türkiye’de mikroelektronik sektörü – neredeyiz , neler yapılabilir ?

Türkiye’de Mikroelektronik Sektörü – Neredeyiz, Neler Yapılabilir?

Günhan Dündar, Devrim Yılmaz Aksın, Selçuk Talay, Faik Başkaya,

Müştak Yalçın, Şeyda Aygın, Murat Eskiyerli

Mikroelektronik Nedir?

• 1958 yılında ilk tümleşik devre iki transistörden oluşmaktaydı. Texas Instruments firmasından Jack Kilby’nin tasarımıydı.

• 2010 yılındaki Intel Core i7 mikroişlemcisinde 2.3 milyar transistör bulunmaktadır.

Mikroelektronik Nedir?

• Son elli yılda her yıl %53 bileşik büyüme hızı göstermiştir. Tarihte hiç bir teknoloji böyle bir hızı bu kadar uzun süre gösterememiştir.

• 2008 yılında dünya çapında 1019 transistör üretilmiştir.

Elektronik Sektör Büyüklüğü

• ABD’de 250 Milyar USD ve 2,5 milyon kişiye iş imkanı

• Birleşik Krallık’ta 23 Milyar sterlin ve 250,000 çalışan

• Bu sektörün sürücü gücü mikroelektroniktir.

Mikroelektronik Sektörünün Alt Alanları

• Artan üretim Moore kanununa göre giderek küçülen boyutlar sayesinde olmaktadır.

• Yeni üretim teknolojileri 18 ayda bir hayata geçmektedir.

• Mikroelektronik üretim alt alanı son derece pahalı bir alt alandır. – 45nm boyutu için tesis kurulması 2,3 milyar USD,

araştırması 3 milyar USD. – Bu rakamlar yalnızca 65 nm üretim yapan bir firma için

geçerli.


• Moore ötesi tümdevre üretimi– Bipolar– Optoelektronik (kamera vb)– MEMS– Polimer elektroniği


• Mikroelektronik tasarım yazılımları• 15 Milyar USD’lık bir sektör• 12 Milyar USD’lik bir kısmı üç şirket tarafından

kontrol ediliyor.


• Üretimsiz tasarım evleri• Sektörün dünyadaki 2011 yılı cirosu 65 Milyar

dolar.• Türkiye’nin payı sıfıra yakın.• İki tip üretimsiz tasarım evi var:– Sipariş üzerine tasarım yapan ya da tasarımlarını IP

olarak başka firmalara küçük ve uzman firmalar.– Üretici ile anlaşarak tümdevre satanlar.

Mikroelektronik Tasarım Döngüsü

• İsterlerin belirlenmesi• Tasarım fikri• Tasarımın geliştirilmesi (yazılım araçları)

• Üretim (anlaşmalı üreticiler)• Test (Test laboratuvarları)• Belgeleme ve satış

Neredeyiz?• Semiconductorconnect.org yarıiletken edüstri

haritası incelendiğinde

Ülke Yarıiletken sektöründe faal kuruluşlar

Almanya 300

Hollanda + Belçika 150

Birleşik Krallık 300

İsveç 50

İsviçre 105

Türkiye 17 (Çoğu üniversite)

Nereye Varmak İstiyoruz?

• Almanya Türkiye ile benzer nüfus büyüklüğüne sahip ama ciddi bir yarıiletken üretim kapasitesi var.

• Hollanda ve Belçika da büyük hacimlerde yarıiletken üretimi yapabiliyorlar.

• İsviçre örneğini inceleyelim.

Yarıiletken Sektörü Açısındanİsviçre –Türkiye Karşılaştırması

Kuruluş Cinsi İsviçre Türkiye

Büyük Uluslararası Firma

15 ST, Microchip, Meas, Melexis, Semtech, ONSemi, Qualcomm, Siemens, NVIDIA, MentorGraphics, IBM, Enablence, AMS, Cadence

4Ericsson, Dialogue, Maxim, Hittite

Ulusal Firma 90 !!! 3Mikroelektronik AŞ, MikroTasarım, Anka

İsviçre’de Yarıiletken Sektörü

• Çeşitli tümdevreler (ST)• Yarıiletken sektörü iş geliştirme destek (4-labs)• Sayısal medya için tümdevreler (Abilis)• Aviyonik, savunma vb alanlar için FPGA dahil sistem

geliştirme (Creative Electronic Systems, Netmodule)• Tasarım otomasyonu (Grabinski Modeling, MOSCAD)• Tıbbi ekipman (Medtronic, Sensimed, Phonak)• Bilgisayar parçaları (Logitech)• MEMS ve sensör dahil danışmanlık (Valtronic)

İsviçre’de Yarıiletken Sektörü (devam)

• Eğitim (Mead)• Optoelektronik tasarım (Actlight)• ASIC (LS2)• Laser kesici sistemler (Synova)• Akademik (EPFL, CMI)• Distribütörlük (Microchip)• Özel ekran tasarımı (Advanced Silicon)• Enerji (Maxwell)• ….

