Çukurova Ünİversİtesİ fen bİlİmlerİ enstİtÜsÜ yÜksek...
TRANSCRIPT
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ Esma KARTAL BALCALI TURP ÇEŞİDİNİN VERİM VE YUMRU KALİTESİ ÜZERİNE TOHUM MİKTARI İLE EKİM YÖNTEMİNİN ETKİLERİ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ADANA, 2007
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BALCALI TURP ÇEŞİDİNİN VERİM VE YUMRU KALİTESİ ÜZERİNE TOHUM MİKTARI İLE EKİM YÖNTEMİNİN ETKİLERİ
Esma KARTAL
YÜKSEK LİSANS TEZİ
BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI
Bu Tez / /2007 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği İle Kabul Edilmiştir.
İmza............………...
Prof.Dr. Nebahat SARI
DANIŞMAN
İmza............………...
Prof. Dr. Kazım ABAK
ÜYE
İmza............………....................
Prof. Dr. A. Yıldız PAKYÜREK
ÜYE
Bu Tez Enstitümüz Bahçe Bitkileri Anabilim Dalında Hazırlanmıştır. Kod No:
Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ
Enstitü Müdürü İmza ve Mühür
Bu Çalışma Ç. Ü. Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: ZF 2006 YL 70 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.
I
ÖZ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
BALCALI TURP ÇEŞİDİNİN VERİM VE YUMRU KALİTESİ ÜZERİNE TOHUM MİKTARI İLE EKİM YÖNTEMİNİN ETKİLERİ
Esma KARTAL
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI
Danışman : Prof. Dr. Nebahat SARI Yıl : 2007, Sayfa : 70
Jüri : Prof. Dr. Nebahat SARI Prof. Dr. Kazım ABAK
Prof. Dr. A. Yıldız PAKYÜREK
Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
deneme alanında yürütülmüştür. Denemede Balcalı turp çeşidi kullanılmıştır. Çalışmada, 5 farklı tohum miktarı (250, 500, 750, 1000 ve 1250 g/da), 2 ekim yöntemi (sıra ve serpme) ile 2 farklı yetiştirme yeri (sedde ve düz) kullanılmıştır. Denemede tohumların çıkış süreleri, yaprak sayısı, yaprak ağırlığı, yumru ağırlığı, toplam bitki (biyomas) ağırlığı, yumru çapı, yumru yüksekliği, yumru yükseklik /çap indeksi, yaprak ağırlığı oranı, yumru sayısı, yumru yoğunluğu, toplam verim, yumruda çatlama ve kök oluşum oranı, SÇKM ve C vitamini miktarı üzerine uygulamaların etkileri araştırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, toplam verim açısından uygulamalar arasında önemli bir farklılık bulunmamakla birlikte, sıraya ekimlerde 250, 500 ve 750 g/da tohum miktarı ile, serpme ekimlerde ise 1000 ve 1250 g/da tohum miktarları ile en yüksek verim elde edilmiştir. Yumru ağırlığı, çapı ve yüksekliği gibi yumru irilik parametreleri üzerine ekim sıklığı önemli etkide bulunmuş ve ekim sıklığı arttıkça yumru iriliği azalmıştır. Benzer olarak sıraya ekimlerde serpmeye göre yumrular daha küçük kalmıştır.
Sonuç olarak; Akdeniz Bölgesinde turp yetiştiriciliği için 750 g/da tohum miktarı ve sıra şeklinde ekim tavsiye edilebilir. Seddeye ekimlerde de düze ekime göre yumru/yaprak indeksi daha yüksek bulunduğu için sedde şeklinde yetiştirme yeri önerilebilir. Anahtar Kelimeler: Tohum miktarı, Ekim yeri, Ekim şekli, Verim ve Yumru Özellikleri, C vitamini
II
ABSTRACT
MSc. THESIS
THE EFFECTS of SEED AMOUNT and SOWING METHODS on THE YIELD and ROOT QUALITY Of “BALCALI” RADISH VARIETY
Esma KARTAL
DEPARTMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
UNIVERSITY OF ÇUKUROVA
Supervisor : Prof. Dr. Nebahat SARI Year : 2007, Pages: 70 Jury : Prof. Dr. Nebahat SARI Prof. Dr. Kazım ABAK Prof. Dr. A. Yıldız PAKYÜREK
This study was carried out in experimental and research area of the Çukurova University, Faculty of Agriculture Department of Horticulture. Radish cultivar “Balcalı” was used as plant material. Five different seed amounts (2.5, 5.0, 7.5, 10.0 and 12.5 kg/ha), 2 sowing methods (row and spit down) and two different cultivation places (ridges and flat) were detected in this experiment. First emergence time of the seeds, leaf number, leaf weight, root weight, total plant (biomass) weight, diameter of the root, height of the root, root height/diameter index, the rate of the leaf weight root number, density of the root, total yield, the rate of root cracking and farming, total soluble solids and the effect of the applications on the amount of vitamin C were investigated in this study.
According to results, there were no significant differences on yield regarding to applications, but, the highest yield was obtained from 2.5, 5.0 and 7.5 kg/ha seed amounts in row sowing and from 10.0 and 12.5 kg/ha seed amounts in spit sowings. The root size parameters; like root weight, root diameter and root height were significantly effected by sowing density and the root size was decreased due to the increase of sowing density. Likewise; in row sowing the roots were smaller than in spit sowings.
As a conclusion; 7.5 kg/ha seed amount and row sowing were recommended for radish cultivation in Mediterranean Region. Seed sowing in ridges can be advised because of the higher root/leaf index than in flat sowing as cultivation place.
Key words: Seed amount, Sowing place, Sowing method, Yield, Root Parameters, Vitamin C.
III
TEŞEKKÜR
Yüksek Lisans öğrenimim boyunca tezimin planlanması, yürütülmesi ve
sonuçların değerlendirilmesi sırasında yardımlarını esirgemeyen danışman hocam
Sayın Prof. Dr. Nebahat SARI’ya sonsuz saygı ve teşekkürlerimi sunarım.
Toprak analizlerim sırasında yardımlarını esirgemeyen sayın Prof. Dr. Zülküf
KAYA’ya, C vitamini analizim sırasında gösterdiği yakın ilgileri için sayın hocam
Prof. Dr. Ömür DÜNDAR ve Arş. Gör. Okan ÖZKAYA’ya sonsuz saygı ve
teşekkürlerimi sunarım.
Tezimin her aşamasında yardımlarını esirgemeyen Arş. Gör. İlknur SOLMAZ
ve Arş. Gör. Hatıra TAŞKIN’a teşekkür ederim.
Arazi ve laboratuvar çalışmalarım sırasında bana yardımcı olan arkadaşlarım
Biyolog Ceren ÜNEK, Ziraat Mühendisi Onur KILLI’ya, Ziraat Mühendisi Serkan
KASAPOĞLU ve daha ismini sayamadığım birçok arkadaşıma teşekkür ederim.
Bu projeyi finansal olarak destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörlüğü’ne
(Bilimsel Araştırmalar Projeleri Birimine) ve anket çalışmasındaki yardımlarından
dolayı Kadirli İlçe Tarım Müdürlüğü’ne teşekkür ederim.
Son olarak da yaşamım boyunca gösterdikleri sabır ve maddi-manevi
fedakarlıklarından dolayı sevgili aileme teşekkürü bir borç bilirim.
Esma KARTAL
IV
İÇİNDEKİLER SAYFA
ÖZ ……………………………………………………………………………. I
ABSTRACT ….………………………………………………………………. II
TEŞEKKÜR ….………………………………………………………………. III
İÇİNDEKİLER ….……………………………………………………………. IV
ÇİZELGELER DİZİNİ ……………………………………………………….. VI
ŞEKİLLER DİZİNİ …………………………………………………………... VIII
KISALTMALAR ……………………………………………………………... IX
1. GİRİŞ ……………………………………………………………………..... 1
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR …………………………………………………. 6
3. MATERYAL VE METOT ………………………………………………… 14
3.1. Materyal ……………………………………….……………………... 15
3.2. Metot …………………………………….………………………… 16
3.2.1. Ön Çalışmalar ……………………………….……………... 16
3.2.1.1. Anket Çalışmaları …………………………….……… 16
3.2.1.2. Çimlendirme Testleri ...………………………….…… 17
3.2.1.3. Toprak Analizleri ……………..……………………... 18
3.2.2. Tarla Çalışmaları …………………………………………... 20
3.2.2.1. Toprak Hazırlığı …………………………………....… 20
3.2.2.2. Tohum Ekimi ……….……………………………..... 20
3.2.2.3. Bakım İşlemleri ………………………………...…… 21
3.2.3. Turplarda Çıkış, Bitkisel Gözlemler, Hasat, Verim ve Kalite
Analizleri ……………………..………………………….…
23
3.2.3.1. Çıkış Süresi (gün)….……..…………………..…….… 23
3.2.3.2. Yaprak Sayısı (adet/bitki)..………………………..….. 23
3.2.3.3. Yaprak Ağırlığı (kg/m2)……………………………… 24
3.2.3.4. Toplam Verim (kg/m2)……………………………….. 24
3.2.3.5. Verimin Kalite Sınıflarına Dağılımı (Biyomas; kg/m2). 24
3.2.3.6. Toplam Bitki Ağırlığı ………………………………... 26
3.2.3.7. Yumru Kalite Özellikleri …………………………….. 26
V
3.2.4. Sonuçların Değerlendirilmesi…………………………..…….. 33
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA ......................................... 34
4.1. Araştırma Bulguları …………………………………………………. 34
4.1.1. Tohumların Çıkış Süresi (gün) Bulguları …………………... 34
4.1.2. Yaprak Sayısı (adet/bitki) Bulguları …………………………… 35
4.1.3. Yaprak Ağırlığı (kg/m2) Bulguları …………………………….. 35
4.1.4. Toplam Verim (kg/m2) Bulguları ………………….................... 36
4.1.5. Verimin Kalite Sınıflarına Dağılımı Bulguları ………………… 39
4.1.6. Yumru Kalite Özellikleri Bulguları ……………………………. 42
4.1.6.1. Yumru Ağırlığı (g) Bulguları ..………………………. 42
4.1.6.2. Yumru Yoğunluğu (g/cm3) Bulguları ……………… 43
4.1.6.3. Yumru Çapı (mm) Bulguları ……………………….... 44
4.1.6.4. Yumru Yüksekliği (mm) Bulguları ………………… 46
4.1.6.5. Yumru Yükseklik/Çap İndeksi Bulguları ……………. 47
4.1.6.6. Yumru Sayısı (adet/m2) Bulguları …………............... 48
4.1.6.7. Yumru Oranı (%) Bulguları ……………………….… 49
4.1.6.8. Yaprak Oranı (%) Bulguları ………………………… 49
4.1.6.9. Yumru /Yaprak İndeksi Bulguları …………………. 50
4.1.6.10. Yumruda Çatlama Oranı (%) Bulguları ..…………… 51
4.1.6.11. Yumruda Kök Oluşumu Oranı (%) Bulguları ……. 54
4.1.6.12. Toplam Bitki Ağırlığı (Biyomas; kg/m2) Bulguları.. 55
4.1.6.13. SÇKM (%) Bulguları …………………………….. 57
4.1.6.14. C Vitamini (L-Askorbik Asit) İçeriği (mg/100ml)
Bulguları …………………………………………… 58
4.2. Tartışma ……………………………………………………………... 60
5. SONUÇ VE ÖNERİLER ………………………………………………… 63
KAYNAKLAR ................................................................................................ 66
ÖZGEÇMİŞ …………………………………………………………………. 70
VI
ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA
Çizelge 1.1. Türkiye’de turp üretiminin yıllara göre dağılımı ve üretim
miktarları (Anonim, 2006) ….………………………………….
2
Çizelge 1.2. Turp üretim alanı ve üretim miktarının bölgelere göre dağılımı
(Günay, 2005 b) ……………………………………………….
2
Çizelge 1.3. Ülkemizde illere göre turp üretim miktarları (ton)…………….. 3
Çizelge 3.1. Bölgemizde bazı turp üreticileri ile yapılan anket sonuçları …... 16
Çizelge 3.2. Toprak tekstür sonuçları ………………………………………. 18
Çizelge 3.3. Deneme alanının toprak analiz sonuçları …………….………… 19
Çizelge 4.1. Hasat dönemindeki turp bitkisinin yaprak sayıları ile ilgili
sonuçlar (adet/bitki) ……………………………………………
35
Çizelge 4.2. Ekim yeri x ekim şekli uygulamalarının toplam verime etkisi ile
ilgili sonuçlar (kg/m2) …………………………………………..
38
Çizelge 4.3. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının toplam verim etkisi
iile ilgili sonuçlar (kg/m2)……………………………...…………
38
Çizelge 4.4. TSE standartlarına göre <40 mm, 40-60 mm, 60-80 mm, 80-
100 mm ve >100 mm olarak sınıflandırılan turp yumru
sayılarının oranları (%) ………………………………………
39
Çizelge 4.5. Yumru yoğunluğuna ilişkin sonuçlar (g/cm3) …………………. 44
Çizelge 4.6. Yumru çapına ilişkin sonuçlar (mm) ………………………….. 45
Çizelge 4.7. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının turp yumru çapına
etkisi ile ilgili sonuçlar (mm) …………………………………..
46
Çizelge 4.8. Yumru yüksekliğine ilişkin sonuçlar (mm) ……………………. 47
Çizelge 4.9. Yumru yükseklik /çap indeksine ilişkin sonuçlar ……………… 47
Çizelge 4.10. Yumru sayısına ilişkin sonuçlar (adet/m2)…………………….. 48
Çizelge 4.11. Yumru oranlarına ilişkin sonuçlar (%) ………………………… 49
Çizelge 4.12. Yaprak oranlarına ilişkin sonuçlar (%) ……………...…………. 50
Çizelge 4.13. Yumru/yaprak indeksi ile ilgili sonuçlar ………………………. 51
Çizelge 4.14. Turp yumrularında çatlama oranı ile ilgili sonuçlar (%)..……... 52
Çizelge 4.15. Ekim yeri x ekim şekli uygulamalarının yumruda çatlama
VII
oranına etkisi ile ilgili sonuçlar (%) …………………………... 52
Çizelge 4.16. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının yumruda çatlama
oranına etkisi ile ilgili sonuçlar (%) ……………………………
53
Çizelge 4.17. Ekim yeri x ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının
yumruda çatlama oranına etkisi ile ilgili sonuçlar (%) …………
54
Çizelge 4.18. Toplam bitki ağırlığı sonuçları (kg/m2) ……………………… 56
Çizelge 4.19. Ekim yeri x ekim şekli uygulamalarının toplam bitki ağırlığına
etkisi ile ilgili sonuçlar (kg/m2)…………………………………………………
56
Çizelge 4.20. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının toplam bitki
ağırlığına etkisi ile ilgili sonuçlar (kg/m2) ……………………...
57
Çizelge 4.21. Turp yumrularında suda çözünebilir kuru madde miktarı (%) … 57
Çizelge 4.22. Turp yumru usaresindeki C vitamini miktarı (mg/100 ml) ……. 58
Çizelge 4.23. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının turp yumrusunda
bulunan C vitamini miktarına etkisi ile ilgili sonuçlar (mg/100
ml) ………………………………………………………………
59
VIII
ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA
Şekil 3.1 Balcalı turp çeşidine çimlendirme testi uygulanması; a)
Tohumların çimlendirmeye alınması, b) Çimlenmiş tohumlar …..
18
Şekil 3.2. Deneme alanının toprağının analiz edilmesi; a) Alınan toprak
örneği, b) Analizlerin yapılması …………..……………………..
19
Şekil 3.3. Tohum ekimine hazırlanmış parselden görünüm ………………... 20
Şekil 3.4. Prodenya’ya karşı ilaçlama uygulaması ………………………… 21
Şekil 3.5. (a) Sıraya ekim şekli, (b) Serpme ekim şekli ……………………. 22
Şekil 3.6. Deneme alanında turp gelişimi …………………………………... 22
Şekil 3.7. Turp bitkilerinde hasat işlemi ……………………………………. 23
Şekil 3.8. Hasat edilen turp yumruları ve elde edilen yapraklar ……………. 24
Şekil 3.9. Turp yumrularının hasattan sonra yıkanması ………………......... 25
Şekil 3.10. 500 g tohum miktarı ve serpme ekim yapılmış ekim yeri düze
olan parselden alınan turp yumruları (a) ile ekim yeri olarak
sedde üzerinde yapılan uygulamadan elde edilen turp yumruları
(b) ………………………………………………………………... 26
Şekil 3.11. Turp yumru yoğunluğunun hacim esasına göre ölçülmesi ………. 27
Şekil 3.12. Turp yumrusunda çap ve yükseklik ölçümünün yapılması …..….. 27
Şekil 3.13. Hasat edilen turp yumruları .…………………………………….. 28
Şekil 3.14. Turp yumrusunda bulunan SÇKM içeriğinin ölçülmesi. ………… 29
Şekil 3.15. Turp yumrularında C vitamini analizi aşamaları ………………… 32
Şekil 4.1. Tohumların çıkış süreleri (gün) ………………………….…..….. 34
Şekil 4.2. Birim alandan elde edilen yaprak miktarı (kg/m2) ………………. 36
Şekil 4.3. Toplam verime ilişkin sonuçlar (kg/m2) …...…………………….. 37
Şekil 4.4. Turp yumrularının TSE standartlarına göre sınıflandırılması (a)
En büyük, (b) Büyük, (c) Orta, (d) Küçük ve (e) En küçük çapta
olan grup, (f) Tüm gruplardan genel görüntü ……………………. 40
Şekil 4.5. Yumru ağırlığına ilişkin sonuçlar (g) ….………………………... 42
Şekil 4.6. Tohum miktarına göre yumru iriliğinin değişimi ………..……… 43
Şekil 4.7. Turp yumrusunda kök oluşum oranı (%) ………………………… 55
IX
KISALTMALAR
% : Yüzde oC : Santigrad derece
cm : Santimetre
da : Dekar
g : Gram ha : Hektar
kg : Kilogram
l : Litre
mg : Miligram mm : Milimetre
ml : Mililitre
SÇKM : Suda Çözünebilir Kuru Madde
1. GİRİŞ Esma KARTAL
1
1. GİRİŞ
Cruciferae familyası içinde Brassica cinsi ile turpların bulunduğu Raphanus
cinsi, birbirinin yakın akrabasıdır. Bazı yazarlar zaman zaman bu iki cinsi bir araya
getirmeyi düşünmüştür (Hayek, 1951).
