వేదాంతామృతసారము(1,2 భాగములు)

రచయతకె. నరశింహా చారు�లు,

అధ్యా�పకులు (రిటైర్డ్�), వి. ఆర్డ్. కాలేజ్,నెల్లూ% రు

ప్రదమ ముద్రణ 1000ఆగషు+ , 1989

ప్రతివెల : ర్లూ.18-00

ఓమ్

వేదాంతామృతసారము1. వేదాంతము - వివిధనిర్వచనములు

భరతభ్లూమి పావనభ్లూమి. అది సస�శ్యా�మలమై పాడి పంటలతో అలనాడు అలరారుచిండిన దినములు. అందు జనించినవారు తమ దైనందిన జీవితములు చీకుచింతలు లేక హాయిగ కాలము గడుపుచుండిరి. అందుచే వారు ఈ లోక సుఖముల చింతనలుమాని, పరలోక సుఖముల వడయుటకై మార్గము లన్వే్వషింపసాగిరి. వారిలో పెకుUమంది మహనీయులు తమ సమాధినిష+లందు నుభాతములైన వివిధ సృషి+ రహస� భావపరంపరలనెల% యధ్యాథముగా లోకము కందించిరి. ఈ వివిధ భావనలు వివిధ మార్గములు స్లూచించినను గమ�మగు మోక్షమొకUటేయని దెలుaను. అటుల అందించిన భావ పంపంపరలే వేదాంతమై యొపుa చున్నది.

వేదాంతమున వేదముల యొకU అంతము. అనగా ఉపనిషతుe లని యర్థము. వేదాంతమన బ్రహ్మజ్ఞాk నము. దాని వలన మంచిని గ్రహించుట, చెడును విడుచుట యదగును. వేదాంతమన మోక్షవిద� లేక అదా�త్మవిద�యని యనియెదరు. మోక్షవిద� యందు ఆత్మజ్ఞాk నము, బ్రహ్మజ్ఞాk నమని రెండు భాగములు. తానెవరో తెలిసికొనుట ఆత్మజ్ఞాk నము. సకలమందెవనరునా్నరని తెలిసికొనుట బ్రహ్మజ్ఞాk నము. ఇందు దేనితో పా్ర రంభినను రెండవ దానికి దారి తీయును. బ్రహ్మజ్ఞాk నము కలుగుటకు శ్రవణనననిది ధ్యా�నలవసరము. అదియ ది్వభాగమే బ్రహ్మజ్ఞాk న స్వర్లూపము. వేదంతమన ఆత్మపోకడలను దెలిసికొనుటయే. మరి కొందరు బ్రహ్మస్వర్లూప ప్రతిపాదనము వేదాంతమనిరి. మరియు వేదంతము

2

బ్రహ్మమును జగతాUరణముగ చెపుaను. ఆచరణలేని వేదంతమును మెట+వేదాంత మందురు. మెట+వేదాంత జీవితము ఇహమందును పరమందును గ్లూడ నిరపయోగమగును. వేదాంతము పాపమును ప్రతిపాదింపదు. కాని ప్రమాదముల నంగీకరించును. దీనిని నిత�కృత�ము లందునుష్టా+ నమున జూపనగును. దీని పఠనము సంసారదుఃఖమును అడుగంటించి మోక్షమును సిది�ంపజేయును. ఇది పరమాత్మ చింతనను గ్లూరి� వెల%డించును. ఇది హేతువాదనిబద్దమై దైవ విశ్యా్వసముచే నిరి్మంచబడినది. దీని వెనుకనున్న విశ్వసము సత�మైనదేదియు ఆత్మవిరుద�ము కాదు.

వేదాంతమునకు మ్లూలాధ్యారము ప్రసా్థ నత్రయమను ఉపనిషతుe లు, బ్రహ్ము్మసుత్రములు, భగవదీ్గత గ్రంధములు ముఖ�ము. అందు ఉపనిషతుe లు ఉపదేశగ్రస్థములు. ఇవి విశ్వమున కాధ్యారమైన దానిని, ఆత్మనిజతతe్వ విషయములను వివరించును. అజ్ఞాk నమును సశింపజేసి వైరాగ�మును కలిగించి బ్రహ్మమును పొందించు మార్గముల దెలుaను. బహ్మస్లూత్రములు హేతువాదగ్రసeములు. ఇందనలి స్లూత్రములంత సaష+ములు కానందున వేర్వే్వరు మతముల వారు తమతమ యభిపా్ర యములే మ్లూలస్లూతా్ర భిపా్ర యములనుచు పెకుU భాష�ములను వెల%డించిరి. భగవదీ్గత అనుభవగ్రస్థము. ఇది సాక్షాతుe భగవంతుని వాకుUనుండి వెలువడిన పలుకులు. ఇది ప్రజలనందరిని వారివారి సర్వస్వమును త�జించి భగవంతుని పాదపద్మముల నాశ్రయింపుమని బోధించును. సనకననందనాదులు జ్ఞాk నమే మోక్షమార్గమన, జనకాదులు కర్మయోగమే మోక్షమార్గమనిరి. కాని భగవదీ్గత ఈ రెండింటిని సమన్వయపరిచి జ్ఞాk నములేని కర్మగాని, కర్మలేని జ్ఞాk నముగాని నిరుపయోగమని దెలిa భకి�జ్ఞాk నములను ప్రతిపాదించెను. ఇందలి

3

బోధనలననుసరించిన జీవితమును ప్రశ్యాంతముగ గడిపి మోక్షమును పొందనగును.

వేదాంతము యొకU ఆశయము మానవుని యదార్థసి్థతిని తెలిసికొనుటయే. దీని ఆలోచనావిషయము బ్రహా్మత్మై�కసా్థ పనము. ప్రయోజనము దుఃఖనివృతిeపూర్వకమగు ముకి�. ప్రత�క్ష బ్రహ్మస్వర్లూపమగు సోదరమానవుని పూజింపగలరనుటయే వేదాంత సందేశము. దీపముచే నితర వసుe వలతోపాటు దీవమును గ్లూడ ఎటుల చ్లూడగలుగుదుమో అటులన్వే వేదాంతము బ్రహ్మమును తదితర పదార్థములనుండి వేరుచేయుటలో నుపకరించును.

వేదాంతచరణమునకు దోహదముచేయు ముఖ� సాధనములు:— ఆత్మసుe తి, పరనింద లేకుండుట. అమానిత్వము, స్వధర్మమును ప్రకటింపకుండుట, పరులను పీడింపకుండుట, క్షమ, సరళత, గురుశుశ్లూ్ర ష, బాహా�భ�ంతర శౌచము, మోక్షమార్గమున ఏకనిష+ ఆత్మనిగ్రహమనునవి. వేదాంతోపదేశమునకు సతa్రవర�నము ముఖ�ము. విరకి� కలిగిన పిదప వేదాంతమబు§ను.

వేదాంతము సృషి+ దేహ జీవనిరా్మణక్రమమలను అందు అంతరా�మి అనుభవించుక్రమమును దెలుపును. మరియు పంచభ్లూతాదితతe్వములు వాని వలన ఏరaడు జననమరణ స్వర్గనరకాది లక్షణములు దానిని అనుభవించు జీవుల పరిణామపరమార�ముల వెల%డించును.

శరీరపతనమైన ఆత్మ ఆ శరీరముతో నెటు% ఏమిచేసిన మోక్షము పొందును, బ్రహ్మమైన ఆత్మ శరీరమునెటు% పొంది అతని నిరతిశయతత్వమును బహ్ముముఖముల నెటుల ప్రసాదించునను విషయములగ్లూరి� తెలుపును. ఇంకను ఆత్మ శరీర ప్రవేశమునలని దుఃఖమును జెపిa దేహాత్మభా¬ ంతనిర్లూ్మలనకు వైరాగ�మును బోధించును. చివరకు జీవాత్మ, పరమాత్మల సంబంధము. ఆత్మ

4

సాక్షాతాUరమునకు పద్దతులు, కర్మసా్వతంత్రముల నంబంధము మోక్షస్వర్లూపము పునర్జన్మ సిదా� ంతములగ్లూరి�యు దెలుపును.

ఇటు% వేదాంత పఠనముచే అజ్ఞాk న అసంభావన కలుగదు. పరబ్రహ్మర్లూపభావనచే సంశయము. సమాధిచే మాయాదుల వపరీతభావన మాయమగును.

2. ఆత్మ అనగా ..వేదాంతమంతయు ఆత్మై�క విషయము. ఇటి+ ఆత్మ

సకలవసుe చైతన� మందిమిడి యున్నది. ఇది ఊపిరియాడునపుడు శ్యా్వసయనియు, మాటలాడునపుడు వాకUనియు, తెలిసికొనునపుడు మనసు అని పెకుUనాములనబడయును. ఇది విషయముకాదు. ఊహింపబడునది.

ఎదా్ద నికి న్వేను అనుభావము గలదో అదా్ద నిని ఆత్మయనెదరు. ఆత్మ తెలియబడనిదీ కాదు. తెలియబడునదీ కాదు. ఇది కేవలము జ్ఞాk నస్వర్లూపము. ఇది చ్లూచును కాని చ్లూడబడదు. దీనియందు సంబంధము, గుణము, కి్రయ, జ్ఞాతి, ర్లూఢియను ఐదు కారణములు లేవు. అందుచేనది వచింపబడదు. కావున నిది నిషేధవసుe గ్రహ�ముచే తెలియనగును. దీనికి గురు� మనసు. జ్ఞాk న్వేంది్రయములకు గోచరించదు. మనసునకందదు, కర్వే్మంది్రయములచే వికారముల బంధింపబడదు.

జలములోకలసిన ఉపుa జలమంతయు ఎటు% వా�పించియుండునో అటే% ఆత్మ అని్నటికంటే స్లూక్ష�మై సకల వసుe వులందు వా�పించి యుండును. అత్మకు కర�ృత్వము లేదు.

ఆత్మ శరీరమునకు ఆధ్యారమైనది. పుటు+ టు, సతe్వము, అభివృది్ద , పరిణామము, క్షయము, మరణమను షడ్భవములు లేకున్ననునిది శరీరమును ఉపాధిగగలిగియుండటచే బాల�, కౌమార యవ్వన, వార�క�ములను మారుaలననుభవించి శిధిలమైన

5

శరీరమును విడిచి కరా్మనుగుణముగా అన్వేక శరీరముల ప్రవేశించును. దానికి స్వంతదేహమేదియు లేదు. ఇది యెని్న దేహముల ధరించినను దాని స్వర్లూపము మాత్రము కంసాలి దిమె్మవలె మారదు. శరీర పరిగ్రహణముచే ఆత్మకు పుణ�పాపములు చేయుట స్వభావసిద�ము కాదు. కాని గినె్న సంపరUముచే నీటికి వేడి కలిగినటు% శరీరసంబంధముచే నాత్మకును కలిగినవి.

ఆత్మ సిద్దవసుe వు, నిత�ము, నిర్మలము, స్లూక్ష�తరము, జన్మనాశములు లేనిది. ఆత్మ విజ్ఞాk నమయుడు. శుదా్ద త్మ శరీరములేక భ్లూతములకు బయటనుండును. ముక�దశలో స్వే్వచ్ఛ వా�పారములాచరించుటకు భ్లూతముల లోపల నుండును. ఆత్మ ఇంది్రయ మధ�గతుడు. స్వయంజ్యో�తి స్వర్లూపుడు. ఇది అణవైనను దీపపు కాంతి వలెన్వే తన జ్ఞాk నముచేనంతట వా�పించియుండును. అమానితా్వదిగుణములున్న దగ్గరగ, లేనిచే ద్లూరముగా నిది కనబడును. ఇది బుది�కంటె ఉతUృష+మైనది. ఇది కారా�వస్థలో సత్ (ఉన్నది) అనియు, కారణావస్థలో అసత్ (లేదు) అనియు పిలువబడును. ఈ రెండవస్థలు ఆత్మకు కర్మమ్లూలములే కాని సహజములు కావు.

ఆత్మకు సా్వభావికశకి� సామర్థ్యములు గలవు. ఆయా ఇంది్రయములు లేకున్నను ఆయా యింది్రయముల కార�ము లనంతటను సహజముగన్వే చేయగలదు. ఇది ఇంది్రయ వృతుe లచే విషయముల నెరుంగును. దీనికి దేహసంబంధము కర్మ వలన గలిగినది. కాని సహజము కాదు. సా్వభావికముగ సతాe ్వదిగుణములు లేనిదైనను అ గుణములను అనుభవించును. ఆత్మకు సంసాUరము అవసరములేదు. కాని దానినావరించిన అంతఃకరణమునకు సంసాUరము ముఖ�ము. ఆత్మయందు ఏరaడు సంసాUరములలో ఉన్నతములైనవి యిష+ములని ఉన్నతికి

6

బాధకరములైనవి అనిష+ములనబడును. ఇష్ఠ ములు పోవుటకు సుఖమును, అనిష+ములు పోవుటకు దుఃఖమును అనుభవించును.

భటులు శతు్ర వులజయింపగ రాజు జయించినటు% శరీర కార�ములు ఆత్మచేసినవిగ అగును. ఇది క్షేత్రజుk డైన పురుషుడు, సర్వభ్లూతముల హృదయ మందుండును. వేద శ్యాస్త్రములను గురువునాశ్రయించి పఠించిన ఆత్మజ్ఞాk నము కలిగి ఆతా్మనుభ్లూతి పొందనగును. ఆత్మజ్ఞాk న పా్ర పిeకి కర్మ బహిరంగ సాధనము. ధ్యా�నము అంతరంగ సాధనము. ఆత్మజ్ఞాk నమన జీవుడు తాను బ్రహ్మమని అదై్వతులు, తనకు ఆత్మగగల పరమాత్మయని విశిష్టా+ దై్వతులనిరి.

ఏకర్లూపముతోనుండియు ఆరోపిత సంసారము వలన నిది జనులకు ఎకుUవ శ్రమను గలుగ జేయును. నీటి నుండి మంచు గడ�కటు+ కొనినటు% ఆత్మ నుండి ప్రకృతి ధరు్మలు పుటి+ మనసు వెలువడును. దాని కొరకు ఇంది్రయయములు, ఉపాధి కొరకు దేహమును నిది కటు+ కొనును. ఆత్మయే జీవుడుగ పలుమారులు పుటు+ చు గిటు+ చుండును. శరీరమందంతట ఉన్నను ఆత్మ కలుషితము కాదు. ఇది భౌతికేతర పదార్థం. దీని కాంతి కండ%కు మిరుమిటు% కొలుపును.

ఆత్మకు భౌతిక శరీరము ఒక ఆవరణము. బుది� , మనసులు లోవలి ఆవరణములు. పంచభ్లూతాలు పైపూతలు. ఇది కామముచే కపaబడినది. ఇది ప్రపంచమునకు నిమితe ఉపాదానకారణములు, ఆకాశతతe్వముననండును. ఇదియే ఆత్మజ్యో�తి, స్మృతి తపిaన ఈ జ్యో�తి లోపల ప్రవేశించి స్మృతిని కలుగజేయును. శరీర ధర్మమైన స్త్రీ్త్రపురుషనపుంసక భేదములు ఆత్మకు లేవు. ఆత్మకు చైతన�ము పంచభ్లూత సంయోగము వలన గలుగును. ఆత్మ నుండియే ప్రపంచోతaతిe , ఆత్మ జన్మలెతుe నపుaడు వెనుకటి జన్మలోని

7

అభా�సములను విషయములను, మరియొక జన్మలో వెల%డించు చుండును.

ఆత్మ అవసా్థ త్రయములైన జ్ఞాగ్రతe, స్వప్న, సుషిపుÍ లకు లోను గాదు. ఆత్మకు నాలుగుపాదములు గలవు. అవి (1) విశు్వడు. జ్ఞాగరతeవస్థయందు ముఖము దా్వరమున స్లూ్థ లములైన శబా్ద దివిషముల ననుభవించును. ()2) త్మైజసుడు. స్వప్నమును యదార్థముగ భావించి మానసికముగా అనుభవించును. (3) పా్ర జుk డు. గాఢ నిద్రయందు కోరికలు లేక ఆనంద స్వర్లూపమును అనుభవించును. (4) తురీయుడు. అత్మయని తెలియగదిన వాడు. దీనికి ఇహలోక, పరలోకములను రెండు సా్థ నములున్నవి. స్వప్నసా్థ నము ఈ రెండింటి క్లూడలిలో నుండును. ఇచట నున్నపుaడు ఆత్మ రెండు లోకములను చ్లూచుచుండును.

ఆత్మ సాక్షాతాUరమునకు శ్యాస్త్ర, శ్రవణ, మనన, నిధి, ధ్యా�నములు (మరిమరితలచుట) చేయవలయును. దీనికి పరిధి (గమ�ము) పరమాత్మ. ఆత్మ స్వర్లూపములు రెండు. ఒకటి పరమాత్మ. రెండు జీవాత్మ. ఇవి ఆత్మకు ఉపాది భేదములచే గలుగుచున్నవి.

ఆత్మ నశించుటకు కామకో్ర ధలోభములు కారణములు. వీటిని వీడిన పరమపదము గలదు.

3. బ్రహ్మము - వివిధ రూపములుఉపాధియన కర్మల వలన పుటి+న శరీరము. ఇటి+

శరీరభేదములచే ఆత్మ పరమాత్మ అయె�ను. పరమాత్మను వేదాంతులు బ్రహ్మమందురు. బ్రహ్మము వాకుUనకు మనసునకు గోచరింపనందున దానిని వ�తిర్వేక భావమున తెలియనగును.

బుది� అహంకారములు చేరి “న్వేను” అనునదే బ్రహ్మము. బ్రహ్మమన పరమాత్మక శకి�యని అర్థము. ఈ శకి� ప్రకృతి

8

సని్నధియందు ఉండును. ఈ శకి� కాలము, కర్మము, స్వభావము అని మ్లూడు విధములుగా విభజింపబడినది. సృషి+ , సి్థతి, లయములు దేనివలన కలుగునో అదియే బ్రహ్మము. అనగా పా్ర ణులు దేని నుండి పుటి+ , వసించి, మరణించి, దేనియందు ప్రవేశించునో అదియే బ్రహ్మమని అర్థము. బ్రహ్మమన భ¬ంహణశీలము కలది. అనగా తన నుండి తాను విసeరించుకొనునది అని అర్థము. అందుచే సృషి+యంతయు బ్రహ్మ స్వర్లూపమాయెను. దేనిని మనము మనసుచే న్లూహించలేమో కాని దేనిచే మనస్లూÕహించు చున్నదో అదియే బ్రహ్మము.

బ్రహ్మము వివిధర్లూపముల వివిధ కార�ములాచరించుటను బటి+ వివిధ నామముల వెలయు చుండును. అందు ముఖ�మైనవి. (1) బ్రహ్మము కృషీవలుని వలె ఫలభోక�యగుటచే క్షేత్రజుk డగును. అపుడతుడు శరీరమను క్షేత్రమును తెలియును. అతనిన్వే పురుషడని జీవాత్మయమనియెదరు. (2) బ్రహ్మము మాయాబింబితుడై ఈశ్వరుడగును. ఈశ్వరుడు దేహమును ధరించి యున్న జ్ఞాk నము. ప్రకృతికి లోబడడు. ఇతని స్వభావము పౌరుషము. తన శకి�ని కాలము, కర్మము, స్వభావములను మ్లూడుగ విభజించెను. పదార్దముల సజీవములగునటుల కదుపును. దీనిన్వే ప్రజ్ఞాk నమందురు. కాలమన ఏ పని తరా్వత ఏ పని జరుగ వలెనోయను జ్ఞాk నము. దీనిని అతిక్రమింప నెవ్వరికి సాధ�ము కాదు. దుష్టాUలముల నెటి+నియమములుగ్లూడ ఫలింపవు.

స్వభావన ఎపరుaడు జరిగినను ఆదేవిధముగ జరుగునను శకి�, మాయమను అలి%కతో జీవులందు జీవిమై క్రీ్రడించును. కాని జీవతమును అంటించుకొనడు. కర�ృత్వము అంటకుండ సాక్షీభ్లూతుడుగ నుండును. (3) అని్నంటిని చ్లూచు కను్న తనను

9

తాను చ్లూచుకొనుటకు సాధ�ము కానటుల వెదుకువానిలోగ్లూడ అంతరా�మి తాన్వే కావున చ్లూడలేడు.

అంతరాత్మయగు బ్రహ్మము ప్రకృతి గుణములని్నటియందు సమానముగ వరి�ంచి కరచరణాదులతో దిగివచి�న భవంతుడనెదరు. ఇతని యందు జ్ఞాk న, శకి�, బల, ఐశ్వర�, వీర�, తేజసుÕలను ఆరు శకు� లు గలవు. వ�కా� వ�క� స్వర్లూపుడు. ఎంతటి మురికి కాలవయైను్న గంగ దానిని తనలో చేరు�కొను మాదిరి భకు� ల యొకU గుణదోషములనెంచక భగవంతుడు వారిని తనలో చేరు�కొనును. భగవంతుని పనులు దేని వలన వికసించునో దానిన్వే కాలమందురు. (4) నామ ర్లూప స్వభావ గుణములు లేని బ్రహ్మమును పరమాత్మ యనెదరు. పరమాత్మయే అంతరా�మి. అపుడతడు ఈశ్వరునకు సాక్షిగ నుండును. వేదాంతులితనిని పరబ్రహ్మ మందురు. పరమాత్మ స్వర్లూపము గురువు. గురువు ఆత్మయను తెలివిని కలుగ జేయును. ఇతడు యోగ విఘ్నముల నాపి లక్ష్యశుది్దకి తోడaడును. భవసాగరమను దాటుటకు సాయపడును. బ్రహ్మము పరబ్రహ్మము, శబ్దబ్రహ్మమని రెండు. ఈ రెండింటికి అవినాభావ సంబంధము నిత�ము. శబ్దబ్రహ్మముచే పరబ్రహ్మమును బొందనగును. పరబ్రహ్మమే హంసయను మంత్రమందలి 'హ'కారము. 'న'కారము మాయ. బిందువు కలయిక. పరబ్రహ్మ స్వర్లూపములు మ్లూడు.

(ఎ) పరము:— కార�ము కాక కారణమై వెలుగు భోగ విభ్లూతి.

(బి) వ్యూ�హము:— సృషి+సి్థతిలయంబులు కలిగించుకొనిన లీలా విభ్లూతి.

(సి) విభవము:— భోగమోక్షత్రములను సాధించునవి. అవి (1) సాక్షతుe గ నుండునవి. ఉదా|| మతÕ్యక్లూరా్మదులు (2) ఋషియను పేరొందినవి. పరుశురామవా�సాదులు (3) అసుర

10

సంహారమున తన శకి�ని మాత్రమే అవేశింప జేనినవి. (4) అరా�ది విగ్రహాదుల తాన్వే న్వేరుగ దిగి వచి� యవతరించుట. (5) బ్రహ్మము అవిదా� బింబితమైన జీవుడనదగు. అపుడు బ్రహ్మము అంతఃకరణముతో కలిసి కర్మలాచరించును. జీవుని సాక్షి యగు బ్రహ్మము ప్రత�గాత్మ యండుç . (6) బ్రహ్మము అంతరా�మి ర్లూపమున ప్రతిహృదయమద�గతియై పురుషుడనబడజును. ఇతనిని పురాణముల విరాటుaరుషుడని భగవదీ్గత పురుషోతeముడని తెలుపును. (7) బ్రహ్మము పా్ర ణుల నశింప జేయునపుడు క్షరుడనియు, మారుa లేనపుడు అక్షరుడని యందురు. క్షరుని అక్షరుని మించిన పరమేశ్వరునిన్వే వేదములాతనిని పురుషోతeముడను చున్నవి.

బ్రహ్మము ఇంది్రయ రహితమైనను భ్లూతములకు అసaదమగును. తి్రగుణరహితుడైనను గుణముల పాలించును. ప్రకాశింపకబోయినను స్లూరా�గు్నలాదుల ప్రకాశింప జేయును. అవికారియైనను ప్రకృతి సాని్నధ�ముల భోక�ృత్వమును పొందును. శక్రీరమందున్నను గుణములకు కటు+ బడక స్వతంత్రయై సాక్షిభ్లూతముగ నుండును. మాయావృతయై యెల%రకు గోచరింపకును్న మోహద్వంద్వముల నుండి విడివడి దృఢనిష+లోనుండువారు దానిని తెలియ గలరు. అకాశము వలె అసంగతమైనను బ్రహ్మము భ్లూతములందుండుట లేదు. తటస్థత వహించుటచే కరు్మలు దానిని బంధింపజ్ఞాలవు. మటి+ వలన కుండ యేరaడును. కాని మటి+ కుండ అంటుకొనని విధముగన బ్రహ్మమున మారుa లేదు. కాని మారaంతయు దానిపై యాధ్యారపడియున్నది. సుఖ దుఃఖాది ద్వంద్వముల దాని యందు కలిగినను వానికది లొంగదు. అవియే దాని యధీనమున నుండును. ఆది మధ్యా�ంతములు బ్రహ్మమునకు లేనందున దాని శకి�యే మ్లూల

11

ప్రకృతి యాయెను. చకెUర నాలుకకు తీపి కాని తనకు కానటుల బ్రహ్మము ఆనంద స్వర్లూపమయె�ను. ఆనందమును తాననుభవింపదు.

బంగారము ఆభరణములందు వెలయున్నటు% బ్రహ్మము చరాచరముల వెలుపల లోపలగ్లూడ ప్రకాశించును. వెలువలనున్న నిరు్గ ణమమి, లోపనలున్న సగుణమియెదరు. ఈ రెండు గుణములు అవినాభావసంబంధముగలవియై బ్రహ్మము యొకU లీలలుగా నుండును గాని, అతనిని బంధించునవి కావు. ధ్యా�న సిది�లో నిరు్గ ణ బ్రహ్మము, జ్ఞాk నదృషి+లో సగుణ బ్రహ్మమై ప్రకాశించును. బ్రహ్మము విషయబదుదులకు (అజ్ఞాk నులకు) ద్లూరముగను, శుద్దచితుe లకు (జ్ఞాk నులకు) మికిUలి దగ్గరగను, ప్రత�గాత్మ స్వర్లూపమున వెలుగుచుండును.

సాలెపురుగు తన గాడిని తన నుండి తాన్వే యలు% కొను నటుల బ్రహ్మము తన యందు తాన్వే యీ ప్రపంచమును అలు% కొనును. సి్థతి కాలమున ప్రపంచమును విసeరించ జేసి, లయ కాలమున దానిని తన యందు అడంచుకొనును. మరల సృషి+ కాలమున తన నుండి దానిని విసeరింప జేయును.

వర్షమునకు అందరి పొలములు ఒకటియే యను రీతి బ్రహ్మము యొకU అనుగ్రహము అందరి యందును సమము. కాని దుని్నన వాని పొలము ఫలించునటచుల బ్రహ్మనందు విశ్యా్వసము ఉంచి, స్వేవించిన వానికి సతaలితము గలదు.

దొంగ ఇంటిలో దాగి యందలి వారి నందరిని తాను చ్లూచును. కాని తనను ఇంటి వారు చ్లూడనటుల బ్రహ్మమంతట ఉన్నను కనబడదు. సాక్షిభ్లూతడై జీవుని చర�ల చ్లూచును. బ్రహ్మము బుది� గుహయందున్నది. దానిని పొందుటకు మనస్వే

12

ముఖ�సాధనము. ఎడతెగకుండ ఏకాగ్రచితeముతో తనను స్వేవించువారి యోగక్షేమముల తాన్వే చ్లూచును.

సత�ం, జ్ఞాk నం అనునవి బ్రహ్మ లక్షణముల, కాని దాని విశేషణములుగావు. బ్రహ్మము చిత్. తనకే కారణము లేదు. చేయవలయునను పనియని తనకేమియు లేదు. కాని జీవుల నడుప కర�వ�మును వహించును. బ్రహ్మము సంబంధములతో మనుజుల మాయపుచు�ను. ఇది తనకు వినోదమును కలిగించుటకు మాత్రమే ఏరaడినది.

బ్రహ్మమునకు పరా, అపరా యను రెండు ప్రకృతులు కలవు. (ఎ) పరాః జీవము వంటిది. స్లూ్థ ల, స్లూక్ష� ప్రపంచములని్నటిని రక్షించును. జగతుe ను ఉపాదాన కారణము. ఉతeమమైనది. పరా చైతన�ము గలది. స్వతంత్రమై భోక�యైనది. పురుషుడు. (బి) అపరాః అపరవిద� మిధ�గాని, మోసగించునదిగాని కాదు. అది అసమగ్రమైనది మాత్రమే. ఇది క్రమముగ పరవిద�కు తీసికొని పోగలదు. ఇది జడము. పరతంత్రమును, భోగ�మైనది. ఇది భ్లూమి, నీరు, అగి్న, గాలి, ఆకాశము, మనసు, బుది�, అహంకారమని ఎనిమిది భాగములగు విభజింపబడినది. ఇది పరమేశ్వరుని మాయా శకి�. దీని నుండి మన శరీరములు కలిగినవి. దీనికి వ�క�మనిపేరు.

