အဓကအခကမား အကဥးခပ

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက

လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME) ေလလာမႈ

Lorem ipsum

၁။ မတဆက

ၿပးခသည ဆယစႏစအတြငး ျမနမာႏငငသညသသာစြာ တးတကလာသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏငအတ အရနအဟနျပငးသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတး တကမႈက ေတြ႕ၾကေနခရသည။၁ ျပညတြငးႏင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သ စစေပါငးသည ျမနမာႏငင လဦးေရ၏ ၂၆ ရာခငႏႈနး ရေနၿပျဖစသည။၂

အဆပါ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားမာ အဓကအားျဖင ကၽြမးကငမႈ နညးပါး သည အလပမားက လပကငၾကသည။ ႏြမးပါးသည ေကးလက အမေထာင စမားမျဖစၾကၿပး ၎တ႔ကယတငႏင မသားစမား ေရရညတးတကဖြ႕ျဖး ေစမည အခြငအလမးရာေဖြၾကသမား ျဖစသည။ ၎တ႔၏ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးက ေကးလကေဒသ ဆငးရမြေတမႈ၊ အားထားေလာကသည အလပ အကငအခြငအလမး မရမႈ၊ မရငးေဒသႏင ဆကေရာကေဒသတ႔အၾကား ဝငေငြကြာျခားမႈ၊ ေခတသစအလပအကငႏင ေခတသစလေနမႈပစမားက အားကမႈ၊ ခကခလသည အေကြးသသရာမ လြတေျမာကလမႈ ႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ေျပာငးလမႈ ႏင ပဋပကၡမားအပါအဝင လမႈေရး ႏင အျခား ေသာလေနမႈဘဝ ပတဝနးကင စသည အျပနအလနဆကစပေနသည အ ေၾကာငးျခငးရာမားစြာက တြနးအားေပးေနျခငးျဖစသည။

ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည အေရးပါသည အ စတအပငးတစချဖစသကသ႔ အမေထာငစအဆငတြင ဆငးရမြေတမႈက ေလာခႏငစြမးရသညအတြက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ အမေထာငစမား ရင ဆငရသည အမးမးေသာ အႏရာယမား ႏင ခကခၾကမးတမးမႈမားက ထ ေရာကစြာ ကငတြယေျဖရငးႏငစြမးအေပၚလညး မတညေနသည။ ေရရည တြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအေနျဖင ဝငေငြတးတကလာသညႏငအမ ၎တ႔ႏငတကြ မသားစဝငမားအတြက အခြငအလမးသစမား ေပၚေပါက

၁

လာျခငးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏ အကးေကးဇးမားက ဆငးရႏြမး ပါးမႈ၏ ဆးကးမား ႏင ခကခပငပနးခမႈမားက ေထမေစသည။ သ႔ေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင ၎တ႔ မသားစမား၏ ေရရည ရညမနးခက မားက ေထာကပေပးရန ႏင ပမကကညမႈရေစရန မဝါဒခမတျခငး လပ ေဆာငရန လအပေနၿပး ျမနမာႏငင၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ပါဝငလပ ေဆာငမႈက အသအမတျပရန လအပသည။

“ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး” (CHIME) ေလလာမႈသည ျမနမာႏငငတြငးရ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၊ မႏေလးတငးေဒသႀကး၊ ရခငျပညနယ ႏင ရမးျပညနယ စသည ေဒသ ေလးခတြင လပသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ယငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ မႈႏင ဆငးရမြေတမႈ ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတ႔ ဆကစပမႈအၾကားရ ကြာဟ ခကက ဦးတညေလလာပါသည။ CHIME သည စာရငးသြငးဧရယာ ၁၇၂ ေနရာမ နမနာအမေထာငစေပါငး ၃,၁၁၆ စပါဝငသည အမေထာငစ အေရ အတြကစစတမးေလလာမႈ ၃ ႏင စးပြားေရး အနညးငယသာအဆငေျပ သည နမနာအမေထာငစမားမ လ ၁၉၂ ဦးက အရညအေသြးစစတမး ေလလာမႈ အေသးစတေတြ႕ဆေမးျမနးမႈနညးလမး ႏစခပါဝငသည ေရာေထြးနညးလမးက အသးျပ၍ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ေလလာမႈ ႏစႀကမျပလပခသည။ အေရအတြက စစတမးေကာကယမႈျပလပရာတြင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယ ေလးခ၌ ေကးလကေဒသ အမေထာငစမားမ ကယစားျပသမားက ေရြးခယခၿပး ေတြ႕ရခကမားတြင ဧရာဝတတငး ႏင မႏေလးတငးေဒသႀကးက ကယစားျပႏငသည ေတြ႕ရခကမား ရရခသည။

ဟပးၿမ႕နယရ အမးသမးငယမား၊ ရမးျပညနယ။ © ကဥး ၂၀၁၇

ထအသကအရြယသည မမတ႔၏ မဘထမ စြန႔ခြာခနႏင မမတ႔ပင အမေထာငစက မတညေထာငေသးသညအရြယမား ျဖစသည။ အလားတပင အမေထာငဦးစးမားသည ၎တ႔၏ သား၊ သမး ႏင ေျမးမားကသ႔ေသာ ငယရြယသည မသားစဝငမားထက ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာျခငးက လပေဆာငႏငေျခ ပနညးပါးေၾကာငးက ေတြ႕ရရသည။ ထျဖစပြားမႈပစမားျဖစသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ မား၏ အသကအရြယသည ေဒသမားအတြငး တညေနၾကၿပး စာတမး၏ ေလလာေတြ႕ရခကျဖစေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ၏ အေၾကာငးအရငးမားသညလညး တညေနၾကပါသည။ အလပ အကငသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရျခငး၏ အဓက အေၾကာငးရငး ျဖစသည။

ေယဘယအားျဖင မလတနး အတနးပညာေအာငျမငထားေသာ သမားသည မေအာငျမငသမားထက ျပညတြငးေရာ ျပညပပါ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ ႏစဆေလာကျပလပၾကသည။ ဤျဖစပြားမႈ ပစသည မလေဒသမားအတြငး တညေနၾကသည။ စတဝငစား ဖြယေကာငးသည ျဖစပြားမႈပစမားသည ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငး သြားလာသမား ႏင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားအၾကားတြင ပညာတတေျမာကသညအဆငမားက ႏႈငးယဥျခငးျဖင ေပၚထြက လာသည။ အလယတနးႏင အထကတနးပညာေရးရရထားသ သည ျပညတြငးထက ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾကသည။ ဤ ျဖစစဥသည မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကး တ႔တြင အျမငဆးျဖစသည။ သ႔ေသာ အဆငျမငပညာေရး (ဥပမာ - တကသလပညာေရး) တတေျမာကသမားသည ျပညပသ႔ ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာျခငးထက ျပညတြငး၌သာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾက သည။