Turp, ülkemiz insanının beslenmesinde önemli bir yeri olan, çiğ olarak yenen
ve yemeklerde iştah açan bir sebzedir. Turbun kuru madde miktarı oldukça farklılık
gösterir. Bu farklılık çeşitlere göre değiştiği gibi, yetişme zamanı, yetişme yeri gibi
yetişme koşullarından da kaynaklanabilir. Turp, genellikle % 5–10 arasında kuru
madde içermektedir. Buna göre 100 g taze turpta % 90–95 su, % 5–10 kuru madde,
% 0.1-0.3 yağ, % 0.6-0.8 protein ve % 4.4-6.8 karbonhidrat bulunmaktadır. Şeker
oranı bazı çeşitlerde % 3–4’e kadar çıkabilmektedir. Ayrıca 100 g turpta 30 IU A
vitamini, 0.05-0.06 mg B1 vitamini, 0.02-0.04 mg B2 vitamini, 0.1-0.4 mg Niacin,
17-20 mg C vitamini, 0 mg folik asit, 30-50 mg Ca, 196 mg magnezyum, 63.5 mg
sodyum, 20 mg fosfor, 10 mg potasyum, 0.15 mg manganez, 0.68 mg çinko
bulunduğu ve kalori değerinin 14-32 g olduğu belirtilmektedir (Günay, 2005a;
Ficci, 2007).
Turpun, beslenme yanında insan sağlığı açısından büyük önemi vardır. Turp,
mide ve bağırsakları çalıştırıp sindirimi kolaylaştırır. Yenildiği zaman içi ısıtıcı
özelliği vardır. Öksürük şuruplarının çoğunun içine beyaz turp suyu ilave edilir.
Ayrıca mesane hastalıkları, romatizma, damar sertliği, migren, diş etlerini
güçlendirme, cinsel gücü arttırma amaçlarıyla turp yıllardan beri kullanılmaktadır
(Günay, 2005a).
Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre Türkiye’de toplam 6 101 hektar
alanda turp üretimi yapılmaktadır (Günay, 2005b). Ülkemizde toplam 170 000 ton
turp üretimi yapılmakta ve bunun 18 000 tonunu bayır turbu ve 152 000 tonunu
kırmızı turp oluşturmaktadır (Çizelge 1.1).
1. GİRİŞ Esma KARTAL
2
Çizelge 1.1. Türkiye’de turp üretiminin yıllara göre dağılımı ve üretim miktarları (Anonim, 2006)
Turp çeşitleri 2001 2002 2003 2004 2005
Turp (Bayır) 23 000 20 000 20 000 20 500 18 000
Turp (Kırmızı) 145 000 155 000 153 000 150 000 152 000
Toplam 168 000 175 000 173 000 170 500 170 000
Ülkemizde açıkta yetiştirilen sebzelerin üretim alanları incelendiğinde turpun
vejetasyon süresinin kısalığından dolayı bütün tarımsal bölgelerde yetiştiriciliğinin
yapıldığı anlaşılmaktadır (Çizelge 1.2).
Çizelge 1.2. Turp üretim alanı ve üretim miktarının bölgelere göre dağılımı (Günay, 2005b).
Üretim Alanı
(ha)
Üretim Miktarı
(ton)
BÖLGELER Bayır Turbu
Kırmızı Turp
Toplam
üretim Alanı
(ha) Bayır Turbu
Kırmızı Turp
Toplam
Üretim Miktarı
(ton)
Akdeniz Bölgesi 39 4 375 4 414 565 128 499 129 064
Kuzey Orta Anadolu Bölgesi
232 230 462 3 474 6 550 10 024
Ege Bölgesi 350 205 555 6 472 2 912 9 384
Orta Güney Anadolu 224 241 465 3 603 3 654 7 257
Marmara Bölgesi 217 126 343 3 496 1 444 4 940
Karadeniz Bölgesi 151 25 176 3 329 195 3 524
Orta Doğu Anadolu 45 37 82 687 732 1 419
Güney Doğu Anadolu 12 500 512 165 723 888
Doğu Anadolu Bölgesi 56 28 84 448 291 739
1. GİRİŞ Esma KARTAL
3
Çizelge 1.2’de de gösterildiği gibi ülkemizde ağırlıklı olarak Akdeniz, Ege ve
Orta Anadolu bölgelerinde turp yetiştiriciliği yapılmaktadır ve yetiştirilen turplar,
yaz ve kış aylarında sebze olarak yıl boyu tüketilmektedir.
Ülkemizin hemen her tarafında turp yetiştirmekle birlikte, üretim Akdeniz
bölgesi ile Osmaniye, Ankara, Kahramanmaraş, Hatay, İçel ve Konya gibi illerde
yoğunlaşmıştır (Anonim, 2003). Ülkemizdeki turp üretiminin % 78-80’i
Osmaniye’de gerçekleştirilmektedir.
Çizelge 1.3. Ülkemizde illere göre turp üretim miktarları (ton)
İller Kırmızı Bayır Toplam
Osmaniye 123 000 -- 123 000
Ankara 5 591 254 5 845
K.Maraş 4 965 40 5 005
Hatay 3 610 1 250 4 860
İçel 3 572 10 3 582
Samsun 65 2 707 2 772
Konya 1 537 1 227 2 764
İzmir 1 026 1 283 2 309
Bursa 220 1 690 1 910
Diğer 9 414 11 539 20 953
TÜRKİYE 153 000 20 000 173 000
Turp üretimi; turpun şaşırtmaya hassasiyetinden dolayı, doğrudan tohum
ekimi yöntemi ile yapılmaktadır. Tohumlar çimlendikleri zaman önce bir kazık kök
ve daha sonra da kotiledon yapraklarla beraber hızlı bir hipokotil büyümesi olur. Bir
süre sonra gerçek yapraklar ortaya çıkar. Bu nedenle, turp üretiminde kullanılacak
çeşitler, tohum ekim zamanları ile yetiştirme yöntemleri büyük önem kazanmaktadır.
Örneğin; fındık turplarında yumrunun şekline, tohum ekim derinliğinin ve bitki
1. GİRİŞ Esma KARTAL
4
sıklığının büyük etkisi olmaktadır. Genelde yuvarlak bir çeşidin tohumları derine
atıldıkça şekil yuvarlaktan uzun silindirik veya uzun konik şekle dönüşür. Yuvarlak
tipler bitki sıklığı arttıkça uzun bir görünüş kazanır (Günay, 2005a).
Bitki sıklığı tarımsal faaliyetlerde verim ve kaliteyi doğrudan etkileyen en
önemli faktörlerdendir. Bitkilerde optimum verimin ve kalitenin alınması her türe
özgü bitki sıklıkları ile mümkündür. Örneğin yumrulu sebzelerden turpta (Sirkar ve
ark., 1998; Predein, 1990; Minami ve ark., 1998; Pervez ve ark., 2004), soğanda
(Lamptey, 1976; Pakyürek ve ark., 1994; Duman ve Tuncay, 1996; Mondal ve
Brewster, 1988), havuçta (Taivalmaa ve Talvitie, 1997; Zalatorius ve Zalatoriute
2005) ve pancarda (Zalatorius ve ark., 2005) yapılan bitki sıklığı çalışmalarında en
uygun bitki sıklıkları belirlenmiştir.
Son yıllarda yumrulu sebzelerin yetiştiriciliğinde sedde üzeri ekim yeri tercih
edilmektedir. Yumrulu sebzelerden turpta (Liu ve ark., 1998; Kaushal ve Sharma
2003), havuçta (Taivalmaa ve Talvitie, 1997) ve diğer yumrulu bitkilerde (patates
ve tatlı patates) (Howeler ve ark., 1993) yapılan ekim yeri çalışmalarında en uygun
ekim yeri belirlenmiş ve ekim yeri olarak sedde ekim yeri uygulamalarından daha
fazla verim alındığı bildirilmiştir.
Sebze yetiştiriciliğinde ekim şekli olarak, modern yetiştiricilikte sıraya ekim
şekli kullanılmaktadır. Serpme tohum ekimleri, ekimdeki uygulama kolaylığı
açısından üreticiler tarafından, çoğu tohumla doğrudan ekilen bitki türlerinde tercih
edilmektedir. Bununla birlikte; serpme ekim; tohumların aynı derinliğe düşmemesi,
bitkilerin farklı dönemlerde hasada gelmesi ve ekilen tohumlardan bir kısmının
çimlenerek toprak yüzüne çıkamaması gibi olumsuzluklar da taşımaktadır. Günay
(2005a)’a göre, sıraya ekim şekli, serpme ekim yapılan uygulamalara göre daha
erken çıkışlar sağlamaktadır. Ayrıca, sıraya ekimde serpme ekime göre, yumru
verimi daha fazla olmaktadır (Zalatorius ve Zalatoriute, 2005).
Başlangıçta da değinildiği gibi, turp Çukurova Bölgesi’nin önemli sebze
türlerinden biridir. Kadirli’de turp üreticileri ile ağustos-2006 döneminde yaptığımız
bir anket çalışmasında; Osmaniye ilinde, çoğunlukla Balcalı çeşidinin içinden
geliştirilen kırmızı turp genotipinin kullanıldığı, tohum ekimlerinin ağustos-ekim
1. GİRİŞ Esma KARTAL
5
ayları arasında değişen dönemlerde yapıldığı, dekara 550-850 g tohum kullanıldığı,
tohumların çoğunlukla serpme olarak ekildiği, ancak bazı üreticilerin mibzerle sıraya
da ekim yaptıkları, ekim yeri olarak tamamen düze ekimin yapıldığı ve hiç sedde
kullanılmadığı tespit edilmiştir.
Sunulan tez çalışması ile Çukurova koşullarında turpta verim ve yumru
kalitesi üzerine farklı tohum ekim yöntemleri (sıra ve serpme), farklı yetiştirme
yerleri (sedde ve düz) ile farklı bitki sıklığının (250, 500, 750, 1000, 1250 g/da)
etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
6
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR
Yumrulu sebze türlerinde verim ve kalitenin iyileştirilmesine yönelik olarak;
tohum ekim yeri, tohum miktarı ve tohum ekim şekli konusunda yapılan çalışmalar
aşağıda özetlenmiştir.
Joshi ve Patil (1988) tarafından turpun içeriğinde bulunan SÇKM ve
askorbik asid (C vitamini) miktarı üzerine bitki sıklığı, azot ve fosforun etkisi
araştırılmıştır. Araştırıcılar, çalışmalarında Beyaz Japon turp çeşidinde, üç farklı sıra
arası (10, 20 veya 30 cm) ve iki farklı sıra üzeri (5 veya 10 cm) mesafe
kullanmışlardır. Ayrıca, hektara 30, 60 veya 90 kg azot ve hektara 0, 15 veya 30 kg
fosfor uygulamışlardır. Yumrular, tohum ekiminden 60 gün sonra hasat edilmiştir.
Araştırma sonucunda, yumruda SÇKM içeriği en yüksek N ve P dozlarında en
yüksek değeri almış ve yumru askorbik asit içeriği en düşük N ve en yüksek P
oranında en yüksek değere ulaşmıştır.
Predein (1990) tarafından, 1984-87 yıllarında Rusya’nın Cis Oral bölgesinde
baharlık kolza, şalgam kolzası ve hayvan yemi olarak kullanılan turpta 4 farklı ekim
tarihi ve 3 farklı tohum miktarının (3, 5 veya 7 milyon tohum/ha) kışlık çavdar ve
yulaf tanesi karışımından sonra anız ürünü olarak ekimi yapılmıştır. Denemede
fotosentetik potansiyel, net fotosentez üretimi, net yaprak ağırlığı ve taze hayvan
yemi verimi üzerine uygulamaların etkileri araştırılmıştır. Temmuzda ekilen
ürünlerden haziran ve ağustosta yapılan ekimlere göre daha yüksek verim alınmıştır.
Bitki sıklığının artışı ile verim de yükselmiş, bitki sıklığının artışı yaprak ağırlığının
ve dolayısıyla net fotosentetik üretimin azalmasına sebep olmuştur.
Joshi ve Patil (1992), turp verimi üzerine azot, fosfor ve bitki sıklığının
etkilerini 1987-88 yılı kış sezonunda çalışmışlardır. Çalışmada çeşit olarak Beyaz
Japon turbu kullanılmış ve farklı sıra üzeri (5 veya 10 cm) ve sıra arası (10, 20 veya
30 cm) mesafe ile 30, 60 veya 90 kg/ha azot oranı ve 0, 15 veya 30 kg/ha fosfor oranı
faktör olarak kullanılmıştır. Parselde optimum verim sıra arası 10 cm’de, sıra üzeri 5
cm’de ve tohum ekiminden sonra 4. haftada toprak altına ve toprak üstüne her bir
uygulama için 45 kg/ha N olmak üzere 2 uygulama yapılmasıyla elde edilmiştir.
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
7
Turp verimi ve gelişimi üzerine bitki sıklığının etkisi ile ilgili bir çalışma
1994-96 yıllarında Hindistan’da Batı Bengal Baruipur’da Sirkar ve ark. (1998)
tarafından yapılmıştır. Çalışmada Contai Long turp çeşidi ve m2’ye 12, 24 veya 72
adet bitki sıklığı kullanılmıştır. Turp yumrusunun yumru çapı, taze ağırlık, kuru
ağırlık, yaprak alan oranı, net asimilasyon oranı, indirgen şeker, indirgen olmayan
şekerler ve toplam şeker oranı bitki sıklığı arttıkça azalmış, buna karşılık, yumru
yüksekliği ise bitki sıklığı arttıkça artmıştır.
Minami ve ark. (1998), turp verimi üzerine bitki sıklığının etkisini
araştırmışlardır. Deneme 2 Eylül-10 Ekim tarihleri arasında Brezilya’nın Sao Paulo
şehrinin Piracicaba bölgesinde Early Scarlet Globe turp çeşidinde farklı sıra arası ve
sıra üzeri mesafeler kullanılarak yürütülmüştür. Çalışmada üç farklı sıra arası (15, 20
ve 25 cm) mesafe ile, iki farklı sıra üzeri (5 ve 10 cm) mesafe kullanılmıştır. Bitki
sayısı, yumru ve yaprak verimi, bunun yanısıra yumru/yaprak verimi oranını da
değerlendirilmiştir. Yapılan gözlemlerde sıra arası mesafelerin analiz edilen
değişkenlerin hiç birisine etki etmediği tespit edilmiştir. Diğer bir taraftan, en geniş
sıra üzeri mesafe (10 cm) 5 cm uygulamasıyla kıyaslandığında en fazla yumru verimi
ve yumru/yaprak oranına sahip olmuş, toplam yaprak verimi azalmış ve toplam
yumru verimi ise artmıştır.
Liu ve ark. (1998) tarafından turpun kalitesi ve verimi üzerine sedde
yüksekliği ile bitki sıklığının etkileri araştırılmıştır. Tarla denemelerinde, Japon turpu
kullanılmış, seddeler 10, 15, 20 veya 25 cm yükseklikte hazırlanarak, 0.067 hektara
3000, 3500 veya 4000 bitki sıklığında tohumlar ekilmiştir. Verim, en düşük sedde
yüksekliğinde 3.8 ton/0.067 ha’dan, en yüksek sedde yüksekliğinde 4.9 ton/0.067
ha’a yükselmiştir. En düşük bitki yoğunluğuyla 4.43 ton/0.067 ha, en yüksek bitki
yoğunluğuyla 4.33 ton/0.067 ha verim elde edilmiştir. Yumru yüksekliği ve ortalama
yumru ağırlığı sedde yüksekliğinin artmasıyla artmış ve bitki sıklığının artmasıyla
azalmıştır. Çatlamış yumruların oranı ise sedde yüksekliğinin artmasıyla azalmıştır.
Turbun tohum üretim teknolojinin standardizasyonu ile ilgili bir çalışma
Kaushal ve Sharma (2003) tarafından 2000–2001 yıllarında Hindistan’ın Nauni
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
8
şehrinde yapılmıştır. Denemede ekim zamanlarının ve ekim yöntemlerinin yumru
üretimi üzerine etkisi araştırılmıştır. Denemelerde 4 farklı ekim zamanı (29 Eylül, 13
Ekim, 28 Ekim ve 12 Kasım) ve 2 farklı ekim yöntemi (sedde ve düze)
uygulanmıştır. Deneme sonuçlarına göre en yüksek bitki yüksekliği, yumru uzunluğu,
yumru ve yaprak ağırlığı, bitki başına yaprak ağırlığı, yumru ağırlığı, parsele verim
ve hektara verim 29 Eylül’de yapılan ekim ve sedde ekim yöntemiyle elde edilmiştir.
En fazla bitki başına yaprak sayısı 28 Ekim’de düze ekim metoduyla elde edilmiştir.
Turp verimi ve gelişimi üzerine bitki sıklığı ve azot seviyelerinin etkisi 2002
yılında Pakistan’ın Faisalabad şehrinde Pervez ve ark. (2004) tarafından
araştırılmıştır. Yapılan çalışmada Forty Days turp çeşidi; 5, 10 veya 15 cm sıra arası
mesafesi ile 0, 100, 150 ve 200 kg/ha üre uygulanarak ekilmiştir. Azot seviyesi ve
bitki sıklığı tohum çimlenmesi üzerine etkili olmamıştır. Maksimum bitki yüksekliği
(83 cm) 10 cm bitki sıklığı ve hektara 200 kg azot uygulaması ile elde edilmiş, bunu
15 cm bitki sıklığı ve hektara 200 kg azot ile yapılan uygulama (71.1 cm) takip
etmiştir. Maksimum yumru uzunluğu (38.4 cm), 5 cm bitki sıklığı ve hektara 200 kg
azot uygulaması ile elde edilmiş, 15 cm bitki sıklığı ve hektara 200 kg azot
uygulaması ile en yüksek yumru çapı (4.5-4.6 cm) kaydedilmiştir. Bitki başına
toplam biyomas 15 cm bitki sıklığı ve hektara 200 kg azot uygulamasıyla en yüksek
değeri almıştır. Maksimum yumru verimi (16.6 kg) 10 cm bitki sıklığı ve hektara 200
kg azot uygulamasıyla elde edilmiştir.
