Wprowadzenie do finansów publicznych

Finanse publiczne = finanse sektora publicznego

Znaczenie regulacji prawnej

Finansowanie: daniny v. przychody ze sprzedaży

Charakter planowania finansowego

Dostarczanie dóbr publicznych

Świadczenie tzw. usług społecznych

Monopole naturalne

Nierówny dostęp do informacji

Efekty zewnętrzne

Common pool resources

Wzrost gospodarczy (wysoki, stabilny, trwały)

Stabilizacja siły nabywczej pieniądza

Maksymalizacja zatrudnienia (bezrobocie na poziomie stopy naturalnego bezrobocia)

Równowaga bilansu płatniczego

Problem „kwadratury pięciokąta” – wzajemna niezgodność działań służących realizacji celów (np. krzywa Phillipsa)

Gesetz zur Förderung der Stabilität und des Wachstums der Wirtschaft (1967) par. 1: ◦ Bund und Länder haben bei ihren wirtschafts- und finanzpolitischen Maßnahmen die

Erfordernisse des gesamtwirtschaftlichen Gleichgewichts zu beachten. Die Maßnahmen sind so zu treffen, daß sie im Rahmen der marktwirtschaftlichen Ordnung gleichzeitig zur Stabilität des Preisniveaus, zu einem hohen Beschäftigungsstand und außenwirtschaftlichem Gleichgewicht bei stetigem und angemessenem Wirtschaftswachstum beitragen

TEU art. 2 ust. 3 ◦ The Union shall establish an internal market. It shall work for the sustainable

development of Europe based on balanced economic growth and price stability, a highly competitive social market economy, aiming at full employment and social progress, and a high level of protection and improvement of the quality of the environment. It shall promote scientific and technological advance.

◦ It shall combat social exclusion and discrimination, and shall promote social justice and protection, equality between women and men, solidarity between generations and protection of the rights of the child.

◦ It shall promote economic, social and territorial cohesion, and solidarity among Member States.

◦ It shall respect its rich cultural and linguistic diversity, and shall ensure that Europe’s cultural heritage is safeguarded and enhanced

ILO i International Conference of Labour Statisticians

Convention C/160 concerning Labour Statistics, 1985

Resolution concerning statistics of the economically active population, employment, unemployment and underemployment (13th ICLS, 1982)

Resolution concerning the measurement of underemployment and inadequate employment situations (16th ICLS, 1998)

Guidelines on the implications of employment promotion schemes on the measurement of employment and unemployment (14th ICLS, 1987)

Guidelines concerning the treatment in employment and unemployment statistics of persons on extended absences from work (16th ICLS, 1998)

Aktywni zawodowo (pracujący i bezrobotni) – EAP (labor force , currently active population); miara alternatywna – usually active population

Bierni zawodowo (niepracujący i nieposzukujący pracy – zniechęcenie, nauka, obowiązki rodzinne, choroba, niesprawność, niechęć do pracy)

Standardowy limit wieku (15 lat) może być różny w różnych krajach

Wskaźnik zatrudnienia: mianownik ludność w wieku 15-64

Eurostat - Data Explorer

Współczynnik aktywności zawodowej – udział aktywnych zawodowo w ludności powyżej 55 roku

Osoby powyżej limitu wieku ustalonego dla potrzeb EAP, które w ciągu określonego krótkiego okresu były ◦ (a) zatrudnione za wynagrodzeniem i pracowały (a1) lub

(a2) nie pracowały (niekoniecznie formal job attachment) ◦ (b) samozatrudnione i pracowały (b1) dla zysku lub

korzyści rodziny albo (b2) nie pracowały będąc związane z przedsiębiorstwem (business, gospodarstwo, usługi)

Koncepcja „wykonywania pracy” odpowiada granicy produkcji w rachunkach narodowych

Przeciwieństwem „total lack of work” jest „some work” (wystarczy 1 godzina w okresie referencyjnym)

Volume of employment a employment head count Zatrudnienie a niewystarczające dochody

Osoba powyżej limitu wieku ustalonego dla potrzeb mierzenia EAP, która w okresie referencyjnym: ◦ była (a) „bez pracy” (poza nie była zatrudniona ani

samozatrudniona)

◦ była zdolna (b) do świadczenia pracy (current availability for work)

◦ (c) poszukiwała pracy, tzn. podejmowała określone czynności w określonym okresie w celu zatrudnienia lub samozatrudnienia

Wyjątek – future starters

Eurostat - Data Explorer

Underemployed – osoba, która w okresie referencyjnym: ◦ Chciała świadczyć dodatkowe godziny pracy

◦ Była zdolna do wykonywania dodatkowych godzin pracy

◦ Przy czym całkowita liczba godzin przepracowanych była niższa od określonego poziomu (w praktyce najczęściej 40 lub 35)

Underemployment in volume and in head counts

Inadequate employment – sytuacja w której zatrudniony chce zmienić pracę wskutek określonych przyczyn

Trzy podstawowe typy ◦ Skill related

◦ Income related (organizacja pracy, produktywność, wyposażenie, szkolenia, niewystarczająca infrastruktura)

◦ Inadequate employment related to excessive hours

BAEL: osoba w wieku 15–74, która w okresie badanego tygodnia nie pracowała, aktywnie poszukiwała pracy w ciągu ostatnich 4 tygodni przed badaniem i była gotowa do podjęcia pracy w przeciągu 2 tygodni następujących po tygodniu badania

Bezrobocie rejestrowane (oficjalne) – osoba w wieku 18–59/64, niezatrudniona i niewykonująca pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia pracy, nie ucząca się w szkole (z wyjątkiem szkół dla dorosłych i wyższych w systemie wieczorowym i zaocznym), nie posiadająca prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, nie będąca właścicielem gospodarstwa rolnego oraz nie uzyskująca dochodów w wysokości przekraczającej miesięcznie połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej

Bezrobocie a liczba osób „w szczególnej sytuacji na rynku pracy”

Materiały Usługi obce Wynagrodzenia i

pochodne Amortyzacja - Wzrost zapasów Koszty finansowe Zysk przed

opodatkowaniem

Przychody ze sprzedaży

Przychody finansowe Dochód na sprzedaży

aktywów trwałych

Wynagrodzenia i pochodne

Amortyzacja

Odsetki zapłacone - odsetki otrzymane

Zysk przed opodatkowaniem

- Dywidendy otrzymane

- Dochód na sprzedaży aktywów trwałych

Produkt brutto ◦ Przychody ze sprzedaży ◦ Wzrost zapasów wyrobów

gotowych ◦ Wzrost produkcji w toku

- Zużycie pośrednie ◦ materiały ◦ usługi obce ◦ - wzrost zapasów

surowców

Produkcja + Import + Podatki od produktów - Dotacje do produktów

=

Zużycie pośrednie + Spożycie + Tworzenie kapitału b. + Eksport

Czyli:

Produkcja - Zużycie pośr. + Podatki od produktów – Dotacje do

produktów

=

Spożycie + Tworzenie kapitału brutto + Eksport - Import

Produkcja – Zużycie pośrednie = Wartość dodana (value added)

=

Wynagrodzenia + nadwyżka operacyjna + podatki od produkcji

Statistics from F to K - Beta version

Dochód Narodowy Brutto

= PKB + pierwotne dochody zagraniczne rezydentów - pierwotne dochody krajowe nierezydentów

Dochody pierwotne

Problem „dojeżdżających do pracy”

Porównania w czasie (chain linking - indeks Fishera) i porównania w przestrzeni (PPS)

GNI per capita, PPP (current international $)

Przedsiębiorstwa

Instytucje finansowe

Gospodarstwa domowe

Instytucje non-profit świadczące usługi na rzecz gospodarstw domowych

Sektor publiczny

Sektor publiczny

Instytucje finansowe

NPISH

Gospodarstwa domowe

daniny transfery

dobra publiczne

usługi społeczne

Przedsiębiorstwa

praca wyroby, usługi

Pakt stabilności i rozwoju

Deficyt sektora gg do PKB

Dług sektora gg do PKB

Poziom inflacji

Poziom długoterminowych stóp procentowych

Ustalenie kursu waluty krajowej w euro

Rola systemu rachunkowości społecznej (ONZ, IBRD, IMF – SNA, UE – ESA ‘95)

Eurostat - Data Explorer

Art. 121 i 126 Traktatu

Protokół w sprawie EDP i wykonawcza regulacja 479/2009,

Rezolucja Rady w sprawie Paktu, Amsterdam 1997

Dwa „ramiona” Paktu: ◦ „ramię prewencyjne” - regulacja 1466/1997

◦ „odstraszacz” - regulacja 1467/1997

Ekonomiczna koncepcja sektorów gospodarki

SNA i ESA ’95

Pojęcie jednostki instytucjonalnej

Pojęcie podmiotu publicznego i kontroli

Kryteria zaliczania do sektora publicznego Czy dana jednostka jest jednostką

instytucjonalną? Czy dana jednostka jest podmiotem

publicznym? Czy dana jednostka jest „other non-market

producer”?

Udziałem w zatrudnieniu?

LABORSTA Internet: Public Sector Employment (E)

Udziałem w wartości dodanej?

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database

Udziałem podatków w PKB?

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\EU\taxation trends 2009.pdf

Udziałem wydatków w PKB?

Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table

1996 1998 2000 2002 2004 2006

Czech Republic 42.6 43.2 41.8 46.3 45.1 43.6

Germany 49.3 48.0 45.1 48.1 47.1 45.4

Estonia 42.3 39.5 36.5 35.6 34.1 33.0

Spain 43.2 41.1 39.1 38.9 38.9 38.6

France 54.5 52.7 51.6 52.6 53.2 53.4

Italy 52.5 49.2 46.2 47.4 47.7 50.1

Hungary 52.6 52.8 46.5 51.3 48.9 51.9

Netherlands 49.4 46.7 44.2 46.2 46.1 46.1

Poland 51.0 44.3 41.1 44.2 42.6 43.9

Portugal 43.7 41.8 43.1 44.3 46.5 46.4

Sweden 64.1 59.6 56.2 56.9 55.6 54.3

United Kingdom 42.9 40.2 39.8 41.8 43.3 44.6

Norway 48.5 49.1 42.3 47.1 45.4 40.6

Central government

State government

Local government

Social security funds

Uwaga: NFZ i FP klasyfikowane są w S.14

Organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały

Państwowe JB, ZB i GP i fundusze celowe (z wyjątkiem FP) Państwowe szkoły wyższe Jednostki badawczo-rozwojowe Państwowe SPZOZ Państwowe instytucje kultury PAN i jej jednostki organizacyjne Agencje wykonawcze Instytucje gospodarki budżetowej Państwowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw

w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków, spółek, instytutów badawczych

Jednostki państwowe – jednostki, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest organ administracji rządowej albo inna jednostka zaliczana do podsektora rządowego

1996 1998 2000 2002 2004 2006

Czech Republic 34.3 32.7 31.1 34.6 32.2 30.4

Germany 14.1 14.1 11.7 14.3 14.2 14.1

Estonia : : 27.9 27.1 25.5 24.9

Spain 24.0 21.7 20.3 16.2 15.7 14.9

France 25.3 24.2 23.3 23.7 23.8 22.3

Italy 35.6 29.4 26.2 27.2 26.4 28.4

Hungary 35.8 34.1 29.3 33.3 31.5 35.9

Netherlands 28.1 26.5 25.0 27.0 26.9 26.8

Poland 37.3 28.0 22.9 25.5 24.6 25.0

Portugal 31.1 29.3 29.5 29.7 31.6 30.9

Sweden 37.1 34.7 32.1 31.3 30.6 29.9

United Kingdom 40.1 36.9 36.3 38.3 39.7 41.1

Norway 37.5 37.5 32.6 38.5 36.0 32.5

JST i ich związki

Samorządowe JB, ZB i GP i fundusze celowe Samorządowe SPZOZy

Samorządowe instytucje kultury

Samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek (?)

Jednostki samorządowe – jednostki, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest JST

1996 1998 2000 2002 2004 2006

Czech Republic 12.2 9.8 9.6 11.0 12.6 12.0

Germany 8.0 7.4 7.3 7.3 7.1 7.2

Estonia : : 8.5 9.7 8.9 8.4

Spain 5.8 6.1 6.0 6.0 5.9 6.2

France 10.0 9.5 9.7 10.0 10.7 11.1

Italy 13.3 13.7 14.1 14.9 15.5 15.6

Hungary 12.8 13.0 11.6 12.9 12.7 12.9

Netherlands 16.7 15.7 15.7 16.3 16.2 15.4

Poland 15.9 9.8 13.4 13.5 12.9 13.5

Portugal 5.0 5.2 6.0 6.4 5.9 6.0

Sweden 24.7 25.1 23.8 25.2 24.5 24.4

United Kingdom 11.6 11.0 11.7 12.1 12.7 12.9

Norway 17.7 18.5 16.1 14.8 14.3 12.8

ZUS Fundusze zarządzane przez ZUS: FUS (emerytalny, rentowy, chorobowy, wypadkowy,

rezerwowe dla ubezpieczeń rentowych, chorobowego i wypadkowego)

Fundusz Rezerwy Demograficznej KRUS Fundusze zarządzane przez KRUS: Fundusz składkowy (ubezpieczenie wypadkowe,

chorobowe, macierzyńskie) Emerytalno-rentowy (ubezpieczenie emerytalno-rentowe i

zdrowotne) Administracyjny (i motywacyjny w ramach odpisu na

fundusz administracyjny, naliczanego z funduszu składkowego)

Prewencji i rehabilitacji

NFZ

Narodowy Fundusz Zdrowia - BIP - Finanse NFZ

1996 1998 2000 2002 2004 2006

Czech Republic 5.4 5.3 5.3 5.8 5.7 5.4

Germany 21.4 21.1 21.1 21.7 21.2 20.2

Estonia : : 4.3 3.9 4.3 3.9

Spain 17.5 16.6 16.1 12.2 11.6 11.4

France 23.9 23.4 22.9 23.7 24.3 24.4

Italy 18.7 16.9 16.7 16.1 17.0 17.3

Hungary 14.4 14.2 13.4 14.7 15.2 15.9

Netherlands 16.8 15.7 14.9 15.8 16.5 17.2

Poland 16.0 15.2 19.2 20.1 17.9 16.8

Portugal 12.5 12.8 13.1 13.8 15.2 16.0

Sweden 6.6 5.4 8.3 6.4 6.4 6.2

United Kingdom - - - - - -

Norway - - - - - -

Eurostat - Data Explorer

Reguła wydatkowa ◦ Belki 2001: inflacja + 1pp

◦ Kołodki 2003: poniżej wzrostu PKB

◦ 2010: inflacja + 1 pp w zakresie wydatków elastycznych (wynagrodzenia, pochodne, inne wydatki bieżące, dotacje, wydatki majątkowe)

-50000

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

S1311r S1313s S1314us

NVA

wynagrodzenia

dotacje

odsetki

inwestycje

wynik

wydatki

dochody

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

S1311c S1313s S1314us

VAT

akcyza

nieruchomości

biznes i licencje

dochód ind.

dochód korp.

wygrane

ct

składki

Konsolidacja:

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\2011 draft budget\Justification\20 Tablica 3. Zestawienie dochodów i wydatków sektora fin publ.pdf

Przejście na accrual accouting:

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\Public debt\EDP report PL 2010_04.pdf

Rozchody/Wykorzystanie Przychody/Zasoby

Rachunek produkcji

- Zużycie pośrednie Produkcja globalna

- Umorzenie majątku trwałego

= Wartość dodana netto

Rachunek tworzenia dochodów

- Wynagrodzenia Wartość dodana netto

- Pozostałe

= Nadwyżka operacyjna netto

Rachunek pierwotnego podziału dochodów

- Odsetki i inne dochody z tytułu własności Nadwyżka operacyjna netto

+ Podatki związane z produkcją i importem

+ Pozostałe

= Saldo rachunku pierwotnego podziału (dochody pierwotne)

Rachunek wtórnego podziału dochodów

- Świadczenia społeczne Saldo rachunku pierwotnego podziału

- Pozostałe + Bieżące podatki od dochodów i majątku

+ Składki na ubezpieczenia społeczne

+ Pozostałe

= Dochody do dyspozycji netto

Rachunek wykorzystania dochodów do dyspozycji

- Spożycie Dochody do dyspozycji netto

= Oszczędności netto

Rachunek kapitałowy

- Transfery kapitałowe Oszczędności netto

- Akumulacja + Transfery kapitałowe netto

= Nadwyżka netto (net lending)/Deficyt netto (net borrowing)

..\..\..\..\Mike's edu\SNA, ESA & NIPA\Statistics\GUS\PUBL_rn_niefin_rach_kwart_wg_sekt_instytuc_2005-2010.xls

..\..\..\..\Mike's edu\SNA, ESA & NIPA\Statistics\GUS\sector accounts (sequence of) Poland 1995-2008.xls

P.11 Market output

P.12 Output for own final use

P.131 Payments for the other non-market output

D.2 Taxes on production and imports

D.39 Other subsidies on production, receivable (use)

D.4 Property income

D.5 Current taxes on income, wealth, etc.

D.61 Social contributions

D.7 Other current transfers

D.9 (1) Capital transfers

P.2 Intermediate consumption P.5 Gross capital formation D.1 Compensation of employees D.29 Other taxes on production D.3 Subsidies, payable (resource) D.4 Property income D.5 Current taxes on income, wealth,

etc. D.62 Social benefits other than social

transfers in kind D.6311 + D.63121 + D.63131 Social transfers in kind related to

expenditure on products supplied to households via market producers

D.7 Other current transfers D.8 Adjustment for the change in net

equity of households in pension funds reserves

D.9 Capital transfers, payable (resource) K.2 Acquisitions less disposals of non-

financial non-produced assets

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\Central budget\Analytical Perspectives - budget\2009\explanatory notes\34.IV Sektor finansów publicznych.pdf

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\Central budget\Analytical Perspectives - budget\2009\explanatory notes\41.Tablica 6_sektor.pdf

Ogólne zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych

Zasada uniwersalizmu Wyjątki od zasady uniwersalizmu: wydatki finansowane z kredytów udzielonych przez IFI, wydatki finansowane ze środków pochodzących z budżetu

UE, koszty ponoszone przez jednostki prowadzące działalność

gospodarczą, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz inne państwowe osoby prawne i samorządowe zakłady budżetowe

fundusze (celowe, wewnątrzbudżetowe) Zasada równości traktowania Zasada prowadzenia gospodarki finansowej na

podstawie planów

Dochody (RB), przychody (R) – prognozy Wydatki (RB), łączne rozchody (RB) – limity Koszty (R) mogą ulec zwiększeniu jeżeli zrealizowano przychody własne wyższe od

prognozowanych zwiększenie kosztów nie spowoduje zwiększenia dotacji z

budżetu oraz nie zmniejszy wielkości planowanych wpłat do budżetu albo zysków oraz planowanego stanu środków obrotowych na dzień 31 grudnia roku objętego planowaniem

Zmiany przychodów i kosztów wymagają dokonania zmian planów finansowych

Szczegółowość planów państwowych osób prawnych: przychody własne,

dotacje z budżetu państwa lub budżetów JST

koszty (wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń, odsetki od zobowiązań, majątkowe)

Zasada roczności w odniesieniu do planów finansowych

w odniesieniu do limitów wydatków

w odniesieniu do limitów zobowiązań

Jednostki sektora publicznego mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków lub kosztów, pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia, obligatoryjne wpłaty płatnika oraz płatności wynikające z zobowiązań zaciągniętych w latach

poprzednich PJB mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości kwot wydatków ujętych w zatwierdzonym planie finansowym, pomniejszonych o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz obligatoryjne wpłaty płatnika

Pojęcia budget authority i appropriation

Differentiated appropriations i non-differentiated appropriations w prawie europejskim

Zakres stosowania zasady w prawie krajowym Programy wieloletnie

Zapewnienie finansowania

Wykazy przedsięwzięć

PJB - zobowiązania z tytułu umów wieloletnich mogą być zaciągane tylko w wypadku, gdy umowy te uzasadnione są odpowiednimi programami prac i są zawierane zgodnie z terminami wprowadzonymi przepisami o zamówieniach publicznych; mogą być również zaciągane zobowiązania z tytułu umów, których realizacja w roku następnym jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i termin zapłaty upływa w roku następnym

JST – zobowiązania wieloletnie a WPF

Zakaz obejmowania/nabywania udziałów/akcji w spółkach oraz nabywania obligacji emitowanych przez podmioty inne niż SP lub JST

