the muros times nº 20 xaneiro 2015

40
1 REVISTA DIXITAL DE ARTE E CULTURA Nº 20 XANEIRO—2015 The Muros Times

Upload: manuel-lago

Post on 08-Apr-2016

255 views

Category:

Documents


20 download

DESCRIPTION

REVISTA DIXITAL MURADANA

TRANSCRIPT

Page 1: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

1

REVISTA DIXITAL

DE ARTE E CULTURA

Nº 20

XANEIRO—2015

The Muros

Times

Page 2: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

2

Indice:

Coplas muradanas para pedir o sol ou a choiva (p/ J. Manuel Formoso Luces) Páx. 3

1908: Roubo sacrílego na Igrexa de Abelleira (p/ Manuel Lago Alvarez) páx. 4

Carta aos Reises Magos (p/ Amado Barrera) páx. 5

El Castillo y las baterías de Muros (p/ Ramón de Artaza Blázquez) páx. 6-8

Conchiña (p/ Marcelino García Lariñol) páx. 9

A Nosa Xente (Paquito de Cheña) páx. 10-11

Fondos Europeos: o FEP (p/ Inés Monteagudo Romero) páx. 12-13

Pregón da Cabalgata de Reises de 1977 páx. 14-16

CONGRIO (Conger coger) (p/ Amado Barrera) páx. 17

Os nosos fotógrafos: José Sendón Caamanho páx. 18-19

Nas noites de invernía (p/ Nieves Formoso Vidal) páx. 20-21

Os beneficios da música nas mulleres embarazadas (p/ Esmu-Carnota) páx. 22

O peirao vello de Cabanas (p/ Elixio Vieites) páx. 23

O verán de 1936 en Muros páx. 24-25

Neve en Muros (p/ Alianza Uhía Patiño) páx. 26-27

A corbata (p/ Manuela Tajes) páx. 28

Presentación en Esteiro páx. 29

Comercio y tráfico marítimo en la Galicia del Antiguo Régimen, 1750-1820 – (I)

(p/ Isidro Dubert García) páx. 30-34

O candil do diaño (p/ Manuel M. Caamaño) páx. 35

A Cruz de Punta de Lens (p/ Xokas Figueiras) páx. 36

A voz dos nosos poetas (Marcelino Garcia Lariño, Agustín González López) páx. 37

A Don Casimiro Torres Pombo: In Memorian (p/ M. Lago Álvarez) páx. 38-39

“THE MUROS TIMES” non se responsabiliza nin se identifica coas opinions

verquidas por parte dos seus colaboradores nos materiais publicados.

The Muros Times Nº 20—XANEIRO—2015

Director: Jorge Lago Rama - Editor: Manuel Lago Álvarez

Difusión da Cultura—

Depósito legal : C2437-2013

Page 3: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

3

p/ José Manuel Formoso Luces.

Cando eramos novos, si chovía moito ou había

seca os rapaces saiamos a rúa cantando coplas

pedindo remedio a tales males; que males eran

si moito chovía ou moito sol había para as terras.

Hoxe xa non se leva facer tal cousa... pero hai

van unhas poucas das que eu lembro:

San Amaro da Portela

dádenos auga pra a terra.

Santa María do convento

dádenos sol e bó tempo.

San Roquiño do sombreiriño

dádenos auga para o milliño.

Los campos se secan

Las hierbas no nacen

Y los corderitos

Se mueren de hambre.

---o---

Auga, auga, Virxen María

Porque a terra a pedía.

Auga, auga, Divino Sacramento

Para que Dios nos de o sustento.

---o---

Santo Dios de mi corazón

Dádenos auga pola vosa Pasión

Polas vosas llagas

Dádenos auga Divino Xesús.

---o---

Arco de paz --- vaite de ahí

Cas mozas bonitas --- non son para tí:

Vaite chuvia --- vente sol

Polos campos dárrebol

Que che chama --- teu padriño

Para arrolal --- o meniño

Que cha de dar – pan e viño.

Coplas muradanas para pedir o sol

ou a choiva

Page 4: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

4

NOVAS DE ONTE:

1908:Roubo sacrílego na igrexa de Abelleira p/ Manuel Lago Álvarez

En outubro do ano 1908 produxose na igrexa de Santo Estevo de Abelleira un roubo de obxetos relixiosos.

Comunicados os feitos ao Sr. Arcebispo, este dispuxo que na dita igrexa se celebrase con asistencia do

clero da tabla unha solemne función de desgravios, con exposición do Santísimo, sermón e o maior

número posible de comunions.

Logo de recibidas as intrucions do Sr. Arcebispo, o párroco da fregresia puxo en coñecemento do clero da

tabla o ordenado e pideu aos párrocos que se dignasen

asistir á función relixiosa coas imaxenes das súas

parroquias, que na dita igrexa de Abelleira foran

profanadas. Secundada a idea por todos, o día 11 de

outubro pola tarde deron principio as confesións nas

parroquias, reanudándose na mañá do día 12, día en que

se celebrou a función.

A igrexa de Abelleira revisteuse coas súas mellores galas,

sen que por iso deixase de presentar un aspecto de

desolación, notándose as súas portas destrozadas,

entreabertas as dos camaríns das imaxenes e estas,

desmanteladas unhas, e outras sen as súas coroas y sen

adornos. As nove e media da mañá empezaron a chegar

a dita igrexa as procesións, sendo a primeira a das

parroquias de Tal e Esteiro, coas imáxenes da Santísima

Virxe do Carme e a dos Dolores. A Igrexa atopábase

repleta de xente cando chegara esas imáxenes e oubo

necesidade de ordenar que saíran gran parte delas para

que puidesen entrar, excitando os sentimentos do pobo en

tal forma, que non pido conter a súas bágoas e o llanto foi

xeral, chorando homes e mulleres. Inmediatamente

notouse un inmenso xentío que chegaba procesionalmente

da Vila de Muros, presidido polo Arcipreste e párroco, e autoridades locais, traendo a fermosa imaxe do

Santísimo Rosario. Daquela xa era sumamente difícil pasar ao templo, atravesando a muchedumbre que

invadía o adro, e solo a duras penas pudo a imaxe ser colocada no sitio preparado para ela no interior do

templo.

Seguidamente o párroco celebrou a misa de Comunión e ante a dificultade de que todos os fieis se

acercase aso presbiterio a recibir a comunión, o sr cura deuna no altar e o reverendo sr. Arcipreste no

fondo da igrexa nun sitio reverentemente preparado ao efecto, entrando a xente por unha porta e saíndo

pola outra. Comulgaron mil e pico de persoas, distribuíndose con este motivo na ex-colexiata de Muros,

parroquias de Louro, Serres, Tal, Esteiro e Torea, unhas novecentas comunions, según datos dos

respectivos párrocos.

As doce deu comezo a Misa solemne, previa exposición do Santísimo, pero vendo que o templo non daba

cabida nin a oitava parte da concorrencia oubo necesidade de celebrala á porta, oficiando o presbítero

José Mayo, sendo ministros os reverendos párrocos de San Mamede de Carnota e Santiago de Tal.

Fixo a escolta a forza do posto de Muros, presidida polo seu xefe e rematada a misa quedou exposto o

Santísimo, estando constantemente chea de xente a igrexa velando o SS.

As dúas notouse a chegada da procesión da parroquia de Serres que entraba coa imaxe do Sagrado

Corazón entoando himnos ao Señor, e unha vez no templo o párroco cos seus feligreses fixo pública

protesta do sacrilexio cometido na igrexa de Abelleira.

Page 5: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

5

Queridos Reyes Magos de Oriente a Occi-dente: Este ano fomos moi bós, así que imos pedirvos unha chea de cousas que, como non son só para nós, publicamos nesta benquerida revista por raro nome THE MUROS TIMES, para que conste e perdure que pedidas vos quedan, agora, vós veredes, meus maghos Magos. Velai vos van:

1. Deixade, porfa, enriba da mesa das propostas a debatir no Pleno do Concello de Muros, a da PROHIBICIÓN DE ACTUA-CIÓN EN TODO O TERMO MUNICIPAL DE CIRCOS CON ANIMÁIS.

2. Que o esteiro de Esteiro sexa promocio-nado e coidado como merece: cuns pasa-les que sirvan para pasar, cunhas ribeiras que se podan pasear río arriba, cunha pu-blicidade para veciños e visitantes da súa beleza e riqueza en animáis e prantas...

3. Poñede nas mochilas ou bolsillos dos aficionados a camiñar monte arriba, praia abaixo, sexan paisáns ou sexan foráneos, unha pouca de EDUCACIÓN, cando sexa que non veñan con ela da casa. A suficinte e necesaria para que non lles dea por ir deixando un rastro de envases e lixos de toda clase polo monte ou pola praia.

4. Que a Lagoa de Louro sexa tratada e coidada como a xoia da coroa que é da Natureza de Muros. Se a tivesen outros pobos emprendedores, sería foco turístico de atracción nacional e máis alá.

5. Que funcionen los EDAR (sexamos rea-listas: xa que cremos nos RRMM, pidamos imposibles)

4. Que a Montaña Encantada de Esteiro (Rutas de “A Pedra do Cadro” e brañas) sexa declarada de interese turístico nacio-nal (xa estamos lanzados a pedir imposi-bles). Un paseo virtual pola que vai a bra-ña vese neste enlace: https://www.youtube.com/watch?v=WvzUcN3OdF0))

5. Que á xa tradicional Travesía a nado á Illa da Creba (levamos dúas edicións) par-ticipen os arroases todos da ría

6. Que no Outono se recuperen as Xorna-das Micolóxicas en Muros, que non todo vai ser marisco, home.

7. Que o IES de As Insuas expoña a CO-LECCIÓN DE CUNCHAS que levóu do cole-xio Ricardo Tobío de Esteiro (mentras, po-dedelas ver neste blog: http://cunchasdemuros.blogspot.com.es/)

8. Que alguén publique un libro sobre as volvoretas muradáns, que mira que che son juapiñas. Xa postos que outro alguén publique un libro sobre as aves da beira-mar muradán. Coma non hai dous sen tres, que o terceiro publique unha guía so-bre os cogumelos da bisbarra... Hala, ha-la, que saian libros das flores, das árbores e da fauna toda de todo o término munici-pal. Que de herbas e de bichos ben pode-mos presumir, oh! Eu poño o meu gran de area ofrecendo as entradas de O BLOG DE AMADO: HERBAS, BICHOS E DICHOS (http://amado-amadoblog.blogspot.com.es/)

9. Que a Illa de A Creba sexa declarada Patrimonio da Humanidade (por pedir que non quede)

10. Que tomemos as uvas do finde do 2015 nun Concello sen circos animáis. E xa postos, Que os Circos con Animáis sexan prohibidos pola Xunta de Gali-cia en todo o territorio nacional, digho jalejo.

Carta aos RRMM dun Amado muradán nado en Burgos e amante confeso das muradáns,

das Naturezas, digo )

Page 6: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

6

R E C U E R D O S D E L P A S A D O

EL CASTILLO Y LAS BATERÍAS DE MUROS Artículo publicado no ano 1953 por Don Ra-

món de Artaza Blázquez, Cronista Oficial de Mu-

ros, no Boletín da Real Academia Galega.

El grabado que aquí se presenta, es el del anti-

guo castillo oficial de la Villa, con sus torreones y

aspilleras, tal y corno se conservaba en el último

tercio del siglo XVIII, construido sobre pe-ñascos y

rodeado de mar, menos por su unión a la tierra,

que co-rrespondía a la entrada del mismo y que

hoy se conserva como entrada para la Cárcel públi-

ca. De todo esto sólo queda una pe-queña parte,

debido a la construcción de la Lonja Municipal que

derribó el frente Norte que aparece en la foto.

Dicho castillo contaba con doce cañones mon-

tados y dos almacenes abovedados, para pólvora y

balas, según así lo manifiesta un documento oficial

municipal.

Riobóo y Seixas dice: <<…hacia la playa o

concha, tiene un buen castillo (1749) guarnecido de

14 cañones y son de bronce y uno cruza toda la

playa, de 4 a 18 libras de calibre, a cargo de un

sargento maior que provehe el Rei…>>>.

El P. Sarmiento dice: <<… contaba el castillo

con 16 `piezas>>. Paadín, al enumerar las fortifica-

ciones de Galicia, cita la de Muros en el año 1849.

Cornide escribe: <<…defiende su entrada (el puerto)

un antiguo castillo o batería, aunque de poca consi-

deración y en mal estado (1785)>>. No estaría en

tan mal estado cuando el 1 de agosto de 1777 salu-

dó con una salva de siete cañonazos, la entrada en

la Villa del Arzobispo compostelano Sr. Bocanegra,

Señor de ella.Miñato señala(1827): <<un castillo

muy bueno, con su cuartel para la guarnición, que

se halla abandonado. Este castillo fue tomado por

los ingleses el 22 de julio de 1805, muriendo en la

refriega el comandante y quedando desde esta fe-

cha una serie de lisiados en la Villa, al arrojarse sus

defensores, desde los muros, para huir del ataque.

