ex»

14 maart 1975

lMAHIffE

$& "fCa'toeT&4faragfe,

fo -dèë^e^ :Mu,dea-, ,$ï;j.ï fc 1 ^ tik=_ ^ ^* _i -, t. _^

zé's p-peêfiyói3!gen"d gedate^e^ireg>st *va-m ë,ën gevende, dlefi^É,

;4<

5»'tadièp een gê'felteséêercte é'&'ïi of meer-uitgaven wenst aan tekéuifeil dienï M, dLa?$ sqhr-if'te'lijk mede te delen aan hethpol'd

f i

l l

Z i -/ -

DISTRIBïïTIELIJSTy/MÜTDEF/WCSV CHEF STAF (KM) IGK -

CMS tevens voor: PLV CMSPLV GMS(L)CHEF KAB. CMS-BDZ

SC1MS tevens voor: ÏÏBUOHGHBUTAKTIEKHBÏÏPLANKEN

pUBEDR IJFS VEIL/NBCD-ZAKENtevens /er visie SC2MS - <?/• y/v- //"/? *"--

DIE.MARSTAFSCHOOL^VOP/EBUPLAÏTPEHS — /«//<,

tevens voor* HCOFIïTMAT -HBULEKTRONÏÏWO

WASHINGTONT LONDEN -T BOMT- ^T PABIJS -

JtKMAHlTS — 'X/«/*'/f,,„„,„.,, , . ' ,./ C ^ , / /_ /

sx.nr,ter visie

ter visie

910_

11 t/m

d, t. v. SOI—

CZMTEP .d. t. v. HSGB

GEKDGMLD x y

RIJMOND — t//"/? -*~ —CI-M ïEXELCMH IJMOKDGH4 SCHELDECOZDNEDten behoeve van in dienst zijnde onderzeeboten

CHTREGHONHVBS #.)CNAVGISCliiRKilZ ERFFRUJSHOZBTBSHANTAK

CMVKV d.t.v. 01

CMVKK tevens voor GVSQten behoeve van de daarvoor in aanmerkingkomende schepenCMBFLOT 1GJvffiFLOT 3OVSQ 320 / / /

4^CV3Q 321- /*/'/?• ^ 'GVSQ 2 ^GVSQ 860VOKIM

COORD.IIIL/VEILIGH33IDSDIENSTEN -HLAMID—

JJ- f^!~mj_5 /*^*-« v

J^ fr4l^~r*1_2 £*<*-»•»« *1§ bu&*-n f

Jjt *- »*, -

£0 t/a2122.O "Z

2i2C

^L28 t/m 31

34.^L t/aIL

J8 en 3940.

_41 *o«-w_4g_^fc/ar

43 en„44...45^

46_ t/m 68" ^ 2

JPJLL

Ji

EU I3STL

7576

80 t/m 83

fr? J*/

- Ii -

INLICHTINGENRAPPORT nr, 2/75

1 februari - 28 februari 1973

INHOUDSOPGAVE

DISTRIBÏÏTIELIJST

INHOUDSOPGAVE

EVALUATIE DER INLICHTINGEN

i

ii

iii

HOOFDSTUK 1 - DIVERSE ONDERWERPEN

ENIGE MAYAK-KLASSE TRAWLERS OMGEBOUWD700E ABW

- SOVJET ANTI-SCHIP GELEIDE WAPEH SYSTEMEN

SPIOWNAGE DOOR DE OOST-DUITSEINL IGHT INGEIJD IENST

1 - 16

17 - 19

20

21 - 25

24 - 29

HOOFDSTUK 2 - "CUR.REÏIT IÏÏTELLIGENCE"

OVERZICHT SOVJET MARITIEME AKTIVITEITEJST 30 ~ 2IN DE OOSTZEE

OVERZICHT SOVJET MiiRITIEÏ'ffi AKTIVITBIOJEN 33Hf HET NOORDELIJK VLOOTGEBIED

OVSR2ICHT SOVJET mRITISI€E AKTIVITEITEN 33 - 35IN DE MIDDELLANDSE ZE3

OVERZICHT SOVJET MARITIEME ACTIVITEITEN $6 - 37IS BE INDISCHE OCEAAN

OVERZICHT SOVJET MARITIEME AZTIVITSITSN 33 - 40IN HET ATLANTISCH ZEEGEBIED

T iii -

EVALUATIE DER INLICHÏINGEI

Bij het evalueren (graderen) van de waarde van de

ontvangen inlichtingen stelt men de betrouwbaarheid van de bron

vast en bepaalt vervolgene de waarschijnlijke juistheid van het

bericht zelf.