Salerno ve ark. (2004), su kültürü ortamında turp yetiştirmişlerdir.
Denemede 2 farklı bitki sıklığı (720 ve 1368 bitki/m²) kullanılmıştır. Deneme
sonuçlarına göre 720 bitki/m² olan bitki sıklığı ile daha yüksek verim elde edilmiştir.
El-Desuki ve ark. (2005) tarafından Mısır’da 2002- 2003 yıllarında turpun
gelişimi, verimi ve kalitesi üzerine bitki sıklığı ve azot uygulamalarının etkisi
araştırılmıştır. Çalışmada bitki sıklığı olarak 2 sıra arası mesafe (10 ve 20 cm) ve 2
sıra üzeri mesafe (5 veya 10 cm) denenmiştir. Deneme sonuçlarına göre, bitki
sıklığının azalması toplam verimde önemli bir azalmaya neden olmuş, bununla
birlikte dikkati çeker bir şekilde yumru kalitesini arttırmıştır.
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
9
Sarı ve ark. (2006), Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri
Bölümü tarafından seleksiyon ıslahı ile geliştirilen iki turp genotipinde
(genotiplerden biri bu çalışmanın materyalini oluşturan ve daha sonra tescil ettirilen
Balcalı çeşididir) ağustos ayı ortasından kasım ayı başına kadar ilk yıl beş (15
Ağustos, 1 Eylül, 15 Eylül, 1 Ekim, 15 Ekim), ikinci yıl altı farklı tarihte (13
Ağustos, 31 Ağustos, 15 Eylül, 1 Ekim, 15 Ekim ve 1 Kasım) tohum ekimleri yapmış
ve farklı ekim tarihlerinin verim ve yumru özellikleri üzerine etkilerini
araştırmışlardır. Araştırma sonuçlarına göre; eylül ayı ekimlerinde en yüksek verim
elde edilmiştir. Ağustos ayı ekimlerinde çıkış sorunları tespit edilirken, ekim-kasım
ayları ekimlerinin verim ve yumru özelliklerini olumsuz etkilediği belirlenmiştir.
Turpta bitki sıklığının verim ve yumru iriliği üzerine etkileri Sarı ve ark.
(2007) tarafından araştırılmıştır. Yapılan bu çalışma 1999-2001 yılları arasında
yürütülmüştür. Çalışmada Ç.Ü. Seleksiyon No:2 (Uzun) ve daha sonra Balcalı adıyla
tescil ettirilen Ç.Ü. Seleksiyon No:4 (Yuvarlak) genotipleri kullanılmıştır. Denemede
20, 30, 40 ve 50 cm olmak üzere 4 farklı sıra arası mesafe ve 5, 10 ve 15 cm olmak
üzere 3 farklı sıra üzeri mesafe kullanılmıştır. Denenen sıra arası mesafesi
uygulamalarından genotip ortalaması olarak 30 ve 40 cm’nin 20 cm’e göre, sıra üzeri
mesafelerden ise 10 ve 15 cm’nin 5 cm’e göre daha fazla verimliliğe sahip olduğu
tespit edilmiştir. Sıra arası ve üzeri mesafe genişledikçe yumru ağırlığı, uzunluğu ve
çapı da belirgin olarak artış göstermiştir.
Litvanya’da 2003 ve 2004 yıllarında ekolojik yetiştirilen sebzelerde bitki
üretim esasları ve yetiştirme tekniklerinin etkisi Zalatorius ve ark. (2005) tarafından
araştırılmıştır. Çalışmada havuç (cv. Svalia) ve soğan (cv. Lietuvos Didieji) için 3
farklı tohum miktarı (0.6, 0.8 ve 1.0 mln units/ ha); şeker pancarı (cv. Kamuoliai)
için 3 farklı tohum miktarı (0.3, 0.4 ve 0.5 mln units/ha); lahanada ise çiftlik gübresi
(60 ton/ha), malç ve bitki sıklığı (70 x 40 cm, 70 x 50 cm ve 70 x 60 cm)
kullanılmıştır. Tohum miktarında artışla çimlenen tohum miktarı artmıştır. Alınan
sonuçlara göre en yüksek gözle görülen havuç verimi 1.0 mln units/ha tohum
miktarıyla elde edilmiştir. Pazarlanabilen en yüksek soğan verimi 0.8 mln units/ha
tohum miktarı kullanılarak elde edilmiştir. Pancar için en yüksek verim 0.5 mln
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
10
units/ha tohum miktarı ile sağlanmıştır (5.1 ton/ha). Lahanada ise en yüksek verim
(39.4 ton/ha) 70x50 cm sıra arası mesafe, çiftlik gübresi uygulaması ve parsellerin
malç ile kaplanması ile elde edilmiştir.
Tropiklerde yumru ve köklü bitkiler için toprak işleme sistemi Howeler ve
ark. (1993) tarafından araştırılmıştır. Yumrulu bitkiler için toprak işleme
uygulamaları üzerine sınırlı bilgi olmasına rağmen, yayınlanan sonuçlar bu toprak
işleme metotlarının özel yumrulu bitkilere, toprak tipine, önceki vejetasyona, bunun
yanı sıra çiftçilerin sosyo-ekonomik koşullarına bağlı olarak geniş ölçüde
değişmektedir. Genel anlamda yumrulu ve köklü bitkiler, toprak sıkışması, yetersiz
havalanma ve eksik drenaja hassastırlar. Bu nedenle toprak işleme ve sedde yapımı
bu olumsuzlukları giderir. Bununla birlikte, bu durum bitki türüne göre de
değişebilir. Sedde üzerine yetiştiricilik yukarıda sayılan olumlu taraflarının ve verim
yüksekliği sağlamasının yanısıra, toprak erozyonunu da azaltır.
Havuç verimi üzerine tohum miktarı, sıra aralığı ve seddenin etkileri ile ilgili
bir çalışma Taivalmaa ve Talvitie (1997) tarafından Finlandiya’da yapılmıştır.
Çalışma sonuçlarına göre havuç için en yüksek verim dar bir sedde üzerine iki çift
sıradan elde edilmiştir. Ekim sisteminin ana yumru ağırlığı üzerine etkisi sedde tipine
bağlı olarak farklı olmuştur. Yumru ağırlığı havuç için diğer sistemlere göre seddeler
üzerinde üretimde daha yüksek olmuştur. Tohum miktarı, havuç yumru ağırlığı
üzerine çok önemli etki yapmıştır. Sanayiye yönelik havuç üretimleri için havuçların;
az tohum kullanılarak, ikili sıralarda ve sedde üzerinde yetiştiriciliği önerilmektedir.
Taze sebze olarak pazarlanan havuç için ise uygun yetiştirme tekniğinin; en yüksek
tohum miktarında, çift sırada, dar sedde üzerine ekim yapılması olarak
önerilmektedir. Araştırma sonucunda, sedde sisteminin, tohum miktarı ve sıra aralığı
mesafesinin havucun dış kalitesine etki etmediği tespit edilmiştir.
Zalatorius ve Zalatoriute (2005) havuç (cv. Svalia F1) için uygun tohum
ekim metodu ve tohum miktarının belirlenmesi ile ilgili bir çalışma yapmışlardır.
Çalışmada 2 farklı ekim metodu (8 cm’lik bir şeride serpme ekim ile 8 cm aralıklı
çift sıralı ekim) ve 6 farklı tohum miktarı (0.5, 0.75, 1.0, 1.25, 1.5 veya 1.75 mln
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
11
units/ha) denenmiştir. Çalışma 2001-2002 tarihlerinde Litvanya’da yapılmıştır.
Deneme sonuçlarına göre çift sıralı ekim ve tohum miktarının artışı ile metredeki
bitki sayısı 17.9’dan 42.1’e yükselmiştir. Ekim metoduna bakılmaksızın tohum
miktarının artışı yumru ağırlığında azalmaya sebep olmuştur. Yumru uzunluğu da
(ortalama 17.5–18.0) tohum miktarıyla önemli bir şekilde etkilenmiştir. 0.5–0.75 mln
units/ha olan tohum miktarıyla en yüksek konik yumru sayısı elde edilmiştir. En fazla
tohum miktarı ile en yüksek silindirik yumru sayısı elde edilmiştir. Yumru verimi,
sıraya ekimde serpmeye göre %10–16 daha fazla elde edilmiştir. Yumru verimi daha
çok 1.25–1.5 mln units/ha tohum miktarıyla artmıştır. 1.75 mln units/ha ekimle
toplam verim %10–12 azalmıştır. Verim ve kalite üzerine her iki ekim yöntemi için
optimum tohum miktarı hektara 1.0 mln units olarak tespit edilmiştir.
İngiltere’de yapılan araştırmada, iki tip arazide Brawku soğan çeşidinde
10x10 cm ve 10x20 cm bitki sıklığı uygulanarak bitki sıklığının verime etkisi
incelenmiştir. 10x20 cm bitki sıklığında yetiştirilen soğanların ağırlığında ve
hacminde artış saptanmıştır. 10x10 cm bitki sıklığındaki bitkilerde kuru madde
içeriğinde önemli bir değişme olmamış, toplam verimde ise önemli derecede artış
tespit edilmiştir. Bitki sıklığının az olduğu alanlarda, bitki sıklığının fazla olduğu
alanlara göre soğanların iriliğinde artış olmuştur. Araştırma sonucunda optimum
verim almak için bitki sıklığının düşük olması tavsiye edilmiştir (Lamptey, 1976).
Bangladeş’te soğanda yapılan bir çalışmada (Mondal ve Brewster, 1988),
bitki sıklığının, ekim tarihinin ve ışık yoğunluğunun kaliteli yumru gelişimi üzerine
etkileri incelenmiştir. Erken dönemde yapılan ekimlerde bitki sıklığının az olması
soğanların gelişiminde artış sağlamıştır.
Farrag ve ark. (1989), soğanda verimli ve kaliteli yumru yetiştirmede sıra
arası ve üzeri mesafenin etkilerini Mısır’da yaptıkları bir araştırmada incelemişlerdir.
Araştırmacılar 2 yıl boyunca Giza 6 soğan çeşidinde verimli ve kaliteli soğan
yetiştirmede 4 sıra arası (7.5, 15, 22.5 ve 30 cm) ve 3 sıra üzeri mesafenin (3.5, 7 cm)
etkilerini çalışmışlardır. Bitki sıklığının az olduğu parsellerdeki bitkilerin
yapraklarının ve yumrularının büyüklüğü ile çaplarının önemli derecede arttığını,
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
12
ancak yaprak alanının azaldığını bildirmişlerdir. Bitki sıklığının fazla olduğu alanda
ise küçük yumrular elde edilmiş, 7.5-3.5 cm ve 7.5-7 cm mesafe uygulamalarında eşit
derecede verim alınmıştır.
Güneydoğu Anadolu’da bazı soğan çeşitlerinin verim ve kalitesi üzerine ekim
zamanları ve bitki sıklığının etkileri ile ilgili Pakyürek ve ark. (1994) tarafından
1989- 1991 yılları arasında Şanlıurfa’da bir çalışma yapılmıştır. Çalışmada 2 farklı
ekim tarihi (sonbahar veya ilkbahar), 3 farklı sıra aralığı (25, 30 veya 35 cm), 3 farklı
ekim sıklığı (2, 3 veya 4 kg/ha) ile 5 farklı çeşidin soğan verimi ve kalitesi üzerine
etkileri araştırılmıştır. Denemelerin sonuçlarına göre; bitki sıklığının soğan verim ve
yumru kalitesi üzerine etkisi olmadığı görülmüştür. Hektara 4 kg tohum miktarı,
diğerlerinden daha çok verim vermiştir. Tohum miktarının yumru kalitesi üzerine
etkisi tespit edilmemiştir.
Duman ve Tuncay (1996), gal soğanında uygun ekim zamanı ve ekim
sıklığının belirlenmesi amacı ile yaptıkları çalışmada, ticari bir soğan çeşidi olan
Emerald Isle’de (Allium fistolosum L. ) Ege Bölgesi koşulları için optimum ekim
zamanı ve bitki sıklığını araştırmışlardır. İlkbahar döneminde 20 Şubat, 10 Mart, 1
Nisan; sonbahar döneminde 10 Eylül, 1 ve 10 Ekim olmak üzere 3 farklı ekim tarihi,
1.0 g, 1.5 g ve 2 g tohum/m2 olmak üzere ve 15 cm sıra arası ile 1.5 cm derinliğe
ekilmiştir. Ekim sıklığı bakımından özellikle gövde çapı 10 mm ve 5 mm’den az olan
soğanlarda boy, adet ve ağırlık değerleri arasında önemli artış olduğu belirlenmiştir.
Bitki sıklığı arttıkça, gövde çapı önemli oranda azalmıştır. 1 g tohum ekiminde 13.06
mm olan gövde çapı, 2 g tohum ekiminde 12.05 mm’ye düşmüştür. Araştırma
sonucunda 1.5 g/m2 ekim sıklığı en yüksek pazarlanabilir ürün miktarını oluşturmuş,
ekim sıklığının arttırılmasına paralel olarak verimde artış olmasına karşılık,
pazarlanabilir ürün kalitesi ve gövde çapı azalmış ve ince gövdeli soğan sayısı
artmıştır. Ekim zamanı bakımından ise önemli bir farklılık görülmemiş olmasına
rağmen, en uygun ekim zamanının 20 Şubat-10 Mart olduğu, optimum ekim
sıklığının da 1.5 g/m2 olduğu tespit edilmiştir.
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Esma KARTAL
13
Soğanda bitki büyümesi ve yumru kalitesi üzerine tohum miktarının etkisi ile
ilgili bir çalışma Bahadur ve Sing (2003) tarafından Hindistan’ın Varanasi, Uttar
Pradesh şehrinde Agri Found Light Red çeşidiyle yapılmıştır. Çalışmada 5 farklı (10,
15, 20, 25 ve 30 g/m²) tohum miktarı denenmiştir. Tohum miktarı önemli bir şekilde
soğanın taze ve yumru ağırlığına etkili olmuş, en yüksek taze (42.25 g) ve kuru
ağırlıklar (4.58 g) ile yumru ağırlığı (102 g) ve verim (3.9 ton/ha) 15 g tohum/m²
uygulamasından elde edilmiştir. 15 g/m² tohum miktarıyla elde edilen verim, 30
g/m²’lik tohum miktarıyla elde edilen verimden % 24 daha fazla olmuştur.
İki soğan çeşidinin (Blonska ve Rawska) verimi üzerine tohum miktarının ve
hasat olgunluğu safhasının etkisi Krawiec (2004) tarafından Polonya’nın Lubnin
şehrinde araştırılmıştır. Çalışmada 2 farklı tohum miktarı (100 ve 150 kg tohum/ha)
kullanılmıştır. Deneme sonuçlarına göre tohum miktarında % 50’lik bir artışla,
pazarlanabilir verimde % 10’luk bir artış sağlanmıştır.
Jadczak ve Zurawik (2004) tarafından 2002-2003 tarihlerinde Polonya’da
yapılan çalışmalarda Sprint soğan çeşidinde verim miktarı ve kalitesi üzerine ekim
şekli ile ekim tarihinin etkileri incelenmiştir. Çalışmada Sprint çeşidinin tohumları 4,
6 ve 8 kg/ha tohum miktarı ile 10, 25 Nisan ve 10 Mayıs tarihlerinde ekilmiştir.
Pazarlanabilir verim 25 Nisan ekim tarihinde 8 kg/ha tohum kullanıldığı zaman en
yüksek bulunmuştur. Toplam verimin ise tohumlar hektara 6 kg ekildiği zaman en
yüksek olduğu tespit edilmiştir.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
14
3. MATERYAL VE METOT
Bu çalışma 2006- 2007 vegetasyon döneminde Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe
Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama arazisinde yürütülmüştür.
Çalışmada, 5 farklı tohum miktarının (250, 500, 750, 1000 ve 1250 g/da), 2
ekim yöntemi (sıra ve serpme) ile 2 farklı yetiştirme yerinin (sedde ve düz) turbun
yumru verimi ve yumru kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır.
Tohum ekimleri daha önce Bölümümüzde iki yıl süreyle yürütülen bir
çalışma ile belirlenen Eylül ayının ortasında (Sarı ve ark., 2006) yapılmıştır.
Deneme bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 yinelemeli olarak
kurulmuştur. Ana parsele yetiştirme yeri (sedde ve düz), alt parsele ekim şekli
(serpme ve sıra) ve mini parsele ise tohum miktarı (250 g/da, 500 g/da, 750 g/da,
1000 g/da ve 1250 g/da) getirilmiştir. Parsel büyüklüğü 6 m² olarak ve toplam
kullanılan alan 6m² x 2 yetiştirme yeri x 5 tohum miktarı x 2 ekim şekli x 4 yineleme
= 480 m² olmuştur. Parsel aralarındaki yollarla birlikte yaklaşık 800 m²’lik bir
arazide çalışılmıştır.
Serpme ekimde belirlenen tohum miktarları 6 m²’lik parsellere serpilerek
ekilmiş ve tırmıkla tohum toprağa karıştırılmıştır. Sıraya ekimde ise 1.2 m
genişliğindeki parsellere 40 cm aralıkla 3 sıra markörle çekilmiş ve belirlenen tohum
miktarları bu 3 sıraya eşit olarak dağıtılmıştır. Hiçbir parselde seyreltme işlemi
yapılmamıştır. Sulamalar yağmurlama sulama sistemi ile gerçekleştirilmiştir.
Tohum ekiminden itibaren günlük gözlemlerle çıkış tarihleri tespit edilmiştir.
Hasat olgunluğuna ulaşan yumrularda hasat bir defada yapılmış, hasat edilen
yumrular TSE (TS 1815) kalitesini temsil edecek şekilde çapına göre ayrılmıştır
(TSE, 1975). 40 mm-60 mm (60 mm hariç) küçük, 60 mm–80 mm (80 mm hariç)
orta, 80 mm–100 mm (100 mm hariç) büyük ve 100 mm ve yukarı ise çok büyük
boylu olarak sınıflara ayrılmıştır. 40 mm’den küçük çaplı yumrular ıskarta olarak
değerlendirilmiştir.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
15
Söz konusu bitkilerde aşağıda belirtilen gözlemler yapılmıştır.