စစတမးေကာကယသညေဒသအလက ေရႊ႕ေျပာငးသြားေရာက သည ဆကေရာကေနရာမားမာ မတကြျပားသကသ႔ မားျပားလ သည။ ေရႊ႕ေျပာငးသအမားစ (၇၄ ရာခငႏႈနး) မာ ျမနမာႏငငတြငး ေရႊ႕ေျပာငးၾကသမားျဖစေသာလညး ရခငေဒသမေရႊ႕ေျပာငး ထြက ခြာသမားမာ ျပညတြငးႏင ျပညပသ႔ အေရအတြက ညတညမသြား

Lorem ipsum

Lorem ipsum

Lorem ipsum

နမနာေကးရြာမားသ႔ သြားေရာကရန အခကအခမား ၾကေတြ႕ခရ သညအတြက ေလလာမႈသည ရခငႏင ရမးျပညနယမားအား ကယစားျပသညဟ မဆႏငေပ။၄

CHIME စမကနးသည အလပသမား ၊ လဝငမႈ ႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ဝနႀကးဌာန၊ Sussex တကသလ (University of Sussex)၊ ေမတာ ဖြ႕ျဖးေရးေဖာငေဒးရငး ႏင အျပညျပညဆငရာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေရးအဖြ႕အစညး (အငအအမ) တ႔ပးေပါငး အ ေကာငအထညေဖာျခငးျဖစသည။ လမႈဘဝႏင စားနပရကၡာဖလေရး ရနပေငြ အဖြ႕ (LIFT) က ေထာကပေပးသည။

ေလလာမႈမ ေတြ႕ရခကမားက ေအာကပါအတငး အကဥးခ ပ ေဖာျပ ထားသည။

၂။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးပစမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးသမား၏ သြငျပငလကၡဏာမား

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME) အဓကအခကမား အကဥးခ ပ

၂

အမေထာငစစစတမးအရ စစတမးေကာကယထားသည တငး ေဒသႀကး ႏင ျပညနယမား၌ ေကးလကေဒသမ ထြကခြာေရႊ႕ ေျပာငးမႈ ပမတးတကမားျပားလာေနၿပး ေတြ႕ဆစစတမး ေကာကယခသည အမေထာငစ ေလးပတစပတြင ေရႊ႕ေျပာငးသ အနညးဆးတစေယာကရသညက ေတြ႕ရသည။ စစတမး ေကာကယထားသည တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားထမ မႏေလးတငးရ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားရသည အမေထာငစမား (စစတမးေကာကယထားသည အမေထာငစမား၏ ၃၆ ရာခင ႏႈနး) မာ ရာခငႏႈနးအျမငဆးျဖစၿပး ရခငျပညနယတြင ၂၆ ရာခင ႏႈနး၊ ရမးျပညနယတြင ၂၁ ရာခငႏႈနး ၅ ႏင ဧရာဝတတငးေဒသ ႀကးတြင ၁၉ ရာခငႏႈနး ျဖစသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည ငယရြယၾကၿပး လဦးေရအမား ႏင ႏႈငးယဥလင ေယဘယအားျဖင အသက ၂၀ ဝနးကင ေလာကရၾကေၾကာငး စစတမးအရ ေတြ႕ရရသည။ ထအသက

ေန႔စဥဘဝလႈပရားမႈ ျမငကြငးမား၊ ေညာငဥး၊ မႏေလးတငး။ © ကဥး ၂၀၁၇

ေရာကၾကေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ အမးသားမားသည အမးသမး မားထက ေလးဆပမ၍ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးထြကခြာႏငေျခ ျမင မားသကသ႔ (အမးသား ၇၉ ရာခငႏႈနး ႏင အမးသမး ၂၁ ရာခငႏႈနး) ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးမႈတြင အမးသားႏင အမးသမး အေရအတြက တညၾကသည။ (အမးသား ၅၂ ရာခငႏႈနး ႏင အမးသမး ၄၈ ရာခငႏႈနး) သနးေခါငစာရငး ေကာကယထားျခငး ၏ အခကအလကအရ ျပညတြငး၊ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သ အမးသမး ရာခငႏႈနးသည မားျပားေနေၾကာငး ေဖာျပထား သည (အမးသား ၆၁ ရာခငႏႈနး ႏင အမးသမး ၃၉ ရာခငႏႈနး ႏင အမးသား ၄၇ ရာခငႏႈနး ႏင အမးသမး ၅၃ ရာခငႏႈနး အသးသး ျဖစၾကသည)။ စစတမးေကာကယခသည ျပညနယႏင တငးေဒ သႀကးမားရ အေရအတြကတြင အမးသား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သမားသည အေတာေလးမားျပားလက ရေနသည။

ထငး၊ မေလးရား ႏင တ႐တႏငငတ႔သည ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး သမား သြားေရာကေလရသည လႀကကမားသည ႏငငမား ျဖစ ေသာလညး ယငးႏငငမားအတြငးရ သြားေရာကသည ေဒသ မားမာမ ေဒသအလက ကြာျခားမႈရသည။ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသ အမားစမာ ၎တ႔ေနထငရာ တငးႏင ျပညနယ (၄၃ ရာခငႏႈနး မ ၆၆ ရာခငႏႈနးအထ) အတြငးရ အျခားေသာေဒသမားသ႔ သြား ေရာကၾကေသာလညး ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမ ေရႊ႕ေျပာငးသ မား (၆၅ရာခငႏႈနး)ကမ ရနကနသ႔ အမားစေရႊ႕ေျပာငးၾကေၾကာငး ႁခြငးခကအျဖစ ေတြ႕ရသည။ ေလလာမႈျပခသည တငးႏင ျပညနယေလးခမ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသမား၏ ေျဖၾကားခကအရ ရနကနျမ႕သည ဒတယ လႀကကအမားဆး ဆကေရာကေဒသ ျဖစေၾကာငးေတြ႕ရသည။ ေယဘယအားျဖင ျပညတြငး၌ ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာသ ၃၇ ရာခငႏႈနးသည ရနကနၿမသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာေနစဥတြင ၄၁ ရာခငႏႈနးသည ၎တ႔ေနထငရာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအတြငးသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာၾက ေၾကာငးက ဤေလလာမႈ စစတမးတြင ေဖာျပထားသည။

