတြငး တမးေရာငလာၾကသမားလညး ပါ၀ငေၾကာငး၊ ၾသဂတ ၁၃ ရက က နမ ခမးၿမ႕နယ ေကာငး၀ငးေကးရြာဘကတြင တကပြျဖစပြားခစဥအတြငး တပမေတာ ဘကမ လကနကႀကးမားျဖင ပစခတမေၾကာင ရြာသား ၄ ဥး လကနကႀကး ထမနခ သလ လေနအမ ၁၅ လးခန႔ ပကစးခေၾကာငး၊ စစေရးပဋပကၡအတြငး လ႔အခြင အေရး ခးေဖာကခရမႈမားလညး ရေနဆျဖစေၾကာငး သရသည။

စကတငဘာလ ၂၁ ရကတြင သတငးအရ အငးစနၿမ႕နယ၊ ေလဆပရပသာလမးရ တညးခခနးအတြငးသ႔ ဝငေရာကရာေဖြရာ PNLO မ လၿခေရးႏင သယယပ႔ေဆာင ေရးတာဝနခ ခြနမငးဥးဆသႏင အမးသမးငယတစဥး(စစစဆ)တ႔က ပစၥတ ၁ လက၊ ကည ၇ ေတာင၊ လကပစဗး ၁ လး၊ မးယစေဆးဝါး Ice တ႔အား ရာေဖြေတြ႔ရခ သညဟ လမႈကြနရကသတငးမားတြင ေတြ႔ရရသညအတြက ထခြနမငးဥးဆသမာ PNLO မ လၿခေရးႏင သယယပ႔ေဆာငေရးတာဝနခ လးဝမဟတေၾကာငး၊ ထသ၏ ထြကဆခကတစခတညးျဖင PNLO တာဝနရသမားထမ တရားဝငအတညျပခက တစစတစရာမရရေသးဘ ယခကသ႔ သတငးထတျပနျခငးသည NCA အေကာငအ ထညေဖာမႈက ထခကေစႏငေၾကာငး၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ တစရပလးတြင အစး ရ၊ တပမေတာတ႔ႏင အစြမးကနပးေပါငးေဆာငရြကေနေသာ PNLO ၏ ဂဏသကၡာ အား တစစတစရာ ထခကေစေသာ လပရပျဖစေၾကာငး၊ ခြနမငးဥးဆသအား ၂ဝ၁၃ ခႏစ၊ မတလ ၂၃ ရကက ရနကနၿမ႕ MPC တြင ကငးပေသာ PNLO ႏင ျပည ေထာငစၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေရး လပငနးေကာမတ UPWC တ႔ ျပညေထာငစအ


38

ဆင NCA စာခပခပဆႏငရန PNLO ကယစားလယအဖြ႔အား ထငး-ျမနမာ နယစပ မ ရနကနသ႔ပ႔ေဆာငေပးရန ယာယတာဝန ေပးအပချခငးသာျဖစေၾကာငး၊ ၂ဝ၁၄ ႏစဥးပငးမစၿပး PNLO ဥးေဆာငနာယက ဗလမးႀကးခြနဥကာ၏ ပဂၢလေရး အေထာကအက တာဝနမားအပါအဝင မညသညတာဝနကမ ေပးအပချခငးမရ ေတာဘ PNLO ႏင လးဝပတသကဆကႏြယမႈ မရေတာေၾကာငး PNLO မ သတငး ထတျပနသည။

၂၃။ ၂၃. ၉. ၂၀၁၇ ေမာငေတာၿမ႕နယ နယေျမ ၅၊ ငါးစားၾကးေကးရြာ၌ ေနအမ ၆ လး မးေလာငခၿပး မးေလာငရသည အေၾကာငးရငးအား စစမးလကရေၾကာငး၊ ဘဂၤါလလမးမား ေန အမမ စတငေလာငကြၽမးခၿပး ကပလကရသည ဟႏၵလမးမား၏ ေနအမမားက ကး စကေလာငကြၽမးခေၾကာငး၊ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမား၊ ၿမ၊ ရခင၊ ဘဂၤါလ၊ ဟႏၵလမး မားႏငအတ စေပါငးၿငႇမးသတခရေၾကာငး၊ မးေလာငမႈေၾကာင တနဖးေငြကပ ၈ သနးခန႔ရ ေနအမ ၈ လး မးေလာငဆး႐ႈးခရေၾကာငးႏင ခနခါလ ကယဆယေရးရြာ ၏ အေနာကဘက ေမယေတာငေျခ၌ ေကာက႐းႏင ပလတစတစျဖင အပထားသည ေျမကငးအတြငး အၾကမးဖကသမားမား ေထာငထားေသာ ကားပစစတငျဖင ျပလပ ထားသည အလား ၉ လကမ၊ အခငး ၄ လကမခြခန႔ရ လကလပမငး ၂ လး၊ အလား ၉ လကမ၊ အခငး ၄ လကမခန႔ရ သပကျဖင ျပလပထားသည လကလပ မငး ၅ လး သမးဆညးရမခေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမထတျပနသည။

ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခတြင ရခငျဖစစဥႏငပတသက၍ ႏငငတကာ၏အျမင သည ျပငးထနၿပး ျမနမာႏငင အခကအခႀကေတြ႔ေနစဥ ဂပနႏငငသည ျမနမာႏငင ႏငအတ ရပတညေဆာငရြကမညဟ ဂပနဒတယႏငငျခားေရးဝနႀကးက ေျပာၾကား ေၾကာငး လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစ၀နႀကးႏင ဂပနႏငင ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကး မစၥတာ အဝါယဟရအတ႔ ေနျပညေတာတြင ေတြ႔ဆစဥ ေျပာၾကားချခငးျဖစၿပး ဂပနႏငင အစးရမ ရခငေဒသအတြက အေရးေပၚအကအညအျဖစ အေမရကနေဒၚလာတစ သနး ကညသြားမညျဖစၿပး ဥးစားေပးအဆငအလက လအပသည အကအညမားက လညး အေသးစတေမးျမနးခေၾကာငး သရသည။ ဘးသးေတာင၊ ေမာငေတာေဒသ အၾကမးဖကတကခကခရသည ျဖစစဥႏငပတသက၍ ျမနမာအစးရအား ကလသမဂၢ အတြငးေရးမးခပႏင အငအားႀကးႏငငအခ႕က ႐ႈတခေဝဖနေနေသာလညး ဂပန ႏငငအပါအဝင တ႐တႏင႐ရားကသ႔ ႏငငအခ႕က ျမနမာအစးရႏငအတ ရပတည ေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားၾကသည။

ပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညေရးလပငနးမားတြင အသးျပ မည နညးပညာအေျချပ တငၾကားခကစမခန႔ခြေရးစနစ Compliant Management System–CMS က ရနကနၿမ႕ ေရႊလလမးရ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမး ခမးေရးဗဟဌာနတြင မတဆကခသည။ ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးဆငရာ ပးတြ ေစာငၾကညေရး လပငနးမားတြင စတငအသးျပေနၿပျဖစသည CMS စနစဆသည မာ ပစခကတကခကမႈရပစေရးဆငရာ ပးတြလပငနးစဥမားတြင ေဒသအသးသးမ တငၾကားလာသည တငၾကားခကမားက စမခန႔ခြၿပး စစစအတညျပေရး လပငနးစဥ


39

က အေထာကအကျပမည နညးပညာအေျချပ စနစတစချဖစၿပး CMS သည ျမနမာ ႏငင၏ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားတြင နညးပညာအသးျပသည ပထမဆး စနစ တစခလညးျဖစသည။

၂၄။ ၂၄. ၉. ၂၀၁၇ ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ဥေရာပ ႏစႏငငခရးစဥက ျပနလညသးသပေနေၾကာငး၊ ခကႏင ပလနႏငင၀နႀကးခပတ႔၏ ဖတၾကားခကအရ ထႏငငမားသ႔သြားေရာကရန ယခငက အေၾကာငးျပနထားေသာလညး လကရအေျခ အေနအရ အတငပငခပဂၢလ၏ ျပညပခရးစဥမားက ျပနလညသးသပေနေၾကာငး ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန အၿမတမးအတြငး၀န ဥးေကာေဇယက ေျပာၾကားသည။ အဆပါႏငငမားသ႔ သြားေရာကျဖစမညဆပါက ေအာကတဘာ ပထမလ၀ကအတြငး သြားေရာကႏငဖြယရေၾကာငး သရရသည။

ဘဂၤလားေဒ႐ႏင ထစပေနသည အႏၵယႏငငအေရ႕ဘကျခမး အေနာကဘနေဂါ ျပညနယ နယစပတစေလာက လၿခေရးတးျမႇငခထားၿပး အႏၵယႏငငတြငး ခး၀ငလာ မည ဘဂၤါလမြတဆလငမားက တားျမစရနအတြက င႐တရညမႈတေဆးဘးမား၊ ကငစကဗးမားသးရန ညႊနၾကားထားေၾကာငး နယျခားေစာငတပ ဒတယအႀကးအက R.P.S. Jaswal က ေျပာသည။ ၀ငေရာကလာမည ဘဂၤါလမားက ထခကဒဏရာရ ေစျခငး၊ ဖမးဆးျခငးမား မျပလပလေသာလညး အႏၵယႏငငတြငးတြင လကခထား ရနလညး မျဖစႏငေၾကာငး ၎ကေျပာၾကားသညဟ သရသည။

လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားသည တငၾကားခကအရ တငးေမေကးရြာ ရပကြက ၂ ရ အဘ ကာေလာင ၄၅ ႏစ ေနထငသည (လမရ) ေနအမၿခဝငးအတြငး ရာေဖြစစေဆးရာ ေနအမေတာငဘက ငါးကနေပါငေဘးတြင ပလပစတစအျဖျဖငပတကာ ေျမျမႇပ ထားသည အလား ၉ လကမ၊ အခငး ၂ လကမခန႔ရ သပကလးျဖငျပလပထားသည ရမပါ အသကသြငးၿပး လကလပရမမငး ၁ လးအား ေတြ႔ရသကမျပလပခေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ၌ ဘဂၤလားေဒရ၀နႀကးခပ ရတဟာဆနာက ဘဂၤါလ မား(မရငး၌႐ဟငဂာ)အတြက ျမနမာနယနမတအတြငး ကငးလြတနယေျမ Safe Zone ထားရရန ကလသမဂၢသ႔ ေတာငးဆထားေသာလညး ယငးေတာငးဆခကက ျမနမာႏငငအစးရမ စဥးစားမညမဟတေၾကာငး ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန အၿမတမး အတြငး၀န ဥးေကာေဇယက တ႔ျပနေျပာဆသည။ ရတဟာဆနာ၏ ေတာငးဆခက မတငမ သမၼတအမေတာ သတငးစာရငးလငးပြတြင သမၼတ႐းေျပာေရးဆခြငရသ ဥးေဇာေဌးက Safe Zone သည ႏငငတကာမ ၀ငေရာကထနးခပႏင၍ ထားရမည မဟတေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။

ရမးျပညအေရ႕ပငး တာခလတခ႐င၊ မငးဆတခ႐င၊ လငးေခးခ႐ငအတြငး လြငလမ၊ လြငဆမဆစ၊ လြငေကာဝမး၊ လြငတငးလနး၊ ကနးေကာႏင ေကာငးမန႔မနး ဒကၡ သညစခနးမားမ ဒကၡသည ၆ ေထာငေကာအတြက အေျခခစားနပရကၡာ ေထာကပ ေပးေနသည Thai Burma Border Consortium-TBBC မ ရကၡာေထာကပမႈက စကတငဘာလကနမစကာ ျဖတေတာကမည ျဖစေသာေၾကာင စားနပရကၡာ အခက အခ ရေနေၾကာငး၊ လကရမာ ရခငဘကမ ဘဂၤလားေဒရဘကသ႔ ေျပးလာသညသ


40

မားကသာ ႏငငတကာအစးရမားႏင NGO မားက ပမအာ႐စကေနေသာေၾကာင ျပညတြငးရ ဒကၡသညမားအတြက ရကၡာအေထာကအပရရမႈမာ ပမခကခလာျခငး ျဖစေၾကာငး ရမးဒကၡသညေကာမတမ တာ၀နရသတစဥး၏ ေျပာၾကားခကအရ သရ သည။ တပမေတာႏင KIA အဖြ႔တ႔၏ တကပြမား၊ စစေရးတငးမာမႈမားေၾကာင တႏငးၿမ႕ေပၚသ႔ စစေဘးေရာငလာၾကသည စစေရာငဒကၡသည ၉၀၀ ေကာတ႔သည လညး ရကၡာရရမႈ ခကခလကရေၾကာငး သရသည။

ပခးတငးေဒသႀကး၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ဇရပႀကးေကးရြာႏင ပတ၀နးကငေကးရြာ မားရ ေဒသချပညသမားအား ပခးတငးေဒသႀကး JMC-S အဖြ႔၀င ေတာငပငးတငး စစဌာနခပမ ဗလမးႀကးေကာစးမးႏင အျခားအဖြ႔၀ငမားက သြားေရာကေတြ႔ဆၿပး လပငနးေဆာငရြကခကမား ေဆြးေႏြးကာ ေဒသချပညသမားအား ႏစဖကတပမား လကနာေဆာငရြကရမည အတေဆာငစာအပမား ေပးအပခေၾကာငး သရသည။

အၾကမးဖကတကခကခရမႈေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာကာ စစေတြသ႔ ေရာကရေနေသာ ေမာငေတာေလးမငမ ဥးနေမာလ (ဟႏၵဘာသာဝငကညေရးေခါငးေဆာင)ထ တစ ဖကႏငငသ႔ ေရာကရေနသည ရေဘာကေကးရြာေနသတစဥးက ဖနးဆကေျပာ ၾကားခကအရ ၾသဂတ ၂၅ ရကက ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမား ၃၀၀ ခန႔ သည ရေဘာကေကးရြာရ အမးသား၊အမးသမး ၁၀၀ ခန႔အား ဖမးဆးေခၚေဆာင သြားခေၾကာငး၊ ရြာ၏အေနာကဘက မတာ ၁၀၀၀ ခန႔အကြာသ႔ေရာကရစဥ အမး သား၊ အမးသမးမားအား သတျဖတကာ အမးသမး ၈ ဥးအား အစၥလာမဘာသာသ႔ ၀ငခငးခၿပး ဘဂၤလားေဒရသ႔ ေခၚေဆာငသြားခေၾကာငး၊ လကရတြင ဘဂၤလားေဒ႔ရရ ကတပါေလာငဒကၡသညစခနးရ ဟႏၵဘာသာဝငတစဥး၏ ေနအမတြင ေနထငလက ရေၾကာငး ေျပာၾကားခကအရ ရာေဖြခရာ ရေဘာကေကးရြာ၏ အေနာကေျမာက ဘက မတာ ၁,၂၀၀ ခန႔အကြာ၌ မသကၤာဖြယေျမအေနအထား ေတြ႔ရၿပး အပတန႔ ရရသျဖင တးေဖာရာ ၁၀ ေပစျခား၍ တးထားေသာ ေျမကငး ၂ ကငးအား ေတြ႔ရရၿပး ပထမကငးမ အမးသမးအေလာငး ၁၂ ေလာငး၊ ဒတယကငးမ ေယာကၤားေလး အေလာငး ၈ ေလာငး၊ မနးကေလးအေလာငး ၈ ေလာငး၊ စစေပါငး ၂၈ ေလာငး တးေဖာရရၿပး ၁၀ ႏစေအာက ကေလးငယ ၆ ဥး၊ ၁၆ ႏစေအာက ကေလးငယ ၂ ဥး ပါဝငေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

၂၅။ ၂၅. ၉. ၂၀၁၇ ၇၂ ႀကမေျမာက ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခတကေရာကရန နယးေယာကၿမ႕သ႔ ေရာကရေနသည ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန၊ ဒတယဝနႀကး ဦးေကာတငသည Asia Society Policy Institute၏ အမႈေဆာင ညႊနၾကားေရးမး Ms. Debra Eisenman ႏင နယးေယာကရ ျမနမာအၿမတမးကယစားလယအဖြ႔႐း၌ ေတြ႔ဆၿပး Asia Society အဖြ႔မ ပပးကညမႈျပႏငမည နညးလမးမားအား ေမးျမနးေဆြးေႏြးကာ ရခငျပညနယ တြင ျဖစေပၚေနသည ျဖစရပမနမားႏင ဒကၡသညမားအတြက လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈဆငရာ အကအညမားေပးအပရန ေဆာငရြကေနမႈမား၊ အာဆယ ယႏရား တညေထာငၿပး အကအည ေပးအပသြားမညကစၥမား၊ ၁၉၉၃ ခႏစ သေဘာ တညခကတြင ပါဝငသည အခကမားႏငအည ဒကၡသညမားက ျပနလညလကခ သြားရန ကစၥရပမား၊ လနညးစျဖစသည ဟႏၵလမးမားအား ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔


41

မ သတျဖတခသည ျဖစရပမနအေျခအေန၊ အႀကေပးေကာမရင၏ အႀကျပခကမား အတငး အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန ဝနႀကးအဆင ေကာမတတစရပဖြ႔ စညးၿပး စတငေဆာငရြကေနသည အေျခအေနမားက ရငးလငးေျပာၾကားခေၾကာငး သရရသည။

စစကငးတငးေဒသႀကး ခႏးၿမ႕နယရ ေကာကစမးထြကရာ နနစပြနႏင ဘလးမနး ေကးရြာမားသ႔ စကတငဘာလလယေလာကမစၿပး ဆနႏငဆအမားအျပား သယ ေဆာငခြင ပတထားသျဖင ၎ေဒသအတြငး လပကငစားေသာကသမား၊ စစေဘး ေရာငမားအတြက အခကအချဖစေနေၾကာငး၊ တႏငးေဒသဘကတြင ၿပးခသညလ ကတညးက ဆနသယေဆာငခြင ပတထားၿပး ယခပတလကသည နနစပြနေဒသ သည စစျဖစေနသညအရပ မဟတေသာလညး KIA တပဖြ႔မားအထငခသည ဖားလ မနးေဒသႏင နးစပေသာေၾကာင ျဖစႏငေၾကာငး ထငေၾကးေပးမႈမားရေၾကာငး သရ ရသည။

ကရငျပညနယ၊ လပသၿမ႕ရ ယာဥစစေဆးေရးဂတ၌ ေမာေတာယာဥမားအား စစ ေဆးစဥ ကေလထဘကမ ေတာငငဘကသ႔ ေမာငးႏငလာသည CALDINA အမး အစား ေမာေတာယာဥအမတ YGN/3F---- အား စစေဆးရန ရပတန႔ေစေသာလညး ရပတန႔ျခငးမရဘ ေမာငးႏငထြကေျပးသျဖင လကလဖမးဆးရာ သေတာငႀကးၿမ႕ နယ၊ ဇလေကးရြာ အေနာကဘကလမးေဘး၌ ရပတန႔ထားသညက ေတြ႔ရသျဖင စစ ေဆးရာ ယာဥေမာငးကမေတြ႔ရဘ ယာဥေရ႕ခနးမ ပစၥတတစလက၊ WY စာတနးပါ စတၾကြ႐းသြပေဆးျပား ၁၅,၂၀၀ ျပား (ခန႔မနးတနဖးေငြကပ ၄၅၆ သနး ခန႔) တ႔က သမးဆညးရမခေၾကာငး သရရသည။