• Yaprak sayısı (adet/bitki)
• Yaprak ağırlığı (kg/m2)
• Yumru çapı (mm)
• Yumru yüksekliği (mm)
• Yumru yükseklik/çap indeksi (%)
• Yumru ağırlığı (g)
• Yumru yoğunluğu (g/cm3)
• Toplam verim (kg/m²)
• Yaprak oranı (%)
• Yumru oranı (%)
• Yumru sayısı (adet/ m²)
• Toplam bitki ağırlığı (kg/m2)
• Yumruda kök oluşumu (%)
• Yumruda çatlama (%)
• SÇKM (%)
• C vitamini (mg/100 ml)
3.1. Materyal
Denemede bitki materyali olarak Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri
Bölümü’nce 1989 yılında başlatılan turp ıslahı çalışmaları sonucunda geliştirilen ve
2004 yılında tescil ettirilen Balcalı turp çeşidi kullanılmıştır. Balcalı çeşidi, Kadirli
yöresinden seleksiyon ıslahı ile geliştirilen kırmızı, yuvarlak yumrulu, beyaz etli,
kaliteli bir çeşittir.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
16
3.2. Metot
3.2.1. Ön Çalışmalar 3.2.1.1. Anket Çalışmaları
Çukurova Bölgesi’nde (özellikle Osmaniye ili Kadirli ilçesinde) turp üretimi
yapan bazı üreticilerle ağustos 2006 döneminde kırk beş soruyu kapsayan bir anket
çalışması yapılmıştır. Söz konusu anket çalışması için Osmaniye ilinin Kadirli
ilçesinde önemli turp üreticileri seçilmiş ve büyük üretimler yapan 5 üretici ile
görüşülmüştür. Anket çalışmasında üreticilere 45 soru yöneltilmiş olmakla birlikte,
aşağıda bunların 8 (kullandıkları çeşit, tohum ekim yeri, tohum ekim şekli, ekim
tarihi, kullandıkları tohum miktarı, sıra arası ve sıra üzeri mesafeler, elde ettikleri
verim)’i sunulmuştur. (Çizelge 3.1).
Çizelge 3.1. Bölgemizde bazı turp üreticileri ile yapılan anket sonuçları
Üre
tici
Üreticinin Köyü
Çeşit Adı Tohum Ekim Yeri
Tohum Ekim Şekli
Ekim Tarihi Tohum Miktarı (g/da)
Sıra Aralık
Mesafe (cm)
Verim Miktarı (ton/da)
1 Çığcık,
Kadirli
Kadirli
Turbu
Düze . Serpme
. Mibzer
10-30 Eylül 850
550-600
10x15 3
2 Narlıkışlı,
Kadirli
Kadirli
Turbu
Düze . Serpme
. Mibzer
10-15 Eylül 800 10x15 3
3 Kümbet,
Kadirli
Kadirli
Turbu
Düze Mibzer 5-20 Eylül 800 8x10 4-5
4 Halit ağalar
Kadirli
Kadirli
Turbu
Düze Serpme 5-15 Eylül 750-800 Tam
bilmiyor
3-5
5 Küçük çınar,
Kadirli
Kadirli
Turbu
Düze Serpme 30 Ağustos-5
Eylül
700-800 Tam
bilmiyor
3-5
Anket sonuçlarına göre, bölgemizdeki üreticilerin çoğu turp yetiştiriciliğine
eylül ayında başlamış; yuvarlak, dışı kırmızı, içi beyaz turp çeşitlerini tercih etmiş ve
550-850 g/da arasında tohum kullanarak 3-5 ton/da arasında verim elde etmişlerdir.
Tarla denememizde de bu ön çalışmanın sonucu olarak Kadirli bölgesinden
selekte edilen Balcalı turp çeşidi kullanılmış; tohum miktarı olarak da üretici
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
17
miktarının altı (250 g/da) ve üstü (1000 g/da ve 1250 g/da) değerler kullanılarak
değişik miktarlar denenmiştir.
3.2.1.2. Çimlendirme Testleri
Farklı tohum miktarlarının turpta yumru verimi ve yumru kalite özelliklerine
etkilerinin incelendiği çalışmada, denemede kullanılan ve 2006 yılı haziran ayında
hasat edilen Balcalı turp çeşidi tohumları, ekimden önce laboratuvar koşullarında
çimlendirme testine tabi tutulmuştur.
25ºC sıcaklıkta etüvde yapılan çimlendirmelerde çeşidin çimlenme oranının
belirlenmesi amaçlanmıştır. Çimlendirme testinde her tekrarlama için 20’şer tohum
saf su ile nemlendirilmiş filtre kağıdı bulunan 10 cm çaplı petri kaplarına konulmuş
ve üzerleri yine saf su ile nemlendirilmiş filtre kağıdı bulunan kapaklarla
kapatılmıştır.
Deneme 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Günlük olarak gözlem yapılmış
ve çimlenen tohumlar sayılıp atılmıştır. Kökçüğün ucu görüldüğü zaman tohumlar
çimlenmiş olarak kabul edilmiştir. Çimlenme oranları ISTA’ca belirlenmiş olan
aşağıdaki formüle göre % olarak hesaplanmıştır.
Çimlenmiş tohum sayısı Çimlenme oranı (%) = x 100
Toplam tohum sayısı
Çimlenme testi sonucunda, testi izleyen günde tüm tohumların çimlendiği ve
çimlenme oranının % 100 olduğu tespit edilmiştir. Şekil 3.1’de çimlenme testine
alınan tohumları içeren petriler (a) ile çimlenmiş tohumlar (b) gösterilmiştir.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
18
Şekil 3.1. Balcalı turp çeşidine çimlendirme testi uygulanması; a)Tohumların
çimlendirmeye alınması, b) Çimlenmiş tohumlar
3.2.1.3. Toprak Analizleri
Farklı tohum miktarları, ekim yeri ve ekim şeklinin Balcalı turp çeşidinde
verim ve kalite üzerine etkilerini belirlemek amacıyla öncelikle ekim yapılacak
deneme alanının toprak analizleri yapılmıştır. Araştırma için iki deneme alanından
hangisinin tekstür olarak turp yetiştiriciliğine daha uygun olduğunun belirlenmesi
amacıyla yapılan toprak tekstürü analizinde 1 no’lu alanın daha uygun olduğu
belirlenmiştir (Çizelge 3.2.).
Çizelge 3.2. Toprak tekstür sonuçları
No % Kil % Silt % Kum Tekstür sınıfı
1 44.39 26.35 29.27 Killi
2 55.49 26.48 18.03 Killi
Daha sonra 1 nolu deneme alanının organik madde içeriğine, pH’sına,
tuzluluk, CaCO3, P2O5, Zn ve K özellikleri de incelenmiştir. Analizler, Çukurova
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü laboratuvarında gerçekleştirilmiştir
(Olsen ve Watanable, 1957, Güzel ve ark., 1995). Toprak analizleri için deneme
alanından toprak örnekleri turbun kök derinliği de dikkate alınarak toprağın 0-25
cm’lik katmanından alınmıştır. Şekil 3.2.’de deneme alanından alınan toprak örneği
ile toprak analizlerinin yapılışı gösterilmiştir.
a b
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
19
Şekil 3.2. Deneme alanının toprağının analiz edilmesi; a) Alınan toprak örneği, b)
Analizlerin yapılması
Deneme alanının toprak analiz sonuçları Çizelge 3.3’de sunulmuştur. Analiz
sonuçlarına göre, toprak tekstürünün killi olduğu, % 1.52 oranında organik madde, %
9.8 oranında kalsiyum karbonat, 0.384 çinko, 19.9 potasyum bulunduğu, toprağın
tuzsuz ve hafif bazik karakterde olduğu tespit edilmiştir. Toprakta yeterli miktarda
fosfor ve potasyum bulunduğu için gübreleme yapılmamıştır.
Çizelge 3.3. Deneme alanının toprak analiz sonuçları Toprak Katmanı (cm) 0-20 Organik madde (%) 1.52 CaCo3 (%) 9.8 Tuz mS 0.25 pH 7.80 P2O5 (kg/da) 12.840 Zn ppm 0.384 K kg/da 19.9
a b
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
20
3.2.2. Tarla Çalışmaları
3.2.2.1. Toprak Hazırlığı Deneme alanı toprağında önemli bazı fiziksel ve kimyasal analizler yapılarak
yer belirlemesi yapıldıktan sonra, 8 Eylül 2006 tarihinde deneme alanı pullukla derin
bir şekilde sürülmüş, 11 Eylül 2006 tarihinde seddeler sedde pulluğu yardımı ile
hazırlanmış ve daha sonra rotovatörle sürülerek ekime hazır hale getirilmiştir.
3.2.2.2.Tohum Ekimi
Deneme alanının toprak hazırlığı işlemi tamamlandıktan sonra 6 m2 (5.0 m x
1.2 m)’den oluşan 80 parsel oluşturulmuştur ve toplam 800 m2’lik alanda araştırma
yürütülmüştür. Araştırma 4 tekerrürlü olarak bölünen bölünmüş parseller deneme
desenine göre planlanmıştır. Araştırmada ana parsellere yetiştirme yeri, alt parsellere
ekim şekli, minik parsellere ise tohum miktarları getirilmiştir (Şekil 3.3).
Şekil 3.3. Tohum ekimine hazırlanmış parselden görünüm
Tohum ekimleri 14 Eylül 2006 tarihinde yapılmıştır. Tohum ekiminde
öncelikle sedde ve düze olmak üzere parsel ikiye ayrılmış ve tohumlar parsellere sıra
ve serpme olarak iki şekilde ekilmiştir. Serpme ekimde belirlenen tohum miktarları 6
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
21
m2’lik parsellere serpilerek ekilmiş ve tırmıkla tohum toprağa karıştırılmıştır. Sıraya
ekimde ise 1.2 m genişliğindeki parsellere 40 cm aralıkla 3 sıra markörle çekilmiş ve
belirlenen tohum miktarları bu 3 sıraya eşit olarak atılmıştır. Tohumlarda her 6
m²’lik parsele çimlenme oranı %100 olduğu için 250 g/da uygulaması için 1.5 g, 500
g/da uygulaması için 3 g, 750 g/da uygulaması için 4.5 g, 1000 g/da uygulaması için
6 g ve 1250 g/da uygulaması için 7.5 g tohum ekilmiştir.
Tohum ekiminden hemen sonra mini spring yağmurlama sistemi kurulmuş ve
ilk sulama işlemi yapılmıştır.
3.2.2.3. Bakım İşlemleri Bu çalışmada sulama işlemi bitkilerin su gereksinimi dikkate alınarak 18
Eylül, 20 Eylül, 7 Ekim ve 13 Ekim 2006 tarihlerinde yapılmıştır. 20 Eylül ve 7
Ekim tarihleri arasında sulama işleminin yapılmamasının sebebi ise verilen tarihler
arasında havanın yağışlı geçmiş olmasıdır.
Hiçbir parselde seyreltme ve gübreleme işlemi yapılmamıştır. Gübreleme
işleminin yapılmamasının nedeni denemeye başlamadan önce kullanacağımız
arazinin toprak analizinin yapılmış olması ve analiz sonuçlarına göre gübreye
gereksinimin bulunmamasıdır.
2 Ekim 2006 tarihinde arazide Pamuk Yaprak kurdu (Prodenya) görülmesi ve
bitkilere zarar vermemesi için deneme parsellerinde Atabron ilacı ile ilaçlama
yapılmıştır. Atabron ilacı dekara 75 cc kullanılmış ve holderle uygulanmıştır (Şekil
3.4).
Şekil 3.4. Prodenya’ya karşı ilaçlama uygulaması
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
22
Deneme alanında yabancı ot kontrolü için mekanik mücadele uygulanmış ve
çapalama işlemi, 2 Ekim-6 Ekim tarihleri arasında yapılmıştır. Çapalama işleminde
denemeler arasında farklılığa sebebiyet vermemek için, her tekerrürün aynı gün
yapılmasına özen gösterilmiştir. Şekil 3.5’te sıraya ve serpme olarak ekilen
tohumların çıkışları gösterilmiştir. Şekil 3.6’da ise deneme parselinden genel bir
görüntü sunulmuştur.
Şekil 3.5. (a) Sıraya ekim şekli, (b) Serpme ekim şekli
Şekil 3.6. Deneme alanında turp gelişimi
a b
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
23
3.2.3. Turplarda Çıkış, Bitkisel Gözlemler, Hasat, Verim ve Kalite Analizleri
Tohum ekiminden itibaren günlük aralıklarla parsellerde çıkışlar
gözlenmiştir. Çıkış süreleri günlük olarak kaydedilmiştir. Hasat işlemi, tohum
ekiminden 67 gün sonra yapılmıştır. Hasat işlemi tek seferde tamamlanmıştır (Şekil
3.7).
Şekil 3.7. Turp bitkilerinde hasat işlemi
3.2.3.1. Çıkış Süresi (gün)
Tohumların ekim tarihinden itibaren kotiledon yapraklarının toprak
yüzeyinde görüldüğü tarihe kadar geçen gün sayısıdır. Denemede tohum ekiminden
itibaren günlük olarak gözlemler yapılarak çıkışlar izlenmiştir.
3.2.3.2. Yaprak Sayısı (adet/bitki) Her parselden tesadüfî olarak seçilen 10 bitkinin oluşturduğu yaprak sayısı
belirlenmiş ve ortalaması alınmıştır. Yaprak sayısı 20 Kasım 2006 tarihinde hasat
işlemine başlanmadan önce yapılmıştır.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
24
3.2.3.3. Yaprak Ağırlığı (kg/m2) Turpta yumru hasatları 20 ve 21 Kasım 2006 tarihinde yapılmıştır. Her
parselden hasat edilen yumruların yeşil aksamı büyüme ucundan yaklaşık 2 cm
yukarıdan bıçakla kesilmiş ve hassas terazide yaprak ağırlığı (± 0.01 g) tartılmıştır.
Daha sonra bu elde edilen değer parsel büyüklüğüne bölünerek m2’de yaprak ağırlığı
hesaplanmıştır. Şekil 3.8’de hasat edilen turp yumruları ile yumru ve yaprağın
ayrılması gösterilmiştir.
Şekil 3.8. Hasat edilen turp yumruları ve elde edilen yapraklar
3.2.3.4. Toplam Verim (kg/m2)
Her parselden elde edilen toplam turp yumrularının ağırlığı terazide tartılmış
ve ağırlık parsel büyüklüğüne bölünerek toplam verim hesaplanmıştır.
3.2.3.5. Verimin Kalite Sınıflarına Dağılımı 20-21 Kasım tarihlerinde hasat edilen turp yumruları hasat sırasında yumru
üzerinde bulunan çamurun temizlenmesi için yıkama işlemine tabi tutulmuş (Şekil
3.9) ve daha sonra ağırlıkları alınmıştır.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
25
Şekil 3.9. Turp yumrularının hasattan sonra yıkanması
Verimin kalite sınıflarına dağılımında, turp yumrusunda Ocak-1975’de Türk
Standartları Enstitüsü’nce kabul edilen ölçüler esas alınmıştır. Buna göre
standardizasyon turpun kök boğazı ile kök ucu arasındaki en geniş kısmının çap
ölçüsüne göre yapılmıştır. Enine çapı 40 mm-60 mm (hariç) küçük, 60 mm-80 mm
(hariç) orta, 80 mm-100 mm (hariç) büyük ve 100 mm ve daha fazla olanlar için en
büyük terimleri kullanılmıştır. Ayrıca 40 mm’den küçük çaplı yumrular ıskarta
olarak değerlendirilmiştir.
TSE’ye göre standardizasyon işlemi sonucunda, her grupta yer alan yumru
sayısı sayılmış ve bu değerin toplam parselden elde edilen yumru sayısına
bölünmesiyle % oranları hesaplanmıştır.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
26
3.2.3.6. Toplam Bitki Ağırlığı (Biyomas; kg/m2)
Her parselden elde edilen toplam yaprak ağırlığı ve toplam yumru ağırlığı
toplanmış ve parsel büyüklüğüne bölünerek m2’deki toplam bitki ağırlığı elde
edilmiştir.
3.2.3.7. Yumru Kalite Özellikleri
Yumru özelliklerini incelemek üzere her parselden toplanan yumrular
içerisinden parseldeki yumruları temsil eden (rastgele seçilen 10’ar adet) turp
yumrusu aşağıda verilen ölçüm, tartım ve gözlemler için alınmıştır. Elde edilen
verilerin toplamının 10’a bölünmesi ile ortalama değerler belirlenmiştir. Şekil
3.10’da örnek olarak alınan 10’ar adet turp yumruları gösterilmiştir.
Şekil 3.10. 500 g tohum miktarı ve serpme ekim yapılmış ekim yeri düze olan
parselden alınan turp yumruları (a) ile ekim yeri olarak sedde üzerinde yapılan uygulamadan elde edilen turp yumruları (b)
Yumru Ağırlığı (g): Hasattan sonra her parselden rastgele 10’ar turp
yumrusu alınarak ağırlıkları teker teker hassas terazide tartılmış, elde edilen rakamlar
10’a bölünerek ortalama yumru ağırlıkları saptanmıştır.
Yumru Yoğunluğu (g/cm3): Her parselden örnek olarak seçilen 10 turp
yumrusunun yoğunluğu teker teker içinde 500 cc su bulunan 1 litrelik kaplara
konularak hacim esasına göre belirlenmiştir (Şekil 3.11). Daha sonra ortalama yumru
ağırlıkları söz konusu hacme oranlanarak yumru yoğunluğu tespit edilmiştir.
a b
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
27
Şekil 3.11.Turp yumru yoğunluğunun hacim esasına göre ölçülmesi
Yumru Çapı (mm): Parselden tesadüfî olarak seçilen 10 turp yumrusunun
merkezi kısmı kompasla (± 1 mm) ölçülmüş ve ortalaması alınarak hesaplanmıştır
(Şekil 3.12 a).
Yumru Yüksekliği (mm): Turp yumrularının yapraklarının çıktığı büyüme
konisi ile ince kazık kök arasında kalan kısmı kompasla (± 1 mm) ölçülmüş ve
ortalaması alınarak yumru yükseklikleri hesaplanmıştır (Şekil 3.12 b).