HeliaMlity of the source

A = completely reliable

B = usually reliable

C = fairly reliable

D = not usually reliable

E = unreliable

P <= reliability cannot be judged,

\y of the information

1 = confirrned by other source s

2 ~ probable true

3 = possible true

4 = doubtfully true

5 = improbable true

6 e truth cannot be judged.

HOOFDSTUK 1

DIVERSE ONDERWERPEN

1.

2.

.

6

~ 4 -

10,

11.

12.

l

VJ1 l

16.

17.

- 6 -

18.

19,

l t-- r

o OJ

l co l

CM CM

CM

l

CMCM

26,

27.

28,

29.

- 10 -

- 11 -

~ Zl

55.

36.

37,

38,

- 14 -

39.

- 15 -

40.

4'U

42.

43.

- 16 -

44,

46.

47.

48,

49.

- 17 -

- 18 -

50,

51.

52.

c\J >

- 20 -

EKIGE M^YAK^KL&SSE TRAWLSRS OMG3EOÜWD VOOR A3¥

54. (jjj Sedert 1972 opereren zowel in de Noordelijke Vlootals in de Oostzee Vloot een M:\YAK-klaase trawier,welke zijn uitgerust als onderzeebootjagers.Deze schepen zijn bewapend met vier vaste 406 mmt oppert o lanceeropstellingen, twee ItBU 1200 (5-loops),en een dubbel 25 mm mitrailleur. Be elektronika be-staat uit POLS STAR, twee WEIP, STIUIGET KSY, LONGVIRB, SPIM THROÏÏGH, HIGE POLÏÏ en twee LONG FOLDantennes.

Deze eenheden zijn waarschijnlijk bestemd voor ASWtraining in de lokale Sovjet vlootgebieclen.

/SOVJET AETI-SCHIP

- 2.1 -

SOVJET AKTI-SGHIP GELEIDE WAPEN SYSTEMEN

55 « () Aan de hand van in 1974 binnengekomen informatiezijn de navolgende tabellen 1 en 2 opgemaakt.

56. (£} In tabol 1 zijn gegevens opgenomen omtrent de aanboord van Sovjet marine schepen tegen oppervlakteschepen inzetbare geleide wapens, Sr is enige onzeker-heid omtrent de installatie van de SS-ïï-10 aan boordvan de KARA en KRESTA-H-klasse kruisers. Het ismogelijk dat deze soheepsklasses het SS-N-14 onderzee-boot geleide wapen systeem aan boord hebben; een"mixed-load" SS-N-10/SS-N-14 wordt niet uitgeslotengeacht.

57» ijl In tabel 2 zijn gegevens van de lucht-grond geleidewapens opgenomen, welke gevoerd worden bij de SovjetMarine Luchtstrijdkrachten en de Sovjet Luchtmacht,De AS-3 en AS-4 zijn de wapens welke uitsluitendbij de Strategische Luchtmacht in gebruik zijn.Een van de taken van dese luchtmacht is het verlenenvan steun aan de Sovjet Marine Luchtstrijdkrachtenbij het uitvoeren van "strikes" tegen belangrijkevloot verbanden.

/Tabel 1

VP SBIPBOaire AKTI-SHIP MISSILE-STSTEHS (l JA» 75)

(GECEVEHS UimUlTESD VOOR MTlCAUi OEBHUIJC

1z3

4

6

7

A

<f

IC

11

12

1 1

'<

IS

KAÏO-JilCKXAHS

HJJKTIOK FHIXAKÏ

f'LATPCüX / SCXSEHOP KliSILSSOS Ki AH D

A£3. KADABS/ACH.

CCIDAHCE/Ï-RACKIITC

SUI3AKC3 4 CCÜTSOL/KIS CSS

laxiaitThA-TCTCRT

jUJiE (i>$KI5.0PES.IUX. OS-EK.

