WYKORZYSTANIE METOD BADAŃ SPOŁECZNYCH W

DZIAŁANIACH STRAŻNICZYCH

Agnieszka Dudzińskaagdudz@gmail.com

SLLGO 21-22 maja 2011

Różnica między badaniami społecznymi a monitoringiem?

• Cele• Monitoring bez badań? • Badania bez użyteczności praktycznej?

ilościowe (pozyskanie danych liczbowych) jakościowe (zrozumienie zjawiska, procesu)

czyste (teoria, testowanie hipotez) stosowane

Szczególny rodzaj badań stosowanych – badania ewaluacyjne

Badania terenowe – bezpośrednia obserwacja zjawisk w naturalnym środowisku.Dane są w nich zbierane i przetwarzane w sposób ciągły.Cechuje je duża elastyczność.

Badania społeczne

Ich przedmiotem są skutki interwencji społecznych, ale też programy (same interwencje).

Jak definiujemy sukces danego programu? Osiągnięcie deklarowanego celu?

Jakie stosujemy kryteria sukcesu lub porażki? Konkretne wartości mierników zastanych?Odpowiednia interpretacja obserwacji?

Staranne przemyślenie przed przystąpieniem do badań

Badania ewaluacyjne

Schemat eksperymentalny (każda interwencja jest „eksperymentem społecznym”)

GRUPA EKSPERYMENTALNA:WSTĘPNY POMIAR ZJAWISKA X → INTERWENCJA (BODZIEC) → KOLEJNY POMIAR ZJAWISKA X

GRUPA KONTROLNA:WSTĘPNY POMIAR ZJAWISKA X → INTERWENCJA (BODZIEC) → KOLEJNY POMIAR ZJAWISKA X Uwzględniamy też kontekst, bo może wpływać na wyniki (zmianę).A niezamierzone konsekwencje? (np. korupcja)

Eksperyment społeczny?

Dobre przygotowanie to podstawa!

przemyślenie: celu badań ogólnej strategii

badawczej poszczególnych działań

antycypowanie spraw trudnych

doskonała znajomość narzędzi badawczych

Przygotowanie badań

Pytania badawcze

Pytanie badawcze ≠ pytanie dla respondenta

Przykładowe pytania:• Kto tworzy Program, kto wpływa na konkretne

zapisy?• Skąd się bierze taki dokument, jak Program?• Czy mieszkańcy wiedzą, że imprez ma

charakter promujący trzeźwościowy styl życia?• Czy wiedzą, że impreza jest finansowana ze

środków pochodzących z zezwoleń na sprzedaż alkoholu?

• Podoba się panu ta impreza? • Dlaczego nie sprzedaje się tu piwa? Gdzie

najbliżej można je dostać?

Wywiady• Wywiad jest słabiej ustrukturyzowany niż ankieta

(standaryzacja „bodźca” w ankiecie, ze względu na duże próby)

• Wywiad = moderowana rozmowa• To nie jest zwykła rozmowa! To nie jest przesłuchanie!• Ok. 5% czasu mówię ja, ok. 95% - respondent. Jestem

uczniem.• Aktywne słuchanie + dyskretne kierowanie rozmową• Często nie wiemy, jakich informacji szukamy!

WywiadyPrzygotowanie to klucz do sukcesu:

Wywiad to ostatni element uzyskiwania informacji (szanuję czas respondenta, przygotowuję się wcześniej, czytam dokumenty)

• Ubieram się neutralnie, ale schludnie, zachowuję nienagannie. • Mam długopis i notes.• Przedstawiam się, mówię, co robię i dlaczego wybrałem tego właśnie

respondenta (buduję zaufanie!).• Mam ze sobą materiały pomocnicze (np. Program), ale ich nie eksponuję bez potrzeby.• Mam w głowie schemat rozmowy.• Pamiętam że mam wydobyć informacje.• Starannie dobieram słowa.• Okazuję rozmówcy zainteresowanie i szacunek dla jego wiedzy.• Nie staram się robić wrażenia, wszystkie światła na respondenta! Daję mu być

bohaterem.• Kiedy mówi z zapałem o znanych mi sprawach, nie gaszę go. Jest dumny ze

swojej pracy.

WywiadyZnajomość schematu rozmowy ułatwi swobodne kontrolowanie jej przebiegu:

1. kierowanie uwagi na określone zagadnienie2. pogłębianie wypowiedzi (dopytywanie)

Rejestrowanie wywiadu:Urzędnik nie lubi dyktafonu.Może się bać ukrytego nagrywania! (nadmiernie się będzie kontrolował)Notatki w czasie wywiadu – zapisywanie luźno, dużo wolnego miejsca lub szeroki margines.Będą uzupełniane po wyjściu.

! Silny wpływ poprawności politycznej przy wywiadach z urzędnikami.

Wywiady

Wywiad jest trudny, bo wymaga jednocześnie wykonywania kilku czynności – jakich? uważnego słuchania obserwowania notowania podtrzymywania kontaktu (interakcji)

Aktywne słuchanie - technikiAktywne słuchanie może zastępować pytania!