ေလလာမႈအရ မရငးေဒသသ႔ ျပနလာသအေရအတြက အလြန နညးပါးၿပး လကရေရႊ႕ေျပာငးေနထငသအေရအတြကက ျပနလာ

သ အေရအတြက၏ ဆယဆရေၾကာငးေတြ႕ရသညအတြက မၾကာေသးခငႏစမားအတြငး ေကးလကေဒသမ ထြကခြာေရႊ႕ ေျပာငးမႈ ပစ အားေကာငးလာမႈက မးေမာငးထးျပေနသည။ ျပန လာသမားႏင ပတသကသည စစတမးအခကအလကမားအရ အမားစမာ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာမ ျပနလာၾကျခငး ျဖစၿပး (အားလးမဟတလငေသာမ) ျပနလာသအမားစသည မမေနထငရာ တငး/ျပညနယအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားသမား ျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ျပနလာသမား ဆငရာ အခကအလကမားအရ ရရငးစြ ရာသအလက ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာမႈ ပစ ဆကလကတညရေနမႈကေတြ႕ရသည။ အထးသျဖင မႏေလး ကသ႔ ျပနလာသ အမားစေတြ႕ရခရသည ေဒသတြငျဖစသည။ အျခားေသာ စစတမးေကာကယခသည ေဒသမားတြင ျပနလာသ ေရႊ႕ေျပာငးမားက ကယေရးကယတာ ကစၥေၾကာင ျပနလာျခငးျဖစေၾကာငး အမားစ ေျဖၾကားခၾက သည။

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME)အဓကအခကမား အကဥးခ ပ ၃

၃။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏ တြနးအားမား

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရသည အေၾကာငးရငးက ေမးျမနးရာတြင အလပအကင တးတကမႈရာေဖြရန သ႔မဟတ ဝငေငြေၾကာင ျဖစ ေၾကာငးက အမးသား ႏင အမးသမး ႏစမးလးက အမားစ မၾကာခဏ ေျဖၾကားခၾကသည။ ေျဖၾကားခသ အမေထာငစ အား လး၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးနးပါးက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာလသည အခက မာ အလပအကင၊ ဝငေငြတ႔ႏင သကဆငေၾကာငး ထည သြငး ေျပာဆခၿပး ၁၄ ရာခငႏႈနးက မသားစေၾကာငဟ ေျဖဆခ သည။ အမးသား ႏင အမးသမး ႏစမ းလးက ဆကေရာက ေဒသတြင မသားစ စစစညးစညးေနထငရန ႏင လကထပထမးျမားရန အပါ အဝင မသားစကစၥေၾကာင ဟေျဖဆၾကသည။ ေျဖဆသမား၏ ၁၀ ရာခငႏႈနးက ျမ႕ျပေဒသရ လေနမႈပစအသစက လခငေသာ ေၾကာင ဟေျဖဆခသည။

ေလလာမႈမားအရ လမႈေရးဆငရာ တြနးအားမား၏ သသာအား

ေျမာငးျမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးျပလပေနစဥ။ ဧရာဝတတငး။ © ကဥး ၂၀၁၇

အျခားတစဖကတြငမ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသ အနညးငယက သာ ပြစားမား ႏင အလပအကငရာေဖြေရး ေအဂငစမား၏ အ ကအညျဖင ေရႊ႕ေျပာငးၾကသည။ ေနရငးေဒသ ႏင ဆကေရာက ေဒသရ လမႈေရး ကြနယကအဆကအသြယမားက အသးျပ ၾက ေလ ရေၾကာငးေတြ႕ရသည။ ေလလာမႈအရ မညသည ေထာကပ ကညမႈမ မရရဘ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ အနညးငယကသာ ေတြ႕ ရရသည။

၆။ အလပခန႔ထားျခငး ပစမား

ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရန သးစြရသည ကနကစရတမားသည ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးထက သသသာသာ ပမမားျပား ပါသည။ ေလလာမႈစာတမးသည ကနကစရတမားက နမနာအမ ေထာငစမားမ ရရထားေသာ အခကအလကမားက တြကယထား သည ပမာဏမဟတေပ၊ ၆ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အ တြက ကနကစရတမာ ပမးမအားျဖင ၁,၄၀၃,၃၇၁ ကပရၿပး၊ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအတြက ကနကစရတမာ ပမးမ အားျဖင ၁၅၇,၇၃၃ ကပျဖစသညက ေတြ႕ရရသည။ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာရန ကနကစရတအတြက မားေသာအားျဖင မသားစႏင ေဆြမ းမားက ကခေပးေလရေၾကာငး ႏင ၃၈ ရာခငႏႈနးေသာ ျပညတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင ၅၆ ရာခငႏႈနးေသာ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည ေနရပေဒသရ မသားစႏင ေဆြမ းမားက အားထားရေလရၿပး အျခားသမားကမ ဆကေရာက ေဒသရ ေဆြမးမားႏင မသားစမားက အားထားရေၾကာငး ေတြ႕ရ သည။ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားေရာကသမားက ျပညတြငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားထက ေဆြမးမား၊ မတေဆြမားႏင ပြစားမားထမ ေငြေၾကး ေခးငားႏငဖြယ ပမျမငမားသညအတြက ႏငငနယနမတ ျပငပသ႔ ခရးသြားေရာကရာတြင ကနကစရတ ပမျမငမားေၾကာငး ထငဟပေနသည။ ျပညပသ႔ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ရန ေငြေၾကးေခးငားရသညအခါ မသားစဝငမားထမ ေခးငားမႈ အမားဆးျဖစၿပး မတေဆြမားႏင ပြစားမားထမလညး ေခးငားၾက ေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈတြငမ ေခး ေငြ၏ အခနးက႑နညးပါးသညက ေတြ႕ရသည။ သ႔ေသာ အမ ေထာငစမားက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမတစဆင ဝငေငြရရသည တငေအာင ေခးေငြမားက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအတြက သာမ က ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားႏင ၎တ႔မသားစမား၏ ေန႔စဥ အသးစရတမားအတြကပါ ရယၾကသည။