SIEiD (>UC£)

AK'JSACt BEVCBP

.«AJ-.HKAI) TYiE

i 'J2E

(CTB5) WIMSiiB

ui;:;-K VSIGHT [Koj

S S K A 9 K S

SS-B-2

STYX

ASTI-SHIP

OSA/4KOMAR/2

SQUA8E TIE

fHESET A/P

ACT.RADAB/I/H

ALT i 1000 FTPOS.1-23SET ALTOF 150,300,450 PT

4

0.9

70ji/-

«3.•0

IMi-ACT

6.500.802.50

2JOO

AOCXSTSt-CKET

ss-ir-3

SHAEDOCX

AHTI-SHIPLAND-TAflGETS

KYtJDA/16KKE3TA/4JÏÏLLIKTT/4EGUO II/8

HEADÜ3T A/C

BIG ECLCE (BEAR)(Hoanj

SNOOF SLIB

SCOOP FAIRF80ATBOOR/-PIECE

PHESET A/P

I-BABD RADAK

HAX ALT 12000 PTAT 30 KMDIVB TO TARGET

6170

0.9-1.3

705V-

HE/NUC500-1000LMP/AIRBÜRST

10.600.902.40

3600

2 RCCKETSTUHBÜJET

SS-S-J

AN7I-SEIP

CKARLIE/8

SHOOP THAI

PilESBT A/PC OHM. OVERHIfl

J-BAHE RADAR

AFTEH LOCK-OHTEHJ'i APPROACMAT 100 FT

530

0.9

70*/-

KE/HUC-eai. 500IHP/AIHBUHST

7.ÉO-6.500.75

2 HüCKEÏSSOCKET .

SS-K-9

AKTI-SHIP

ITANUCKKA/6

PEEL PAIRBIO BBLCS (BEAR)

(HOR«)

BARD STANSFISHBOWL

PHE^ET A/P

«AX ALT 12000 FTT£RK APfROACRAT 15 FT (prob.)

5150

70*/-

HE/ÏTOC500

9.600.752,50

J200

2 ItOCKETSTükiOJBT

SS-K-10

AHTI-SHIP

KBESTA II/6TKHIUK/4KARA/8f

HEADNST C'

IIEADLICRT A/Bsre BOWLJ'HffiET A/PCOHH.OVER3IDE

RAOAR

KAX ALT 8000 FTALT AT OPBR HAKCK50-1000 FT

630

1.2

HE/BOC500

7.300.751.57-2.30

2 HOCXETS

S3-H-11

ANTI-SHIP

OSA/4«OD KASHII/4rHOS KILD1B/4T

SliUAKE TIE

HEADMET A/C

DON UT/D01I-2

1-HESEt A/P

J-BAKD hADAH/I/E

ALT i 1000 MrREüET ALT OP150,300,450 FTpooïibl»

420

0.9

7(WJ/-

HE500IKPACT

6,5O.BO2.50

2JOO •

KOCXETHOCKET

SS-ï-)2

AKTI-SHIPLAIfP-TAKGETS

SCHO-II/8JOi.LIETT/4

scocr :;LABEIS BULCE

fRONT DOOR/PIECE

i'HESET A/P

I-BAHD HADA8

KAX ALT30. 000 W

16260

(TEHK) 1.6

500-100OIKP/AIRBUST

10-800.902.4

5100

TURBO JET

PSOBABLEREfUCENEKTOF SS-JT-J

SS-K-1J

AHTI-SHIPLASD-TAHCETS

i-03SIBLElYAKKKEHOTELCOLP

RADAR OCEAÏSCEVEILLAKCESATELLITE

orobableBALL. HISS.VITH PASSÜOKItVG H BAD

AFPnOACHANGEL ^60*

60380

- 30-370»HDC

10-131.6

1500

3A-Ï-1

COA

AETI-AIBABTI-SHIP

SAK KOTLIS/24KAilIH/24EASHIK/46KBESTA 1/48ttHDA/24

HEABKET A/C

BIC SET

PEEL GRODP

COJC1AXDGDIHANCE

310

-/10B

HE/BLAST FRAC64HADAB ?BOX.

6.110.582.33

960

SA-ï-3

GOBLET

AVTI-AIEASTI-SBIP

KOSKVA/48JSESIA H/48KA RA/48

TOPSAI1

iEADhST C

KEADilGHT A/£

ccrauirnÖL'IDASCE

311

-/15»

BLAST FflAS70BA3AR PBOX.

6.500.701.70

1450

SA-ï-4

AKTI-AIE

KSIÏAK/3ÉKAhA/36

^v£:oLc.yis

fl.'C.iOC?,

H£A BSST/FCP TKJS..UGBMP caor?

CCXXABDGUDASCS

ALT 1*0 FT

6

-/én

Kïï/SLAST f:;*'*12R«3AH H-.6X.

3.400.250.60 .

