DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 1

Veri Tabanı Yaşam Döngüsü ve MS Access

Yaşar TontaHacettepe Üniversitesi

Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DOK 322: Veri Tabanı Yönetim Sistemleri

Bazı slaytlar için kaynak: Ray R. Larson, School of Information Management and Systems, UC Berkeley http://sims.berkeley.edu/courses/is257/s04

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 2

Plan• Tekrar

• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü

• Access ve Diveshop Veri Tabanı

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 3

Plan• Tekrar

• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü

• Access ve Diveshop Veri Tabanı

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 4

Veri Tabanı Çevresi

CASE Araçları

VTYS

Kullanıcı Arayüzü

Uygulama Programları

HavuzVeri

Tabanı

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 5

Veri Tabanı Bileşenleri

VTYS===============

Tasarım araçlarıTablo YaratmaForm YaratmaSorgu yaratmaRapor yaratma

Prosedürel dil derleyicisi

(4GL)=============İşletim sırasında

Form işleyiciSorgu işleyiciReport Writer

Language Run time

KullanıcıArayüzü

Uygulamaları

UygulamaProgramlarıVeri

Tabanı

Veri tabanı:Kullanıcı verileriMetadataDizinlerUygulama Metadatasıİçerir

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 6

Terimler ve Kavramlar• Veri Tabanı• VTYS• Örgüt• Varlık• Özellikler• Veri değerleri• Kayıtlar• Dosya• Anahtar• Primer anahtar

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 7

Terimler ve Kavramlar• Veri sözlüğü• Veri yönetimi• Veri tabanı yönetimi• Veri hizmetçisi• Veri yöneticisi• Veri tabanı yöneticisi

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 8

Terimler ve Kavramlar

• Veri bağımsızlığı• Modeller

– (1) Veri tabanı görünümleri ya da düzeyleri• Kavramsal, mantıksal, fiziksel

– (2) VTYS türleri• İlişkisel, Hiyerarşik, Ağ, Nesne Tabanlı, Nesne

Tabanlı İlişkisel

• Metadata

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 9

Modeller (1)

KavramsalModel

MantıksalModel

Dış Model

Kavramsalgerekler

Kavramsalgerekler

Kavramsalgerekler

Kavramsalgerekler

Uygulama 1

Uygulama 1

Uygulama 2 Uygulama 3 Uygulama 4

Uygulama 2

Uygulama 3

Uygulama 4

Dış Model

Dış Model

Dış Model

İç

Model

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 10

Veri Modelleri (2): Tarihçe• Hiyerarşik Model (1960’lar ve 1970’ler)

– Programlama dillerindeki veri yapılarına benziyor.

Kitaplar(no, başlık)

Yayıncılar KonularYazarlar(ad, soyad)

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 11

Veri Modelleri (2): Tarihçe• Ağ modeli (1970’ler)

Verilerin tek girişini ve veri zincirleri boyunca dolaşma “bağlantıları” sağlar

Konular Kitaplar

Yazarlar

Yayıncılar

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 12

Veri Modelleri (2): Tarihçe• İlişkisel Model (1980’s)

– Veriler için kavramsal olarak basit bir model; veriler, ilişkiler (“tablolar”) olarak tanımlanır ve tüm veriler görülebilecek şekildedir

Book ID Title pubid Author id1 Introductio 2 12 The history 4 23 New stuff ab 3 34 Another title 2 45 And yet more 1 5

pubid pubname1 Harper2 Addison3 Oxford4 Que

Authorid Author name1 Smith2 Wynar3 Jones4 Duncan5 Applegate

Subid Subject1 cataloging2 history3 stuff

Book ID Subid1 22 13 34 24 3

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 13

Veri Modelleri (2): Tarihçe• Nesne Tabanlı Model (1990’lar)

– Veriyi ve işlemleri “Nesne” olarak kapsülleştirir

Kitaplar(no, başlık)

Yayıncılar KonularYazarlar(ad, soyad)

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 14

Veri Modelleri (2): Tarihçe• Nesne-İlişkisel Model (1990’lar)

– İlişkisel Modelin iyi bilinen özelliklerini Nesne Tabanlı özelliklerle birleştirir. Bunlar:

• Kullanıcı tanımlı veri türleri• Kullanıcı tanımlı fonksiyonlar• Kalıtım ve alt sınıflar

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 15

Plan• Tekrar

• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü

• Access ve Diveshop Veri Tabanı

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 16

Veri Tabanı Sistemi Yaşam Döngüsü

Büyüme, Değişim ve

Yaşatma6

İşlemler5

Entegrasyon4

Tasarım1

Dönüştürme3

Fiziksel Yaratım

2

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 17

“Cascade” GörünümüProje saptama

ve seçimi

Proje başlatmaVe planlama

Analiz

Mantıksal tasarım

Fizikseltasarım

Kurulum

Yaşatımbkz Hoffer, s. 41

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 18

Tasarım

• Örgütün gereksinimlerini belirleme• Veri tabanı Kavramsal Modelini

geliştirme– Varlık-İlişki diyagramı tekniklerini

kullanarak• Veri Sözlüğü inşa etme• Mantıksal Modeli geliştirme

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 19

Fiziksel Yaratım

• Veri tabanı Fiziksel Modelini geliştirme– Veri formatları ve türleri– Dizinlerin belirlenmesi, vs..