La causa del desastre se atribuye al poco caso que

los jefes hicieron de los avisos que,, acerca de las

intenciones del enemigo, se le hicieron, además de

la falta de auxilio que tuvieron los sitiados. Las fuer-

zas atacantes pertenecían a la escuadra del almi-

rante Calder que, después del combate llamado de

Finisterre, entre la escuadra franco-española y la

inglesa, destacó unos buques que bombardearon a

Muros, dejando señales en muchos edificios que

aún pueden verse, y tomaron el castillo. Como re-

cuerdo de este hecho, una casa de la Calle de la

Marina de la Villa, conserva colgada de su fachada

una bala de hierro de unos 20 k., con la siguiente

inscripción: <<Regalo inglés. Julio 22 de 1805>>,

hecho que se confirma plenamente con el acta mu-

nicipal que dice así: <<En la Villa de Muros y Casa

de su Ayuntamiento a 19 de Enero de 1806. Yo es-

cribano requerido por parte D. Juan Antonio de Ar-

taza Olaquibel, habiendo noticiado este Real Despa-

cho a su merced el Juez de esta Villa D. Juan Anto-

Page 7: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

7

nio Sánchez Porrúa, teniéndolo en mi presencia, se

lo hice saber y notifiqué, para que bajo la multa de

doscientos ducados de irremisible exacción, haga

guardar y cumplir el Real Despacho ejecutorio, libra-

do por or queden del Rey Carlos IV, a favor de D.

Juan A. de Artaza poniéndole en posesión de su viz-

cainia y nobleza, guardándole las preeminencias y

prerrogativas que le corresponden como tal noble…

>> etc. Agregando luego: <Obedece como debe, el

Real Despacho que se le hace saber, y mediante a

que con motivo de haber entrado en esta ría una

fragata inglesa haciendo varios insultos

(cañoneando) fue preciso quitar de este Ayuntamien-

to el archivo de papeles y privilegios y libros corres-

pondientes a el para fuera de la Villa, a distancia de

cerca de una legua, luego que se recoja se colocará

el referido Señor en los libros que corresponden a su

estado de nobleza…>>, etc. Queda, pues confirma-

do el hecho aludido.Dicha fortaleza fue luego con-

vertida en la Cárcel del partido. Hoy, después de

sufrir una completa transformación, en su parte más

esencial, al ser casi destruido para levantar la Lonja

Municipal, quedó el resto destinado a cárcel, per-

diendo por esta causa su típico valor histórico, desa-

pareciendo su aspecto de fortaleza. Parece ser que

su construcción fue debida a los muradanos y luego

cedida al Estado. Tuvo siempre tropa de línea con

un oficial al frente, que en 1646, lo era D. Antonio

García, sargento mayor de la plaza y a principios del

siglo XVII D. Blas Cidrás y San Martín, teniente de

caballería. Tenía también un guarda-almacén que,

en años anteriores al 1778, era D. Antonio Paadín,

cirujano.

En el año 1742 estaba alojado en la Villa un pi-

quete del Regimiento de Lisboa, destinado, por or-

den del capitán General, en número que llegó a cin-

cuenta soldados el mismo año.

En 1744 vino, por orden del mismo Capitán Ge-

neral de Galicia, a establecerse en el pueblo para

su defensa, una compañía de Granaderos del cita-

do Regimiento, cuy capitán era D. Francisco del

Valle. En 1825 constaba la guarnición, de un desta-

Page 8: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

8

camento del provincial de Compostela, compuesto

de un oficial y 39 soldados.

El 22 de mayo de 1744 remitió el conde de Itre,

Capitán General y gobernador de Galicia, de los

reales almacenes de artillería de la Coruña, a la

Villa y puerto de Muros, para su entrega al Alcalde,

los pertrechos de guerra siguientes: diez cureñas

de Marina de mediano servicio, tres de calibre die-

ciocho, tres de cuatro, una de seis, otra de tres,

otra de dos y otra de uno, once cucharas de cobre

con sus astas de calibres varios, diez lanadas, más

un atacador y lanada de un asta de calibre de dos,

doscientas treinta y tres balas de fierro de diferen-

tes calibres, un rascador, dos sacatrapos, cincuen-

ta libras de cuerda, doce quintales de pólvora. To-

do ello lo conduce Alberto de Lojo en su pinaza

llamada San José y Ánimas… firma Antonio Bale-

noso, Controlador provincial a la Artillería de Gali-

cia.En otro oficio de 4 de julio, se mandó, por el

Capitán General, reparar las trincheras y el castillo,

ordenando a los naturales de la Jurisdicción y Alfoz

ayuden a dichas obras, imponiéndoles castigo de

no hacerlo, y por otro del 5 de septiembre se orde-

na se repartan en cinco porciones, según costum-

bre del país, las trincheras que se han de compo-

ner en el partido, cargando a la Villa su séptima

parte y de que se ejecute lo mismo en la Jurisdic-

ción y alfoz, para preservarse así de los insultos

que amenazan el actual sistema.

En oficio de 23 de agosto de 1744, el Capitán

General, conde de Itre, interesaba que, para mejor

conservación y defensa del fuerte, tratase la autori-

dad local de ver de expropiar el trozo de terreno

existente cerca de la entrada, o puerta del castillo

para, de esta suerte, construir una excavación o

foso, que diese mayor seguridad, dificultando la

entrada.

En el plano inserto puede verse el lugar que

ocupaba la batería del puerto, que situaba al lado

sur del desagüe del llamado rio de las ratas, en la

plaza de la Constitución.

Además del castillo citado, contaba la Villa para

su defensa con otras piezas de artillería colocadas

en puntos diversos. Uno de estos lugares era el

llamado Curro de los Toros, en la plaza del Ayunta-

miento, en la que estaba instalada una batería de

cinco cañones, precisamente en la actual curva

que hace el malecón de la Marina (hoy ampliada

para ensanche de la plaza en el arranque del mue-

lle del Sur). En este lugar y a la orilla de la playa,

se alzaba un murallón de piedra capaz de sostener

e instalar las mencionadas piezas. Muchos de los

cañones de calibres varios y de la batería estuvie-

ron muchos años abandonados en la playa y en el

muelle Sur, alguno sirviendo de estaca de amarre

de las embarcaciones; estos cañones eran de hie-

rro. Frente a esta batería, al otro lado de la bahía y

en la isleta de San Antón (Laxeiras), había un ca-

ñón que enfilaba a la Villa cruzándose con la bate-

ría de la playa y con el castillo. Cerca del Cabo

Rebordiño había otra batería, cuyos cañones esta-

ban emplazados en una plazoleta circular de pie-

dra, cuyos restos aún hoy pueden verse, cerca del

Faro, en la carretera de Muros a Corcubión. Tales

eran las defensas oficiales con que la Villa contaba

en tiempos pasados para su seguridad. (Ramón de

Artaza Blazquez— Cronista Oficial de Muros)

Page 9: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

9

C O N C H I Ñ A

p/ Marcelino García Lariño

Conchiña a da Virxe do Camiño, ademais de este epónimo, e dos seus apelidos, tamén é

coñecida polos sobrenomes de Conchiña da Rabela, Conchiña do ‘Marinero’, Conchiña de Marselo,

Conchiña de Carmucha, e incluso por outros que agora non vamos nomear porque non veñen ó caso. Din

dela que ten máis títulos que a aristócrata duquesa de Alba,

que xa é dicir.

A Conchiña de tantos títulos, no seu quefacer cotián ten

cousas moi raras, por non dicir estrañas ou extravagantes. A

xente di que nestes feitos inauditos tíralle ó seu pai. De ser isto

certo, o máis seguro é que sexa cuestión de xenes.

Unha das súas actuacións máis arrevesadas, que non

desafortunadas, pasoulle aquel día que chovía a mares; chovía

a Deus dar, chovía unha fartura, e Conchiña despois de colle-lo paraugas no paraugueiro saíu da casa da

Virxe en medio daquel diluvio e foi á Lonxa que está a quilómetro e medio, a onde chegou pingandiño. Da

Lonxa foi, que tamén tiña que ir, á casa do señor cura e chegou coma un pito da chuvia. Tanto e así que

cando a señora Maruxa, irmá do cura, lle

franqueou a porta e veuna coma unha

afogadiña, con todo sentimento e de corazón

díxolle:

–Conchiña, muller, como ves. ¿E por

que non abriches o paraugas?

A moza mirou para el, que o levaba

cerrado na man, e con toda sinceridade e

seriedade do mundo, díxolle a santa verdade:

–Porque non sabía que o traía.

Conchiña sigue solteira. Deus sabe ben

o que fai.

Page 10: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

10

A NOSA XENTE

PAQUITO DE

CHEÑA p/ Francisco Abeijón Núñez

Francisco Xabier Cernadas Veloso naceu

en Esteiro (Muros) no lugar de Trión o 15 de xuño

de 1965. Foi o terceiro fillo do matrimonio formado

por Manuel Cernadas e María Veloso. Neto daquel

alcalde republicano de Muros que fora un dos que

tivera que fuxir rumbo a Bilbao a bordo dos vapo-

res Santa Rosa e Santa Eulalia ó iniciarse a guerra

civil.

Paquito de Chena empezou a escola na Casa

da Sociedade e logo cando abriu Freixeiros en

1974 foi o colexio público Ricardo Tobío. Foi un

rapaz que a cotío andaba metido nas chamadas

actividades extraescolares. Aínda que fora quitán-

dolle tempo á hora de facer os deberes, sagrados

para os nosos país. Era quen de se tirar pola ven-

tana e escapar para o colexio a aprender o baile

tradicional galego mentras que a súa nai coidaba

que o rapaz estaba arriba estudiando no cuarto.

Gostaba da poesía, en especial de Rosalía de

Castro a que adoraba e a que recitaba de memo-

ria. Son memorables os seus recitais na taberna de

Avilés de Taramancos nas festas de estudiantes de

Noia ou a súa actuación xunto cos poetas da Coru-

ña no Orzán en 1985 na marcha anti-militarista que

alí houbo en protesta pola celebración do día das

forzas armadas na cidade herculina.

Na escola aprendeu o baile galego . E tamén se

iniciou nun dos seus grandes praceres: tocar a

pandeireta. Acórdome que a primeira que tivera

rompeuna durante unha protesta estudiantil no ins-

tituto. E entre todos os compañeiros fixemos un

escote para mercarlle outra a que lle poría de no-

me “manuela” e que levaría consigo a todas as fes-

tas dende aquela.

Sendo o único membro masculino do primeiro gru-

po de baile do colexio de Esteiro tiñan un coñecido

número no que el soio quitaba a bailar as demais

rapazas do grupo, unha por unha todas colocadas

en roda. Fixo un traballo de recolección de puntos

e cancións populares entrevistándose coas vellas

da parroquia. “A auga da fonte lamuda / non lla

deas a ninguén / bébena as de Trasdacosta / por

eso cantan tan ben”.

Sería no seo do teatro donde se atoparía máis

cómodo. Dirixido por D.Xosé Agrelo Hermo acadou

cotas interpretativas dignas do teatro prfesional.

Empezou no grupo do colexio, Agrocobo, co que

representou en 1979 a obra de Castelao, Os vellos

non deben de namorarse, facendo o papel do boti-

cario Saturio. Durante a primeira representación no

ximnasio do colexio produciuse a curiosa anécdota

de que estando os pais para ver a obra, a súa nai

que non sabía que o rapaz actuaba, quedou pas-

Page 11: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

11

mada cando veu ao seu fillo enriba do escenario.

Xa fóra do colexio, foi fundador do grupo Xestruxo

co que puxo en escea a principios dos oitenta a

obra “Pancho de Rábade” de Álvaro de las Casas.

En 1982 durante as festas da Guadalupe de Rianxo

encandeou coa súa actuación ao propio Alfonso

Sastre na interpretación do afiador tratamundos que

ideara Álvaro de las Casas. Tamén participaría na

posta en escea das obras de Xosé Agrelo, “Metá e

metá” e “Noite de lobos”.

En 1985 por motivos de estudios trasladouse a

Santiago. E alí da mán de Xosé Manuel Olveira

“Pico” , entrou en contacto con D.Agustín Magán,

pasando a formar parte do grupo DITEA, co que

representou varias obras. Destacando nun papel

protagonista na obra “Romance do alhelí e a

manxerona”.

Activista militante pola dignificación e recuperación

da cultura galega participou en fundación en 1993

da revista “A Motora”. Na que publicaría un moi feiti-

ño traballo sobre as panxoliñas de Nadal en Esteiro.