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME) အဓကအခကမား အကဥးခ ပ

၄

ေကာငးလာမႈက ေထာကျပေနသကသ႔ ယငးအခကတ႔သည ေကးလကေဒသရ ကာယအား စကထတရေသာ ပငပနးဆငး ရသည၊ ပငးရၿငးေငြ႕ဖြယေကာငးသည၊ ရဖနရခါ မကႏာငယရ သည အလပအကငမားအား စြန႔ခြာလျခငး ႏင အလပအကင ေျပာငးလလျခငး စသည စးပြားေရးဆငရာတြနးအားမား ႏင လညး ဆကစပေနသည။ အရညအေသြးစစတမးေကာကယမႈ ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမားတြင မၾကာခဏ ၾကားရေလရသည အေျဖမာ “ေနပထမာ အလပမလပခငဘး” သ႔မဟတ “ရႊ႕ထမာ အလပမလပခငဘး” စသညတ႔ ျဖစသကသ႔ ဖကရငကေသာ အဝတအစားမား ဝတဆငလျခငး၊ လပေသာ ဆပငပစမား ထားလျခငး စေသာ ဆႏၵတ႔ျဖစသည။ ကနရစေသာ မသားစ၏ လေနမႈအဆငအတနး ေျပာငးလသြားျခငးသညလညး ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာရန တြနးအားတစချဖစသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ရပရြာရ ေငြရငထမ ေငြေခးငားရျခငးေၾကာင အရကရ သညထက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရန ေကြးတငျခငး ၊ လႊပ႔ေငြမား လကခရရျခငးက လအမားအျမငတြင ေလးစားေလာကဖြယရ သညဟ ယဆၾကသည။

၄။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက အေထာကအက ျပသည အေၾကာငးရငးမား

၅။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအတြက ကနကစရတ မားႏင ေငြေၾကး ကခသးစြျခငး

အမးသား ႏင အမးသမးမားအတြက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး က ေရြးခယရသည အေၾကာငးရငးမားစြာ ရသကသ႔ ေရႊ႕ ေျပာငးသြားႏငရနအတြက သတငးအခကအလကရရႏငမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရန ကညပပးေပးသမား ႏင ေငြေရးေၾကး ေရး အေပၚမားစြာ မတညသည။ ေျဖဆသမားစြာက သတငး အခကအလကရရႏငသည ရငးျမစတစခထကပေၾကာငး တင ျပခၾကသည။ ေနရငးေဒသႏင ဆကေရာကေဒသရ မသားစ၊ ေဆြမးမား ႏင မတေဆြမားသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး အတြက သတငးအခကအလက ရရႏငေသာ ရငးျမစမား ျဖစေလရၾကၿပး အမားစမာ အလပႏင ဆကစပေနသည အ တြက ျမနမာႏငငတြင လကရ အသးျပေနေသာ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးဆငရာ ကြနယက၏ အေရးပါပက ထငဟပေန သည။

သးပတစပေသာ အမးသားမားႏင ေလးပတစပေသာ အမးသမးမားက ျပညပသ႔သြားေရာကရန ပြစားမား သ႔မဟတ အလပအကင ရာေဖြေရး ေအဂငစမားက အသးျပ ၾကသည။ ယငးအခးအစားမာ မႏေလးတြင ပမျမငမားၿပး ရခငတြငမ အနညးငယ ေလာနညးသည။ ပြစားမားက ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးက နညးလမးမားစြာျဖင ပပးေပးၾကသည။ အေတြ႕ရ မားသည ျဖစစဥမားမာ မသားစဝငမားက သြားေရာကမည ေနရာ ႏင အလပအကငက ႀကတငဆးျဖတထားၾကၿပး ေရႊ႕ ေျပာငးသအေနျဖင အဆပါေနရာသ႔ သြားေရာကရန အက အညလအပသညအတြက သြားေရာကမည ခရးစဥက စစဥရန ႏင လခငသည အလပအကငရရရန ပြစားအေပၚတြင အလးစ မခရသညအေျခအေန ျဖစေစသည။ အခ႕ေသာ ပြစားမား ႏင အလပအကငရာေဖြေရးေအဂငစမားက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ရန ကနကစရတက ကခေပးၾကၿပး ဆကေရာကေဒသတြင လစာရသညအခါတြငမ လစာမ ျဖတေတာကၾကသည။ အဆ ပါ ကနကစရတမားေၾကာင ပမနမဟတေသာ နညးလမးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသမားအေနျဖင မေရရာသည အေျခအေနသ႔ က ေရာကႏငၿပး လညျဖားခရျခငးႏင လပအားေခါငးပျဖတျခငး ခရသညအခါ ရငဆငေျဖရငးရန နညးလမး နညးပါးသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေၾကာင ေကးလကအမေထာငစမား အေန ျဖင မေရရာသည အလပအကငမားမ (ကပနးအလပ) သ႔မဟတ အလပလကမ အေျခအေနမ တညၿငမေသာ (ပမန လစာရေသာ) လပငနးခြငသ႔ ဝငေရာကခြင ရၾကသည။ ၇ ေလလာမႈအရ လအ မားစသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမျပမက အလပလကမ ျဖစ ေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမျပမ စးပြားေရး အရ လႈပရားမႈရသ ရာခငနႈနးမာ ေဒသတစခ ႏင တစခ ကြျပား သညက ေတြ႕ရသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးတြင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးမျပမ စးပြားေရးအရ လႈပရားသကဝငေနသ ၅၆ ရာခငႏႈနးရၿပး ၊ ဧရာဝတႏင ရခငျပညနယတြင ၃၅ ရာခငႏႈနး ႏင ၃၇ ရာခငႏႈနး အသးသးရၾကသည။ စးပြားေရးအရ လႈပရားမႈ မရသ ထကဝကခန႔မာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမျပမ ေကာငးတကေန

ၾကသမားျဖစၾကၿပး၊ ကနထကဝကမာ လစာမရသည မသားစ လပငနးတြင ဝငေရာကလပကငေနသမား သ႔မဟတ အလပရာ မရသမားျဖစၾကသည။

ဆကေရာကေဒသတြင ေရႊ႕ေျပာငးသအမားစသည ပမနလစာရ သည လပငနးခြငသ႔ ဝငေရာကသြားၾကၿပး ဧရာဝတတငး၊ မႏေလးတငး ႏင ရမးျပညနယတ႔မ ၇-၁၃ ရာခငႏႈနးသာလင ကပနး/ ပမနလစာ မရသည အလပမား လပကငၾကရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ သ႔ရာတြင ယငးကနးဂဏနးမာ ရခငေဒသမ ျပညတြငးႏင ျပညပ ေရႊ႕ေျပာငးသ ႏစမးႏစစားလးအတြက ၂၆ ရာခငႏႈနးအထ ျမငတကေနေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေၾကာင က႑အလက ေရြ႕လားမႈက ျဖစ ေစသည။ ၆၂ ရာခငႏႈနးေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသမားသည ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးမျပခငက စကပးေရး၊ ငါးလပငနးႏင သစေတာ က႑မား၌ လပကငၾကသမားျဖစေသာလညး ဆကေရာက ေဒသသ႔ေရာကေသာအခါ ယငးက႑မားတြင ဆကလကလပ ကငေနသ ၁၃ ရာခငႏႈနးသာရေတာသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသမား သည ဆကေရာကေဒသတြင ဝနေဆာငမႈလပငနးမား၊ ေနရာ ထငခငး ႏင အစားအေသာကက႑ ႏင ကနထတလပငနး မားအပါအဝင အျခားေသာက႑မားတြင ဝငေရာကလပကငၾက သည။ ျပညတြငး ႏင ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား ဝငေရာက လပကငေလရသည က႑ ကြျပားျခားနားသကသ႔ အမးသမး သ႔မဟတ အမးသားမားသာ အမားစ လပကငေလရၾကသည အလပအကင က႑မားဟ၍ လညး ကြျပားသည။ ဥပမာ - အမးသမးမားသည ျပညပသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာတြင ေနရာ ထငခငး ႏင အစားအေသာကဝနေဆာငမႈမားႏင ျပညတြငး ၌ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာတြင ကနထတလပငနးအပငးက အေလး ထားေနစဥတြင ျပညတြငးေရာ ျပညပပါ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ေနၾကသည အမးသားမားသည အမးသမးမားထက ေဆာက လပေရးလပငနးမားတြင ပမ၍ အလပလပကငခငၾကသည။