• Prototip veri tabanının yüklenmesi ve test edilmesi

• Güvenlik, gizlilik ve erişim denetimlerinin kararlaştırılması ve kurulması

• Tutarlılık sınırlamalarının kararlaştırılması ve kurulması

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 20

Dönüştürme• Yeni veri tabanını kullanmak için mevcut

veri setlerini ve uygulamalarını dönüştürme– Eski verileri yeni formatlara dönüştürmek için

programlar ve dönüştürme programcıkları (utility) gerekebilir

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 21

Entegrasyon• 3. Adımla örtüşür• Yeni veri tabanına dönüştürülmüş ve yeni

uygulamaların entegrasyonu

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 22

Büyüme, Değişim ve Yaşatma

• Değişim, bir yaşam biçimidir– Uygulamalar, veri gerekleri, raporlar vs. yeni

gereksinimlere göre değişir– Veri tabanı ve uygulamaların değişiklik

gereksinimlerini karşılaması için değiştirilmeleri gerekir

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 23

Yaşam Döngüsünün Bir Başka Görüntüsü

İşlemler5

Dönüştürüm3

Fiziksel Yaratım

2Büyüme, Değişim

6

Entegrasyon4

Tasarım1

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 24

Plan• Tekrar

• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü

• Access ve Diveshop Veri Tabanı

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 25

Test Veri Tabanı

• DiveShop veri tabanı dalış takımları satan ve dalış turları düzenleyen bir işletme hakkında bilgiler içermektedir. Bu işletme:– Belli güzergahlardaki çeşitli dalış noktalarına

geziler düzenlemektedir – Dalış noktalarının belirli özellikleri vardır:

• Deniz yaşamı türleri• Diğer özellikler (örneğin batık gemiler)

– Belli geziler için müşterilere dalış teçhizatı kiralamakta ve satmaktadır.

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 26

Varlık-İlişki Diyagramları• Varlık-İlişki diyagramları veri tabanı

tasarımında kullanılan temel araçlardan biridir

• Varlık-İlişki diyagramlarını daha sonra ayrıntılı olarak inceleyeceğiz

• Varlık-İlişki diyagramları Varlıkları (dikdörtgenler) ve özelliklerini (elipsler) ve varlıklar arasındaki ilişkileri (baklava dilimleri) gösterir

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 27

Diveshop Varlıkları: SITES

Destinationno

Site no

Site Name

SiteNotes

SiteHighlight

DistanceFrom Town (M)

DistanceFrom Town (Km)

Skill Level

Visibility(ft)

Depth (m)

Depth (ft)SITES

Visibility (m)Current

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 28

Diveshop Varlıkları: DIVECUST

Name

Customer no

Street

State/ProvCity ZIP/PostalCode

Country

First Contact

PhoneDiveCust

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 29

Diveshop Varlıkları: DEST

Destinationname

Destination no

Avg Temp (F)

SpringTemp (F) Avg

Temp (C)Summer

Temp (C)SummerTemp (F)

TravelCost

WinterTemp (C)

FallTemp (F)

FallTemp (C)Dest

WinterTemp (F)

Accommodations

Body ofWater

NightLife

SpringTemp (C)

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 30

Diveshop Varlıkları: BIOLIFE

Category

Species no

CommonName

Length(cm)

SpeciesName

Length(in)

Notesexternal

GraphicexternalBioLife

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 31

Diveshop Varlıkları: SHIPWRCK

Site no

Ship Name

Category

InterestType Tonnage

Length (ft)

Beam(m)

Beam(ft)

Length(m)Shipwrck

Cause

Commentsexternal

DateSunk

Passengers/Crew

Graphicexternal

Survivors

Condition

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 32

Diveshop Varlıkları: DIVESTOK

Description

Item No

EquipmentClass

ReorderPoint

On Hand Cost

SalePrice

DiveStok RentalPrice

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 33

Diveshop Varlıkları: DIVEORDS

CustomerNo

Order no

SaleDate

ShipVia

DestinationCCExpDate

CCNumber

PaymentMethodDiveOrds

No ofPeople

VacationCost

ReturnDate

DepartDate

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 34

Diveshop Varlıkları : DIVEITEM

Item no

Order no

Rental/Sale

Qty

Line NoteDiveItem

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 35

Diveshop Varlıkları: BIOSITE

SpeciesNo

SiteNo

BioSite

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 36

Diveshop Varlıkları: SHIPVIA

Ship Via

ShipCost

ShipVia

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 37

DiveShop Varlık-İlişki (ER) Diyagramı

CustomerNo

ShipVia

Dest

Sites

BioSite

ShipVia

ShipWrck

BioLife DiveStok

DiveItem

DiveOrds

DiveCust

CustomerNo

ShipVia

OrderNo

OrderNo

ItemNo

ItemNo

DestinationName

Destination

SpeciesNo

Site No

Destinationno

Site No

Destinationno

SpeciesNo

Site No

1

1

1

1

1

1

1/n

1

1n

n

n

n

n

n

n

n

1

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 38

DiveShop Ödevi (ders programından bağlantı var)

• Delaware adlı batık geminin tonaj kapasitesi ne kadardı? • Karen Ng adlı müşterinin adresi nedir? • Hangi güzergahlarda (destinations) ve yerlerde (sites)

Benekli Kartal (Spotted Eagle Ray) bulabilirsiniz? • Palancar Reef (site) hangi güzergahtadır? • Lorraine Vega adlı müşteri gezide hangi yerlerde (sites)

dalış yapabilir? • Keith Lucas seçtiği gezide batık gemi görmek

istemektedir. Gittiği yer doğru mu? • Richard Denning hangi dalış malzemelerini alıyor? • Louis Jazdzewski’nin kiraladığı malzemelerin fiyatı ne

kadardır?

DOK 322 – Spring 2005 2005.02.28 - SLIDE 39

DiveShop ödevi• Dersin web sayfasından indirilebilir• Her soru için MS Access’de bir sorgu

yaratın