1883 - 1945

Paulina Barańska Justyna Sieczkowska

Paweł Najgebauer

Szk. Podst. z Oddziałami

Integracyjnymi nr 111 w Łodzi1

W tym domu w Żukowicach Starych koło Tarnowa 24 grudnia 1883r. urodził się Stefan Jaracz.

http://bucgalicyjskiwtkk.blox.pl/resource/jaracz003.jpg

2

Ukończył:• szkołę podstawową w Tarnowie • gimnazjum w Jaśle

Rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Postanowił jednak, że zostanie aktorem.

Występował w teatrach w Krakowie, Poznaniu, Łodzi i Warszawie.

http://sp14.edunet.tarnow.pl

3

Podczas II wojny światowej był więźniem obozu koncentracyjnego

w Oświęcimiu.

Zmarł 11 sierpnia 1945 roku w Otwocku na gruźlicę gardła.

Pochowany jest w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.

http://sowa.website.pl

4

Prawnukiem Stefana Jaracza jest

Mikołaj Radwan, rocznik 1984aktor telewizyjny i reklamowy znany głównie z ról dziecięcych.

Nasi (Wasi) rodzice pamiętają go z serialu „Tata, a Marcin powiedział”

studio.wp.pl

ofsajd.onet.pl 5

Jesienią 1909 r. Stefan Jaracz zaangażował się do łódzkiego Teatru Polskiego, gdzie występował

do roku 1911 i zagrał w sumie ponad 90 ról. Tu także zadebiutował jako reżyser.

Teatr Polski to obecny Teatr im. Stefana Jaracza.

http://farm3.static.flickr.com/2105/2387441144_b33df62380_o.jpg 6

Stefan Jaracz ma w Łodzi:• ulicę swojego imienia • teatr również swojego imienia przy ul. Jaracza 27• swoją gwiazdę w Alei Gwiazd na ul. Piotrkowskiej• swój „fotel” w Galerii Wielkich Łodzian

przy ul. Piotrkowskiej 152

http://upload.wikimedia.org/wikipedia

http://upload.wikimedia.org/wikipedia

7

Oprócz Łodzi teatry im. Stefana Jaracza znajdują się:• w Warszawie (teatr Ateneum)• w Olsztynie• w Otwocku

http://pl.wikipedia.org8

„Rolę dramatyczną można wypracować, aktorem komediowym trzeba się urodzić.”

„Gdyby można przetransponować moje aktorstwo na sztukę gastronomiczną, to nazwałbym się wykwintnym obiadem.”

Stefan Jaracz powiedział o byciu aktorem:

A o sobie (nieskromnie):

9

10

Ulica, przy której znajduje się nasza szkoła,

nosi imię Stefana Jaracza od roku 1949, czyli od 64 lat.

Wcześniejsze jej nazwy to:

• ul. Pod Cegielnię,

• ul. Podcegielniana,

• ul. Cegielniana (od roku 1845),

• Moltkestrasse (w czasie II wojny światowej 1939-45).

11

Obecna ulica Jaracza ma swój początek przy zbiegu

z ulicą Piotrkowską. Nie zawsze tak było.

Do roku 1931 ulica – wówczas Cegielniana –

zaczynała się przy ul. Gdańskiej, czyli była dłuższa.

W roku 1931 ulicę skrócono –

od Piotrkowskiej zaczynała się ul. Śródmiejska

(obecnie Więckowskiego).

Można zatem powiedzieć, że ulica Cegielniana

została podzielona wzdłuż ul. Piotrkowskiej

na dwie ulice: Jaracza i Więckowskiego.

12

13

Dosyć wcześnie, bo jeszcze w 1860 roku,

ulica została wyłożona drewnianym brukiem.

W 1948 roku Cegielnianą wyłożono cegłą klinkierową.14

Dziś jest tu oczywiście asfalt,

a zamiast koni – konie… mechaniczne. 15

Spacery ulicą Jaracza rozpoczynaliśmy rzecz jasna

od budynku naszej szkoły przy ul. Jaracza 44/46,

na rogu z ulicą POW.

16

Na przeciwległym rogu ul. POW

znajduje się ten oto budynek

17

Spójrzmy teraz na to skrzyżowanie

z nieco innej perspektywy…18

A teraz przymknijmy oczy

i przenieśmy się w czasie o 80 lat wstecz.

Tak wyglądało to miejsce w latach 30-tych XX wieku.19

Wyraźnymi punktami wspólnymi obu zdjęć są:

• fragment narożnej kamienicy

(dziś budynek przy skrzyżowaniu z ul. Jaracza

nie posiada już eleganckich balkonów)

oraz

• kształt trawnika, w miejscu którego 80 lat temu

był chodnik.

20

Na nasz pierwszy spacer ulicą Jaracza

wybraliśmy się na wschód,

czyli w kierunku Teatru Wielkiego.

Wyposażeni w aparat fotograficzny,

pod opieką naszej pani, wyruszyliśmy.