Tamén sería un dos artífices na recuperación das

festas do Antroido e das murgas en Esteiro “ai!

meus señores / que ben,que ben / volven as mur-

gas / pra que vostedes o pasen ben / se alguén se

pica, non está ben / pois nós cantamos e non face-

mos mal a ninguén” . Encargouse sempre de tarefas

moi relevantes e mesmo foi quen de levar o timón

nos anos máis críticos nos que a falta de participa-

ción facían peligrar a continuidade da festa. Foi

quen de involucrar xente de distintas xeracións para

que participaran “correndo o carnaval” pola parro-

quia nunha gran caravana dende Uhía ata Xanto-

que. “Este ano faltan voces / faceremos un pregón /

escoítasenos a todos menos / que solo a José Ra-

món…” .

Profesionalmente adicouse a hostelería. Empe-

zando dende moi novo –durante as vacacións- no

restaurante O Forno de Noia. E servindo nas vodas

polos restaurantes da comarca (Trapeiro de Mere-

lle, Brasil do Cruceiro, Carmiña de Esteiro…). Así

como no pub Areas onde traballou durante moitos

anos deixando alí unha pegada imborrable do seu

paso por ese local.

Casou con María Xosé Figueiras Figueiras, coa

que en 1991 tería un fillo, ao que lle puxeron de no-

me David. Despois, como tantos outros, tomou o

camiño da emigración. E o 28 de xuño de 1995 par-

tíuselle o corazón en Newark (New Jersey), apagán-

dose unha estrela que aínda brillará por moitos anos

no firmamento de todos os esteiráns.

Page 12: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

12

p/ Inés Monteagudo Romero

Técnico de inspección e promoción

Agader

Como comentamos anteriormente a UE conta con

varias ferramentas financeiras para levar a cabo as

políticas rexionais acordadas polos seus

organismos, entre elas os Fondos estruturais e o

Fondo de cohesión por un lado, e os fondos

adicados á conservación e xestión dos recursos

naturais, sinaladamente a pesca, a agricultura e o

medio ambiente, por outro.

Neste contexto é no que se enmarca o Fondo

Europeo da Pesca (FEP), no que se da maior

relevancia a relación entre o desenvolvemento

económico do sector pesqueiro e o coidado dos

recursos e medio mariño. A pesares disto, o FEP

segue a compartir moitos dos procedementos e

filosofía que atopamos nos fondos estruturais.

As axudas do FEP destinanse á apoiar a política

pesqueira común, promover o equilibrio sostible

entre os recursos e a capacidade de pesca,

potenciar a competitividade das estruturas de

explotación, fomentar a protección e mellora do

medio ambiente, promover o desenvolvemento

sostible e a mellora da calidade de vida nas zonas

costeiras con actividade pesqueira, e promover a

igualdade entre homes e mulleres.

Non imos entrar nos diversos instrumentos

programáticos que se requiren para a posta en

marcha dos recursos que ofrece o fondo,

limitándonos a sinalar os eixos prioritarios de

actuación, e as medidas e accións previstas en cada

ún.

Eixo 1: Medidas de adaptación da flota

pesqueira. Neste eixo financiase a paralización

definitiva de actividades enmarcada nun plan de

axuste do esforzo pesqueiro. Tamén a substitución

de motores, paralización temporal das actividades

para axustar o esforzo á produción do caladoiro,

investimentos que melloren as condicións de

seguridade a bordo, as condicións de traballo, a

hixiene e calidade dos produtos, o rendemento

enerxético e a selectividade. Neste eixo teñen

cabida tamén as melloras na pesca costeira

artesanal.

Eixo 2: Acuicultura, pesca interior e

comercialización de produtos da pesca e da

acuicultura. Este e un dos ámbitos de actuación

esenciais do programa operativo español, e

pretende dar prioridade ao desenvolvemento

sostible da acuicultura, e a transformación dos

produtos da pesca e da acuicultura.

Eixo 3: Medidas de interés público. O que se

pretende e incentivar aos axentes implicados no

sector pesqueiro para que poñan en marcha

actuacións conxuntas das que se derive un

beneficio común, así como a mellora da

competitividade, modernización de portos

pesqueiros, promoción e desenvolvemento de novos

mercados, e experiencias piloto.

Eixo 4: Desenvolvemento sostible das zonas de

pesca. O que se pretende é complementar os

FONDOS EUROPEOS: O FEP

Page 13: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

13

ingresos a través de fontes alternativas de

emprego. E neste eixo no que se implementa o que

se deu en chamar filosofía Leader, isto é, a

aplicación a través dun enfoque “abaixo-arriba”,

implicando a axentes públicos e privados , que se

agrupan no que se denomina grupos de acción

costeira. Os grupos propoñen e aplican unha

estratexia de desenvolvemento local integrado. En

Galicia hai 7 zonas, en cada unha das cales actúa

un grupo, son GAC 1 A Mariña Luguesa-Ortegal,

GAC 2 Golfo Artabro, GAC 3 Costa da Morte, GAC

4 Seo de Fisterra-Muros Noia, GAC 5 Ria de

Arousa, GAC 6 Ría de Pontevedra e GAC 7 Ría de

Vigo-A Guardia.

Eixo 5: Asistencia técnica. Difusión de accións e

a contribución comunitaria, así como apoio as

actuacións de preparación e execución.

En Muros tiveron especial incidencia, nos eixos 1 e

2, as accións destinadas á paralización temporal da

actividade pesqueira, as destinadas á renovación e

modernización da flota, ás destinadas á

construción e modernización de bateas, á melloras

na xestión, á adecuación das instalacións da lonxa,

entre outras. No eixo 3 son de destacar as

actuacións implementadas pola Confraría de

Pescadores de Muros, mediante o

desenvolvemento de sistemas de vixilancia,

adquisición de vehículos e embarcacións para

actividades de seguimento, e a contratación de

biólogos e persoal de vixilancia.

En canto ao eixo 4, nos últimos anos o GAC

aprobou unha serie de proxectos, entre os que

destacan no noso concello os seguintes:

-Recuperación de galeón, importe total proxecto

98.466,79 €, promovido por entidade pública.

-Empresa de turismo náuticas, importe total

proxecto 124.846,54 €, promovido por unha

sociedade mercantil.

-Ampliación de rede de escolas naúticas Nalu,

importe total proxecto 198.912,05 €, promovido por

unha sociedade mercantil.

-Dotación de mobiliario á Escola de deportes

naúticas de Sel, importe do proxecto 41.065,00 €,

promovido por entidade pública.

-Rehabilitación de edificio para pensión-taberna,

importe total do proxecto 313.332,58 €, promovido

por particular.

-Pesca deportiva, importe total do proxecto

28.973,21 €, promovido por particular.

-Posta en valor do patrimonio mariñeiro, importe

total do proxecto 68.971,22 €, promovido por

entidade de dereito público.

-Corredor costeiro: Bornalle, importe total do

proxecto 85.000,-, promovido por entidade pública.

Tamén se aprobaron actuacións conxuntas,

promovidas por varias entidades, que suporán

melloras no noso concello, e que teñen que ver

básicamente coa comercialización de produtos da

pesca, trazabilidade, etc.

A piques xa de rematar o prazo de xustificación

deste período de programación, veremos que nos

preparan para o próximo!

Moi bo nadal e mellor ano!

Page 14: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

14

Esta tarde, por undécimo año consecutivo, saldrá

a la calle, acaso de forma más vistosa que nunca,

la Cabalgata de Reyes. La comisión ha querido

sumar al programa de este año, un pregón que

abra con solemnidad este día grande. Sería para

ello precisa la presencia en este escenario de un

literato ilustre, grandilocuente, capaz de elaborar y

hacer llegar al pueblo entero la más bella de las

piezas oratorias. No ocurre así. Los organizado-

res han querido que la Cabalgata se haga entera-

mente en Muros y el encargo de hacer el pregón

ha recaído en mi modesta persona. No he sabido

ni he querido negarme y, aunque consciente de

mis limitaciones en este terreno, buena voluntad

para cumplir el encargo no me falta.

Y si la misión o el papel del pregonero es alabar,

hacer público y notorio un hecho determinado o

cantar con entusiasmo las virtudes de un seme-

jante o de un grupo humano concreto, permitidme

que, -admirado por este excepcional aconteci-

miento que dura y perdura contra viento y marea;

que cobra más vida cada año y se agiganta con el

paso del tiempo- eleve desde aquí mi voz e inten-

te esbozar, sin afán de dar coba, sin personalis-

mos e incluso huyendo del fácil triunfalismo a que

los muradanos somos a veces tan propensos, es-

te sencillo primer pregón de la Cabalgata de Re-

yes que hoy, -como antes decía-, alcanza su un-

décima edición.

Pero no quisiera dejar para más tarde lo que creo

que debo hacer en primer lugar: vaya desde aquí

mi reconocimiento personal, el cariñoso homena-

je, sin duda compartido por todos vosotros, para

aquellos jóvenes –hoy ya hombres- que lograron

lo que parecía inalcanzable: organizar en esta pe-

queña Villa la mejor Cabalgata popular que hay en

todo el país. Es, a mi juicio, un homenaje que en

justicia se merecen y que creo que nuestro pueblo

les debe.

Pregón de D. Fernando Lago Lorenzo,

na XI Cabalgata de Reises de Muros.

(5 de xaneiro de 1977)

Page 15: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

15

Porque, sin ningún género de dudas, la Cabalgata

de Reyes de Muros ha desbordado ya las fronteras

de la comarca e incluso e incluso de nuestra Región.

Periódicos de ámbito nacional vienen recogiendo en

sus páginas reseñas de este acontecimiento mura-

dano, de esta Cabalgata de Reyes a la que dieron

vida, allá por los años sesenta, un grupo de mucha-

chos entusiastas deseosos de colmar la ilusión de

tantos niños de nuestra noble villa que querían co-

nocer y ver de cerca la barba blanca del amigo Mel-

chor, el rubio pelo del joven Gaspar y el negro y bar-

bado rostro de Baltasar. Con ello pretendían tam-

bién –y lo consiguieron plenamente- que se conocie-

se una faceta más de nuestro pueblo y que se ha-

blara de él, porque Muros quedaba así incorporado

a aquella España desarrollista y televisiva que em-

pezaba a ser atracción de turistas de todos los paí-

ses.

Pero si la idea inicial, noble y ambiciosa; el sueño de

hacer que al menos el 5 de enero de cada año, Mu-

ros fuese centro de atracción de Galicia toda, de

España entera, corría el riesgo de quedarse sólo en

eso: en un sueño. Sin embargo, al igual que Home-

ro, aquellos muradanos creían –y todavía creen—

que a veces los sueños también pueden hacerse

realidad. Había que arriar la bandera del derrotismo

y hacerla trizas; infundir optimismo a los escépticos;

acabar con el clásico tópico que retrata la inconstan-

cia de nuestras gentes y gritarles hasta la saciedad

que QUERER ES PODER. Afortunadamente la

gente de la Villa lo fue entendiendo así y cada vez

fueron más las personas dispuestas a colaborar en

las actividades que, paralelamente se fueron organi-

zando, tendentes todas ellas a la recaudación de

fondos para la Cabalgata de Reyes. El resultado lo

tenemos en esta undécima edición; en este día de

fiesta que se dedica a los niños. Lo que parecía

imposible se ha conseguido. Al fin podemos decir,

sin temor a equivocarnos, que directa o indirecta-

mente todo el pueblo se siente hoy partícipe de este

acontecimiento; todos somos un poco autores y a la

vez beneficiarios de esta bella obra popular.

Y quería llegar aquí, precisamente, porque seriamos

muy poco consecuentes si de este hecho concreto

que estamos comentando no extrajésemos una en-

señanza. No seriamos conscientes de nuestra con-

dición de muradanos si no advirtiésemos la lección

que este grupo de activos promotores de la Cabal-

gata nos han venido dando a lo largo de once años

de constante superación y entrega sin desmayo a la

complicada labor organizativa de actos y festivales

Page 16: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

16

cada vez más brillantes. Con ilusionado afán de

servicio a su pueblo, fueron capaces de abrir ca-

mino y aún de alfombrárselo a unos Magos que en

nuestra niñez éramos incapaces de imaginarnos.

Pero los niños de hoy pueden verlos e incluso acer-

carse a ellos y hablarles. Y el milagro –que no es

tal—se debe a que un buen día alguien dijo que era

posible si el pueblo quería; y el pueblo quiso. Y es

que la concordia crece lo pequeño, mientras que,

por el contrario, la discordia arruina lo más grande.