U5

VP AIHBORgg ABTI.SHIP MSSÏlSr .irSfEHfl (1IOSGBV2SS UITbiöITEHO VÖOH tiATIUI.AAi fi£H

Tabel 2

1

?

i

4

5

t

7

4

9

j.;

n

12

1

Ii

SATO-ÜSIGSATOH

N;.rc-KjcïSA.>i;;

fTXÏTICS myjlRï

SSCCXDAP.Ï

fUTJ-CiX / MfflB£B

AÏ3. EXTiHNAL hADAB

ACvCISITIOS

CUIEAKCS/TRACK

G'JIitSCS £ CGKThOI. Kil CHS

72HM aOHIXC

raAJicr^aï

.1-Ï3S «IKIJ.iTS üïES

KAAIKIIX OrEH

^;1S3 (KACH)

AJCl'hACr (CE?)

.AhKïiS TYFS

wsisar (KO)FC 28

-IXSSSIOKS LE-fSTH

&IAMTEH

( X X ) WIS33FAB

^.•;SJH vsieat (ss)

.-.-viïialOS

K E M A fi ï S

AS-2

KIPP2H

AKTI-SflIP

UBB-TAHCETS

BADGEH C/1

PDPF 'BALL

AUTO PILOT WITH

RADIO COR'-UKD OVEfiHIDE

I-3AND HAMH

UD11CH AW> J3000 ?T

AT 25 3!M AT 10000 FT

CSA3W1 DESC5UB TO TAHCET

100 HH

1.4

45 a

HB/KOCI.EAB

1000

I:-;FACT

10.00.94.1

4100

TUhüOJST

AS-3

KAKCAROO

LAHB-TAItCETS

AXTI-SHIF

BEA8 B AND C/1

CflCWH EHL'H

FRESET AUTO PILOT

MI B CRS RADIO COHKAHD

LADKCH ALT 3JOOOFT MISS.

CLIMBS TO 50000 FT STEEF

BITE TO fARCET

180 RH

1.8

2-4 ka

NUCI.SAR2250

'51.8

9

11.400

TBHBOJET

AS-4

KITCHEH

UHO-TAHGETS

AKTI-SÜIP

BJ.IHDEH B/1

DOWN BEAT

1HTKHTIAL SYSTEM WITH

RADIO COHMARD OVEHRIDE

J- B Ad D BADAH (pos)

LAONCH AT J JOOO PT MISS.

CLIKBS TO 90000 FT

têO* PIVE TO TAHCET

150 HM

3.5

45 •

HE/NUCLEAH

1000FOH HEi IMPACT

11.6O.S

3.1

5500

HOCKET

A3-5

KELT

AlfTI-GHIP

UHTD-7JIRGETS

BAKER C/2

SHOBT KORH

TARGET LOCK-OU BEPORE

LAOMCH

bADAH J-3AHD (po*)

LATOCH AT 30000 FT

HICH Oii LOW {BELOW 2000 FT)

APPBOACa

100 HH

0.95

50 £

HE/NUCLEAH

1000

TOR HSt IMPACT

9.201.254.85

J130

flCCKB?

A3-i

AHTI-S3IP «D

ACAIJtST UUTD TARGETS

BADCSH C & C/2

PUKP EAU

SHOET EOHÏ

IKTE8TIAL SïSTE*! WITH

RADIO COXI-JLSD OVEfiRICE

RAOAB

LAHKCH AT JOOOO PT

HIGH FBOFILSï' ÏÏTEEP FK 80000FT

LCW IHOFILE: STESP FM 40000 FT

175 M

J.O

45 »

HS/RDCtEU

500

10.0

0.9

3.0

4500

AS-7

KOIBT

TACTICAJ. CHOiiKD e~ï-ro:-.r

FTSHBED D/F/2

TISHEE3 K/2

3£AX RIBISC

LAOTCH ALTj 1000-10000 FT

FO-.ïiïïD liSCEKT

7 KK '

1.0

15 •

HE

100IKFACT

5.50.30.8

250

SPIOMAGE DOOR DE OOSTDÜITSE I1LIGHTIHGEHDIMST

Inleiding

58. •) Het hieronder beschreven veiligheidsincident bewijsteens temeer dat de belangstelling van achter hetIjzeren Gordijn voor militaire onderdelen en onder-werpen niet denkbeeldig is: in dit geval blijkt ookde Koninklijke Luchtmacht doelwit te zijn geweesten wel met name 1 en 2 GGW.

59- (• Natuurlijk is het voor een inlichtingendienst, diezich van spionnage-praktijken bedient, van erg grootbelang te weten hoe en waarom een operatie schipbreukheeft geleden en wat een ontmaskerde spion na zijnaanhouding heeft prijsgegeven. Om deze laatste redenmoest deze tekst betrekkelijk algemeen van inhoudworden gehouden en voorzien worden van een classifi-catie die algemene publikatie belemmert.