Wyjątki: JST oraz ich związki

Ograniczenia dotyczące lokowania wolnych środków osób prawnych będących jednostkami SFP w skarbowych papierach wartościowych w obligacjach emitowanych przez JST na rachunkach bankowych w bankach mających siedzibę na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej w formie depozytu u Ministra Finansów – na warunkach określonych w

umowie

Wolne środki - środki jednostki sektora finansów publicznych znajdujące się w jej dyspozycji, które nie są wydatkowane w określonym dniu na wykonywanie zadań oraz funkcjonowanie danej jednostki

Nakaz dokonywania lokat wolnych środków agencji wykonawczych, NFZ, państwowych osób prawnych i pfc (z wyjątkiem środków pochodzących z dotacji z budżetu) w formie depozytu u Ministra Finansów

Środki są przyjmowane w depozyt przez Ministra Finansów na czas oznaczony i podlegają zwrotowi zgodnie z dyspozycją danej jednostki sektora finansów publicznych

Obowiązek nie dotyczy środków w walutach obcych, które mogą być lokowane na rachunkach bankowych

Oprocentowanie: do 3 dni – stopa depozytowa NBP, 3-6 dni – 0,9 x WIBID 1t, od 7 dni – 0,9 x WIBID dla danego okresu

Wydatki publiczne powinny być dokonywane ◦ w sposób celowy i oszczędny

◦ z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów

◦ w sposób umożliwiający terminową realizację zadań

◦ w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań

Każda jednostka działa na podstawie planu finansowego

Każda jednostka ma kierownika Kierownika jest odpowiedzialny za całość

gospodarki finansowej tej jednostki Kierownika może powierzyć określone obowiązki w

zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki; przyjęcie obowiązków powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym jednostki

Każda jednostka ma głównego księgowego

Zadania głównego księgowego ◦ prowadzenie rachunkowości jednostki ◦ wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi ◦ dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji

gospodarczych i finansowych z planem finansowym oraz kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych (kontrasygnata dokumentu operacji)

Kontrasygnata głównego księgowego oznacza, że ◦ nie zgłasza on zastrzeżeń do przedstawionej przez

właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem

◦ nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji

◦ zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki

Możliwe rodzaje ulg: ◦ Umorzenie (całości lub części)

◦ Odroczenie płatności (całości lub części)

◦ Rozłożenie na raty (całości lub części)

Zasady odrębne dla: ◦ Należności przypadających (1) organom administracji rządowej, (2)

PJB, (3) PFC, (4) powstałych w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych JST Organy uprawnione: MSP w odniesieniu do należności SP wynikających ze

stosunków prawnych, w zakresie których MSP jest właściwy; kierownik PJB w odniesieniu do pozostałych należności przypadających tej PJB, jeżeli wartość należności głównej nie przekracza kwoty 40 000 zł; dysponent PFC - w odniesieniu do należności tego PFC; dysponent części budżetowej - w pozostałych przypadkach; (4) zarząd JST

◦ Pozostałych należności cywilnoprawnych JST i jednostek podległych Organ uprawniony – organ wskazany w uchwale określającej zasady, sposób

i tryb stosowania ulg

Przesłanki umorzenia całości należności „państwowych” (głównych i ubocznych) ◦ ważny interes dłużnika lub interes publiczny ◦ uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się

kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne

◦ osoba fizyczna - zmarła, nie pozostawiając majątku albo pozostawiając majątek niepodlegający egzekucji, albo pozostawiając przedmioty codziennego użytku domowego, o wartości do 6000 zł

◦ osoba prawna - została wykreślona z właściwego rejestru przy jednoczesnym braku majątku, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie

◦ jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej - uległa likwidacji

Jeżeli jest wielu dłużników przesłanki muszą być spełnione względem każdego z nich

Dysponent części budżetowej lub dysponent PFC może wyrazić zgodę na niedochodzenie należności z tytułu umowy cywilnoprawnej, której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł

Pozostałe ulgi w zakresie należności „państwowych” (głównej i ubocznych) - umorzenie częściowe, odroczenie terminu spłaty całości lub części, rozłożenie na raty całości lub części ◦ wniosek dłużnika ◦ względy społeczne lub gospodarcze, w szczególności możliwości płatnicze

dłużnika oraz uzasadniony interes Skarbu Państwa

Przesłanki stosowania ulg w zakresie należności „samorządowych” ◦ ważny interes dłużnika lub interes publiczny

Szczegółowe zasady, sposób i tryb udzielania ulg w zakresie należności „samorządowych” oraz organ uprawniony powinny być określone w uchwale organu stanowiącego

Ulgi w zakresie należności samorządowych udzielane są zasadniczo na wniosek, a z urzędu w przypadkach odpowiadających przesłankom całkowitego umarzania należności „państwowych”

Kwoty dotacji podlegające zwrotowi

Należności z tytułu gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa i JST

Wpłaty nadwyżek środków obrotowych SZB

Wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych

Wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych

Należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich

Dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw

Pobrane przez JST dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych JST odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa

Pozostałe

Do spraw dotyczących publiczno-prawnych niepodatkowych należności budżetowych nieuregulowanych w UFP stosuje się przepisy kpa oraz odpowiednio przepisy działu III Ordynacji podatkowej

Należności uboczne: odsetki za zwłokę, opłata prolongacyjna

Rodzaje ulg w zakresie należności głównej i należności ubocznych: umorzenie w całości lub części odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty

Pierwszej instancji ◦ w stosunku do należności budżetu państwa - minister, wojewoda oraz inni

dysponenci części budżetowych, a w przypadku płatności w ramach programów finansowanych ze środków europejskich – IZ, IP, lub IW, będące JSFP, o ile IP (IW) ma stosowne upoważnienie od IZ (IP)

◦ w stosunku do należności budżetów JST – wójt (burmistrz, prezydent), starosta, marszałek województwa

Odwoławcze ◦ MF - od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez wojewodę

◦ IZ od decyzji wydanej przez IP lub IZ

◦ SKO – od decyzji wydanych w stosunku do należności JST

◦ organ wyższego stopnia - od decyzji wydanej przez inny organ lub innego dysponenta części budżetowej

Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub IZ nie służy odwołanie, strona może natomiast złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Na wniosek dłużnika: ◦ Ważny interes dłużnika lub interes publiczny

Z urzędu: ◦ Uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie

uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne

◦ Kwota zaległości nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym

◦ Kwota zaległości nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym

◦ Dłużnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, o łącznej wartości do 5 000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub JST oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności osoby trzeciej

Zobowiązania z tytułu niepodatkowych należności budżetu państwa podlegają, z urzędu lub na wniosek zobowiązanego, potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności zobowiązanego wobec Skarbu Państwa z tytułu: ◦ prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 kc lub prawomocnej ugody

sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 kc ◦ nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub

wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami ◦ odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie ◦ odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych

wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego ◦ odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej ◦ zamówień wykonanych przez zobowiązanego na rzecz PJB na podstawie umów zawartych w

trybie przepisów o zamówieniach publicznych, pod warunkiem że potrącenie jest dokonywane przez tego zobowiązanego i z tej wierzytelności

Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, odmowa potrącenia następuje w drodze decyzji

Potrącenie następuje z dniem złożenia wniosku, który został uwzględniony, względnie wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu

Zobowiązania z tytułu niepodatkowych należności budżetu JST podlegają, z urzędu lub na wniosek zobowiązanego, potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności zobowiązanego wobec JST z tytułu: ◦ nabycia przez JST nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie

lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie odrębnych ustaw

◦ odszkodowania orzeczonego w decyzji wydanej przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę lub marszałka województwa

◦ zamówień wykonanych przez zobowiązanego na rzecz JB na podstawie umów zawartych w trybie przepisów o zamówieniach publicznych, pod warunkiem że potrącenie jest dokonywane przez tego zobowiązanego i z tej wierzytelności

Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, odmowa potrącenia następuje w drodze decyzji

Potrącenie następuje z dniem złożenia wniosku, który został uwzględniony, względnie wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu

Dwa systemy rachunkowości w prawie krajowym + SNA/ESA

Budżet państwa i budżety JST – rachunkowość budżetowa

JB, SZB, PFC – ogólne prawo bilansowe z odrębnościami wynikającymi z rozporządzenia MF

Rachunkowość budżetowa – zasada kasowa (dochody, przychody, wydatki, rozchody – przepływy pieniężne)

Rachunkowość ogólna – zasada memoriałowa (zwiększenia oraz zmniejszenia korzyści ekonomicznych i ich bilansowe odpowiedniki – przychody i koszty, należności i zobowiązania)

W zakresie ewidencji wykonania budżetu ◦ Dochody i wydatki ujmuje się w terminie ich zapłaty, niezależnie od

rocznego budżetu, którego dotyczą ◦ Ujmuje się również wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające

płatność dochodów i wydatków, a w zakresie wydatków i kosztów - także zaangażowanie środków

◦ W celu ustalenia nadwyżki lub niedoboru budżetu operacje gospodarcze dotyczące dochodów i wydatków budżetu państwa oraz dochodów i wydatków budżetów JST są ujmowane w księgach rachunkowych na odrębnych kontach księgowych w zakresie faktycznych (kasowo zrealizowanych) wpływów i wydatków dokonanych na bankowych rachunkach budżetów oraz rachunkach bieżących dochodów i wydatków budżetowych jednostek budżetowych, z wyjątkiem operacji szczególnych, określonych w odrębnych przepisach

Do przychodów urzędu jednostki samorządu terytorialnego zalicza się dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego nieujęte w planach finansowych innych samorządowych jednostek budżetowych

W zakresie ewidencji majątku trwałego stanowiącego własność SP lub JST oraz wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów ◦ Ustalając zasady umarzania lub amortyzacji, jednostka może przyjąć

stawki określone w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych albo stawki określone przez dysponenta części budżetowej albo zarząd JST

◦ Jednostki zwolnione z CIT mogą umarzać i amortyzować środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne jednorazowo za okres całego roku, natomiast jednostki rozliczające podatek dochodowy od osób prawnych za inne okresy niż okresy miesięczne - jednorazowo za dany okres

◦ Jednostki postawione w stan likwidacji wyceniają aktywa według zasad określonych dla jednostek kontynuujących działalność, chyba że przepisy o likwidacji jednostki stanowią inaczej

◦ Odsetki od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty, lecz nie później niż pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału.