Pero sería deseable –y he aquí una reflexión que

todos debemos hacernos—que este mismo entu-

siasmo, este mismo interés y espíritu de servicio a

la comunidad que este grupo de promotores de la

Cabalgata han mostrado de manera constante a lo

largo de once años, no muriese. Al contrario, que

continuase creciendo día a día y que se extendiese

a otras parcelas de la vida de nuestro pueblo. Este

hecho, de valor casi exclusivamente sentimental –

que sin embargo prestigia y realza la categoría de

nuestra Villa—puede ser el ejemplo. Pero, ¡cuántas

cosas no menos importantes y tal vez más trascen-

dentes podríamos hacer si permaneciésemos uni-

dos y trabajando en equipo, apretadamente, por

este Muros al que decimos querer entrañablemente

Todavía, desgraciadamente, son muchos los que

se limitan a contemplar impasibles el paso del tiem-

po; a ser meros espectadores, cuando no malinten-

cionados críticos, de cualquier tarea o labor que los

más arriesgados emprenden. Tal vez, como el es-

píritu del arpa, esperen la voz que les diga:

“levántate y anda”. Ojalá que el sonar de las trom-

petas y tambores que al impulso de nuestros jóve-

nes recorrerán esta tarde las calles del pueblo,

sean la voz que despierte el “genio”, el sonido ar-

monioso que llame a la concordia y al trabajo colec-

tivo por el engrandecimiento de Muros. Ojalá, --

repito—nadie se quede rezagado y entre todos con-

sigamos situar a nuestro pueblo a la altura y en el

lugar que por su historia y por su tradición se mere-

ce. Unos jóvenes ya nos han enseñado el camino.

Así, si no nosotros, tal vez nuestros hijos puedan

también decir un día con orgullo –y permitidme el

plagio-- : SER DE MUROS ES UNA COSA

MUY SERIA ¡.

Page 17: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

17

p/ Amado Barrera.

Non imos detallar cómo é un congrio, caramba, que

estamos en Muros ¡¡, pero daremos algúns datos

curiosos, que tampoco non ten que estar todo o

mundo ao tanto de todo.

IDENTIFICACIÓN: NON CONFUNDIR COA AN-

GUÍA. Non é tan difícil a confusión para un profano.

Daremos só unha clave das varias que hai para

evitar confusións: A aleta dorsal empeza xusto en-

cima do extremo das pectorais, ou sexa, moito

máis adiante ca da anguía.

Do seu HABITAT mencionaremos tamén só o dato

de que habita os fondos dende os máis someros

ata cousa dos 500 metros.

ALIMENTASE de case todo o que pilla, peces, mo-

luscos e crustáceos. Se o congro é xa algo maior,

nótanselle ben as marcas dos tentáculos de pulpos

e calamares que loitaron por non seren comidos.

Caza case exclusivamente pola noite.

REPRODUCCIÓN: É o aspecto máis asombroso e

peor coñecido deste magnífico peixe.:

1º Só se reproducen unha vez. Logo, morren. A

súa idade entón non está moi clara, estímase que

poden facelo entre os 5 e os 15 anos, acadando

entón as súas maiores tallas, do ata 3 metros, as

femias, que se volven branqecinas e que poden

acadar xa os 50 kg. de peso (a metade do peso

corresponde ás gónadas), mentras que os machos

son ben máis pequenos e raramente chegan ao

metro.

2º Para face-la posta de ovos ou esperma vanse a

zoas moi alonxadas (ata o Mar de Sargazos moi-

tos) e profundas (de 1000 a 3000 metros!!)

3º A larva é coma a da anguía, leptocéfala, e tarda

2 anos en pasar polas diferentes fases larvarias,

chegando entón á costa, donde vai collendo cor e

alí se asentará o resto da súa vida. (a angula da

anguía xa sabedes que se mete nos ríos).

3º. PESCA: Xa vimos que morren tras reproducirse,

asi que todo o congrio que se pesca aínda non o

fixo. Pero ás veces cóllense algunhas “bailarinas”,

cando estaban a piques de iniciar a súa emigración

reproductora, que son case que só un envase de

gónada e o resto unha masa xelatinosa que se

desfai na auga e non vale para nada.

Péscase con varias artes: nasa, anzuelo, cerco,

deriva e palangre de congrio, que se cala en el fon-

do.

Un congrio grande éche un trofeo para a pesca

CONGRIO (Conger coger) -O congrio, Rei indiscutible dos nosos fondos mariños costeiros.-

Page 18: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

18

Os nosos fotógraf@s Xosé Sendón Caamanho

Por mais que buscara non din encontrado unha foto

del actualizada. Todo o seu perfil

está cheo de fotos de todo tipo,

pero del tan só unhas poucas, i as

que hai, son de cando era neno. I e

que Pepe e así, unha persoa

inmensamente humilde. Sempre

coa súa cámara ao lombo, é hoxe,

mais ca nunca, un notario da

realidade e da actualidade, porque

non perde ocasión de plasmar e

fotografar canto acontecemento se

produce no noso Concello. Pero hai moito mais. As

súas fotos son auténticas obra de arte, feitas co pincel

dixital do seu obxetivo. Fotos de aquí e de acolá, pero

con uns referentes moi claros: Montelouro e a Vila,

que son fotografados por Pepe con unha excelencia

profesional digna de eloxio. Só contemplar as luces

das súas fotos é como adentrarse nun algo diferente.

Solpores e amenceres son captados por este

Lourean con un tacto primoroso. Poucos como el

poden facelo, por moita cámara que teñan. I é que

Pepe, humilde de seu, traslada ao seu ollo, e de ahí á

cámara, a sensación de paz interior da natureza na

mais perfecta naturalidade.

Page 19: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

19

Page 20: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

20

p/ Nieves Formoso Vidal.

Nas noites de invernía e cando moitas veces

quedabamos ás escuras, me avó e meu pai

xuntaban aos fillos e netos e púñanse a contarnos

contos e recitar poemas. Os contos case sempre

eran de medo, e prefiro non recordalos, pero os

poemas si. Recitados á luz e o calor da lareira,

parecían como si cobrasen vida.

Lembro con especial agarimo un longo poema do

Poeta Añón titulado “El borracho y el eco”. Me avó

o recitaba tal como se si atopara el ás portas do

convento do que fala o poema, e meu pai facía de

eco. Tempos que foron... pero que lembro xunto

ao especial cariño por meu pai e meu avó, e que

quero compartir cos lectores de TMT. Ahi vai unha

pequena reseña sobre o Poeta Añón e o texto do

poema “el borracho y el eco”.

Francisco Añón Paz, nado lo lugar de Boel, no

concello de Outes no ano 1812, faleceu en abril de

1878, foi un escritor e poeta. Estudiou no

Seminario en Santiago. Posteriormente estudiou

Xurisprudencia e licenciouse pola Universidade de

Santiago en 1845.

Participou na Revolución Galega de 1846 e tivo

que fuxir a Portugal. Viaxou tamén a Francia e

Italia. En 1861 estudiou xornalismo en Madrid e

algúns anos máis tarde viviu novamente en

Portugal.

Francisco Añón Paz foi un dos grandes pioneiros

do Rexurdimento. Escribiu uns cento corenta

poemas en castelán, galego e portugués. Ata 1920

algúns dos seus versos foron publicados. A Real

Academia Galega dedicoulle o Día das Letras

Galegas en 1966

Nas noites de invernía...

EL BORRACHO y

EL ECO

Noche oscura y tenebrosa

Tan achispado iba Antón

Que cayó de un tropezón

En la senda borrascosa

Lanzó un recio juramento

Diciendo:

¿quién se cayó?

Y en la pared del convento

Resonó el eco;

-YOOOOOOOO…

-Mientes, fui yo quien caí

Y si el casco me rompí

Tendré que gastar pelucas

-LUCASSSSSSS…

-No soy Lucas, ¡voto a Dios!

Y nos veremos los dos

Tunante de farfantón

-ANTONNNNN…

-¿Me conoces? ¡Eh tunate!!

Pues espérate un instante,

conocerás mi navaja.

-BAJAAAAAAA…

-Bajaré con mucho gusto

¿Te figuras que me asusto?

Al contrario, más me exalto.

-ALTOOOOOOO…

-Alto yo! Piensa el osado.

Que cien lauros que he ganado

Hoy con mengua los marchito?

-CHITOOO....!

-Y se atreve este insolente

Mandar callar a un valiente

¿Qué calle yo, miserable?

-HABLEEEEEEE…

-Hablaré por vida mía

Hasta que con este acero

tu lengua impía taladre.

-LADREEEEEE…

-¿¡Ladrar yo!? ¿Soy perro quizás?

Page 21: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

21

Dime villano ¿do estás?

Que de no verte me aburro.

-BURROOOOOO…

-¿Burro yo? ¡Insulto tamaño!

Vengaré de un modo extraño;

Que el sitio me es oportuno

- TUNOOOO....!

- ¿Mas, dónde está el majadero

Que ya hacerle rajas quiero?

Responda ¿dónde se encuentra?

- ENTRAAAA.....

- ¿Por qué no sales, bellaco?

¿Es que tu valor es flaco

Contra el mío colosal?

- SAAAALL...

Aquí me tienes, cobarde,

Dime ¿quieres que te aguarde?

Do estas? bali!, nadie se me acerca?

— CERCA!

— Pero ¿dónde estás? repito.

Que escuchando estoy tu grito

Mas el no verte me admira?

—MIRA!

— Ya miro; pero que diablo!

Si no veo con quien hablo,

Pues no parece ninguno

—UNO!

— Uno? pues bien, salga ya:

Mi coraje probará:

Le aguardo, aquí me coloco

— LOCO!

— Chanceaste acaso tú?

Por vida de Belcebú

Sal presto; me desespero

— ESPERO!

— Así te burlas de mí?

Responde: quién eres di?

Ya de colera reviento

— VIENTO!.

— Eres algún trasgo inmundo

Ó eres cosa de este mundo?

Habla: nada hay que me asombre

— HOMBRE!

— Mas eres vivo ó difunto?

Aclárame todo al punto

Y con quien hablas repara

— PARA!

— Si eres ánima afligida.

Bien; mas si eres de esta vida,

Hoy mi brazo te destruye

— HUYE!

— En vano intentarlo quieres,

Pues mientras no sé quién eres,

Mi espíritu no se asombra

— SOMBRA!

— Sombra? Dios mío! en tal caso

Perdóneme, que eché un vaso,

Tres cepitas y un bizcocho

—OCHO!

— Ocho! se engaña, pardiez!:

Serían siete tal vez,

Que otra la tomó Ramona

— MONA!

— Lo que es mona, no señor:

Me puso alegre el licor,

Y á Ramonita también

—BIEN!

— Señor, no volveré más:

Fué en el café de D. Blas,

Do estuve con ella sola

—HOLA!

— Es un poco vivaracha,

Pero muy guapa muchacha,

Muy salada y oportuna

—TUNA!

— Eso es tal vez impostura;

Mas ya que V. lo asegura;

Sobre ese punto no alterco

— TERCO!

— Bien, señor, ya no replico.

Si queréis, callaré el pico,

Como si fuera de tabla

—HABLA!

— Pues señor, iba diciendo.

Con ella hablando y riendo

Tomé lo que me convino

—VINO!

— Vino, si señor, un poco:

Dos vasos me han vuelto loco;

Que echase más no penséis.

—SEIS!

— ¡¿Seis?!; No me acuerdo en efecto,

Que tengo siempre el defecto

De no contarlos después

— PUES!

— Mas en medio de todo eso

No se me ha turbado el seso.

Ni á la muchacha toqué

—QUÉ?

— Que no quise abusar de ella.

Pues aunque es muy fresca y bella

Aún tengo alguna virtud

—TÚ?

— Yó, pues que mal hice?, diga.

Cuando le cayó una liga

Se la puse y nada más

—MÁS!

— Ah! sí, me acuerdo, de prisa

Le miré si la camisa

Era lienzo de Cambray

-AY!

— Sombra que todo lo sabes,

Despáchame cuando acabes,

Que por mi parte acabó

—VE.

— Si, gracias, me voy que es tarde:

Adiós! el Cielo te guarde!

Triste sombra veneranda

— ANDA.

Marchose Antón taciturno

Con tímida planta lista.

Recelando que aún le embista

Aquel fantasma nocturno

Que se ocultara a su vista.

Llega a su casa al momento,

Do le esperaba su esposa,

Y afirmó con juramento

Que una sombra pavorosa

Le hablara junto al convento.

Page 22: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

22

p/ Esmu-Carnota

O bebé, a partires da semana 20 do embarazo xa

pode oir. Por iso, aínda que o pqueno non poida

entender as palabras que a súa nai lle di, é moi

recomendable falarlle, xa que si que capta a mu-

sicalidade, o ton e o sentimento que a nai lle

pon ás palabras que lle adica.