အေမရကန အေရ႕ေတာငအာရဆငရာ ဒတယလကေထာက ႏငငျခားေရးဝနႀကး ပကထရစမာဖက အေမရကနအစးရသည ရခငျပညနယေျမာကပငးတြငအၾကမးဖက တကခကခသည ARSA အဖြ႔၏လပရပက ကန႔ကြက႐ႈတခေၾကာငး၊ အၾကမးဖက လပရပသည အေျဖမဟတေၾကာငး၊ အၾကမးဖကခရမႈေၾကာင ဒကၡေရာကၾကသမား ထတြင ဘဂၤါလမားပါဝငသကသ႔ ရခငတငးရငးသားမား အပါအဝင လနညးစတငး ရငးသားမားလညးပါဝငၿပး ၎တ႔အားလးဆသ႔ အကအညႏင အကာအကြယမား ေရာကရေစလေၾကာငး၊ ရခငျပညနယအေရးႏင ပတသက၍ လမႈကြနရကတြင အ မနးပြားသည စကားမား၊ သတငးအခကအလကအမား မားစြာရေနၿပး ယငးကသ႔ လပႀကျဖန႔ခေနမႈမားေၾကာင ျပညသမားအၾကား သသယပမႀကးထြားေစေၾကာငး စ သညျဖင ေျပာၾကားသည။ မစၥတာပကထရစမာဖ၏ ျမနမာႏငငသ႔ သးရကၾကာခရး စဥအတြငး ႏငငေတာအတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ မန႔ခြနးေျပာၾကား သည အခမးအနားသ႔တကေရာကခၿပး သးသန႔ေတြ႔ဆမႈလညးျပလပခကာ တပမ ေတာထပပငးေခါငးေဆာငအခ႕၊ ရခငျပညနယအစးရ၊ အရပဘကအဖြ႔အစညးမား ႏင ေတြ႔ဆခသညအျပင အၾကမးဖကမႈေၾကာင စစေတြၿမ႕သ႔ ထြကေျပးတမးေရာင လာၾကသည ႏစဖကအသငးအဝငးမ ဒကၡသညမားထသ႔လညး သြားေရာကခ ေၾကာငး သရသည။

အၾကမးဖကတကခကခရသည ကာလအတြငး မးေလာငစာရငးေကာကယမႈမားက


42

သးပတအတြငး အၿပးသတ ေကာကယရမညဟသရၿပး ၾသဂတ ၂၅ မ စကတငဘာ ၄ ရကအထ အၾကမးဖကျဖစစဥမားေၾကာင မးေလာငပကစးဆး႐ႈးမႈသည ေကးရြာ ၅၉ ရြာ၊ ေနအမ ၆,၈၄၂ လး၊ ေစးဆင ၃၂၄ ခနးႏင ယာဥ ၁၇၄ စးျဖစေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတက ထတျပနထားၿပး ေမာငေတာေဒသတြငး မးေလာင မႈျဖစစဥမားသည စကတငဘာ ၂၃ ရကထ ဆကလကရေနဆျဖစသည။

ဘဂၤလားေဒရႏငင ကတပါေလာငဒကၡသညစခနးသ႔ ေရာကရေနသည ရေဘာက ေကးရြာေန ဟႏၵဘာသာဝငမား၏ ကယေတြ႔ေျပာၾကားခကမား၊ ထြကေျပးလြတ ေျမာကလာသ သကေသမား၏ ေျပာျပခကမားအရ ကနရေနသည ဟႏၵဘာသာဝင မား၏ ႐ပအေလာငးမားက ဆကလကရာေဖြရာ ယမနေန႔က ေတြ႔ရခသညေနရာ၏ အေရ႕ဘကေတာငေၾကာ၏ တစဘကျခမးရ ေျမကငးအတြငးမ အမးသားအေလာငး ၁၄ ေလာငး၊ ၎ေနရာႏင ၇ ေပခန႔အကြာရ ေျမကငးအတြငးမ အမးသားအ ေလာငး ၃ ေလာငး၊ စစေပါငး ႐ပအေလာငး ၁၇ ေလာငး တးေဖာေတြ႔ရခၿပး အေလာငးမားက လကျပနႀကးတပလကေတြ႔ရရကာ လညပငးလးျဖတဒဏရာ၊ ခၽြန ထကေသာအရာမားျဖင ထးသြငးဒဏရာမားေၾကာင လြနခေသာ ၁ လခန႔က ေသ ဆးချခငးျဖစသညဟ သးသပရေၾကာငးႏင လကရအခနထ တးေဖာရရသည ဟႏၵ ဘာသာဝင႐ပအေလာငး စစေပါငး ၄၅ ေလာငးရၿပး ဆကလကရာေဖြသြားမညျဖစ ေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

ဘဂၤလားေဒရအစးရက ဘဂၤါလဒကၡသညမားအား ၿမ႕ႀကးမားႏင အနးရၿမ႕မားတြင မခလႈရနႏင ဘဂၤလားေဒရနယစပအနးရ ဒကၡသညစခနးမားမ အဓကထြကေပါက လမးမားတြင စစေဆးေရးဂတ အတားအဆးမားထားရၿပး ႏငငအတြငးပငးသ႔ ဘဂၤါလဒကၡသညမား ပ႕ႏ႔၀ငေရာကမႈမရေစရန ေကာဘဇားအေ၀းေျပးလမးတြင စစ ေဆးေရးဂတ ၁၁ ခ ထားရထားသညအျပင လၿခေရးစးရမရသျဖင စကတငဘာ ၂၃ ရကမစတငကာ ဘဂၤါလဒကၡသညမားက မဘငးဖနးဆငးမကတမား ေရာငးချခငး မျပရန ဆကသြယေရးကမၸဏမားက တားျမစခေၾကာငး၊ ႐ပဆငးအဂၤါက အေျခခ ေသာ သကေသခကတမား ထတေပးၿပးပါက ယငးတားျမစမႈက ပယဖကႏငၿပး ယငးလပငနးစဥသည ၆ လခန႔ၾကာျမငႏငေၾကာငး၊ တရား၀ငသကေသခကတ မျပ ႏငေသာ ႏငငသားမားကလညး ဆငးမကတေရာငးခခြင ပတပငထားၿပး ငယေမြး ၿခေပါက စစေသြးကြမား မေပၚေပါကလာေစေရး ယငးသ႔ေဆာငရြကျခငးျဖစေၾကာငး သရရသည။

ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားေနသည ပဋပကၡမားႏငပတသက၍ ျမနမာအစးရအေပၚ ႏငငတကာဖအားမား ကေရာကေနခန၌ စငကာပႏငငျခားေရးဝနႀကး ဗဗယန ဘာလာကရစရနနက ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ မန႔ခြနးတြင အာဆယအဖြ႔ဝင ႏငငအခငးခငး ႐ငးပငးရပတညၿပး ဘဂၤါလအေရးက ခဥးကပ႐ႈျမငရာတြင အစြနး ေရာကဝါဒမား၏ လညကြကက ေလာမတြကရန ကမာၻ႔ႏငငေခါငးေဆာငမားအား တကတြနးသတေပး ေျပာၾကားချခငးျဖစသည။ ဗဗယနက ‘‘အစြနးေရာကဝါဒေတြမာ စာအပႀကးအတငးသးေနတ နညးလမးေတြရတယ။ ပထမဆးအေနန႔ ကမးကန ေအာငဆးသြမးတ အၾကမးဖကမႈေတြ လပျပမယ။ ဒတယအေနန႔ ျဖစေပၚလာတ


43

ေနာကဆကတြ အေျခအေနက ဘာသာေရးတဆပကပမယ။ ဒါဆရင သတ႔န႔ ကြၽန ေတာတ႔ၾကား ခနဆစဥးစားရတ သေဘာသဘာဝမး ျဖစလာေတာမယ။ တတယ လပမာက ၾကားဝငေစာငၾကညသေတြအျမင သတ႔ဘကယမးလာေအာင အလြနအ ကြၽ အမပျပမယ၊ အဒလ အစြနးေရာကဝါဒေတြရ႕ ေထာငေခာကထ တညတညႀကး ဝငမသြားဖ႔ ကြၽနေတာတ႔အရမးဂ႐စကရပါလမမယ’’ ဟ သတေပးေျပာၾကားခသည။

သတမအႀကမေျမာက တရားဝငေဆြးေႏြးပြမတငမ UNFC ေခါငးေဆာငမားႏင အစးရၿငမးခမးေရးေကာမရငအဖြ႔တ႔ ထငးႏငင၊ ခငးမငၿမ႕တြင ေတြ႔ဆခၾကၿပး အစး ရႏင UNFC တ႔ၾကား သေဘာတညခသည အခက ၄ ခကအပါအဝင ကနအဆျပ ထားခကမား သေဘာတညမႈရေအာင မညကသ႔ ဆကလကေဆာငရြကသြားမည နညးဆသည အခကမားက အဓကထားေဆြးေႏြးခၾကေၾကာငး သရသည။ တစႏင ငလးအတငးအတာျဖင အပစခတရပစေရး လကမတေရးထးႏငရန UNFC ၏ အဆ ျပထားသညအခကအားလး သေဘာတညမႈရရႏငေရး အစးရအေနျဖင နညးလမး ရာေပးရနလညး UNFC ဘကမ ေတာငးဆလကသည။ အစးရေခါငးေဆာငမားႏင တက႐ကေတြ႔ၿပး ေဆြးေႏြးနညးလမးရာႏငပါက ေဆြးေႏြးပြေပၚတြင အေထာကအက မားစြာ သကေရာကမညဟျမငေၾကာငးျဖင UNFC တြဖကအတြငးေရးမး ဥးထြနးေဇာ က ေျပာၾကားသည။