Şekil 3. 12. Turp yumrusunda çap ve yükseklik ölçümünün yapılması
Yumru Yükseklik/Çap İndeksi: Turp yumrularının çap ve yükseklik
ölçümlerinden elde edilen değerlerin hesaplanması sonucu yumru yükseklik
değerinin yumru çap değerine oranlanması ile yumru yükseklik/çap indeksi
hesaplanmıştır.
a b
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
28
Şekil 3.13. Hasat edilen turp yumruları
Yumru Sayısı (adet/m2): Her parselden hasat sırasında toplanan (Şekil 3.13)
yumrular sayılmış ve yumru sayısı parsel büyüklüğüne bölünerek m2’deki yumru
sayısı elde edilmiştir.
Yumru Oranı (%): Toplam yumru ağırlığının toplam bitki ağırlığına
bölünüp, elde edilen değerin 100 ile çarpılması ile % olarak hesaplanmıştır.
Yaprak Oranı (%): Toplam yaprak ağırlığının toplam bitki ağırlığına
bölünüp, elde edilen değerin 100 ile çarpılması ile % olarak hesaplanmıştır.
Yumru /Yaprak İndeksi: Yumru ağırlığının yaprak ağırlığına oranlanması
ile yumru/yaprak indeksi hesaplanmıştır.
Yumruda Çatlama ve Kök Oluşumu (%): Her parselden hasat edilen tüm
yumrularda çatlama var ise bunlar sayılmış ve toplam yumru sayısına oranlanmıştır.
Ayrıca parsellerde hasat edilen yumrularda yumru üzerinde kök oluşumu gözlenmiş
ise bunların da sayı ve oranları alınmıştır.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
29
SÇKM (%): Her parselden örnek olarak seçilen 10 turp yumrusu 3’erli
gruplara ayrılmış, ve yumruların dış kabuk kısmı bir bıçak yardımıyla soyulmuş ve
yumrular katı meyve sıkacağında sıkılarak turp yumrularından, tüketilen kısmın öz
suyu elde edilmiştir. Elde edilen turp suyunun SÇKM oranı bir el refraktometresi ile
ölçülmüş ve elde edilen sonuçların ortalaması alınarak, suda çözünebilir toplam kuru
madde miktarı hesaplanmıştır (Şekil 3.14).
Şekil 3.14. Turp yumrusunda bulunan SÇKM içeriğinin ölçülmesi
C Vitamini (L-Askorbik Asit) İçeriği (mg/100 ml): C vitamini (L-
Askorbik Asit) miktarı spektrofotometrik yönteme göre hesaplanmıştır (Pearson ve
Churchill, 1970; Özdemir ve Dündar, 2000). Çalışmada Shimadzu UV-1208
marka spektrofotometre kullanılmıştır. Bu yöntemin uygulanmasında hazırlanması
gereken çözeltiler;
1. Stok askorbik asit çözeltisi: 100 ml’lik balon jojeye 100 mg askorbik asit
konulur. % 4’lük oksalik asitle eritilerek 100 ml’ye tamamlanır.
2. Standart askorbik asit çözeltisi: 100 ml’lik 5 adet balon jojeye sırası ile 1,
2, 3, 4, 5 ml stok askorbik asit çözeltisi konulur ve üzerleri % 0.4’lük oksalik asitle
100 ml’ye tamamlanır.
3. % 0.4’lük oksalik asit çözeltisi: 4 g oksalik asit alınır ve saf su ile 1 l’ye
tamamlanır.
4. Standart boya çözeltisi: 12 mg 2.6 diklorofenolindofenol balon jojede saf
suyla eritilir ve bir litreye tamamlanır.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
30
Standart kurvenin hazırlanması: bunun için 4 adet tüp A, B, C, D olarak
işaretlenir.
A tüpüne 10 ml saf su,
B tüpüne 1 ml % 0.4’lük oksalit asit ve 9 ml standart boya çözeltisi (L1),
C tüpüne 1 ml standart askorbik asit çözeltisi ve 9 ml saf su
D tüpüne 1 ml standart askorbik asit çözeltisi ve 9 ml standart boya çözeltisi
(L2 ) konulur.
Çalışmaya başlamadan 15-20 dakika önce spektrofotometre açılmış, 520 nm
dalga boyuna ayarlanmış ve A tüpü ile sıfırlanmıştır. B tüpü ile L1 okuması
yapılmıştır. Ancak 1 ml ½ 0.4’lük oksalik asitin üzerine, 9 ml standart boya çözeltisi
ilave edildikten sonra 15 saniye içinde okuma yapılmalıdır.
C tüpü ile spektrofotometre tekrar sıfırlanmış ve D tüpü ile L2 okuması
yapılmıştır. Her iki standart askorbik asit çözeltisi konsantrasyonları absise ve
bulunan (L2-L1) değerleri ordinata yazılarak standart kurve hazırlanmış ve buradan
kurve faktörü bulunmuştur.
Turp yumruları kalite kaybı olmaması için hasat sonrası Bölümümüz soğuk
hava deposunda analizleri yapılana kadar muhafaza edilmiştir. Turp yumrularının
analiz sırasında dış kabukları soyulmuş ve bu şekilde katı meyve sıkacağında meyve
suyu elde edilmiştir. Analiz yapılacak olan turp suyundan alınan 25 ml meyve suyu
örneği % 0.4’lük oksalik asitle 200 ml’ye tamamlanmış ve kaba filtre kağıdıyla
süzülmüştür. Daha önceden açıklandığı gibi L1 okuması yapılmıştır. C tüpüne 1 ml
turp suyu örneğinden süzüntü ve 9 ml saf su konularak spektrofotometre tekrar
sıfırlanmıştır. D tüpüne 1 ml turp suyu örneğinden süzüntü ve 9 ml standart boya
çözeltisi konulup, hemen L1 okuması yapılmıştır. L2-L1 değeri bulunup turp suyu
örneğindeki C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarı aşağıdaki formüle göre “mg
askorbik asit/100 ml usare” olarak belirlenmiştir. Şekil 3.15’de C vitamini analizinin
yapılış aşamaları gösterilmiştir.
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
31
Kurve faktörü x (L2-L1) C vitamini (L-Askorbik-Asit) miktarı = x 100
0.10
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
32
C
Şekil 3.15. Turp yumrularında C vitamini analizi aşamaları
3. MATERYAL VE METOT Esma KARTAL
33
3.2.4. Sonuçların Değerlendirilmesi
Elde edilen tüm rakamsal verilerin analizi COSTAT istatistik analiz programı
kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen farkların % 1 ve % 5
düzeyinde önemlilik durumları Tukey testi ile karşılaştırılmıştır. Uygulanan faktörler
arasında interaksiyon çıkması durumunda MSTAT istatistik programı kullanılarak
karşılaştırmalar yapılmış ve elde edilen sonuçlar çizelgeler halinde sunulmuştur.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
34
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA
4.1. Araştırma Bulguları
4.1.1. Tohumların Çıkış Süresi (gün) Bulguları
14 Eylül 2006 tarihinde ekimi yapılan tüm parsellerde çıkışlar ekimden 3
gün sonra gerçekleşmiştir. Tohumların çıkış sürelerinde ne ekim yeri, ne ekim şekli
ne de ekilen tohum miktarının etkisinin önemli olmadığı tespit edilmiştir (Şekil
4.1).
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
İlk Ç
ıkış
Sür
esi (
gün)
250 g 500 g 750 g 1000 g 1250 g
Tohum Miktarı (g/da)sedde sıra sedde serpme düz sıra düz serpme
Şekil 4.1. Tohumların çıkış süreleri (gün)
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
35
4.1.2. Yaprak Sayısı (adet/bitki) Bulguları
Yaprak sayılarına ait elde edilen sonuçlar Çizelge 4.1’de sunulmuştur.
Çizelge 4.1. incelendiği zaman ekim şekli ve tohum miktarının yaprak sayısı
üzerine etkisi yapılan istatistik analize göre % 1 düzeyinde önemli bulunurken,
ekim yerinin etkisi % 5 önem seviyesine göre önemli bulunmuştur. En fazla yaprak
sayısı düze ekim yerinde yapılan ekimden elde edilmiştir (10.2 adet/bitki), bunu 9.3
adet/bitki ile sedde ekim yerinde yapılan ekim uygulaması izlemiştir. Yaprak sayısı,
ekim şekli uygulamalarında da farklı bulunmuş, bitkide 10.0 adet yaprak sayısı ile
serpme ekim metodu ilk sırayı almış, bunu 9.5 adet/bitki ile sıraya ekim metodu
izlemiştir.
Çizelge 4.1. Hasat dönemindeki turp bitkisinin yaprak sayıları ile ilgili sonuçlar (adet/bitki)
Tohum miktarı (g/da) Ekim
yeri Ekim şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 10.1 8.8 9.1 8.7 8.4 9.5 b Sedde
Serpme 9.7 9.7 9.6 9.3 9.3 10.0 a
9.3 b
Sıra 10.5 10.0 10.0 9.6 9.6 9.5 b Düz
Serpme 10.7 10.6 10.6 10.9 9.5 10.0 a
10.2 a
ORT. 10.2 a 9.8 ab 9.8 ab 9.6 ab 9.2 b
D % 1 (Ekim şekli): 0.4 D % 1 (Tohum miktarı): 0.9 D % 5 (Ekim yeri): 0.9
Tohum miktarlarının yaprak sayısına etkisi incelendiğinde ise, en fazla
yaprak dekara 250 g tohum miktarı uygulaması ile (10.2 adet/bitki) elde edilmiş, en
düşük yaprak sayısı 9.2 adet/bitki ile dekara 1250 g tohum miktarı uygulaması ile
tespit edilmiştir.
4.1.3. Yaprak Ağırlığı (kg/m2) Bulguları
Birim alandan elde edilen yaprak miktarı üzerine tohum ekim şekli ve
tohum miktarının etkisi önemli, ekim yerinin etkisi önemsiz bulunmuştur. Elde
edilen sonuçlara göre, sıraya ekim şekli uygulamasında yaprak ağırlığı ortalama
3.94 kg/m2 olurken; bu değer, serpme olarak tohumların ekildiği parsellerde
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
36
ortalama 3.09 kg/m2 olmuştur. Tohum miktarı uygulamalarında dekara 1000 g
tohum miktarı uygulamasından en yüksek yaprak ağırlığı (4.38 kg/m2) elde edilmiş,
en düşük yaprak ağırlığı dekara 250 g tohum miktarı uygulamasıyla (2.24 kg/m2)
elde edilmiştir. Düze ekimlerde ortalama 3.66 kg/m2 yaprak ağırlığı, seddeye
ekimlerde ise ortalama 3.37 kg/m2 yaprak ağırlığı elde edilmiştir (Şekil 4.2).
0
1
2
3
4
5
6
250 g 500 g 750 g 1000 g 1250 g
Tohum Miktarı (g/da)
Yapr
ak A
ğırlı
ğı (k
g/m
2 )
sedde sıra sedde serpme düz sıra düz serpme
Şekil 4.2. Birim alandan elde edilen yaprak miktarı (kg/m2)
4.1.4. Toplam Verim (kg/m2) Bulguları
2006 güz döneminde yapılan denemeden elde edilen toplam yumru verim
(kg/m2) değerlerine ilişkin veriler Şekil 4.3’de gösterilmiştir. Şekil 4.3.
incelendiğinde toplam yumru verimine ekim yeri, tohum miktarı ve ekim şeklinin
etkisinin olmadığı görülmektedir. Toplam verime ilişkin sonuçlar incelendiğinde;
en yüksek verim, düz ekim yeri ile yapılan ekim uygulamasıyla elde edilmiş (3.01
kg/m2), bunu 2.79 kg/m2 ile sedde ekim yeri uygulaması izlemiştir. Ekim şeklinin
toplam verime etkisine bakıldığı zaman, sıraya ekim şekli ortalama 2.93 kg/m2 ile
ilk sırada yer alırken, serpme ekim şekli uygulamasında ise ortalama 2.87 kg/m2
verim elde edilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
37
Tohum miktarının ortalama verime etkisi incelendiğinde 500 g/da, 750 g/da
ve 1000 g/da’dan benzer verimler elde edilmiş, 250 g/da ve 1250 g/da’dan biraz
daha düşük verim alınmıştır.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
250 g 500 g 750 g 1000 g 1250g
Tohum Miktarı (g/da)
Topl
am v
erim
(kg/
m2 )
sedde sıra sedde serpme düz sıra düz serpme
Şekil 4.3. Toplam verime ilişkin sonuçlar (kg/m2)
Toplam verim değerlerinde yapılan istatistik analiz sonucu, ekim şekli ile
ekim yeri arasında ve ekim şekli ile tohum miktarı arasında interaksiyonlar
çıkmıştır. Yapılan istatistiksel analiz sonucu % 5’e göre önemli bulunan ekim şekli
ve ekim yeri arasındaki interaksiyon sonuçları Çizelge 4.2’de verilmiştir. Ortalama
en yüksek toplam verim düze ekim yeri x serpme ekim şekli (3.14 kg/m2)
uygulamasından elde edilmiştir. Bunu sedde ekim yeri x sıraya ekim şekli (2.98
kg/m2) uygulaması izlemiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
38
Çizelge 4.2. Ekim yeri x ekim şekli uygulamalarının toplam verime etkisi ile ilgili sonuçlar (kg/m2)
Ekim yeri x Ekim şekli Ortalama
Sedde x Sıra 2.98 AB
Sedde x Serpme 2.59 C
Düz x Sıra 2.88 B
Düz xSerpme 3.14 A
D (% 5) (Ekim yeri x Ekim şekli): 0.21
Ekim şekli ve tohum miktarı arasındaki interaksiyon sonuçları
karşılaştırıldığında ise, sıraya ekimlerde 250, 500 ve 750 g/da tohum miktarı;
serpme ekimlerde ise 1000 ve 1250 g/da tohum miktarı ile yüksek verim elde
edilmiştir (Çizelge 4.3).
Çizelge 4.3. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının toplam verime etkisi ile ilgili sonuçlar (kg/m2)
Ekim şekli x Tohum miktarı (g/da) Ortalama
Sıra x 250 3.03 A
Sıra x 500 3.05 A
Sıra x 750 3.22 A
Sıra x 1000 2.94 ABC
Sıra x 1250 2.43 BC
Serpme x 250 2.38 C
Serpme x 500 2.84 ABC
Serpme x 750 3.05 AB
Serpme x 1000 3.10 A
Serpme x 1250 3.10 A
D (% 5) (Ekim şekli-tohum miktarı): 1.30
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
39
4.1.5. Verimin Kalite Sınıflarına Dağılımı Bulguları
Türk Standartları Enstitüsü’nce kabul edilen ölçüler esas alınarak hasat edilen
turplarda sınıflama yapılmıştır. Çizelge 4.4’de 5 farklı iriliğe göre sınıflandırılan
turp yumrularının % dağılımları gösterilmiştir. Şekil 4.4.’de ise irilik sınıfına göre
turp yumruları gösterilmiştir.
Çizelge 4.4. TSE standartlarına göre <40 mm, 40-60 mm, 60-80 mm, 80-100 mm ve >100 mm olarak sınıflandırılan turp yumru sayılarının oranları (%)
Ekim
yeri
Tohum
miktarı
Ekim
şekli
< 40
(mm)
40-60
(mm)
60-80
(mm)
80-100
(mm)
> 100
(mm)
Sıra 18.02 14.57 41.09 21.63 4.69 250
Serpme 11.17 14.81 38.60 24.09 11.33
Sıra 27.42 26.06 25.16 17.20 4.16 500
Serpme 16.56 16.37 37.95 24.45 4.67
Sıra 28.33 26.21 19.03 18.52 7.91 750
Serpme 21.09 20.82 27.30 22.32 8.47
Sıra 47.95 23.99 16.03 8.21 3.82 1000
Serpme 27.47 29.28 18.71 15.36 9.18
Sıra 49.33 17.94 24.92 7.73 0.08
Sedde
1250
Serpme 33.02 22.97 29.96 12.76 1.29
Sıra 23.20 20.75 37.64 14.71 3.70 250
Serpme 15.27 16.17 38.01 23.65 6.90
Sıra 30.76 21.12 27.25 19.72 1.15 500
Serpme 22.69 22.68 35.32 16.22 3.09
Sıra 47.78 27.30 18.01 6.17 0.74 750
Serpme 38.05 20.69 27.14 11.78 2.34
Sıra 46.58 23.90 21.68 7.84 0.00 1000
Serpme 33.19 26.21 30.78 9.03 0.79
Sıra 55.89 29.32 10.39 4.02 0.39
Düz
1250
Serpme 42.71 27.59 15.81 10.41 3.48
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
40
Şekil 4.4. Turp yumrularının TSE standartlarına göre sınıflandırılması (a) En
büyük, (b) Büyük, (c) Orta, (d) Küçük ve (e) En küçük çapta olan grup, (f) Tüm gruplardan genel görüntü
Elde edilen sonuçlara göre 40 mm’den küçük olan yumruların oranı en fazla
1250 g tohum miktarı ile düze ve sıraya ekim (% 55.89) uygulamasından elde
edilmiştir. 40 mm’den küçük olan yumruların en düşük oranı (% 11.17) ise 250 g
tohum miktarı, seddeye ekim yeri ve serpme ekim şekli uygulamasından elde
edilmiştir.
40-60 mm arasında yumru çapına sahip olan yumruların oranı en fazla (%
29.32) 1250 g tohum miktarı, düze ekim yeri ve sıraya ekim şekli uygulamasından
a b
c d
e f
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
41
elde edilmiştir. En düşük yumru oranı (% 14.57) ise, 250 g tohum miktarı, sedde
ekim yeri ve sıraya ekim uygulamasından elde edilmiştir.
60-80 mm arasında çapa sahip olan yumruların oranlarında ise; en yüksek
oran (% 41.09) 250 g tohum miktarı, sedde üzeri ekim yeri ve sıra ekim şekli
uygulamasından, en düşük oran (% 10.39) ise 1250 g tohum miktarı, düze ekim yeri
ve sıra ekim şekli uygulamasından elde edilmiştir.
80-100 mm çaplı büyük yumrulu turpların oranları karşılaştırıldığında ise,
en yüksek oran beklendiği şekilde 250 g/da ve 500 g/da tohum uygulamalarından
elde edilmiştir.