Nembargantes, as palabras non son o único me-

dio que ten a mamá para comunicarse co bebé.

A música tamén permite ao neno captar o esta-

do de ánimo e contaxiarse do seu benestar. É

máis, algún estudios científicos, afirman que o

bebé é capaz de recordar ata o ano as melodías

que escoitaron menetres estaba na barriga da

súa mamá.

Escoitar música no embarazo ten numerosos

beneficios tanto para a nai como para o bebé:

estimula a frecuencia cardíaca no feto e a pro-

ducción de endorfinas na nai. A través do oído,

a música actúa sobre todo o ser humán, poñen-

do en marcha resonancias vibratorias que acti-

van millón de células cerebrais, favorecendo o

desenrolo do cerebro.

¿Qué tipo de música é a máis adecuada du-

rante o embarazo?

Dispois de estrudiar durante anos as reacción do

feto en relación á música, o investigador inglés

Michele Clements, chegou á conclusión de que

a música barroca, sobre todo os sons harmóni-

cos e agudos de Vivaldi e Mozart, calman e re-

laxan ao neno.

As conclusións de Clements confirmáronse coas

investigación de Don Campbell, autor do libro

“Efecto Mozart”, no cal relatan os experimentos

que demostran cómo a música do compositor

austríaco e, en Xeral, a música barroca, estimu-

lan as novas conexión de neuronas no cerebro

dos nenos, poruqe son ricas en simetrías e en

modelos recurrentes que conseguen desenrolar

tanto o hemisferio dereito coma o esquerdo,

completando as súas función.

Os seus ritmos e as súas melodías estimular,

ademáis a creatividade e as áreas docerebro es-

pecializadas en favorecer a motivación.

Así que … xa sabedes! Dende o minuto un, po-

ñédelle música ás vosas lindas barrigas!!!!!

OS BENEFICIOS DA MÚSICA NAS MULLERES EMBARAZADAS E NOS XESTANTES

Page 23: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

23

Peirao vello de Cabanas p/ Elixio Vieites.

Tipo de ben: Porto,

Concello: Muros

Parroquia: Santiago de Tal

Lugar: Cabanas (Tal)

Cronoloxía: Descoñecida,

Descrición: Antiguo peirao na parroquia de Tal de

grandes perpiaños ao lado de outro máis moderno.

O último, no que atracan pequenas embarcacións, é

o que sae na foto da páxina do pxom, pero este pa-

rece moito máis anterior. Utilizado en outro tempo

para o desembarco de lanchas que traían peixe, e

sobre todo sardiñas, para as fábricas de salgadura

que tiñan ao seu carón e das cales aínda se conser-

van as ruinas .Forma un conxunto etnográfico pro-

texido do concello de Muros.

Propiedade: Pública

Uso actual: Outros

Código no Catálogo da Xunta:

Categoría do Ben: Catalogado (Catálogo da Xunta

e dos PXOM)

Referencias bibliográficas:

Muros. Ronsel de Pedra. Espiral de mar. Depu-

tación da Coruña Francisco X.Fernández Naval.

Maribel Longueira,ISBN 84-95950-42-1

http://www.planeamentourbanistico.xunta.es/mapes/

MUROS/documents/22396CA015.pdf

Afeccións:

Ten camiño de acceso?: Si

Está cuberto de maleza: Non

Está afectado por algunha obra: Non

Estado de conservación: Malo

Atópase en perigo nestes momentos?:

Está caendo de vello. Os embates do mar aínda

non poden cos grandes perpiaños, pero algún ana-

co está cedendo e ten pequenos derrubes.Ao estar

ao lado de outro máis novo non se visualiza a nece-

sidade de arranxalo

Onde está localizado:

Page 24: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

24

O verán de 1936 en Muros.

En TMT vimos publicando anacos da historia de

Muros. Nos últimos números publicamos sobre

feitos acontecidos en Muros fai case oitenta anos.

Traemos hoxe as páxinas de TMT, un relato pu-

blicado no ano 1938 no libro de M. Silva Ferreiro,

titulado “Galicia y el Movimiento Nacional”, que tal

vez sexa diferente a outros sobre o mismo tema

do acontecido en Muros naquelas datas, pero

sendo TMT una publicación aberta e plural ten a

obriga de ofrecer distintos pareceres sobre os

mesmos feitos históricos. Velaiqui o relato de M.

Silva Ferreiro.

MUROS: Estado social. Movimiento de julio . El

Capitán de Carabineros en Muros. Llegan los

artilleros. Primeras Autoridades.

Abundaba esta comarca en sindicatos y socieda-

des, que de obreras apenas si tenían más que el

nombre; pues, aunque sus componentes eran en su

mayoría gentes de trabajo, no era el sindicato para

ellos, sino ellos para el sindicato. El sindicato no

servía los Intereses del obrero, eran los obreros

los que ciegamente servían los intereses del sindi-

cato, Interés representado casi siempre por las

conveniencias propias de los dirigentes.

Cuatro sociedades se disputaban en el sector

<Muros> la cotización de los trabajadores y ambi-

cionaban, con la esclavización de su voluntad, la

tutoría y administración de sus derechos políticos:

«Unión de Trabajadores de Mar y Tierras, con resi-

dencia en Muros; -Agrupación de Trabajadores y

Agricultores, en Serres, Protección Social Estelrana-

, en Esteiro, con una sucursal faista en Tal, y

Agrupación Socialista de Oficios Varios», en Car-

nota. Todas estas sociedades, excepto la de Tal,

tributaban a la CNT. y a la U.G.T, con predominio

de la primera en Serres y equilibrio de fuerzas en

Muros.

No son los muradanos de carácter levantisco y re-

volucionario; pero, las prédicas demagógicas de

unos cuantos y el ambiente general, hablan lle-

gado a crear un estado social propicio a una

revuelta.

Los primeros días del movimiento transcurren

sin novedad alguna digna de mención. Sólo

cuando a los elementos directivos de las socieda-

des llegaron órdenes concretas o confirmación

de órdenes ya anteriormente recibidas, comenza-

ron a manifestarse las gentes del Frente Popular

en la requisa de aparatos radio, armas y autos

primero y en algunas salvajadas después. La

ocasión era propicia: en Muros no había ni civiles

ni carabineros -la fuerza armada se había concen-

trado en Noya- y ellos, los revoltosos, era los due-

ños del pueblo. Como tales, se posesionaron del

Ayuntamiento y allí establecieron su cuartel gene-

ral.

Page 25: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

25

D. Francisco Marín (Capitán de Carabineros de No-

ya) no se contentaba con dirigir la revolución en

Noya, procuraba también alentar en los pue-

blos circunvecinos, y con este objeto, o con el

más egoísta de preparar todo lo necesario para

cubrir la retirada, se presentó en Muros el día 23,

entrevistándose en el Ayuntamiento con algunos

dirigentes, entre ellos el telegrafista D. Florentino

del Río elemento destacado entre los marxistas a

los que, por su profesión, tenía al corriente de la

marcha del movimiento en España.

De aquella entrevista salió el acuerdo de requi-

sar a D. Antonio Pérez Rodríguez y a la

Vda. de Chas respectivamente, los Bous <Santa

Eulalia> y <Santa Rosa>, que habían de servir

para la huida de los carabineros. Acaso saliese

también del conciliábulo el acuerdo de hacer ex-

plotar una bomba en la casa de D. Pablo Roura,

otra en la casa del Sr. Cura de Serres, y otras

varias en diversos lugares de la misma parro-

quia, hechos realizados hacia el día 24.

En la madrugada del 26, algunos vecinos de Mu-

ros pudieron presenciar, convenientemente protegi-

dos por las sombras de una noche que moría, las

diversas escenas a que dio lugar la llegada y

embarque de los carabineros huidos de Noya, a

los que se unieron algunos dirigentes de la co-

marca, entre ellos José Veloso Mayo (a) <Trosky>.

A pesar de que los Bous estaban ya de an-

temano preparados, los fugitivos encontraron sin

embargo algunas dificultades con que no contaban

y en las que no habían pensado. No contaban

por ejemplo, con encontrar al patrón del Santa

Rosa D. Joaquín Lariño, más dispuesto a escurrir el

bulto que a embarcarse en aquella empresa, a la

que, al fin, le llevó la fuerza de las pistolas

que le encañonaban; ni pensaran en el medio de

acercarse a los Bous un tanto distantes del puerto.

Esta última dificultad había de resolverla Juan

Lestón Tajes (a) <Juanás>, a quien buscaron para

que, como motorista, sirviese una de las motoras

que había amarradas en el muelle, la de Cipriano

Lampón (a) <Pata de Pau>, en la que sucesiva-

mente fueron trasladándose a los Bous carabine-

ros y paisanos, convencidos unos, obligados otros,

y preocupados todos por el resultado incierto de

una travesía amenazada de mil peligros desco-

nocidos.

Al amanecer el día 26, no se veía por las

calles de Muros ni un sólo rojo con apariencias

de tal; los que no se fueron con los carabineros

habían huido al monte Lajeiras vulgarmente conoci-

do por el de <Cruz de Pelos>-, procurando esca-

par así a la acción de la justicia.

El día 30 entra en Muros una sección de Arti-

llería mandada por el Capitán Saavedra, encon-

trando aquel sector completamente pacificado y

unido ya al Movimiento nacional bajo la autoridad

de la G.C. y Carabineros que unos días antes re-

gresaran de Noya.

El Capitán Saavedra nombra delegado de

O.P. en Muros a D. Adolfo del Sel Portillo, y días

más tarde se constituye el Consejo Municipal

formado por D. Adolfo del Sel, D. Pablo

Roura Paz, D. Manuel Rodríguez París, D. Enrique

Goday, D. Manuel Rama Riomayor y D. Pedro

Lestón Mayo, todos los cuales realizaron, en los

primeros momentos, una eficacísima labor, refle-

jada en una espléndida aportación del municipio

de Muros al Movimiento Nacional.

Page 26: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

26

p/ Alianza Uhía Patiño

Non é fácil que neve en Muros porque está ao

nivel do mar, e a temperatura necesaria pra que

se produza o fenómeno metereolóxico da nevada

nunca chega aos mínimos necesarios, pero aínda

así, e como somos un pouco diferentes (case todo

nos pasa), ao longo do século anterior déronse

nevadas en Muros; pequenas nevadas que

encheron o pobo dun branco invernal e que

trouxeron a ledicia do inesperado ás nosas

xentes.

Non se conservan moitas fotos deste fenómeno

extraordinario nas nosas terras, pero as poucas

que hai son un claro testimonio do fermosa que

queda a Vila cando a neve cubre co seu blanco

manto os seus tellados e rúas.

Aquí deixo unhas fotos de diferentes anos nos

que nos visitou a neve. Seguramente que alguén

terá nos seus caixons algunha mais, pero estas

son unha boa testemuña gráfica.

Teño a esperanza de que este ano tamén neve, e

que se cumpra o dito popular que todos

coñecemos: “Ano de neves, ano de bens”.

NEVE EN MUROS

Page 27: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

27

Page 28: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

28

p/ Manuela Tajes.

Tamén se lle chama <garabata>, pero

correntemente dicimos corbata. Esta e unha

prenda de adorno masculina e de uso agora

menos frecuente. Noutros tempos era moi usada e

considerábase un signo de distinción.

Din as estatísticas que aínda que é de uso

maioritariamente masculino, son mais as mulleres

que saben facer o seu nó, que os homes. Isto non

deixa de ser “unha mais” do que foi en algúns

tempos “o sexo forte”.

Na miña casa, na que son a única muller, o meu

marido, pouco usa esta prenda, pero as poucas

veces que quer facelo anda detrás miña para que

lle faga o nó. Eu que lle son de moita paciencia e

moita retranca, sempre protesto e sempre lle digo

que haber cando aprende a facer o dichoso nó. El

sempre me contesta o mesmo: “e para qué estás

tí”. Refunfuño polo baixo..., pero acabo facéndolle

o ditoso nudiño, acompañándolle sempre a mesma

cantinela.... “que xa eres grandiño....”, e nin caso...

el ó del. Pois como caso non me fai cando llo digo,

agora voullo dicir por escrito, que o escrito, escrito

queda. Aí vai como se fai o nó simple da corbata:

Preparación: Sube o cuello da camisa, pecha o

botón e reaxusta a corbata.

Os homes de talla mediana poñerán a parte

pequena da corbata a nivel da cintura. Os homes

con bustos curtos preferirán o nó dobre que é de

forma semellante.

As etapas :

Etapa 1 : Por debaixo do pescozo, cruzar a parte

ancha sobre a parte estreita un pouco mais abaixo

do pescozo.

Etapa 2 : Deslizar a parte ancha por debaixo da

parte estreita.

Etapa 3 : Dobrar a parte ancha por encima da

parte estreita.