၅

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME) အဓကအခကမား အကဥးခ ပ

မားေသာ ျမနမာျပညတြငးသ႔ ပမနမဟတေသာ လမးေၾကာငးမား ျဖင အမားအျပား ေငြလႊပ႔ျခငး ႏင ကြလြေနသည။ ယငးသ႔ျဖစရ သညမာ စစတမးေကာကယေလလာခသည ေဒသမားတြင ဟြနဒ ျဖငေငြလႊႏငသည ဝနေဆာငမႈ မရရႏငျခငးေၾကာငလညး ျဖစႏင သည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားသည အမသ႔ ေငြလႊပ႔ေသာအခါ ဟြနဒ က အသးျပ ၾကၿပး မသားစမား သကဆငရာဘဏခြမားတြင လာေရာကထတယႏငရနအတြကလညး ေငြပမာဏက ဘဏသ႔ ဟြနဒျဖင လႊေပးၾကသည။

ေလလာမႈအရ ၄၁ ရာခငႏႈနးေသာ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သမားကသာလင ပမန ေငြလႊပ႔သည လမးေၾကာငးမားက အသး ျပ ၾကၿပး ထကဝကခန႔ကမ မတေဆြမား ႏင ေဆြမးမားက တစဆင ေငြေပးပ႔ျခငး သ႔မဟတ အမအလညျပနသည အခါတြငမ ေငြေပးျခငး ကသ႔ေသာ ပမနမဟတသည နညးလမးမားက အသး ျပ ၾကသည။ မဘငးဖနးျဖင ေငြလႊဝနေဆာငမႈမားမတစဆင လႊပ႔ ေငြ လကခရရေၾကာငး ေျဖၾကားခသ မရခသျဖင စစတမးေကာက ယသည ဧရယာတြင နညးပညာႏင ဝနေဆာငမႈ ရရႏငျခငး နညးပါးေနေသးေၾကာငး ေဖာျပေနသည။

၇။ ေငြလႊပ႔သည ပစမား

၈။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အမေထာငစ သကသာေခာငခေရး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင အမေထာငစ သကသာေခာငခေရး ရလာဒမားအၾကား ဆကႏြယမႈမာ ရႈပေထြးသည။ ၈ ေလလာေတြ႕ ရရသည အခကအလကမားအရ ဆငးရႏြမးပါးမႈ အဆငေျပာငး လျခငးႏင အမေထာငစတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသရျခငး (သ႔မဟတ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသရပါက ၎တ႔သြားေရာကရာ ဆကေရာကေဒသ) တ႔အၾကား တက႐က ဆကစပမႈက ေဖာျပ သည သကေသအေထာကအထား မေတြ႕ရပါ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးေၾကာင အမေထာငစ သကသာေခာငခေရးအေပၚတြင သကေရာကမႈျဖစေစသည နညးလမးမားစြာ ရသညအတြက ဤ အခကမာ အအားသငဖြယရာ မရပါ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည မရငးမသားစအတြက အႏရာယႏင အကးေကးဇးမား ေဆာငယ လာေစႏငမညဟ အာမခႏငျခငးမရေသာလညး သကေရာကမႈ တစစတစရာျဖစေစရန အခနအတငးအတာတစခအထ ၾကာတတ သည။

ေလလာမႈသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေၾကာင ကနခေသာ အမေထာငစ၏ သကသာေခာငခေရးအေပၚ အျပသေဘာ ေျပာငး လမႈျဖစေစေၾကာငး သကေသအေထာကအထား အနညးငယ ေတြ႕ရရသည။ အမေထာငစတြင ေငြပ႔ေနေသာ ျပညပသ႔ ေရႊ႕ ေျပာငးေနထငသရျခငးသည ဆငးရမႈမ သကသာေစမႈႏင ပငဆငမႈ တးပြားေစမႈတ႔ႏင ဆကစပလကရသည။ သ႔ရာတြင ေငြလႊပ႔ေန သည ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသရသည အမေထာငစမားကမ လႊပ႔ေငြ လကခရရျခငးမရသည အမေထာငစမားထက အေျခအေန ပမ ေကာငးမြနလာျခငး မေတြ႕ရေပ။

ေလလာမႈအရ လႊပ႔ေငြမားက ရညရြယခကမ းစျဖင အသးျပ ၾက သညက ေတြ႕ရသည။ အမားဆးအသးျပသညပစမာ အစားအစာ အတြကျဖစသည။ အစားအစာသည အဓကသးစြရသည အ ေၾကာငးအရာ သးမးအနကတစမးျဖစသညက ေရႊ႕ေျပာငးသမား ထြကခြာရာ အမေထာငစထကဝကေကာခန႔ အထးသျဖင ျပည တြငးေရႊ႕ေျပာငးသရေသာ အမေထာငစမားတြင ေတြ႕ရရသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၏ ၅၀ ရာခငႏႈနး ႏင စးပြားေရးအရ လႈပရားမႈရသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသ ၆၆ ရာခငႏႈနးတ႔သည စစတမးေကာကယမျပခင ၁၂ လကပင အမသ႔ ေငြလႊပ႔ေနခ ေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ျခငေျပာရလင အမးသမးမားသည အမး သားမားႏင ထပတ ေငြလႊပ႔ေပးဖြယ ရၾကေၾကာငးေတြ႕ရသည။

ရခငျပညနယမ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမားကမ အျခား ေသာ စစတမးေကာကယသည ေဒသမားရ ျပညပထြကခြာသ မားႏင နႈငးယဥလင ေငြလႊပ႔ႏငေျခ ပမနညးပါးေၾကာငး ေတြ႕ရ သည။ ဤသ႔ျဖစရသညမာ အထကတြင ျပဆခသညအတငး ၎တ႔သည အျခားေသာေဒသမားမ ျပညပေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ သမားႏင မတညစြာပင ကပနး ႏင မေရရာေသာ အလပအကင မားတြင ဝငေရာကလပကငရႏငေျခ ပမျမငမားမႈေၾကာင ျဖစႏင သည။