JB i SZB sporządzają sprawozdanie finansowe obejmujące bilans, rachunek zysków i strat jednostki (wariant porównawczy) oraz zestawienie zmian w funduszu jednostki - na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych (dzień bilansowy)

Jednostki budżetowe obsługujące dysponenta głównego i dysponentów środków budżetu państwa drugiego stopnia sporządzają łączne sprawozdania finansowe, będące sumą sprawozdań finansowych jednostek i placówek podległych dysponentom głównym części budżetowej i dysponentom środków budżetu państwa drugiego stopnia oraz własnego sprawozdania finansowego, z odpowiednim wyłączeniem wzajemnych rozliczeń dokonywanych między tymi jednostkami

Sprawozdanie finansowe JST obejmuje: ◦ Bilans z wykonania budżetu JST

◦ Łączny bilans obejmujący dane wynikające z bilansów SJB i SZB

◦ Łączny rachunek zysków i strat obejmujący dane wynikające z rachunków zysków i strat SJB i SZB

◦ Łączne zestawienie zmian w funduszu obejmujce dane wynikające z zestawień zmian w funduszu SJB i SZB

Ponadto zarząd JST sporządza skonsolidowany bilans JST, stosując odpowiednio przepisy rozdziału 6 ustawy o rachunkowości przy założeniu, że jednostką dominującą jest jednostka samorządu terytorialnego

Sprawozdania finansowe JST przekazywane są RIO do końca kwietnia, a skonsolidowane bilanse – do końca czerwca roku następnego

Jednostka dominująca – jednostka sprawująca kontrolę nad inną jednostką (zależną - jz) w szczególności Posiadająca większość głosów w organie stanowiącym jz

Uprawniona do kierowania polityką finansową i operacyjną jz na podstawie umowy zawartej z innymi uprawnionymi do głosu

Uprawniona do powoływania albo odwoływania większości członków organów zarządzających lub nadzorczych jz

Będąca udziałowcem jednostki, której członkowie zarządu stanowią jednocześnie więcej niż połowę składu zarządu jz

Będąca udziałowcem lub wspólnikiem innej jednostki współzależnej niebędącej spółką handlową i sprawującą współkontrolę nad tą jednostką wspólnie z innymi uprawnionymi do głosu

JST

JEDNOSTKI SEKTORA

PUBLICZNEGO SPÓŁKI ZALEŻNE

JST JAKO OSOBA PRAWNA

Sprawozdania z wykonania budżetów i planów finansowych ◦ JST

◦ JB, rachunków dochodów własnych, SZB

◦ Agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej, PFC, ZUS

Sprawozdania z poniesionych wydatków strukturalnych

O stanie środków na rachunkach bankowych JST

Sprawozdania „w zakresie operacji finansowych” (tzn. w zakresie zobowiązań i należności)

Jednostki sporządzają tylko te rodzaje sprawozdań oraz w takim zakresie, w jakim zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą zaciągać określone zobowiązania lub posiadać należności

Internal control - a process, effected by an entity's board of directors, management and other personnel, designed to provide reasonable assurance regarding the achievement of objectives in the following categories: 1. effectiveness and efficiency of operations; 2. reliability of financial reporting; 3. compliance with applicable laws and regulations (IC-IF)

Ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy, których celem jest w szczególności zapewnienie: (1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi; (2) skuteczności i efektywności działania; (3) wiarygodności sprawozdań; (4) ochrony zasobów; (5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania; (6) efektywności i skuteczności przepływu informacji; (7) zarządzania ryzykiem

Obligatoryjna kontrola wewnętrzna w innych sektorach ◦ Uchwała nr 258/2011 KNF z 4.10.2011 w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu

zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku

Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej ic należy do obowiązków: ministra – w kierowanych działach administracji rządowej, przewodniczącego zarządu – w JST, kierownika – w JSFP

Standardy międzynarodowe: ◦ INTOSAI – „Wytyczne w sprawie standardów kontroli wewnętrznej w sektorze

publicznym”, 2004

◦ Komisja Europejska - The Revised Internal Control Standard for Effective Management SEC, 2007

◦ Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (National Commission on Fraudulent Financial Reporting) – raporty poświęcone ic

◦ COSO: American Institute of Certified Public Accountants, American Accounting Association, Financial Executives International, Institute of Internal Auditors, Institute of Management Accountants

◦ Zasady ◦ IC jako proces

◦ IC a czynnik ludzki

◦ Reasonable assurance and not absolute assurance

◦ IC ma prowadzić do osiągnięcia celów

Środowisko kontroli (pracownicy i kierownik): zasady etyki, odpowiednie kompetencje, struktura organizacyjna dostosowana do celów i zadań, zakres obowiązków pisemnie określony, pisemne delegowanie kompetencji

Ocena ryzyka: sformułowanie misji, wyznaczanie celów w perspektywie rocznej, monitoring przy zastosowaniu mierników, udokumentowany proces zarządzania ryzykiem (identyfikacja i analiza - prawdopodobieństwo, skutki, akceptowany poziom, określenie reakcji na każde z ryzyk)

Mechanizmy kontroli: dokumentowanie systemu ic (procedury, instrukcje, wytyczne, zakresy obowiązków i odpowiedzialności), nadzór nad realizacją zadań, zapewnienie ciągłości działania, ochrona zasobów, rzetelne dokumentowanie operacji gospodarczych, autoryzacja operacji przez kierownika lub osoby upoważnione, podział kluczowych obowiązków, weryfikacja operacji przed i po realizacji, istnienie mechanizmów kontroli dotyczących systemów informatycznych

System informacji i komunikacji: bieżąca informacja, efektywna komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna

Monitorowanie: monitorowanie skuteczności elementów kontroli, samoocena systemu przynajmniej raz w roku, audyt funkcjonowania kontroli zarządczej, coroczne oświadczenia kierownika o stanie ic

Cztery kategorie celów organizacji (strategic: high-level goals, aligned with and supporting its mission; operations: effective and efficient use of resources; reliability of reporting; compliance)

Komponenty ◦ Środowisko wewnętrzne

◦ Ustalenie celów: ERM zapewnia istnienie procesu ustalania celów i zgodność celów z misją i możlowościami zarządzania ryzykiem

◦ Identyfikacja czynników ryzyka i szans

◦ Ocena ryzyka

◦ Reakcja na ryzyko: wybór opcji (unikanie, akceptowanie, redukcja, risk sharing)

◦ Mechanizmy kontroli

◦ Informacja i komunikacja

◦ Monitoring

„Cztery filary corporate governance”: zarząd, rada nadzorcza, audytor zewnętrzny, audytor wewnętrzny

Audyt wewnętrzny - działalność niezależna i obiektywna, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej (w szczególności pod względem jej adekwatności, skuteczności i efektywności w dziale lub w jednostce) oraz czynności doradcze

Audyt wewnętrzny a ic ◦ Management jest odpowiedzialny za ic: ustala zasady i organizuje procesy mające

prowadzić do realizacji celów w każdej z trzech głównych kategorii ic

◦ Audytorzy wewnętrzni wykonują zadania w celu oceny, czy te zasady i procesy są określone i działają efektywnie oraz formułują rekomendacje w zakresie ulepszeń

Standardy krajowe audytu wewnętrznego = standardy IIA (International Standards for the professional practice of internal auditing)

Audyt wewnętrzny prowadzi się w: ◦ KPRM, ministerstwach, urzędach wojewódzkich, izbach celnych, izbach

skarbowych,

◦ ZUS i zarządzanych funduszach, KRUS i zarządzanych funduszach, NFZ

◦ państwowych JB, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym dochodów lub wydatków przekroczyła wysokość 40 mln zł

◦ uczelniach publicznych, spzoz innych niż samorządowe, agencjach wykonawczych, PFC - jeżeli kwota ujętych w planie finansowym przychodów lub kosztów przekroczyła 40 mln zł

◦ JST, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej kwota dochodów i przychodów lub wydatków i rozchodów przekroczyła 40 mln zł

◦ jednostkach w dziale wskazanych przez właściwego ministra kierującego działem

W jednostkach prowadzących audyt tworzy się komórki audytu wewnętrznego (w przypadku PFC - w jednostkach obsługujących), których działalnością kieruje audytor będący kierownikiem komórki (CAE), chyba że audyt prowadzony jest przez usługodawcę

Usługodawca zewnętrzny może prowadzić audyt w jednostkach, w których obowiązkowy audyt zależy od wielkości dochodów/przychodów, o ile żadna z kwot nie przekroczyła 100 mln PLN lub jednostka zatrudnia mniej niż 200 pracowników

Kierownik komórki audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki (dyrektorowi generalnemu urzędu administracji rządowej)

Rozwiązanie stosunku pracy ani zmiana warunków płacy i pracy kierownika komórki audytu wewnętrznego ministerstwa oraz jednostki w dziale nie może nastąpić bez zgody właściwego komitetu audytu

W JST zadania przypisane kierownikowi jednostki związane z audytem wewnętrznym wykonuje przewodniczący zarządu (wójt)

Kierownik jednostki (dyrektor generalny w urzędzie administracji rządowej) zapewnia warunki niezbędne do niezależnego, obiektywnego i efektywnego prowadzenia audytu wewnętrznego, w tym zapewnia organizacyjną odrębność komórki audytu wewnętrznego oraz ciągłość prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce

Audytor wewnętrzny ma prawo wstępu do pomieszczeń jednostki oraz wglądu do wszelkich dokumentów, informacji i danych oraz do innych materiałów związanych z funkcjonowaniem jednostki, w tym utrwalonych na elektronicznych nośnikach danych, jak również do sporządzania ich kopii, odpisów, wyciągów, zestawień lub wydruków, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej

Pracownicy jednostki są obowiązani udzielać informacji i wyjaśnień, a także sporządzać i potwierdzać kopie, odpisy, wyciągi lub zestawienia