Gözlemler

İsviçre Türkiye

Genel amaçlı analog/sayısal tasarım evleri var.

Genel amaçlı analog/sayısal tasarım evleri az sayıda var.

Özel bilgi gerektiren alanlarda çok sayıda tasarım evi var.Sensörler, MEMS, Aviyonik, Tıbbi cihaz, Görüntüleme cihazları, Yeşil enerji, Ölçüm cihazları

Türkiye’de bu tip firmalar yalnızca kamera elektroniği için var.

Yarıiletken teknolojisinde kullanılan ekipmanı üreten firmalar var.

Türkiye’de bunlar yok, sektör çok dar, olması zor.

Gözlemler

İsviçre Türkiye

Tasarım otomasyonu için yerli ve yabancı firmalar var.

Türkiye’de yok, küçük bir yatırımla geliştirilmesi mümkün bir sektör.

Yüksek hacimde CMOS üreten firmalar yok ama özel komponentler üreten firmalar var. “thin film deposition”, MEMS, LED

Türkiye’de bu alanda TÜBİTAK-YİTAL ve METU-MET mevcut ama ticari başarı?

ABB, SWATCH gibi büyük sanayi kuruluşlarının tasarım merkezleri mevcut.

Türkiye’de de bu yönde hareketlenme var ama çok az.

Karşılaştırma

• Yetişmiş insan gücü– Deneyim, Dil Bilme– Ücret, Yaşam Standardı/Kalitesi

• Fiziksel yakınlık• Mikroelektronik ekosistemi• Destekler• Müşteri ilişkileri

Durum Tespiti

• Mikroelektronik ürünleri son ürün değil, ara ürün.– Tasarım ihtiyacı için ülkede canlı ve sağlıklı bir

üretim ekonomisi olması gerekli.– Güçlü bir tıp elektroniği, bilgisayar, hassas mekanik

vb sektörler gerek.– Türkiye’de maalesef yalnızca askeri sektör talepkar.– İç pazarın yanı sıra kolayca dış pazara erişim

sağlamak gerekli.

Durum Tespiti

• Yetişmiş insan gücü– İyi yetişmiş ve ülkesinde kalmak isteyen yeterince

insan gücü gerekli.– Ülkemizde bu alanda eğitim veren üniversite sayısı

kısıtlı. – Sektör küçük olduğundan ihtiyaç duyulan mezun

sayısı az.– Kısır döngü süregidiyor.

Durum Tespiti

• Fiziksel yakınlık ve dil– Günübirlik ziyaretler– Müşteriye ve üreticiye yakınlık– Kolay anlaşabilme

Durum Tespiti

• Destekler ve bürokrasi– Gümrük yasaları– Özel destek mekanizmaları– Koordinasyon kurumları– Merkezi otoritede bu konuda irade ve koordineli

bir aksiyon gerek.– Endüstride koordineli bir aksiyon gerek.• Örnek saat endüstrisi – LCD Display

Çözüm Önerileri

• İnsan gücü– Kalabalık bir “lejyoner ordusu”• ABD’deki en kalabalık 3. ya da 4. en kalabalık lisansüstü

öğrenim nüfusu.• Yurt dışında mikroelektronik firmalarında çalışan çok

sayıda Türk.• Bu potansiyelden yararlanmalı, bir yandan da kendi

mezun sayımızı kaliteyi düşürmeden arttırmalıyız.

Çözüm Önerileri

• Yerleşim– Belki Avrupa için biraz kenarda ama Avrupa-

Ortadoğu için merkezde.– İstanbul çok önemli bir ulaşım merkezi.– Bu özellik vurgulanmalı, İstanbul’da çok sayıda

kongre, eğitim vb toplantılar düzenlenmelidir.