Çapı 100 mm’den daha büyük olan turp yumrularının oranlarına gelince; en
yüksek oran (% 11.33) 250 g tohum miktarı, sedde üzeri ekim yeri ve serpme ekim
uygulaması ile elde edilmiştir. En düşük oran (% 0.00) ise 1000 g tohum miktarı,
düz ekim yeri, ve sıra ekim şekli uygulaması ile elde edilmiştir. Diğer bir ifadeyle,
1000 g/da tohum miktarı uygulaması ile 100 mm’den daha büyük çapta yumru elde
edilmemiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
42
4.1.6. Yumru Kalite Özellikleri Bulguları
4.1.6.1. Yumru Ağırlığı (g) Bulguları
Yumru ağırlığı ile ilgili elde edilen bulgular Şekil 4.5’de verilmiştir. Şekilde
de görüldüğü gibi yumru ağırlığına tohum miktarı ve ekim şeklinin etkisi önemli,
ekim yerinin etkisi önemsiz bulunmuştur. Serpme ekim şekli uygulaması ile en
yüksek yumru ağırlığı (202.4 g) elde edilirken, sıraya ekimde 175.5 g ile en düşük
yumru ağırlığı elde edilmiştir. Tohum miktarının azalması da yumru ağırlığının
artmasına sebep olmuştur. Dekara 250 g tohum miktarı kullanıldığı zaman ortalama
282.2 g ağırlığında turp yumruları elde edilirken, dekara 1250 g tohum miktarı
kullanıldığı zaman ortalama yumru ağırlığı 130.3 g’a düşmüştür. Seddeye
ekimlerde ortalama yumru ağırlığı 191.0 g, düze ekimlerde ise ortalama 185.9 g
bulunmuştur. Şekil 4.6. ‘da ekilen tohum miktarına göre elde edilen yumruların
irilikleri gösterilmiştir.
0
50
100
150
200
250
300
350
250 g 500 g 750 g 1000 g 1250 gTohum Miktarı (g/da)
Yum
ru A
ğırlı
ğı (g
)
sedde sıra sedde serpme düz sıra düz serpme
Şekil 4.5. Yumru ağırlığına ilişkin sonuçlar (g)
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
43
Şekil 4.6. Tohum miktarına göre yumru iriliğinin değişimi
4.1.6.2. Yumru Yoğunluğu (g/cm3) Bulguları
Çizelge 4.5.’de turp yumru yoğunluğu ile ilgili sonuçlar sunulmuştur.
Çizelgeden de anlaşılacağı gibi yumru yoğunluğuna ekim yeri, tohum miktarı ve
ekim şeklinin etkisi önemsiz bulunmuştur.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
44
Çizelge 4.5. Yumru yoğunluğuna ilişkin sonuçlar (g/cm3)
Tohum miktarı (g/da) Ekim yeri
Ekim şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 1.02 1.09 0.95 1.03 0.95 1.00 Sedde
Serpme 1.10 1.03 1.00 0.92 0.98 1.02
1.01
Sıra 1.05 1.04 0.98 0.98 0.90 1.00 Düz
Serpme 0.98 1.06 1.07 1.01 1.07 1.02
1.02
ORT. 1.03 1.06 1.00 0.99 0.98
D % 5 (Ekim şekli): ÖD D % 5 (Tohum miktarı): ÖD D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4.1.6.3. Yumru Çapı (mm) Bulguları
Çap ölçümlerinden elde edilen sonuçlar Çizelge 4.6’te sunulmuştur. Çizelge
4.5. incelendiğinde yumru çapına ekim şekli ve tohum miktarının etkisi % 1
düzeyinde önemli, ekim yerinin etkisinin önemsiz olduğu tespit edilmiştir. Seddeye
ekimlerde ortalama yumru çapı 70.94 mm, düze ekimlerde ise ortalama 70.16 mm
bulunmuştur. Serpme ekim şekli uygulamasında 72.24 mm çapında yumrular elde
edilirken, sıraya ekimde ortalama 68.87 mm yumru çapına sahip yumrular elde
edilmiştir.
Tohum miktarlarının yumru çapına etkisi karşılaştırıldığında ise; 250 g
tohum miktarı uygulaması ile en çaplı (82.76 mm) yumrular elde edilmiştir. Bunu
500, 750 ve 1000 g tohum miktarları takip etmiştir. 1250 g tohum miktarı
uygulaması ile en düşük yumru çapına sahip yumrular (61.59 mm) elde edilmiştir
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
45
Çizelge 4.6. Yumru çapına ilişkin sonuçlar (mm)
Tohum miktarı (g/da) Ekim yeri
Ekim şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 82.03 76.23 64.76 61.24 62.01 68.87 b Sedde
Serpme 84.79 74.92 73.77 67.45 62.24 72.24 a
70.94
Sıra 81.87 76.28 64.50 60.44 59.32 68.87 b Düz
Serpme 82.37 78.16 71.45 64.42 62.79 72.24 a
70.16
ORT. 82.76 a 76.40 b 68.62 c 63.39 d 61.59 d
D % 1 (Ekim şekli) :2. 27 D % 1(Tohum miktarı): 4.75 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
Yumru çapı ile ilgili istatistiksel analizlerde ekim şekli ile tohum miktarı
uygulamaları arasında interaksiyon olduğu tespit edilmiştir. Bu interaksiyon Mstat
istatistik programında % 5’e göre çözülmüştür. Yapılan analiz sonuçlarına göre, en
büyük yumru çapı serpme ekim şekli ve 250 g tohum miktarı uygulaması (83.58
mm) ile elde edilmiştir. Bunu sıraya ekim şekli x dekara 250 g tohum miktarı
(81.95 mm), serpme ekim şekli x dekara 500 g tohum miktarı (76.54 mm) ve sıraya
ekim şekli x dekara 750 g (76.26 mm) tohum miktarı uygulamaları takip etmiştir.
En küçük yumru çapı sıraya ekim şekli uygulaması x dekara 1250 g tohum miktarı
ile sıraya ekim şekli x dekara 1000 g tohum miktarı (60.84 mm) uygulamasıyla
(60.66 mm) elde edilmiştir (Çizelge 4.7.).
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
46
Çizelge 4.7. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının turp yumru çapına etkisi ile ilgili sonuçlar (mm)
Ekim şekli x Tohum miktarı (g) Ortalama
Sıra x 250 81.95 AB
Sıra x 500 76.26 BC
Sıra x 750 64.63 D
Sıra x 1000 60.84 D
Sıra x 1250 60.66 D
Serpme x 250 83.58 A
Serpme x 500 76.54 BC
Serpme x 750 72.61 C
Serpme x 1000 65.94 D
Serpme x 1250 62.51 D
D (% 5) (Ekim şekli-tohum miktarı): 1.304
4.1.6.4. Yumru Yüksekliği (mm) Bulguları
Çizelge 4.8’de gösterildiği gibi turp yumru yüksekliğine ekim şekli ve
tohum miktarının etkisinin önemli, ekim yerinin etkisinin önemsiz olduğu tespit
edilmiştir. Ekim şeklinin yumru yüksekliğine etkisine bakıldığında, serpme ekim
şekli uygulaması ile en yüksek yumru yüksekliği (62.83 mm) elde edilirken, sıraya
ekimde 60.42 mm ile en düşük yumru yüksekliği elde edilmiştir. Tohum miktarının
değişimi yumru yüksekliğini de önemli ölçüde etkilemiş; tohum miktarı azaldıkça
yumru yüksekliği artmış, tohum miktarının artmasıyla yumru yüksekliği azalmıştır.
Örneğin dekara 250 g tohum miktarı kullanıldığı zaman ortalama 71.34 mm
yüksekliğinde turp yumruları elde edilirken, dekara 1250 g tohum miktarı
kullanıldığı zaman ortalama yumru yüksekliği 53.85 mm’ye düşmüştür. Sedde üzeri
ekim yerinde yapılan ekimlerde; ortalama yumru yüksekliği 62.46 mm, düze
ekimlerde ise ortalama 60.80 mm yumru yüksekliğine sahip yumrular elde
edilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
47
Çizelge 4.8. Yumru yüksekliğine ilişkin sonuçlar (mm)
Tohum miktarı g/da Ekim yeri
Ekim şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 71.66 66.98 57.65 56.18 55.26 60.42 b Sedde
Serpme 71.79 65.81 65.06 60.20 53.98 62.83 a
62.46
Sıra 69.60 64.38 58.52 52.18 51.83 60.42 b Düz
Serpme 72.33 69.00 62.37 53.42 54.34 62.83 a
60.80
ORT. 71.34 a 66.54 ab 60.90 bc 55.50 cd 53.85 d
D % 5 (Ekim şekli): 1.97 D % 1 (Tohum miktarı): 5.86 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4.1.6.5. Yumru Yükseklik/Çap İndeksi Bulguları
Bitkilerin yumru yükseklik/çap indeksi karşılaştırıldığında ekim şekli,
tohum miktarı ve ekim yerinin öneminin etkisiz olduğu tespit edilmiş ve Balcalı
turp çeşidinin yükseklik /çap indeksi tüm uygulamalarda benzer bulunmuştur. Elde
edilen sonuçlara göre, sıra ekim şekli uygulamasında yumru yükseklik/çap indeksi
ortalama % 0.88 olurken, bu serpme ekim şekli uygulamasında ortalama % 0.87
olmuştur. Tohum miktarı uygulamalarında uygulamalara göre yumru yükseklik/çap
indeksi % 0.87-0.89 arasında değerlerde olmuştur. Sedde üzeri ekim yeri
uygulamasında ortalama yumru yükseklik/çap indeksi % 0.88, düze ekimlerde ise
ortalama % 0.87 oranında tespit edilmiştir (Çizelge 4.9).
Çizelge 4.9.Yumru yükseklik /çap indeksine ilişkin sonuçlar
Tohum miktarı g/da Ekim
yeri
Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 0.87 0.88 0.89 0.92 0.89 0.88 Sedde
Serpme 0.85 0.88 0.88 0.90 0.87 0.87
0.88
Sıra 0.86 0.85 0.91 0.87 0.88 0.88 Düz
Serpme 0.89 0.88 0.86 0.84 0.86 0.87
0.87
ORT. 0.87 0.87 0.89 0.88 0.87
D %5 (Ekim şekli): ÖD D %5 (Tohum miktarı): ÖD D %5 (Ekim yeri): ÖD
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
48
4.1.6.6. Yumru Sayısı (adet/m2) Bulguları
Yumru sayısı ile ilgili sonuçlar Çizelge 4.10’de sunulmuştur. Çizelgede de
gösterildiği gibi yumru sayısına ekim şeklinin ve tohum miktarının etkisi önemli,
ekim yerinin etkisi önemsiz çıkmıştır. Yapılan istatistiksel analiz sonucunda göre
42.73 adet/m2 ile sıraya ekim şekli uygulamasından, serpme ekim şekli
uygulamasına (30.63 adet/m2) oranla daha fazla yumru elde edilmiştir. Tohum
miktarlarının yumru sayısına etkisi incelendiğinde ise, tohum miktarının en fazla
yumru sayısı dekara 1250 g tohum kullanılarak yapılan uygulamada (49.93 adet/m2)
elde edilmiş, en düşük yumru sayısı dekara 250 g tohum miktarı uygulamasında,
16.99 adet/m2 olarak tespit edilmiştir. 250 g/da uygulamasına göre 5 kat daha fazla
miktarda ekilen 1250 g/da uygulamasından; ekilen tohum miktarına oranla daha az
bitki (5 kat daha fazla ekilen tohuma karşılık 3 kat bitki sayısı) elde edilmiştir.
Serpme ekimlerde de sıraya ekime göre tohum kaybı daha fazla olmuş, diğer bir
ifadeyle ekilen tohum miktarına oranla daha az bitki çıkmış ve yaşamıştır.
Çizelge 4.10. Yumru sayısına ilişkin sonuçlar (adet/m2)
Tohum miktarı (g/da) Ekim
yeri
Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 18.17 27.75 43.92 56.58 44.67 42.73 a Sedde
Serpme 9.71 15.92 27.54 32.83 34.00 30.63 b
42.24
Sıra 25.29 39.92 53.13 53.42 64.42 42.73 a Düz
Serpme 14.79 32.96 37.71 44.17 56.63 30.63 b
31.11
ORT. 16.99 c 29.14 bc 40.57 ab 46.75 a 49.93 a
D % 1 (Ekim şekli): 5.26 D% 1 (Tohum miktarı): 13.43 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
49
4.1.6.7. Yumru Oranı (%) Bulguları
Çizelge 4.11’de görüldüğü gibi yumru oranı üzerine ekim şekli ile tohum
miktarının etkisi önemli, ekim yerinin etkisi önemsiz bulunmuştur. Turpta toplam
biyomasta (yumru + yaprak), yumrunun oranı serpme ekim şeklinde % 49.48,
sıraya ekim şeklinde ise % 43.13 olmuştur.
Tohum miktarının etkisi karşılaştırıldığında ise; en yüksek yumru oranı %
55.42’lik değer ile dekara 250 g tohum miktarından elde edilmiştir. En düşük
yumru oranı ise % 40.07’lik oran ile dekara 1250 g tohum miktarı uygulamasından
elde edilmiştir. Ekim yeri uygulamalarında yumru oranı % 46.74-45.86 arasında
değişmiştir.
Çizelge 4.11. Yumru oranlarına ilişkin sonuçlar (%)
Tohum miktarı g/da Ekim yeri
Ekim şekli
250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 52.05 48.21 45.99 38.07 36.76 43.13 b Sedde
Serpme 60.51 50.67 49.58 43.58 42.02 49.48 a
46.74
Sıra 51.98 45.42 38.91 37.37 36.52 43.13 b Düz
Serpme 57.13 52.18 49.28 44.86 44.98 49.48 a
45.86
ORT. 55.42 a 49.12 b 45.94 bc 40.97 c 40.07 c
D % 1(Ekim şekli): 2.61 D % 1(Tohum miktarı): 6.19 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4.1.6.8. Yaprak Oranı (%) Bulguları
Bitkilerin yaprak ağırlığı oranı incelendiğinde de ekim şekli ile tohum
miktarının etkisinin önemli, ekim yerinin ise etkisinin önemsiz olduğu tespit
edilmiştir. Yaprak ağırlığı oranı sıraya ekim şeklinde % 56.87 iken, serpme ekim
şeklinde % 50.40’lık bir orana sahip olmuştur. Tohum miktarının etkisi
karşılaştırıldığında ise; en yüksek yaprak ağırlığı oranı yumru oranının aksine %
59.93’lük değer ile dekara 1250 g tohum miktarı uygulamasından, en düşük yaprak
ağırlığı oranı ise % 44.58’lik oran ile dekara 250 g tohum miktarı uygulamasından
elde edilmiştir. Ekim yeri uygulamalarının etkisi incelendiğinde, yaprak ağırlığı
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
50
oranının, ekim yeri uygulamalarında % 53.18-54.09 arasında değiştiği
görülmektedir (Çizelge 4.12).
Çizelge 4.12. Yaprak oranlarına ilişkin sonuçlar (%)
Tohum miktarı (g/da) Ekim
yeri
Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 47.95 51.80 54.01 61.94 63.24 56.87 a Sedde
Serpme 39.49 49.33 50.43 56.42 57.98 50.40 b
53.18
Sıra 48.02 54.58 61.08 62.63 63.48 56.87 a Düz
Serpme 42.88 47.35 50.73 55.14 55.02 50.40 b
54.09
ORT. 44.58 c 50.76 b 54.06 ab 58.84 a 59.93 a
D % 1 (Ekim şekli): 2.59 D % 1 (Tohum miktarı): 6.07 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4.1.6.9. Yumru /Yaprak İndeksi Bulguları
Turp yumru verimliliğinin bir göstergesi olan bitkilerin yumru/yaprak
indeksi karşılaştırıldığında; ekim şekli ve tohum miktarı uygulamalarının yapılan
istatistiksel analize göre % 1 düzeyinde önemli olduğu, ekim yerinin ise % 5 önem
seviyesine göre önemsiz bulunduğu tespit edilmiştir. Çizelge 4.13’de gösterildiği
gibi ortalama en yüksek yumru/yaprak indeksi sedde ekim yerinde yapılan
uygulamadan elde edilmiş (% 0.92), bunu % 0.89 ile düze ekim izlemiştir. Tohum
miktarının yumru/yaprak indeksine etkisi incelendiğinde ise; ortalama en yüksek
yumru/yaprak indeks değeri (% 1.28) dekara 250 g tohum miktarı uygulamasıyla
elde edilmiştir. Dekara 1250 g tohum miktarı ise en düşük değeri vermiştir. Ekim
şekli uygulamalarında ise, serpme ekim şeklinde sıraya ekime nazaran daha yüksek
yumru/yaprak indeks değeri elde edilmiştir
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
51
Çizelge 4.13. Yumru/yaprak indeksi ile ilgili sonuçlar
Tohum miktarı g/da Ekim yeri
Ekim şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 1.09 0.93 0.86 0.62 0.59 0.79 b Sedde
Serpme 1.57 1.03 1.01 0.78 0.75 1.03 a
0.92
Sıra 1.10 0.84 0.64 0.60 0.58 0.79 b Düz
Serpme 1.37 1.13 0.99 0.82 0.82 1.03 a
0.89
ORT. 1.28 a 0.98 b 0.87 bc 0.71 c 0.69 c
D % 1(Ekim şekli): 0.11 D % 1 (Tohum miktarı): 0.23 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4.1.6.10. Yumruda Çatlama Oranı (%) Bulguları
Yumruda çatlama oranları karşılaştırıldığında; ekim şekli ve tohum
miktarının etkisinin önemli, ekim yerinin etkisinin önemsiz olduğu tespit edilmiştir.
Elde edilen sonuçlara göre, serpme ekim şekli uygulamasında yumruda çatlama
oranı ortalama % 4.09 olurken, bu oran sıra ekim şekli uygulamasında % 2.26
olmuştur. Tohum miktarı uygulamalarında; uygulamalara göre yumruda çatlama
oranı dekara atılan tohum miktarının azalmasıyla artmıştır. Örneğin dekara 250 g
tohum miktarı uygulandığı zaman yumruda ortalama % 6.29 oranında çatlama
olduğu saptanmıştır. Dekara 1250 g tohum miktarı uygulamasında ise, yumruda
çatlama oranı % 1.52’ye düşmüştür. Sedde üzeri ekim uygulamasında ortalama
yumruda çatlama oranı % 3.70, düze ekim uygulamalarında ise ortalama % 2.65
oranında meydana gelmiştir (Çizelge 4.14).