బ్రహ్మము భ్లూతములని్నంటిని ధరించును. దాని మహిమలు అనంతము. అందు కొని్న చందు్ర డై ఓషదులను పోషించును. జఠరాగి్నయై అనా్నదుల వచనము చేయును. పా్ర ణవాయువై జీవులందుడును. నీటిలో రసముగ, భ్లూమి యందు సుగంధముగ ఉండును.

ఓం తత్ సతe అనునవి బ్రహ్మము యొకU నామములు. యజkదానతపములు, 'ఓంకారము'అను నామమును, ముముక్షువుల

13

నిష్టాUమక్రములు తత్ అనునామమును శుభకార�ముల సత్ అను నామమును మొదట ఉచ�రించి పిదప కార�ముల పా్ర రంభింతురు. అందువలన ఓం వేములను తత్ యజkకర�లైన బా్ర హ్మణులను, సత్ కర్మ స్వర్లూపమగు యజkమును స్లూచించును.

బ్రహ్మజ్ఞాk నము కలుగుటకు శ్రమణ, మనస, నిధి, ధ్యా�న లవసరము. సధనిది్వభాగమే బ్రహ్మజ్ఞాk నస్వర్లూపము. దాని వలన పా్ర రబ్దము తపa తకిUన కర్మలని్నయు నశించును. బ్రహ్మ జ్ఞాk నమువలనన్వే మోక్షము లభించును. ఇటు% న్లూటి యందు పదులున్న విధమున బ్రహ్మ మొకటి దెలిసిన దాని వలన పుటి+న జగచి�త్రమంతయు దెలియనగును.

4. జీవాత్మ - అవస్థలు - కోశములుఉపాధియన కర్మ జన�మగు శరీరము, అవిద�యన న్వేను

నాదియను భావనార్లూపము. అవిద�యను ఉపాధిచే ఆత్మ జీవాత్మ యగును. జీవాత్మ కలిaతశరీరసంబంధముచే జననమరణములకు గురియైనది. జీవును శరీరము పుటు+ టకు ముందుగానీ మరణించిన పిదప గాని యేర్లూపముననుండునో తెలియదు. కానీ దాని మధ�కాలము మాత్రము తెలియును. స్లూ్థ ల, స్లూక్ష� కారణములని మ్లూడు విధములగు విభజింపబడిన శరీరమందంతటను జీవాత్మ జ్ఞాk నము కలిగి వరి�ంచును. కాని ఒక శరీరమందున్న జీవుడు తకిUన శరీరవిషయములను గమనింపడు. స్లూ� ల శరీరముచే సుఖదుఃఖములనుభవించును. శరీరాభీమానముచే శరీరము పొందు బాల�, కౌమార, యౌవ్వన, వృదా్ద ప� దశలను తాన్వే శరీరమని వానినియనుభవించును. ఆ శరీరము శిధిలమైన పిదప తన పా్ర రబ్దమును అనుభవించుటకై యేరaడిన న్లూతన శరీరమున జీవుడు ప్రవేశించును. అవిద� తొలగగన్వే జీవుడు పరమాత్మ యగును. అవిద� ఆత్మజ్ఞాk నముచే వైతొలగును. ఆత్మజ్ఞాk నమన

14

మనసును నిగ్రహించి, అహంకారమును జయించి బుది�ని నిర్మలము జేసికొనినచో జీవుడు ప్రకృతి బంధము నుండి విడివడి ఆత్మ సాక్షాతాUరము నొందుటయే. జీవుడు తెలివి పొందుటకు శరీరమందలి రక�ము కారణము. తన శరీరమును ధరించుటకు భ్లూమి ఆధ్యారమైనది. ఒకే స్లూరు�డు సకల లోకముల ప్రకాశింపజేయునటు% జీవాత్మ అని్న శరీరములను ప్రకాశింప జేయును.

ఒకే శరీరమున జీవాత్మ, పరమాత్మ లిరువురు హృదయకోశమందుందురు. అందు జీవాత్మ పనుల జేయుచుండ పరమాత్మ నా పనుల న్లూరక జూచుచు సాక్షిభ్లూతుడై యుండును. జీవుని ఉద్దరించుటకై పరమాత్మ జీవునకు జ్ఞాk నమిచె�ను. జ్ఞాk నమే జీవుని ఆసిe. దానిచే జీవుడు పుషి+ చెందును. అది జన్మజన్మలకు జీవునకు సహాయపడును.

జీవుడు మాతృగర్భమంనందుండగ పూర్వజ్ఞాk నము కలిగి తానొనరించిన దుశUర్మలకు వెతచెందును. కాని భ్లూతలమున పడగన్వే పూర్వస్వరణశకి�ని కోలోaవును. ఇందు స్మరణ శకి� దేహములకు సంబంధించనదుగటచే పూర్వపు శరీర మీ శరీరముకానందున పూర్వజన్మ జ్ఞాk నము పోవును. జీవుని స్వసా్థ నము విజ్ఞాk నమయకోశము. పూర్వజ్ఞాk నమిందు నిలిచియుండును. అంతరు్మఖులై ఇంది్రయ మనో నిగ్రహము కలవారు ఈ జ్ఞాk నమును ఎరుంగగలరు.

పరిమిత పదార్థములలో మనుజుని జీవాత్మది ప్రధమ సా్థ నము. అది ప్రపంచముయొకU ప్రతిబింబము. అది యెడతెగని పయనమొనరించుచు తానుకానిదేదో కావలయునని యత్నంచు చుండును. లోకమున జీవాత్మను జీవుడమని ఆత్మయని పిలిచెదరు. అహం అనునదే జీవాత్మ యనబడును. అగి్న నుండి వేరువడిన

15

అగి్నకణమువలె జీవాత్మ పరమాత్మ అంశమై వెలయును. ఇందు చిత్ (జ్ఞాk నము) సత్ (ఉన్నది) ఆనందములు కించితుe గ కలవు. దీనికి ఇచా్ఛదే్వషములు కలవు. ఇచ�యన స్వే్నహము. దే్వషమన స్వే్నహ అభావము. వీనిని సని్నకర్ష, పిప్రకర్షములనెదరు. జీవుడు నామర్లూపములు గలయెల%లో చికిU మాయకు లోబడి అజ్ఞాk నావృతeమై అంతఃకరణనిబద్దమై గుణములకు లొంగి మరుపుయను మాయా సా్వభావబద్దమై యుండును. ఇది పరబ్రహ్మము యొకU పనిముట+గుటచే ప్రజ్ఞాk నాంశువనెదరు. శరీరమునకు అధిపతియై భోక�ర్లూపమున వెలయు చున్నందున్న జీవుని ఆధ్యా�త్మయందురు. విషయములను ఇంది్రయముల దా్వరా ననుభవించుటచే జీవాత్మ యున్నదని య్లూహింతురు. కాని జీవాత్మను జూచి కాదు.

జీవుడు అంతఃకరణముతో కలిసినపుడు కర్మనల నాచరించును. జీవుడు పూర్వజన్మకర్మలచే సంపాదించిన స్లూ్థ లాది శరీరముల మ్లూలమున సముపారి్జతమైన పా్ర రబ్దమును అనుభవించును. కర్మలు జీవునకు చెందుటచే నది ఫలితములనుభవించును. పొటు+ చే కపaబడిన వడ%గింజయనియు పొటు+ వోయిన వెనుక బియ�మనునటు% ఆత్మ కటు+ బడిన జీవుడు క్రమ విముకి�చే పరమాత్మ యగును. జీవుడొకUడేయైనను కర్మల నిమితeమది పెకుU ఉపాధులనాశ్యాయించటవలన జీవులన్వేకములుగ స్లూ్థ లదృషు+ లకగపడును. వాయువు వ్యూలనుండి వాసనల గాని పోవునటుల జీవుడు కర్మ వశమున శరీరమును వదులునపుడు పూర్వ శరీర మందలి మనసును ఇంది్రయములను దీసికొనిపోవును. మరియు తానాచరించిన దుషUృత, సుకృత కర్మలను వాసనలర్లూపమున కొనిపోయి యింకొక శరీరమును ప్రవేశించనపుడా వాసనలతోన్వే జని్మంచును. జీవుని కరా్మనుసారము

16

బుది� , జ్ఞాk నము, జనన, మరణ, భయాదులు పరమాత్మచే కలుగును. క్రర్మఫలమును త�జించిన జీవునకు పునర్జన్మలేదు.

జీవుడు నితు�డు. ప్రకృతి సంపరUమున్నంత వరకు శరీరములందు నివసించుచు జన్మముల పొందుచుండును. ప్రకృతి నుండి విడివడిన పిదప జీవుడు మొక్షమును పొందును. జీవుడు అణు స్వర్లూపుడు. లింగభేదము లేదు. జ్ఞాk త, భోక�, సంసార చక్రమునబడి అలా% డును. నిద్రయందు ఆకలిదపుaలు లేనటుల ఆత్మను ఆత్మతో చేరి�న ఆకలిదపుaలుండవు. జీవుడెపుడు పరమాత్మను దరిúంచునో యపుడే దుఃఖరహితడగును. కారణ శరీరమున పా్ర ణమై కి్రయా ప్రధ్యానముగను స్లూ్థ ల శరీరమున వాగ్లూ్ర పమై జీవుడు వికాసమొందును.

తలయందు ఏడు దా్వరములు, కి్రంది భాగమున రెండు దా్వరములు కలిసి తొమి్మది దా్వరములు గల శరీరమందు జీవుడు ఇంది్రయములను, మనసునుగ్లూడి పంజరములోని పక్షి వలె స్లూ్థ ల, స్లూక్ష�కారణ శరీరముల మ్లూలమున సుఖదుఃఖాదులనుభవించును. నవదా్వరములున్నను అందుండి జీవుడు వెలుపలకు రాడు. పా్ర ణము గ్లూడ వెలికిపోదు. ఏలయన జీవుడు తన శకి� వలన పా్ర ణమును ఆకరి్షంచి పటి+యుంచును.

ఒకే విధమైన చైతన�ము (ఎరుక) వికాసవంతము కాదు. అందుచే జీవుడు తానున్న అంతఃకరణము వలనను మరియు తాను పొందిన జన్మజన్మలయందు సంపాదించిన అనుభవము వలనను చైతన�మును వికసింపజేసికొనును. ఈ వికాసము అని్న జీవుల యందు ఒకేవిధముగ నుండదు. అంతఃకరణము ఎంత శుద్దముగ నున్న అంత పరిశుద్దముగ జీవాత్మ యుండును. పరిశుద్దత కలుగుటకు భకి�, కర్మ, జ్ఞాk న, యోగములవసరములు.

17

ఉచా్ఛ్వసనిశ్యా్వసలు, ఆహారము తీసికొనుట, నడచుట, న్వేను అనుభావము కలిగి యుండుట, సుఖము కోరుట, దుఃఖము పోవలయననుకొనుట యనునవి జీవుని లక్షణములు. దుఃఖ నివృతిe ప్రయత్నముచే కర�వ�మును మరల దాని వలన క్రమ బంధమును, దానిచే స్వధర్మ హానియు జీవునకు న్వేరaడును.

జీవుడు అజ్ఞాk నముచే తనను తాను గురి�ంపలేడు. భా¬ ంతిచే తనకు మరణమెందుననుకొనును. పరోక్షజ్ఞాk నముచే తానున్నటుల తెలిసికొనును. తాన్వే జీవుడని పరోక్షజ్ఞాk నముచే వినును. ఆవరణముచే తాను లేడనుకొనును. అతిహర్షముచే తానునా్నడని గ్రహించును.

జీవుడు ఇహలోఖమున నెటి+ నిశ�యముననుండునో అటి+ ర్లూపముతోన్వే పరలోకమున నిలుచును. విరాట స్వర్లూపము కోడి గు్ర డు� వలె నుండక మొగ్గవలె నుండును. అది యేడు పొరలు గలిగి ర్వేకులు ర్వేకులుగ వికసించును. ఈ పొరలు వరుసగా భ్లూమి, నీరు, అగి్న, వాయువు, ఆకాశము, ఆహాంకారము, మహతeత్వములనునవి. వీటిని ఆశ్రయించి జీవుడుండును.

ఇటు% జీవాత్మ శరీరములకులోనై పంచకోశములందు విహరించుచు అవస్థలననుభవించి తుదకు ఆత్మదరúనము పొందిన పిదప సచి�తానంద స్వర్లూపమై ప్రకాశించును.

అవస్థలు:— అవిద� యందు ప్రతిబింబించిన ఛాయలే జీవుని స్లూ్థ ల, స్లూక్ష�, కారణ శరీరములు. ఇవి శరీరమందలి జీవుని జ్ఞాగ్రతe, స్వప్న, సుషుపుÍ లను అవస్థలందుగల అన్నమయాదికోశములు. జీవుజు స్వపా్నవస్థలో స్లూ్థ లదేహమును, సుషుపుÍ అవస్థలో స్లూక్ష� దేహమును విడుచుటచే తకిUన కోశములకు లోపలనున్న చైతన�మే మన నిజస్వర్లూపము. అది యెల%పుడుండుటచే సతుe . జ్ఞాk నర్లూపమై యుండుటచే చితుe . దాని

18

యెందే మనకు పీ్రతి యుండుటచే ఆనందర్లూపమగుచున్నది. అవసా్థ త్రయము గలవాడగుటచే జీవుని పారమారి్థకుడని పిలుతురు.

జాగ్రదావస్థ :— అంతఃకరణము ఇంది్రయముల మ్లూలమున బాహ� పదార్థములను జీవుడు గ్రహించుటను జ్ఞాగ్రదవస్థయందురు. అనగా జీవుడు బహిరు్మఖ మనసుతో గ్లూడి ఇంది్రయముల దా్వరా విషయములను తెలిసికొనునని భావము. స్లూ్థ ల శరీరమందు జీవుడు అని్న అవయవములను అభిమానించుచు వ�వహరించును. అపుడు జీవునది భ్లూ¬ మధ�ము సా్థ నము. ఈ సి్థతిలో బ్రహ్మము కంటి యందు బాగుగ ప్రకాశించును. ఈ అవస్థయందు జీవుని వైశ్యా్వనరుడు (వైవిశు్వడు) అనెదురు. ఇందు జీవాత్మ శకి� మికుUటమగుటచే పా్ర ణకర్మ (జొలు% కారు�ట) యుండదు. నిరాకరణ శకి� జీవునకు కలదు. సత్వగుణ ప్రధ్యాన మైనది. జీవుడిందు ఈ లోకపు సుఖాదులనుభవించును.

స్వప్నా�వస్థ :— నిద్రకాలములో గాంచిన ప్రపంచమే స్వపా్నవస్థ . స్వప్నము ఉన్నది కాదు. లేనిది కాదు. కలత నొందిన మనమున జనించును. ఇందు జీవుడు ఈ శరీరమును విడిచి స్వపి్నక శరీరమున కలిaంచుకొని స్వయం జ్యో�తిస్వర్లూపుడై తాను నిది్రంపక బైట తిరుగుచుండును. అపుaడు జీవుడు ఉచ�నిచ�సి్థతులను బొంది కలలు గాంచును. ఆంతరింది్రయములు నిదురింపగ పా్ర ణము మేలొUనియుండును. అపుaడు చితeమందలి జ్ఞాగర� వాసనలకు విషయసంపరUము లేకపోయినను చితeము యొకU స్మతి ర్లూపముచే మనసు చింతించు దానిని స్వప్నమనెదరు. స్నప్నము ఇహలోక, పరలోక సంధి. జీవుడు పరలోక సుఖముల చవిజూచును. జీవునకు నిరాకరణ శకి� ఇందుండదు. ఇందలి జీవుని త్మైజసుండందురు. త్మైజనున్వే విషు+ గ్రంధి అనెదరు. ఈ గ్రంధిని గురుకటాక్షము వలన నిశ�లజ్ఞాk నముచే దు్ర ంపనగును. స్వప్న కాలమున బ్రహ్మము

19

కంఠమందు మిగల ప్రకాశించును. ఇది రజ్యో గుణ ప్రధ్యానమైనది. స్వప్నమున జీవుని శరీర దోషములు తరుముచున్నటే% యుండును. వీటిని స్వప్నజీవి అనుభవించున్వేగాని నిజమైన జీవుడు కాడు. ఇందు విషయములు అలaకాలముండును. మేలొUనినంతన్వే పా్ర ణము నందు లయమైన అవయములు మరల పా్ర ణము నుండి జనించును.

సుషుప్తు" :— ఇందు జీవుడు తన కారణ శరీరమున లీనమగును. ఇది జీవుడు ఉపాదిరహితడైనపుaడు కలుగును. అందుచే జీవుడు పరమాత్మ యందేకభవించును. కానీ సంపూర ్ణముగా అవిద� నశింపనందున మరలా జీవుడు జ్ఞాగ్రదవస్థనందుండును. సుషుపుÍ ముగిసిన పిదప ప్రతి జీవుడును నియమముగా వానివాని శరీరమందే మెలుకవనొందును. సుషుపుÍ లో ముఖము ప్రసన్నమై, కను్నలు మ్లూతబడి యుచా్ఛ్వసనిశ్యా్వసములు సమాన కాలముగ వచు�చు, వణుకు మొదలనైవి లేకుండును. ఇందు మనసు మొదలైనవి ఏవియ్లూ ఉండవు. దీనిని ఆత్మై�క�మనెదరు. తమోగుణ ప్రధ్యానమైనది. ఇందు బ్రహ్మము హృదయము మికిUలి ప్రకాశించుచుండును. ఇందు దృష+లేకున్నను సాక్షి కలదు. జీవుడు అంతఃకరణ ఉపాదివలన గమనాగమనముల నాచరించును. జీవుడు దేహాభిమానమును పరిత�జించును. దానిచే సర్వే్వంది్రయములు మనోహంకారములతో గ్లూడి కారణ శరీరమున లీనమగును. దీనియందలి జీవుని పా్ర జుk డండుç . ఈ పా్ర జుk డే రుద్ర గంధి. స్వసా్థ నర్లూపము తెలుయుటే దీనిని భేదించుట యగును. ఇందు బుది� సంబంధము లేనందున జీవునకు సోకాదుల సంబంధము లేదు. ప్రజk యుండదు. అంతఃకరణ మదృశ�మగును.

కారణావస్థ :— దీనికే తురీయావస్థ , ఉన్మని లేక సహజ్ఞానమసU మందురు. ఇది నిద్రయందు తెలియును. ఉదాహరణకు నిద్ర నాచే సుఖముగా గడుపబడినది. ఇందు బుది�

20

యొకU కారా�కారణ స్వర్లూపమంతయ్లూ అజ్ఞాk న మందు లయమగును. ఇందు సజ్ఞాతి విజ్ఞాతి స్వగత బేధములు లేవు. దృష+ దృశ�ములుండవు. ర్లూపము అ ఉ మ్ కలిపిన ఓంకారము.

కోశములు:— జీవాత్మ లోకమున ప్రవేశింపలయునన్న ఐదు ఆవరణలలో ద్లూరి రావలయును. ఈ ఐదు ఆవరణులకు కోశములని పేరు. కోశమనగా ఆవరించియుండునది అర్థము. వీనికి అన్నమయ, పా్ర ణమయ, మనోమయ, విజ్ఞాk నమయ, ఆనంద మయములని పేరు% . ఉతeరోతeర కోశములు స్లూక్ష�ములు. ఇవి పంచభ్లూతములచే చేయబడినవి. వీనిచే జీవాత్మ కటు+ బడి తనను అజ్ఞాk నముచే దెలియలేకయుండును. వీనిలో అన్నమయ, పా్ర ణమయ మనోమయ కోశములు జన్మజన్మకు మారుచుండును. జీవాత్మ ఐదు కోశములకు చివర యుండును. ఈ ఐదింటిలో విజ్ఞాk నమయ, ఆనందమయ కోశములు పరమాత్మకు చెందినవి.

1. అన�మయకోశము:— ఆరు వికారములు సపeధ్యాతు మయమై కనపడు స్లూ్థ లశరీరమే అన్నమయ కోశము. ఇది తలి%దండుç లు భజించిన ఆహారముచే వృది� పొందును. ఇపaటి అన్నమయ కోశము అపaటిది కాదు. ఇందు చేతులు, కాళ్లు% మొదలగు అవయములు గలవు. ఇది మనుజ ధర్మములను ఆరోపించుకొనును. అన్నమయ కోశమును పా్ర ణమయ కోశము నుండి వేరు చేయుటకు గంజ్ఞాయి, కో% రోఫారముల వంటి మతుe పదార్థములచే చేయవచు�ను. అటుల చేసినను పా్ర ణమయ కోశము దాని సమీపమునన్వే యుండును. రజసుÕ, వీర�ము వలన మాతృజఠరమందు పుటి+ చనిపోయిన పిదప పృధి్వయందు లయమగును.

2. ప్నా& ణమయకోశము:— ఇది ఆకాశ పదార్థముతో నిరి్మంపబడి వాయువచే నింపబడినది. ఇది ప్రతే�కమేన శరీరము కాదు. పా్ర ణ పంచకము, కర్వే్మంది్రయ పంచకము చేరి పా్ర ణమయ

21

కోశమైనది. ఇది స్లూ్థ ల శరీరమును అనుసరించి నశించును. ఇపaటి పా్ర ణమయకోశము అపaటి పా్ర ణమయకోశము కాదు. దీనికిని అన్నమయ కోశమునకును అవినాబావ సంబంధము గలదు. అనగా ఒకటివిడిచి మరియొకటి యుండదు. ఒక దానికి హాని గలిగిన రెండవదానికు క్లూడా హాని కలుగును. ఇది భ్లూలోకమును దాటి ఇతర లోకములకు ఉపయోగపడదు. దీని దా్వరా (ఎక్స్Õ ర్వే వలె) భ్లూమిలోని, దేహములోని పదార్థములను చెపaగలము. దేవతా గణమును గ్లూడ జూడగలము. ఇది కామదేహమునకు అన్నమయకోశమునకును సంబంధము కలుపును. పా్ర ణశకి�ని దేహమందంట వా�పింప జేయును. ఈ వా�పకము దీని పై యుండు చక్రముల వలన జరుగు చుండును.

3. మనోమయకోశము:— జ్ఞాk న్వేంది్రయములు, మనసు, చితeము చేరి మనోమయ కోశమైనది. ఇపaటి మనోమయకోశము అపaటి మనోమయ కోశము కాదు. మనసు యొకU సంపరUము ఇందు ఎకుUవగ నుండును.

4. విజా) నమయకోశము:— ఇంది్రయములకు గోచర మగు శబ్ద , సaరú,ర్లూప,రస, గంధములకు విషయములతో బుది� చేరి విజ్ఞాk నమయ కోశమైనది. అహంకారమిందు లేదు. దీనికి మహరో% కమని పేరు. ఇది జీవుని స్వసా్థ నము. పూర్వపు జ్ఞాk నమిందు నిలచియుండును. అంతరు్మఖులై ఇంది్రయమనోనిగ్రహము గలవారు ఈ జ్ఞాk నమును నెరుంగ గలరు. విజ్ఞాk నమయ కోశము మృగములందుండదు. కాని మృగము లందు కామకో్ర ధములు ప్రబలియుండును. స్మృతి కానరాదు. ఇదియే మానవునకు, మృగములకు గల తేడా.

5. ఆనందమయకోశము:— అజ్ఞాk న జన�ములైన పి్రయ ప్రమోద వృతుe లు అనాదియైన అవిద�యు చేరి

22

ఆనందకోశమాయెను. ఇది కారా�త్మకము కాని, కారణాత్మకముగాని కాదు. ఆనందమే బ్రహ్మము. ఆ ఆనందము అంతఃకరణ బుది� వలన కలుగును. సుషుపుÍ యందు విలీనమగు వృతిe .

5. కర్మలు - నిర్వచనాలు - రకములుకర్మ నైతిక శకి� సంరక్షణ కొరకు ఏరaడినది. తరంగముల

నాపలేనటుల నైతిక పరిణామ క్రమమును నాపజ్ఞాలము. మన నీడను మనము దాటి పోనటుల కర్మ స్లూత్రమును దాటలేము. ఎవరి కర్మకు వార్వే బాధు�లు. భౌతిక ప్రపంచమున చేసిన కర్మకు దానికి సమానమగు ప్రతికి్రయ వెంటన్వే యుండును. మనకేది గలిగినను నది మన గతకర్మమే. ఏ గింజనాటిన నా పంట పండుననునటు% ప్రతికి్రయము దానికి తగినంత శీలమును నిరి్మంచును. కర్మ నియమము మనుజని స్వభావముపై తన ప్రభావమును జూపును. ఇవి కర్మ సిదా� ంతమందలి కొని్న ప్రధ్యానాంశములు.

కర్మమన కరణములచే చేయబడని కి్రయ. ఇది దేహేంది్రయముల వా�పారములై మనగుణ వికారములును ప్రకృతి వలన పటి+నది. క్రమ మనగా జరుగుచున్నపని. జరుగుటయనగా ఒక కర్మకు మరొక కర్మ కారణమైయుండుట. ఇందు కర� లేనిచో కర్మ జడమగును.

(3) కర్మమన దైవము. దైవము క్రమ ఫలస్వర్లూపము.(4) జీవాత్మ మనసుతో చేసిన కార�ము యొకU ఫలమే

కర్మ. ఇందు మనసుకు బుది� , అహంకారములు తోడaడును.(5) పుణ� పాపముల వా�పారమే కర్మ మనుబడును. కాని

కను రెపaలారు�ట, ఊపిరి పీలు�ట, విడుచుట యనునవి కర్మలు కావు.

(6) మనోనియమమే కర్మ. మనోనియమన జీవితమును ముందుకు గాని పోవు చరిత్ర రచనమే.

23

(7) ప్రతి కర్మ పూర్వ కర్మ ఫలితము.పై యేడును కర్మ యొకU కొని్న నిర్వచనములు.కరా్మచరణమునకు మనమే కర�లము. భోక�లము క్లూడ.

అందు వలన ఆత్మకు కర�ృత్మముగాని పరమాత్మకు సంబంధము గాని ఇందు లేదు. కర్మ గుణముల కారముచే ప్రకృతి వలన కలుగును. కర్మకు తెలిసి, తెలిసికోదగినది, తెలిసికొనువాడు అను మ్లూడు కారణములు గలవు. వీటికి ఆధ్యారం సాధనము, చేస్వేపని, చేయువాడు అని మ్లూడు విధములు.

1. క్రర్మనాచరించుటకు కర�, కర్మ, జ్ఞాk నకర్వే్మంది్రయ సాధనములు అను మ్లూడు పదార్థము లుండవలయును. ఇందు కర�కు సా్వతంత్ర్య మనవసరము. చేసిన క్రమ సంసాUరము మన ఆత్మలోని స్లూక్ష� శరీర మందేరaడును. ఇది కర్మయొకU గురుతుగాని దాని ఫలము గాదు. అజ్ఞాk ని కర్మ నంగుడై, జ్ఞాk ని అసకు� డై కర్మముల చేయుదురు. కర్మను లోకమును కాపాడుటకు చేయవలయును.

2, పుష్టార్థము కొరకు కర్మ నాచరింపవలెను. కర్మచే సత్వశుది్దయగును. కర్మచేయుటకు దేహ దారుఢ�మవసరము.

3. కరా్మచరణు వలన మనుష�డెంతటి సి్థతినైన పొంద వచు�ను. దీనికి పురుష ప్రయత్నము ముఖ�ము. కష+ముల నుభవించుట వలన కర్మ నశించును.

కర్మ అనాది, క్రమస్వభావము బంధము. బంధమనగా పూర్వ అభా�సము లేక చేసిన క్రమ యొకU ప్రభావము ఇంది్రయములపై మనసుపై పడియుండి తరువాత చేయు పనులకు కారణమైయుండునదని భావము. కర్మ బంధము జీవునిది కాని, కర్మ జీవునిది కాదు. మోక్షముచే క్రమ బంధము తొలగును. తొలగుటకు సతాÕంగత�ము సజ్జన గుణ శ్రవణ క్రీర�నములు ముఖ�ము. ఇది దుఃఖమునకు కారణము. కర్మ వలన దురితములు పోవును కాని

24

పుణ�ము లనుభవించిన తీరును. కర్మ జనించుటకు శరీరధ్యారణకు కారణములు. మనమెటి+ జన్మమెతeవలెనో మనకర్మ నిర ్ణయించును.

సకల కర్మలకు ఆచారమవసరము. కాని స్వతంత్రముగ ఫలము నిచు�నది కర్మమే. క్రమగతి తెలియ శక�ము కానిది. కర్మ ఆతా్మవలోకనము కలుగు వరకు చేసి తీరవలెను.

కర్మకు నియములు గలవు. కర్మ వలన ఆచరణ శకి� తొలగి చితeశుది�యగును. దీని మ్లూలమున జ్ఞాk న్వేచ్ఛ గలుగును. కాని జ్ఞాk నము కలుగదు. దీపము చుటు+ ఉన్న మసి చిమీ్న దీపమును ప్రకాశింప జేయలేదు. కాని చిమీ్నని తుడిచిన (సంసాUరమున) దీపము ప్రకాశించును. అటులన్వే కర్మ అంతఃకరణములోనున్న మాలిన�ము పోగొటి+ శుద్దము చేయును.

