Wprowadzenie w problem samobójstw

Kret Ewa

Zawada Agnieszka

Głaszczka Agnieszka

Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy analizie problemów samobójczych:

samobójstwo, zachowania suicydalne ( samobójcze), depresja, destrukcja.

Historia samobójstw

Argumenty przeciw samobójstwu wg.:

Józefa Flawiusza: życie jest darem Bożym, dusza została dana prze Boga jako depozyt, samobójstwo jest grzechem, za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw

Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,

Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody przeciw samobójstwu:

samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi dążeniami,

jest czynem aspołecznym, jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu

w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym świecie,

co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia samobójstwo,

co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie życie,

Samobójstwa – skala problemu

samobójstwo należy do dwóch najczęstszych przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od 15 do 35 lat,

każde samobójstwo ma poważny wpływ na co najmniej sześć innych osób,

psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest niezmierny,

jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie

samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie

manipulować (34-48%)poprawa nastroju po kryzysie samobójczym

oznacza koniec zagrożenia

ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie

osoba o skłonnościach samobójczych będzie mieć je już zawsze,

próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,samobójstwa popełniają ludzie określonego

typu.

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków

Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia życiowe:

- rozwód, separacja lub śmierć rodziców/opiekunów,

- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub w stosunku do dziecka)

- niedostateczna opieka ze strony rodziców/opiekunów

- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.

- częste przeprowadzki do innego miejsca zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób samobójczych w rodzinie

- brak harmonii w wychowaniu - bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone

oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów - brak czasu rodziców/opiekunów, by

zauważyć problemy emocjonalne dziecka i zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.- Brak autorytetu rodziców/opiekunów - Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy - Nadużywanie alkoholu i innych substancji

chemicznych przez rodziców/opiekunów - Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub

obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub zastępcze

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na

tym tle problemy emocjonalne jako główny czynnik wpływający na zachowania samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9 do 13 lat

Cechy osobowości związane z ryzykiem próby samobójczej lub samobójstwa:

- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary we własne możliwości

- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.

- Demonstrowanie złości lub zachowania agresywne

- Zachowania antyspołeczne- Drażliwość - Mała zdolność rozwiązywania problemów,

kiedy pojawiają się trudności - Skłonność do doznawania rozczarowań - Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie

dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.

Kryzysy rozwojowe związane z okresem dojrzewania

Zaburzenia psychiczne: - Nadużywanie alkoholu i narkotyków

( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach samobójczych 1 na 4 pacjentów używało alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją i towarzyszącą im depresją jest dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej populacji młodych ludzi)

- Depresja - Zaburzenia lękowe - Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako

czynniki wyzwalające zachowania samobójcze

- Problemy rodzinne - Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód

miłosny - Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej

osoby - Konflikty z prawem lub problemy

dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.- Niechciana ciąża, aborcja - Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą

przekazywaną drogą płciową- Poważna choroba - Brak pracy i zła sytuacja finansowa - Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie

egzaminów - Rozczarowanie wynikami w nauce oraz

niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.

- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)

- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych wśród nastolatków cd.Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo

demonstracyjne wołanie o pomoc, zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych osób, których postrzegają jako krzywdzicieli czy sprawców doznanego poniżenia w okresie dzieciństwa lub dojrzewania.

Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości, doznało krzywdy, poniżenia i którego pozbawiono nadziei, że może być kochane, odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek i prof. B. Pilecka.

Samobójstwa-przyczyny psychiatryczne Schizofrenia katatoniczna (stan

hiperkinetyczny) Depresja (szczególnie z silnym lękiem,

urojeniami, omamami imperatywnymi) Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,

borderline) Intoksykacje niektórymi substancjami

psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa, narkotyki halucynogenne)

Ostre psychozy przebiegające z poczuciem zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego

Postać buntownicza ( bunt przerysowany, poczucie niskiej wartości, pesymizm)

Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów, poczucie oczywistości)

Postać apatyczno-abuliczna (bierność, smutek, pustka, nuda, brak sensu)

Postać labilna (zmienność nastrojów, tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie

Cechuje się wyraźną tendencją do działań impulsywnych bez przewidywania konsekwencji tych działań; nastrój zmienny i nie dający się przewidzieć. Występuje też skłonność do wybuchów emocjonalnych, niezdolność do kontrolowania działań impulsywnych, tendencja do zachowań zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.

Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń: typ impulsywny, którego cechą dominującą jest

niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań impulsywnych

typ "borderline" (z pogranicza),w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki wewnętrznej, skłonność do wchodzenia w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz tendencja do działań samouszkadzających, w tym do gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna

W schizofrenii katatonicznej dominują nasilone zaburzenia psychomotoryczne, oscylujące między takimi skrajnościami jak pobudzenie i osłupienie lub automatyczna uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu mogą być epizody gwałtownego pobudzenia. Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) - z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”

Wypowiedzi samobójcze Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja) Symptomy depresji Nietypowe zmiany w zachowaniu Problemy z apetytem i snem Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.

Brak dbałości o higienę, wygląd Doświadczenie traumy Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S” Izolacja, ograniczenie kontaktów Sygnalizacja poczucia beznadziejności i

bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia

Wg. M. Anthony istnieją procedury według których należy postępować w sytuacji zagrożenia:

zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw. most,

otwórz drzwi i słuchaj, oceń rzeczywistość, oceń natężenie, traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia

zadaj właściwe pytania, znajdź i zmobilizuj system oparcia, podejmij działania, utrzymaj cel, przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej ucznia

Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy się o podjęciu przez ucznia próby samobójczej, po bezwzględnie zalecanej konsultacji psychiatrycznej należy pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w trakcie pierwszych z nim kontaktów:

- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej ucznia cd.- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie (uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy odnośnie aktualnych tendencji samobójczych)

- Czytelność intencji, przekazów - Świadomość własnych ograniczeń - Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej ucznia cd.- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do tego, co się stało)

- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej dostępności i dyspozycyjności

- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej ucznia cd.- Wzajemne zobowiązania, w

tym ,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa co do potrzebnego czasu na załatwienie akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn tendencji samobójczych

- Koncentracja na głównych problemach ucznia i ich pozytywne przeformułowanie, jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej ucznia cd.

-Wskazanie różnych systemów oparcia/ zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych), podjęcie konkretnych działań (np. telefon interwencyjny do opiekunów)

- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie pogotowia ratunkowego i przymusowe umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem

Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem należy unikać:

- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej wszechmocy

- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń, osądzania go

- Koncentracji na instrumentalnym (,,na pokaz”) aspekcie próby samobójczej (niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.

- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa (stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)

- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z udzielania pomocy, często samo wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji kryzysowej Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę do kontaktu z mediami

Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i gdzie będzie przekazywał dziennikarzom informacje

Na pytania mediów należy odpowiadać natychmiast, przekazując jedynie konkretne informacje, należy rozmawiać o faktach, nie snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.

W sytuacji dużego zainteresowania mediów warto zorganizować konferencję prasową i przygotować komunikaty prasowe

Konferencję prasową powinien prowadzić dyrektor szkoły, choć istotne informacje może przekazywać ktoś inny spośród personelu lub osoba ze współpracującej ze szkołą w przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy organizacji

Kontakt z mediami cd.

W trakcie konferencji należy w jak najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania dziennikarzy, powinna to robić osoba kompetentna, komunikatywna, posiadająca wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008