၂၆။ ၂၆. ၉. ၂၀၁၇ ၇၂ ႀကမေျမာက ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခတြင ကလသမဂၢဆငရာ ျမနမာ အၿမတမးကယစားလယ ဥးေဟာကဒဆြမးက ျမနမာႏငငတြင မးႏြယစသတသင ရငးလငးမႈ၊ လမးသဥးသတျဖတမႈ မရေၾကာငး၊ ရခငျပညနယ အေျခအေနႏင ပတသကၿပး ေျပာၾကားၾကရာတြင အသးအႏႈနးမားက ေပါေပါတနတန အသးမျပ သငေၾကာငး၊ ခငမာသည သကေသအေထာကအထားရမသာ ယငးစကားလးမားက သးႏႈနးရန စဥးစားသငေၾကာငး၊ ယငးစကားလးမားကသး၍ ကးကားေဖာျပေနျခငး က ျမနမာႏငငအေနျဖင အျပငးအထန ကန႔ကြကေၾကာငး၊ ကယစားလယအဖြ႔မားႏင ႏငငတကာ အသကအဝနးအေနျဖင ရခငျပညနယေျမာကပငး အေျခအေနက ဓမၼဓ႒ာနကကႏင ဘကလကမႈမရဘ ႐ႈျမငၾကရန တကတြနးေၾကာငးႏင ယငးတက ခကမႈမားအား ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔က ေဆာငရြကချခငး ျဖစေၾကာငး၊ ထခကခ နယေျမမ မြတဆလငအသကအဝနးသည သတငးမားတြင ေဖာျပေနသကသ႔ လနညးစ မဟတေၾကာငး၊ စငစစအားျဖင လဥးေရတးပြားလာမႈေၾကာင ၎တ႔မာ လမားစျဖစၿပး ယငးေဒသလဥးေရစစေပါငး၏ ၉၅ ရာခငႏႈနးရေၾကာငး၊ ယငးေဒသရ ရခငလမးမား၊ ဒငးနက၊ ၿမ၊ သက၊ မရမာႀကးကသ႔ေသာ တငးရငးသားလနညးစ မားႏင ဟႏၵဘာသာဝငမားသည အးအမစြန႔ခြာထြကေျပးခၾကရေၾကာငး၊ တငးရငး သားလနညးစမား တညရမႈႏင ၎တ႔၏ဒကၡမားကမ ကမာၻ႔ႏငငအေတာမားမားက မသရေၾကာငး၊ ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔၏ သတျဖတမႈေၾကာင အစလကအၿပလက ေသဆးခရသည ဟႏၵဘာသာဝငမား၏ အေလာငးမား ျမပႏထားသည ေနရာမား အား မၾကာေသးမက ေတြ႔ရခၿပး အစးရအေနျဖင အေျခအေန ပမနအေနအထားသ႔ ျပနလညေရာကရရန ေဆာငရြကလကရေၾကာငး၊ လသားခငးစာနာမႈ အကအည ေပးအပေရးမာ မမတ႔၏ အဓကဥးစားေပးျဖစေၾကာငး၊ မမတ႔အေနျဖင ခြျခားမႈမရဘ


44

လအပေနသမားအားလး အကအညရရေစေရးက ေဆာငရြကလကရေၾကာငးျဖင ေျပာၾကားခေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

ကလသမဂၢအတြငးေရးမးခပ Antonio Guterres သည ရခငျပညနယကစၥႏင ပတ သကၿပး ကလလၿခေရးေကာငစသ႔ စကတငဘာ ၂၈ ရကတြင အစရငခရမညျဖစၿပး လၿခေရးေကာငစအဖြ႔၀င ၁၅ ႏငငအနက ၇ ႏငငျဖစသည ဆြဒင၊ အေမရကန၊ ၿဗတန၊ ျပငသစ၊ အဂစ၊ Senegalႏင Kazakhstan တ႔က ျမနမာအေရးရငးလငးရန ေမတာရပခခသျဖင ေဆြးေႏြးပြကငးပျခငးျဖစၿပး လၿခေရးေကာငစအေနျဖင တခါး ပတေဆြးေႏြးပြ ၂ ႀကမကငးပခကာ အၾကမးဖကမႈမား အဆးသတရန ျမနမာအစးရ အား တကတြနးသည ေၾကညာခကတစရပ ထတျပနခသည။ ရခငျပညနယအေျခ အေန တးတကမႈမရပါက လၿခေရးေကာငစအေနျဖင တရား၀ငေၾကညာခက ထတ ျပနႏငေသာလညး ပျပငးထနသည အေရးယေဆာငရြကမႈအတြက တ႐တႏင႐ရား တ႔က Veto အာဏာသး ပယခႏငသည။

ရေဘာကေကးရြာမ ေပာကဆးေနသည ဟႏၵဘာသာဝင ၉၃ ဥး အနကမ ၄၅ ဥး၏ ႐ပအေလာငးမားက တးေဖာေတြ႔ရခၿပး ဟႏၵဘာသာဝင ကညေရးေခါငးေဆာငႏင ရေဘာကေကးရြာရ ဟႏၵဘာသာဝငမားက ႐ပအေလာငး ၂၅ ေလာငး၏ အမည မားက အတညျပေပးခၿပး ေသဆးသမား (အမးသား၊ အမးသမး)မာ ၁၈ႏစမ ၂၀ ႏစအတြငး ၅ ဥး၊ ၂၁ ႏစမ ၃၅ ႏစအတြငး ၁၄ ဥး၊ ၄၅ ႏစမ ၅၀ ႏစအတြငး ၅ ဥး တ႔ျဖစၾကၿပး တမနးသားအေနာကရြာမ ၂၂ ႏစအရြယ အမးသားတစဥးတ႔ျဖစ ေၾကာငး သရရသည။

ေမာငေတာေဒသအတြငး ၂၀၁၆ ေအာကတဘာ ၉ ရကမ ၂၀၁၇ ၾသဂတ ၂၄ ရက အထ အၾကမးဖကသတျဖတခရမႈေၾကာင ေသဆးခသည ဆယအမမး၊ ရာအမမး၊ ေကးရြာအပခပေရးမး၊ စာၾကညတကမး၊ ႏငင၀နထမးမား၊ လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမား ႏင အျပစမျပညသမား အပါအ၀င ၇၉ ဦး ရခၿပး အၾကမးဖကသမားမား၏ ဖမးဆး ေခၚေဆာငသြားမႈေၾကာင အျပစမျပညသ ၃၇ ဦး ေပာကဆးခၿပး ၂၀၁၇၊ ၾသဂတ ၂၅ ရကမ စကတငဘာ ၂၆ ရကအထ ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကမား၏ တက ခကခခရမႈတြင ယေန႔အထ ေသဆးခသည ဟႏၵမား၊ ရခင၊ ဒငးနက၊ ၿမ စသည တငးရငးသားမား၊ ႏငင၀နထမးမား၊ လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားႏင အျပစမျပညသမား အပါအ၀င ၈၄ ဦး ရၿပျဖစကာ ဖမးဆးေခၚေဆာငသြား၍ ေပာကဆးေနသ ၅၄ ဦးရရာ ေမာငေတာေဒသအတြငး ၂၀၁၆ ေအာကတဘာ ၉ ရက မစတင၍ ၂၀၁၇ စကတင ဘာ ၂၆ ရကအထ ေသဆးသ ၁၆၃ ဥး၊ ေပာကဆးေနသ ၉၁ ဥး၊ စစေပါငး (ေသဆး/ ေပာကဆး) ၂၅၄ ဥးရေၾကာငး သတငးထတျပနေရးေကာမတမ ထတျပနသည။

ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးေကာမရငက အၾကမးဖကမႈမားျဖစပြားေနသည ရခငျပည နယေျမာကပငးေဒသမားတြင ႏငငတကာမ ေဝဖနေျပာဆေနသလ လမးသဥးသတ ျဖတမႈအပါအဝင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈရမရ စစမးရန ယငးေဒသမားသ႔ သြား ေရာကေလလာေနေၾကာငး၊ ကနဥးေတြ႔ခကမားအရ လမးသဥးသတျဖတမႈ အမန တကယကးလြနသမားသည ARSA အစြနးေရာက အၾကမးဖကသမားမားသာျဖစ ေၾကာငး၊ သတငးတစပတၾကာေလလာၿပး ေတြ႔ရခကမားက ႏငငေတာသမၼတ အပါ


45

အ၀င လႊတေတာႏင တစႏငငလးက ချပသြားမညျဖစေၾကာငး ျမနမာႏငင လ႔အခြင အေရးေကာမရင ေျပာေရးဆခြငရသ ဥးယလြငေအာငက ေျပာၾကားသည။