ျပညပေျပာငးေရႊ႕သမားရသည အမေထာငစ ၈၂ ရာခငႏႈနးသည ျမနမာႏငငသ႔ ေငြလႊပ႔ရာတြင ဘဏႏင အျခားေသာ ေငြေၾကး အဖြ႕အစညးမားက အသးျပ ၾကသည။ ဤေတြ႕ရခကသည အျခားေသာ ေလလာမႈမားတြင ေတြ႕ရခရသည ဟြနဒဟ လသ

၆

၉။ ကား၊ မဆကႏြယမႈႏင အမးသမးမား အတြက အခြငအလမးမား

ပငဆငပစၥညးဝယယမႈသည မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ရခင ျပညနယတ႔တြင ျပညပလႊပ႔ေငြအသးျပေလရသည ပစျဖစ ေသာလညး ၉ ျပညတြငးလႊပ႔ေငြမားျဖင အသးျပမႈ အလြနနညး ပါးသညကေတြ႕ရသည။ သ႔ရာတြင ျပညတြငးလႊပ႔ေငြမားျဖင ပညာေရးအတြက အမားဆး အသးျပေလရၾကသညက ေတြ႕ ရရသည။ မႏေလးႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတ႔တြင လႊပ႔ေငြ မားက စကပ းေရး ထတလပမႈမားအတြက အသးျပေသာ လညး ရခငျပညနယတြငမ အသးျပမႈ အလြနနညးသည။

၁၁။ လမႈအဖြ႕အစညးအေပၚ အကးသကေရာက မႈမား

၁၀။ သကေမြးဝမးေကာငး နညးဗ ဟာမား၏ ေနရာေျပာငးလမႈ ႏင မသားစမား ေဝးကြာ

၁၂။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး စကဝနး အဆငမား

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေၾကာင ကား၊ မ စသတမတခကမား ေရြ႕လားသြားပရသညအျပင လ႔အဖြ႕အစညးတြငလညး ကယ ျပန႔သည ေျပာငးလမႈမား ေတြ႕ရရသည။ သ႔ရာတြင ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးေၾကာင အမးသမးမားအတြက အခြငအလမးမား ပြငလာသညမာ ထငရားေသာလညး ကား ၊ မ အခနးက႑ ေျပာငးလသြားေစသည သ႔မဟတ အမေထာငစအတြငး လပ သားခြေဝမႈပစ ႏင ပစၥညးဥစၥာပငဆငမႈ ေျပာငးလသြားေစသည ဟ ေကာကခကခရန ခကခပါသည။ အမးသမးေရႊ႕ေျပာငး သမားအတြက အခြငအလမးမားမာ အလပအကင၌သာ မ ဟတပါ။ ငယရြယသည မးဆက အမးသမးမားအတြက ၿမ႕ ႀကးမားရ စကရအလပရႏင ဝနေဆာငမႈက႑မား၌ အလပ အကငအခြငအလမးမား ေပၚေပါကလာသကသ႔ ယငးအခြင အလမးမားသည တစခါတရ မေရရာမႈမား ႏင/သ႔မဟတ အႏရာယရေသာ အလပခြင အေျခအေနမား ပါဝငသည။ သ႔ေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမတစဆင လငယအမးသမး ေရႊ႕ေျပာငးသမားသည ပညာေရး၊ တစကယရည ဖြ႕ျဖးတး တကေရး၊ အဝတအစားႏင လေနမႈပစ အခြငအလမးသစမား ေတြ႕ၾကၾကရသည။ ယခအခါတြင ၎တ႔၏ လမႈအဆင အတနးသည ေနအမႏင မသားစအတြငးတြငပါ ေျပာငးလေနၿပ ျဖစသည။ မသားစမားသည ၎တ႔သမးမား၏ ေအာငျမငမႈ မားက ဂဏယၾကေၾကာငးႏင အမေထာငစအတြက ဝငေငြမား ထညဝငႏငသညအတြက ဂဏယၾကေၾကာငးက ေဖာျပထား သည။

သ႔ေထာကပၾကသည ဆသညမာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး ႏင လႊပ႔ေငြေပးပ႔ျခငးဆငရာ အမေထာငစ ပစတြင မဘ ႏင ေရႊ႕ေျပာငး သ သားသမး ေထာကပၾကသညဟ သာမာန ထငျမငယဆထား ခက ထကပလြနသည။ ထမသာမက အထကေအာက ႐ေသ ကငးရႈငးမႈ ႏင သားသမးမားက မဘမားအေပၚ ထားရသည ေကး ဇးတန႔ျပနရမည တာဝနဝတရား ေဖာျပခကမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးမာ မဘမား အမငးမစြမးလာခန သ႔မဟတ အခကအခ ေတြ႕ခနတြင ေထာကပကညရန နညးလမးတစသြယအျဖစ ခယ ကငသးမႈမာ အအားသငဖြယရာျဖစသည။

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME) အဓကအခကမား အကဥးခ ပ

ေလလာမႈအရ ေရႊ႕ေျပာငးသမားႏင မသားစဝငမားသည အမေထာငစ ရညမနးခကျပညေျမာကေစရန အတတကြ အ လပလပၾကသကသ႔ ၁၀ တစကယရည ဖြ႕ျဖးတးတကမႈအတြက ကယပငနညးဗ ဟာမားျဖင လပေဆာငၾကရာတြင အထးသ ျဖင လပ႐းလပစဥ အလပအကငမားက စြန႔ခြာ၍ အသစ အဆနးရာေဖြလေသာ လငယမးဆကမားသည ေနရာေဒသ မးစသ႔ေရာကရသြားၾကျခငး သ႔မဟတ မသားစ ျဖန႔ကက ေဝးကြာမႈပစမား ျဖစေပၚလာသညက ေတြ႕ရရသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသမားႏင ၎တ႔၏ မသားစမားအၾကား ဆကႏြယ မႈတြင အအားသငစရာေကာငးသည အခကမာ ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာသ ေမာငႏမသားခငးမားအခငးခငး မညသ႔အ ေထာကအပျပ ၾကသည၊ ကနရစသည မသားစဝငမားက မည