21

Skrzyżowanie ulic Jaracza i Sterlinga

22

W 1939 r. po ulicy Sterlinga (a właściwie Nowotargowej)

kursowały tramwaje trzech linii. Zwróćcie, proszę, uwagę

na fabrykę z wieżą widoczną na starej fotografii

po prawej stronie. Budynek ten obecnie

nie ma wieży.

23

Budynek ten to dawna fabryka włókiennicza

należąca do panów Arnolda Stillera

i Juliusza Bieltschowskiego.

Obecnie jest to biurowiec przy Jaracza 52.

24

Pałacyk Arnolda Stillera przy Jaracza 45

Naprzeciwko swojej fabryki Arnold Stiller wybudował

pałacyk, zaprojektowany

przez Hilarego Majewskiego.

25

26

Od niedawna uwagę łodzian

przykuwa odnowiona kamienica

przy ulicy Jaracza 47

27

To dom Stefanusa, właściciela odlewni żelaza

28

Kamienica ta została zaprojektowana na przełomie XIX

i XX wieku przez ówczesnego architekta miejskiego –

Franciszka Chełmińskiego.

Ściany budynku zdobią przepiękne płaskorzeźby.

Kiedyś budynek był wykorzystywany przez Teatr Wielki.

Przez ostatnie lata stał nieużywany i niszczał.

Niedawno przywrócono mu dawny blask,

i to w dosłownym znaczeniu

– jest pięknie podświetlony.

29

30

31

32

33

Inna okazała rezydencja znajduje się nieco dalej, na skrzyżowaniu

ulicy Jaracza z ulicą Sterlinga. Jest nią willa Kestenbergów.

34

Wybudowany w 1903 r.

dwukondygnacyjny

budynek mieszkalno-

biurowy z ciekawym

poddaszem

35

A po przeciwnej stronie ulicy

olbrzymi gmach

Teatru Wielkiego 36

37

Elegancka narożna kamienica na rogu dawnej

Cegielnianej i Trębackiej (zdjęcie z roku 1930)

38

Obecnie ul. Uniwersytecka 18 (zdjęcie z roku 2009)

39

Na naszym zdjęciu widoczne jest nietypowe położenie

ulicy Uniwersyteckiej – skośne względem innych ulic.

Widać to też na planie miasta.

40

41

Za skrzyżowaniem z ulicą Uniwersytecką

znajduje się park im. Stanisława Staszica,

który od strony ul. Jaracza jest trochę zaniedbany.

42

43

44

Przecięliśmy

ulicę Wierzbową

i doszliśmy do skrzyżowania z ul. Kopcińskiego,

szeroką dwupasmową arterią.

Z planu miasta wiedzieliśmy, że tu się ulica Jaracza

jeszcze nie kończy. Jednak było nam już zimno,

a w dodatku na pierwszy rzut oka wyglądało,

że za ulicą Kopcińskiego dalszego ciągu ulicy Jaracza

już nie ma . 45

Zanotowaliśmy więc tylko numery budynków,

które wydawały się być ostatnimi na naszej ulicy

i udaliśmy się w drogę powrotną.

46

47

Po powrocie do szkoły rzuciliśmy jeszcze raz okiem

na www.google.maps i rzeczywiście

- Jaracza kończy się dalej!!!

Będziemy musieli to kiedyś sprawdzić ;)

48

Na drugi spacer ulicą Jaracza wybraliśmy się

w kierunku ulicy Piotrkowskiej, czyli na zachód

od naszej szkoły.

Uzbrojeni w aparat fotograficzny,

zaczęliśmy od strony z parzystymi numerami domów.

49

Na rogu ulic Jaracza i Kilińskiego,

stoi zaniedbany budynek,

który pochodzi

z 1888 r.

50

W kolejnych latach

znajdowały się tu:

• Gimnazjum Żeńskie z mieszkaniami dla nauczycieli,

• restauracja oraz hotel „Klukas”

(od nazwiska właściciela),

• mieszkania dla nauczycieli akademickich uniwersytetu

• redakcja wydawnictw naukowych

51

Jaracza 32. Jeszcze do niedawna znajdowała się tu

widoczna na zdjęciu apteka. Apteka w tym

budynku mieściła się także już 100 lat wcześniej.

Należała do Leopolda Skulskiego.52

Leopold Skulski

Mało kto wie, że Leopold Skulski był

nadburmistrzem Łodzi (od 917 r.),

posłem na Sejm Ustawodawczy oraz

prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej

(przez pół roku, w roku 1920).

Przy ul. Piotrkowskiej 104

znajduje się pamiątkowa tablica

poświęcona Leopoldowi Skulskiemu,

odsłonięta w roku 2008

przez Prezydenta RP

w ramach obchodów 90. rocznicy

odzyskania przez Polskę

niepodległości.

53

Przy ul. Jaracza 26

znajduje się

Publiczne

Gimnazjum nr 2

im. Królowej

Jadwigi

54

W budynku tym od roku 1924

znajdowała się

Szkoła Podstawowa Nr 20

im. Królowej Jadwigi,

była to szkoła żeńska.

Odbywały się w niej m.in.

zajęcia z gospodarstwa

domowego.