కర్మచేత కర్మ నిర్లూ్మలనము కాదు. కాని ప్రతికి్రయచే నిర్లూ్మలమగును.

మనోవాక�యములలో దేనితో చేయబడిన కర్మయైనను మనసు దానిని అనుభవించును. కర్మ భౌతిక శరీరమునకు సంబంధించినదని పైకి కనబడినను దాని సంపరUము చాల వరకు మనోమయకోశమునకు చెందును. మనసుపై కర్మ ముద్ర వేయుటయే కాక నది యచటన్వే పరిణామమును, లయమునుగ్లూడ పొందును. ఏలయన ఉతaతిe యెచటనో లయమచటన్వే యుండును. ఉదాహరణకు మటి+కుండ పగలి మరల మటి+యై మటి+యందే లయమగును. అందుకే మనసు కర్మలకు కర�యు కర్మ ఫలాలనుభవమైనది.

కర్మలను పలువురు పలురకములగు విభజించిరి. అందు—1. గుణకర్మలు:— ఇవి బాధలకు మ్లూలకారణము.

ఇవి మరణానంతరమున ఉతeర జన్మమును కలిగించును. ఇవి సంసార హేతువులు. వీని స్వభావమును బటి+ జన్మలు గలిగి వర ్ణము

25

లేరaడినవి. ఈ వర ్ణ నిర ్ణయము సోపానములగ సత్వగుణమును సంపాదింపవలయునను ఉదే్దశ�ముతో న్వేరaడినది. కర్మ రీతా� లోక వ�వహారములు బాగుగ సాగుటకును ధర్మము నిలువ తావుండుటకును జ్ఞాతుల విభజన ముఖ�ము. ఏయే వర ్ణముల వారికి ఆయా కర్మ లేరaడి స్వధర్మములని పేరొందినవి. ఇతర కర్మలు పరధర్మములు. స్వధర్మము పరధర్మముకంటే హీనమైనను శే్రష+మైనది. స్వధర్మముచే దైవమును పూజించినట%గును. స్వధర్మ మాచరించువాడు పాపమును పొందడు. స్వధర్మమున హృదయ ప్రవతిeయు చితeశుది్దయు గలదు. ఇందు సా్వర్థము పోయు కర్మ యోగమునకు దారి తీయును.

పొగచే అగి్న ఆవరింబడినటుల అని్న కర్మలు దోషముచే ఆవరింబడినవి. శ్యాస్త్రములను ప్రమాణములుగ గ్రహించి అందు తనకు నిర ్ణయించిన కర్మల చేయుట యుక�ము.

2. కర్మలు కర్మ, వికర్మ, అకర్మయని మ్లూడు విధములు.(ఎ) కర్మయన సతUర్మ. దీని వలన సదుపాయములు

లభించునుగాని పరమార్థము లబింపదు. (2) వికర్మ మన నిషిద�మైన దుషUర్మ. ఇది ఫలాపేక్షతో చేయుట. (సి) అకర్మమన కర్మ సనా�సము. అనగా ఫలాపేక్ష లేక చేయుట.

3. నిత్య కర్మలు:— ఇవి ప్రయోజనమునుకోరకయే తన ధర్మముగ నాచరింపవలసిన కర్మ. దీని వలన లోకాన శ్యాంతి కలుగును. అంతరాత్మ శుది్దయగును. ఇవి సా్నన, సంధ�, జప, హోమ, దేవవ్యూజ, ఆతిధ�, వైశ�దావములు అనునవి.

సంధ� జీవాత్మను రజ్యోతమోగుణములంట కుండటకై మ్లూడు కాలములందు సంధ్యా�వందనము ఆచరింపవలెను. ఇవి ఆచరింపనిచో ధర్మ అర� కామములు సిది�ంపవు. అందుచే మోక్షము క్లూడ లేదు. ఆచరించన పాపక్షయమగును.

26

4. నైమిత్తకము:— కాలనియమము లేక తనకు కావలసినపుడు చేయు స్వప్రయోజనక కర్మ. ఉదాహరణకు వ్రతము. ఇందు నిర్భంధములు, నియమములు మెండు. ఇందు కామ�కర్మలు గ్లూడ గలవు. ఉదాహరణకు అమావాస� గ్రహణ కాలమందు చేయునవి.

కామ�కర్మలు ఇంది్రయముల తృపిe కొరకు ఆచరింపబడును. దీని వలన ఫలము వెంటన్వే లభించును. ఇది ఫలాసకి�తో చేయబడును. కామ�కర్మచే అభా�సము సి్థరమగును.

5. సంఘాత కర్మ:— పా్ర రబ్దమే సంఘాతకర్మగ మారును. ఉదాహరణకు రైలు ప్రమాదమున చచు�ట.

6. కర్మలు (ఎ) ఉత్పా8ద్యము:— కొ్ర తeగా పుటి+ంచునవి.

ఉదాహరణ మటి+ నుండి కుండ. (బి) అప్యం:— చేరవసిన గమ�ం. ఉదాహరణకు కాశీకి పోవుట. (సి) సంస్కా<రము:— చకUచేయుట.

ఉదాహరణకు మురికిని నీటి నుండి తీసివేయుట. (డి) వికార్యము:— ఉన్నదానిని మారుa చేయుట. ఉదాహరణకు మొదు్ద ను సeంభముగ చేయుట అని నాలుగు విధములు . న్వేన్వే బ్రహ్మమముకొనువానికవి లేవు. న్వేన్వే శరీరమనుకొను వారికి కలవు.

7(ఎ) కాయిక కర్మ:— ద్రవా�పహరణ, పరదారక్లూడిక జీవహింసలచే సా్థ వరములుగను (బి) వాచిక కర్మ— అపి్రయ, అసత� దోష్టారోషణ, వ�ర్థ ప్రసంగములచే పశుపక్షా�దులుగను (సి) మానసిక కర్మ— పరద్రవ�ము, బ్రహ్మహత�, దేహమే ఆత్మయనుటచే అంత�జ్ఞాతిగ నరుడు జనించును.

8. కర్మలు సకామములని, నిష్టాUమములని రెండు విషయములు. (1) సకామ కర్మ: ఫలము కొది్ద కాలము మాత్రముండును. మానిన ఫలమీయదు. నియమములు హెచు�.

27

బుది� చలించును. (2) నిష్కా<మ కర్మ: శ్యాశ్వతమైనది. చేసినంత వరకు ఫలమిచు�ను. నియమములు తకుUవ. బుది� నిలకడగ ఉండును. అచిరకాలములోన్వే బ్రహ్మసాక్షాతాUరము లభించును.

9. కర్మలు లౌకిక కర్మలని, వైదిక కర్మలని రెండు విధములు (1) ఇష్టము. దీనికి విహత కర్మయని పేరు. ఇవి యజkయాగాదులు. (2) పూర్తము. తటాకాదుల నిరా్మణము. (3) దత్తము. దానము చేయుట. వైదిక కర్మ దేహము పోయిన తరువాత ఫలమొసగును. దానికి తగిన శరీరము కలిaంచును.

10. కర్మలు శ్యాంతి కర్మచే కష+ములను తొలగించుకొన వచు�ను. (బి) పౌషి+క కర్మచే సంపదల పెంపొందించనగును. (సి) అభిచార కర్మచే క్రీడు కలిగించవచు�ను.

కర్మ సంచితము, పా్ర రబ�ము, ఆగామి యని మ్లూడు విధములు

11. సంచితము:— అనగా క్లూర�బడినది. ఇది జనా్మంతరములందును, ప్రసుe త జన్మయందు నాచరింబడి భోగార్థమై దాచి యుంచిన ధనము వంటిది. ఇది కాలక్రమున పరిపక్వమై కొని్నకొని్న కర్మలు అయా జన్మములందు దాని ఫలములనుభవింప జేయును. ఇది యుపుడు కారణర్లూపముగ చేయుచున్న పనులయందలి అపaటి ఫలితము పోగా మిగిలినది. ఇది రైతు అనుభవింపగ మిగిలి వంట వంటినది. దీనిని కొది్దకొది్దగ అన్వేక జన్మలలో అనుభవింపబడును. ఇది రాబోవు జన్మలో అనుభవమునకు నిలవయున్నది. పా్ర రబ్దమునకు లొంగినటు% దీనికి లొంగవలయునది లేదు. వ�కి� ఈజన్మలో చేయుచున్న అభా�సమును బటి+ యిది యుండును. ద్లూదిబేలు అగి్నరవచే భస్మమగునటుల బ్రహ్మజ్ఞాk నముచే నిది నశించును. అందువలన పునర్జన్మ యుండదు. ఇది సుకృత, దుషUృతములని రెండు విధములు.

28

వీని ఫలమును జీవుడు తపaక అనుభవింపవలెను. మరణించిన పిదప యివి జీవుని నెంబడించి ఫలమనుభవింప చేయును. ఫలము తీరగన్వే జీవునకు మరొక జన్మ కలుగును. సుకృతముచే దేవతాజన్మము దుషUృతముచే సా్థ వరజంగములుగ జీవుడు పుటు+ ను.

12. ప్నా& రబ్దము:— పా్ర రబ్దమున పా్ర రంబింపబడినది. ఇది సంచితములో ప్రసుe త జన్మమున ఫలములిచు�టకు కొంత ప్రతే�కింపబడి ఆరంభించిన కర్మ. దీనిన్వే అదృష+మని గ్లూడ పిలుతురు. ఏది పా్ర రబ్దమో యేది కాదో యెవ్వరికిని ముందుగ తెలియదు. దీనిని కర్మ దేవతలు నిర ్ణయింతురు. దీని వలన పుటు+ క వివరములు తెలియును. ఇది జననకాలము నందుండు గ్రహసంపతుe స్లూచించును. స్లూ్థ ల శరీరాదులు దీని స్వభావాలను బటి+ లభించును. పా్ర రబ్దము ననుసరించి సుఖదుఃఖ సంఘటనలు జీవతమందు తటసి్థంచును. వీని నుండి తపిaంచుకొన శక�ము కాదు. కాని నడచుబండిని ఆపినటు% పా్ర రబ్దమును కొంత వరకు ఆవవచు�ను. ఇది చేయునటి+ ప్రతికి్రయ బలమును బటి+ యుండును. జ్ఞాతకచక్రము పా్ర రబ్ద ఫలితమును స్లూచించును గాని మన ప్రయత్నముచే మారు ఫలితముల జూపదు. దీని ననుసరించి భోగభాగ�ములు పా్ర రబ్ద ఫలమిచు�నంత తకిUన కర్మలు కొరకుండును. పా్ర రబ్దము నశించినంతన్వే శరీరము తానంత అదే రాలిపోవును. పా్ర రబ్దమునకును చేస్వే పనులకును సంబంధము లేదు. దీనికి ఇందలి తమోగుణము కారణు ఉదాహరణకు రామ వనవాసము, బలి బంధనము. మరియు దేహబీజములందలి వాసనలు ఏ విధమున కి్రయా ర్లూపముగ మారు�నది పా్ర రబ్దమే. ఇది సంఘాత కర్మగ మారును. ఉదాహరణకు వరదలందు చచు�ట.

29

బాధ పా్ర రబ్దమేయైనను పురుషకారము వలన నది తగి్గనచో పా్ర రబ్దము నశించును. అది యొట%న ఒక వసుe వు తినుట వలన కడుపు నొపిa వచి�నచో మరియొక వసుe వు తినుటచేనానొపిa పోవచు�ను. కరా్మచరణమునకే పురుషకారకమని పేరు.

పా్ర రబ్దకర్మ ననుభవించుటకు శరీరము కావలెను. అది లేనపుడు శరీరమకUరలేదు. శరణాగతునికి పా్ర రబ్దము సహా పోవును.

పా్ర రబ్దము ఇచా�, అయిచా�, పర్వేచా్ఛ యని మ్లూడు విధములు (1) ఇచా� - ఆశీ్వజమాస మేఘము వంటిది. తొలత కొది్దగ నుండి రానురాను ఎకుUవగును. అని్నటిని నిర్లూ్మలించును. క్రీడు చేయును. (2) అయిచా� - కోరికయే కలుగు దుఃఖము. ఇరువురికి సమానము. (3) పర్వేచ్ఛ – ఇతరులు వేడగ తానాపని చేసి సుఖ దుఃఖములనుభవించును.

(3) ఆగామి:— ఆగామియన రాబోవు సి్థతిని దెలుపునది. ఉతeర జన్మమున ఫలమనుభవించజేయుటకు నుపక్రమింప బోవు కర్మను ఆగామియందురు. దీనిన్వే వర�మాన లేక కి్రయమాన కర్మ యందురు. ప్రతి అపకారము చేయుట ఆగామి కర్మ. తృపిe, ఆత్మనిగ్రహము ఆగామి కర్మను నశింపజేయును. దీనిలో కొంత పా్ర రబ్దముగను, కొంత సంచితముగను మారిపోవును. దగ్దబీజమువలె జ్ఞాk నాగ్నచే ఆగామి కర్మ నశించును. మరియు సంచిత ఆగాములు భగవదాశ్రయముతో నశించును. ఆగామి సంచితములు ఉతeర జన్మమును కలిగింప లేవు.

పై మ్లూడు విధములైన కర్మలు మనసున సంసాUర ర్లూపమున నిలిచి యుండును. పరిపాకవస్థ కలుగక మునుపు మ్లూఢములై యుండి పరిపాకవస్థ కలిగి పిదప ప్రకాశమొంది వాసనల ర్లూపమున నవి సా్వనుగుణముగ కాలముచే మనసును

30

పే్రర్వేపించును. ఈ పే్రరణకు లోనై యాయా కర్మల నావరించి మనసు యా ఫలములను సుఖ దుఃఖముల ర్లూపమున అనుభవించును. ఒక సమయమున పే్రరణలేనిచో ఇష+సాధనాదులు విపరీతముగ గ్రహించి విపరీతఫలములచెందును.

బీజములో వృక్ష మిమిడి యున్నటుల కర్మ కర్మఫలము భిన్నము కాదు. కర్మయొకU చివరి దశయే కర్మయొకU ఫలము. కర్మ చేయబడుపనికిని దానిని అనుభవించు ఫలమునకు గ్లూడ పేరు. కర్మ ఫలము పరోక్షము. కర్మ ఫలించుటకు కాలము రావలెను. అంతవరకు వేచియుండవలెను. ఫలితము కర�ను మాత్రము ఆశ్రయించి యుండును.

కర్మ బంధమునకు కర్మ ఫలితమునకును సంబంధము లేదు. మోక్షముచే కర్మబంధము అనుభవించుటచే కర్మఫలము తొలగును. మరియు కర్మకును, దాని ఫలితమునకును గల అనుసంధ్యాన కాల వా�పారమునకు అపూర్వమని పేరు. జీవుడు దేహముల వదలునపుడెల% తానిది వరకు చేసికొనిన సకల కర్మములను స్లూక్ష� ర్లూపమున తనవెంటగొనిపోవును. దీనికి తేజశ్ఛక్రమేకారణము. దీనిని గురి�ంచు శకి� మానవునకు లేదు. ఇదే అంతరాత్మ లేక ర్వేడియేషన్. కర్మ ఫలించుటకు శరీరము, జీవుడు, ఇంది్రయములు, ఇంది్రయవా�పారములు, దైవము అను ఐదు కారణములు పని చేయును. ఈ అయిదింటిలో మొదట దైవమును పా్ర రి్థంచి, పిదప కర్మయందు ప్రవేశింపవలెయును. ఏలయన పా్ర ర్థన లేనిదే దైవ సహాయము గలగదు. వితుe సహకారి కాకున్న రితe న్వేల సంధ�యగునటు% దైవ సహాయము లేనిదే పురష ప్రయత్నమంతయు వ�ర్థమగును. అందుకే కార�ము ఫలవంతముగుతకు దైవము పురష కారము రెండును ముఖ�ములు.

31

కర్మచే గలుగు ఫలితములు (1) మేఘము నీటినియ� నా నీరు స్థల బేధములచే తీపు, జవ్వ రుచులగునటుల జీవుని కర్మ ఫలముల నీశ్వరుడు ఆయా జీవపులకు తగినటుల ఒసగును. ప్రకృతి నియమములనుసరించి ప్రతికర్మకు ఎంత ఫలము ఏ విధము ఎపుaడు చెందవలయునో అపుడు చెందును. కర్మ ఫలమనుభవించుటకు ఈ దేమున్నంతలో కానిచో దానిని వేరొక శరీరమున అనుభవింప వలసి వచు�ను. ఇదియే పునర్మన్మకు బీజము.

(2) భోజనము పక్వమైన వెంటన్వే అగి్నని చలా% రు�నటుల కర్మ ఫలము క్షీణింపగన్వే సాధన కృత�మదృశ�మగును. అందుచే కర్మ ఫలము ముగిసిన పిదప నా కర్మయే లేదు.

(3) కర్మ ఫలాపేక్ష వదలి కర్మనాచరించిన పాపమంటదు. కర్మ ఫలములు ఉదే్దశ�ముల స్వభావముల ననుసరించి నిశ�యింపబడును. ప్రతి కర్మఫలము మంచిచెడుగులతో క్లూడి యుండును. కాన విదు�క�మగు న్వేకర్మనైనను నిందింపరాదు.

(4) యజమాని కార�మందు నియుకు� డైన మానవుడు తాను చేయు కర్మ యొకU ఫలమును తానెటు% పొందజ్ఞాలడో నిష్టాUమ కర్మ యొగి కర్మఫలమును పొందలేదు.

(6) కర్మఫలమనిత్మము. దీనియనుభవము అభివృది�కి మార్గముగను. అందులకై జీవుడు పెకుU జన్మ జ్ఞాk నము సంపాదించి సంసార విముకు� డగును.

(6) కి్రయ అంతరాత్మలో జరుగును. ప్రతికి్రయ బయటి ప్రపంచములో నుండి వచు�ను. కర్మనుబటి+ గ్రహములు పని చేయును. ఉదాహరణకు వితeనమున్న దానిపై నీరు పోసిన నది మొలకెతుe ను. వితeనమే లేకున్న మొలక లేదు. కాలము లోపల ఉన్న దానిన్వే వెలికి తీయును.

32

(7) గతించిన దానికి నిరి్వచారము రాబోవు దానికి ధైర�మును కర్మ యొసంగును. కర్మల దా్వరా గుణములు వ�కి�ని బంధించును. కర్మబందము పోవలయునన్న గుణములు అణిగి పోవలెను. దీనికి సాధనోపాయము కర్మ., జ్ఞాk న భకి� యోగములు.

(8) కర్మ ఫలములు ఇష+ము, అయిష+ము, మిశ్రమములని మ్లూడు విధములు. వీనిని విడిచిన వ�కి� బంధిపబడడు. పాప కర్మ ఫలములే వా�ధులు. శుభకర్మల ఫలములేజన్మయందైనను కలుగ వచు�ను.

(9) కర్మలు స్వతంత్రముగ భిన్న ఫలములిచు�నవియైనను పెరుగు జ్వరమును కలిaంచినను దానిలో బెల%ము వేసిన దోషము పోవునటు% జ్ఞాk న సంయోగముచే క్రమ మోక్షమును గ్లూడ నియ� వచు�ను.

(10) కాలిన ఇనుమును తాకిన వెంటన్వే చేయు బొబ§లెకుUనటు% అతి బలవంతమలైన పుణ�కర్మలు ఇకUడే అనుభవింతుము.

(11) ఎవని కర్మ ఫలమే వాని ఆయువు యొకU వృది� క్షయములను నిర ్ణయించును.

(12) కర్మ ఫలతా�గము వలన మనశ్యాúంతి కలుగును. కర్మ తా�గమనగా అనాసకి� ఫలమని భావము లేక సకల కర్మల ఫలితములను వదలుట.

(13) కరా్మనుభవము కాలము పా్ర పిeంపక ఏ ప్రయత్నము ఫలింపదు. ప్రయత్నము కరా్మదీనము. బుది� వైభవము నిమితeమాత్రము. దైవము బలవతeరమైనదగుటచే దైవమును విశ్వసించి ఆయనపై బారముంచి అహంకారము వదలి ప్రయత్నము చేయవలయును. అపుడు పౌరష దైవములు కలసి

33

సతaలితమిచు�ను. కర్మ ఫలమే మనశúకి�, దైవపే్రరితము. మనసúకి� లేని వారలకు కార�ము ఫలింపదు.

6. గుణములు - రకములుగుణములు కర్మలకు కారణములు. అందుచే

గుణములకును, కర్మలకును అవినాభావ సంబంధము గలదు.గుణములు మాయాజ్ఞాతు్మలు. ఇవి ప్రకృతికి చెందినను

ప్రకృతికి అంటవు. ఇవి జీవుని దేహమున పరి�ంచునటులజేసి అందు బంధించును. ఇవి పూర్వకర్మల వలనను, ఆహార వైషమా�దుల వలనను, హెచు�తకుUవలుగ కనబడినను అవి విడివడవు. గుణములు అధికమగు కొలది భ్లూతములు స్లూ్థ లములగును. వీని కలయికచే భ్లూమి, నీరు, అగి్న, వాయువు, ఆకాశము అను పంచభ్లూతములు గలిగి వాని వల% సృషి+ యేరaడు చున్నది. ఈ మ్లూడు గుణములలో రజతమనుÕలు లేనిచో శరీరము, మనసులు ఏరaడవు. వీనిననుసరించి అంతఃకరణము పని చేయును.

గుణములు సమమైన సృషి+ లేదు. ఇవి చక్రముల వలె తిరుగుచు మారుa కలిగించు చుండును. వీనికి లోబడని భ్లూతము లేదు. ఇవి యొపaటికిని తమ యాశ్రయముల విడిచి స్వతంత్రముగ నుండవు. ధర్మములు జీవుని యందు వ�క�మగునపుడు అవి గుణములగు మారును. ధర్మములు భకు� లయందు గుణములుగ వ�క�మగును. అపుడు భగవంతుని సాని్నధ�ము కలుగును. ధర్మము, ఋజువర�నము, ఆశి్రతరక్షణ యనునవి భగవంతుని కళ్యా�ణ గుణములు గుణక్రీర�నము వలన తృపిe కలుగును.

గుణములు మ్లూడైనను, వాటి అనో�న�ము కలిసి లెకUలేనన్న ర్లూపము లైనవి. ఇవి రుచి, భేధమునకు కారణములు. ఈ భేదమువలను అభిపా్ర య భేదములు గలుగుచున్నవి. తపుaలు

34

గుణముల చేష+లేగాని వేరు గాదు. వీని ప్రభావముచే జగము భ¬మ చెంది బ్రహ్మమును తెలిసికొనలేకున్నది.

రామానుజ్ఞాచారు�లు గుణము వలన దేహము, ఇంది్రయములు భోగవసుe వులనెను. గుణత్రయములకు బదులుగ బ్రహ్మము రెండు భేదములచే గాయతి్ర, భ్లూః భ్లూవః సువః అను వా�హ్ముతులను చేరి� 27 అక్షరములగ నుండును. దీనికి మారుగ యజ్యోk పవీతము ధరింపబడును. యజ్యోk పవీతమున మ్లూడు స్లూత్రములు, సుత్రమునకు 3 అంతర స్లూత్రములు, అంతర స్లూత్రమునకు మ్లూడు పోగులుండును. ఈ మ్లూడు తంతువుల క్లూడలి సా్థ నమునకు బ్రహ్మముడియని పేరు. దీనిని ధరించి కర్మకాండ జరుపబడును.

గుణములు సత్వము, రజము, తమోయని మ్లూడు రకములు. జ్ఞాగ్రత్, స్వప్న, సుషుమ్న అవస్థలు వరుసగ సత్వ, రజ, తమో గుణముల ర్లూపములు.

సత్వ గుణము:— ఇది జీవునకు జ్ఞాk న, సుఖములందు ఆశ్రయము కలుగజేసి శరీరమును బంధించును. ఇది స్వయంపోషకమునకును ఆరోగ�మునకు కారణము. దీనిచే వసుe వుల యదార్థజ్ఞాk నము కలుగును. ఇది నిర్మలము, శ్యాంతము, ప్రకాశ స్వభావము గలది. ఇది వృది� యందున్న సమయమున మరణించిన ఆత్మ స్వర్లూపమెరింగిన బా్ర హ్మణ కులమున బుటు+ ను. తెలుపు రంగు దీని స్వభావము. దీని ప్రయోజనము జీవుని దైవమునకు ఉను్మఖునిను చేయుట, దీనితో చేరిన పంచభుతములు కను్న, ముకుU, చెవి, నాలుక, చర్మమను జ్ఞాk న్వేంది్రయములును వానిచే మనసు, బుది� , చితeము, అహంకారమను అంతఃకరణమును గలిగెను. దీని కర్మ ఫలము సుఖము.

35

రజోగుణము:— ఇది తృష+కును, మమకారమునకును జన్మసా్థ నము. ఇది కర్మలను పురికొలిa ఆత్మను శరీరమున బంధించును. కామము, భావోదే్రకము, లోభము, అశ్యాంతత దీని లక్షణములు, పుణ�పాపములను గలిగించి వానికి దగిన జన్మల నిది యెతిeంచును. మరరణసమయమున రజ్యో గుణము అధికముగనున్న క్షతి్రయ కులమున జని్మంతురు. ఎరుపు రంగు దీని స్వభావము. ఇది తృష+ను పెంపొందించును. సంకలaమున తీవ్రత గలిగించుట దీని ఉపయెగము. ఇది సృషి+కి కారణము. దీనితోగ్లూడిన పంచభుతములు వాకుU, చేయి, కాలు, గుదము, మ్లూత్రవిసర్జకావయము అను కర్వే్మంది్రయములను కలిగించును. దీని కర్మ ఫలము దుఃఖము.

తమోగుణము:— ఇది అజ్ఞాk నముచే గలుగును. ఇది బద్దకము, నిద్ర, మరపులను పుటి+ంచును. ప్రమాదములందు గ్లూడ పరి�ంపజేయును. ఇది మరణ సమయమందున్న పశుపక్షా�ది యోనులందు జని్మంచెదరు. దీనికి ధరా్మధర్మములు తెలియమవు. ఇందు అహంకారము మెండు. నలుపు రంగు దీని స్వభావము. అభా�సములకు కారణము. ఇది లేనిచో జీవునకు వాసనలు అంటవు. అనుభవములండవు. దీని ఉపయెగము అన్నపానాదులందు అభా�సములను మలచుట. కోపము, బద్దమకము, అపరిశుభ¬త దీని లక్షణములు. భయమును కలుగజేయును. దీని ఫలము అజ్ఞాk నము.

యోగములుయోగములు బ్రహ్మ సాక్షాతాUరమునకు ఉపాయములును,

జ్ఞాk నమును పెంపొందించుటకు సాధనములు. ఇవి అని్నయు సాధన మార్గములు. ఇవి ధర్మపా్ర పిeకి లక్షణములు.

36

యోగమనమ కలియుట. అనగా జీవాత్మను పరమాత్మతో కలుపుట. బహ్ముసా�ం వలన సaందన శకి�చే వేరుపడిన ప్రజ్ఞాk నాంశువులను కలుపుటయని భావము. ద్వంద్వంములచే మనసు మాత్రము కలత నొందకుండటయే యోగము. ఇది ప్రతిదినము ధ్యా�న సమయమున పీ్రతితో సమానాకారముగ చేయబడు ప్రధ్యాన ఉపాసనము. అభా�సాసము వలన యోగమేరaడును. దాని వలన మనసు ఏకాగ్రత నెందును. శరీరమును శుది్ద పరుచుకొనుటను యోగమందురు. దీని వలన రాజస, తామస అణవులు రాలిపోయి మిగిలిన సాతి్వక అణువుల వలన స్లూక్ష� సaందముల గ్రహించు శకి� కలుగును. దాని మ్లూలమున ద్లూర దరúన శకి� లభించును.

యోగము నందు అంతరింది్రయ నిగ్రహము ముఖ�ము. కర్మ, భకి�, జ్ఞాk న యోగములలోన్వే ఒకటి సంపాదించిన తకిUన రెండు చేసినటు% గును. యోగశ్యాస్త్రమున మనుజునకు ప్రకాశత్వకము విమరúత్వకము అను జ్ఞాk నబిందువొకటి, మోక్షత్మకమగు చిది§ందు వొకటి కలదందురు. అందు జ్ఞాk నమునకు కేంద్రము శిరసహసా� రము (హసిeనాపురి) మోక్షమునకు హృదయము (దా్వరక) సా్థ నమనిరి.

యోగములు పెకుU గలవు. అందు యోగికి కర్మ యోగము, సాంఖు�లకు జ్ఞాk నయోగము ముఖ�ము. ఈ రెండు యోగములు విడదీయ సాధ�ము కానివి.