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည လမႈအဖြ႕အစညးအဆငတြင ေကာငးကးႏင ဆးကး ႏစမးလး သကေရာကမႈရသညက ေတြ႕ရ သည။ ေလလာမႈအရ ေရႊ႕ေျပာငးသမားသည ေနရငးေဒသ၌ လမႈ အဖြ႕အစညး အေျခခအေဆာကအအမားတြင ရငးႏးျမပႏမႈျပ ၾကသကသ႔ လမႈေရး ကစၥရပမားႏင အခမးအနားမားတြင ထည ဝငၾကသည။ အခ႕ေသာ ကစၥရပမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးသမားသည ေကးရြာရ ကယပငလပငနးထေထာငလသမားအတြက အတးနႈနး နညးနညးျဖင ေခးေငြပပးေပးျခငး ႏင ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ မားအတြက လအပသည ရပေငြ ထေထာငေပးျခငးမား ျပလပၾက သည။

အျခားတစဖကတြငမ အခ႕ေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအရ အရြယေရာကသအမားအျပား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးေၾကာင လ မႈေရးအခမးအနားမားႏင ေကးရြာလေနမႈဘဝေပၚတြင သက ေရာကမႈမားရသည။ အခ႕အေျခအေနမားတြင လရြယ အမးသား မား လပေဆာငရမည လပငနးမားက လငယေလးမားက လပ ေဆာငေနရေၾကာငး ႏင ဓေလထးစအရ အမးသားမား၏ အခနး က႑ ႏင တာဝနမားက အမးသမးမားက ဝငေရာကလပကင ေနၾကရသညက ေတြ႕ရသည။ ယငးအခကမားက ၎တ႔၏ လမႈ အဆငအတနးအေျခအေနအေပၚ ဖြ႕စညးပအရ သကေရာကမႈ သ႔မဟတ ၎တ႔၏ ေကာငးကးဆငရာ အျခားေသာ ရႈေထာငမား အေပၚ သကေရာကမႈ တစစတစရာ ရ မရ မာမ မရငးလငးေသး သညအတြက ပမ စးစမးေလလာရန လအပေနေပေသးသည။

ကနရစသည မသားစဝင အနညးငယက စကပးေရးလပငနးမား တြင အလပသမား ရားပါးမႈျပနာက ေတြ႕ၾကေနရေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆၾကသည။ ကနရစခသည မသားစဝငမား၏ ရႈေထာငတြငမ လမႈေရး အခမးအနားမားတြင လပကငမညသ နညးပါးလာျခငးသည ကနသည ေကးရြာသ၊ ေကးရြာသားမား အေပၚ ဝနပေစသညအတြက အေလးထားရမည အခကတစခက ျဖစသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏ သကေရာကမႈမားမာ ေရတတြင လပသားေလာနညးလာျခငးႏင အကနအက မားျပားျခငးျဖစသည။ မသားစအေနျဖင အခကအခၾကေတြ႕ေနရသည ကာလမား ျဖစ သည အျပငးအထန နာမကနးမႈ သ႔မဟတ အမေထာငဦးစး ထ ခကဒဏရာ ရမႈစသည ႐တတရက အကပအတညး ေတြ႕ရသည

၁၃။ CHIME ေတြ႕ရခကမား

အခနမားႏင ပညာေရးအတြက ေကြးတငလာသညအခါ မား တြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ပထမဦးဆး ျဖစေပၚေစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသမားကယတငအတြကလညး ကနဦးကာလမား သည မေသခာမႈမား ႏင စြန႔စားရသည အႏရာယမားႏင ေရာ ႁပြနးေနသည။

အဆပါ ကနဦး ဆးကးမား၊ ကနကစရတမားႏင အႏရာယမား အား ေရႊ႕ေျပာငးသႏင ၎၏ မသားစအတြက ေကာငးကးမား က တစျဖညးျဖညး အစားထးသြားသည။ ညအက ေမာငႏမ အခငးခငး ႐ငးပငးကညမႈ၊ လမႈကငဝတ တာဝနဝတရား အေပၚအေျခခသည လမႈအရငးအျမစမားက အႏရာယမားက ရငဆငရန ႏင မသားစဝငမားအား ဆငးရတြငးမ ႁမငတငရန ေထာကပေပးၾကေၾကာငး သကေသထငရားေတြ႕ရသည။ ကာလၾကာရညလာသညႏငအမ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာသမား၏ အေတြ႕အၾကမား ေျပာငးလလာသညအတြက ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာမႈ စကဝနးအဆငတငးတြင ေတြ႕ၾကရသည သက ေရာကမႈမားႏင ရလာဒမားက နားလညရန အေရးႀကးေၾကာငး ဤေလလာမႈက အၾကျပပါသည။

ျမနမာႏငငသည ေရြ႕လားေျပာငးေရႊ႕သည လဦးေရျမငမားျခငး ယငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏ တြနးအားမားႏင ရလာဒ အမး မးဆငရာ အခကအလက ရႈေထာငေပါငးစက ဤသေတသန က ေလလာခသည ေဒသေလးခမ ရရခသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးျပရန ေရြးခယဆးျဖတရာတြင အေကြးဆပရန၊ ဝငေငြ ေကာငးေသာ အလပရရန၊ ႐တတရက ခကခကပတညးမႈ မားက ေျဖရငးရန၊ ပမေကာငးမြနေသာ လေနမႈ ဘဝက ရရရန၊ ဘဝလမးေၾကာငး ေရြးခယရန ပညာေရး၊ ကနးမာေရးႏင ေနအမတ႔တြင ရငးႏးျမပႏရန အစရသျဖင အေၾကာငးရငးမား စြာရသည။ သေတသနက ဆငးရမြေတမႈ ႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြား လာျခငးအၾကား ဆကႏြယမႈက မးေမာငးထးျပသည။ ဆငးရ ႏြမးပါးမႈ ႏင အေကြးတငျခငးတ႔ေၾကာင တစခတညးေသာ ေရြးခယရာျဖစသည ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ေရြးခယသည ဆေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးျပရန ေငြထပမ ေခးငား ရျခငး၊ ျပနဆပရန ႀကးစားျပငဆငရျခငး စသညတ႔က ျဖစေစ သည။ ေရရညတြင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏ အကးေကး ဇးမားျဖစသည ဝငေငြပေကာငးလာျခငး၊ ၎တ႔ႏင မသားစဝင မားအတြက အခြငအလမးမား ေပၚေပါကလာျခငး စသညတ႔က ယငးအစဦး အခကအခမားက ေျပလညေစၿပး ဆငးရမြေတမႈ က ေလာကေစသည။ ယငးေရႊ႕ေျပာငးသမား ေရရညေမာမနး ခကမား ခမတရာတြင မညသညအခန ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ မည၊ လအမား၏ ေမာလငခကမား ပမျဖညစြမးနငေစရန မဝါဒ လအပေနပါသည။