W 1938 roku szkoła zaczęła

zmieniać charakter

na koedukacyjny, przyjmując

dwóch chłopców.

55

1930 2009 56

Róg Jaracza i Piotrkowskiej – dom handlowy „Magda”,

zbudowany w roku 1966

57

W tym miejscu w roku 1907 zbudowano drewniany teatr

„Urania” z widownią na 250 miejsc.

W okresie międzywojennym mieściło się tu kino.

Po drugiej wojnie światowej budynek został rozebrany.

58

Sfotografowaliśmy się przy pomniku Twórców Łodzi

Przemysłowej – Karola Scheiblera,

Izraela Poznańskiego i Henryka Grohmana.

59

A to już róg Piotrkowskiej i nieparzystej strony Jaracza.

Warto podnieść czasem do góry głowę.

Czy zauważyliście kiedyś tę budkę? To tzw. „bocianie gniazdo” –

dla milicjanta kierującego ruchem. 60

To, co obecnie wydaje się sprawą zupełnie oczywistą, w latach 50.

XX wieku było absolutną nowością – mowa tu o sygnalizacji

świetlnej służącej regulacji ruchu ulicznego. W Łodzi dopiero

w roku 1950 powstał projekt takiej sygnalizacji, początkowo

tylko na dwóch ulicach krzyżujących się z ulicą Piotrkowską.

Do kierowania ruchem ulicznym, oprócz świateł, potrzebny był

również człowiek, nie było bowiem wówczas urządzeń

sterujących sygnalizacją i trzeba było to robić ręcznie.

Dlatego też, na skrzyżowaniach ze światłami instalowano

tzw. „bocianie gniazda”, czyli budki dla milicjanta umieszczone

kilka metrów nad ziemią. Zadaniem milicjanta, pełniącego dyżur

w takim „gnieździe”, była nie tylko zmiana świateł,

ale również prowadzenie obserwacji ruchu pojazdów

oraz zapisywanie numerów rejestracyjnych tych pojazdów,

których kierowcy dopuszczali się łamania przepisów.

Obecnie jedyne takie „gniazdo” udało się przywrócić

na skrzyżowaniu ulic Jaracza i Piotrkowskiej. 61

Kamienica czynszowa Ernsta Bartscha

na rogu Wschodniej i Jaracza pochodzi z roku 1912. 62

Dziś wygląda niemal tak samo – tylko przechodniów mniej 63

Ulica Jaracza 11. W kamienicy, przed którą stoją wozy mieścił się

niemiecki zarząd getta - Gettoverwaltung (napis nad wejściem). 64

Dziś

wygląda

tak…

65

Chyba najbardziej znanym miejscem na ulicy Jaracza

jest teatr, noszący imię tego wybitnego aktora.

W budynku przy ul. Jaracza 27 teatr znajduje się

od roku 1909. Zanim otrzymał imię Jaracza,

znany był jako Teatr Polski, Teatr Miejski,

Theater zum Litzmannstadt,

Teatr Wojska Polskiego.

66

Zakończyliśmy spacer przed szkołą .

Na tym moglibyśmy zakończyć nasza prezentację, ale….

No właśnie!

67

68

Korciło nas, żeby zbadać ulicę Jaracza do samego jej końca.

Wybraliśmy się więc na spacer w pewien wtorkowy poranek.

Dłuższą chwilę zajęło nam odszukanie odcinka ulicy Jaracza

za ul. Kopcińskiego. Okazało się, że w zasadzie

nie ma tam już ruchu ulicznego, jest tylko wąska droga

prowadząca do parkingu przy Centrum Szkoleniowo-

Konferencyjnym Uniwersytetu Łódzkiego (Kopcińskiego 16/18).

Poszliśmy nią

69

Wędrując dalej, znaleźliśmy się przed bramą wejściową

do parku im. Jana Matejki. Z tabliczki na ogrodzeniu

dowiedzieliśmy się, że jest to obiekt zabytkowy.

70

Szliśmy, dopóki to było możliwe,

tzn. aż do ul. Krzywickiego.

Dalej był już tylko

plac budowy.

71

Tak wygląda wschodni kraniec ulicy Jaracza,

tzn. jej koniec. W zasadzie jest to wąska polna dróżka…72

…która potem staje się chodnikiem. 73

Wypatrywaliśmy jakiegoś budynku, który miałby adres

„ul. Jaracza ileśtam”

Ten nie…

Ten też nie…Ani ten…

74

W końcu jest! Udało nam się zaleźć budynek mieszkalny

z numerem 105.

75

Z poczuciem dobrze wypełnionego zadania,

wróciliśmy do szkoły!

76

Przy tworzeniu prezentacji korzystaliśmy

z następujących źródeł:

• http://baedekerlodz.blogspot.com• https://maps.google.pl• http://www.panoramio.com• http://fotopolska.eu• refotografie.blogspot.com• http://pl.wikipedia.org/• „Łódzki fotospacerownik w czasie i przestrzeni”, autorstwa Stefana Brajtera

77