యోగము ఇంది్రయములందు సంయము చేసిన తీవ్రధ్యారణాబలమున నొక దేహము మరియొక దేహముగ, క్రీటకము భ¬మరమై నటుల యగును. ఈ శరీరధ్యారణ శకి� యెంత వరకుండునో యెంత వరకే ఆ శరీరముండును. మనసు చెదిరిన వెంటన్వే ఆ దేహము పోయి యధ్యాప్రకారమగును. కావునన్వే మరణ, సురత, నిద్రలందు మాయా శరీరములు నిలువవు.

37

ఆలేశ�ం, చితeచాంఛల�ము, విషయ సుఖసంపాదనకు ప్రయత్నం, అతి సంభోగము, సంశయము, నిద్ర, భాంతి అనునవి యోగసిది�కి ఆటంకములు.

యోగము సిది�ంచుటకు అని్నటియందు సమముగా నుండుటయను నియమాదులు అవసరము. యోగాభా�సము చేయు నిశ�లచితుe నకు ఆరునెలలలో, చితeశుది్ద లేనివారికి ఒక సంవతÕరము, అపరిశుద్ద చితుe నకు 12 సంవతÕరములతో యోగము సిది�ంచును.

ధ్యా్యనయోగము:— దీనికి అష్టా+ ంగయోగమని పేరు. అష్టా+ ంగములన యమ, నియమ, ఆసన, పా్ర ణయామ, ప్రతా�హారములను బహిరంగ సాధనములు. ధ్యారణ, ధ్యా�న, సమాదులనునవి అంతరంగ సాధనములు.

ధ్యా�నయోగమున వాయువును కడుపులో నుండి బొడు� లోనికి, అటు నుండి మెడ దగ్గరి యెముక లోనికి, అందు నుండి కనుపాపల వరకు, పిదప మెదడు లోనికి పంపబడును. ఈ యోగము వలన జీవుడేలోకమునకైన పోగలడు.

కర్మయోగము:— ఇది మనసును నిర్మలము చేయును. కర్మయోగి ప్రతిదినము యోగాభా�స కాలమున జనులు లేనిచోట వొంటరిగా క్లూర�ండి, చింతలు లేని మనసుతో, ఆత్మదరúన నిష+తతో నుండ వలెను, అమితముగా లేక అసలే తినని వానికి, మిగుల నిది్రంచు వానికి, ఎపుaడు మెలోUని యుండు వానికి కర్మయోగము సిది్దంపదు. దీనిచే పాపము రాదు.

జా) నయోగము:— దీనికి కర్మయు భకి�యు సాధనములు. దీనిన్వే సాంఖ� యోగమందురు. ఇది అన్నధర్మము. చితeశుది్ద గలవారలకిది అవసరము. దీనిని నిత�జీవితమందు అనుషి+ంప

38

వలెను. ఇందు మనసు శుది్దగ నుండి వశీకరింపబడి యుండవలెను. సాధన చతుష+య సంపతిeని పొంది యుండవలయును.

భక్తి్తయోగము:— ఇందు విషయములని్నంటి నుండి మనసును మరలించి పరమాత్మ యందు మనసు నిలిపి త్మైలధ్యారవలె ఎడతెగకుండ చేయు ప్రయత్నమే భకి�యోగము. ఇందు భకి� సaందములు అంతఃకరణమును ధ్రవీకరించును.

త్పారకయోగము:— ఇది సంసార సాగరమును తరింపజేయుటచే తారమయోగ మాయెను. రామతారక మంత్రము “ఓం నమో రామయ” యను పదాక్షరి. దీనికే బ్రహ్మతారకమనియు క్లూడా పేరు. రామ అను మంత్రమును 18 మారులు జపించిన జననమరణ రహితమైన మోక్షము లభించును. "శీ్రరామ చందా్ర య" ఇది క్లూడా పదాక్షరి. ఇందు ముఖ�మముగా ఐదు ముద్రలు గలవు. అవి ఖేచరి, భ్లూచరి, మధ�మ, షణు్మఖి, శ్యాంభవీ అనునవి.

జీవ ర్లూపుడగు హంస జ్ఞాగ్రదావస్థయందు మనసుచే వ�వహరింపబడుచున్న అని్న వ�వహారములందును తాను సాక్షి ర్లూపుడనియు, చలించునది మనస్వేయయనియు తనకు స్వభావముగా చలనము లేదని యెరుంగుటయే యెరుక. దీనిన్వే తారకయెగమున అచలసిదా� ంతమని పేరు. తారకయోగమున మాయా కలిaతమగు భా¬ ంతి వలను బంధము కలిaంపబడి భా¬ ంతియంతయు మనోమయమని తెలిసికొనుట.

పా్ర ణాయామముచే భ్లూ¬ మధ�మమున జ్యో�తిరి%ంగమగు ఓంకారమును ధ్యా�నము చేయుట తారకయోగము.

తారకయోగమనకును సాంఖ�యోగమునకును అభా�స భేదమేగాని ఫలితమొకటే. ఉపాధిలేనిది సాంఖ�యోగము. ఉపాదితో గ్లూడినది తారకయోగము.

39

రాజయోగము:— రాజయోగమున ఉపవాసాది వ్రతములు సలిa దేహమును శుషిUంప జేయరాదు. అమితముగా భుజింపక్లూడదు. నిది్రంపక్లూడదు క్లూడ. ప్రదేశము విశ్యాలముగ నుండి దుర్గంధ ద్రవ�ములు లేనిదై యుండ వలయును. దోమలుండరాదు. జనసంచారము తగదు. ప్రదేశము సమతలముగా నుండవలెను. దరా్భసనము దానిపై కృష్టా్ణ ంజనము దానిపై వస్త్రము పరుచవలెను. ఇందు పదా్మసనమున గ్లూరుచుండి నడుము, కంఠము, తలను అటునిటు వొంపక నిలువుగా నిలుపవలయును. చ్లూపు నాశికాగ్రమందుంచ వలెను. ఇంది్రయములన్వే విషయముపై పోనియక జ్ఞాk నకర్వే్మంది్రయముల జయింపలవలయును. పా్ర ణాది వాయువులను వశము జేసికొనవలయును. అంతశúతు్ర వులగు తాపత్రయంబులను పారతో్ర లవలెను. ఇటు% రెండు జ్ఞాములు (16 గంటలు) ఉండవలయును.

హంస మంత్రంబుచే చితeము నిశ�లభావమొందును దానం జేసి దశవిధనాదంబులు వినదగును. అపుaడు భ్లూమధ�మునందు చ్లూపు నిలిపి యంతర్దృషి+తో జూడ నానావిధ కళలు కలబడును. పిదవ జూడజూడ స్వయంజ్యో�తి పొడగటు+ ను.

7. సృష్టి్ట - వాదాలుసృష్టి్ట సిదాP ంతములు:— (1) దేవుని యందు

స్వతంత్రమైన జడ పదార్థము శ్యాశ్వతముగా నున్నది. దానిని దేవుడు సృజింపలేదు. కాని దానితో జగత్వసుe లను జేసెను. (2) సృషి+ని శ్లూన�ము నుండి దైవము చేసెను. (3) దేవుడు తానె లోకముగ మారెను. (4) దేవుడొకUడేయునా్నడు. సృషి+ లేన్వేలేదు.

సృష్టి్ట వాదములు:— (1) పరిణామవాదము:— కొని్న కారణములు అవి కార�ర్లూపముగ మారినపుడు విభిన్న స్వభావములు గలిగి యుండును. ఉదాహరణకు పాలు పెరుగుగా

40

మారుట. దిని విపర�ము సాధ�ము కాదు. పరిణామమనగా ఆటంక శకు� లను దొలగించి వసుe వులలో అణగియున్న యంతశúకు� లను బయలు పరుచుటయే. తేజసుÕ, నీరు, అన్నము తి్రవృతUరమై అందు జీవజ, ఉది్భజం అనునవి కలిగినవి.

(2) నివర్తవాదము:— కొని్న కారణములు కార�ములుగా మారినను వాని స్వభావమును కోలోaవు. ఉదాహరణకు బంగారు ఆభరణములుగ మారినను అని్నంటియందు బంగారు స్వభావమే యుండును.

(3) ఆరంభవాదము:— దీనికి పరమాణవులు మాలము. ఈ అణువులు నాశములు కావు. నిత�ములు, శ్యాశ్వతములు. ఈ అణువుల కలయకచే ద్వన�ణుకణ మేరaడెను. కాని యిది యింద్రయి గోచరము కాదు. ఈ ద్వన�ణుకణాలు మ్లూడు చేరి తృన�ణు కణాలేరaడి కంటికి కనబడును. ఇవి ఆత్మల కర్మఫలముల ననుసరించి సృషి+ గలిగినది.

సృషి+కి ఉపాదాన కారణము అచేతనము. కార� ర్లూపమైనది. నిమితeకారణము అంతర బాహ�మున సదా చేతనము. కార�ము నందుండదు. ఈ రెండు కారణములు సృషి+ బ్రహ్మము. సృషి+ స్వప్నము వంటిది. భ¬మాత్మకము. ఇందు విచిత్రమైన నియమము (ఆర�ర్డ్) కలదు. ఉదా|| చెటు+ పెరుగు క్రమము. (2) ఏకత (య్లూనిట్) కలదు. ఉదా|| పెకుU ఆవయములున్నను శరీర యొకUటియే అని్నమండలములు బ్రహ్మండమున నిమిడియున్నవి. (3) ప్రయోజనము కలదు. (4) అందు విశ్యాలత కలదు.

సృషి+ని గ్లూరి�న కారణములు: - (1) సృషి+ స్వభావము వలన యేరaడినది. దీనికి కర� లేడు. (2) ప్రకృతియే సృషి+కి కారణము.

41

కాని ప్రకృతి యందు జ్ఞాk నము లేదు. చైతన�వంతయు కాదు. జడ పదార్థము మ్లూల ద్రవ�మున వసుe వులటులన్వే యుండును. కనుక ప్రకృతిచే సృషి+లేదని కొందరందురు. కాని జడములైన పేడ మొదలగు వాని నుండి చైతన�ము గల జీవులును, చైతన�వంతమైన శరీరము నుండి జడములగు గోళ్లు% కేశములు పుటు+ చున్నవి. అందువలన సృషి+ చిత్రచిత్రమై ఆశ�ర�మును గలిగించు చున్నది. (3) సృషి+ ఆకసి్మకము (4) సృషి+ని గలిగించు సతాe యొకటి గలదు. అది సి్థతిని, లయమును గలిగించును. వీనికి కారణములు సaందనములు.

వేదముననుసరించి మొదట బ్రహ్మము ఒంటరిగా నుండి బహ్ము సా�ం ప్రజ్ఞాయేన అనుకానగ ఎకుUవాయెను. ఇది సృషి+కి ఆరంభము. ఇందు పలుకువాడు, పలుకవలయునను కోరిక, అది అభిపా్ర యముగ మారిన భావన, భావన నుండి వచి�న నామ ర్లూపములు గల ప్రపంచము అవి నాలుగు భాగములున్నవి. శ్యాస్త్రజుk లు వీనిని పరా వశ�ంతి మధ�మ వైఖరియని పేరిడిరి.

బ్రహ్మ విషు+ శంభులు సత్వరజతమసుÕ గుణముల సహాయమున ఇచ�, జ్ఞాk న, కి్రయా శకు� ల వేగమున ఆదిభౌతిక, ఆదిదైవిక, ఆధ్యా�తి్మక సృషు+ లు గావించిరి. అదిభౌతికమున అణువులు ఒకదానితోవోకటి కలిసి యుండక యుండెను. ఈ కలయని అణువులను ఆదిదైవిక సృషి+చే కలుపబడెను. ఆధ్యా�తి్మక సృషి+చే మానవ శరీర మేరaడగ, చిద�సుe వు అందు ప్రవేశించెను.

సృషి+ యెల%పుడు విశ్యా్ర ంతి విరాములు లేనిది. పురుష స్లూక�ము దీనిని వివరించును.

42

ప&కృతి:— భ్లూమి, నీరు, అగి్న, గాలి, ఆకాశము, మనసు, బుది� , అహంకారమను యెనిమిది చేరి ప్రకృతియై పరమైశ్వరుని మాయాశకి�గ పరిణమించినది. ఇందు తెలుపు, ఎరుపు, నలుపు రంగులుండును. అవియే సత�, రజ, తమో గుణములు. ఈ గుణములను ప్రకృతి నుండి విడదీయు సాధ�ము కాదు. అందుచే ప్రకృతిని గుణాత్మకమమని, గుణమయి అని పిలువబడును. ఇది జగమును పరమాత్మ మాలమున వరి�ల% చేయును.

సుఖదుఃఖములకు ప్రకృతియే కారణము. కాని దానిని అనుభవించునది పురుషుడు. దాని వలన పురుషుడు సంసారమున జికిU సదనదో�మలయందు పుటు+ ను. ఇది జ్ఞాk నమును మరుగు పరచి అజ్ఞాk నులుగ జేసి దుష్టా�ర�ములను చేయించును. భగవంతుడు దీనిని భోగ�వసుe వుగ పరిగ్రహించును. దీని మ్లూలమునగాక భగవంతుని దెలిసికొను మార్గము మరియోకటి లేదు.

ప్రకృతి ఒకే జ్ఞాతికి చెందిన పదార్థము కాదు. వ�తిర్వేకముల సంయోగమం మధ�ం చేయుటకు పదార్థములందు మదశకి� లేకున్నను వాని కలయిక వలన ఆ శకి� కలుగునటుల, ప్రకృతి జడమైనను అని్నటి కలయికచే చైతన�మగును. అందుచే ఇది సృషి+కి ఉపాదన కారణముగును.

జగతు్త లేక ప&పంచము:— జగతుe నకు పరా�య నామము ప్రపంచము. ఇది ఆరోపితము. ఇది ప్రకృతి వలన ఉన్నది. పురుషుని వలన లేదు. మేఘములు వాయువేగముచే కలిసి విడువనటుల, కాలమున అలి%కచే నిది కలిసికొనుచు

43

విడిపోవుచుండును. ఇది పుటు+ క నుండి చావునకు యొక వంతెన వంటిది. దీనికి అసిeత్వము లేనందున అనద్లూ్ర పము.

జగము దృశ�ము, జడము విషయము. ఇది భగవంతుని లీలలకు క్రీ్రడారంగము. ఇది పరమాతు్మని వ�కి� ర్లూపము. ఇది లేనిదే భగవంతుడు లేదు. ఇది వ�క�మగుచున్న భ్లూతముల సముదాయము. ఇది పుటు+ చు గిటు+ చుండును. దీనికి కారణము అవిద�. ఇది బ్రహ్మజ్ఞాk నైక సాధనము. బంగారముచే చేయబడిన నగ లెని్నయున్నను దానికి కారణమైన బంగారము ఒకUటి యైనటుల, పరమైశ్వరు నుండియే జనించినను జగము నానార్లూప సముదాయముగ నుండును.

భ్లూమి, నీరు, అగి్న, గాలి, ఆకాశము అను పంచభ్లూతములతో జగమేరaడినది. ఇందు పదునాలుగు లోకములిమిడి యున్నవి. ఈ లోకములి్నయు పరమాతు్మని నిరాడ్లూç పములోనివి. జగమొనకు ప్రకృతి(మాయ)యే కారణమని తెలిసినంతచన్వే జగము మాయమగును. అందుచే వేదాంతులు జగము మిధ�యనిరి.

జీవునకు బహ్ముత్మముండుటచే పరమాత్మ నుండి వేరగును. అందు వలన జగతుe అసత�మని దై్వతులనిరి. జీవులు బ్రహ్మంశమును తదదీనులగుట వలనను బ్రహ్మపరిణామము జగమగుటచే జగము సత�మని విశిష్టా+ దై్వతులనెదరు. కాని అదై్వతులు జీవుని బహ్ముత్వమును అంగీకరింపక జగము జలమందలి ఘటాదులవలే వికార పదార్థము, ఇది సతుe కాదు, అసతుe కాదు, ఇంద్రజ్ఞాలము వలె మిధ�యనిరి. జగము జ్ఞాk న, ఆనంద శకి�ని వెచి�ంచు సా్థ నము. దీనికి బ్రహ్మండమని పేరు.

44

లోకములు:— ఇవి బ్రహ్మమునకు క్రీ్రడా రంగములు. లోకములన పైలోకములు. తలమునల కి్రంది లోకములు. భ్లూలోక భువలో% క స్వర్గలోకములుల స్లూ్థ ల తి్రలోకములుల. వీనిని ఆలోకములందురు. జనతపో సత� లోకములుల స్లూక్ష�తి్రలోకములు. వీనిని బ్రహ్మలోకమందురు. ఈ రెండింటి కలిపి యుంచునది మహరో% కము. దీనిని లోకలోకమందురు. ఇవి కర్మ బంధితములైనవి. జీవుడే లోకమునకు పోయినను మరల పుట+వలయును. అని్న లోకములందు కర్మలుల వాని ఫలితములుల కార�కారణర్లూపము ఫలింపక తపుaవు. వీనిని కలిaంగ గల మాయమను యోగమాయయందురు. ఇవి ద్రవ�మయమై మన దేహమున సపeధ్యాతువులుగ నుండును. భ్లూలోకమున విషయ స్వర్లూపము. భ్లూవరో% కము ఇంది్రయ స్వర్లూపము. సువరో% కము ఆధిదేవతా స్వర్లూపము. భ్లూలోకము మాతాపితృల వలన గలిగినది. తకిUన లోకములు జీవుని శరీరము కరా్మనుసారము దేవతల సాయమున గలుగును.

మనుజుని మనుసుననుసరించి నరుని ప్రజkకు పైన ఏడు ప్రజkలున్నవి. ఇవియే యేడు లోకములు. ఇవి దేహము లోపల బయట నుండును. ఏడవ లోకము బ్రహ్మలోకము. కి్రందిది పాతాళము. జంతువుల మనసు కి్రంది లోకముల నుండును. దాని కి్రందికి పోను చెటు% ఖనిజములుల గలవు. మనుజుని మనసుపైన పంచభ్లూతములులు. మహాదహంకారములుల తనా్మత్ర ప్రజkలుండును. వీర్వే దేవ, గంధర్వ, కిన్నర, కింపురుష్టాదులు. మనసునకు కి్రంద కామ, కో్ర ధ్యాదులుండును.

విరాటుaరుషుని అనుసరించి లోకములు, తలములు.

45

లోకములుల తలములలు

భ్లూలోకము (నాభి) ఆవతలము (పాదములు)

భువరో% కము (జఠరము) నితలము (మడములు)

స్వరో్గ కము (వక్షము) నుతలము (జంఘలు)

మహరో% కము (కంఠము) రసాతలము (జ్ఞానవులు)

జనలోకము (ముఖము) మహాతలము (ఊరువులు)

తపోలోకము (భ్లూమధ�ం)

తలాతలము (కటి)

సత�లోకము (శిరము) పాతాళము (నాభి అధోభాగము)

8. సంస్కారము

సంసారము ఆగంతుకము. దీనికి ఆధ�ంతములుల లేవు. ఇది జనన మరణన పంపంపరయగుటచే బ్రహ్మచక్ర మనబడును. దీని యందు హంసయను జీవుడు సంచరించును. సంసారమన నడిచిపోవుట లేక మారుa నొందుటయని భావము. దీనికి ప్రధ్యాన కారణము అజ్ఞాk నము. ఇది దుఃఖమయమైనను ఆనందముగ తోచును. ఇందుచే చితeము దానియందే లగ్నమై యుండును.

46

కామముతో గ్లూడిన కర్మలు దీనికి దోహదములు. అహంకారమను కారములు దీనిని వృది� చేయును. జ్ఞాk నోదయముచే నిది నశించును.

ఆనందము కొరకు సంసారము. ఇందలి భార�, బిడ�లు, ఇండు% , వాకిళ్లు% తమవి యనుకొని సంసారులు పెకుU బాధలకు గురియయె�దరు. ధరా్మర్థకామములకు కారణమైనది భార�. ఈ సంబంధముచే సంసారము బంధమై, యందు జీవుడు చికిUయుండును.

చేప నీటియందు తిరుగుచున్నను, దాని పొలుసును దుర్గంధమును నెటుల పొగొటు+ కొనలేదో యటుల మానవుడు సంసారమందు తిరగాడుచు మోత్రమార్గమును వెదకజూలడు. మరియు పితeరోగులకు బెల%ము చేదగునటు% , సంసారులకు ఆత్మసుఖము చేదగును.

సంసారము జీవశిక్షణ సాధనము. ఇందు గలుగు అనుభవములు బ్రహ్మజ్ఞాk నమునకు సోపానములు. బ్రహ్మజ్ఞాk నమును గురి�ంచుటకి సంసారము బుది�కొక చకUని అవకాశమును గలిలించును. సంసారమొక మహారణ�ము. ఇది పెంపొందుటకు మాయ కారణము. సుఖదుఃఖములు దీని ఫలితములు. కామకో్ర ధ్యాదులిందు స్వే్వచ్ఛగ విహరించును. రాగములు దీనిని భయపెటు+ ను. అందుచే నిది తాపత్రయములకు తరచు గురియగును.

స్లూర�నిచే చీకటి, అగి్నచే చలిబాధ తొలగునటులు దైవమును నాశ్రయించిన జీవునకు సంసార భయము, అజ్ఞాk నము తొలగును. ఆకలి బాధ స్వయముగా భుజించినన్వేగాని తీరనటుల,

47

సంసారనివృతిe కొరకు జీవియే విముకి� చేసికొన వలయమును గాని ఇతరులు నివృతిe చేయలేరు. ఇది జీవునకు వ్రకృతి సాంగత�ము వలన లభించునది. కావున ప్రకృతి తొలగిన సంసారము తొలగును. ప్రకృతి తొలగుటకు ఉపాయము హరిభకి� యొకUటియే.

సంసారమున తాపత్రయబాధలు తపaవు. అవి (1) అధ్యా�త్మకము: ఇది తనను గ్లూరి� భయాదుల వలన గలుగు బాధ.

ఉదాహరణ దేహ, మనోవా�దులు. (2) అదిభౌతికము: ఇది పశుపక్షా�దుల వలన గలుగు బాధ. వెలి నుండి బాధించునవి. ఉదా|| వృశి�కసరాaదులు. (3) ఆదిదైవికము: ఇది దేవుని చేష+ వలన గలుగు బాధ. ఉదాహరణకు వరదలు, తుపానులు. పైబాధలు తొలగుటకు విశ్వమును విషు+ వుగ దరిúంచి అందులకు సంబంధిమగు కర్మలను నన�సింపవలెను.

అందుచే సంసారన ఆశకి� గలిగియుండక, యేది వచి�నను దానిని ఆసక�చితeముతో అనుభవించుచు మోక్షమునకై జీవుడు ప్రయతి్నంచవలెను.

మాయ

మాయయన లేనిది యున్నటుల తోచుట. ఇది పరమాతు్మనియందు అవినాభావముగ నుండు శకి�. ఇది ఉన్నది కాదు. లేనిది కాదు. సదసతుe కాదు. అందుచే అది అనిర్వచనీయము. ఇది ఒకసారి కనిపించి మరొకసారి కనబడకుండుట జీవికి బంధుత్వ స్వే్నహానిరోధములు కలుగుచు పోవుచుండును. దీని మోహనశకి� జీవుని గుణముల వైపు మరలించును. ఇది అనాది పరబ్రహ్మమునకు

48

ఉపాధి. దీని యందు సతా్వంశము యొకుUవ. దీనిని దాట ఆశక�ము కాని దైవమును ఆశ్రయించిన గెలువ వచు�ను. మాయను దాటుటకు జ్ఞాk నము, భకి� అను రెండు మార్గములు గలవు.

మాయకు రెండు శకు� లు గలవు. (1) ఆవరణ శకి� అనగా కపిaనది. ఇది జీవుని కపిaనందున, జీవుడు తనను తాను తెలియలేడు. (2) విక్షేపశకి� అజ్ఞాk నము వలన గలిగిన భ¬మచే ఒక వసుe వు మరియొక వసుe వుగా తలపించును. ఆభ¬మ తొలగగన్వే వసుe వు యొకU యదార్థ ర్లూపము కనబడును. ఉదాహరణకు రజు్జ సరaము. దీనిని అధ్యా�నమందురు. ఇది అవసరము.

అగి్నయందు ఉష్ణము వలె మాయ ఈశ్వరుని యందు గలదు. ఇది ఈశ్వరుని స్లూక్ష�శరీరము. ఇది జగతుe నకు భౌతికాధ్యారము. ఇది బ్రహ్మ స్వర్లూపమును అచా్ఛదించుట వలన దీనిని అవిద� యందురు.

మాయకును అవిద�కునుగల భేదములు (1) మాయయందు సతా్వంశమెకుUవ. అవిద�లో రజతమోగుణములెకుUవ. (2) మాయ బ్రహ్మమునకు ఉపాధి. అవిద� జీవునకు ఉపాధి. (3) మాయఏకము. అవిద� అనంతములు. మాయమోసగించు శకి�న్వే అవిద�యనబడును.

మాయ అన్వేక కష+ములను పెటు+ ను. ఇది మనసు, దేహేంది్రయములకు మాత్రము వరి�ంచును. ఇది హంసయను మంత్రమందలి 'న' కారము. స్లూరు�నకు చీకటి యెటు% సంబంధములేదో అటే% బ్రహ్మము మాయకు సంబంధము లేదు.

49

మాయతోచేరిన పరమాత్మ సగుణము. ఇది ఈశ్వరుని ఆట వసుe వు. దీని వలన జీవునకు బంధము, పరమాత్మకు సంబంధము గలిగి దాని మ్లూలమున జగతుe సృషి+ంపబడెను. దీపము నుండి వెలుగు జనించి అది దీపము కన్న వేరుగ నున్నటుల, బ్రహ్మము నుండి మాయజనించి యది వేరుగవరి�ంచును. మాయ యొకU ప్రభావముచే పరమాత్మజkపిeకి రాకుండును.

9. జననమరణములు

జననము:— వితeనము వృక్షము విపాaరుటకైనటుల, జన్మ మోక్షమార్గ లాభము కొరకు ఏరaడినది. ఇది దైవమును తెలియుట కొరకు గలిగినది. దీని సార్థకము హరిభకి� కాని దేహమును పొందుటకాదు. దేహము సాధనము మాత్రమే. జననము మనసు, దేహేంది్రయములకు చెందినది. జననమునకు కర్మలు నిమితe కారణములు. కర్మలకు ఫలితముగ జీవాత్మ మరల పుటు+ ను. మానవజన్మ 84 వ లక్ష జన్మ యనియండుç .

జననము మొదట అవిద�యను ప్రకృతిలో బ్రహ్మము ముడిపడుట వలన దేహశకి� కలుగును. దాని కొరకై బ్రహ్మము స్త్రీ్త్ర పురష శరీరములు ధరించును. అటుపై కామము పరసaరకామమముగ వృది� చెంది కామకర్మయను సంభోగము జరుగును. ఈ స్త్రీ్త్ర, పురష సంయోగ సా్థ నము వెనె్నముక చివర భాగమున నుండును. ఈ సా్థ నమునకు బిందుసరమని పేరు. స్త్రీ్త్ర, పురుష సంయోగము జీవి యొకU న్లూతన ర్లూపమునకు కావలసిన సామాగి్ర నందించును. కాని జీవసృషి+ చేయు శకి� దానికి లేదు.

50

దేహము శుక్రము అను జలములో నావిర్భవించును. అమావాస� ఋతుకాలమునకు, పూరి ్ణమ గరో్భతaతిeకి కారణములు.

స్త్రీ్త్రకి రజ్యోదరúనమైనది మొదలు 16 దినములుల ఋతుకాలము. ఈ కాలములలో సరిదినముల క్లూడిక యందు పురుష వీర�ము అధికమైయున్న పురుషుడును, బేసి దినముల క్లూడికయందు స్త్రీ్త్రయావర�మధికమైన స్త్రీ్త్రయును గలుగును. సమానమైన నపుంసకుడుగాని, స్త్రీ్త్ర పురుష జంటగాగాని కలుగును.

తలి% గర్భమున పడినపుaడు జీవునకు శరీర ముండదు. తండిç బీజము మాత్రముండును. చంద్రకళల కారణముగ పితృదేవతలు పిండోతaతిeని కలుగజేయుదురు. తలి% గర్భమున శుక్రధ్యాతువు దా్వరా జీవుని ప్రతిష+ంచు మొదటి సారము ఓజసుÕ. ఓజసుe అనగా జీవశకి� యను ధ్యాతువు. ఇది లేనిచో శుక్రదాతువున వీర�మున్నను జీవుడు గర§సు� డు కాడు.