ရခငျပညနယကစၥအေပၚ အာဆယအဖြ႔၏ စကတငဘာ ၂၄ ရကက အာဆယ အလညကဥက႒ ဖလစပငႏငငျခားေရးဝနႀကး Alan Peter Cayetano ထတျပန သညေၾကညာခကက မေလးရားႏငငက သေဘာမတေၾကာငး၊ ထတျပနခကတြင အရပသားမား ေသဆးမႈ၊ အးအမမား ပကဆးရမႈ၊ အးအမစြန႔ခြာ ထြကေျပးခရသည အၾကမးဖကလပရပအားလးက ျပစတင႐ႈတခေၾကာငး ေဖာျပထားေသာလညး အၾကမးဖကခရသည လမႈအသငးအဝငးတြင ဘဂၤါလမား(၎တ႔အေခၚ႐ဟငဂာ) ပါ၀ငသညဟ ထညသြငးထားျခငး မရေသာေၾကာင သေဘာမတျခငးျဖစသညဟ မေလးရားႏငငျခားေရးဝနႀကး Anifah Aman က ေျပာဆသညဟ သရသည။

ရမးျပညေျမာကပငး၊ မဆယၿမ႕နယ၊ မနေဟာငလြယေကးရြာမ ေမာငထြနးေအာင သည စကတငဘာ ၂၅ ရက၊ ညေနပငးတြင ၎၏အစကျဖစသ ေနထငသည နမဆနဂေဒါငေကးရြာသ႔ လမးေလာကသြားေရာကစဥ ေကးရြာသသာနအနးသ႔ အ ေရာက၌ အမညမသလတစဥးက လကနကငယျဖင ပစခတခသျဖင ဥးေခါငးခ ေစာငး ထမနဒဏရာရရခရာ မဆယျပညသ႔ေဆး႐တြင ေဆးကသမႈခယေစၿပး ယငး ေနရာတစ၀ကတြင တပမေတာစစေၾကာငးက နယေျမရငးလငးျခငး ေဆာငရြက လကရေၾကာငး သရရသည။

၂၇။ ၂၇. ၉. ၂၀၁၇ ကလသမဂၢႏင အေမရကနျပညေထာငစတ႔က အၾကမးဖကအဖြ႔အစညးအျဖစ သတ မတထားသည ပါကစၥတနအေျခစက အၾကမးဖကအဖြ႔တစချဖစသည Jamaat ud Dawa အဖြ႔က ျမနမာႏငငမ ဖႏပခဘဂၤါလမြတဆလငမားအတြက ကညေပးေရးဆ သညေခါငးစဥျဖင လကကမးစာရြကမားက သတငးစာၾကားတြငညႇပၿပး Rawalpindi ၿမ႕ခမားထမ အလခခေၾကာငး၊ ယငးအဖြ႔လကေအာကခ လမႈကညေရးအဖြ႔ခြမားမ လကကမးစာရြကမားက အရဒ ဘာသာစကားျဖင စာမကႏာ ၂ ဘကလးတြင ေရး သားျဖန႔ေ၀ခေၾကာငး၊ စာရြကေပၚ၌ အကအညလအပေနသညဆသည အမးသား၊ အမးသမးႏင ကေလးငယပမားက ႐ကႏပေဖာျပထားၿပး မသားစတစစ၏ ၃ လစာ အတြက အေမရကနေဒၚလာ ၅၀၀၊ ဒဏရာရသတစဥး ေဆးကသရန ပမးမအားျဖင ေဒၚလာ ၁၅၀ စသညျဖင ေငြေၾကးပမာဏကပါ ေဖာျပထားေၾကာငး၊ အကအည ေတာငးခသညအစအစဥက ပါကစၥတနႏငငတြငးက ခ႐ငတငးတြင ျပလပသြားမည ဟ အဖြ႔ေျပာခြငရ Abdul Rahman က ေျပာၾကားထားေၾကာငး၊ ၎အဖြ႔ေခါငးေဆာင Hafiz Muhammad Saeed က ယခႏစ အေစာပငးကတညးက ပါကစၥတနအစးရက ထနးသမးထားသညဟဆၿပး အေမရကနႏငငကလညး ၎ရသညေနရာက သတငး ေပးႏငသႏင ဖမးဆးေပးႏငသက ဆေငြေဒၚလာ ၁၀ သနးေပးမညဟ ေၾကညာထား ေၾကာငး သရသည။

ရခငျပညနယ ပဋပကၡေၾကာင ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔ လအေျမာကအျမား ထြကေျပး ခလႈသညကစၥႏငပတသကၿပး သတမနနညးလမးအရ ေျပာဆေဆြးေႏြး အေျဖရာရန ႏငငေတာအတငပငခ႐း၀နႀကးဌာန ျပညေထာငစ၀နႀကး ဥးေကာတငေဆြ ဥး ေဆာငသညအဖြ႔သည လာမညအပတတြင ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔ သြားေရာကမည


46

ဟ သရသည။ ရခငျပညနယတြင ဘဂၤါလမြတဆလငမားက လမးသဥးရငးလငးေရး လပေဆာငေန

သညဟ ကလသမဂၢက စြပစြေျပာဆေနေသာလညး တ႐တ၊ ႐ရားႏင အႏၵယႏငင စသည ကမာၻ႔အငအားႀကးႏငငအခ႕က ရခငျပညနယအေရး ကငတြယေျဖရငးေန သည ျမနမာအစးရ၏လပရပက ျပစတငေဝဖနမႈ မလပဘ ျမနမာႏငငဘကမ ရပ တညေပးခၾကသည။ “ႏငငလၿခေရးအတြက အကာအကြယ လပရမယဆတာ နား လညေၾကာငး ျမနမာအစးရန႔ စစတပက တ႐တက ေထာကခမႈ ေပးထားတယ” ဟ တ႐တႏငင မဟာဗဟာႏင ႏငငတကာေလလာေရးဗဟ၏ အႀကးတနးအႀကေပး Murray Hiebert က ေျပာၾကားသည။ တ႐တအစးရအေနျဖင ျမနမာအစးရႏင တပမေတာအေပၚ ဖအားျဖစေစမည ကလသမဂၢ၏ အေရးယေဆာငရြကမႈမားက မေထာကချခငးမာ ျမနမာႏငငတြငးတြငရေနသည တ႐တႏငင၏ ႀကးမားသည အကးစးပြားမားေၾကာငျဖစမညဟ ကၽြမးကငသအခ႕က သးသပၾကသည။ ရခင ျပညနယ တညၿငမေအးခမးေရး ေဆာငရြကေနသည ျမနမာအစးရ၏ ႀကးပမးအား ထတမႈအေပၚ အားေပးေထာကခၿပး ျမနမာအေရး ႏငငတကာစငျမငသ႔ ေရာကရ လာပါကလညး ျမနမာဘကမေန၍ အခငအမာ ရပတညေပးမညဟ ျမနမာႏငင ဆငရာ တ႐တႏငငသအမတႀကး မစၥတာဟနလနက မေန႔ကကငးပသည ၆၈ ႏစ ေျမာက တ႐တႏငငထေထာငျခငး အခမးအနားတြင ေျပာၾကားခသည။

ARSA အစြနးေရာကအၾကမးဖကသမားမား၏ တကခကမႈမားေၾကာင ဟႏၵဘာသာ ဝငမသားစ ၅၆၃ စ၊ လဥးေရ ၂,၇၅၂ ဥးတ႔သည ေနရပစြန႔ခြာ ထြကေျပးတမးေရာငခ ၾကရၿပး စစေတြၿမ႕ ယာယကယဆယေရးစခနးမားတြင အမေထာငစ ၃၂၁ စ၊ လဥးေရ ၁,၂၆၂ ဥး၊ ေမာငေတာၿမ႕စခနးမားတြင အမေထာငစ ၂၄၁ စ၊ လဥးေရ ၁,၄၈၇ ဥး၊ ဘးသးေတာငၿမ႕စခနးတြင အမေထာငစ ၁ စ၊ လဥးေရ ၃ ဥးတ႔ ခလႈ လကရေၾကာငး၊ ရေဘာကေကးရြာမ ေပာကဆးေနဆျဖစသည ဟႏၵဘာသာဝင ၄၈ ဥးက ရာေဖြေတြ႔ရျခငးမရေသးဘ ေမာငေတာၿမ႕နယ၊ အးထနးေကးရြာမ ဟႏၵ ဘာသာဝင ၁၄၄ ဥးလညး ေပာကဆးေနေၾကာငး ထပမသရရသျဖင ဆကလက ရာေဖြလကရေၾကာငး၊ ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔၏ တကခကခရမႈေၾကာင ဟႏၵ ဘာသာဝင စစေပါငး ၅၂ ဥး ေသဆးခရၿပး ၁၉၂ ဥး ေပာကဆးလကရေၾကာငး၊ ဟႏၵဘာသာဝင႐ပအေလာငးမား တးေဖာေတြ႔ရခသညေနရာသ႔ ျမနမာႏငငအေျခ စက ျပညတြငးျပညပမဒယာမားျဖစသည TBS၊ Asahi Shun bum၊ EPA၊ AFP၊ VOA၊ CNA၊ BBC၊ Xinhua၊ TV Asahi၊ Nippon TV၊ Frontier Myanmar ႏင Reuter သတငးဌာနတ႔သည သတငးရယရန ေန႔ခငးျပန သြားေရာကခေၾကာငး သရသည။

ေမာငေတာေဒသသ႔ ရနကနအေျခစက ႏငငတကာသတမနမား သြားေရာကေလ လာႏငရန အစးရက စစဥေနေၾကာငး သရသည။ မၾကာေသးခငက ေတြ႔ရခသည ဟႏၵဘာသာဝင႐ပအေလာငးမား ျမပႏထားသည ေနရာမားသ႔ သြားေရာကရန၊ အသတခရသမား၏ ေဆြမးသားခငးမားႏင ေတြ႔ဆရန၊ ေမာငေတာသ႔ သြားေရာက မည တစရကတာအတြငး အဓကအေနျဖင ပဋပကၡျဖစပြားခသည ေနရာမားႏင လကရ ေမာငေတာၿမ႕အေျခအေနက ေလလာႏငရန ျပညတြငးအေျခစကသ႐း ၄၇