Okazuję rozmówcy zainteresowanie:1. kontakt wzrokowy!2. ciało zwrócone w kierunku rozmówcy3. ruchy głowy (potakiwanie)4. zwroty podtrzymujące kontakt (mhm, aha)5. technika parafrazy, powtórzenia:

jeśli dobrze rozumiem,…mówi pani, że…czyli…to znaczy…

6. technika wyjaśnienia: co ma pan na myśli…?

Obserwacja• Jawna lub niejawna (ukryta)• Ustrukturyzowana lub nieustrukturyzowana

(nasza: półustrukturyzowana)• pośrednia (ze śladów) lub bezpośrednia• uczestnicząca (jako uczestnik - określona rola,

tożsamość)• korzystanie z informatorów Zagrożenie dla bezstronnej obserwacji – nadmierne utożsamianie się ze społecznością lokalną

Dane oficjalne• Czy jest wymóg ustawowy zbierania tych właśnie informacji?

Gminy mogą nie mieć pewnych danych.• W jakim celu są zbierane?• W jakim kontekście? W jakim czasie?• Kto tworzył dokument? Sprawozdania urzędowe są na ogół

stronnicze. Dlaczego?

Dostęp do informacji publicznej – to nadal nowość w Polsce, ale urzędnicy żywo reagują.

Zacznij od strony internetowej urzędu i osobistej wizyty, nie od wniosku! Wniosek – najlepiej jeden, z precyzyjnym wskazaniem, w punktach, o jakie informacje wnioskuję.

Dane oficjalne

Zapisy sporadyczne a zapisy ciągłe (możliwość śledzenia dynamiki zjawisk). Przykłady?• liczba klientów izby wytrzeźwień• statystyki policyjne (liczba interwencji)• liczba wypadków drogowych związanych ze

spożyciem alkoholu• przemoc w rodzinie

Rejestrowanie obserwacji

Co jest podstawowym narzędziem rejestrowania wypowiedzi w wywiadach i obserwacji?• Nie notatki.• Nie dyktafon.• Nie aparat fotograficzny. Nie kamera.

Pracujący mózg to podstawowe narzędzie rejestrowania informacji.

NotatkiKiedy sporządzać notatki?• Na bieżąco! (= od razu)• Prowadzenie stałych notatek („dziennik pokładowy”). Nie ufaj zbytnio pamięci

(przeładowanie).• Najpóźniej do końca dnia, przynajmniej szkicowe. Potem znacznie większe straty.

Ile notować?• Lepiej za dużo niż za mało.• Wszelkie szczegóły będą potem dźwignią dla pamięci. Nie stresuj się. Obraz nigdy nie będzie kompletny.

Notatki badawcze są jak ruda złota (max. 30 g złota na tonę rudy).

Kwestie etyczne

Złota reguła: nie szkodzić badanym.

Co to znaczy? Komu możemy zaszkodzić?• wolności obywatelskie• dobre imię• poczucie bezpieczeństwa• pozycja zawodowa• interesy• dane wrażliwe• stres

Kwestie etyczne

Czy w ogóle rejestrować wywiady i obserwacje? Jak?

• Rejestrowanie wywiady wymaga zgody.• Rejestrowanie wydarzeń publicznych – nie, ale

organizatorzy mogą zareagować na rejestrowanie.

Poufność i anonimowość

Kwestie etyczne

• Czy reagować, kiedy nas coś wkurzy, czy zachować (wyrachowany) dystans?

• Czy strażnicy mogą być bezstronnymi badaczami?

• Czy ujawniać cel badań?• Tak (liczne kontrowersje etyczne dotyczące

wprowadzania w błąd co do celu!)• Czy ujawniać, dla kogo prowadzimy badania?• Można po zakończeniu.

Kwestie etyczne

• Czy za wywiady powinno się wynagradzać respondentów?• Może być takie oczekiwanie.• Jak ustawić relacje z badanymi? Jaką rolę przyjąć?

– Badacz? – Uczestnik, w tym uczestnik gminnego programu?

• Czyje interesy zawodowe mogą zostać zagrożone?• Jak się zachować, kiedy respondent okazuje osobiste

zaufanie i liczy na dyskrecję? („tylko dla pana wiadomości”, „między nami”)

• Respektować! (także po zakończeniu badania)

Kwestie etyczne• Jak wpływa na przebieg badań fakt, że badacz jest stąd?• Jak wpływają na interpretację danych moje osobiste sympatie i

doświadczenia?• Jak wpływają na interpretację danych moje poglądy polityczne?• Nie działam w próżni politycznej. Kto może wykorzystać moje wnioski?• Opozycja• Media• Jak wpłynie fakt prowadzenia badań na moją sytuację w lokalnej

społeczności?• Jak reagować na żądanie dostarczenia pytań przed wywiadem?„Mam tylko ogólne zagadnienia, to pan jest ekspertem, ja się na tym nie znam i dlatego chcę porozmawiać.”

PYTANIA?