ఒకరాతి్ర పలుచని ర్వేతసుÕ బిందువగును. ఐదవరాతి్ర బుడగయై, పదవరోజునకు ర్వేగుపండంతయై మాంసపు ముద్దయగును. ఒకనెలకు గుడు� ఆకారము దాలి� తలగమారి, రెండవనెల యందు కాళ్లు చేతులు కలుగును. మ్లూడవనెల గోళ్లు% రోమములు అస్థచర్మము, లింగచి్ఛద్రంబులు గలుగును. నాలుగవనెలలో సపeధ్యాతువులును, ఐదవనెలలో క్షతeృష్ణలును, ఆరవమాసములో మావిచే బాదుగబడి తలి%కుక్షిన దక్షిణ భాగమున దిరుగుచు, తలి% భుజించిన వానిని భుజించి, తృపిeబొంది, వృది� చెందును. విణ్లూ్మతృగర�ంబందు దిరుగుచు కి్రమిభక్షిత శరీరుండై మ్లూర్ఛలంబొందుచుండును. మావిచే కపaబడి బయట పే్రగులచే కట+బడి కుక్షి యందు సిరంబులుంచి ముడిచికొనిన పృష+ గీ్రవోదరుడై

51

సా్వంగచలమున అసమరు్థ డై దైవ కృతంబైన జ్ఞాk నవంబున పూర్వజన్మ దుషUృతముల దలంచుచు నిట్లూ+ రుaలు విడుచుచు న్వేసుఖము బొందకుండును. ఏడవనెలలో లబ�జ్ఞాk నుండై చేష+లుగలిగి యొక దికుUన నుండక తిరుగుచు ప్రస్లూతి న్లూరుతంబులచే మిగుల ఊపబడిన వాడగుచు పునర్గర్భవాసుబునకు భీతుడై చేతులు జ్యోడించి సర్వే్వశ్వరుని సుe తించును. ఇటు% తొమి్మదవ నెలవరకు పా్ర ర్థన చేయును. పదవ మాసమున అదోముఖుడై నుచా్ఛ్వస నిశ్వసంబులు లేక విగత జ్ఞాk నుండై న్వేలంబడి యేడు�చు జడడునివలె నుండును.

మాతృగర్భములో నున్నపుడు నాభినాళ్యాస్లూత్రము గుండా తలి% రక�ము శిశువు శరీరమున ప్రవేశించును. ఈ నాళము తెగిన శిశువు మరణించును. మరియు స్లూర� శకి�, తలి% యొకU మణిపూరక చక్రము దా్వరా పిండము యొకU శిరమును చేరును.

గర్భము నుండి వెలువడిన శిశువునకు నిది్రంచుట, పాలుదా్ర గుట, శ్యా్వశించుట విణ్లూ్వత్ర విసర్జము తపa వేర్వేమియు లేవు. కొనా్నళ%కు ఇంది్రయవా�పారము పా్ర రంభమగును. తరువాత వరుసగ త్వక్స్, న్వేత్ర, రుచులు తెలియును. పిదప కొని్న వతÕరములకు అంతఃకర వా�పారము కలుగును.

మరణము:— జీవుడు స్లూ� ల శరీరమును విడుచుటను మరణమందురు. శరీరమునకు బాల, కౌమార, యవ్వన, వృదా� ప�ముల వలె జీవునకిదియొక అవసా్థ న భేదము. గొంగళి పురుగు ఒక గడి�పోచను పటు+ కొని, దాని నుండియే యింకొక దాని మీద ప్రవేశించి, మొదట దానిని విడిచి పెటి+ నటు% , జీవి ఈ దేహమును వదలి యింకొక దేహమున చొచు�ను. మరణమునకు సంచారముతో పని లేదు. జీవుడు శరీరమును విడిడి పోవునపుడెల%

52

తన వెంట ఆ శరీరమందలి ఇంది్రయములను భ్లూతస్లూక్ష�ములను తీసికొని పోవును. మరణమనునది వసుe నాశము గాక ర్లూపాంతరము చెందుటే. కాని అది పరిణామము మాత్రమే. కరా్మనుసారము నియమిత కాలమున మరణము సంభవించునుగాని, కోరినపుడు రాదు. ఈ మరణకాలము నిరంతరయోగాభా�సము వలన జీవికి తెలియనగును. మరణకాలమున కొందరకు మృతు�వు ఐదుపడగల సరaముగ దోచును. మరికొందరు మాతా్ర దులను విసరి్జంతురు. ఇటి+ గురు� లు జీవుడు పాములు, తేళ్లు% గ జని్మంతురని తెలుపును. జీవునకు ఎపaటికపుaడు కొంతవరకైన వా�మోహములు తెగిపోయి తేలికపడుటకై ప్రకృతి మరణమును న్వేరaరచెను.

మరణ సమయమున నాడులు అని్నవైపుల నుండి లోపలకు ముడుచుకొనును. అవి హృదయసా్థ నమును చేరగన్వే అంగాంగములు చల%బడును. పా్ర ణకళ భ్లూతస్లూక్ష�ములతో, నాడీ మండలముతో సహా పైకి లేచును. హృదయము నుండి కంఠచక్రము నకు అచట నుండి భ్లూ¬ మధ� చక్రమునకు పిదప సహసా� రమునకు వెళి% శరీరరమును వదులును. ఆవల స్లూత్రము తెగగన్వే ఛాయా శరీరము స్లూ్థ లశరీరము నుండి లేచిపోవును. భకి�తో ధ్యా�నించు దేవత నా స్లూత్రమును తెంచును. దానితో జీవాత్మకు స్లూ్థ లశరీర సంబంధము తెగును.

మరణావస్థయందు పా్ర ణముకు ఉష+సaరúయునుండవు. పితeరసము స్లూరు�ని తేజసుÕ. అందుచే పితeరసము ఉండదు. వాగింది్రయము, మనసును మనసు, పా్ర ణమున పా్ర ణము, తేజము పరమాత్మ యందు లీనమగును. జీవుడు స్మృతి తపaగన్వే

53

యింది్రయములు హృదయమును చేరగ నది ప్రకాశించును. ఆదిత� లోకము కంటి దా్వరా, హిరణ� గర్భలోకము శిరము దా్వరా జీవుడు లేచి పోవును. అపుడు శరీరమందలి చర్మము బిగుసుకుపోయి ఎముకను కరుచుకొనియుండును. అందుచే శరీరము కొయ�బారును. రక�నాళముల సంకోచ వా�కోచములాగి పోవును. దీనిని వాతము క్రము్మటయందురు. మరణ సమయమున జీవునకు సా్వతంత్ర్యము లేదు. దీనికి పూర్వ వాసనలే కారణము. స్మరణ ప్రయత్నముండదు. కావున అంతరంగసాధనమైన అంతరంగ అభా�సముచే నిరంతర స్మరణజేసి జీవుడు బ్రహ్మమును పొందనగును.

జీవుడు శవము వద్ద నుండి దుఃఖకారణమడుగుటకు వాగింది్రయమువశము నందుండుట వలన ఉచ్ఛరింపలేడు. దాని హెచ�రికలను మనకు స్లూక్ష�దృషి+ లేనందున ఎరుగజ్ఞాలము. స్లూక్ష�లోకము నుండి జీవుడు కామలోకమునకు పోయి అచట నిద్రలో రెండుదినము లుండును. దహన కాలమున జీవుడు దిగ్భ్రమ చెందగ, జ్ఞాk న్వేంది్రయములకు మ్లూగజెపుడు వచు�ను. అందుకే అపుడు నగ్నశ్యా్ర ద�కర్మ చేయుదురు. పిదప మటి+తో సా్ననము చేయుదురు.

అన్నమయకోశమున ఒక స్లూత్రముండును. అది తెగిపోయిన పా్ర ణము పోవును. స్లూ� ల శరీరమును జీవుడు నిద్రలో విడిచినను పా్ర ణమయకోశము అన్నమయ కోశమును అంటిపెటు+ కొని యుండును. అందుచే శరీరమున పా్ర ణము వా�పించి యుండును. దాని వలన శరీరము కుళ దు.

54

మరణించిన వెంటన్వే అతివాహికమను దేహము జీవునకు కలుగును. పే్రతపిండ దానము వలన దీనికి బదులుగ భోగదేహము సంభవించును. సంవతÕరాంతమున నపిండికరణమును శ్యా్ర ద�మొనరింప దీనికి బదులుగ మరియొక దేహము లభించును. అపుడు స్వకర్మనుసారము జీవుడు స్వర్గనరకముల కరుగును.

స్లూ� లశరీరమును విడిచిన జీవుడు స్లూక్ష�శరీరముతో చంద్రలోకమునకేగ యచట భోగములనుభవించిన పిదప మేఘమందుండి జలమై, ఆ జలము జీవుని జనా్మనుగుణమగు జంతువునకు ఆహారంబగును. ధ్యాన�మునబడి అన్నమై, పిదవ రక�మై, శుక్రమై స్త్రీ్త్రగర్భమున జనించునని కొందరిమతము. మరికొందరు జీవుడు ఈ శరీరము నుండియే వేరొక శరీరము నందు ప్రవేశించి పూర్వ శరీరమును విడుచునందురు.

జీవుడు దేహమును వీడిపోవుటకు రెండు మార్గములు కలవు (1) దేవయాన మార్గము: దీనికే అర�రాది మార్గము లేక జ్యో�తిర్మర్గమందురు. అగి్నజ్యో�తి పగలు, శుక%పక్షము, ఉతeరాయణ కాలమందుకు సంబంధించినది. ఈ కాలమున మరణించిన వ�కి�కి బ్రహ్మము పా్ర పిe కలగును. పునర్జన్మము లేదు. (2) పితృయానము: దీనిన్వే ధ్లూమ మార్గమందురు. పోగ రాతి్ర, కృష్ణపక్షము, దక్షిణాయనమందులకు సంబంధించినవి. ఈ కాలమున మరణించిన వారు చంద్రలోకమునకు బోయి పుణ�మనుభవించి మరల ఈ లోకమునకు వచె�దరు. (3) తకిUన మార్గములు: కి్రమిక్రీటకాదుల గలిగించును.

55

మరణకాలమున జీవుడు తానా జన్మలో చేసిన పనులని్నంటిని ఒక క్షణకాలము పరీక్షించును. మరల తాను మంచి పనులు జేతునని ప్రతిన చేయును.

ప్తునర్జన్మ: జీవుడు మరల మరల స్లూ్థ ల శరీరమును పొందుచు ఈ లోకమున పుటు+ చుండుటను పనర్జన్మయందురు. పునర్జన్మ జీవునకు గాని, శరీరమునకు గాదు. జీవాడాచరించిన పుణ� పాప ఫలములనుభవించుటకు కాలము ఈ దేహమున్నంతలో యా కర్మ రానిచో, వేరొకశరీరమునందు జీవుడనుభవించవలసి వచు�ను. ఇదియే పునర్జన్మకు బీజము. ఈ పునర్జన్మ జీవునకు భ్లూలోకము నుండి స్వర్గలోకము వరకు గలుగవచు�ను. మరణకాలమున జీవుడే భావములను స్మరించుచు చనిపోవునో ఆ భావములను జీవుడు పునర్జన్మలో పొందును.

జీవుడు తాను సంపాదించిన పుణ�పాపములను స్లూక్ష�కర్మల ర్లూపములుగ మరణాంతరము తన వెంట తీసుకొని పోవును. ఏలయన స్లూక్ష� శరీరము లేకున్న మరల జని్మంచుట సంభవింపదు. మరల జీవడాకర్మలతో పుటు+ ను. కాని జీవుడపుడే శరీరమును గలిగియుండునో తెలియరాదు.

జ్ఞాk పకముంచుకొనునది మెదడు: పునర్జన్మ వలన జీవునకు కొ్ర తe మెదడు, స్లూ్థ ల స్లూక్ష�శరీరములు గలుగుచే గతజన్మల విషయములు యీ జన్మ యందు జ్ఞాk పకమునకు రావు.

సంచిత కర్మ ఫలము నశించిన జన్మ మెతeవలసిన పని లేదు. సంచిత కర్మ జ్ఞాk నముచే భస్మమగును. కావున తి్రగుణాత్మకమైన

56

ప్రకృతిని దాటి పరమాత్మను పొందిన వారికిని బ్రహ్మతతe్వము లెరిగిన వారికిని పునర్జన్మ లేదు.

మోక్షము: మోక్షమున అర�రాది గమ�ము. అది నిత�ము. అవ�యము. పునరావృతిeరాహిత�మగు విషు+ నివాసమగు పరపద సా్థ నము. దీనికి పరంధ్యామమని, వైకుంఠమని యనెదరు. దీనినొసగు అధికారము విషు+ వునకొకUనికే కలదు. తకిUన వారికి లేదు. ఇది దేవుని నిత�విభ్లూతి. ఇది మనోధర్మముగాని, బహిరంగ సాధనము కాదు. ఇందు ఒకే వెలుగుండును. పరిసరములు దివ�ములై, మనసున కులా% సము కలిగించును. ఇందలి వారి నిత�యౌవనులు. శరీరధ్యారణ వారి యిష+ము. అచట ప్రకృతి నిర్భంధము లేదు. ఇందు రజ్యోగుణముగాని, అహాంకారముగాని లేదు. ఇందు ప్రవేశించిన వారలకు పునరావృతిe లేదు. దీనిని అనుభవించుటకు ఇంది్రయములతో పనిలేదు. సకల కామములు ఒకేసారి అనుభవించవచు�ను. మనుజ జన్మము మాత్రమే మోక్షర ్హమైనది.

సముద్రమున ప్రవేశించిన నదులు తన నామర్లూపములను విడుచునటుల జీవుడు బ్రహ్మముతో న్వేకమై నామ ర్లూపముల నుండి విడువడుటను మోక్షమనెదరు. మోక్షము సాలోక�, సార్లూప�, సామీప�, సాయుజ�ములని నాలుగు ర్లూపములుగ నుండును.

మోక్షమును పొందుటయే పురుష్టార్థము. దీనిని సాధించుటకు జీవుడు ప్రయతి్నంపవలెను. లేనిచో అటి+వాని జన్మము వ�ర�ము. సంసారము నుండి ముకి� నొందుట మోక్ష ప్రయోజనము. దాని ఫలము దుఃఖనివృతిe. మోక్షము ఓమ్ అను ప్రణవము పఠించుట చేతను, యజర్వే్వదమందలి శతరుదీ్రయము పఠించుట చేతను, కాశీనివాసము, విషు+ నామ సంక్రీర�నముల వలనను

57

కలుగును. మరణ సమయమున జీవుడు దేవుని స్మరించుచు శరీరమును వదలినచో మోక్షము గలదు. మోక్షము నివృతిe మార్గము. విరకి� కలిగినన్వే ముకి� గలుగును. విరకి� కామము ననుభవించినగాని గలుగును. కుల, మత, స్త్రీ్త్ర, పురుష భేదములేకుండ ఎల%రు సమానముగ మోక్షమును అనుభవించుటకు అరు్హ లు.

మోక్షము జ్ఞాk నము వలనన్వే కలుగును. జ్ఞాk నమునకు చితeశుది�యవసరము. చితeశుది్దకి యజkయాగాదులు బహిరంగ సాధనములు. శమదమాదులు అంతరింది్రయ సాధనములు. జ్ఞాk నముచే వామదేవాదులేకాక, యోగముచే సనకసనందనాదులు, ధ్యా�నముచే శుకస్లూతాదులుల, భకి�చే నారద, ప్రహా% దులు, కర్మయోగముచే వశిష+ , వరాశరులు, గృహసా్థ శ్రముచే జనకాదులు సాంఖ త�తe్వముచే కపిలుండు, తపముచే విశ్యా్వమితు్ర డు, వైరాగ�ముచే జడభరతుడు క్లూడా మోక్షమును పొందిరి.

10. శరీరము: - రకములు

శరీరము పంచభ్లూతములు, మహతుe , అహంకారము, మ్లూల ప్రకృతి అను ఎనిమిది తతe్వములచో నిరి్మంపబడినది. ఇందు పంచజ్ఞాk న్వేంది్రయములు, పంచకర్వే్మంది్రయములు, మనసు, జ్ఞాk న్వేంది్రయములచే గ్రహింపబడు శబ� , సaరú, ర్లూప, రస, గంధములనెడు అయిదు విషయములు, కోరిక, దే్వషము, ఆనందము, దుఃఖము అను శరీర వికారములు కలవు. దీనికి సంబంధించినవి పుత్ర, మిత్ర, కళత్ర, గృహ, క్షేతా్ర దులు కర్మచేయుటకు శరీరము ముఖ� సాధనము. ఇది యెంత చకUగనున్న కార�మంత బాగుగ చేయనగును. దీనికి పిండాండమని పేరు. శరీరమునకు

58

పుటు+ ట, చచు�ట, పెరుగుట, మారుట, తరుగుట, లేకుండుట అను షడా్భవములు గలవు. స్వజ్ఞాతి, విజ్ఞాతి భేదమున్నది. వాత, పితe, శే%ష్మములు మ్లూడును శరీర ధ్యారణము చేయును. నిర్మణమునకు శుక్రశోణితములు ముఖ�సాధనములు. శరీరము నిలుచుటకు వెనె్నముక ఆధ్యారము. కర్మ నిమితe కారణము. వ�కి� పా్ర రబ్దమనును అనుసరించి శరీర నిరా్మణమును వివిధ దేవతలు నిరి్మంతురు. అది మన యిష+ము కాదు. శరీరము కార�ము. ఇది జడము. ఇది జీవాత్మకు ఉపాధి. పుటు+ నది, చచు�నది శరీరము. ఇది జీవునకు సుఖదుఃఖముల ననుభవములనిచు� జ్ఞాk న సాధనము. పనితీరిన వెంటే నశించు పనిముటు+ వంటిది.

మనుజ శరీరము 96 అంగుళముల ప్రమాణము కలదు. శరీరమున జన్మకు జీవుడు వేరు. దేహమును జయింపని వానికి ఆతా్మవలోకమనము లేదు. దేహము లోనికి బోవుటకు నవ దా్వరములు గలవు. ఇవి శరీరమునయేడు, కి్రంద భాగమున రెండు, ఆత్మయందు మనసు పోవుటకి దా్వరములు పనికి రావు.

ఏడు సంవతÕరములు కొకమాటు పరిపూర ్ణన్లూ తన దేహము వచు� చుండును. ఇందలి స్లూ్థ ల, స్లూక్ష�, కారణ శరీరములు ఒకదానితో నొకటి చేరియున్నవి. జీవుడు అని్న శరీరములందు జ్ఞాk నము గలిగి వరి�ంచు చుండును. ఒక శరీరమందున్న జీవుడు శరీర విషయములు గమనింపడు. శరీరమును, చితeమును సవరించుకొనినచో ఇతర లోకములతో సంప్రదించు కొనవచు�ను.

భ్లూలోకమందలి స్లూ్థ ల పదార్థముల నుండి వచు� సaందనములను గ్రహించుటకు మన శరీరము సవరింపబడినది. కాని కృషిచే స్లూక్ష�లోకముల నుండి వచు� లఘుతర సaందనములగు

59

గ్లూడనిది గ్రహింపనగును. చెటు+ యెండి పోవునపుaడు తన అవయములనెటు% బీజములందుచుకొనునో అటులలే శరీరము విడునపుడు బీజములుండును. ఈ అణువు లొకUకUటి స్లూe లనుభవమును స్లూక్ష�మును కామమయ, మనోమయకోశము లందుంచును. దీనిని శ్యాశ్వత అణువులు లేక దేహ బీజములందురు.

పశుపక్షా�ధుల దేహములు కర్మను మాత్రము నుభవించును. ఇందలి వసుe వులని్నయు ఆత్మ సహాయముతో పని చేయును. యతనా శరీరము దుఃఖము.

జనన మరణాదులు శరీర ధర్మములు. ఇది ఎచట నుండి ఉతaతిeయై నశించి ఏమగునో తెలియదు. మధ�మావసe తెలియును. దీనికి శ్యాశ్వతమైన ఉనికి లేదు.

కర్మబీజములు నాటుటకును, అవి సుఖదుఃఖ ర్లూపమగు ఫలముల నొసంగుటకు శరీరము, ఆత్మకు ఆధ్యారమగుటచే దీనిని క్షేత్రమందురు. ఇది ఆత్మకాదు. సాలగా్ర మమము హరిని చ్లూచునటు% , శరీరమున పరమేశ్వరుని ప్రధ్యానముగ జూడనగును.

ఏ కర్మల నాచరించినను దేహమే యాచరించును. దాని వలన గలుగు సుఖదుఖలను మనసు అనుభవించును. దేహమునకు వితeనము లింగము. లింగమునకు మాలము గుణములు.. గుణములకు ఆధ్యారము ప్రకృతి.

మటి+ ఒకటియైమైనను కుండ, క్లూజ్ఞా వేరైనటుల శరీరములని్నటియందు పంచభ్లూతములు లొకటియైనను ఉపాది వేరు. ఇందు 96 తత్వములనున్నవి. నిత�పరిణామ మొందును.

60

దేహధర్మముచే స్త్రీ్త్ర, పురుష కులాదులు. శరీరమున్నంత వరకు ధర్మము నారి్జంపవలయును. పంచభ్లూతములు స్లూ్థ లశరీరముగ, మదహంకారమనసులు పంచజ్ఞాk నకర్వే్మంది్రయములుగ, పంచతనా్మత్రలు స్లూక్ష�శరీరముగను, ప్రకృతి కారణశరీరముగ దేహము విభజింపబడినవి.

సూP ల శరీరము:— ఇంది్రయముల సంసా్థ నముచే న్వేరaడి కనబడు శరీరమిది. ఇది మనము భుజించునటి+యు, పానము చేయునటి+ వానిచే వృది� చెందును. ఇది లేకున్న నెచ�టనైనను సుఖదుఃఖముభవము లేదు. అందుచే నితర లోకములలోగ్లూడ వానికి తగినటు% స్లూ్థ లశరీరము గలవు. కరచరణాదులు కలవు. మనుజుని స్లూ్థ లశరీరము క్షీతా�ది పంచభ్లూతాత్మకము. అని్న భ్లూలోకములకు పనికి వచు�ను. ఇతర భవరో% కములనకు పనికి రాదు. ఇందు నరములు, ఎముకలు, రక�మాంసములు కలవు. దీనిని అన్నమయ కోశమని క్లూడా పిలితురు. దీనికి లింగభేదము కలదు.

ఇందు కేవలము వంశపారంపర� లక్షణములు కనబడును. ఇది చిన్నది, స్లూ్థ లము. కొది్ద కాలముండును. ఇందు జీవత్మ సుఖదుఃఖము లనుభవించును. పా్ర రబ�కర్మ ననుసరించి శరీరము కట+బడును. దీని యందు గల స్లూక్ష� పా్ర ణముచే పా్ర ణమయకోశ మందురు. స్వప్నమున స్లూ్థ లశరీరముతో పనిలేదు. దీనిలో (ఎ) ఛాయాశరీరము: ఇందలి ఛాయాశరీరమును చిన్న దేవతలు నిరి్మంతురు. ఇది స్లూరు�ని నుండి పా్ర ణశకి�ని లాగును. మైకపు మందుచే ఛాయశరీరమును స్లూ్థ ల శరీరము నుండి పారదో్ర లవచు�ను. అపుడు స్లూ్థ లశరీరమునకు బాధలు తెలియవు.

61

ఛాయాశరీరము స్లూ్థ లశరీరమునకు ఒక స్లూత్రముచే కటు+ బడి యుండును. ఈ స్లూత్రము తెగిన వెంటన్వే శరీరము పతన మెందును.

సూక్ష్మశరీరము: పంచ స్లూక్ష�భ్లూతములు, అంతఃకరణ చతుష+మయము పా్ర ణపంచకము, పంచజ్ఞాk నకర్వే్మంది్రయములు చేరి స్లూక్ష�శరీరమైనది. ఇందు విజ్ఞాk న, మనోమయ, పా్ర ణమయ కోశములు గలువు. కాని వీనిని మనము చ్లూడలేము. ఏలయన ఇది పారి్థవ పదార్థములతో నున్నను సుని్నతమైన అకాశ పదార్థముతే గ్లూడి యున్నది. ఇది అన్నమయము దాటి ¼ అంగుళము చుటు+ ఆవరించి యున్నది. ఇది లేత ఊదారంగుతో గాని, నీలముతో గ్లూడిన బ్లూడిద రంగుతోగాని కనబడును. ఇది శీతోష్టా్ణ దులచే వికారమొందును. కావున నిది భ్లూలోకము దాటి యితర లోకము లందుపయోగింపదు. ఇది కామమయ కారణశరీరముల వలె నొక ప్రతే�క శరీరము కాదు. దీని యందలి మలిన పదార్థములు వేళ% చివరల నుండి పోవు చుండెను.

స్లూక్ష� శరీరము బయటి ప్రకృతిలో మునిగిన మనసనియు, అంతరు్మఖమైన వృతిeలో నిర్మలమైన బుది�యని చెపaబడును. ఇది బుది�ని విడిచి యుండజ్ఞాలదు. ఇందు రాగభయ కో్ర ధములుండును. దీనికి జ్ఞాగృత, స్వప్న, సుషుపe అవస్థలు గలవు. దీనికి చెందనది వేడిమి. ఈ వేడిమి మరణమున తెలియును. కను్న, చెవి మొదలగు గోళముల స్లూక్ష�కారణములుగల ఇంది్రయములిందున్నవి. వీనిచే సర్వజ్ఞాk నము కలుగును. మృతి చెందిన వానికి గోళములుల అటులన్వే యున్నను జ్ఞాk నములు జనింపవు.

స్లూక్ష� శరీరమును దరaణమున బ్రహ్మభానుడు ప్రతిబింప మరల దాని ప్రతిఫలమగు స్లూరు�డే జీవుత్మ. ఈ సంసాUరముల సమిష+యే అదృష్ణము. దీని వలన ఉతUృష్ణ, నికృష్ణ జన్మలు. దీనిని

62

పా్ర ణమయ శరీరం, లింగశరీరం, యాతన శరీరము, భ్లూతాత్మయని పిలిచెదరు.

కారణశరీరము: మలిన సత్వగుణ సహిత అవిదా�ంశము కారణశరీరం. దీనిని ఆనందమయకోశ మందురు. అత�ంత స్లూక్ష�ము. సుషుపిe యందు జీవునకు దీని యనుభవముండును. ఈ అనుభవము ఆనందర్లూపముల నుండుటచే సుఖదుఃఖాదు లుండవు. జన్మజన్మల కారణశరీరము జీవాత్మను అంటివచు�ను. ఈ శరీరమున వచి�న చారలు కనబడును. ఆ చారలు మారక అటే% యుండును.

11. ఇంద్రి]యములుఇంది్రయముల ఉతaతిeకి కారణము ప్రకృతి. ఇవి

జడములు. వీని అధిపతి అశ్వని దేవతలగుటచే నివి జంటలుగ, కుడియెడమలగ న్వేరaడును. ఇవి జన్మజన్మములందలి అభా�సములచే ప్రభలినవి. ఇంది్రయములు స్లూక్ష�శరీరమును, వాని గోళములు స్లూ్ద లశరీరమును నుండును. ఇందుచే జీవుడు స్లూ్థ లశరీరమును వదిలిన యివి పనిచేయవు. ఇవి సంసారము నందలి సుఖదుఃఖములను అనుభవించుటకు అవసరము. దీనిని ఒకదాని తరువాత నింకొకటి అనుభవింపనగును. కాని యివి మోక్షమును అనుభవించుటకు అనవసరము. వీని విషయములు శబ� , సaరú, ర్లూప, రస గంధములు. ఇవి విషయములకులోనై శీతోష్టా్ణ ది ద్వంద్వముల ననుభవించును. వీనికి విషయములు సా్వభావికములు కావు. ఇవి తమ తృపిe కొరకు మనసును కి్రయలకు పురికొలుaను. ఇవి వెలుగు శబ�తరంగములు కొంత పరిమితిలోనున్న గ్రహింపగలవు. హెచు�తగు్గ లున్న గ్రహింపజ్ఞాలవు. ఇవి దేహము కంటె గొపaవి. ఇవి పా్ర ణవాయువును అనుసరించి పనిచేయును.

63

ఇంది్రయముల పలి బయటగల విషయముల గ్రహించిన వానిని అంతఃకరణము గుండా జీవాత్మకు తెలుపుట మరియు ఆలోచించుట. అతా్మభిమానమచే నివి పనిచేయును. వీనిని కామము ఆశ్రయించి యుండును. చితeమును అరికటి+న యివి యేమియు చేయలేవు. ఆహారము లేనిచో ఇవియణగి యుండును. వీనిని అదుపు నందుంచిన మనశ్యాúంతి గలదు. నిద్రయందు ఇవి పని చేయనీయకుండ ఉదాన వాయువను ఆపి, మేలాUంచినంతన్వే పని చేయించును. జీవుడు జని్మంచునపుడును, మరణించినపుడును వీనిని వెంటనిడికొని పోవును. ఇవి తి్రగుణములచే సి్థమితము గోలోaయి తిపaలు బడుచుండును. ఇవి స్లూక్ష�ములు. ఇవి బాహ�మునకు తెరుచుటచే, నరుడు బాహ�మునకే కాని లోనికి చ్లూడలేడు. కాని యోగి నిమీలితన్వేతు్ర డై పరమాత్మను దరిúంప గలడు. ఇంది్రయములు బాహే�ంది్రయములు, అంతంరింది్రయములని రెండు విధములు.