Çözüm Önerileri

• Eşgüdüm (koordinasyon)– Bu sektöre özel destekler geliştirilmeli– Paydaşların temsiliyeti sağlanmalı

Çözüm Önerileri

• Yabancı firmalar– Yabancı firmaların Türkiye’de tasarım evleri açması

çağrısında bulunulmalı ve teşvik edilmeli.– Bu firmaların ilk adımda ülke ekonomisine katkısı

düşük olsa da tecrübeli eleman yetiştirme ve ekosistem oluşturma açısından çok önemli.

Çözüm Önerileri

• Eğitim– Mikroelektronik eğitiminin önündeki engeller

kaldırılmalı– Yazılıma erişim– Üretime erişim• Yerli üretim (YİTAL)• Yabancı üretim

– Üretime gümrük engelleri– Merkezi ölçüm laboratuvarları

Çözüm Önerileri

• Tasarım yazılımları– Yeni firmaların önündeki en büyük engel.– Var olan firmaların önemli bir masraf kalemi– Merkezi bir kurum yazılım lisanslarını toptan almalı

– daha yüksek pazarlık gücü– Firmalara ve üniversitelere uygun ücretlendirme

ile dağıtmalı.

Çözüm Önerileri

• Üretim– Özellikle daha eski teknolojilerde üretim yapılmalı. – Yerli üretim maddi olarak desteklenmeli.– Tasarımcılar ile üreticiyi bir araya getirecek MOSIS

ya da Europractice benzeri bir kurum oluşturulmalı.

Çözüm Önerileri

• Meslek içi eğitim– Dünya çapındaki uzmanlar Türkiye’ye getirilmeli,

kurs vermeleri sağlanmalıdır.

Çözüm Önerileri

• Destekler– Hedefler belirlenmeli, bunlara uygun enstrümanlar

geliştirilmelidir.

Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)

• Üniversitelerdeki akademik çalışmalardan farklı olarak mikroelektronik konusundaki araştırmaları desteklemeli, ticarileşmesini sağlamalıdır.

• Dünya çapında birçok örneği vardır.• Kaynak kamudan, firmalardan ve AB

projelerinden gelebilir.• İlk etapta kamu kaynakları gerekecektir.


• Yazılım havuzu oluşturacak– Üniversitelerde eğitimi kolaylaştıracak– Yeni başlayan firmalara olanak sağlayacak– Var olanları rahatlatacak


• Yeni firmalar kurulmasını sağlayacak– Firmalara mekan ve küçük bir sermaye sağlayan

bir “melek yatırımcı” olacaktır.– Birkaç yıl içinde firmaların büyümesi sonucu

hissesini devredecek ve bütçesi kendi kendini karşılar duruma gelecektir.


• Eğitime katkıda bulunacak– Üniversitelerde açılan mikroelektronik ile ilgili

derslerin uzaktan eğitim ile başka üniversitelere yayılımıni sağlayacak.

– Merkez içindeki doktoralı firma çalışanlarının uzmanlık konularında ders vermelerini sağlayacak.


• Görünürlüğü ve meslek içi eğitimi sağlayacak– Kurslar düzenleyecek– Akademisyenlerin düzenleyeceği önemli

uluslararası konferanslara sponsor olacak.– Kursların maddi olarak kendi kendini döndürmesi

sağlanacak.


• Kamu harici bütçeler arayacak.– AB fonları, kalkınma ajansları vb.– İleriki yıllarda hem ortaklıkları sayesinde, hem de

sektörün gelişmesine paralel olarak kendi kendini döndürebilir hale gelecek.


• Yabancı tasarım firmaları ile temaslar– Bu firmaları Türkiye’ye çekmeye çalışacak.– Kritik bilgi ve ortaklıklar sağlayacak.– Firmaların karşısına bir tüzel kişilik olacak.– Yabancı firmalara Türkiye’de tasarım ofisi açmaları

için maddi destek vermeyecek.


• Temsiliyet– Sektördeki firmalarıtemsil edecek.– Sorunların ve önerilerin bürokrasiye aktarılması

sağlanacak.

Uluslararası Örnekler

• Acreo – İsveç• CEA – Fransa• CNM – İspanya• IMEC – Belçika• MOSIS – ABD• ITRI – Tayvan• ...

Son Söz

• Start-up kurulmasını sağlayacak Para-Ürün-Para döngüsünü yaratacak kazan-kazan iş modellerinin üretilmesi.

• Dünya çapında ürün/endüstri ancak emeğe ve alt yapıya dünya çapında yatırımla mümkündür.

türkiye’de mikroelektronik sektörü – neredeyiz , neler yapılabilir ?

Documents