ထြကခြာရာ မရငးေဒသ ႏင ဆကေရာကေဒသမား အၾကား စးပြားေရး ႏင အေျခခ အေဆာကအဦးဆငရာ ကြာျခားခက မားသည ဆးရြားသည ရာသဥတ အေျခအေနမား၊ လမႈဖလ ေရး အေထာကအပ မရမႈမား၊ အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါး ျခငးႏင ေကြးတငျခငးမားသညစသည အျခားေသာ အေၾကာငး ရငးမားႏင ေပါငးစပကာ ပမေကာငးမြနေသာ လေနမႈအဆင အတနး၊ ပညာေရး၊ အထးသျဖင လငယမားအတြက ေခတမ ေသာ လေနမႈဘဝရရရန ေမာလငခကျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြား

လာေစရန ဆးျဖတမေစသည။ တးတကလာေသာ ဆကသြယေရး၊ လမးကြနယကမား ႏင ခရးလမးဆကသြယေရး ေကာငးမြနလာျခငး၊ ႏငငတကာဆက သြယမႈျဖစထြနးလာျခငး၊ လမႈကြနယကမဒယာမား ႏင ပြစားမား က ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက အေထာကအကျပသည။ ျမနမာႏငင ဖြ႕ၿဖးတးတကလာသညႏငအမ ၿမ႕ျပမား ႏင အမနး ခငးႏငငမားတြင အခြငအလမးမား ပမပြငလနးလာၿပး ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငး ပမ ႀကးထြားလာသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးက ေကာငးမြနသည အကးသကေရာကမႈမားအား ပပးေပးျခငး နင ဆပြားေစျခငး၊ အနရာယမား၊ ထခကလြယမႈမားက ေလာခ ျခငး ျဖင ေရႊ႕လားသြားလာမႈက ကငတြယရမည နညးလမးမား အသး ျပရန လအပသည။

ျမနမာႏငငအတြငး ဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးႏင အားလးပါဝငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက လသားေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈက ျမငတငျခငး (CHIME) အဓကအခကမား အကဥးခ ပ

CHIME ေလလာေတြ႕ရခကစာတမးက အဂၤလပ၊ ျမနမာ ႏစဘာသာ ျဖင ေအာကေဖာျပပါ ပစအမးအစားမားအတငး ရရႏငပါသည။

• အစရငခစာအျပညအစ• ေဒသအလက အကဥးခ ပေဖာျပခကမား (ဧရာဝတတငး၊ မႏေလးတငး၊ ရခငျပညနယ)• ေခါငးစဥအလက အကဥးခ ပေဖာျပခကမား (ကား၊ မ ျဖစတညမႈ၊ စကပးေရး၊ ၿမ႕ျပက႑၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ႏင ေၾကြးၿမ၊ လႊပ႔ေငြ၊ လမႈ ေရးသကေရာကမႈမား)

CHIME ေလလာေတြ႕ရခကစာတမးအေၾကာငး ပမသရလပါက iomyangon@iom.int သ႔ ဆကသြယႏငပါသည။

၇

မတလာၿမ႕နယ၊ မႏေလးတငးေဒသႀကး။ © ကဥး ၂၀၁၇

အငအအမ - ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာေနထငျခငးဆငရာ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးလပစာ - အမတ (၅၀/ခ)၊ သရမဂၤလာ (၂) လမး၊ (၈) ရပကြက၊ ကမာရြတၿမ႕နယ၊ ရနကနၿမ႕။

ဖနး - +၉၅ ၉ ၇၃၂၃၆၆၇၉ - ၈၀ ၊ +၉၅ ၁ ၅၃၂၂၇၉ ၊ ၅၂၃၅၀၉ ဖကစ - +၉၅ ၁ ၅၃၂၂၇၉ အးေမးလ – iomyangon@iom.int

Endnotes1. Myanmar Department of Population (DOP), � � � �� � � � �� � � � � � � �� � � � � � �� � �� � � � � � �� � �� � � � � � ��� � � �� � �� � �� � � � � � ���� � � � � � �� � � � � � �� � � � � �� ��� � ���� � � �� � � ��� � ��� � �   ­��� � ���� � � �� � � � �� � � � � � � �� � � � � � �� � �� � � � � � �� � �� � � � � � ��� � � � � � �� �� � � � � � �� � �� � � � � � �� � �� � � � � �� � ��Census Report Volume 4-E (DOP, Nay Pyi Taw, 2016); United Nations Department of Economic and Social A�airs (UN DESA), “International Migrant Stock: By destination and origin”, dataset, available from: www.un.org/en/development/desa/population/migration/data/estimates2/estimates17.shtml UN DESA (accessed 28 May 2018; and World Bank, Livelihoods and Social Change in Rural Myanmar: QSEM Series Round Five Report (World Bank, Yangon, 2016). 2. Of the total 51,486,253 persons identi�ed by the Myanmar Population and Housing Census in 2014 (including both emunerated and non-enumer-ated population), it counted 9,391,126 internal migrants and estimated 4.25 million international migrants.

3. Randomly sampled enumerated areas were generated by the Department of Population using the Census Master Sampling Frame. 4. Of 860 households (HHs) in 43 EAs targeted in each surveyed region and state, the following were the actual coverage of the sample rural HHs and EAs (Ayeyarwady - 860 HHs in 43 EAs, Mandalay – 840 HHs in 43 EAs, Rakhine – 779 HHs in 39 EAs, and Shan – 340HHs in 18 EAs). In case of Shan State, the accessed EAs were concentrated in Taunggyi District, Kengtung Township and Tachileik township where the access was granted, so the �ndings are re�ective only of these speci�c areas.

5. Since the data collection in Shan State was only conducted in very speci�c areas where the survey was allowed (see endnote 4), the �ndings from Shan State should be interpreted as �ndings from speci�c areas in Eastern and Southern Shan.

6. The limitation of data collected on migration cost is that the household members reporting on the cost may not know the full extent of the actual cost incurred and vague recall..

7. The study de�ned stable employment as employment with regularity in work and income, and unstable employment as meaning otherwise.

8. In this study, welfare outcomes were analysed as single combined welfare index using principal component analysis of three kinds of indexes: self-reported poverty measure in six value levels, asset ownership of 29 pre-identi�ed asset items, and living conditions based on 10 indicators including the types of materials used for di�erent parts of dwellings, types of fuel, water, latrine, and access to electricity.

9. Such as electronic appliances, furniture and transportation items. 10. Various terms have been used to describe families/households split across locations, including “transnational families and stretched families.

၈

မႏေလးတငးေဒသႀကး၊ ေကာကဆညၿမ႕နယတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ ျပလပေနစဥ။ © ကဥး ၂၀၁၇