47

႐းမ သတမန ၇၀ နးပါးက ဖတၾကားထားေၾကာငး သရသည။ ၂၈။ ၂၈. ၉. ၂၀၁၇ JMC ျပ႒ာနးခကမားထမ ToR လပငနးလမးညႊနခက အပါအဝင အရပသားပါဝငမႈ၊

လပငနးေဖာေဆာငမႈ အေျခအေနမားက ျပနလညသးသပရာမ ရရလာမညမၾကမး အား ႏဝငဘာလအတြငးကငးပမည ၁၃ ႀကမေျမာက JMC-U အစညးအေဝး၌ တငျပ ေဆြးေႏြး၍ အတညျပခကမား ရယသြားမညျဖစေၾကာငး၊ NCA လကမတထးထား ေသာ RCSS ႏင တပမေတာအၾကား လကမတထးၿပးေနာက ရမးျပညေတာငပငးႏင ေျမာကပငးအတြငး ၾသဂတအထ ထေတြ႔တကပြ အနညးဆးအႀကမ ၂၀ ျဖစပြားခရာ NCA ခးေဖာကသညဟ RCSS ႏင တပမေတာအၾကား အျပနအလန စြပစြေျပာဆ ေနေသာလညး မညသညအဖြ႔က ခးေဖာကသညက JMC မ စစစအတညျပေပးႏင ျခငး မရေသးသကသ႔ ရမးျပညအေရ႕၊ မငးျပငး ျပညသ႔စစေခါငးေဆာင ဦးျမငေအာင အသတခရမႈတြငလညး မညသလပေဆာငသညက တကေသာအေျဖ ရရေအာင ေဆာငရြကေပးႏငျခငး မရေသးသျဖင ႏငငေရးေလလာသးသပသမား၊ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါဝငေဆာငရြကေနသတခ႕က JMC သည ထေတြ႔တကပြမားက ဟန႔တားႏငျခငး မရသကသ႔ စစရနေလာခႏငေရး ေဆာငရြကႏငသည အခြငအာ ဏာ မရသညအေပၚ သးသပရန လအပေနေၾကာငး အႀကျပၾကသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငး အေျခအေနႏငပတသကၿပး ကလသမဂၢအတြငးေရးမးခပ António Guterres က ပထမဆးအႀကမအျဖစ ကလလၿခေရးေကာငစ၌ လသရင ၾကား ရငးလငးတငျပသြားမညျဖစၿပး အေမရကန၊ တ႐တ၊ ႐ရား၊ ၿဗတန၊ ျပငသစ စသညႏငငမားအပါအ၀င လၿခေရးေကာငစ အဖြ႔၀ငႏငငမားကလညး ရခငအေရး ႏင ပတသကၿပး သေဘာထားရပတညခကမားက ထတေဖာေဆြးေႏြးၾကမညျဖစရာ အတြငးေရးမးခပ၏ အစရငခမတငျပမ ေရ႕ေျပးအျဖစ စကတငဘာ ၂၆ ရက က ကလသမဂၢႏငငေရးရာတာ၀နခ Jeffrey Feltman မ လၿခေရးေကာငစအဖြ႔ဝင မားက တခါးပတအစရငခခၿပး ရခငအေရးႏငပတသကၿပး ၾသဂတ ၃၀ ရကတြင ပထမအႀကမ၊ စကတငဘာ ၁၄ ရကတြင ဒတယအႀကမ ေဆြးေႏြးခကာ တတယ အႀကမ ေဆြးေႏြးပြက ေအာကတဘာလအတြငး ကငးပရနရေၾကာငး သရသည။

အႏၵယ-ျမနမာနယစပ၌ နာဂအမးသား ဆရယလစေကာငစ-ကပပလန NSCN-K ႏင အႏၵယတပမေတာတ႔ တကပြျဖစပြားခေၾကာငး၊ အႏၵယသတငးစာမား၏ သတငးအရ NSCN-K မ အႏၵယတပမေတာက လာေရာကပစခတချခငးေၾကာင ျပနလညတက ခကချခငးျဖစသညဟ အႏၵယအေရ႕ပငးစစဌာနခပ၏ ေျပာၾကားခကက ကးကား၍ The News Indian Express ၌ ေဖာျပထားသည။ NSNC-K အဖြ႔ NCA လကမတ ေရးထးရနမာ အႏၵယႏငငႏင ျမနမာႏငငရ နာဂလမးအားလးက လႊမးၿခႏငေသာ ေစစပညႇႏႈငးမႈ ျပလပႏငမသာလၽင NCA လကမတထးႏငေရး ေဆြးေႏြးမႈျပလပ မညဟ ဗဟေကာမတ၀င ဦးေကာဝမးစနမ ေျပာၾကားထားေၾကာငး၊ နာဂလမးမား သည အႏၵယႏင ျမနမာႏငငတ႔တြင ပ႕ႏ႔ေနထငၾကၿပး အႏၵယရ မဏပရ၊ အာသ၊ မဇ ရမတ႔တြင ၃ သနးခန႔ ေနထငလကရၿပး စစကငးတငးေဒသႀကး၊ နာဂကယပငအပ ခပခြငရေဒသ (ေလရး၊ လဟယႏင နနးယြနးၿမ႕နယ)တ႔တြင လဦးေရ ၃ သနးေကာ ေနထငလကရေၾကာငး သရသည။


48

ရခငေျမာကပငးပဋပကၡႏင ပတသကၿပး ျမနမာႏငငအား စြပစြခကမားရေစကာမ လကနကေရာငးချခငးက ရပစမညမဟတေၾကာငး အစၥေရးႏငငမလာေသာ သတငး မားအရသရသည။ ျမနမာႏငငသ႔ေရာငးခေသာ လကနကမားက ဆငးငထားရန လ႔အခြငအေရးလႈပရားသမားက ဗဟတရား႐းသ႔ တငသြငးခၿပး သတငးမားအဆအ ရ အစၥေရးအစးရ၏ ေတာငးဆခကေၾကာင ဗဟတရား႐း၏ ဆးျဖတခကက ျပည သထ မထတျပနဘ လ႕ဝကထားမညဟ သရသည။ ဗဟတရား႐းအေနျဖင အစၥေရး အစးရ၏ ျပညပဆကဆေရးက ဝငေရာကစြကဖကျခငး မျပသငေၾကာငးႏင အစၥေရး ႏငင၏ လကနကေရာငးခေရး မဝါဒမားသည အသဉာဏတးတကေသာ ႏငငမားက လကခထားသည လမးညႊနမားႏင ကကညမႈရသညဟ ကာကြယေရးဝနႀကး Avigdor Lieberman ကေျပာၿပး ဗဟတရား႐းသ႔တငသြငးေသာ ေတာငးဆစာပါ ပပနမႈမားက ပယခခေၾကာငး သရသည။

ႏငငတကာအသငးအဝငးက ျမနမာတပမေတာ၏ စစဆငေရးလပငနးမားေၾကာင အစၥလာမဘာသာဝငမားသည ဘဂၤလားေဒရႏငငဘကသ႔ ထြကေျပးေနၾကျခငးျဖစ သညဟ ေျပာဆမႈမားရေနေသာလညး တပမေတာမ နယေျမရငးလငးျခငးလပငနး မားက ေဆာငရြကရာတြင လပထးလပနညး ဥပေဒေဘာငအတြငး၌သာ ေဆာငရြက ျခငးျဖစၿပး စစဆငေရးလပငနးအားလးက စကတငဘာ ၅ ရကမစၿပး ရပဆငးခၿပး ျဖစေၾကာငး၊ ၎တ႔ ဆကလကထြကေျပးေနသည အေၾကာငးရငးက နားမလညႏင ေၾကာငး ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကယတင စကတင ဘာ ၁၉ ရကက သတမနမားအား ရငးလငးေျပာၾကားရာ၌ ေျပာၾကားခသည။ ယခ ေမာငေတာ၊ အလယသေကာေကးရြာအပစ၊ ေလယာဥကြငးေကးရြာတြင ေရာကရ ေနသမားသည ဘးသးေတာငၿမ႕နယ၊ ဒအးသညမ၊ ၿပငးေတာင၊ ဇငခါးမ၊ ဘလ၊ ေငြေတာငစသည ေကးရြာတ႔မျဖစၿပး ေဒသအေျခအေန မတညၿငမမႈအေပၚ ေၾကာကရြ႕၍လညးေကာငး၊ လၿခေရးအေျခအေနအရ ေကးရြာတြင လၿခမႈမရဟ ယဆ၍လညးေကာငး၊ စားဝတေနေရး အခကအခရ၍လညးေကာငး၊ ဘဂၤလားေဒ႔ရ သ႔ ေရာကရေနသညဘဂၤါလမားက ထြကခြာရန ဆကသြယေျပာဆျခငး၊ ေဒသခ တငးရငးသားအခ႕မ ဖနးျဖငၿခမးေျခာကျခငး၊ ပတဝနးကငေကးရြာမားမ ဘဂၤါလ မား တမးေရာငမႈရျခငးတ႔ေၾကာင ၎တ႔အေနျဖင လနညးစျဖစမညက စးရမေသာ ေၾကာင တစဖကႏငငရ ၎တ႔၏မးႏြယစမားထ သြားေရာကလျခငးျဖစေၾကာငး ခ႐ငႏင ၿမ႕နယအပခပေရးမးမား၊ ဌာနဆငရာမား ပးေပါငးအဖြ႔၏ ေမးျမနးမႈမား အား ေျဖၾကားခေၾကာငး သရသည။

ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငသြားသည ဘဂၤါလဒကၡသညမားက ျပန လညလကခရာတြင ႏငငသားစစစမႈလပငနး အစတအပငးျဖစသည ႏငငသားစစစ ခရမညသ သကေသခလကမတ NVC ကတျပားက ပးတြထတေပးမညျဖစေၾကာငး၊ ျပနလာမညသမားအတြက ျဖညသြငးရမည ကယေရးအခကအလက ပစမားက ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔ ျမနမာႏငငမ ပ႔ေပးမညျဖစၿပး ယငးပစမားတြင ဘဂၤါလမားက ၎တ႔၏ ကယေရးအခကအလကမား ျဖညသြငး၍ ျမနမာႏငငတြင ေနထငခစဥက ရရထားသည ကတတစခခ၏ အေထာကအထားမတက ျပနလညပးတြ ေပးပ႔ရ


49

မညျဖစေၾကာငး၊ ဒကၡသညမားလကချခငးတြင ကနးလမးမ ဝငလာသမားက ေတာင ၿပလကဝတြငလညးေကာငး၊ ေရလမးမ ဝငလာမညသမားက ငါးခရေကးရြာတြင လညးေကာငး လကခမညျဖစၿပး ယငးလပငနးစဥအတြက ေငြကပ ၂ ဘလယ ေကာ သးစြသြားမညဟ သရရသည။

ဘဂၤလားေဒရသ႔ ထြကေျပးသြားၾကသညဆသည မြတစလငမားက ဒကၡသညအျဖစ မတပတငသည ကတျပားတြင ႐ဟငဂာဟေဖာျပရန ေတာငးဆေနၾကၿပး Kutupa Long ဒကၡသညစခနးမ ဒကၡသညအေတာမားမားသည မတပတငကတျပားမားက လကမခဘ ျငငးဆနေနေၾကာငး သရသည။ ဒကၡသညကတျပားမရပါက ဘဂၤလား ေဒရအစးရမေပးသည အေထာကအပမား ရရမာမဟတေၾကာငး၊ Cox’s Bazaar ေဒသတြင ေရာကရေနသည ဒကၡသညမားက ဒကၡသညစခနးထမ အျပငသ႔ထြကခြင မေပးထားေၾကာငး၊ ဘဂၤလားေဒရႏငငတြငး သြားလာ၍မရေအာင လၿခေရးဂတမား ခထားေၾကာငး၊ ဒကၡသည ၃ ေသာငးက မတပတငထားၿပးျဖစကာ အျခားဒကၡသည စခနးမားတြငလညး မတပတငျပလပရန ေနရာသစမား ျပလပၿပးပါက ကနရေန သည ဒကၡသညအားလးက အျမနဆး မတပတငသြားမညျဖစေၾကာငး သရရသည။

UNFC တပေပါငးစ ဥက႒ ႏငဟသာက ထငးႏငင၊ ခငးမငၿမ႕၌ စကတငဘာလ ၂၇ မ ၃၀ ရကအထ UNFC မ ႀကးမးကငးပေသာ Stakeholder Consultation အလပ႐ ေဆြးေႏြးပြဖြငပြ၌ ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ေတြ႔ဆ စဥက ေဆြးေႏြးခမႈအခ႕အား ရငးလငးေျပာဆခရာ NMSP သည တပမေတာလက ေအာကခ အဖြ႔အစညးမဟတသညအတြက မြနအမးသားေန႔၊ မြနေတာလနေရးေန႔ စသညအခမးအနားမား ျပလပရာတြင တပမေတာက စစအငအားက ကန႔သတဟန႔ တားမႈမား ျပလပချခငးသည ၿခမးေျခာကဖအားေပးမႈ ျပလပေနသည အေနအထား မးျဖစေၾကာငး၊ ယငးသ႔လပေဆာငျခငးသည ၿငမးခမးေရးအတြက ယၾကညမႈတည ေဆာကရာတြင အေႏာငအယကျဖစေစႏငေၾကာငး၊ ယငးအေျခအေနတြင ေသနတ ေပါကခလၽင ႏစေပါငးမားစြာ တညေဆာကခရေသာ ၿငမးခမးေရးပကျပားႏင ေၾကာငးက ေထာကျပေျပာဆခေၾကာငး၊ ဒါအျပင NCA တြင တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ႔အစညး အားလးပါဝငႏငေရး အပါအဝင ႏငငေရးမေဘာင ခမတရာတြင အားလးပါဝင ခမတႏငေရးႏင ႏငငေရးမေဘာငပါ အခကမားက တစဆငၿပးတစ ဆင ေကေကညကညက ေျပလညေအာငလပၿပး ေနာကတစဆင တကလမးရန စသညျဖင ေထာကျပအႀကျပခေၾကာငး၊ အႀကျပခကမားအေပၚ ေဒၚေအာငဆနးစ ၾကညအေနျဖင လကခေၾကာငးမေျပာသလ လကမခေၾကာငးလညး ေျပာဆျခငးမရ ေသာလညး ၎၏တငျပခကအေပၚ ျငငး၍မရႏငဟ ခန႔မနးေၾကာငးျဖင ေျပာၾကားခ သညဟ သရရသည။

၂၉။ ၂၉. ၉. ၂၀၁၇ ကခငျပညနယ၊ လြယဂယၿမ႕နယ၊ ဗင၀ငေကးရြာေန ဥးလနဆာ၊ ေသာငးဇး၊ ေသာငးေလးႏင ေသာငးဆာတ႔ ေကးရြာအေနာကေတာငဘကရ ေတာငယာသ႔ မစခးရနသြားေရာကစဥ လြယဂယၿမ႕၏ အေနာကေျမာကဘက ၇ မငခြခန႔အကြာရ ေတာလမးသ႔အေရာက၌ KIA အၾကမးဖကေသာငးကနးသမား ေထာငထားသည တကမငးတစလးအား ဥးလနဆာက တကမေပါကကြခရာ မငးစထမနဒဏရာမား


50

ရရခေၾကာငး သရရသည။ အစးရအေနျဖင ႏငငတကာအကအညေပးေရးအဖြ႔မားက ရခငျပညနယအတြငး

အကအညေပးေရးကစၥမားက လြတလပစြာခြငျပေပးရန ေနာေ၀း ဒကၡသညေကာငစ အတြငးေရးမး Jan Egeland က ေတာငးဆလကသည။ ရခငျပညနယ၌ ကညေပး ေရးကစၥမားသည အကဆတၿပး ထခကလြယသည ကစၥရပျဖစၿပး ေဒသခရခငမား က ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားသည ဘဂၤါလမြတစလငအေပၚ ဘကလကသညဟ ယဆေနေၾကာငး၊ အၾကမးဖကမႈျဖစပြားခသည ကာလအတြငး အၾကမးဖကအဖြ႔၏ စခနးအခ႕တြင WFP မ ဘစကြတမန႔မား ေတြ႔ရခေသာေၾကာင အေျခအေန ပမ တငးမာလာခေၾကာငး၊ ၀နထမးမားအေပၚ ၿခမးေျခာကျခငး၊ သတငးမားမားႏင စြပစြ ေျပာဆမႈမား ရလာေသာေၾကာင ၀နထမးမားအေပၚ ဖအားမား၊ စးရမေၾကာကရြ႕ စတမား ျဖစေပၚလာေစသညဟ ေနာေ၀း ဒကၡသညအကအညေပးေရး ေကာငစက ႏငငတကာအကအညေပးေရးအဖြ႔ ၁၉ ဖြ႔ႏငပးတြၿပး ထတျပနလကသည ေၾကညာ ခကတြင ေဖာျပထားသည။ လကရတြင ရခငျပညနယေျမာကပငး၌ ဒကၡသညမား အား အကအညေပးေရးႏငပတသကၿပး အစးရက ႏငငတကာၾကကေျခနအဖြ႔ ICRC က တာ၀နေပးထားေၾကာငး သရရသည။

ရခငျပညနယ အေျခအေနအရပရပႏငပတသကၿပး ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစ၌ ကငးပသည တခါးဖြငအစညးအေ၀းတြင အတြငးေရးမးခပက အစရငခတငျပခရာ၌ ၾသဂတ ၂၅ ရက၌ ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔က လၿခေရးတပဖြ႔မားအား တကခကခၿပး ေနာကပငးကစၿပး အေျခအေန ျဖညးျဖညးခငး ယယြငးလာေၾကာငး၊ အၾကမးဖက တကခကမႈမားက ျပစတင႐ႈတခေၾကာငး၊ ျမနမာအစးရအား စစဆငေရးမား အဆး သတရန၊ လသားခငးစာနာမႈ အကအညမား အဟန႔အတားကငးရငးစြာ ေပးခြငျပ ရန၊ ဒကၡသညမား ေဘးကငးစြာ ၎တ႔သေဘာအေလာက ဂဏသကၡာရစြာျဖင ေနရငးရပသ႔ျပနခြငရေရး အခနလလေလာကေလာကေပးရန အာမခေပးေရးတ႔က ခကခငးလပေဆာငရန ေတာငးဆလကသည။ ၿဗတနႏငင၊ ဒတယအၿမတမး ကယ စားလယ Jonathan Allen က အစးရအေနျဖင ျပနာေျဖရငးရာမာ သမငးအမန ဘကရပတညၿပး ေျဖရငးမညလား၊ လၿခေရးေကာငစ၏ အေရးယေဆာငရြကမႈက ရငဆငမညလားဟ ေမးခြနးထတသြားၿပး အေမရကနသအမတႀကး Nikki Haley က ႏပစကညႇဥးပနးသတျဖတမႈ ကးလြနသမားက အေရးယရနႏင ျမနမာတပမေတာ သ႔ လကနကခယမးေရာငးခမႈက ရပထားရန ေတာငးဆသြားကာ ၿဗတနႏင အေမရ ကနတ႔က လကရအေျခအေနႏင ပတသကၿပး အစးရႏငတပမေတာမ သတငးထတ လႊငေဖာျပမႈမားက ေထာကျပေ၀ဖနသြားသည။ တ႐တကယစားလယမ ဘဂၤလား ေဒရႏငင၏ လပေဆာငေနမႈမားက ခးကးေၾကာငးႏင ျမနမာအစးရက အျပညျပည ဆငရာၾကကေျခနအဖြ႔ ICRC အပါအ၀င အျခားႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားႏင ပး ေပါငးလပေဆာငေနမႈမားက ႀကဆေၾကာငး ေျပာၾကားခကာ ႐ရားသအမတႀကး Vasily Nebenzya က အစလကအၿပလက သတျဖတမႈ၊ လမးသဥး သတျဖတမႈ စသညေ၀ါဟာရမား သးစြေျပာဆျခငးက သတျပၾကရနႏင ခကခ႐ႈပေထြးသညကစၥ မားက အျပနအလန ေလးစားမႈအေပၚအေျခခၿပး ေျဖရငးရန ႀကးစားရာမာ ျမနမာႏင