Roczny plan audytu

Program zadania

zapewniającego

Wykonywanie czynności

objętych zadaniem

Przedstawienie ustaleń

stanu faktycznego

Sprawozdanie z

realizacji zadania

Realizacja zaleceń,

ewentualne czynności

sprawdzające

Sprawozdanie z

wykonania planu

audytu

Analiza ryzyka – obszary

ryzyka – audit universe

Analiza zasobów osobowych i

ustalenie czasu zadań

audytowych w osobodniach

Lista obszarów ryzyka i

ustalenie czasu na realizację

poszczególnych zadań

Plan audytu ◦ wyniki przeprowadzonej analizy ryzyka ◦ wyniki przeprowadzonej analizy zasobów osobowych ◦ listę obszarów ryzyka, w których zostaną przeprowadzone zadania zapewniające ◦ informacje na temat czasu na realizację poszczególnych zadań zapewniających, czynności doradczych

i sprawdzających, na temat cyklu audytu

Sprawozdanie ◦ Informacja na temat wszystkich zrealizowanych zadań zapewniających, czynności doradczych i

czynności sprawdzających wraz z odniesieniem do planu audytu ◦ Wskazanie przyczyny zaistnienia ewentualnych, znaczących odstępstw w realizacji planu audytu ◦ Omówienie zidentyfikowanych istotnych ryzyk i słabości kontroli zarządczej ◦ Inne informacje związane z prowadzeniem audytu wewnętrznego w roku poprzednim, które kierownik

komórki audytu wewnętrznego albo audytor usługodawcy ustala w porozumieniu z kierownikiem jednostki

Akta bieżące i akta stałe Program zadania zapewniającego (temat, cele, zakres podmiotowy i

przedmiotowy, istotne ryzyka w obszarze ryzyka objętym zadaniem, narzędzia i techniki przeprowadzania zadania, kryteria oceny ustaleń stanu faktycznego, sposób klasyfikowania wyników dla poszczególnych kryteriów

Sprawozdanie (temat, cel, zakres zadania zapewniającego, ustalenia stanu faktycznego wraz ze sklasyfikowanymi wynikami ich oceny, wskazanie słabości kontroli zarządczej oraz analizę ich przyczyn, skutki lub ryzyka wynikające ze wskazanych słabości kontroli zarządczej, zalecenia w sprawie wyeliminowania słabości kontroli zarządczej lub wprowadzenia usprawnień, opinia audytora wewnętrznego w sprawie adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w obszarze ryzyka objętym zadaniem zapewniającym) – 5 C’s (condition, criteria, cause, consequences, corrective actions)

Sprawozdanie po ewentualnych zmianach i uzupełnieniu przekazywane kierownikowi jednostki

Minister kierujący działem, w którym występują jednostki, powołuje komitet audytu

Celem komitetu audytu jest doradztwo świadczone na rzecz ministra kierującego działem (działami) w zakresie zapewnienia funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej oraz skutecznego audytu wewnętrznego przez sygnalizowanie istotnych ryzyk, sygnalizowanie istotnych słabości kontroli zarządczej oraz proponowanie jej usprawnień, wyznaczanie priorytetów do rocznych i strategicznych planów audytu wewnętrznego, przegląd istotnych wyników audytu wewnętrznego oraz monitorowanie ich wdrożenia, przegląd sprawozdań z wykonania planu audytu wewnętrznego oraz z oceny kontroli zarządczej, monitorowanie efektywności pracy audytu wewnętrznego, w tym przeglądanie wyników wewnętrznych i zewnętrznych ocen pracy audytu wewnętrznego, wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy oraz zmianę warunków płacy i pracy kierowników komórek audytu wewnętrznego

Minister Finansów w zakresie koordynacji audytu wewnętrznego w JSFP w szczególności: ◦ zleca przeprowadzenie audytu wewnętrznego (może to zrobić

także Premier) i ocenia audyt (z wyłączeniem jednostek autonomicznych oraz JST)

◦ upowszechnia standardy

◦ wydaje wytyczne

◦ współpracuje z krajowymi i zagranicznymi organizacjami oraz z komitetami audytu

Minister Finansów może żądać od kierownika jednostki przedłożenia wszelkich materiałów i dokumentów, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej, a także udzielania informacji i wyjaśnień

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może zlecić przeprowadzenie audytu wewnętrznego oraz dokonać oceny audytu w zakresie środków z budżetu UE i EFTA we wszystkich jednostkach, z wyjątkiem autonomicznych

Kierownik jednostki, w której prowadzony jest audyt, z wyłączeniem JST, przedstawia Ministrowi Finansów, do końca stycznia, informację o realizacji zadań z zakresu audytu wewnętrznego w roku poprzednim oraz w każdym czasie na wniosek Ministra Finansów informacje i dokumenty związane z prowadzeniem audytu wewnętrznego

Zasady gospodarki finansowej poszczególnych jednostek sektora

Formy powiązań z budżetem Rozliczenia metodą brutto i netto JB pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a

pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu JB są tworzone, łączone, przekształcane i likwidowane przez

ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów, inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów/organy stanowiące JST

Tworząc JB organ stanowiący nadaje jej statut oraz określa mienie przekazywane w zarząd (nieruchomości – trwały zarząd)

Podstawą gospodarki finansowej JB jest plan dochodów i wydatków

Kierownik jednostki budżetowej JST może, w celu realizacji zadań, zaciągać zobowiązania pieniężne do wysokości kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie finansowym jednostki

PJB może zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości kwot wydatków ujętych w zatwierdzonym planie finansowym, pomniejszonych o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz pochodne

Dysponenci części budżetowych/zarządy JST

informacje o kwotach dochodów i wydatków przyjętych w projekcie budżetu:

dochody: dział/bieżące i majątkowe

wydatki: dział, rozdział, grupy/bieżące i majątkowe

Kierownicy podległych JB

projekty planów w szczegółowości: część, dział, rozdział, paragraf

Dysponenci części/zarządy JST – weryfikują projekty i wprowadzają ewentualne zmiany

PJB będące szkołami prowadzonymi przez organy administracji państwowej mogą utworzyć rachunki dochodów własnych (decyduje kierownik za zgodą organu)

Wydzielone rachunki, na których gromadzi się : ◦ szd w postaci pieniężnej

◦ odszkodowania i wpłaty za utracone lub uszkodzone mienie (w zarządzie lub użytkowaniu)

◦ dochody z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej (określonej w statucie)

◦ dochody z opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i certyfikatów, za sprawdzanie kwalifikacji

◦ dochody z tytułu opłat za wyżywienie i zakwaterowanie uczniów z dopłat bezpośrednich i innych płatności stosowanych w ramach WPR

Dochody własne są przeznaczone na finansowanie wydatków, cele wskazane przez darczyńcę, remont lub odtworzenie mienia. Nie mogą być przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń osobowych

Organ stanowiący może zdecydować o utworzeniu rachunków dochodów własnych w SJB prowadzących działalność określoną w ustawie o systemie oświaty, określając: ◦ SJB, w których tworzy się rachunki

◦ źródła dochodów gromadzonych na rachunku

◦ przeznaczenie dochodów, z tym że dochody wraz z odsetkami nie mogą być przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń osobowych

◦ sposób i tryb sporządzania planu finansowego dochodów i wydatków nimi finansowanych, dokonywania zmian w tym planie oraz ich zatwierdzania

Wydatki z rachunku dochodów własnych mogą być dokonywane do wysokości kwot zgromadzonych dochodów, w ramach planu finansowego

Środki finansowe pozostające na rachunku dochodów własnych na dzień 31.12 roku budżetowego, podlegają odprowadzeniu na rachunek budżetu JST w terminie do 5.1 następnego roku

GP a JB (wyodrębniona organizacyjnie i finansowo część działalności)

GP pokrywa koszty działalności zasadniczo z uzyskiwanych przychodów własnych

GP są tworzone, przekształcane i likwidowane przez kierownika JB, po uprzednim uzyskaniu zgody właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, wojewody/zarządu JST

Składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego GP przejmuje właściwa JB

Podstawą gospodarki finansowej GP jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu, koszty i inne obciążenia, rachunek zysków i strat, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem

GP może otrzymywać dotacje przedmiotowe, a nowo tworzone GP - także dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

Sprzedaży usług na rzecz macierzystej JB następuje według kosztów własnych

GP wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku

Decyzję o przeznaczeniu pozostałej w GP części zysku podejmuje kierownik właściwej JB

W planie finansowym GP mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i wydatków, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu

0 500 1 000 1 500 2 000 2 500

2000 przychody

2007 przychody

2000 dotacje

2007 dotacje

2000 wydatki

2007 wydatki

2000 wpłata

2007 wpłata

JST

państwo

W Kancelarii Prezydenta

Zakład Inwestycji NATO

Centralny ośrodek informatyki

Dawne GP przy ZK i AŚ (Piast, Baltica, Bielik)

Centralny Ośrodek Sportu

Centralny Ośrodek Dokumentacji GK

Centrum Usług Wspólnych

Centrum Usług Logistycznych

Profilaktyczny Dom Zdrowia w Juracie

Państwowe osoby prawne (wpis do KRS) tworzone w celu realizacji zadań publicznych, które: ◦ odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania; ◦ pokrywają koszty swojej działalności oraz zobowiązania z

uzyskiwanych przychodów

Mogą być tworzone przez: ◦ ministra lub Szefa Kancelarii PRM za zgodą Rady Ministrów,

udzieloną na jego wniosek ◦ organ lub kierownika jednostki autonomicznej

Działają na podstawie statutu nadanego przez organ wykonujący funkcje organu założycielskiego ◦ Statut określa w szczególności: 1) nazwę i siedzibę tej instytucji;

2) przedmiot działalności podstawowej tej instytucji; 3) źródła uzyskiwania przychodów tej instytucji; 4) tryb i zasady dokonywania zmian w statucie tej instytucji; 5) stan wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane ; 6) zasady prowadzenia działalności innej niż podstawowa, jeżeli ta instytucja będzie prowadzić taką działalność

Organ - dyrektor instytucji gospodarki budżetowej - powoływany i odwoływany przez organ wykonujący funkcje organu założycielskiego

Zadania: ◦ zarządzanie i reprezentowanie ◦ przygotowanie i nadanie instytucji regulaminu

organizacyjnego ◦ przygotowanie projektu rocznego planu

finansowego ◦ przygotowanie rocznego sprawozdania instytucji

Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy, obejmujący: 1) przychody z prowadzonej działalności; 2) dotacje z bp; 3) zestawienie kosztów funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej oraz kosztów realizacji wyodrębnionych zadań, z wyszczególnieniem wynagrodzeń i pochodnych, płatności odsetkowych wynikających z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług; 4) środki na wydatki majątkowe; 5) wynik finansowy; 6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku; 7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku

W planie finansowym mogą być dokonywane zmiany przychodów i kosztów w trakcie roku budżetowego po uzyskaniu zgody organu wykonującego funkcje organu założycielskiego, z tym że nie mogą one spowodować zwiększenia dotacji z budżetu i pogorszenia planowanego wyniku finansowego

Projekt rocznego planu finansowego jest przekazywany organowi wykonującemu funkcje organu założycielskiego, w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\Central budget\2012 budget\zal 13.pdf

Instytucja samodzielnie gospodaruje mieniem, kierując się zasadą efektywności jego wykorzystania

Koszty instytucji mogą być ponoszone tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących uzyskane przychody oraz środki z poprzedniego okresu

Instytucja może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na realizację zadań publicznych, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią

Nowo tworzonej instytucji może być przyznana jednorazowa dotacja na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

Instytucja w celu zaciągnięcia zobowiązania przewyższającego 30% rocznych przychodów jest obowiązana uzyskać zgodę organu wykonującego funkcje organu założycielskiego

Zysk pozostający w dyspozycji instytucji zwiększa fundusz instytucji gospodarki budżetowej

Likwidując instytucję gospodarki budżetowej, organ wykonujący funkcje organu założycielskiego określa, w porozumieniu z MSP przeznaczenie mienia tej instytucji

Należności i zobowiązania likwidowanej instytucji przejmuje organ wykonujący funkcje organu założycielskiego

Należności i zobowiązania instytucji gospodarki budżetowej likwidowanej w celu przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną przejmuje utworzona jednostka

Wykonywanie zadań własny JST w zakresie ◦ gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami

użytkowymi, ◦ dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, ◦ wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i

oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

◦ lokalnego transportu zbiorowego, ◦ targowisk i hal targowych, ◦ zieleni gminnej i zadrzewień, ◦ kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów

rekreacyjnych i urządzeń sportowych, ◦ utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych

zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,

◦ cmentarzy

ZB odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania a koszty swojej działalności pokrywają zasadniczo z przychodów własnych

ZB są tworzone, łączone, przekształcane i likwidowane wg tych samych zasad, co jednostki budżetowe

Podstawą gospodarki finansowej ZB jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody i koszty oraz stan środków obrotowych, należności i zobowiązań, jak również rozliczenia z budżetem

ZB może otrzymywać dotację przedmiotową oraz dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, zaś nowo tworzony zb dodatkowo - jednorazową dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

Łącznie dotacje dla ZB, poza inwestycyjnymi oraz na współfinansowanie projektów finansowanych z SF i CF, nie mogą przekroczyć 50% jego kosztów

ZB wpłaca do budżetu nadwyżkę środków obrotowych (aktywów bieżących netto, aktywa bieżące – pasywa bieżące), ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego

Planowane aktywa bieżące netto na koniec roku nie mogą przekraczać 1/6 kosztów wynagrodzeń i pochodnych planowanych na rok następny

Planowana wpłata = planowane przychody + planowane abn na

początek roku – (planowane wydatki + planowane abn na koniec roku) „Wydatki” – wydatki stanowiące koszty działalności, koszty nie

stanowiące wydatków, inne obciążenia W planie finansowym ZB wyodrębnia się przychody

własne; dotacje z budżetu; wydatki na wynagrodzenia i składniki naliczane od wynagrodzeń; wydatki inwestycyjne

W planie finansowym ZB mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu

0 2 000 4 000 6 000 8 000 10

000

12

000

2000 przychody

2007 przychody

2000 dotacje

2007 dotacje

2000 wydatki

2007 wydatki

2000 wpłata

2007 wpłata

JST

państwo

Wieloznaczność pojęcia funduszu

Fundusz jako powiązanie określonych wpływów z określonymi wypływami

FC – powołany ustawowo, przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych z budżetu zadań

Przed ostatnią reformą FC mógł mieć osobowość prawną lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy (fundusz celowy de nomine), którym dysponował organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz

Podstawą gospodarki finansowej FC jest roczny plan finansowy

Nie wykorzystane środki FC przechodzą na rok następny

Co pewien czas próbuje się ograniczyć samodzielność finansową FC

Administrowane przez ZUS ◦ FUS

◦ Fundusz Emerytur Pomostowych

Administrowane przez KRUS ◦ FER

◦ Fundusz Prewencji i Rehabilitacji

◦ Fundusz Administracyjny

FP (w dokumentach budżetowych traktowany jako fundusz finansujący zadania socjalne

ZUS – państwowa osoba prawna istniejąca ex lege

Ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe

Ubezpieczenie powszechne a system zaopatrzeniowy

Ogólne równanie systemu ◦ S x W x E = P x B

Gwarantowanie przez państwo ◦ Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest

przez państwo (art. 2.3 sus)

◦ Budżet państwa gwarantuje wypłatę świadczeń emerytalnych z FUS (art. 62 sus)

◦ W granicach określonych w ustawie budżetowej FUS może otrzymywać z bp dotacje i nieoprocentowane pożyczki; dotacje i pożyczki mogą być przeznaczone wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo, jeżeli przychody przekazywane na rachunki funduszy FUS oraz środki zgromadzone na funduszach rezerwowych nie zapewniają pełnej i terminowej wypłaty świadczeń finansowanych z przychodów FUS (art. 53 sus)

◦ Pożyczki udzielone Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych z budżetu państwa w latach 1999-2000 i odsetki od tych pożyczek podlegają umorzeniu (art. 15 ustawy z dnia 18 grudnia 2002 o zmianie sus)

Podmioty: ZUS, płatnik składek (pracodawca), ubezpieczony (pracownik)

Podstawa wymiaru: przychód (w rozumieniu PIT z tytułu: zatrudnienia, służby, wykonywania mandatu, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, prowadzenia pozarolniczej działalności, umowy agencyjnej lub zlecenia)

Wysokość składek: ◦ ubezpieczenie emerytalne – 19,52% (finansowane w równych częściach

przez ubezpieczonych i płatników),

◦ rentowe - 6% (1,5% ubezpieczeni, 6,5% płatnicy),

◦ chorobowe - 2,45 % (ubezpieczeni),

◦ wypadkowe – od 0,4% do 8,12% (płatnicy)

Składki osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem finansują ubezpieczeni

0 50000 100000 150000

FER

NFZ

FUS

Przychody

Składka

3,5% (do 1.5.2011 - 7,3%) podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego ofe, a 0,35% podstawy – na FRD ◦ Przychodem FUS są środki rekompensujące kwoty

składek przekazanych na rzecz ofe

Dodatkowo - bałagan 1999-2002: ZUS nie przekazał do ofe części składek ◦ Ustawa z 23.7.2003 o przejęciu przez SP zobowiązań

ZUS z tytułu nieprzekazanych składek: ok. 9,5 mld PLN zaległości z odsetkami – w formie osz (niska duration)

Ustawa z dnia 25 czerwca 1997 r. o wykorzystaniu wpływów z prywatyzacji części mienia Skarbu Państwa na cele związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych

A jeśli przychody z prywatyzacji niższe niż wydatki na reformę? – obligacje prywatyzacyjne

Od 2004 r. w budżecie znajduje się pozycja przychody z prywatyzacji i ich rozdysponowanie – wypływy związane z reformą zaliczono do rozchodów

Różnica między rachunkowością krajową a EDP

Fundusz rentowy ◦ 2006: wpływy 31929; wydatki 37354

◦ 2007: wpływy 32871; wydatki 34223

◦ 2008: wpływy 22048; wydatki 36108

The combination of tax cuts (enacted in 2006 and 2007 [składka rentowa i PIT]) coming into effect and the government’s decision in mid-2009 to allow automatic stabilizers to work on the revenue side was key in mitigating the growth slowdown (IMF July 2010 RP: Arrangement Under the Flexible Credit Line—Staff Report)

W zakresie prowadzonej działalności przysługują ZUS środki prawne właściwe organom administracji państwowej

Pracownicy ZUS korzystają z ochrony przewidzianej w kk dla funkcjonariuszy publicznych

ZUS gospodaruje swoim mieniem oraz prowadzi samodzielną gospodarkę finansową w ramach posiadanych środków

Fundusz Reprywatyzacji (msp) – odpis (5%) od przychodów ze sprzedaży akcji

Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców (msp) – odpis (15%) od przychodów z prywatyzacji

Fundusz Skarbu Państwa (msp) – odpis (2%) od przychodów z prywatyzacji

Fundusz Nauki i Technologii Polskiej (minister nauki) – odpis (2%) od przychodów z prywatyzacji

Fundusz Wsparcia Policji

Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego

Fundusz Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców

Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy

Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych

Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej

Fundusz Wsparcia Straży Granicznej

Fundusz Promocji Twórczości

Fundusz Zajęć Sportowych dla Uczniów

Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej

Fundusz Promocji Kultury

Fundusz Nauki i Technologii Polskiej

Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

Fundusz Kredytu Technologicznego

Fundusz Rozwiązywania Problemów Hazardowych

PFRON i FGŚP działają jako osoby prawne do końca 2011

Samorządowe fundusze celowe ulegają likwidacji z końcem 2010

Wojewódzkie i powiatowe (ewentualnie gminne) fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym – rachunki, marszałek, starosta

Terenowy fundusz ochrony gruntów rolnych – rachunek, marszałek

NFOŚ i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska – istnieją dalej jako państwowe/samorządowe osoby prawne, fundusze powiatowe i gminne uległy likwidacji 1.1.2010

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

FP PFRON FGŚP NFOŚ

Przychody

Składka

PFRON – wpłaty pracodawców

NFOŚ – opłata recyclingowa, eksploatacyjna, koncesyjna, produktowa, opłaty za korzystanie ze środowiska …

Skarb Państwa Przed 2010 r. - państwowe fundusze celowe mające

osobowość prawną Agencja – odpowiednik amerykańskiej authority, a nie forma

prawna (Agencja Rozwoju Przemysłu – spółka, Polska Agencja Atomistyki – urząd centralny)

„Agencje” państwowe: Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Rynku Rolnego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Agencja Mienia Wojskowego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Agencja Rezerw Materiałowych, Polska Agencja Żeglugi powietrznej, Agencja Oceny Technologii Medycznych

Polskie Centrum Akredytacji, ZUS, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Polska Organizacja Turystyczna

Dziwny status Lasów Państowych (jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej)

Struktura planów finansowych osób prawnych istniejących ex lege jest taka sama, jak struktura planów finansowych instytucji budżetowych

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Dotacje celowe i podmiotowe 2552-2564