Etapa 4 : Pasar a parte ancha por enriba detrás da

corbata colocando o seu dedo índice sobre o nó

que se está formando. Retirar o dedo e deslizar a

parte ancha n interior do nó.

Etapa 5 : Manter a parte estreita, enseguida

delicadamente tirar a parte ancha para cerrar o

nó. Axustar o nó, logo subilo ata o último botón

do pescozo.

Unha vez que o nó está feito, a parte estreita non

se debe ver e a extremidade da parte ancha debe

situarse a nivel da cintura.

Queda escrito, pero como as mulleres e nais

somos así... como somos... e queremos que

maridos e fillos vaian guapos... pois xa sabemos o

que nos toca... seguir facéndolle o nó da corbata

A CORBATA

Page 29: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

29

Presentación en

Esteiro Fotografias: José Manuel Formoso Luces e

Xosé Sendón Caamanho

O sábado 20 de decembro, The Muros Times fixo a

presentación do seu número especial de decembro en

lembranza de Don Ricardo Tobío Rama, recordado

meritoriamente en Esteiro e a súa contorna, por haber

adicado 60 anos da súa vida ao exercicio da profesión

médica con notable saber e especial atención a canto

doente solicitaba da súa ciencia.

O local da Sociedade Esteirana veuse ateigado dun

público que sigueu con total atención as intervencións

dos membros da mesa, que presidiu o Decano da

Facultade de Medicina da Universidade de Santiago

de Compostela, Juan Jesús Gestal Otero, xunto con

Don Francisco Tobío, neto de Don Ricardo, Amador

Martín, autor da biografía, a doutora Dona María

Castiñeira, membro de TMT e Licenciada en

Medicina, e Manuel Lago Álvarez, editor da revista

dixital muradana.

Todos os oradores loaron a figura de Don Ricardo

como a dun home entregado totalmente a súa

profesión e aos doentes, aos que trataba con especial

cariño, como si foran a súa propia familia.

A data escollida para a presentación coincidiu co

corenta e un aniversario do pasamento de Don

Ricardo, ocorrido o 21 de decembro de 1973. Ao

remate do acto, Amador Martín , en nome de TMT,

entregou a familia do recordado galeno, unhas flores

para que foran depositadas na tumba de Don

Ricardo.

TMT no seu afán por poñer en valor o arte, cultura,

historia e tradicións de Muros e as súas xentes,

publicará este ano 2015, números especiais da revista

dixital adicados a Sociedade Protección Social

Esteirana, co galo do centenario da súa fundación, á

pesca de baixura en Muros nos anos 50-60; ao poeta i

escritor Manuel da Roura, e ao médico muradán Don

Antonio Beiro Uhía, falecido en 1932.

Page 30: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

30

COMERCIO Y TRÁFICO MARÍTIMO EN LA GALICIA DEL

ANTIGUO REGÍMEN, 1750-1820 – (II)

(Muros en su apogeo)

p/ Isidro Dubert García

Catedrádico de Geografía e Historia en la Universi-

dad de Santiago de Compostela

2. Coyuntura comercial, comercio costero

y tráfico marítimo

La entrada en vigor de los Decretos de Libre Co-

mercio en 1778, supuso una clara y franca inflexión

en los ritmos del comercio y del tráfico marítimo ga-

llego. A grandes rasgos, su posterior evolución ha-

bría de darse en un marco caracterizado por la cri-

sis del comercio colonial realizado desde A Coruña,

la ausencia de una flota mercante autóctona de

cierto peso y relevancia y el protagonismo del puer-

to coruñés como destino preferente de una parte

sustancial del tráfico marítimo local y, cada vez en

menor medida, del proveniente del norte peninsular

cantábrico y el resto de Europa.

Es en este contexto donde cabe situar el estudio de

la evolución del comercio gallego entre 1796 y

1816. Para ello, contamos con la ayuda de las se-

ries anuales de la avería confeccionadas a partir del

pago del medio por ciento del total del valor de las

mercancías que entraban o salían por los puertos

de Galicia. Un impuesto que sin embargo se encon-

traba afectado por factores que se sitúan más allá

de los aspectos estrictamente comerciales, caso de

la inflación monetaria o de las naturales variaciones

ocurridas en los precios de un mismo producto en

razón de su calidad. Esto significa que a finales del

siglo XVIII y comienzos del XIX su monto total pudo

haber subido levemente respecto a épocas pasadas

sin que la cantidad real de las mercancías con las

que se traficaba hubiese variado de manera signifi-

cativa. Asimismo, también se vio afectado por las

urgencias recaudatorias que la Corona tuvo en de-

terminados momentos, como por ejemplo con pos-

terioridad a abril de 1793 y mayo de 1797, cuando

la avería se duplicó con la intención de conseguir

por esta vía más dinero para hacer frente al coste

de las guerras mantenidas, respectivamente, con

Francia e Inglaterra. Con todo, es este un problema

que se ha planteado en todos los trabajos que han

venido recurriendo a esta fuente, lo cual no ha im-

pedido a sus autores hacer uso la avería en sus

investigaciones. Aunque todos ellos han tenido la

precaución, eso si, de uniformizar sus series y de

querer ver en sus evoluciones la tendencia que en

la media y larga duración ha seguido el comercio

costero del puerto o área regional objeto de estudio.

Los datos manejados a continuación proceden de

las contabilidades del Real Consulado de Comercio

de A Coruña depositadas en el Archivo General de

Simancas, se conserva una copia del registro anual

que los responsables de aduanas de los distintos

puertos consulares tenían la obligación de llevar

acerca de las cantidades, clase, valor de la mercan-

cías y avería pagada por cada partida de carga que

se movía cotidianamente en sus muelles. Dicha co-

pia era remitida luego a A Coruña, donde el admi-

nistrador del Real Consulado procedía a elaborar

con su información un estado general de cuentas

relativo a los beneficios generados ese año por el

comercio marítimo en el reino.

En Galicia, el desarrollo del comercio litoral se vio

afectado por el comienzo de la guerra con Inglate-

rra, motivo por el cual entre 1796 y 1801 tuvo lugar

un descenso escalonado en la recaudación de la

avería (Gráfico nº 1). La actuación a distintos nive-

les del corso gallego y francés y la continua presión

ejercida por los navíos británicos sobre nuestras

costas fueron responsables de la reducción experi-

mentada por el tráfico de barcos en la zona. En

esos años hay noticias que hablan de la entrada en

Oporto de corsarios británicos llevando consigo a

numerosas presas españolas.

La firma de la Paz de Amiens en marzo de 1802

permitió una cierta recuperación del comercio marí-

timo. Y aunque carecemos de datos para los dos

Page 31: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

31

años que siguen a 1803, la información disponible

para 1806 y 1807 nos remite a un retroceso comer-

cial cuyo origen pensamos habría que situar en

1804, fecha de reanudación de las hostilidades con

Inglaterra. Nuevamente, la presión de sus navíos

sobre los puertos gallegos fue constante. Así se

desprende por ejemplo de lo sucedido en la villa de

Muros. En junio de 1805 los ingleses desembarca-

ron en ella y tras una breve refriega con el pequeño

retén militar que la defendía, procedieron a inutilizar

los cañones del castillo que custodiaba su ensena-

da. Unos meses más tarde, en enero de 1806, un

barco enemigo se acercó hasta la villa para bombar-

dearla, mientras que en marzo de ese mismo año,

cuatro lanchas inglesas conseguían sacar a remol-

que y hacerse con el control de una fragata france-

sa, la Alcides, que previamente se había amparado

en puerto. Como es lógico, estas acciones no solo

afectaban al cabotaje practicado en la ría o entre las

rías vecinas, sino también a la pesca y a los tráficos

marítimos de mayor envergadura que los pataches y

pinazas muradanos realizaban hacia el norte de Es-

paña. En suma, condicionaban la vida económica de

los puertos gallegos, contribuyendo además a enca-

recer las primas de los seguros, a depreciar el valor

de las mercancías almacenadas y a generar gran-

des pérdidas a los comerciantes locales, cuya res-

puesta solía pasar por financiar las actividades del

pequeño corso. El comienzo de la Guerra de la In-

dependencia y el cambio de alianzas internacionales

que ésta supuso para España, explican el relativo

auge por el que atravesó el comercio costero de Ga-

licia a partir de 1809-1810. Un despegue basado en

un tráfico alimentado casi en exclusiva por barcos

de procedencia inglesa y portuguesa. Dadas sus

particulares características, dicho tráfico se mantuvo

activo hasta el mismo fin de la guerra, en 1813, mo-

mento en que inició un paulatino retroceso, que a su

vez se vio seguido por el del comercio marítimo

(Gráfico nº 1). Un buen ejemplo de esto lo tenemos

en A Coruña, donde el porcentaje de buques de

bandera inglesa y portuguesa al total de barcos ex-

tranjeros atracados en puerto pasó de ser un 95%

en 1813, a un 57% en 1815 y a un 50% en 1816.

Frente a este panorama, en Cantabria la apertura de

hostilidades con Inglaterra en 1796 se tradujo en las

caídas experimentadas por su comercio marítimo

durante los años de guerra (1797-8 y 1800-1) y en

su franca y neta recuperación durante los de paz

(1796, 1802-4). Con posterioridad a 1804 ese mismo

comercio sufrió un intenso y prolongado declive has-

ta 1813, contrastando de este modo con lo sucedido

en Galicia, sobre todo a partir de 1809 (Gráfico nº

1). Aunque más interesante que ese contraste, es

que el volumen de negocio relativo a la recuperación

comercial de Cantabria en 1802-4 superase con mu-

cho al conseguido por el noroeste peninsular en las

mismas fechas, sin ir más lejos, hasta en un 46% en

1803. Algo que resulta llamativo habida cuenta que

el comercio marítimo santanderino estaba inmerso

en una profunda recesión desde al menos 1793, por

lo que la mencionada recuperación de 1802-4 no

hace sino poner de relieve la hondura de la crisis por

la que atravesaba el comercio marítimo gallego des-

de 177. Una decadencia que en este caso hay que

poner en relación con el cuestionamiento que los

Decretos de Libre Comercio, aparecidos ese año de

1778, hicieron del privilegio que hasta entonces ha-

bía tenido A Coruña para comerciar con el Nuevo

Mundo en régimen de monopolio (Gráfico nº 2). Por

esta razón, no deja de sorprender el acusado peso

que los tratos realizados en el puerto coruñés tuvie-

ron en el marco del comercio costero gallego, ya

que entre 1796 y 1816 fueron responsables de la

recaudación del 63.1% del total de la avería, frente

al 28.6% de Vigo o al 8.3% de los restantes 35 puer-

tos agregados al Real Consulado.

Pese a la preponderancia de la que gozó en Galicia,

el comercio marítimo coruñés se hizo eco en su de-

cadencia de los efectos originados por las diferentes

guerras que España mantuvo con Francia e Inglate-

rra, así como de los cada vez menores beneficios

que desde 1778 generaban los intercambios con el

Nuevo Mundo. En este contexto, lo destacable es

que su protagonismo en el seno del comercio que

tenía lugar en los puertos consulares no haya deja-

do de incrementarse con posterioridad a ese año de

1778, hicieron del privilegio que hasta entonces ha-

bía tenido A Coruña para comerciar con el Nuevo

Mundo en régimen de monopolio (Gráfico nº 2). Por

esta razón, no deja de sorprender el acusado peso

que los tratos realizados en el puerto coruñés tuvie-

ron en el marco del comercio costero gallego, ya

Page 32: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

32

que entre 1796 y 1816 fueron responsables de la

recaudación del 63.1% del total de la avería, frente

al 28.6% de Vigo o al 8.3% de los restantes 35

puertos agregados al Real Consulado.

Pese a la preponderancia de la que gozó en Gali-

cia, el comercio marítimo coruñés se hizo eco en su

decadencia de los efectos originados por las dife-

rentes guerras que España mantuvo con Francia e

Inglaterra, así como de los cada vez menores bene-

ficios que desde 1778 generaban los intercambios

con el Nuevo Mundo. En este contexto, lo destaca-

ble es que su protagonismo en el seno del comercio

que tenía lugar en los puertos consulares no haya

dejado de incrementarse con posterioridad a esa

fecha, o lo que es igual, con posterioridad al inicio

de una crisis que a partir de 1787 se agravaba a

pasos agigantados31. Lo prueba que el montante

de las operaciones comerciales cerradas en A Co-

ruña en 1763-65 supusiesen el 20.1% del comercio

marítimo de Galicia, en 1765-68 el 46.8%, en 1768-

78 el 52.5%, en 1796-1803 el 60.4%, en 1806-12 el

50.9% y en 1815-16 el 66.5%.