బాహ్యే్యంద్రి]యములు: ఇందు జ్ఞాk న్వేంది్రయములు, కర్వే్మంది్రయములని రెండు రకములు. ఇవి పరసaరాభివృది�కి కారణములు. పరమాత్మ పా్ర ణర్లూపమున పాదముల గుండా ప్రవేశించి జ్ఞాk నర్లూపమున శరీరము దా్వరా ప్రవేశించెను. అందుచే జ్ఞాk న్వేంది్రయములు శరీరమునందును, కర్వే్మంది్రయములు శిరము కి్రందను కలవు. వీనికి ఆధిదేవతలు కలరు. ఊదాహరణకు కంటికి స్లూరు�డు, నోటికి అగి్న.

ఎ. జా) నేంద్రి]యములు: ఇవి కను్న, ముకుU, చెవి, నాలుక, చర్మము అనునవి. ఇవి సత�గుణముచే గలిగినవి. వీనిని పనిచేయించునది జ్ఞాk నశకి�. స్లూరు�ని వలన కను్న చ్లూచుచున్నది. కను్న స్లూర�రశ్మని గ్రహించుటచే శరీరమున ఓజసుÕ, బలము, సహసుÕ, భా¬ జసుÕ అను శకు� లు గలిగి వాని దా్వరా శుక్రధ్యాతువు

64

కలుగును. ఇది జీవునకు వసుe , విషయ జ్ఞాk నమును కలిగించును. వీనికి శబా� దులందు పూర్వవాసనను బటి+ ఆదరమో, అసహ�మో గలుగును. ఇవి సుఖదుఃఖములనుభవించును.

బి. కర్మే్మంద్రి]యములు: ఇవి వాకుU, చేయి, కాలు, ఉపస్థ వాయువు అనునవి. ఇవి రజ్యోగుణపరిణామములు. వీనిని పనిచేయంచునది కి్రయాశకి�. వీనికి నాగాదులందు పూర్వవాసనను బటి+ ఆదరమో, అసహ�మో గలుగును. ఇవి సుఖదుఖములను అనుభవించుటకు పని చేయును.

అంతరింద్రి]యములు:— దీనికి అంతకరణమని పేరు. అంతఃకరణములు ఒకటియేమైనను అది చేయు వేరువేరు పనులను బటి+ అనగా సంకలaవికలaములు - మనసు అని, నిశ�యము – బుది�యని, స్మరణము – చితeమని, అభిమానము - అంకారమని నాలుగు విధములగ పిలువబడును. ఇది హృదయమందుండును. ఇది పంచజ్ఞాk న్వేంది్రయ సమిషి+చే గలిగినది. కాని యింది్రయములచే మ్లూయబడినది. ఇది యింది్రయ జ్ఞాk నమునకు ప్రధ్యాన కారణము. ఇది తి్రగుణులననుసరించి పనిచేయును. ఉచితానుచితముల తెలిసి కొనును. సంతోషముచే వికసించి, దుఃఖముచే కు్ర ంగును. ఇది జీవునకును బహ� ప్రపంచమునకు మధ�వరి�. ఇందు జ్ఞాk పకశకి� యుండును.

అంతఃకరణమును మల, నిక్షేప, ఆవరణ, దోషములు ఆవరించి యుండును. మలమనగా జనా్మంతర పాపము. నిక్షేపమనగా చితeచాంపల�ము. ఆవరణమనగా స్వర్లూప అచే్ఛదన. నిష్టాUమకర్మచే మల దోషమును, ఉపాసనచే నిక్షేపమును, జ్ఞాk నముచే ఆవరణ దోషములను తొలగించికొనవచు�ను. అంతఃకరణమున్న దానిని చైతన� మనెదరు. లేనిది జడము. అంత-కరణముచే ఆత్మ ప్రతిబింబమేరaడి వసుe వును చైతన�ముగ

65

చేయును. దీనికి జ్ఞాk నశకి�, కి్రయాశకి� అను రెండు శకు� లున్నవి. సుషుపుÍ లో జ్ఞాk నశకి� నశించును. కాని కి్రయాశకి� నశింపదు. అందుచే పా్ర ణ పాన వా�పారములకు ఆటంకముండదు.

ఎ. మనసుb: మనసు సంకలaవికలaములు గలది, స్లూ్థ ల స్లూక్షా్మదులగు దృశ�మైన సమసe ప్రపంచము. మనస్వే సంసారమును గలిలించి, వృది�చేసి, నశింపచేయును. అందుచే సర్వసంసారము మనస్వే, ఇది గాఢసుషిపుÍ యందుండదు. అపుడు ప్రపంచము కనుపించదు. ఇది బంధమోక్షములకు కారణమైనది. జ్ఞాగృత, స్వప్నములందు సంకలిaవికలaములగనుండును. ప్రపంచర్లూపమున సంకలaము, సంసారము బంధమోక్షములుల కారణర్లూపమున అనగా సుషుపుÍ లో అవిద�ను ప్రకృతియని, అజ్ఞాk నమును మాయయని చెపaబడును. శరీతత్రయమే మనసు. బ్రహా్మనుభ్లూతికి మనసు ఉండదు. మనసు కటె+వంటిది. కటె+యందలి నిపుa ఆ కటె+ను తగులబెటి+ తాను గ్లూడా నశింటునటుల బ్రహ్మవేతe మనసు, తనయందే తాను నశించును. స్లూరు�డసeవించినంతన్వే అతని కరములు గ్లూడ నశించునటుల, మనసు నశించిన తి్రగుణముల వికారములు గ్లూడా నశించును. మనసును జన్మవాసనలు ఇమిడి యుండును. ఇవి బ్రహ్మనందమునందే నశించును. సమాదియందు మనసున్నను తది్వకారములంటవు. మనసు అచేతనము. అందువలన చేతనాచేతనముల తెలియుశకి� దానికి లేదు. మనో నిగ్రహము సాధ�ము కాదు. ఇది కామాది దోషముల నాశ్రయించి శకి�ని కోలోaవును. నద్వర�నము మనసును రక్షించును. మనసు ఉతÕహపూరితమగుట రానున్న శుభ, సంపద కానవాలు. మనోభా¬ ంతి పోవుటకు తీరా� టనము గావించవలెను. మనసు లక్ష్యమందు నిమగ్నము గావింపవలెను. మనసు లక్ష్యమందు నిమగ్నముకాగా శరీరశ్రమలు తొలగును.

66

బుద్రిP: ఇది వాకుUనందుండును. ఇది చైతన�ము కాదు. చితeమిచి�న అనసంధ్యానము నిది వివేకముతో విచారణ చేసిన మీదట కర�వ�మును నిశ�యించుకొనును. ఇది అహంకరామునకు కారణము. ఇది శుద�మైనదియైనను విషయవాసనలచే మలినమైనది. దీని ఉపాది యింది్రయములచే వికారమొందుట వలన, బుది�కుశలత తగు్గ ను. ఉపాధి పూర్వజన్మ సంసాUరము వలన కలుగును. ఇది హృదయమందుండి తపొaపుaలు తెలియచేయును.

బుది�కి అనుభవించు శకి� లేదు. దీని పే్రరణచే ఇంది్రయములు ఆయా పదార్థములను చ్లూచును. దీనికి తను్నతాను నిగ్రహించుకొనుశకి� గలదు. దీనిన్వే వివేకమందురు. బుది� ధ్యా�నము నందు పరిపూర ్ణత గలిగి పరమాత్మను చ్లూడగలదు. ఇది మనసు కంటె శే్రష+మైనది. తెలియుట, నిశ�యంచుట, ఊహించుట, జీవింపవలయునను కోరిక, నిగ్రహము అనునవి బుది� యొకU లక్షణములు. దీని ధర్మములు కర�త్వభోక�ృత్వములు. ధరా్మచరణము మనుజుని బుది�బలముపై ఆధ్యారపడును. ఇది మమకారముచే నశించును. శ్రవణ,మనన, ధ్యా�నాదులచే బుది� యేకాగ్రత చెందును. మనసును సాధనముగ జేసికొని పా్ర ణవాయువునకును, మనసునకును ఆగ్రమందుంచినపుడు బుది�ని బిందువందురు. ఈ బిందువు కారణములకు, కార�ములకు ఆధ్యారమైయుండును. సుషుపుÍ లో నిది జడ స్వభావము గలిగియుండును.

చిత్తము: ఇది నాభియందుండును. మనసు, బుది� , అహంకారము కలిసి చితeమందురు. ఇది అతి స్లూక్ష�తతe్వము. దీని ధర్మముల విషయపరిణామ, స్మృతి, సంసాUరములు. ఇది సమసe విషయములను సంకలిaంచుకొనుచు జనా్మంతరముల నుండి తన యందు దాచుకొనిన వానిని కాలానుసారముగ సంసారమును

67

కలిగింపచేయును. దీనియేకాగ్రత జ్ఞాk నమునకు మ్లూలము. చితeశ్యాంతి వలన రజ్యోగుణము నశించును. చితeమున కోరికలుండును.

చితeము సతe్వగుణణుచే నిర్మలమగు కొలది, నీచ విషముపై బోక యుక�విషములపై యుండును. ఇది అనుసంధ్యానకారి. అనగా ఇంతకుముందు చేసిన కార�ముల వలన ఫలితములకు జ్ఞాk పకమిచు�శకి�. చితeమునకు అయిదు అవస్థలు కలవు. 1. మ్లూఢము: ఇందు తమోగుణము ప్రభావమై, వివేకజ్ఞాk నము లేక కామ కో్ర ధ్యాదులుండును. 2. క్షిపeము: రజ్యోగుణ ప్రధ్యానము. అసి్థరమైనది. సుఖదుఃఖములందు ప్రవేశించును. దీనిని కష్టాయమనిగ్లూడ పిలుతురు. దీనికి చంచలత కలుగుటకు ఫలభోగాపేక్ష కారణము. 3. విక్షిపeము: సత్వగుణముతో గ్లూడినది.

దేహాభిమానము లేకుండును. 4. ఏకాగ్రము: బయట ప్రసరింపని మనసు. 5. విరుద�ము: వృతుe లు, సంసాUరములు లేని చితeము. కార�ములోనరించును.

చితeమందలి మాలిన�ములు తొలగుటకు కాయకవాచక మానసికతపమొనరింపవలయును.

అహంకారము: జడ చేతనములచే అహంకారము కలుగును. జడమన నాది అను అభిపా్ర యమునకు గురియైనది. చేతనమన న్వేను అను అభిపా్ర యము. ఇది హృదయమందుడును. అభిమానముచే నిది కలుగును. ఇది మనసు, చితeము, బుది�ని బహిఃప్రపంచ వా�పారములందు ప్రవేశ పెటు+ ను. దీనిని వాసన యనెదరు. ఇది కలుగుట దేహాత్మ సంయోగము కారణము. దీని వలన దుఃఖము కలుగును. ఆత్మ యొకU సాయమునకు ప్రకృతి విషములన న్వేను అని అనును. ఇది జ్ఞాk నదృషి+తో నశించును. ఇది

68

నశించిన తకిUన బాధలు తమంతతామే వీడిపోవును. అందుచే నిష్టాUమకర్మ సులభముగ జేయనగును.

జీవరాశులను సృషి+ంచుటకు బ్రహ్మ దీనిని సృషి+ంచెను. ఇది మనసున్నంతవరకు ఉండును. కావున నిది నిద్ర యందుండదు. ఏలయన నిద్రలో మనసుండదు. అహంకార మమకారములను లోననుంచుకొని జీవి పా్ర యశి�తము చేసికొనుట, ఒక పాత్రలోపల మలిన పదార్థములుంచి వెలుపల మెరియునటు% శుది� చేయునటు% ండును. అహంకారము వలన వా�ధులు, కోరికలు, చింతలు కలుగుచుండును. ఇది తృష+ను వికసింపజేయును.

12. చక్రములు, ప్నా& ణము, నాడులుచకా్ర లు: స్లూ� లశరీరమందలి పంచభ్లూతములు చకUగ

పనిచేయుటకు నాడీకేంద్రములందు చకా్ర లున్నవి. వీనిని గ్లూరి�న విషయములు శరీరశ్యాస్త్రమున కానరావు. మరియు అవి ఎటి+ కటకయంత్రములకు గ్లూడ పటు+ బడవు. కాని యోగాభా�సపరులు వీనిని తమ తపోసమాధియందు మనోన్వేత్రములచే గాంచిన విధముగ లోకమునకు వెల%డించినారు.

ఈ చక్రములు కంచముల వలె కమలాకారమున నుండి ర్వేకులు కలిగియుండును. ప్రతిచక్రము చివర కాడ యొకటి యుండును. ఈ కాడలు వెనె్నముక యందలి సుషుమా్ననాడిని చేరియుండును. మనుజులలో గల తారతమ�మును బటి+ చక్రముల కాంతియు, పరిమాణమును మారుచుండును. వీని వికాసము బుది�వికాసము, సద్వరి�నములపై పెరుగును.

వీనిని కదిలించు శకి� బ్రహ్మముడి. ఈ శకి�కి అనాహత ధ్వనియని పేరు. మరణ సమయమున అనాహత ధ్వని క్షీణించును. ఈ చక్రములు వెన్నముకను అధ్యారముగ జేసికొని నాడీ మండలముచే పనులను చేయించును. ఇవి వెన్నముకలోని భౌతిక

69

పదార్థమున ముండవు. ప్రతిచక్రము వివిధ భ్లూతములచే చేయబడినది. ఉపాసకుడు పా్ర ణాయామము దా్వరా అపానవాయువును గురుముఖమున పైకి చేరి�న, ప్రతి చక్రము యొద్ద కొని్న అనుభ్లూతులను పొందగలడు. ఈ చక్రములు మెదడులేని మనసువలె వెన్నముక వెంట శకి�మయ సుడిగుండములై నిరంతరము పనిచేయుచుండును.

ఇవి పా్ర ణశకి�ని గ్రహించి దానిని దేహమందతట వా�పింప జేయును. స్లూ్థ ల శరీరమును బ్రతికయుండునటు% చేయును. పరమాత్మశకి� వీని మ్లూలమున లోపలకు అందును. హంసయను జీవుడు 24 గంటలలో ఈ చక్రములందు 21600 పరా�యములు సంచరించు చుండును. బ్రహ్మమెరుంగుటకు ఈ చక్రముములు ఉపయోగపడును. ఈ చక్రములు ఆరు.

(1) మూలాధ్యారము :— ఉనికి : దీనికే ఆధ్యారచక్రము లేక కుండలనియని పేరు. ఇది గుదమునకుపైన, లింగమ్లూలమునకు కి్రంది ప్రదేశమున, వెన్నముకకు కి్రంది భాగమున గలదు. అనగా మ్లూత్రపరీష్టావయముల సంకోచ వా�కోచ శకి� యెచట జరుగునో అది కేంద్రముగా మ్లూలాధ్యారచక్రము తిరుగుచుండును. ఇది సుషుమ్ననాడికి అతికించబడినది.

వర ్ణన: ఇది నాలుగు దళములుగ గల పద్మము. ఈ దళములుల ఎఱ్ఱగ నుండి అందు 'వశషస' అను బంగారు రంగు గల అక్షరములు కుడి నుండి ఎడమకు వా్ర యబడి యుండును. ఈ అక్షరముల నాలగు వేదములకు గురు� . కి్రంది భాగము చదరాకారముగ, ధరామండలము వలె నుండి ఎనిమిది శ్లూలములచే చుట+బడియుండును. దాని లోపల ధరాభీజమనగు ‘లం’ గలదు. ‘లం’ నాలుగు చేతులుగ గలిగి, ఐరావతము ఎకిU పసుపు రంగుతో గ్లూడి యుండుటయెగాక చేతి యందు వజ్ఞా* యుధమును గలిగి

70

యుండును. మరియు దాని లో,పల బిందువున శిశుర్లూపమున ఎఱ్రని కాంతితే బ్రహ్మము నాలుగు చేతులు గలిగియుండును. ఆ చేతులలో దండము, కమండలము, జపమాల, అభయముద్ర గలిగియుండును. దీని అధి దేవతయగు ఢాకిని యను శకి� అపద్మకర ్ణకయందుండును. ఈయె ఎఱ్ఱని రంగు గలదియై, నాలుగు చేతులందు శ్లూలము, ఖటా్వంగము (శ్లూలముపై పుఱ్ఱె్ఱ ), ఖడ్గ ము, చనకము (పానపత్ర) యుండును. పాయసాన్నపి్రయ, చదమ మధ�మున తి్రకోణాకారము ప్రకాశవంతమై వెలుగును. దీనికి పైన శ్యా�మవర ్ణముగల స్వయంభ్లూలింగము గలదు. ఈ లింగమును మ్లూడున్నర చుటు% తి్రపిaన ఆడపాము గలదు. అదియే కుండలినీ శకి� లేక చితUళ.

ఉపయోగము: ఇది ముకుUనకు కారణము. అసురీసంపదకు సా్థ నము. ఇందు చితeమున్నది. ఘనపదార్థము దేహమున పంచబడును. భ్లూమి, మ్లూలాధ్యార చక్రర్లూపమున ఉండుటచే దేహము నిలబడగలదు. ఇందలి పా్ర ణమును జన్వేంది్రయములకు పంపక శిరమునకు పంపిన ధీశకి�, అధ్యా�తి్మక జ్ఞాk నము కలుగును. ఇందలి కుండలినీ శకి� శరీర భారమును మోయజ్ఞాలక ర్వేచక పూరక ర్లూపమున బుసకొటు+ చుండును. మ్లూలబంధమున అపాన వాయునును బలతాUరముగా ఊర్థ్వ గమనము గలుగునటు% చేసిన సాధకునకు వెనుకగాని, గోడలకు అవతలనున్న ప్రదేశములందుగాని జరుగుచున్న విషయములు కనబడును. దీనిన్వే మోహిని శకి�యందురు.

(2) స్కా్వధిష్కా్ట నము:— ఎ) ఉనికి: ఇది మ్లూలదా్వరం కడ నున్నది. మ్లూత్ర, శుక్ర విసర్జనక సా్థ నము.

బి) వర ్ణన: సింధ్లూర వర ్ణన. ఆరుదళములు గలిగిన పదా్మకారము. ఈ దళములపై మెరుపు రంగు గల “బభమయరల”

71

అను ఆరు అక్షరములు గలవు. వీని యందు బిందువు కలదు. ఈ పా్ర ంతము జలముగ నుండి, దాని మధ� అరా్ద కార చందు్ర డు గలడు. దానిలో వరుణ బీజమమగు "వం" మకరముపై క్లూరు�ని యండును. ఆ బీజము చేతియందు పాశముండును. బీజమందలి రంధ్రమున విషు+ వు గరుడ వాహనార్లూడుడై, చతురు్భజములు గలిగి, శంకచక్రగదా పద్మముల ధరించి యుండును. ఇతడు పీతాంబరుడు. మెడయందు వనమాల. వక్ష స్థలమున శీ్ర వతాÕంకము, కౌసుe భమను రత్నమును గలిగి, యువకుడుగా కనబడును. పద్మమందలి కరి ్ణకలో యిష+దైవతయగు రాకిని గలదు. ఈమె శ్యా�మల వరి ్ణ. ఆమె నాలుగు చేతులందు శ్లూలము, పద్మము, ఢమరు, టంకము (గండçగొడ�లి) గలవు. తి్రన్వేతి్ర. భయంకరమగు కోరలు మందుకు చొచు�కొని వచి�నటు% ండును. శుకా% న్నపి్రయ, ముకుUల నుండి నెతుe లు ప్రవహించు చుండును.

సి) ఉపయోగాలు: జలతతe్వము, లింగమునకు సా్థ నము, నాలుకకు కారణము. ఈ చక్రమును సా్వధీన పరుచుకొనిన సాధకుడు జలముపై నడువగలడు. అరిషడ్వర్గముల బాధను పొందడు. అహంకారము పోయి యోగీశ్వరుడగును. ఇతనికి మాయ మాయమగును. జ్ఞాk నభివృది� కలుగును. ఈ చక్రము లీవర్డ్, స్త్రీ%0న్ అను అవయవముల మ్లూలమున వేడిమిని రసాయనముగా పుటి+ంచి శరీర ఉషో+ గ్రతను నిలుపును. దీని వలన పా్ర ణమయకోశము యొకU ప్రవాహము అఖండమై ధ్యారావాహినిగ పనిచేయును. పా్ర ణశకి� ఈ చ్రకము గుండా శరీరములో ప్రవేశించును.

3. మణిపూరము:— ఎ) ఉనికి: ఇది బొడు� నందు గలదు. జనన్వేంది్రయముల చెంతనున్నది. బి) వర ్ణన: నిండు మేఘ ప్రకాశము గలిగి పది దళములు గలిగిన పదా్మకారము. ఈ దళములపై ప్రకాశించు నీలి రంగులో "డఢణతథదధనపఫ" అను

72

పదిఅక్షరములు గలవు. అగి్నప్రదేశము. తి్రకోణాకారముగ నుండి స్వసిeక్స్ ర్లూపము కలిగి యుండును. దీనిలో అగి్న బీజమగు "రం" గలదు. ఈ బీజము పొటే+లు వాహనముపై క్లూరొ�ని, నాలుగు చేతులందు వజ*, శకి� ఆయుధములను వర, అభయ ముద్రలు గలిగి యుండును. "రం" బీజమున రుదు్ర డు వృషభవాహనార్లూఢుడై ఒడలినిండ విభ్లూతి రాచుటచే తెల%గ కనబడును. పద్మమందలి కరి ్ణకయందు అధిదేవతయగు లాఖిని యను శకి� గలదు. ఈమె మ్లూడు ముఖముల గలిగి, ప్రతిముఖమున మ్లూడు కను్నలు కలవు. ముందుకు వచి�నటుల యుండు కోరలు భయంకరముగ నుండును. ఈమెకు ఖేచరాన్నము (అనగా బియ�ము, పపుa మాంసము కలిపి వండిన వంటకము) మిగులపీ్రతి. సి) ఉపయోగాలు: అగి్నతతe్వము న్వేత్రములకు కారణము. ఈ శకి� పెరుగుదలచే భవరో% కానుభవములు జ్ఞాk పకముండును. సాధకుని అగి్న దహింపదు. జలము దేహమున పంచబడును. సా్ననపానాదులచే తీసికొనిన నీరు దీని మ్లూలమున రసరకా� ది ధ్యాతువులంతట వా�పించును. ఇది స్లూర�కిరణముల నుండి పా్ర ణమును ఆకరి్షంచును.

4. అనాహతచక్రము:— ఎ) ఉనికి: ఇది హృదయ సా్థ నమున నున్నది. బి) వర ్ణన: మంకెన పూరంగు గలిగి పండెçండు దళములు గల పదా్మకారము. ఈ ర్వేకులపై తో2నతొనల రంగు గలిగిన ‘కఖగఘఙచఛజఝఞటఠ’ అను అక్షరములు గలవు. కరి ్ణక షడు్భజ్ఞాకారముగ నుండి వాయుమండలములోని పొగరంగు గలిగి యుండును. దానికి పైన స్లూర�మండలము మిగుల ప్రకాశించు చుండును. వాయు బీజమగు 'యం' నల%ని జింకను అధిషి+ంచి, నాలుగు చేతులందు అంకుశములుండును. అవాయుబీజమందలి అంకమున ముకUంటియగు ఈశ్వరుడు క్లూరొ�ని యుండును. హంస వంటి అతని రెండు చేతులందు వర, అభయ ముద్రలు కనబడును.

73

దీని అధిదేవతా శకి� కాకిని, తి్రన్వేతి్ర. ఈమె నాలుగు చేతుందు పాశము, కపాలము, వర అభయ ముద్రలుండును. ఈమె బంగారు ఛాయగలది. పీతాంబరధ్యారి. రకరకముల ఆభరణములను ధరించి యుండును. మెడ యందు కపాలమాల గలదు. అమృతపానముచే మతeకాశినియై మనసు కరిగి యుండును. తి్రకొణ మధ�మందలి శివుని బాణలింగమందురు. అతడు అర్థచందు్ర ని శిరముపై ధరించి యుండును. దానిపై బిందువుండును. అతనిది బంగారు ఛాయ. కామోద్గమోల%సితుడు. అతనిన కి్రంది భాగమున హంసవలె జీవాత్మ సి్థరముగ ప్రకాశించు చుండును. కరి ్ణక కి్రంద ఎనిమిది దళముల గల పద్మముండును. అవి ఊర్థ్వముఖమును చ్లూచుచుండును. ఇందు కలaవృక్షము కలదు. ఈ చెటు+ అలంకరింపబడి మనసు నందు పూజించుటకు అనువుగ నుండును.

సి) ఉపయోగాలు: ఇది వాయుతతe్వము. చర్మమునకు కారణము. ఇందు ప్రత�గాత్మయను హంస నివసించును. మహాప్రకాశవంతమైనది. ఇందు సిది�పొందిన యోగి పరకాయ ప్రవేశము చేయగలడు. యోగి ఈశ్వరుడై, సృషి+ సి్థతిలయముల నొందింప గలుగును. అతని అవయవములని్నయు సా్వధీన మందుండును. వాగా� టి కలుగును. హంస ఒకొUకU దళమున తిరుగునపు డొకUకU కార�ము చేయుచుండును. 'హంస' యందలి హకారము పురుషుడు, సకారము మాయ. వీని సంయోగము జీవుడు బుది� యందు ప్రతిబింబించును. దీని వికాసముచే ఇంగితజ్ఞాk నము, వేదాంతవిచారము కలుగును. హృదయమును, ఊపిరితితుe లును నడిపించును. పా్ర ణాపానములను సంకోచ వా�కోచవా�పారములను కలిగించి రక� ప్రసారమును ఉచా�్యస నిశ్యా్వసములను నడిపించును.

74

5. విశుదPచక్రము:— ఎ) ఉనికి: కంఠ ప్రదేశమున దైరాయిడ్ గా% ండు నందు గలదు. బి) వర ్ణన: ధ్లూళిద్లూనరముతోరంగుగలిగిన పదునారు దళములు గల పదా్మకారము ఈ ర్వేకులపై అచు�లగు "అఆఇఈఉఊఋౠఎఏఐఒఓఔఅంఅః" అను పదారు అక్షరములు ఎరుపురంగున గలిగి దానిపై బిందువులుండును. దీని తొడిమ ఎరుపు, దాని కరి ్ణక నభోమండలమై గుండçముగ, తెల%గ నుండును. దాని లోపల చంద్రమండలము గలదు. దానిపైన "హం" ఆకాశబీజము ఏనుగు పైనెకిU నాలుగు చేతులందు పాశము, అంకుశము, వర, అభయ ముద్రలుండును. దాని వడియందు ఎదు్ద మ్లూపరముపై సింహపు చర్మము పరచి, అందు అర్థ నారీశ్వరరుడు ఆస్త్రీనుడై యుండును. అతనికి ఐదు ముఖములు. పది చేతులలో శ్లూలము, టంకము, ఖడ్మము, వజ*ము, పిడుగు, దహన (ఆగ్నే్నయా)స్త్రము, నాగ్నేంద్రము, ఘంట, అంకుశము, పాశము కలిగి అభయ ముద్రను చ్లూపుచుండును. అతడు పులి చరా్మంబరధ్యారియై, మెడ చుట్లూ+ పాముల దండను, నొసట చందు్ర ని అమృత ధ్యారలొలుకుచుండును. పద్మమందలి కరి ్ణకలోని చంద్రమండలమున ఎముకలపై ఇష+దేవతయగు శ్యాకిని క్లూరొ�నియుండును. ఆమె రంగు తెలుపు. నాలుగు చేతులు అయుదు ముఖములు, మ్లూడు కను్నలను గలిగి యుండును. ఆమె పీతాంబరధ్యారి. చేతులందు బాణము, పాశము, అంకుశములు గలవు. సి) ఉపయోగము: ఇది శబ్దమునకు సా్థ నము, రసమునకు, శోతే్రంది్రయములకు కారణము. ఆకాశతత్వము. దీని వలన మేధ్యాశకి�, ద్లూరశ్రవణము, ద్లూరదృషి+ సాధనకునకు కలుగును. శబో్ద తaతిe మ్లూలమున ఆకాశముతో మనకు గల సంబంధమును నిలుపును. కంఠనాళ సంఘర్షణ వలన శబ్దతరంగములు పే్రర్వేపింప బడును.

75

సంకలaబిందువు నుండి నాదమును పుటి+ంచును. సంకలaము, సంకేతము, ఉచా�రణ దీని మ్లూలమున బహిర్గతములగును.

6. ఆజా) చక్రము:— ఎ) ఉనికి: ఇది కనుబొమల మధ� పిట్లూ�టరీ గా% ండ్ నందు గలదు. ఈ గా% ండ్ ఎంతపరిశుభ¬ముగ నుండిన అంత త్వరగా సిదు� లు లభించును.