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Dotacje 1312-2648

Agencja Nieruchomości Rolnych (odrębna gospodarka finansowa Agencji i Zasobu

Przychody ze sprzedaży i najmu/dzierżawy mienia 133-139

1964-1938

Agencja Mienia Wojskowego Przychody z gospodarowania mieniem, z działalności gospodarczej 672-156

Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Opłaty za używanie lokali, sprzedaż mienia, dotacje, działalność gospodarcza 784-657

Agencja Rezerw Materiałowych Dotacje, sprzedaż rezerw 608-528

Agencja Rynku Rolnego Dotacje, działalność gospodarcza 174-343

Centrum Akredytacji przychody z akredytowania 10-10

Urząd Dozoru Technicznego opłaty za czynności dozoru 282-267

Transportowy Dozór Techniczny opłaty za czynności dozoru 42-37

Polski Klub Wyścigów Konnych opłata wnoszona przez organizatora wyścigów za wpis do rejestru, opłaty w wysokości 2% sumy wpłaconych stawek na zakłady wzajemne na wyścigi konne

Centrum Doradztwa Rolniczego dotacje 14,6-14,6 + 16 jednostek wojewódzkich

Polska Organizacja Turystyczna dotacje, działalność gospodarcza 77-77

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

dotacje 10-10

Narodowe Centrum BiR dotacje 423-423

Polski Instytut Sztuki Filmowej dotacje 104-104

2009

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\Central budget\Analytical Perspectives - budget\2009\explanatory notes\30.I 8. Agencje.pdf

2010

..\..\..\..\Mike's edu\Public finance\PL\Central budget\Analytical Perspectives - budget\2010\explanatory notes\22 I 7. Wykonanie planów fin państwowych osób p.pdf

Narodowe Centrum Nauki

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

Państwowe osoby prawne istniejące ex lege w celu realizacji zadań państwa

Podstawą gospodarki finansowej agencji wykonawczej jest roczny plan finansowy, obejmujący: 1) przychody z prowadzonej działalności; 2) dotacje z budżetu państwa; 3) zestawienie kosztów funkcjonowania agencji wykonawczej oraz kosztów realizacji zadań ustawowych, z wyszczególnieniem kosztów realizacji tych zadań przez inne podmioty, z wyodrębnieniem wynagrodzeń i pochodnych, płatności odsetkowych wynikających z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług; 4) wynik finansowy; 5) środki na wydatki majątkowe; 6) środki przyznane innym podmiotom; 7) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku; 8) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku

Projekt rocznego planu finansowego ustala jej właściwy organ w porozumieniu z nadzorującym ministrem, zatwierdza minister i przekazuje MF

Częścią planu finansowego jest plan dochodów i wydatków ujmowanych w terminie zapłaty

W planie dochodów i wydatków planowane wydatki nie powinny być wyższe od planowanych dochodów, chyba że nadzorujący minister w porozumieniu z MF wyrazi zgodę

W planie finansowym agencji wykonawczej mogą być dokonywane zmiany przychodów i kosztów po uzyskaniu zgody ministra sprawującego nadzór nad agencją, wydanej po uzyskaniu opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu ◦ Zmiany planu finansowego nie mogą powodować zwiększenia

zobowiązań agencji ani pogorszenia planowanego wyniku finansowego agencji, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej

◦ Ograniczenie powyższe nie dotyczy zwiększenia planu finansowego agencji wykonawczej z tytułu uzyskania pożyczki z budżetu państwa na finansowanie WPR

Agencja wykonawcza może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, w zakresie określonym w odrębnych ustawach

Agencja wykonawcza może zaciągać zobowiązania na okres realizacji danego zadania przekraczający rok budżetowy, jeżeli wydatki niezbędne na obsługę zobowiązania znajdują się w rocznym planie finansowym

Agencja wykonawcza corocznie wpłaca do budżetu państwa, na rachunek bieżący dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej nadzorującego ministra nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu zobowiązań podatkowych

W szczególnie uzasadnionych przypadkach wynikających z konieczności zapewnienia sprawnego i pełnego wykonywania zadań agencji wykonawczej RM może na wniosek nadzorującego ministra wyrazić zgodę, w formie uchwały, na niewpłacenie nadwyżki

Państwowa osoba prawna istniejąca ex lege

Zadania: ◦ przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie

świadczeń opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie

◦ ponadto NFZ finansuje świadczenia niektórym osobom, finansuje czynności ratunkowe, opracowuje i finansuje programy zdrowotne, prowadzi Centralny Wykaz Ubezpieczonych

Organy: Prezes, Rada, Dyrektorzy i Rady oddziałów

Przychody: należne składki na puz, odsetki od nieopłaconych w terminie składek na puz, szd, środki na realizację zadań zleconych, dotacje, środki uzyskane z tytułu roszczeń regresowych, przychody z lokat

NFZ może zaciągać pożyczki i kredyty, po uzyskaniu zgody MF i MZ; wysokość rat do spłaty w danym roku nie może przekroczyć wysokości rezerwy ogólnej przewidzianej w planie finansowym na dany rok

Łączne przychody i koszty NFZ oraz koszty centrali i oddziałów

Prezes opracowuje projekt planu i przedstawia go do 15.7 roku n-1 Radzie Funduszu, sejmowej komisji finansów publicznych i komisji zdrowia

Prezes po rozpatrzeniu opinii sporządza plan i przekazuje go wraz opiniami do dnia 1.8 Ministrowi Zdrowia, w przeciwnym razie plan ustala w drodze zarządzenia MZ w porozumieniu z MF

MZ w porozumieniu z MF zatwierdza plan finansowy do 14.8

Jeżeli plan narusza prawo lub prowadzi do niezrównoważenia przychodów i kosztów (poza przypadkiem zaciągania lub spłaty kredytów i pożyczek), MZ w porozumieniu z MF odmawia zatwierdzenia planu i zaleca Prezesowi Funduszu usunięcie nieprawidłowości

Rachunkowość na zasadach ogólnych

Zatwierdzony zysk netto za dany rok obrotowy przeznacza się na: pokrycie strat z lat ubiegłych (w pierwszej kolejności); fundusz zapasowy

Zatwierdzona strata netto pomniejsza fundusz zapasowy

Łączne sprawozdanie finansowe centrali i oddziałów wojewódzkich podlega badaniu przez biegłego rewidenta oraz zatwierdzeniu przez MF po zasięgnięciu opinii MZ

Publiczne zakłady opieki zdrowotnej działające na podstawie dotychczasowych przepisów stają się z dniem wejścia w życie ustawy o działalności leczniczej podmiotami leczniczymi niebędącymi przedsiębiorcami

Od dnia wejścia w życie ustawy o działalności leczniczej nie mogą być tworzone spzoz (poza nielicznymi wyjątkami)

Podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami: ◦ spzoz

◦ jednostki budżetowe

Ustrój określa statut nadawany przez podmiot tworzący

Podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą udziela świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ubezpieczonym oraz innym osobom uprawnionym do tych świadczeń na podstawie odrębnych przepisów nieodpłatnie, za częściową odpłatnością lub całkowitą odpłatnością

Kierownik (organ zarządzający) i rada społeczna (organ opiniodawczy i doradczy)

Podstawą gospodarki SPZOZ jest plan finansowy, ustalany przez kierownika

Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności i reguluje zobowiązania

Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej gospodaruje samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami i majątkiem SP lub JST oraz majątkiem własnym

Zbycie aktywów trwałych SPZOZ, oddanie go w dzierżawę, najem, użytkowanie oraz użyczenie może nastąpić wyłącznie na zasadach określonych przez podmiot tworzący

Likwidacja spzoz następuje w drodze rozporządzenia, zarządzenia albo uchwały właściwego organu podmiotu tworzącego

Zobowiązania, należności i mienie spzoz po jego likwidacji stają się zobowiązaniami, należnościami, mieniem SP albo uczelni medycznej, albo właściwej JST

Spzoz może uzyskiwać środki finansowe: ◦ z odpłatnej działalności leczniczej, o ile przepisy odrębne nie stanowią

inaczej

◦ z wydzielonej innej działalności gospodarczej, jeżeli statut to przewiduje

◦ z szd oraz ofiarności publicznej

◦ publiczne na realizację zadań

◦ na realizację innych zadań określonych odrębnymi przepisami

◦ na pokrycie ujemnego wyniku finansowego

Spzoz decyduje o podziale zysku i pokrywa stratę we własnym zakresie, z tym że podmiot tworzący w terminie 3M od upływu terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego spzoz może pokryć stratę do wartości straty bez uwzględnienia amortyzacji

W przypadku niepokrycia ujemnego wyniku finansowego podmiot tworzący w terminie kolejnych 12M wydaje rozporządzenie/zarządzenie (podejmuje uchwałę) o zmianie formy organizacyjno-prawnej albo o likwidacji spzoz

Fundusze spzoz: ◦ Fundusz założycielski - wartość wydzielonej części mienia SP albo JST albo

uczelni medycznej

◦ Fundusz zakładu - wartość majątku samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej po odliczeniu funduszu założycielskiego

Fundusz zakładu zwiększa się o: zysk netto; kwoty zwiększenia wartości aktywów trwałych, będącego skutkiem ustawowego przeszacowania tych aktywów; kwoty środków pieniężnych przekazane na pokrycie straty

Fundusz zakładu zmniejsza się o: stratę netto; kwoty zmniejszenia wartości aktywów trwałych, będącego skutkiem ustawowego przeszacowania tych aktywów

Środki publiczne na realizację zadań mogą być przekazywane wszystkim podmiotom leczniczym

Można przekazywać podmiotom leczniczym środki na: ◦ realizację zadań w zakresie programów zdrowotnych i

promocji zdrowia, w tym na zakup aparatury i sprzętu medycznego oraz wykonanie innych inwestycji koniecznych do realizacji tych zadań

◦ inne inwestycje, w tym zakup aparatury i sprzętu medycznego ◦ remonty

- w zakresie w jakim realizacja tych zadań służy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ◦ realizację projektów finansowanych z udziałem środków

pochodzących z budżetu UE, EFTA, innych bezzwrotnych zagranicznych

◦ cele określone w odrębnych przepisach oraz umowach międzynarodowych

◦ realizację programów wieloletnich ◦ pokrycie kosztów kształcenia i podnoszenia kwalifikacji osób

wykonujących zawody medyczne

Limit = K (planowany koszt realizacji zadania) * a0 (przychody z tytułu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych uzyskane w poprzednim roku obrotowym) / [a0 + b0 (przychody z tytułu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z innych środków uzyskane w poprzednim roku obrotowym)]