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
52
Çizelge 4.14. Turp yumrularında çatlama oranı ile ilgili sonuçlar (%)
Tohum miktarı g/da Ekim
yeri
Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 3.63 2.31 2.32 1.79 1.11 2.26 b Sedde
Serpme 10.37 7.90 2.39 2.55 2.65 4.09 a
3.70
Sıra 4.32 3.54 2.05 1.05 0.47 2.26 b Düz
Serpme 6.83 2.64 1.47 2.25 1.86 4.09 a
2.65
6.29 a 4.10 b 2.06 c 1.91 c 1.52 c
D % 1 (Ekim şekli): 0.81 D % 1 (Tohum miktarı): 1.95 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
Yumruda çatlama oranı değerlerinde yapılan istatistiksel analizler sonucu
ekim yeri x ekim şekli, ekim şekli x tohum miktarı ve ekim yeri x tohum miktarı x
ekim şekli arasında interaksiyon olduğu tespit edilmiştir. Yapılan istatistiksel analiz
sonucu % 5’e göre önemli bulunan interaksiyon sonuçları Çizelge 4.15 ve Çizelge
4.16’da verilmiştir.
Çizelge 4.15. Ekim yeri x ekim şekli uygulamalarının yumruda çatlama oranına etkisi ile ilgili sonuçlar (%)
Ekim yeri x Ekim şekli Ortalama
Sedde x Sıra 2.23 B
Sedde x Serpme 5.17 A
Düz x Sıra 2.29 B
Düz xSerpme 3.01 B
D (% 5) (Ekim yeri x Ekim şekli) : 0.56
Elde edilen sonuçlara göre; sedde ekim yeri x serpme ekim şekli uygulaması
ile en yüksek oranda % 5.17 çatlama tespit edilmiştir. Düz x sıra, düz x serpme ve
sedde x sıra interaksiyonlarına göre ise çatlama oranları % 2.23-3.01 değerleri
arasında kalmıştır.
Ekim şekli x tohum miktarı arasındaki interaksiyon sonuçları
karşılaştırıldığında ise; dekara 250 g tohum miktarı x serpme ekim şeklinin birlikte
uygulanmasıyla parselde seyrek bitki olduğu için ve bu yumrular çok irileştiğinden
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
53
dolayı yumruda çatlama oranı % 8.60’a çıkmıştır. Bu durum seyrek ekimlerde
hasadın öne alınmasıyla önlenebilir. Yumruda çatlama oranı en az % 0.79 oranlar
sıraya ekim şekli x dekara 1250 ve 1000 g tohum miktarı uygulamalarıyla elde
edilmiştir (Çizelge 4.16).
Çizelge 4.16. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının yumruda çatlama
oranına etkisi ile ilgili sonuçlar (%)
Ekim şekli x Tohum miktarı (g/da) Ortalama
Sıra x 250 3.97 BC
Sıra x 500 2.93 CD
Sıra x 750 2.19 CD
Sıra x 1000 1.42 D
Sıra x 1250 0.79 D
Serpme x 250 8.60 A
Serpme x 500 5.27 B
Serpme x 750 1.93 CD
Serpme x 1000 2.40 CD
Serpme x 1250 2.26 CD
D (% 5) (Ekim şekli-tohum miktarı): 0.4678
Ekim yeri, tohum miktarı ve ekim şekli arasındaki üçlü interaksiyon
sonuçlarına bakıldığında, en az çatlama oranı düze ekim yeri x sıraya ekim şekli x
dekara 1250 g tohum miktarı uygulamasıyla (% 0.47) elde edilmiştir. Yumruda
çatlama en fazla, ortalama % 10.37 oranıyla sedde ekim yeri x serpme ekim şekli x
dekara 250 g tohum miktarı uygulamasıyla elde edilmiştir (Çizelge 4.17).
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
54
Çizelge 4.17. Ekim yeri x ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının yumruda çatlama oranına etkisi ile ilgili sonuçlar (%)
Ekim Yeri x Ekim şekli x Tohum miktarı (g/da) Ortalama
Sedde x Sıra x 250 3.63 CD
Sedde x Sıra x 500 2.31 DEF
Sedde x Sıra x 750 2.32 DEF
Sedde x Sıra x 1000 1.79 DEF
Sedde x Sıra x 1250 1.11 EF
Sedde x Serpme x 250 10.37 A
Sedde x Serpme x 500 7.90 B
Sedde x Serpme x 750 2.39 DE
Sedde x Serpme x 1000 2.55 CDE
Sedde x Serpme x 1250 2.65 CDE
Düz x Sıra x 250 4.32 C
Düz x Sıra x 500 3.54 CD
Düz x Sıra x 750 2.05 DEF
Düz x Sıra x 1000 1.05 EF
Düz x Sıra x 1250 0.47 F
Düz x Serpme x 250 6.83 B
Düz x Serpme x 500 2.64 CDE
Düz x Serpme x 750 1.47 EF
Düz x Serpme x 1000 2.25 DEF
Düz x Serpme x 1250 1.86 DEF
D (% 5) (Ekim şekli-tohum miktarı): 1.91
4.1.6.11. Yumruda Kök Oluşumu Oranı (%) Bulguları
Kalite açısından istenmeyen bir karakter olan, turp yumruları üzerinde kök
oluşumu oranı üzerine yapılan istatistiksel analiz sonucunda ekim yeri, tohum
miktarı ve ekim şeklinin etkisinin olmadığı ve denemeye aldığımız çeşitte yumru
üzerinde kök oluşumunun önemsiz düzeyde oluştuğu tespit edilmiştir. Turp
yumruları üzerinde kök oluşum oranı ekim yeri uygulamalarında % 0.020-0.005
arasında bulunmuştur (Şekil 4.7).
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
55
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
250 g 500 g 750 g 1000 g 1250 g
Tohum Miktarı (g/da)
Kök
Olu
şum
Ora
nı (%
)
sedde sıra sedde serpme düz sıra düz serpme
Şekil 4.7. Turp yumrusunda kök oluşum oranı (%)
4.1.12. Toplam Bitki Ağırlığı (Biyomas; kg/m2) Bulguları
Çizelge 4.18’de gösterildiği gibi parselden elde edilen toplam bitki
ağırlığına ekim şekli ve tohum miktarının etkisi önemli, ekim yerinin etkisi önemsiz
bulunmuştur. Sıraya ekim şekli uygulaması (5.95 kg/m2) ile serpmeye göre (6.87
kg/m2) daha yüksek bitki ağırlığı elde edilmiştir. 1250 g/da tohum miktarı
uygulamasıyla toplam bitki ağırlığında en yüksek değer (7.37 kg/m2) elde
edilmiştir. Tohum miktarı azaldıkça parselden elde edilen toplam bitki ağırlığında
azalma meydana gelmiş ve 250 g/da tohum miktarı ile yapılan ekimlerden 4.94
kg/m2 biyomas elde edilmiştir. Ekim yeri uygulamaları karşılaştırıldığında önemli
bir etki görülmemiş, ortalama toplam bitki ağırlığı 6.16-6.67 kg/m2 arasında tespit
edilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
56
Çizelge 4.18.Toplam bitki ağırlığı sonuçları (kg/m2)
Tohum miktarı (g/da) Ekim
yeri
Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 5.57 6.22 7.71 8.32 6.26 6.87 a Sedde
Serpme 3.64 4.63 5.73 6.69 6.89 5.95 b
6.16
Sıra 6.10 4.86 7.44 7.31 6.93 6.87 a Düz
Serpme 4.47 6.34 6.51 7.15 7.54 5.95 b
6.67
ORT. 4.94 b 6.02 ab 6.84 a 6.90 a 7.37 a
D % 1(Ekim şekli): 0.53 D % 1 (Tohum miktarı): 1.67 D % 5 (Ekim yeri): ÖD
Toplam bitki ağırlığı değerlerinde yapılan istatistiksel analizler sonucu ekim
şekli ile ekim yeri arasında ve ekim şekli ile tohum miktarı arasında interaksiyon
çıkmıştır. Yapılan istatistiksel analiz sonucu % 5’e göre önemli bulunan ekim şekli
ve ekim yeri arasındaki interaksiyon sonuçları Çizelge 4.19’da verilmiştir.
Ortalama en yüksek toplam biyomas düz x sıra, sedde x sıra ve düz x serpme
uygulamalarından, en az da sedde x serpme uygulamasından elde edilmiştir.
Çizelge 4.19. Ekim yeri x ekim şekli uygulamalarının toplam bitki ağırlığına etkisi ile ilgili sonuçlar (kg/m2)
Ekim yeri x Ekim şekli Ortalama
Sedde x Sıra 6.82 A
Sedde x Serpme 5.51 B
Düz x Sıra 6.93 A
Düz xSerpme 6.40 A
D (% 5) (Ekim yeri x Ekim şekli): 0.56
Ekim şekli ve tohum miktarı arasındaki interaksiyon sonuçları
karşılaştırıldığında ise, dekara 1000 g tohum miktarı ve sıraya ekim şeklinin birlikte
uygulanmasıyla ortalama en fazla bitki ağırlığı (7.82 kg/m2) elde edilmiş, en düşük
ortalama toplam bitki ağırlığı ise dekara 250 g tohum miktarı x serpme ekim şekli
(4.06 kg/m2) uygulamasıyla elde edilmiştir (Çizelge 4.20).
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
57
Çizelge 4.20. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının toplam bitki ağırlığına etkisi ile ilgili sonuçlar (kg/m2)
Ekim şekli x Tohum miktarı (g/da) Ortalama
Sıra x 250 5.83 CD
Sıra x 500 6.55 A-D
Sıra x 750 7.57 AB
Sıra x 1000 7.82 A
Sıra x 1250 6.60 A-D
Serpme x 250 4.06 E
Serpme x 500 5.49 DE
Serpme x 750 6.11 BC
Serpme x 1000 6.92 A-D
Serpme x 1250 7.20 ABC
D (% 5) (Ekim şekli-tohum miktarı): 0.3045
4.1.6.13. SÇKM (%) Bulguları
Turp yumrularının SÇKM miktarı üzerine yapılan istatistiksel analiz
sonucunda ekim yeri, tohum miktarı ve ekim şeklinin etkisinin olmadığı tespit
edilmiştir. Turp yumrularının SÇKM oranı % 4.30-5.10 arsında bulunmuştur
(Çizelge 4.21).
Çizelge 4.21. Turp yumrularında suda çözünebilir kuru madde miktarı (%)
Tohum miktarı g/da Ekim yeri Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 4.80 4.60 4.68 4.60 4.95 4.76 Sedde
Serpme 4.55 4.85 4.40 4.30 4.50 4.67
4.62
Sıra 4.95 4.50 4.65 4.80 5.10 4.76 Düz
Serpme 5.05 4.60 4.85 5.05 4.55 4.67
4.81
ORT. 4.84 4.64 4.65 4.68 4.78
D % 5 (Ekim şekli): ÖD D % 5 (Tohum miktarı): ÖD D % 5 (Ekim yeri): ÖD
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
58
4.1.6.14. C Vitamini (L-Askorbik Asit) İçeriği (mg/100ml) Bulguları
SÇKM ornında olduğu gibi, turp yumrularının C vitamini içeriği üzerine de
ne ekim yeri, ne tohum miktarı, ne de ekim şeklinin etkisinin istatistiksel olarak
önemli bulunmadığı tespit edilmiş ve C vitamini içeriği 13.09-22.38 mg/100 ml
arasında değişmiştir (Çizelge 4.22).
Çizelge 4.22.Turp yumru usaresindeki C vitamini miktarı (mg/100 ml)
Tohum miktarı g/da Ekim yeri Ekim
şekli 250 500 750 1000 1250
ORT. ORT.
Sıra 17.19 21.01 15.95 17.13 18.81 16.92 Sedde
Serpme 15.68 15.59 16.78 16.75 16.28 16.88
17.12
Sıra 15.18 19.09 13.78 15.70 15.37 16.92 Düz
Serpme 13.09 15.59 21.34 22.88 14.82 16.88
16.68
ORT. 15.28 17.82 16.96 18.12 16.32
D % 5 (Ekim şekli): ÖD D % 5 (Tohum miktarı): ÖD D % 5 (Ekim yeri): ÖD
C vitamini miktarı ile ilgili değerlerde yapılan istatistiksel analizler sonucu
ekim şekli ile tohum miktarı arasında interaksiyon çıkmıştır. Yapılan istatistiksel
analiz sonucu % 5’e göre önemli bulunan ekim şekli ve tohum miktarı arasındaki
interaksiyon sonuçları Çizelge 4.23’de verilmiştir. Ortalama en yüksek C vitamini
miktarı sıra ekim şekli x dekara 500 g tohum miktarı (20.05 mg/ 100 ml)
uygulamasından elde edilmiştir. Bunu serpme ekim şekli x dekara 1000 g tohum
miktarı (19.81 mg/ 100 ml) uygulaması izlemiştir. En düşük C vitamini içeriği
serpme ekim şekli x dekara 250 g tohum miktarı uygulaması (14.38 mg/ 100 ml) ile
elde edilmiştir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
59
Çizelge 4.23. Ekim şekli x tohum miktarı uygulamalarının turp yumrusunda
bulunan C vitamini miktarına etkisi ile ilgili sonuçlar (mg/100 ml)
Ekim şekli x Tohum miktarı (g) Ortalama
Sıra x 250 16.18 A-D
Sıra x 500 20.05 A
Sıra x 750 14.86 CD
Sıra x 1000 16.42 A-D
Sıra x 1250 17.09 A-D
Serpme x 250 14.38 D
Serpme x 500 15.59 A-D
Serpme x 750 19.06 ABC
Serpme x 1000 19.81 AB
Serpme x 1250 15.55 BCD
D (% 5) (Ekim şekli-tohum miktarı) : 4.49
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
60
4.2. Tartışma
Çukurova koşullarında turpta verim ve yumru kalitesi üzerine farklı tohum
ekim yöntemleri (sıra ve serpme), farklı yetiştirme yerleri (sedde ve düz) ile farklı
bitki sıklığının (250, 500, 750, 1000, 1250 g/da) etkileri ile ilgili elde edilen
sonuçlar değerlendirildiğinde; çıkış sürelerine yapılan uygulamaların etkisinin
önemli olmadığı ve bütün tohumların ekimi izleyen 3. günde toprak yüzüne
çıktıkları görülmüştür.
Farklı tohum miktarları, ekim yöntemleri ve yetiştirme yerleri turpların
yaprak sayı ve ağırlığını önemli ölçüde etkilemiştir. Yaprak ağırlığı serpme ekim
şekli uygulamasıyla 3.09 kg/m2’den, sıraya ekim şekli uygulamasıyla 3.94 kg/m2’a
yükselmiştir. Dekara en fazla (1250 g) tohum miktarı uygulamasıyla 4.14
kg/m2’den en düşük tohum miktarı uygulamasıyla 2.24 kg/m2’a düşmüştür. Predein
(1990), yapmış olduğu benzer bir çalışmada 4 farklı ekim tarihi ve 3 farklı (3, 5
veya 7 milyon tohum/ha) tohum miktarı denemiştir. Denemede fotosentetik
potansiyel, net fotosentez üretimi, net yaprak ağırlığı ve taze hayvan yemi verimi
üzerine uygulamaların etkileri araştırılmıştır. Bitki sıklığındaki artış net yaprak
ağırlığını da arttırmıştır. Araştırmacıların çalışma sonucunda elde etmiş oldukları
değerler, bizim çalışmamızda elde edilen sonuçlarla uyum içerisindedir.
Yumru ağırlığı araştırma sonuçlarımıza göre, Kaushal ve Sharma (2003)
tarafından yapılan, benzer bir çalışmadaki sonuçlarla benzer bulunmuştur.
Araştırıcılar, turpun tohum üretim teknolojisinin standardizasyonu ile ilgili
yaptıkları bu çalışmada, en yüksek yumru ağırlığının sedde ekim yöntemiyle elde
edildiğini tespit etmişlerdir. Seddeye ekimlerde ortalama yumru ağırlığı 191.03 g,
düze ekimlerde ise bu değer 185.87 g’a düşmüştür. Yumru ağırlığı ile ilgili benzer
bir çalışma, Taivalmaa ve Talvitie (1997) tarafından havuç’ta yürütülmüştür.
Havuç yumru ağırlığına, tohum miktarı ve sedde ekim yeri uygulamasının etkisinin
önemli olduğu tespit edilmiştir.
Yumru yoğunluğuna, ekim şekli, tohum miktarı ve ekim yeri
uygulamalarının etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Bu da yaptığımız uygulamalar
sonucunda elde edilen turp yumrularında koflaşmanın olmadığının göstergesidir.
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
61
Yumru çapı ve yumru yüksekliği ile ilgili sonuçlara baktığımızda yumru
çapı ve yumru yüksekliği ekim şekli ve tohum miktarı uygulamalarında farklılık
göstermiştir. En az bitki yoğunluğunda yetiştirilen (250 g/da) parsellerde, en fazla
yumru çapı ve yükseklikleri; en fazla bitki yoğunluğunda yetiştirilen parsellerde
(1250 g/da) ise en düşük yumru çapı ve yükseklikleri elde edilmiştir. Bu durum tabi
ki; yumrunun gelişmesi için kendine daha az ya da daha çok yer bulması ile ilgili
olduğu için irilikte bundan dolayı değişmiştir. Elde ettiğimiz bu sonuçlar, Sirkar ve
ark. (1998) ile Liu ve ark. (1998) tarafından elde edilen sonuçlar ile benzerlikler
göstermektedir. Sirkar ve ark. (1998) yaptıkları çalışmada Contai Long turp çeşidi
ve m2’ye 12, 24 veya 72 adet bitki sıklığını kullanmışlardır. Deneme sonucuna
göre, turp yumru çapı bitki sıklığı arttıkça azalmıştır. Liu ve ark. (1998) tarafından
yapılan benzer bir çalışmada, turpun kalitesi ve verimi üzerine bitki sıklığı ve sedde
yüksekliğinin etkisi incelenmiştir. Deneme sonucuna göre, yumru yüksekliği, bitki
yoğunluğunun artmasıyla azalmıştır.