బి) వర ్ణన: ఇది తెల%ని రెండుదళములు గలిగిన పదా్మకారము. వీనిపై 'హ', 'క్ష' అను రెండు అక్షరములున్నవి. కరి ్ణక యందు దాని అధిదేవతయగు హాకిని గలదు. ఈమెకు ఎర్రని ఆరు ముఖములు గలవు. ప్రతి ముఖమున మ్లూడు న్వేత్రములు. చేతులు ఆరు. తెల%ని పద్మముపై అధిషి+ంచి యుండును. చేతులందు వర, అభయ ముద్రలు, రుదా్ర క్షమాల, కపాలము, డమరుకము, పుసeకముండును. ఈమె శుద� మనసు గలది. ఆమెకు పైన నుండు తి్రకోణమందు ఇతర లింగము గలదు. దానికి పైన ప్రజ్వరిలు% చుండు అంతరాత్మ కలదు. దీనికి నాలుగు వైపుల గాలిలో తేలియాడు ప్రకాశము మ్లూల బ్రహ్మరంధ్రమున కనబడును. అటుపై మనసు, దానికి పైన చంద్రలోక ప్రదేశములో హంస గలదు. దాని యందు పరమ శివుడు తన శకి�తో గ్లూడి యుండును.

సి) ఉపయోగాలు: ఇది అంతఃకరణ సా్థ నము. సర్వే్వంది్రయముల వా�పారములకు కారణము. దీని పరివర�నము వలన మనసు, శకి� పదార్థములకతీతమై పంచేంది్రయ వృతుe లగు వినుట, చ్లూచుట, వాసన, చ్లూచుట, రుచి, సaరúము గలుగును. కి్రంద నుండు ఐదు చక్రములు ఆజ్ఞాk పించును. ఈ కేంద్రము తల నడుమ ఇంద్ర, వరుణ అను రెండుగ్రంధులు గలవు. ఈ రెండుగ్రంధుల నడుమ సందుండుటచే ఇందు పటు+ వెలుగు మనసై, ఇంది్రయములలోనికి వా�పించి బయటి ప్రపంచ మందు

76

చెదరిపోవును. అందచే యోగి యీ సందును పూడ�వలెను. ఇటు% చేయుటకు రెండు మార్గములు గలవు.

1) బాహ�సంకలaము:— దీని మ్లూలమున వాకుU, భావము, శబ్ద , సaరú, ర్లూప, రస గంధములుగా వెలుపలకు చెదరిపోవును.

2) అంతసÕంకలaము:— ఇది గురుస్మరణ వలన గలుగును. ఇది ఆరుUలాందరులోని జ్వలనము వంటిది. కుండలినీ శకి� ఈ చక్రమునకు తగిలిన ద్లూర, శ్రవణాది దివ�శకు� లు పూరి�గ గలుగును.

సహస్కాh రము:— ఎ) ఉనికి: ఇది నడినెతిeన గలదు. పరమ వో�మ సా్థ నమున శంఖినియను నాడికి కి్రంద నుండు విసర్గకును, మషుమ్ననాడిక్రీ పైన నుండు వేయి ర్వేకులుగల పదా్మకారము. దీని శిరము కి్రందకు తిరిగి యుండును. ఇది మణిపూరకముల జంట.

వికసించిన పళ్ళె ము బోరి%ంచి నటు% ండును. బి) వర ్ణన: ఇందలి ర్వేకులపై 'అ' మొదలు 'ల' వరకు గల అక్షరములు ర్వేకుల వెంబడి ఇరువది చుటు% తిరిగి యుండునోు. కరి ్ణకపై హంస యుండును. దానిపై గురుడగు పరమ శివుడుండును. గురునిపైన స్లూర� చంద్రమండలములు గలవు. వీనికి పైభాగమున మహామాయ గలదు. దానికి పైన బ్రహ్మరంధ్రము గలదు. దాని లోపల మహాశంఖిని యున్నది. ఇందు శశ్యాంకుడు లేని చందు్ర డు గలడు. దాని యందలి తి్రకోణమున పరబిందు లేక ఈశ్వరుడునా్నడు. సి) ఉపయోగాలు: ఇది పిండాండములోనున్న బ్రహా్మండ ప్రతినిధి. ఇందలి శకు� లు వ�కు� లకు చెందినవి కాక గ్రహములకు, స్లూరు�నకు బ్రహా్మండమునకు చెందినవి. యేగి దీనిని తాకిన జీవుని ప్రజk వెలుగొందును. అందుచే యోగి తాను ఆశించినది జరుగును. పరమ శివుని గాంచును. ఇందు

77

'అన�ము' అనబడు సaరú యుండును. దేహధర్మములైన కల్మషములని్నయు భస్మమగును.

ప్నా& ణముపా్ర ణము ఇంది్రయము వలె ఉపకరణము మాత్రమే.

శరీరమందు పా్ర ణము గొపaది. ఇది ఆత్మ వలన గలుగు చున్నది. ఇది నాడుల దా్వరా ఇందియములలో కలుపబడినది. దీని ధర్మము కదలుట. ఇది లేని పదార�ముండజ్ఞాలదు. పదార�ములేక పా్ర ణము గోచరింపదు. ఇది మానవ జగతుe లకు సంబంధము కలుపును. ఇది పాష్టాణాదులయందు సతాe మాత్రముగ నుండును. వనసaతుల యందు రసర్లూపముగ నుండును. చేతనులలో చితeముండును. అందు కొని్నంటిలో మనసు పా్ర ణములు మాత్రముండును. మరికొని్నంటిలో మనసు గోచరించును. పా్ర ణధివాయువుల యొకU ధ్వనియే ఓంకారము. ఆకలిదపుaలు పా్ర ణకర్మలు మనసునకు పా్ర ణమునకు సా్వభావికమైన సంబంధమున్నది. పా్ర ణగతి నిరోదించిన వెంటన్వే మనోగతి క్లూడ నిరోధింపబడును. దేవతలు గ్లూడ పా్ర ణమును పీలె�దరు.

పా్ర ణశకి� స్లూరు�ని నుండి వచు�ను. ఇది యంత్రములకు పటు+ బడదు. పగటి వేళ పా్ర ణశకి� యెకుUవ. నిద్రయందు అవయములు పా్ర ణశకి�ని పీలు�కొనును. రాతి్ర ఉతeరభాగమున పా్ర ణశకి� తకుUవయగుటచే చావులెకుUవ. రావి, వేప, తులసి, య్లూకలిప+సు చెట% సమీపమున పా్ర ణ శకి�యెకుUవ. నరములకు, కండరములకు విశ్యా్ర ంతి యున్నపుడే అవి పా్ర ణశకి�ని పీలు�కొనును. జ్ఞాగృదవస్థ యందు పీలు�ట యుండదు. పా్ర ణపూరిత కణాలు తకుUవైన నీరసము వచు�ను. స్లూర� నమసాUరములచే పా్ర ణశకి�ని మంత్రబలముచే పొందనగును. ఈ శకి� శరీరము నుండి అని్న

78

వైపులకు ప్రవహించును. అందు వలన కాలిచేతివేళ%ను శుభ¬ముగ నుంచ వలయును.

పా్ర ణము జలమయము. ఇది శుక్రశోణిత సంయోగము కలిగినది. జననము మొదలు మరణించు వరకు దేహమును ఆశ్రయించి యుండును. నిద్ర యందు ఇంది్రయములు నిదిరించు సమయమున పా్ర ణము మేలొUని యుండును. దీనికి మృతు�భయము లేదు. ఇది అచేతనమైనను ఇంది్రయములతో కలిసిగాని పని చేయదు. దేవుడు పా్ర ణ ర్లూపమున పాదముల దా్వరా శరీరమందు ప్రవేశించును. పా్ర ణ శకి�ని సంగ్రహించుట కొరకు దేవాలయముల విగ్రహములందు పా్ర ణప్రతిష+ చేయుదురు. ఇటులన్వే పా్ర ణశకి� నిలువ జేసి రక్షర్వేకులు, కవచములు, మంతి్రంచిన విబ్లూధి ఇచె�దరు. వీని ప్రభావము మంతి్రంచువారి పారిశుద�మును బటి+యు, వారి శకి�ని బటి+ యుండును. ఈ విధముగన్వే ఇతరుల వస్త్రములు, పడకలు ఉపయోగించిన వారి శకి� ధరించువానికి కలుగును. పా్ర ణశకి� వా�పనం బంగారు మణులయందెకుUవ. అందు వజ*ములో చాలా ఎకుUవ. రుదా్ర క్ష, తులసి, పూసలందు నిశ�ల ధ్యా�నశకి�యు, భకి�యు త్వరగ నిమిడి యుండును. ఈ శకి� గుండె నుండి ఇడా పింగళముల ములమున 12 అంగుళముల వెలుపల భాగము నుండి వాయువును పీలి� దేహము నందలి మలినముల పోగొటు+ ను. పా్ర ణశకి� తల నుండి కాళ% వైపునకు పోవును. ఇది ఆరోగ�మును గలిగించును. సుఖదుఃఖములకు కారణము.

పా్ర ణులు అయిదు విధములు. 1. పా్ర ణము: ఇది ఉచా�స్వమును కలిగించు శకి�. దీనిది హృదయమున నివాసము. ఇది ముకుU దా్వరా చక్షుశ్యాúత్రములందుడును. ఇది ఇడాపింగళ్లుల నుండి 12 అంగుళములు వచి� నిలిచి పోవును. దీనిచే అహారము లోనికి పోవును. ఇది నాలుక దా్వరా జరుగును. అందుకే యోగులు

79

నాలుకపై జీజ్ఞాక్షరాలు వా్ర సిరి. దీని మ్లూలమున కుండలనీ శకి� కదలును. దీనికి ఉపదేశం అని పేరు. ఇది మంత్రమై ఫలించును. కావున నాలుకను సా్వధీనం చేసికొనవలయును. దీనికి మౌనం పాటింప వలయును. అన్నపా్ర సన రోజున బంగారుతో నాలుకపై వా్ర యుదురు.

(2) ఆపానవాయువు: ఇది గుదసా్థ నమందుండును. ఇది నిశ్యా్వసమును కలిగించు శకి�. దీని నుండి మృతు�వు జనించును. ఇది మలమ్లూత్రదులను వెలుపలికి నెటు+ ను. ఇది పా్ర ణశకి�కి ఎదురు దిశలో పోవును. దీని వలన శ్యా్వసము పైకి లోపలికి త్వరత్వరగ పీల�గలదు. కకుUట, తుము్మట, ఎకిUళ్లు% , నవు్వ దీని శకు� లు. ఇది బాగుగా పని చేయుటకు జిహ్వఛాపల�మును తగి్గంచవలయును. ఊపరి రెండు ముకుUలలో సమానముగ పని చేయదు. ఇది ఆయుష� హేతువగును.

(3) వా�నవాయువు: ఇది శరీరమంతట వా�పించి యుండును. వెలుపలి వేడిమి లోనికి, లోని చల%దనమును వెలుపలికి నడిపి సమశీతోష్ణమును కలుగ జేయును. భుజించిన పదార్థములను రసర్లూపముగ మారి� నాడుల దా్వరా శరీరమంతకు పంచియిచు�ను.

(4) ఉదాన వాయువు: దీనిది కంఠసా్థ నము. మనసుయొకU సంకలaవికలaములచే కంఠమును శబ�ర్లూపముగా పలికించును. ఇది పైకి పోవుటనుగాని, ఆకర్షణ శకి�చే కి్రందికి లాగబడి, శరీరమును ఒక ఆకార నిర్మణముగా నిలబడుటకు లోపలి నుండి తని్న గటి+గ పటు+ ను. నిద్రయందు ఇంది్రయముల బరువును గ్రహించి అవి వాని కార�ములందు ప్రవేశింపకుండా జేయును. మేలుకొన్నపుaడు ఇంది్రయముల స్వసా్థ నముల వానిని చేరు�ను. స్వపా్నదులలో ఇతర లోకములకు పోయు మరల వచు�ను. సుషుమ్న దా్వరా బ్రహ్మ రంధ్రమునకు పోవును. ఇది దేహము నుండి పోవుటకును తిరిగి

80

ప్రవేశించుటకును పరకాయప్రవేశవిద�ల ననుసరించుటకు ఆధ్యారమైనది. మరియు పా్ర ణముపోవు సమయమున పా్ర ణముతో పాటు జీవి చేసిన వాసనలను, సంసాUరములను శరీరము నుండి అనంతవాయువులోనికి ఉదానపాయును తో్ర సి పుచు�ను.

5) సమాన వాయువు: ఇది నాభి సా్థ నమందుండును. జఠరాగి్నని ప్రజ్వరింపజేసి, భజించిన పదార్థమును పక్వమొనరించి, రస ర్లూపముగ మారు�ను. తినిన, తా్ర గిన అన్నజలముల సమీకరణము దీని కర్మ.

ఉపవాయువు లైదింటిలో నాగము తే్రణువును తెచు�ను. రక్మనాళముల వెంట నరముల వెంట ప్రజk పా్ర కునటు% చేయును. 2.

క్లూర్మము: కుతుe నకు కి్రందన ఉండును. కను్నలు మ్లూయనటుల తెరుచునటుల చేయును. 3. కృకురము: తుము్మలను తెపిaంచును. శరీరమందలి భాగములు మనసున కంటిపెటు+ కొని ఒకటిగా నుండునటుల చేయును. 4. ధనంజయము: మృతిచెందిన శరీరమును ఉబి§ంచును. శరీరమును వదలదు. శరీరమును వంచిన విలు% వలె బిగువుగ నిలువును. 5. దేవదతeము: ఆవులింతలను గలుగ జేయును.

పా్ర ణయామము: పా్ర ణమనగా ఉచా్ఛ్వసనిశ్యా్వసములను గలిగించుశకి�. వీని గమనమును విడగొటు+ టయే పా్ర ణాయమము. దీని వలన దేహమున వాతపితeశే%ష్మములను సమానధ్యాతువులుగ నిలవవచు�ను. సరిలేని పా్ర ణాయామము అజీర ్ణము, తలనొపిa, క్షయను కలిగించును. దీనిని ర్వేఖ ఉపర్వేఖల ననుసరించి చేయవలయును. దీని పర�వసానము కుండలనీశకి�ని మేలు కొనునటు% చేయుట. చితeవృతిeని నిరోధించును.

81

ఇందు ర్వేచక, పూరక, కుంభకమను మ్లూడువృతుe లు కలవు. ఇటి+ పా్ర ణవాయువును హంస యందురు. అటి+ హంసలు ఒక నిమిషమునకు 15 ఉండును.

ర్వేచకము: నామార్లూపముల సత�మని తో్ర సివేటుటకు ర్వేచకమని పేరు. శ్యా్వసించునపుడు 'హ' కారము కి్రందికి పోయెడు ఆపానవాయువును పైకి తెచి� పా్ర ణవాయువు నందు చేరు�టయే ర్వేచక భావము.

2. పూరకము: బ్రహ్మమే న్వేనను వృతిe పూరకము. అనగా బ్రహ్మమును మనసున నిలుపుట. పూరకమను ఎని్న మాత్రల కాలము చేయుదుమో దానికి రెండింత మాత్రల కాలము ర్వేచకము, నాలుగింతల మాత్రలకాలము కుంభకము ఉండును. పూరించునపుడు 'స' కారము. పైకి పోయెడు పా్ర ణవాయువును కి్రందికి పోనిచి� ఆపాన వాయువు నందు చేరు�టయననగు.

3. కుంభకము: ఉచా�్యసమును నిశ్యా్వసమును నిలిపి యుండుటను కుంభకమందురు. దీనిచే ఆవృతిe చలింపక బ్రహా్మకారమై వెలుగును. దీని వలన దశవిధ వాయువులు మికిUలి చలనమొంది హృదయ కమలమును వికసింపజేయును. ఇటు% మ్లూడు సంకలaములు అభ�సించిన యోగ సిది�కలుగును. ఈ పద్దతిలో సుగుణ బ్రహ్మమును ధ్యా�నింపవలయును.

(సి) నాడులునాడీ మండలము బీరకాయ పీచువంటిది. దీని మొదలు,

చివర తెలియదు. ఇందు 72 వేల నాడులున్నవి. ఇది దేహమంతయు ఆవరించి యుండును. ఇందు పా్ర ణశకి� సంచరించును. ఈ సంచరణ నరముల తేజసుÕ, స్లూరు�ని నుండి వచి�న పా్ర ణశకి� అను రెండు శకు� ల వలన గలుగును. ఈ రెండు శకు� లకు ఉపాధి చాయాశరీరము.

82

నరముల తేజసుÕ దేహి కోరినటుల స్లూ్థ లశరీరమును నడిపించును. మరియు బహిఃప్రపంచము నందలి విషయములను మెదడుకు తెలుపును. ఈ తేజము స్లూ్థ లశరీరమునకు అందని యెడల సర్వే్వంది్రయములు పనిచేయవు. అందువలన బాధలు తెలియవు. వెడల గొట+బడిన నరముల తేజసుÕ మరల శరీరమందు గలిగించినచో బాధ తెలియును.

రక�నాళముల పుటు+ క, లయము రెండును హృదయమునన్వే. నరముల ఇంది్రయ గోళములకు బలము నిచు�ను. వీనిని కోపము బలహీనపరచును. దాని వలన జ్ఞాk న్వేంది్రయములు స్లూ్థ ల పదార్థముల నుండి వచు� సaందములను తెలిసి కొనును.

నాడులలో కుహం సినీవాలి రకా� ంహ�యము అను మ్లూడునాడులు అధోముఖముగ ప్రవహించును. కుహం మల విసర్జనమును, సినీవాలీ ముత్రమును విడుచును. రకా� ంహ�యము శుకి్రశోణితములను వెలికి నెటు+ ను. శంకిని దామిని అను నాడులు ఆహార మందలి సారమును తలపుఱ్ఱె్ఱకు జేరి� అమృతముగ చేయును. దాంధ్యారి హసిeజిహ్వ యనునాడులు రెండు కంటి కొనల వరకు వా�పించును. వ్యూష అలంపూష యనునని చెవుల వరకు నిలిచి శబ్దములను వినిపింపజేయును. శుక% కనుబొమల నడుమ వరకును సరస్వతి నాలుక కొనవరకును వా�పించును. విసోaదరి రుచుల దెలుపును. పయసి్వని కంఠ మందుండి జలపానము చేయుంచును.

నరములకు జవసత్వము గలుగ జేయునుది సా్వదిష్టా+ న చక్రమందలి గులాబిరంగు కణములు. ఇంది్రయములందించిన సందేశమును మనసునకు కందించి పిదప బుది� సందేశ నిర ్ణయములను మరల ఈ నరములు ఇంది్రయముల కందించి వానిని కార� ర్లూపమున ర్లూపొందించును.

83

నాడులలో కెల% చాల ముఖ�మైనవి ఇడ, పింగళ, సుషుమ్న నాడులు.

సుషు్నమ్ననాడి: ఇది హృదయము నుండి బ్రహ్మ రంధ్రము వరకు వా�హించినది. దానికి బ్రహ్మనాడి అజ్ఞాk చక్రమని పేరు% . ఇది పైకిపోవును. ఇది తామరత్లూడు మధ� నున్న దారము వలె సన్నగను, పొడవుగను ఉండును. ఇది మెరుపువలె ప్రకాశించును. దీని యందు కుండలిని శకి� గలదు. ఇందు పరబ్రహ్మముండును. సుషుమ్ననాడి చంద్ర, స్లూర�, అగి్న ర్లూపిణి కాన ఇందు కలుగు వర ్ణ సమానా్నయము సౌమ�, స్వేర, ఊష్మములని మ్లూడు విధములు. ఇది గంగా నది. దీని మహిమలు ఇటి+వని చెపaలేము. ఇందు హంస అచల స్వర్లూపము నొందును. మనసును బుది�ని వికాశింపజేసి తాను గ్లూడ ప్రకాశించును. ఇది బ్రహ్మము న్వేన్వే అనుజ్ఞాk నము.

ఇడ నాడి: ఇది ఎడమ ముకుUనందుండును. దీనిని చంద్రనాడి యందురు. యమున జ్ఞాk నాత్మక నాడి (sensery nerve). ఇది ఇంది్రయమముల అనుభవములను మెదడుకు గొనిపోవును. ఆకారము (12 మాత్రలు). ఇది భ్లూమి మార్గము పునరావృతిeని కలిగించును. ఇది నాభియందలి నాడిచక్రము నుండి పుటి+ ముకుU కొనవరకు చేరును. దక్షిణాయనము.

పింగళనాడి: ఇది కుడి ముకుU నందుండును. దీనిని స్లూర� నాడి యందురు. సరస్వతీ నది. ప్రవక�క (మొటార్డ్ సర్డ్్వ) నాడి. మెదడు నుండి వార�లను బయటకు తెచు�ను. యకారము 12 మాత్రలు. ఆరి�నాది మార్గము లేక దేవయాన మార్గము. ఉతeరాయణము. నాభియందలి నాడిచక్రమందు సుషుమ్ననాడితో కలియును.

మానవుడు - కర్తవ్యము

84

పా్ర ణకోటిలోకెల% నరజన్మ ఉతeమోతeతమైనది. పిలి% తన క్లూనలను కను్నలు తెరచు లోపల పెకుUతావుల మారు�నటుల మాయయను పిలి% జీవుడును క్లూనను పెకుUశరీరము లందు మారు�ను. తుదకు మానవ జన్మ నొసంగెను. ఈ నరజన్మ 84 వ లక్ష జన్మ. ఇది కర్మను జయించి దైవత్వమును గురి�ంచుటకు కలిగినది. తకిUన జన్మలు జన్మలు కావు. ఇందు మానవుడు. ఏడు జన్మల కంటె నెకుUవగ ఒకజ్ఞాతి యందు పుట+డు. మ్లూడుజన్మల వరకు స్త్రీ్త్ర స్త్రీ్త్రగను, పురుషుడగను పురుషుడుగను జని్మంచును.

ఇటి+ మానవజన్మకు ఇతర జీవరాశుల వలె ఆహార, నిదా్ర , భయ, మైధునములు సమానములైనను పరమాత్మ మానవునకు జ్ఞాk నమొసగి ఆలోచించు శకి�ని ప్రసాదించెను. అందుచే పశుపక్షా�దులు ప్రకృతి నియమముల పాటింపవు. మనుజుడా నియముములను, తనకు తగినటుల మలచుకొని ఆచరింప గలుగును. కాని అతడు తన జీవితమున శోకమోహములకు లోనై మానసిక దుఃఖమును పొందు చునా్నడు. ఈ విషయము తెలిసియు గ్లూడ మానవుడు పూర్వజన్మ సంసాUరముననుసరించి నడుచున్వేగాని శ్యాస్త్రవిధి ననుసరించి కాదు. కాని పురుషకారముచే అతడు క్రమమార్గమున కొంత వరకు నడుచుకొనగలుగుటకు వీలగును.

అంతేగాక పరమాత్మ మోక్షమునకు అర ్హముకాని శరీరములను ఇతర జీవులకిచి� మానవశరీరమును మాత్రమే మోక్షార ్హము జేసెను. పురుష్టార్థములలో అశ్యాశ్వతములైన అర్థకామములకై మిగుల పాటుపడక శ్యాశ్వతములైన ధర్మ మోక్షము లందు మనసును లగ్నము చేయవలయును. అటులని అరా్థ ర్జన క్లూడదని కాదు. దానిని లౌకిక జీవమునకు ఉన్నంతలో తృపిeపడి జీవింపవలయునుగాని దాని కొరకు పా్ర కులాడరాదు. విషయములు

85

భోగములు. మానవునకు సాధనములు మాత్రమే. దాని వలన మోక్షము లభింపదు. నరజన్మ సార్థక�ము తానా జన్మములో చేయ వలసిన పనియేగాని, అతడునుభవింప వలసినవికావు.

కర�వ�ము:— మనుజుడు ఉషఃకాలమున లేచి అనుష్టా+ నముల ఆచరించిన, శరీరమునకు సోమరితనముండదు. అతడు ఉదయమున ధర్మమును గ్లూరి�, మధ్యా�హ్నమున అర్థమును గ్లూరి�, సాయంకాలమున కామమును గ్లూరి� చింతింపవలయును. సంసారిక పదార్థములందు సంగముండరాదు. భారా�పుతా్ర దులు శ్యాస్త్రీ్త్రయ కర్మలకు ఎంతవరకు ఉపయోగ వడవలయునో అంత వరకు మాత్రమే ఉపయోగించు కొనవలయును. ఇష్టా+ నిష+పదార�ములందు మనసు పొంగుకు్ర ంగులు లేక ఒకేవిధముగ నుండవలెను. యోగాభా�సముచే అతడు దివ�లోకములకు పోగలుగును.

నరుడు కోరెUలను వీడి న్వేను, నాదియను భావములు వదలినచో సంసార దుఃఖనివృతిeయగు పరమశ్యాంతిని బడయును. ఆత్మయందే పీ్రతిని, తృపిeని, సంతుషి+ని పొందిన అతని కెటి+ కర�వ�మును లేదు. కర్మ ఫలమును త�జించి కర్మ యొనరు�నాతడు ముకి�ని పొందును. మానవుని అజ్ఞాk నము అశ్రద� అనుమానము అతనిని చెరచును. సందేహపరునకు ఇహపరములందు గ్లూడ సుఖశ్యాంతులుండవు.

ఒకUమాటలో చెపaవలయునన్న శిలిa యొకU సమె్మట పోటుల సహించిన శిల విగ్రహమై పూజింపబడునటుల, మానపుడు కష+ములకోరి� భగవంతుని శ్రదా� భకు� లతో విశ్వసించి, శరణాగతుడై స్వేవించిన, తపaక పునర్జన్మ రహితమై శ్యాశ్వతానందకరమైన జనన మరణ జరా రోగములులేని పరమపదమును జేరి శ్యాంతి సుఖముల బడయగలుగును.

ఇది వేదాంతామృత సారమను గ్రంధమున

86

మొదటి భాగముసమాపeము.

- - -

87

వేదాంత్పామృతస్కారము: - రెండవ భాగము(ఇందు మొదటి భామందలి విషయాంశములు పోను

మరికొని్న కొ్ర తe అంశములు చేర�బడినవి. విషయములు అకారాదిస నున్నవి.)

అరిషడ్వర్గము: ఇవి కామ, కో్ర ధ, లోభ, మోహ, మద, మాతÕర�ములనునవి. కామమన ధన, కనక, వసుe , వాహనములు కావలయునను చితeవృతిe. కొ్ర ధమన భంగము చేయువారిని శిక్షింపవలయునను తలంపు. లోభమన కావలయునను అభిలాష. మోహమన భార�పుతా్ర దులందు, ధనాదులందు ఎకుUవ పే్రమ కలిగి యుండుట. మదమన సంపద, బలము, కులాదులుగలవని గరి్వంచుట. మాతÕర�మన ఇతరులు తనకన్న ఎకుUవ వారని ఓర్వలేకుండుట.

అష్కా్ట ంగములు: యమ, నియమ, ఆసన, పా్ర ణాయామ, ప్రతా�హార, ధ్యారణ, ధ్యా�న, సమాధులనునవి. యమమన అహింస, సత�ము, అస్వేeయమయము కలిగియుండుట. నియమమన శౌచము, తపసుÕ, వేధ్యాధ�యనము, తృపిe, ఈశ్వరధ్యా�నము కలిగియుండుట. ఆసనమన ఒక కాలిపాదము మరియొక కాలితొడ తాకునటు% గా చేసి నమసాUర ర్లూపముగు చేతులు జ్యోడించుట. పా్ర ణాయామమన పూరక, కుంభక, ర్వేచములచే వాత, పితe, శే%ష్మములను సమానముగా దేహమున నిలుచునటు% చేయుట. ప్రతా�హారమన ఇంది్రయములను వాటి వా�పారముల నుండి మరలించుట. దీనిన్వే ఏకాగ్రచితeము గలిగి యుండుటయని యనెదరు. ధ్యారణమన విషయమును మనసుని సి్థరముగ నిలుపుట, ధ్యా�నమన క్లూరు�ండి నాచరించు చకUనిసి్థతి. సమాధియన చితె?కాగ్రత.

88

ఆసనములు: పా్ర ణయామముచే శరీరాయవములకు చకిUని రక�ప్రసారమును, తగినంత పా్ర ణవాయునును అందించుటకు అనుక్లూలముగ శరీరమును ఉంచు సి్థతిని ఆసనమందురు. ఇది శరీరము యొకU, మనసుÕ యొకU చంచచలమైన రజ్యోధర్మమును పోగొటి+ , సి్థరత్వముగ నుంచి రోగము లేకుండునటు% చేయును. చితe , విక్షేపమును పోగొటి+ యోగ విఘ్నముల ర్లూపుమాపును. అంగలాఘవమును గలుగజేయును. ఆసనములు పెకుUవిధములు. ఒకొUకU ఆసనము ఒకొUకU శరీరావయమునకు మేలొనరించును. స్వసిeకాసనము, నీరాసనము, మయ్లూర, హల, కపాలాసనాదులు అందుకొని్న. వీని విషయముల పూరి�గ నెరుగదలచిన హఠయోగ ప్రదీపికయను గ్రంధమును జూచినది.

ఈషణత్రయము: ఇవి ధన్వేషణ, ధ్యార్వేషణ, పుతే్రషణ యని మ్లూడు విధములు. ధన్వేషణ వదులుమని ఈశ్యావాసో�పనిషతుe తెలుపును.