Rozliczenie wykorzystanych środków uwzględnia limit w odniesieniu do roku obrotowego, w którym podmiot leczniczy otrzymał środki publiczne

W przypadku gdy współczynnik Pn jest mniejszy niż współczynnik P0, beneficjent obowiązany jest do zwrotu części środków w wysokości = W x (P0 - Pn)

Wyjątkowo niechlujna legislacja

W przypadku finansowania zadań innych niż inwestycje i remonty podstawą przekazania środków jest umowa ze SP (reprezentowanym przez ministra, centralny organ administracji rządowej, wojewodę), JST albo uczelnią medyczną

Na realizację zadań podmioty lecznicze mogą uzyskać SP lub JST dotację

Na inwestycje i remonty dotacje mogą być przyznane: ◦ spółce kapitałowej, w której SP ma udziały przewyższające połowę kapitału

zakładowego; spółce kapitałowej, w której uczelnia medyczna ma udziały przekraczające połowę kapitału zakładowego; spzoz-owi, dla którego podmiotem tworzącym jest MZ, inny minister, centralny organ administracji rządowej, wojewoda albo uczelnia medyczna

Umowa powinna określać: ◦ szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki środki zostały przyznane, i

termin jego wykonania

◦ wysokość środków finansowych

◦ sposób płatności środków finansowych

◦ termin wykorzystania środków finansowych, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego

◦ tryb kontroli wykonywania zadania

◦ termin i sposób rozliczenia przyznanych środków finansowych, rozliczenie uwzględnia limit w odniesieniu do roku obrotowego, w którym podmiot leczniczy otrzymał środki publiczne

◦ termin zwrotu niewykorzystanej części środków finansowych, nie dłuższy niż 15 dni od określonego w umowie dnia wykonania zadania, a w przypadku zadania realizowanego za granicą - 30 dni od tego dnia

Przekształcenia dokonuje MSP (spzoz, dla których podmiotem tworzącym jest minister, centralny organ administracji rządowej albo wojewoda) albo organ wykonawczy JST albo rektor publicznej uczelni medycznej albo dyrektor CMKP

Ustalenie wskaźnika zadłużenia spzoz ([zobowiązania-inwestycje krótkoterminowe]/przychody)

Jeżeli wskaźnik >0,5 podmiot tworzący przejmuje zobowiązania spzoz o takiej wartości, by osiągnąć poziom wskaźnika <=0,5, w przeciwnym razie przejęcie zobowiązań jest fakultatywne

Organ dokonujący przekształcenia sporządza akt przekształcenia spzoz w spółkę zawierający: akt założycielski spółki; imiona i nazwiska członków organów spółki pierwszej kadencji; pierwszy regulamin organizacyjny

Zarząd spółki składa wniosek o wpisanie do rejestru przedsiębiorców i do rejestru podmiotów wykonujących działalność lecznicz

Spółka kapitałowa z dniem przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki, których podmiotem był spzoz

Bilans zamknięcia spzoz staje się bilansem otwarcia spółki: suma kapitałów własnych jest równa sumie funduszu założycielskiego, funduszu zakładu, funduszu z aktualizacji wyceny i niepodzielonego wyniku finansowego za okres działalności zakładu przed przekształceniem, z uwzględnieniem korekty wartości wynikającej z przeszacowania do wartości rynkowej nieruchomości będących w posiadaniu spzoz przekazywanych na własność spółce oraz korekty nieumorzonej części wartości nieruchomości, które nie podlegają przekazaniu do spółki

Trudności w dostępie do informacji – rola CSIOZ; „zielona księga”

Dane za 2007 ◦ Liczba: ok. 1500 + ok. 70

◦ Koszty: ok. 27,5 mld PLN

◦ Zadłużenie: ok. 5,9 mld PLN

Dane za 2009 ◦ Liczba samorządowych spzoz: 1383

◦ Przychody: ok. 27 mld PLN

◦ Wynik brutto: -187 mln PLN

◦ Zadłużenie: ok. 4,2 mld PLN

Osoby prawne tworzone, znoszone i łączone w drodze ustawy

Przychody: dotacje z budżetu państwa (kształcenie studentów studiów stacjonarnych, uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich i kadr naukowych oraz utrzymanie uczelni); środki z budżetu państwa na naukę; opłaty za świadczone usługi edukacyjne (kształcenie studentów na studiach niestacjonarnych; powtarzanie zajęć na studiach stacjonarnych; studia w języku obcym; studia podyplomowe); opłaty za postępowanie związane z przyjęciem na studia; jednorazowe opłaty za wydanie dyplomu; opłaty za usługi badawcze, diagnostyczne, lecznicze; przychody z działalności gospodarczej; przychody finansowe; z gospodarowania mieniem

Uczelnia samodzielnie dokonuje rozdziału dotacji na poszczególne cele

Uczelnia prowadzi działalność na podstawie planu rzeczowo finansowego

Plan obejmuje: przychody i koszty podstawowej działalności operacyjnej; pozostałe przychody i koszty operacyjne; przychody i koszty finansowe; wynik finansowy; fundusze; informacje o zatrudnieniu i wynagrodzeniach, liczbie studentów, w tym korzystających z pomocy materialnej, kosztach remontów budynków oraz obiektów inżynierii lądowej i wodnej, nakładach na rzeczowe aktywa trwałe

Zysk netto uczelni zasila fundusz zasadniczy

2009 ◦ Przychody: ok. 15,5 mld PLN

◦ Dotacje: ok. 11 mld PLN

◦ Wynik: ok. 2,3 mln PLN

◦ Zadłużenie: ok. 0,25 mld PLN

Państwowa osoba prawna – struktura korporacyjna + placówki naukowe

Struktura korporacyjna: wydziały, oddziały, komitety naukowe, komitety problemowe

Placówki naukowe: instytuty, zakłady, centra, stacje badawcze, ogrody botaniczne, inne jednostki naukowe prowadzące badania naukowe lub prace badawczo-rozwojowe

Finansowana z budżetu (środki na naukę – ustawa o KBN - i inne środki) oraz z przychodów z działalności gospodarczej, szd, sprzedaży i użytkowania rzeczy i praw majątkowych

Środki budżetowe inne niż na finansowanie nauki grupowane są w odrębnej części budżetu (PAN) i finansują działalność organów i struktur korporacyjnych, Kancelarię, pomocnicze placówki naukowe i inne jednostki organizacyjne

Podstawą gospodarowania środkami jest plan finansowy uchwalany przez Prezydium na wniosek Prezesa

Placówki naukowe prowadzą samodzielną gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego opracowywanego przez dyrektora po zasięgnięciu opinii rady naukowej

Kancelaria, placówki pomocnicze i pozostałe jednostki organizacyjne PAN prowadzą gospodarkę finansową na zasadach odpowiadających finansom jednostki lub zakładu budżetowego – zgodnie ze statutem

PAN nabywa użytkowanie wieczyste posiadanych gruntów SP oraz własność budynków i urządzeń trwale związanych z gruntem - nie płaci opłaty rocznej

Finansowana niemal wyłącznie z dotacji z bp

2009: 56 mln

2011: 80 mln

Osoby prawne (rejestr prowadzi organizator), których głównym celem statutowym instytucji kultury jest prowadzenie działalności kulturalnej (nie będącej działalnością gospodarczą)

Państwowe IK są tworzone przez ministrów i kierowników urzędów centralnych, samorządowe - przez JST

Organizator zapewnia IK środki niezbędne do rozpoczęcia i prowadzenia działalności oraz utrzymania obiektu, w którym jest prowadzona

IK zarządza dyrektor powoływany przez organizatora albo osoba fizyczna lub prawna na podstawie kontraktu menedżerskiego (ustawa o pp)

Organizator może dzielić, łączyć, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach likwidować IK, przejmując zobowiązania i wierzytelności likwidowanej instytucji; na 6 miesięcy przed wydaniem aktu o likwidacji organizator obowiązany jest podać do publicznej wiadomości informację o zamiarze i przyczynach likwidacji

Organizator może odpłatnie lub nieodpłatnie przekazać mienie likwidowanej instytucji osobie prawnej lub fizycznej w celu prowadzenia działalności kulturalnej

Podstawą działalności jest zatwierdzany przez dyrektora plan zawierający (w miarę potrzeb) plan usług, plan przychodów i kosztów, plan remontów i konserwacji środków trwałych oraz plan inwestycji, przy czym wysokość dotacji z budżetu organizatora ma charakter dyrektywny

IK gospodaruje samodzielnie przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami efektywności ich wykorzystania

Instytucja kultury pokrywa koszty bieżącej działalności i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów (wpływy z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego, z wyjątkiem zabytków, oraz wpływy z najmu i dzierżawy składników majątkowych, dotacje z budżetu, środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł)

Wysokość rocznej dotacji na działalność instytucji kultury ustala organizator

Pokrycie straty przez organizatora – tylko w formie dotacji (wyrok NSA z 25.4.2007 II GSK 397/06)

Zbycie środków trwałych wg przepisów o pp

Fundusz IK – wartość wydzielonego i nabytego mienia ◦ Fundusz IK zwiększa się o:

amortyzację majątku trwałego

dotacje budżetowe na finansowanie rozwoju instytucji

zysk pozostający w dyspozycji instytucji kultury,

◦ Fundusz instytucji kultury zmniejsza się o:

straty bilansowe

umorzenie majątku trwałego

finansowanie inwestycji

◦ Fundusz IK zwiększa się/zmniejsza o kwotę zmian wartości majątku, będących skutkiem:

aktualizacji wyceny środków trwałych na podstawie odrębnych przepisów

nieodpłatnego przekazania lub otrzymania środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych

łączenia i podziału IK na podstawie bilansów zamknięcia dzielonych lub łączonych instytucji

IK może tworzyć z zysku oraz innych środków przekazanych przez osoby prawne i fizyczne fundusz załogi, z przeznaczeniem na wypłatę nagród i inne fundusze; zasady gospodarowania funduszami określa regulamin IK

2009 ◦ Przychody: ok. 5,6 mld PLN

◦ W tym dotacje: ok. 4,5 mld PLN

◦ Zadłużenie: 64 mln PLN