Tres serían las razones que a nuestro juicio contri-

buirían a explicar esta paradoja. Primera, la incapa-

cidad de los grupos mercantiles y de las protobur-

guesías de las distintas villas litorales para buscar y

poner en marcha por si mismas alternativas comer-

ciales diferentes a las imperantes en sus respecti-

vos puertos, centradas mayoritariamente en la pes-

ca, y en consecuencia, las dificultades para que

éstos viesen modificada su posición relativa dentro

del esquema comercial aparecido en Galicia en

1785. Segunda, el excesivo peso que los intercam-

bios trasatlánticos alcanzaron en el interior de la

estructura comercial gallega más allá de 1765, al

punto de haber conseguido situar en dependencia

de su particular lógica a una parte significativa del

cabotaje gallego, en particular, y al realizado por los

pataches y pinazas hacia los principales puertos del

norte de España, en general. Tercera, las induda-

bles ventajas que a los mercaderes coruñeses re-

portaba la centralización y jerarquización implícita

en el sistema comercial instaurado en Galicia por el

Real Consulado, además, claro está, de que su lo-

calización física radicase en la misma plaza donde

ellos operaban, lo cual les facilitó, primero, hacerse

con su control, y luego, hacerlo funcionar en benefi-

cio de sus intereses.

La atención que en las páginas siguientes prestare-

mos a estos tres aspectos, por otro lado muy rela-

cionados entre si, confiamos nos ayudará a arrojar

luz sobre facetas poco conocidas del comercio y el

tráfico marítimo en la Galicia de finales del Antiguo

Régimen.

La incapacidad de las elites mercantiles de A Coru-

ña para reorientar sus actividades en una dirección

diferente a los beneficios generados por el comer-

cio colonial a partir de 1778, se hace patente en su

paulatina especialización en la reexportación de

productos textiles y manufacturas no gallegas en

dirección a América. En el marco de una coyuntura

recesiva, este fue uno más de los elementos que

contribuyó a acentuar el carácter deficitario del co-

mercio marítimo coruñés, puesto que a medio plazo

acabó ayudando a que en él primasen en exceso

las importaciones sobre las exportaciones: hasta en

un 77.9% del valor de los tratos realizados en 1796-

1801 y en un 90% en los de 1815-1816. La intro-

ducción entre esos dos momentos de materias pri-

mas, oro, plata, frutos y géneros americanos tendió

a incrementarse, al igual que la de productos y ma-

nufacturas extranjeras, mientras que la exportación

de géneros nacionales a los mercados del Nuevo

Mundo caía en picado (Tabla nº 1).

Todo indica que frente a la adversidad, los grupos

mercantiles de A Coruña optaron por reforzar la

relación con la que había venido siendo su fuente

de ingresos más rentable y segura antes que por

diversificar sus actividades. Y aunque solo un dete-

nido estudio de la burguesía local podrá llegar a

darnos una explicación satisfactoria del porqué de

este comportamiento, cabe apuntar ahora que qui-

zás todo se debiese a que los márgenes de ganan-

cia que todavía arrojaban los intercambios tras-

atlánticos los hacían particularmente atractivos para

los integrantes de la segunda generación de comer-

ciantes aparecida en la ciudad con posterioridad a

1778. Es decir, para aquella en cuya composición

predominaban los funcionarios de correos, los mili-

tares o los funcionarios de la administración local.

Individuos que acudían al negocio atraídos por la

facilidad y rapidez de las ganancias que obtenían

como comi-sionistas, si bien, incapaces en todo

punto de modificar a medio plazo las bases del co-

mercio colonial gallego o de proponer alternativas

Page 33: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

33

viables al mismo.

Esa incapacidad para buscar y encontrar un recam-

bio a los beneficios generados por el comercio ame-

ricano no fue exclusiva de las elites mercantiles co-

ruñesas. A otro nivel es posible hallarla también

entre las protoburguesías comerciales de las pe-

queñas villas litorales situadas en la mitad norte de

la fachada atlántica, donde en más de una ocasión

se pusieron de manifiesto tanto las dificultades que

tuvieron como el desinterés que mostraron en hacer

evolucionar el comercio local más allá del

“monocultivo pesquero” que en ellas se practicaba y

que tan buenos dividendos les reportaba.

Por ejemplo, y por seguir con un caso al que ya se

ha hecho alusión, a comienzos de la década de

1750 un 64% de los 452 hogares catastrados en

Muros estaban encabezados por marineros ma-

triculados. Al igual que la mayoría de los varones

de la villa, casi todos ellos estaban enrolados en

alguna de las 77 lanchas de pesca de entre 25 y 50

quintales que faenaban en la ría, o en los 19 pata-

ches y pinazas que durante la época de la sardina

sacaban el pescado salado en ella hacia los puertos

del País Vasco, a veces, tras haberse detenido en

A Coruña a completar carga. En el tornaviaje solían

traer consigo brea y alquitrán francés e hierro vas-

co. Este último era transportado luego por las men-

cionadas lanchas a Vigo o a los principales puertos

del norte de Portugal. Sin ir más lejos, entre co-

mienzos de julio y mediados de agosto de 1756 las

encontraremos descargando en los muelles de

Oporto un total de 2.465 toneladas de hierro en ba-

rra vizcaíno, mientras que entre finales de marzo y

abril de 1757 desembarcarían 732 toneladas

más36. Terminada la temporada de sardina, los

patrones y las tripulaciones de los pataches y pina-

zas muradanos pasaban a ganarse la vida en el

cabotaje con el transporte de fletes ajenos, hasta

que con el reinicio de la misma volvían una vez más

a Muros antes de encaminar sus pasos en dirección

a los puertos vascos.

Esta estructura comercial estaba controlada por un

reducido grupo de individuos que guardaban entre

si relaciones de tipo familiar o profesional y que,

además de dar cabida en su seno a mercaderes

foráneos, integrantes de las elites del gremio del

mar local y a patrones de los barcos de la villa, con-

taba con la presencia de hidalgos, regidores munici-

pales y canónigos de la iglesia colegial. Gentes a

las que el negocio proporcionaba substanciosas

ganancias, de ahí que lo mantuviesen en el tiempo

sin introducir grandes innovaciones. Que esto fue

así, nos lo indica por ejemplo el hecho de que a me-

diados de los años setenta Muros fuese presentada

en los escritos de destacados ilustrados gallegos y

españoles como una villa marinera modélica por

esa exitosa combinación de pesca y salazón, co-

mercio con el norte de España y transporte de fletes

ajenos38. También que unos pocos años más tar-

de, en septiembre de 1797, podamos encontrar a

Manuel Álvarez, vecino de Muros y patrón de la pi-

naza Nuestra Señora del Rosario, desembarcando

en Vigo algo más de un quintal de brea y alquitrán

procedente de la villa francesa de Bayona. Del mis-

mo modo que en junio de 1803 veremos a Bartolo-

mé Longa, dueño y patrón del patache muradano

Nuestro Señor San José, entregar en ese mismo

puerto los géneros traídos de Bilbao o, y ya para

dejarlo, en junio de 1816 a Manuel Porrúa, vecino

de Muros y capitán de la pinaza Nuestra Señora del

Camino, situar en los muelles vigueses las 920

arrobas de brea y alquitrán contratadas en el sud-

oeste de Francia semanas atrás39. Travesías que,

en mayor o menor grado, dejaban su impronta en

los registros de avería de los principales puertos

vascos.

En suma, todo apunta a que entre 1750 y 1816

quienes controlaban el comercio muradano estuvie-

ron lejos de favorecer la búsqueda de alternativas a

un sistema de intercambios que pivotaba sobre el

“monocultivo pesquero” y el transporte de sardina y

carga complementaria a Asturias, Cantabria, el País

Vasco o el sudoeste de Francia.

Por esta razón, no es extraño que la villa de Muros

apenas si fuese responsable de la recaudación de

poco más del 1.1% de la avería ingresada por el

Real Consulado de Comercio de A Coruña entre

1796 y 1816, motivo por el cual en todos esos años

le fue imposible modificar su posición relativa dentro

del esquema portuario instaurado en Galicia en

178541. En estas condiciones, menos extraño re-

sultará aunque el cabotaje de la flota de Muros al

País Vasco, como el practicado por los barcos de la

mayoría de las villas marineras situadas al norte de

Page 34: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

34

su ría, se viese condicionado por los problemas que

en esos años conocía el comercio colonial de A Co-

ruña.

La información recogida en el Gráfico nº 3 se hace

eco de ese condicionamiento. En él es posible ad-

vertir como el tráfico marítimo gallego con destino a

Bilbao experimentó un rápido y primer impulso entre

1753 y 1764, coincidiendo con las obras de cons-

trucción del arsenal de Ferrol, y un segundo, escalo-

nado de 1765 a 1777, coincidente a su vez en el

tiempo con la duración del privilegio de A Coruña

para comerciar con América en régimen de monopo-

lio. El cuestionamiento del mismo a raíz de la entra-

da en vigor de los Decretos de Libre Comercio en

1778, supuso el lento e inexorable declive de un ca-

botaje compuesto en su mayor parte por pinazas y

pataches.

Se pone entonces de manifiesto la incapacidad tan-

to de las elites mercantiles de A Coruña como de las

diferentes villas marineras para modificar las bases

de sus respectivos comercios locales, o para alterar

la estrecha relación de dependencia que ambos

mantenían entre si. Por esta razón, tras 1778 el tráfi-

co y el comercio marítimo ejercido desde la mitad

septentrional de la fachada atlántica entraría en re-

gresión.

Frente a esto, la lógica comercial imperante durante

la segunda mitad del siglo XVIII en las villas litorales

situadas al sur de la ría de Muros fue otra. Como

tendremos oportunidad de mostrar en el siguiente

apartado, todo giraba en ellas alrededor de la saca

de sardina a los puertos del norte de Portugal. Igual

ocurría en Vigo, desde donde la mencionada sardi-

na era además exportada a las costas del sur y Le-

vante español. Tras el cierre del mercado portugués

al pescado gallego en 1774 y el inicio del ciclo de

guerras con Inglaterra en 1778, Vigo acabaría con-

virtiéndose en el gran puerto del sudoeste de Gali-

cia43. En un primer momento esto fue posible gra-

cias a la actividad exportadora desarrollada por los

factores catalanes, mientras que, en un segundo,

pesaron en ello los beneficios que a la villa le repor-

taba: a) la práctica del corso marítimo, b) el acceso

al comercio americano, c) la importación-

exportación de los más variados productos del norte

de Europa, la costa cantábrica y el sur y este de la

península Ibérica, d) la redistribución de una parte

de esos productos en la propia Galicia, y e) la siste-

mática expedición del vino del Ribeiro hacia Ferrol y

A Coruña.

Un último aspecto que explica esa preeminencia de

A Coruña en el seno de un comercio marítimo galle-

go en recesión, tiene que ver con los efectos deriva-

dos de la jerarquización y centralización inherente al

sistema comercial instaurado con el nacimiento del

Real Consulado. A medio plazo ambos factores, je-

rarquización y centralización, funcionaron en benefi-

cio de las elites mercantiles coruñesas, más aun,

cuando éstas no dudaron desde su mismo naci-

miento en hacerse con el control de la institución.

Fue así como pronto comenzaron a identificar sus

propios y particulares intereses con los del conjunto

de Galicia. En este sentido, conviene no perder de

vista que el grueso de las aventuras industriales fi-

nanciadas por el Real Consulado, lo fueron en fun-

ción del potencial valor que éstas tenían para pro-

yectar el comercio local en el marco las transaccio-

nes que se confiaba en poder realizar desde el puer-

to de A Coruña. Nos lo indica, por ejemplo, el hecho

de que la mayor parte de las escuelas taller y las

fábricas abiertas con su ayuda se localizasen en las

inmediaciones de la ciudad. En línea con esto se

encuentran sus continuas negativas a favorecer la

descentralización y flexibilización del sistema consu-

lar. Lo prueba la firme y decidida oposición del co-

mercio coruñés, manifestada por boca del Real Con-

sulado, a la incorporación de Vigo a los beneficios

de la Carrera de Indias (1783), al nacimiento de una

institución semejante en Ferrol (1797) y Vigo (1820),

o a la habilitación del puerto de Carril para negociar

con buques extranjeros (1813). Parece evidente

pues que la preeminencia de los grupos mercantiles

de A Coruña en el comercio marítimo gallego pasa-

ba por el mantenimiento de un sistema que habría

de revelarse poco eficaz a la hora de sentar las ba-

ses para el futuro desarrollo comercial del reino.