51

ဘဂၤလားေဒရအစးရတ႔က လကေတြ႔ကညေပးေရးကစၥအေပၚ အာ႐စကရနႏင မည သ႔ေသာ အၾကမးဖကလပရပကမဆ မးထးေပးမည မညသ႔ေသာ ေျပာဆမႈမးကမဆ မလပေဆာငေစရန တားဆးသငေၾကာငး ေျပာၾကားကာ ဘဂၤလားေဒရ သအမတႀကး Masud Bin Momen က ရခငေျမာကပငးရ ဘဂၤါလမားအား အျပညအ၀ကာကြယရန အတြက ျမနမာႏငငတြငး၌ ကလသမဂၢမ ႀကးၾကပသည ေဘးကငးလၿခေရးဇ Save Zone သတမတေပးရန ထညသြငးေျပာၾကားသြားေၾကာငး သရသည။ လၿခေရး ေကာငစ၏ ေအာကတဘာလ အလညကဥက႒ မာ ျပငသစႏငငျဖစၿပး တာ၀နစတင ထမးေဆာငသညႏင ရခငျပညနယ အႀကေပးေကာမရငဥက႒ ကလသမဂၢ အတြငး ေရးမးခပေဟာငး Kofi Annan က ဖတေခၚကာ ရခငအေရးႏင ပတသကၿပး ထပမ ေဆြးေႏြးသြားမညဟ ျပငသစသအမတႀကး François Delattre က ေျပာၾကားခ ေၾကာငး သရသည။

ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစအစညးအေ၀းသ႔ တကေရာကခသည အမးသားလၿခ ေရးဆငရာ အႀကေပးပဂၢလဥးေသာငးထြနးက ႏငငတကာအသငးအ၀ငး၏ စးရမမႈ မားက နားလညေၾကာငး၊ ARSA အၾကမးဖကအဖြ႔၏ တကခကမႈေၾကာင တငးရငး သားလမးစမားစြာ ထခကေသေကခရေၾကာငး၊ အၾကမးဖက၀ါဒႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ျပစတင႐ႈတခေၾကာငး၊ ျမနမာႏငင၌ လမးသဥးသတျဖတမႈမရ ေၾကာငး၊ အစလကအၿပလက သတျဖတမႈမရေၾကာငးက အေလးထားေျပာၾကားလ ေၾကာငး၊ ယငးသ႔စြပစြမႈမားသည အလြနျပငးထနသည စြခကမားျဖစေသာေၾကာင ေပါေပါတနတန မသးစြသငေၾကာငး၊ ဥပေဒန႔အညသးသပမႈမး၊ တရား႐းမ ဆနးစစ ေလလာမႈမးမလပဘ လမးသဥးသတျဖတမႈအျဖစ သတမတၿပး အျမငက စတခစား ခက လႊမးမးေစမညဆပါက ေခတ၏၀မးနညးဖြယ မတခကစကား ျဖစသြားမညျဖစ ေၾကာငး၊ လၿခေရးတပဖြ႔မားအေနျဖင စစဆငေရးလပေဆာငရာမာ လကနာလပ ေဆာငရမည ျပ႒ာနးခကမားႏငအည အတအက လကနာရန ၫႊနၾကားထားၿပး ျဖစေၾကာငး၊ ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႔ ထြကေျပးသမားက ျပနလညစစစလကခေရး လပငနးစဥက အခနမေရြးစတငရန ျပငဆငထားၿပးျဖစေၾကာငး၊ ဘဂၤလားေဒရႏငင ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမညျဖစေၾကာငး၊ ကဖအာနနေကာမရင၏ အႀကေပးခက မားက အေကာငအထညေဖာရန လပေဆာငေနမႈမားႏင ႏငငတကာ အသငးအ၀ငး အေနျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကရန အထးအေလးထား တကတြနးေျပာဆသြားေၾကာငး သရရသည။

၃၀။ ၃၀. ၉. ၂၀၁၇ အေမရကန ေအာကလႊတေတာ ႏငငျခားေရးရာေကာမတတြင Burma’s Brutal Campaign Against the Rohingya ဆသညေခါငးစဥျဖင ျပလပခသည ျမနမာ အေရးၾကားနာပြတြင ေကာမတ၀င ေအာကလႊတေတာအမတမားႏင တငျပေဆြးေႏြး မညသမား တကေရာကခၾကေၾကာငး၊ “ၾကားနာပြမာ ဘဂၤလားေဒရသအမတႀကး ရေနခေပမယ ျမနမာသအမတႀကးကေတာ ရမေနခဘး။ သအမတႀကးသာ ဒမာရ ေနမယဆရင ျမနမာအစးရရ႕ မ၀ါဒေတြေၾကာင ေထာငေပါငးမားစြာေသာ လေတြ ႏငငကေန ထြကေျပးသြားရတအေပၚ ကမာၻကဘယလျမငေနတယဆတာက သသြား မာပါပ” ဟ ၀ါရငေကာမတ၀ငတစဥးျဖစသ ဒမကရကပါတ ေအာကလႊတေတာ


52

အမတ Brad Sherman က ေျပာၾကားခသည။ အေမရကနျပညေထာငစဆငရာ၊ ျမနမာႏငငသအမတႀကး ဥးေအာငလငးက ၎အားဖတၾကားချခငး မရ၍ တက ေရာကခြငမရျခငးျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားသည။

ရေသေတာငၿမ႕နယအတြငး တရားဥပေဒစးမးေရး ေဆာငရြကေနသည လၿခေရး တပဖြ႔၀ငမားသည အထကနနးရာေကးရြာ၏ အေနာကဘက မတာ ၃၀၀ ခန႔ အကြာ ရ ခပတအတြငးမ မသကၤာဖြယ အျပာေရာငပလတစတစပး တစလးအား ေတြ႔ရသ ျဖင စစေဆးရာ ARSA အစြနးေရာကဘဂၤါလ အၾကမးဖကသမားမား သ၀ကထား ေသာ သပကျဖငျပလပထားသည အလား ၉ လကမ၊ အခငး ၄ လကမခန႔ရ ေဒသႏရ လကလပမငးတစလးႏင အလား၉ လကမခြ၊ အခငး ၂ လကမခန႔ရ ေဒသႏရ လကလပမငးတစလး၊ စစေပါငး မငးႏစလးတ႔က ေတြ႔ရသမးဆညး ရမခ ေၾကာငး သရရသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငး အၾကမးဖကတကခကခခရသည နယေျမမားတြင လၿခ ေရးစးရမေနရဆ ေဒသတြငး နယေျမအေနအထားေၾကာင အလပစၥညးမား လအပ သမားထ အေရာကသြားႏငေစရန ျပညနယအစးရ၊ နယစပေရးရာလၿခေရး တာဝနခ မားႏငအတ ႏငငတကာၾကကေျခနအဖြ႔ International Committee of the Red Cross-ICRC၊ လျခမးနအဖြ႔ The International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies-IFRC ႏင ျမနမာႏငငၾကကေျခနအသငးတ႔ႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကလကရေၾကာငး၊ မတဖကအဖြ႔အစညးမားျဖစသည ၾသစေၾတးလ၊ ၿဗတန၊ ဒနးမတ၊ အေမရကန စသညသ႐းမားမ သအမတႀကးမား၊ EU ဥေရာပသမဂၢ ကယ စားလယ႐းမ တာဝနခမား၊ ကလသမဂၢ ဌာေနကယစားလယမားလညး ပါဝငေဆာင ရြကၾကၿပး ႏငငတကာကငထး၊ ကငဝတမားႏငအည လကနာေဆာငရြကၾက ေၾကာငးျဖင ရခငျပညနယတြငး လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ အကအညေပးေရး ကစၥမားႏင ပတသကၿပး လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစ၀နႀကး ေဒါကတာဝငးျမတေအးက ေျပာၾကားသည။

(ေသနဂၤမဟာဗဟာေလလာေရးအဖြ႔က ထတေဝသည)

ေသနဂၤမဟာဗဟာ ေလလာေရးအဖြ႔

TISS - Myanmar

(thayninga institute for strategic studies tiss) · အားျဖင့္ ......

Documents