Toplam verim, açısından denemede hiçbir uygulamanın etkili olmadığı
tespit edilmiş ve benzer verimler elde edilmiştir. Bununla birlikte 1250 g/da tohum
uygulamasıyla elde edilen yumrular küçük ve kalitesiz olmuştur. Joshi ve Patil
(1992) ile Liu ve ark. (1998) tarafından yapılan çalışmalarda da bitki sıklığının
verim üzerine etkili olmadığı bildirilmiştir.
Toplam bitki ağırlığı açısından, sıraya ekimlerde serpmeye göre, toplam
bitki ağırlığı artmıştır. M2’ye ekilen tohum miktarının artması, toplam biyoması
arttırmıştır. Bununla birlikte m2’ye ekilen tohum miktarının artışı ve sık ekimler
daha ziyade yaprak oranını artırmış, yumrular küçük ve kalitesiz kalmıştır.
Farklı ekim yöntemi ve tohum miktarının turp yumrularında çatlama ve kök
oluşumu üzerine etkisi incelendiğinde, Balcalı turp çeşidinde hiçbir uygulamada ne
çatlama ne kök oluşumu kaliteyi bozacak seviyede tespit edilmemiştir.
Turpun içerisinde bulunan SÇKM ve askorbik asid (C vitamini) miktarı
üzerine ekim şekli, tohum miktarı ve ekim yeri uygulamalarının önemli etkisi
bulunmamış ve SÇKM miktarı ortalama % 4-5 arasında, C vitamini miktarı ise,
13.09-22.38 mg/100 ml arasında değişiklik göstermiştir. Joshi ve Patil (1998) bitki
sıklığı, azot ve fosforun etkisini belirlemek amacı ile Beyaz Japon turpu çeşidinde 3
4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Esma KARTAL
62
farklı sıra arası mesafe (10, 20 veya 30 cm) ve iki faklı sıra üzeri (5 veya 10 cm)
mesafe kullanmışlardır. Araştırıcılar, yaprakta ve yumruda SÇKM ve askorbik asit
içeriğini incelemişler ve her iki parametreye, bitki sıklığının etkisinin önemli
olmadığını tespit etmişlerdir.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Esma KARTAL
63
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Turp yetiştiriciliğinin dünyada ve ülkemizde oldukça önemli bir yeri vardır.
Turp, iştah açıcı ve insan sağlığı açısından büyük önemi olan kışlık bir sebzedir.
Turp, Akdeniz bölgesinin (özellikle Osmaniye’nin Kadirli ilçesinde) önemli
sebze türlerinden birisidir. Kadirli ve Adana bölgesinde yapılan turp yetiştiriciliğinde
genellikle kırmızı, yuvarlak populasyon niteliğinde turplar kullanılmaktadır.
Ağustos-ekim ayları arasında değişen dönemlerde turp ekimi yapılmaktadır.
Yapılan çalışmada Balcalı turp çeşidinin fenolojik gözlemler (tohumların
çıkış süresi), yaprak sayısı, yaprak ağırlığı, toplam verim, toplam bitki ağırlığı,
yumru çapı, yumru yüksekliği, yumru ağırlığı, yumru yoğunluğu, yumruda çatlama
ve kök oluşumu, turp yumru usaresindeki C vitamini ve SÇKM oranları
incelenmiştir.
Turpta verim ve yumru kalitesi üzerine farklı tohum ekim yöntemleri (sıra ve
serpme), farklı yetiştirme yerleri (sedde ve düz) ile farklı bitki sıklığının (250, 500,
750, 1000, 1250 g/da) etkileri ile ilgili yaptığımız çalışmada elde edilen sonuçlar
değerlendirildiğinde; denemeye giren 3 faktör içerisinde en önemli sonuçların tohum
miktarı uygulaması ile ekim şekli uygulamasından elde edildiği görülmektedir.
Aşağıda bu sonuçlar kısaca sunulmuştur:
Tohumların çıkış sürelerine yapılan uygulamaların etkisinin önemli olmadığı
ve Balcalı turp çeşidinin eylül ayı ortası tohum ekimlerinde ekimden itibaren 3.
günde toprak yüzeyine çıktığı gözlenmiştir.
Birim alana ekilen tohum miktarının artması, daha fazla yapraklı, ama daha
küçük yumruların elde edilmesine sebep olmuştur. 1250 g/da ve 1000 g/da tohum
miktarı yüksek bulunmuş, 250 g/da tohum miktarında ise bitkiler seyrek çıkışlar
gösterdikleri için yumru irilikleri artmıştır.
Yumru yoğunluğu üzerine bitki sıklıkları, ekim şekli ve ekim yerinin
etkisinin önemsiz olduğu bulunmuştur. Bitki sıklığındaki farklılığa rağmen, yumru
yoğunluğunda farklılık bulunmamıştır.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Esma KARTAL
64
Yumru ağırlığı, çapı ve yüksekliği üzerine bitki sıklıkları ve ekim şekli
uygulamaları önemli etkide bulunmuştur. Bitki sıklığının artması ile yumrular daha
küçük kalmıştır. Benzer olarak sıraya ekimlerde serpmeye göre yumrular daha küçük
kalmıştır.
Toplam verim üzerine ekim yeri, tohum miktarı ve ekim şekli
uygulamalarının önemli etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte yapılan
interaksiyon analizlerinde sıraya ekimlerde az tohum miktarları (250, 500, 750 g/da),
serpme ekimlerde ise çok tohum miktarı ile (1000 ve 1250 g/da) en yüksek verimlilik
elde edilmiştir. Bu durumda sıraya mibzerle ekimlerde dekara 500-750 g tohum
yeterli gelebilecekken, serpme ekimlerde dekara atılacak tohum miktarının 1000 g’a
kadar çıkartılması önerilmektedir.
Yapılan çalışma sonucunda bitki sıklığının artması toplam bitki ağırlığını
artırmıştır. En yüksek bitki ağırlığı (7.37 kg/m2) dekara 1250 g tohum miktarı
uygulaması ile elde edilmiştir.
Parselden elde edilen yumru oranı ve yaprak oranı arasında ters orantı olduğu
tespit edilmiştir. Yumru oranı tohum miktarı arttıkça azalırken, yaprak oranı tohum
miktarı arttıkça artmaktadır. Aynı şekilde ekim şekli ve ekim yeri uygulamalarında
da; yumru ağırlığı, serpme ekim uygulamasında en yüksek değeri alırken, yaprak
ağırlığı sıraya ekim şekli uygulamasında en yüksek değeri almıştır. Ekim yeri
uygulamalarında ise en yüksek yaprak ağırlığı düze ekim yeri uygulamasından
alınırken, en yüksek yumru oranı sedde üzeri ekim yeri uygulamasından alınmıştır.
Yumru/yaprak indeksi en yüksek 250 g/da tohum miktarı uygulaması ile elde
edilmiştir. Ekim şekli uygulamalarında ise yumru/yaprak indeksi en fazla serpme
ekim şekli uygulamasından elde edilmiştir. Ekim yeri uygulamalarının ise
yumru/yaprak indeksine etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.
Farklı ekim şekli, ekim yeri ve tohum miktarı uygulamalarında yumruda
önemli bir kalite parametresi olan çatlama ve kök oluşumu önemsiz derecede
meydana gelmiştir. En fazla çatlamaya 250 g/da tohum uygulamasında rastlanmıştır.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER Esma KARTAL
65
Turpun içerisinde bulunan SÇKM ve askorbik asid (C vitamini) miktarı
üzerine ekim şekli, tohum miktarı ve ekim yeri uygulamalarının etkisinin olmadığı
tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan çalışma ile Balcalı turp çeşidinin içerdiği SÇKM ve
C vitamini miktarı tespit edilmiş olup, SÇKM % 4.30-5.10 oranında, C vitamini ise
13.09-22.38 mg/100 ml arasında değişmiştir.
Araştırmada elde edilen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde; en az
tohum miktarı kullanılarak (dekara 250 g tohum miktarı), en yüksek yaprak sayısı,
yumru ağırlığı, yumru çapı, yumru yüksekliği, yumru oranı, yumru/yaprak indeksi,
SÇKM oranı elde edilebileceği tespit edilmiştir. Buna karşılık 250 g/da tohum
ekilmesi durumunda hasadın çeşide özgü büyüklüğün olduğu dönemde ve daha erken
yapılması gerektiği, erken yapılamaması halinde yumruda çatlamaların ve C vitamini
içeriğinde kayıpların meydana olabileceği belirlenmiştir.
Turpta yumru iriliğini etkileyen en önemli faktörün birim alana ekilen tohum
miktarı olduğu, bunun yanında ekim yeri ve ekim şeklinin de yumru iriliğini
etkilediği ortaya çıkmıştır.
Yapılan çalışmada dekara atılan tohum miktarı turp verimine önemli etki
etmemekle birlikte; yumru iriliğine önemli etki ettiği, bu nedenle turp
yetiştiriciliğinde fazla tohum kullanmaya gerek olmadığı sonucuna varılmıştır.
Nitekim yumru sayısı ile ilgili bulgularda da 250 g’dan 1250 g/da’a kadar olan
uygulamada 5 kat daha fazla tohum kullanılmasına rağmen, elde edilen yumru sayısı
3 kat fazla olmuştur. Bu tohum kaybı, serpme ekimlerde sıraya ekimlere göre daha
fazla tespit edilmiştir. Optimum toplam verim ve kaliteli yumru elde etmek için
dekara 750 g tohum kullanmanın Çukurova bölgesi için uygun olduğu bu çalışma ile
önerilebilir. Ekim şekli olarak da sıraya ekim şekli, daha az tohum kaybından dolayı
tavsiye edilebilir. Ekim yeri olarak; sedde üzeri ekim uygulamalarında, yumru
kalitesinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç olarak; Kadirli turbu yetiştiriciliğinde optimum verim ve kalite, en
fazla yumru/yaprak oranı ile en az tohum kullanımı açısından 750 g/da tohum
miktarı, seddeye ve sıra şeklinde ekim tavsiye edilebilir.
66
KAYNAKLAR
ANONİM, 2003. Tarımsal Yapı ve Üretim 2003. DİE. Yayınları, ANKARA.
ANONİM, 2006. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı (Tarımsal Ürünlerin Üretim
Miktarı) http://www.tarim.gov.tr/sanal-kutuphane/istatistik/üretim-miktarı.xls.
BAHADUR, A., SING, R., 2003. Effect of seed rate on seedling growth and
bulb production of onion. Farm Science Journal, 12 (1),77-78.
DUMAN, İ., TUNCAY, Ö., 1996. Ege Bölgesi Koşullarında Taze Soğan (Gal
Soğanı) Üretimi için Uygun Tohum Ekim Zamanı ve Ekim Sıklığının
Belirlenmesi. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu, 58-63, İzmir.
EL-DESUKI, M., SALMAN, S.R., EL-NEMR, M.A., ABDEL-MAWGOUD,
A.M.R., 2005. Effect of plant density and nitrogen application on the growth,
yield and quality of radish (Raphanus sativus L.). Journal of Agronomy, 4 (3),
225-229.
FARRAG, M.M., HASSAN, M.A.M., EL-MAZNY, M.Y.A., ABO-BAKR, M.M.,
EL-GAMAL, M.M., 1989. Effect of inter-and intra-row spacing on growth,
yield and bulb quality of onion cv. “Giza 6” (Egypt). Assitut-Journal-of
Agricultural-Sciences (Egypt).v.20 (1) p. 91-104. Issued 1990.
FICCI, 2007. Ficci agribusiness information centre. http://www. agroindia.org
GÜNAY, A., 2005a. Sebze Yetiştiriciliği, Cilt II, (C), 531s.
GÜNAY, A., 2005b. Sebze Yetiştiriciliği, Cilt I, (A), 502s.
GÜZEL, N., GÜLÜT, K. Y., ORTAŞ, İ., İBRİKÇİ, H., 1995. TO-316 Toprakta
Verimlilik Analiz Yöntemleri. Ç.Ü.Z.F. Ders Kitabı No:117.
HAYEK, A.V., 1951. Entwirf eines Cruciferensystems auf phylogenetischer
Gurndlage Beih. Bot. Zentralbi. 27 Abt. 1.
HOWELER, R. H., EZUMAH, H. C., MIDMORE, D. J., 1993. Tillage systems
for root and tuber crops in the tropics. Soil and Tillage Research, Volume 27,
Issues 1-4, October 1993, 211-240.
67
JADCZAK, D., ZURAWIK, A., 2004. The effect of date and norm of sowing on
the quantity and quality of yield of welsh onion ‘Sprint’. Folia Universitatis
Agriculturae Stetinensis, Agricultura, 95, 161-164.
JOSHI, P. C., PATIL, N. S., 1988. Effect of plant density, nitrogen and phosphorus
on TSS and ascorbic acid content of radish Raphanus sativus (L.). South Indian
Horticulture, 36 (6), 331-332.
JOSHI, P. C., PATIL, N. S., 1992. Note on effect of plant density, nitrogen and
phosphorus on yield of radish. Indian Journal of Horticulture, 49 (3), 265-266.
KAUSHAL, A.K., SHARMA, S.K., 2003. Standardization of seed production
technology of radish (Raphanus sativus). Indian Journal of Agricultural
Sciences, 73 (5), 280- 282.
KRAWIEC, M., 2004. Effect of seed rate and harvest maturity stage on yield of sets
of two onion cultivars. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska. Sectio
EE, Horticultura, 14, 85-92.
LAMPTEY, T.V.O., 1976. The effect of disbudding and spacing on yield, dry
matter content and bulb size in Bawku Onion (Allium cepa L.) on two types of
soil. Legon (Ghana), Jun 1976, 59 p.
LIU,Z., LI, G., PAN, Y., 1998. Effect of height and density of ridges on yield and
quality of radish. Jiangsu Agricultural Sciences, (No.1), 52-53.
MINAMI, K., CARDOSO, A. I. I., COSTA, F., DUARTE, F. R., 1998. Effect of
spacing on radish yield. Bragantia, 57 (1), 169-173.
MONDAL, M.F., BREWSTER, J.K., 1988. Effects of plant density, sowing date,
light intensity and spectral quality on bulb development in onion. Bangladesh
Association for the Advancement of Science, Dhaka (Bangladesh). Procedings
of the 13th Annual Bangladesh Science Conference. Section 1. Dhaka
(Bangladesh). B.A.A.S.P., 129.
68
MONDAL, M.F., BREWSTER, J.K., 1989. Effects of shading and plant density on
radiation interception, bulb development and yield of onion (Allium cepa). (in
England). Bangladesh Horticulture (Bangladesh). (Jun. 1989). 17 (1), 5-10.
OLSEN, S.R., F.S. WATANABLE, 1957. A Method to determine a phosphorus
adsorption maximum for soils as measured by the Langmuir isoterm. Soil. Sci.
Soc. Amer. Proc., 21, 144-149.
ÖZDEMİR, A.E., DÜNDAR, Ö., 2000. Effect of different postharvest applications
on storage of ‘ Valencia’ oranges. Proceedings of the Fourth International
Conference on Postharvest Science, 2, 561.
PAKYÜREK, A.Y., ABAK, K., SARI, N., GÜLER, H.Y., 1994. Effects of sowing
dates and plant densities on the yield and quality of some onion varieties in
Southeast Anatolia. Acta Horticulturae (No.371), 209- 214.
PEARSON, D., CHURCHILL, A.A., 1970. The chemical analysis of foods.
Gloucester Place, London, 104, P: 233.
PERVEZ, M. A., AYUB, C. M., SALEEM, B. A., VIRK, N. A., NASIR M., 2004.
Effect of nitrogen levels and spacing on growth and yield of radish (Raphanus
sativus L.). International Journal of Agriculture and Biology, 6 (3), 504-506.
PREDEIN, Y. A., 1990. Photosynthetic activity of annual fodder crops grown as
stubble crops. Vestnik Sel’skokhozyaistvennoi Nauki (Moskova) (N. 11), 125-
128.
SALERNO, A., PIERANDREI, F., REA, E., COLLA, G., ROUPHAEL, Y.,
SACCARDO, F., 2004. Floating system cultivation of radish (Raphanus
sativus L.). Production and Quality. Acta Horticulturae, 697: International
Symposium on Soilless Culture and Hydroponics.
SARI, N., KÖKSAL, N., YETİŞİR, H., ULUTAŞ, H., 2006. Çukurova
koşullarında turp yetiştiriciliği için elverişli ekim zamanlarının araştırılması.
Alatarım, 5(2), 31-36.
69
SARI, N., YETİŞİR, H., EKBİÇ, İ.E., SOLMAZ, İ., 2007. Turpta bitki sıklığının
verim ve yumru iriliği üzerine etkileri. Ç.Ü. Ziraat Dergisi (Baskıya kabul
edildi).
SIRKAR, B., ANITA, S., BOSE, T. K., 1998. Effect of plant density on growth and
yield of radish. Journal of Interacademicia, 2 (1/2), 17-20.
TAIVALMAA, S.L., TALVITIE, H., 1997. Effect of ridging, row-spacing and
seedling rate on carrot yield. Agricultural and Food Science in Finland, 6 (5/6),
363- 369.
TSE, 1975. Türk Standartlarında Turp. Türk Standartlar Enstitüsü Yayınları, Ankara.
ZALATORIUS, V., ZALATORIUTE, A., 2005. Selection of sowing methods and
rates for carrot cv.Svalia Fı. Sodininkyste ir Darzininkyste, 24(3), 71- 77.
ZALATORIUS, V., STARKUTE, R., DUCKOVSKIENE, L., SURVILIENE, E.,
2005. Influence of agrotechnical factors and plant protection means on
ecologically grown vegetables. Sodinikyste ir Darzininkyste, 24 (3), 201- 211.
70
ÖZGEÇMİŞ
1983 yılında Adana’nın Ceyhan ilçesinde doğdum. İlk, orta ve lise
öğrenimimi Ceyhan’da tamamladım. 2000 yılında girdiğim Karadeniz Teknik
Üniversitesi Ordu Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü’nden 2004 yılında mezun
oldum. 2004 yılında Yüksek Lisans öğrenimime Çukurova Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü’nde başladım. Halen yüksek lisans öğrenimime
devam etmekteyim.