Page 35: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

35

O candil do diaño

p/ Manuel M. Caamaño

Un dos sucesos mais asombrosos que podo lem-

brar na miña dilatada vida como mariñeiro, é o epi-

sodio “ do farol”.Foi tan grande o desconcerto e a

conmoción que xerou este episodio entre os meus

tripulantes e un servidor mesmo , que decidimos de

mutuo acordo, non contarllo a ninguén ao chegar a

porto, pois temiamos ser tomados por ilusos ou

simplemente por mentiráns.Todo isto aconteceu un

día de verán alá polo ano 90 do pasado século. Un

día que o mar era chan como a superficie dun barril

de aceite e nin unha lixeira brisa atenuaba o calor

reinante.Faenabamos ao Oeste de Cabo Vilán nas

proximidades dun pecio de procedencia e nome

descoñecido o que nos chamamos para diferencia-

lo de outros o casco do Celta. Como estaba tan

calma, decidín aproximarme mais do que sensata-

mente debe facerse coas redes ao casco , con tan

mala fortuna que prendemos nel.Logo de varias

horas e múltiples esforzos, fomos capaces de des-

enganchar as redes do pecio , sen mais avaría que

a rede rota e a conseguinte perda de tempo.Non

obstante ao baleirar o contido do saco na cuberta, a

pesca resultante foi bastante boa, o que mitigou

parte do tempo perdido. Preparamos outra rede e

volvemos a largar os artes.Logo, mentres os mari-

ñeiros seleccionaban a pesca , ocorreu algo inaudi-

to , do que aínda hoxe en día despois de tantos

anos resístome a crer o que viron os meus ollos.

Porque non o dubidedes nin un solo intre, iso e

soamente iso, foi o que viron estes olliños, os que

vermes algún día han de comer.Un obxecto estraño

de metal , que en un principio asemellóuseme a

una caixa, apareceu entre a pesca.Baixei a cuberta

para ver de preto o que era, e ao observalo mais

polo miúdo vin o que parecía ser unha especia de

caixa de latón coa forma dunha pequena casa e

cunha porta en cada un dos seus catro lados; No

seu pináculo tiña unha argola , que supoño seria

para poder penduralo, e non mediría mais duns 30

Cm. De alto por 15 de lado.Era claramente un farol

de aceite dos que se usaban antigamente nos ve-

llos navíos de vela, para nas noites de navegación

alumear, e así facerse visible para outros posibles

barcos que navegasen preto da súa derrota.Un ma-

riñeiro alcumado “O Valente” manipulaba o farol ca

intención de abrir algunha das súas portas , e can-

do por fin o conseguiu, cal seria a nosa sorpresa ao

poder ver... que o farol estaba aceso!. Unha feble

luz tilitaba no interior da lanterna.“O Valente” non

fixo honor ao seu nome neses momentos , foi tal a

súa sorpresa que

deixou caer o “artiluxio do Demo” na cuberta, como

se mesmo fora cousa do diaño o que acababa de

ver.

Nun longo período de tempo no que ningún de nós

se atreveu a tocalo , observabamos a súa luz acesa

e desafiante a todas as leis coñecidas da física e

da razón. Entón eu, posuído dun valor que tan so

proporciona o medo , nun rápido movemento guin-

dei o farol por fora da borda o mar. Durante moito

intre , mentres o farol regresaba de novo ás profun-

didades mariñas (das que nunca debería haber saí-

do), puidemos ver aínda a súa terrorífica luz, logo ,

nada.Quedamos todos un bo intre atónitos , sen

mediar palabra entre nós , ata que se nos foi pa-

sando o pasmo e o susto.Decidimos non contarllo a

ninguén o chegar o porto, pois certamente nadie

nos houbese crido e houbésenos tomado por men-

tiráns ou por algo aínda peor.

Agora pasado o tempo , decídome a contalo, ca

intención de compartir con todos vos tan pavoroso

acontecemento, facendo de este modo un claro

acto de confesión co que tratar de aliviar os pe-

sadelos que me perseguen dende aquel maldito

día.

Aínda hoxe , logo de tantos anos, ao lembrar aque-

la lúgubre e tenue luz daquel maldito farol, volvo a

estremecerme coma se aquel brillo diabólico me

estivese alumeando aínda.

Page 36: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

36

p/ Xokas Figueiras.

Tipo de ben: Cruceiro, Paisaxe natural,

Concello: Muros

Parroquia: Louro (Santiago)

Lugar: O Ancoradoiro

Outra denominación do ben: Cruz de Pepe da

Pedra

Cronoloxía: Século XX,

Descrición: Situada na Punta Lens, moi preto do

complexo vacacional e praia do Ancoradoiro. Enci-

ma dun penedo érguese unha cruz de pedra de es-

caso metro de altura nun entorno natural privilexia-

do, conmemora a Pepe “da pedra” que achou a

morte naquel lugar sendo arrastrado polo mar no

ano 1960. A cruz ten pegadas dúas placas metáli-

cas cos seguintes gravados: a inferior di “SOCIO

AMIGO, YA ESTAS EN EL MAR QUE TANTO

AMASTE AHORA DINOS: ¿QUE ES LO QUE HAY

MAS ALLA DE LAS ESTRELLAS”; e a superior, “A

mis Padres para siempre”.

Propiedade: Descoñecida

Uso actual: Outros

Código no Catálogo da Xunta:

Categoría do Ben: Non está inventariado

Elementos mobles:

Tradición oral:

Referencias bibliográficas: INVENTARIO DO

PATRIMONIO MARÍTIMO PESQUEIRO NO ÁMBI-

TO DAS CONFRARÍAS DE PESCADORES DE

MUROS, LIRA, O PINDO, FISTERRA E LAXE

Afeccións:

Ten camiño de acceso?: Si

Está cuberto de maleza: Non

Está afectado por algunha obra: Non

Estado de conservación: Moi bo

A Cruz de Punta Lens

Page 37: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

37

A voz dos nosos poetas

A PAZ DO NADAL Por Marcelino García Lariño

________________

Hoxe veu nacer ó Mundo

para ser seu Salvador,

da maneira mais humilde

Xesús, fillo do Señor.

Por non atopar pousada

San Xosé e mais María,

foron durmir a un portal

que xa estaba en ruína.

E a isto da media noite

María pariu un meniño;

noite fría e de xeada

na que naceu Xesusiño.

Guiados por unha estrela

para Belén saen tres Reis

a adorar e agasallar

a este Neno Rei dos Reis.

O home e incapaz

de darlle o Mundo solaz.

Só o Neno que naceu hoxe

traerá o Mundo a PAZ.

VAL DE BADERNADO p/ Agustín González López.

Sobre o val de Badernado

a néboa baixou dois montes,

deixou o val asolagado...

Serres, Baño, Rebordelo,

Portugalete, A Abesada,

Eiroa, Fondo, O Castelo,

Retorta, Burleo, A Acea,

Boavista, Valdexería,

A Virxe, na súa area,

eran só néboa sombría...

Mais de repente aquel raio

que cara ao mar descendía...

era o sol que aparecía

por San Miguel de Sestaio...

Page 38: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

38

A DON CASIMIRO TORRES POMBO

IN MEMORIAM p/ Manuel Lago Álvarez

A redacción de TMT, fíxome o difícil encargo de

escribir sobre Don Casimiro. Difícil vaime ser,

porque foron moitos de relación e moitos anos

tamén de colaboración directa na redacción e

edición da Folla Parroquial de Muros, grande

etapa na que aprendín del un pouco de todo o seu

gran saber. Tan cercana foi a nosa relación que a

mais de un deulle por dicir que eu era o cómplice

de Don Casimiro, e digo eu, que si ser cómplice, é

ser alumno dun home de Deus, síntome

inmensamente orgulloso.

O 15 de xaneiro de 2014, os 85 anos de idade,

faleceu don Casimiro, quen foi durante cuarenta e

dous anos o noso párroco, párroco de San Pedro

de Muros. Don Casimiro chegou a Muros o día 17

de marzo de 1966, para cubrir a vacante que

deixara o anterior párroco don Ramón García

Longo, que falecera o día 9 de febreiro dese

mesmo ano. O que en principio ia ser o cubrir

temporalmente a vacante deixada polo vello cura

don Ramón, converteuse nunha estancia

duradeira no tempo.

Don Casimiro naceu na parroquia de San Estevo

de Noalla, (concello de Sanxenxo), o 28 de agosto

de 1928. Fillo de Don Casimiro Torres e Dona

Elisa Pombo, foi o segundo de cinco irmáns. Xunto

con él, os seus irmáns Maruxa, Luís, Berta e Suso,

foron criados nun ambiente familiar profundamente

cristián. Despois de facer os estudos

correspondentes, o 28 de xuño de 1953 foi

ordenado sacerdote polo Cardeal Quiroga

Palacios, sendo o seu primeiro destino a parroquia

de Santo Tomás de Piñeiro, e logo a do Carme, en

Seixo (Pontevedra). Logo de case once anos nesa

parroquia, na que promoveu a construción do novo

templo parroquial foi destinado a de Muros.

E a Muros chegou en marzo de 1966,

comenzando a súa labor pastoral poñéndolle o

acelerador a Conferencia Local de San Vicente de

Paúl para a asistencia as familias mais

desfavorecidas, e o longo dos anos, pondo en

marcha as necesarias obras na igrexa parroquial,

na casa reitoral e nas capelas da parroquia. Foron

42 anos como o noso párroco nos que deulle un

pulo á vida da parroquia: reinstaurar a Adoración

Nocturna, que desaparecera nos anos da guerra,

logo de ser fundada en Muros no ano 1918;

creación das Comunidades Neocatecumenales,

que foron as primeiras de Galicia, posta en marcha

da Folla Parroquial, creación das confrarías de

Semana Santa, e tamén, como non, a súa grande

labor de apostolado, e o fomento das vocacións

sacerdotais, das que Muros se sinte orgulloso. No

ano 2008, véndose moi enfermo, presentou a

renuncia canónica ao Sr. Arcebispo que lle foi

aceptada, pero non por iso deixou de traballar e

colaborar co novo párroco en todo canto puido.

Page 39: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

39

Puidera contar cento e moitas anécdotas das

miñas longas conversas con Don Casimiro, pero

voume quedar con dúas o tres. Nos últimos anos

era eu, xunto coa a súa fiel Mari-Carmen quen o

acompañabamos a Santiago ás consultas

médicas. Os dez primeiros minutos de viaxe eran

para cambiar impresións sobre o acontecer da Vila

e da parroquia; logo... a rezar o rosario no coche.

E entre padrenuestro e padrenuestro... a súa voz:

“adelanta a ese...” “pon la cuarta”, etc, I eu dicíalle:

don Casimiro, vde. rece que do coche encárgome

eu ¡, I el respondía: “Tú obedece, que se puede

estar a lo divino y a lo humano”. E outra: tiña Don

Casimiro un gato de notable porte, o que a min me

permitiu chamarlle “kaifás”, pese o que el lle

chamaba sempre “don gato”. Pois aconteceu que

unha parroquiana lle chamou ao seu gato “judas”.

El alporizado, e con voz forte díxolle: “en mi casa,

judas no, en mi casa, judas, no ¡. E así quedou a

cousa. E xa rematando... Entereime, o mesmo

dia 15, en casa de Marcelo da Rabela de que

estaba internado no hospital de Santiago e de

inmediato falei con el interesándome polo seu

estado, e cal sería a miña sorpresa... que me foi

levando na conversa de forma que era el o que me

estaba preguntando pola miña saúde.. que si

tomaba as pastillas... que si me tiña que coidar.

Lonxe de min pensar, que dúas horas despois Don

Casimiro xa non estaba entre nos. O resto... xa é

historia conocida.

Don Casimiro foi unha persoa de carácter

forte de pero grande e nobre corazón. Me ten

rifado moitas veces, pero aos tres minutos xa lle

pasara o enfado. Pode que non fora santo da

devoción de moitos, e que tivo os seus momentos

de luces e de sombras, pero os que o coñeciamos

ben sabemos que foron mais as luces que as

sombras. Xa retirado de párroco había moita xente

que lle dicía: “canto o botamos de menos”, i el

respondía: “ya lo sé, pero después direis más: no

hubo mejor cura que el que murió ni mejor

campana que la que rompio”.

O paso de Don Casimiro por Muros non

pode ser como unha cantiga perdida no vento ¡,

Muros ten unha débeda de gratitude con Don

Casimiro, un sacerdote exemplar que dedicou

corenta e oito anos da súa vida a unha terra allea

a súa, pero na que soubo integrase e comprender

e atender as súas xentes. Esta gratitude debe

perdurar no tempo, e que mellor para iso que

otorgarlle a Medalla de Ouro da Vila a título

póstumo e adicarlle unha rúa, que ben poderá ser

a que sobe da praza do concello ata a igrexa

parroquial. Ahí queda o meu sentir, que creo

comparten moitos muradanos. Que quen teña que

decidir, decida.

Page 40: The Muros Times nº 20 xaneiro 2015

40