గురువు: పరమాత్మ స్వర్లూపమే గురువు. ఇతడు ఆత్మయును తెలివిని గలుగజేయును. యోగవిఘ్నముల నాపి లక్ష్యసిది�కి తోడaడును. భవసారమును దాటుటకు సాయపడును. ఇతడు పంచమోపాయము.

చేతనము: న్వేను అను అభిపా్ర యము. దీనికి బుది� , శకు� లు గలవు.

చైతన్యము: ఇది బ్రహ్మము యొకU వికాసము. దీనికి అంతఃకరణమున్నది. పదార్థసంబంధము లేనిది. చైతన�జీవుల సంఖ� అనంతము.

జడము: నాదియను అభిపా్ర యమునకు గురియైనది. అంతఃకరణము లేనిది.

89

జీవుడు: ఆత్మను సమ్లూహముగను ఏకవచనముగను చెపుaదురు. అదెటు+ లన ఉదాహరణమునకు పెకుU గింజలున్నను దానినని్నటిని ధ్యాన�మని ఏకవచనముగ చెపుaచునా్నము. అటులన్వే జీవుల శరీరములలో పరమాత్మ ఆత్మగనునా్నడు. శరీరరము నుండి ఆత్మను వేరుచేయసాధ�ము కానటుల, జీవుని యందలి పరమాత్మను వేరుచేయలేము. జీవులు బదు� లు, ముముక్షువులు, ముకు� లు, నితు�లని నాలుగు రకములు. జీవుడు బ్రహ్మశరీరము, చైతన� స్వర్లూపుడు. కాని అణుపరిమాణయుకు� డు. సజ్ఞాతీయ, విజ్ఞాతీయ భేదములు లేవు. స్వగత భేదమున్నది. అసంపూరు్ణ డు. ప్రతి శరీరమున ఖిను్నడు. స్వర్లూపము సుఖమయమైనను సంసార దశయందు దుఃఖమును పొందును. ప్రకృతినపేక్షించి శరీరి, ఈశ్వరునపేక్షించి శరీరుడు.

జా) నము: ఇది జీవుని ఉద్దరించుటకు పరమాత్మ జీవుని కిచి�న ఆసిe. దీని వలన జీవుడు వృది� చెందును. ఇది సాధనమేకాని సాధ�ము కాదు. యదార్థ వసుe స్వర్లూపమును తెలుపును. దీనిని తెలిసికొనుటకు సాధనములు ఇంది్రయాలు. ఇది ప్రత�గాత్మ స్వర్లూమనిరి ఆదిశంకరులు. కాని రామానుజ్ఞాచారు�లు ఇది పనిశేషవిషయమునిరి. ఇది స్వర్లూపమగు జ్ఞాk నమని, స్వభావమగు జ్ఞాk నమని రెండు విధములు. 1. స్వర్లూపమగు జ్ఞాk నమునకు ధర్మభ్లూతజ్ఞాk నమని క్లూడ పేరు. ఇది అణువుగ నుండును. ఒకరు ఇది ఉన్నటుల చెపుaనవసరము లేకయే తాన్వే తెలియబడుచుండును. ఉదాహరణకు ఒక దీపమును చ్లూచుటకు ఇంకొక దీపము అవసరము లేనటు% . 2. స్వభావమగు జ్ఞాk నమునకు ధర్మభ్లూతజ్ఞాk నమనియు పేరు. ఇది అంతటను వా�పించి యుండును. కాని ఇది ఒక వసుe వును గురించి మాటలాడినపుడు గాని లేక వా�పించినపుడు గాని మాత్రమే.

90

తతe్వములు: తతe్వమనగా మ్లూల ప్రకృతి యొకU సి్థతి లేక పరిణామమని కొందరు, మరికొందరు వికారములేనిదనగా, ఇంకొకరు ఒకదాని తీరుతెను్నలనిరి. ఇవి త్మై్రకాలికా బాధ�మైనవి. ఇవి పరమాణువులును స్వయంసిద�ములు గ్లూడ. ఇందలి సా్థ యి (సి్థర) తతe్వములు కార�ర్లూపమున నుండవు. ఆసా్థ యితతe్వములకు నామర్లూపములు గలవు. ఈ అణువులకు ఇష+ము వచి�న చోటికి పోగల శకి� గలదు. ఇవి ఏ దేహముననున్న ఆ దేహగుణములను పొందును. వీని ననుసరించి దేహము నడచును. పంచభ్లూతములను ఆకాశము, వాయువు, అగి్న, నీరు, భ్లూమి అను వానికి తతe్వములని యందురు. ఇవి ఒకదాని కంటె మరొకటి స్లూ్థ లములును, ఇంది్రయగోచరములైయున్నవి. ఆకాశము, వాయువు, అగి్న, నీరు, భ్లూమి యను పంచభ్లూతములో తనా్మత్రలైన శబ్దసaరúర్లూపరస గంధములైదు, కను్న, ముకుU, చెవి, నాలుక, చర్మమను పంచ జ్ఞాk న్వేంది్రయములు, చేయి, కాలు, నోరు, ఉపస్థ వాయువను ఐదు కర్వే్మంది్రయాలు, మనసు, బుది� , చితeము అహంకారమును నాలుగు వృతుe లు గల అంతకరణము చేరి 24 తతe్వములతో 25 వ తతe్వమగు జీవ లేక పరమాత్మ చేరి శరీరమేరaడినది.

త్పాపత్రయములు: ఇవి శరీరమునకు సంబంధించినవి. ఇవి తనను గ్లూరి� భయము వలన గలిగినవి. ఇవి సంసార జీవులకు తపaవు. ఇవి ఆధ్యా�తి్మకము. ఆదిభౌతికము, ఆదిదైవికమని మ్లూడు విధములు.

దర్శనమలు: దరúనమగా చ్లూపు లేదా దృషి+యని అర్థము. ఇవి అసిeక దరúనములు. నాసిeక దరúనములని రెండు విధములు. అసిeక దరúనములు ఆరు 1. నా�యము. దీనిని గౌతముడు రచించెను. దీనికి తరUము, మ్లూలము, బుది� ఆధ్యారము. పరమాణువాదులు. 2. వైశేషికము. దీనికి కణాయడు కర�. 3.

91

సాంఖ�ము దీనిని కపిలుడు రచించెను. ఇందు 25 మ్లూలతతe్వములు గలవు. ఈశ్వరుని అంగీరకరింపరు. ప్రకృతి సహజముగన్వే పరిణమించును. జ్ఞాk నము వలన దుఃఖము పోవును. 4. యోగము దీనిని పతంజలి రచించెను. చితeవృతుe ల నిరోధమే యోగము. 5. పూర�మీమాంస. దీనికి జైమిని కర�. వేదబోధిత కర్మలనాచరింపుము. అత్మనిత�ము. చేతనము గలది. ఇవి కి్రయా పదములు. వీరికి సృష్టా+ �ది సృషి+ ధ్వంసలు లేవు. జగతుe నిత�ము మంత్రములను ఒపుaకొని, ఈశ్వరుని దేవతను ఒపుaకొనరు. 6. ఉతeరమీమాంసము. దీనిని వా�సుడు రచించెను. ఉపనిషతుe లు మాలము. అత్మతతe్వమును తెలుపును. దీనికి వేదాంత దరúనమని క్లూడా పేరు. నాసిeక దరúనములు అవి చారా్వక,బౌద్ద , జైన దరúనములు అనునవి.

ధ్యాతువులు: ఇవి ఏడు. అవి వస (కడుపులోబొడు� కి్రంద నుండెడి ఉలి% పొర వంటి కొ్ర వు్వ.) అసaకుU (రక�ము). మాంసము, మేధసుÕ (మెదడు), అసి్థ (ఎముక), మజ్జ (ఎముకల యందలి వేయ), శుక్రము (వీర�ము ) అనునవి.

నవదా్వరములు: ఇవి రెండు కను్నలు, రెండు చెవులు, రెండు ముకుU రంధ్యా్ర లు, నోరు, ఉవస్థ , గుదము.

నేను: బుది� అహంకారములు చేరి ‘న్వేను’ అయె�ను. న్వేను అని పిలిచునటి+ అత్మలో, పరమాత్మకంటే లోపల నుండును. కావున న్వేను అనుటచే అహంబ్రహ్మసి్మ అని బోధించును గాని న్వేన్వే బ్రహ్మమని కాదు. ఇది అయిదుమయములకు లోనున్న చైతన�మే మన నిజస్వర్లూపము. ఇది యెల%పుaడు ఉండుటచే సతుe . జ్ఞాk నర్లూపమైనందున చితుe . దాని యందు పీ్రతి యుండుటచే ఆనంద ర్లూపమగుచున్నది.

92

ప్తురుష్కార్థములు: అనగా విద�, బిడ�లు మొదలగునవి కావలయునని కోరుట. ఇవి ధరా్మర్థకామమోక్షములని నాలుగు విధములు 1. ధర్మము: అనగా ప్రపంచమును ధరించునది అని ఆర్థము. దీనిపై ఆధ్యార పడిన దానికి బుడము అని అనెదరు. అనగా సజ్జనాచరిత మార్గమును తపaని వాడని అర్థము. ఈ లోకమున వాటిని పరలోకమున అనుభవమునకు వచు� ఫలితమిది. దీనికి మ్లూలము వేదము. మను ధర్మ శ్యాస్త్రములు ముఖ�ము. ఇది జీవులందు వ�క�మగునపుడు గుణములు మారును. 2. అర్థము: అనగా ఇలు% ఉదో�గాదులు కావలయునని కోరుట. ఇది జీవతమునకు పనికి వచు� ప్రయోజనకర సముదాయము ధర్మ అర్థకామములు ఐహికజీవితమునకు సంబంధించినవి. అందుచే వీనిని తి్రవర్గములందురు. ధర్మ మార్గమున వితాe ర్జన చేయవలయును. 3. కామము: స్త్రీ్త్ర పురుషులకుండు అనో�నా�ను రాగము. 4. మోక్షము: మోక్షమును పొందుటయే పురుష్టార్థము. దీనిని సాధించుటకు ఓమ్ అను ప్రణవమును జపింపవలయును. ఇది జ్ఞాk నము వలన కలుగును.

ప&ణవము: ఓంకారమునకు ప్రణవమనిపేరు. ఇది పరబ్రహ్మ భావనకు వితeనము వంటిది. ఇది అకార చకార మకారములు కలిసి యేరaడినది. ఇది నిరు్గ ణ సుగుణ బ్రహ్మవాచకము. దీని యందే వేదమంతయు యిమిడి ఉన్నది. దీనిని ఉచ్ఛరించుటకు ఉచా్వసనిశ్యా్వసల దేహము కావలెను. ఆకారవాచు�డే బ్రహ్మయని ఉకారవాచు�డు విషు్ణ వని మకార వాచు�డు శివుడని జెపుaటచే నిది తి్రమ్లూరు� లను దెలిaనట%యినది.

వ్రమాణములు: అనగా తెలిసికొను సాధనములు అని అర్థము. ఇవి ప్రత�క్షము, అనుమానము, ఉపమానము, శబ�ము అని

93

నాలుగు విధములు. ప్రమాణమునకు 1) ద్రష+ (తెలుసుకొనువాడు) 2) దృశ�ము (తెలిసికొను పదార�ము) 3) దృషి+ (జ్ఞాk నము) అను మ్లూడు అంశములు గలవు. 1. ప్రత�క్షము. ఇంది్రయములచే విషమును తెలిసికొనుట. 2. అనుమానము (ఊహించుట) 3. ఉపమానము. తెలియని దానిని తెలిసినదానితో పోలు�ట. 4. శబ్దము. ప్రత�క్ష అనుమాన ప్రమాణమచే తెలియ సాధ�ముకాని విషయమును వేదము మ్లూలమున తెలిసికొనుట.

ప&స్కా్థ నత్రయము: అనగా ఉపనిషతుe లు, బ్రహ్మస్లూతములు, భగవదీ్గత అను గ్రంథములు. ఇవి వేదాంతమును తెలియుటకు మ్లూలకారణములు. 1. ఉపనిషతుe లు: అనగా అజ్ఞాk నమును నశింపజేసి బ్రహ్మమును పొందుట లేక గురు నమీపమున శిషు�డు రహస�ముగ న్వేరు�కొను విద� లేక అత్మతతe్వముతో నింపబడినదను అర్థములు గలవు. అందుచే నివి మోక్షమసంగు విద�యని భావము. మరియు వీనిని బ్రహ్మవిద�యని గ్లూడ అందురు. ఇవి శ్రవణర్లూపమున తతe్వమును బోధించును. ఇందు ప్రధ్యానములైన విషయములు ఉపదేశములు. వీని అని్నంటి సారాంశము అఖండమైన ఆత్మవొకUటే. ఈ ఉపనిషతుe లు 108 గలవు. అందు ముఖ�మైనవి పది. అవి ఈశ్యావాసో�ప, కేనోప, కఛోప, ప్రశో�ప, ముండక, మ్లూండ్లూక, త్మైతeరీయ, ఒతeరీయ, ఛాందోగ�, బృహదారణ�కోపనిషతుe లనెడివి. ఇవి చాలా కాలము కి్రందట వా్ర య బడినను అందలి విషయములు మనకు దగ్గరగ నున్నవియే. అవి జ్ఞాతికి అతీతమై మనుజుని యొకU అనుభవములను తెలిa వానినెల% ప్రకాశింపజేయును. 2. బ్రహ్మ స్లూత్రములు: వీనిని బాదరాయణుడు రచించెను. ఇందు ఒకొUకU అధ్యా�యమున నాలుగుపాదముల వంతున, నాలుగు అధ్యా�యములు గలవు. ఇవి అని్నయు మనకు మానవ ర్లూపమున దెలుపును. ఇందలి మొదటి

94

అధ్యా�యము ప్రమాణములతో బ్రహ్మకారణత్వమును, రెండవ అధ్యా�యమున పూర్వపక్షముల ఖండించి కారణత్వమును నిలుపును. మ్లూడవ అధ్యా�యమున బ్రహ్మమును ధ్యా�నింపవలసిన విషయమును, నాలుగవ అధ్యా�యమున ఉపాసనకు ఫలము అరి�రాదిమార్గమే పరమపదపా్ర పిeకి తోవయనును. 3. భగవదీ్గత: దీనిని శీ్రకృషు్ణ డు అరు్జ నకు బోధించెను. ఇది అనుభవర్లూపము, నిధి ధ్యా�సలకు ముఖ�ము. అందు 18 అధ్యా�యమందలి 66 శో% కమును చరమ శో% క మందురు. ఏలయన అని్న ఊపాయములకన్న నిది చివరి ఉపాయమును సులభముగ కార�మును సాధించుటకు అనువుగ నుండును.

బంధములు: బంధత్రయము వార్థకా�ది వా�ది మృతు� భయములు లేక మోక్ష సామాD జ� పట+ భద్రత గలిగించును. ఇవి మ్లూడు రకములు. 1. జలంధర బంధములు: కంఠము సంకుచితము చేసి గడ�మును హృదయము నందు సా్థ పించు దానికి పేరు. 2.

ఉధ్యా�న బంధము: ప్రయత్న విశేషమువలన నాభి ప్రదేశమును వెనుక ప్రకUగా లాగుట. 3. మ్లూల బంధము: వేగముగా ఆధ్యారమును సంకుచతము చేయుట. పై మ్లూటిచే పా్ర ణము సుషుపిe నాడి యందు చేరును.

బీజాక్షరములు: 'ఇ' శకి� బీజము. 'యం' వాయు బీజము. 'రం' అగి్నబీజము. 'లం' ధరాబీజము. 'రం' అగి్న బీజము. 'లం' పృధీ్వబీజము. 'హం' ఆకాశ బీజము. య ర ల వ శ ష స హ ళ క్ష అనునవి వా�పక బీజములు. ఈ బీజ్ఞాక్షరములను యంత్రములందుపయోగించి రుగ్మతలను బోగొట+వచు�ను. ఈ బీజ సంపుటచే మంత్రములను క్లూరి� జపమొనరించిన కార�సిధిE పొందనగును.

95

భ్రమ: అనగా అనుకొనుట. కోపముచే నరములు బలహీనములై భయము గలిగి దాని వలన భ¬మ గలుగును.

భా్ర ంతి: ఉన్నది లేనటు% , లేనిది ఉన్నటు% తలచుట. దీని గుణము ఉన్న దానిని కపిaపుచి�, లేని దానిని ఆరోపించును. ఇవియే ఆవరణ నిక్షేపణ శకు� లు.

మమకారము: అనగా నాది నావారు అను భావము. ఇది దైన�మునకు కారణము. మమకారదోషము వలన బుది� నశించును.

మాయ: శంకరాచారు�లు మాయ అజ్ఞాk నములు ఒకే పదార్థమని, జ్ఞాk నము ప్రత�గాత్మ స్వర్లూపము అనగా రామానుజ్ఞాచారు�లు జ్ఞాk నము అవివేకము మాయ భగవంతుని శకి� రెండు వేరునిరి. మాయ భగవదాశి్రతము. అజ్ఞాk నము జీవాశి్రతము.

మిధ్య: లేకుండినను రజు్జ సరaము వలె ఉన్నటుల తోచునది. అసతుe కాదు. ప్రతిబింబము. ఉదాహరణకు జగము మిధ� అనగా లేనిది ఉన్నటు% కనబడుట.

ముద]లు: ఇవి ఖేచరి, భ్లూచరి, మధ�మ, షణు్మఖి, శ్యాంభవి అని అయిదు విధములు. 1. ఖేచరి: కను్నలు తెరిచి కాని, మ్లూసికొని గాని భ్లూమధ�మమున దృషి+ని నిలుపుట. 2. భ్లూచరి: కను్నలు కదపక ముకుUకు చివర దృషి్ణని నిలుపుట. 3. మధ�మ: ముకుUకు మధ� చ్లూపునును అంతర%క్ష్యమందు మనసు నిలుపుట. 4. షణు్మకి: కను్నలు, నాసిక, కర ్ణ రంధ్రములు మ్లూసి భ్లూ¬ మధ� లక్ష్యమును నిలుపుట. 5. శ్యాంభవి: అంతర%క్ష్యము బాహ�దృషి్ణ కలిగినచో వికారమును నదిమిపటు+ ట.

యోగము: యోగమున్వే తాంత్రక వాదమందురు. యోగసిది� ఉతాÕహము, సాహసము, ధైర�ము, తతe్వజ్ఞాk నము నిశ�యమానమ సంగపరితా�గము వలన కలుగును. అభా�సము చేతన్వే యోగసిది�

96

కలుగును గాని యితరతా్ర గలుగదు. యైగి ఆచరింపదగిన జ్ఞాk నభ్లూమికలు యేడు కలవు. అవి 1. సుఖేచ్ఛ- వివేక వైగల�ములతో గ్లూడిన శ్రమదమాది పూర్వకమైన తీవ్రమైన మోక్షత్వము. 2. విచారణ – శ్రమణమనన లక్షణములు గలది. 3. తను మానసి – అవేశ్యార్థముల విడిచి మనసు ఒకే వృతిe యందు ఉండు దానికి పేరు. 4. సతాe ్వసతిe అంతఃకరణమున అహం బ్రహా్మసి్మ అని అనుకొనుట. 5. అసంసక� – పై నాలుగింటి యందు కోరిక లేకుండుట. 6. పరార్థభావిని – పరబ్రహ్మమును తపa యితర వసుe వులను భవింపకుండుట. 7. తురీయము – యోగి తాను పేలUనడు. ఇతరులు లేపినను మేలొUనడు.

విషయములు: ఇంది్రయములకు గోచరించు శబ్ద , సaరú, ర్లూప, రస, వాసనలు.

వేదములు:— వేదమన తెలియజేయునది అని అర్థము. ఇవి ఋక్స్, యజు, సామ, అధర్వణములని నాలుగు. ఇవి భారతీయులకు పురాణ ఇతిహాసములకంటె అతి పా్ర చీనములైనవి. ఇందలి వాక�ములు రెండు విధములు. 1. మంత్రము అనగా ఇటు% చేయవలయునని మాత్రమే బోధించును. 2. బ్రహ్మణము కర�, దేవతా ఫలము మొదలగు విషయములను బోధించును. ప్రత�క్ష అనుమాన ప్రమాణములచే తెలియసాధ�ముకాని విషయములను ఈ వేదములు చెపుaటచే వీనిని అపౌరుషేయములనబడును. అనాది, నిత�ము. ఇవి శు్ర తికాని గ్రంధము కాదు. 1. ఋగ్నే్వదము: ఇందు పది రోజుల యుద�ము వరి ్ణంపబడినది. నిరంతరము పోరాటము సాగెను. పరిపాలనా వ�వస్థ పా్ర ర్థనలు యజkయాగాదులను గ్లూరి� తెలుపును. 2. యజుర్వే్వదము: యజkములు చేయు విధమును దెలుపును. 3. సామ వేదము: ఋగ్నే్వదమున గల విషయమును గీతములుగ పాడు

97

విధమును దెలుపును. 4. అధర్వణ వేదము: ఆరు�లు మత విశ్యా్వసము వా�దుల నివారణకు చర�లు మొదలగు వానిని దెలుపును. ప్రతి వేదమున బా్ర హ్మణము, అరణ�కములు, ఉపనిషతుe లు గలవు. బా్ర హ్మణములు వేద మంత్రములు అర్థములను వివరించును. అరణ�కములందు వచన ర్లూపమనున గురుశిషు�ల మధ� జరిగిన తతe్వ సిదా� ంత చర�లను వివరించును. ఉపనిషతుe లు వేదాంత తతe్వమును దెలియ జేయును. ఇవని్నయు కలిపి శు్ర తియని పిలువబడును. వేదములు గ్రహించుటకు శిక్ష (ఉచా�రణ), కలaము (మజ్ఞాk దిప్రయోగము), వా�కరణము (భాష్టాన్వయబోధనము), నిరుక�ము (నిఘంటవు), చందసుÕ (గణాదిపదము), జ్యో�తిష�ము (తిధివారనక్షత్రములు) ముఖ�ము.

ఒకొUకU వేదము నుండి ఒక వాక�ము గైకొనబడినది. వీనికి మహావాక�ములని పేరు. అవి 1. ప్రజ్ఞాk నం బ్రహ్మ. ఇది ఋగ్నే్వదములోనిది. ప్రజ్ఞాk నమన ఇంది్రయాదులచే పొందు జ్ఞాk నము. బ్రహ్మ వలన చైతన�ము. ఇవి రెండు వేరువేరుగా కనిపించునను వసుe వు ఒకUటే. 2. అహం బ్రహ్మసి్మ. ఇది యజుర్వే్వదము లోనిది. అనుభవ వాక�ము. 3. తతe్వమసి. ఇది సామ వేదము నుండి గ్రహింపబడినది. ఇది ఉపదేశ వాక�ము. త్వమ్ అనగా భా¬ ంతి మ్లూలమున గలిగిన శరీరమగు నీవు. తత్ అనగా బ్రహ్మము అసి్మ అగుచునా్నను. 4. ఆయమాతా్మ బ్రహ్మ. ఇది యధర్వణవేదములోనిది. ఇది సమాపిeవాక�ము. పాలును నీరును వేరువేరుగ చేయలేక పోయునను హంస పాలను గో్ర లు విధమున మోక్షము గోరు వారు పరమాత్మను దరి్మంచి తరించెదరు.

వేదాంతము: ఇది పరమాత్మ చింతనను గ్లూరి� తెలుపును. దీని పఠనము సంసారదుఃఖమును నడుగంటించి మోక్షమును సిది�ంపజేయును. హింద్లూ వేదాంతము హైందవుల

98

జ్ఞాk నమునకు మచు�తునకలు. ఇందలి వేదఋుషుల స్లూకు� లు, ఉపనిషతుe ల ఉపదేశములు, బౌదు� ల తతe్వవిమరúనములు, శంకరుని విషయ ప్రతిపాదనలు, పాశ్యా�తు�లైన పే%టో, అరిష్టా+ టిల్, కాంతి, హెగల్ వంటి వారి పాశ్యా�త� వేదాంత అభిపా్ర యములకు మెరుగు పెటు+ న్వే కాని వారి అభిపా్ర యములకివి ఎన్నటికిని తీసిపోవు. హిందు వేదాంత మంతయు స్వతంత్ర ప్రతిపతిe గలిగిన శ్యాస్త్రమగుటచే ఈ శ్యాస్త్రముపై తకిUన యితర శ్యాస్త్రములు సహాయము కొరకు ఎదురుచ్లూడకుండగా, పాశ్యా�త� వేదాంతమంతయు ఇతర శ్యాస్త్రములపై ఆధ్యారపడియున్నది. ఈ శ్యాస్త్రమును నిర్లూ్మలింప ప్రయతి్నంచి అందు విఫలులైరి. హింద్లూ పాశ్యా�త� వేదాంతములందలి తారతమ�ములేవన-

హింద్లూ వేదాంతము పా్ర శ�త� వేదాంతము1 నిరాధ్యార అలోచనలు

గలది.1 శ్యాస్త్రములపై

ఆధ్యారపడినది2 కృతి్రమ మేనది.

సంయోగము గలది.2 విభజించి పరిశీలన

జేయును.3 ఆదరúపా్ర యమైనది. 3 వివరములతో గ్లూడినది.4 ఆత్మజ్ఞాk న సంబంధము

గలది4 అనుభవ విద�పై

ఆధ్యారపడును

శమాద్రిషట<ము:— 1. శమ (బహిరింది్రయ నిగ్రహము) 2. దమ (అంతరింది్రయ నిగ్రహము అనగా బ్రహ్మచర�ము. దీనిచే మేధ్యానాడి ఉతaన్నమగును). 3. ఉపరతి (నిగ్రహించిన ఇంది్రయములు నిలుచునటు% చేయుట) 4. తితీక్ష (శీతోష్ణములు, కష+ సుఖములు సహించుట). 5. సమాధ్యానము (బ్ర�హమున బుది�ని

99

నిలుపుట). 6. శ్రద� (శ్యాస్త్ర గురు వాక�ములందు సత�బుది� గలిగియుండుట)

శరీరము: స్లూ్థ ల స్లూక్ష� శరీరములకు గల భేదము. స్లూ్థ ల శరీరము స్లూక్ష�భ్లూతములచే చేయబడినది. స్లూక్ష� శరీరము స్లూక్ష� భ్లూతములచే చేయబడెను. స్లూ్థ లశరీరమును ఇంది్రయ గోళములుండగా వానిని నడిపించు ఉపకరణములు స్లూక్ష� శరీరమందున్నవి. అందుచే మరణానంతరము స్లూ్థ లశరీరమున గోళములున్నను అవి పనిచేయవు. అటులచే స్లూక్ష�శరీరమున ఉపకరణములున్నను గోళములు లేనందున పని చేయవు. స్లూ్థ ల, స్లూక్ష� శరీరములు వీడిపోకున్నంత వరకు ఇవి పనిచేయును. స్లూ్థ ల శరీరము జీవుని ఇలు% . స్లూక్ష�శరీరము కరా్మచరణమునకు, కర్మ ఫలాచరణకును నిలయము. స్లూ్థ లశరీరము కర్మల ననుసరించి జన్మ జన్మలకు వేరువేరగ నుండును. కాని స్లూక్ష�శరీరము జీవుని మోక్ష పర�ంతము మారుa చెందక ఒకటిగన్వే యుండును. స్లూ్థ ల శరీరమందుగల వేడిని స్లూక్ష�శరీరమునకు సంబంధించినడగుటచే మరణానంతరము స్లూ్థ లశరీరము చల%బడుచున్నది. స్లూ్థ లశరీరము కర్మలతో ముడివడుటచే అన్వేకములు. అటు% కాక స్లూక్ష�శరీరము జీవుని మోక్ష పర�ంతము ఒకటిగన్వే యుండును.

సంస్కా<రము: అవయవములందలి మాలిన�మును శుభ¬పరుచుట.

సత్: మ్లూడు కాలములందుండునది. అనగా ఏకముగా నున్న వసుe వు.

సాధన చతుష+యములు: ఇవి శ్రవణ, మనన, నిధి, ధ్యా�సలు.

సిదుP లు: వీనిన్వే ఐశ్వర�ములని విభ్లూతులని పిలిచెదరు. ఇవి ఎనిమిది. అవి 1. అణిమ (స్లూక్ష�మగుట) 2. మహిమ

100

(గొపaకాయుడగుట) 3. గరిమ (గొపaతనము పొందుట) 4. లఘిమ (తేలికయగుట) 5. పా్ర పిe (అనుకొననివి ఎదురగుట) 6. పా్ర కామ� (భ్లూమి మీద నుండియే ఆకాశము వరకు గల పదార�ములు కోరిన విధమున పొందుట) 7. ఈశత్వము (భ్లూతభౌతికములను సృషి+ సి్థతి లయ మోదించు శకి� గలిగియుండుట) 8. వశిత్వము (భ్లూత భౌతికములను సా్వధీము చేసికొనుట.)

ఇది వేదాంతామృతసారమను గ్రంధము సంపూర ్ణము.ఓం తత్ సత్.

101