60. (• Desondanks wordt dezerzijds gemeend dat dit overzichttoch veel nuttige en leerzame gegevens bevat welkekunnen worden benut om te komen tot een betere bevei-liging. Tevens toont het aan dat oplettendheid, ookten aanzien van ogenschijnlijk alledaagse zaken,kan leiden tot de ontknoping van een spionnagezaak.

De ontmaskering van een spion

61. (•) Eind maart 1974 ag een Westduitse jachtopziener datde bestuurder van een auto opnamen raaakte van degeleide wapen lanceerinrichtingen te Borgholshausen.Onopgemerkt noteerde hij het ken.te.kennu.mmer en gafzijn bevindingen onmiddellijk door aan de politie.Het kentekennuminer van de BMVJjBBMMBHfcbleek opnaam te staan van een zekere ^ ^ HHRB) geborenin ÉIHMMHID woonachtig

62. (• Nadat aijn gangen een tijdje werden nagegaan werdhij aangehouden. Bij zijn aanhouding verklaarde hijals hobby fotograferen te hebben en dat hij met hetnemen van de foto's verder geen bijbedoelingen had.Bij de door de politie gedane huiszoeking bleekhij echter te beschikken over kaarten waarop vrijuitgebreide gegevens over militaire objekten teBorgholzhausen, Vörden, Westkirchen en Waldbühlwerden aangetroffen. Ook werd fotomateriaal aange-troffen, waaronder een twintigtal opnamen vanmilitaire objekten in Waldbül. AMHMP"bevindt

/zich nu in .,

zich nu in arrest verdacht van spionnage voor demilitaire inlichtingendienst van de DDR en daarbijgegevens over de 1TATO en de Dundeswehr te hebbenverstrekt.

65. (f

De werving vani

Kort nadat zijn vader in 195? illegaal vanuit deDDR naar West-Duitsland vertrok volgden zijn moederen hij en vestigden ze zich in Dortaund. Sedert dietijd bezocht hij elk jaar met zijn moeder familieen kennissen in de DDR.

64. In de zomer van 19^7 werd hij voor het eerst benaderd,Op bezoek uitgenodigd bij de burgemeester van hetOostduitse Perleberg werden zijn moeder en hij ge-vraagd een terugkeer naar de DDR in overweging tenemen. Zijn moeder voelde daar niets voor en wei-gerde resoluut. Bij diezelfde gelegenheid werd hijvoorgogteld aan een zich jeugdleider noemende_

Deze wist de vriendschap _te winnen en er werd afgesproken dat men geregeldmet elkaar zou corresponderen. Aanvankelijk schreefmen elkaar alleen over jeugdzaken.

65. Nog geen jaar later, met Fasen 1968, werd|door^l^ uitgenodigd voor een vijfdaags bêzoeiaan Oost-Eerlijn, Gedurende dit bezoek, dat groten-deels door^U^werd betaald, wist^BH^een onge-dwongen, vertrouwelijke sfeer te scheppen en zegdetoe de verblijfsvergunning voor het volgende bezoekaan de DDR in diezelfde isoraer te zullen verzorgen.In de zomer van 19^3 maakten ze gezamenlijk eenrondreis door de 'DHR. Bij die gelegenheid achtte^jj^ de tijd rijp en vroegjhij voor de Oostduitse inlicï

op de man af ofingendienst wilde

gaan werken, omdat hij immers sympathiek tegenoverde DDR zou staan.

) HH P' die nu wist met wie hij te maken had,kon niet direkt besluiten en vroeg bedenktijd^,In januari 19&9 zocht hij echter kontakt metien stemde toe voor hem te gaanaangewezen als de ^runner" van ^ ^ V en zouvoor hem voor taan tfHIBHfc hè ten.

67.

spion vdór zijn dienstplichttijd

Bij het bepalen van de verdex'e werksaamheden van

werd ook . . ,

- 26 -

___ werd ook de chef van(IHMMBBHMP inge-"schakeld. Dit gebeurde in eenüotel in Berlijn v;aarook de eerste betaling plaats vond. Tegelijk metzijn eerste DM 400 ontving hij ook zijn covernaam.Hij zou voortaan 4MMHHI0 beten voor zij runneren hij kreeg bij diezelfde gelegenheid twee cover-adressen in Berlijn, waar hij beurtelings de verza-melde gegevens zou kunnen afleveren. Ook werd hemeen telefoonnummer' verstrekt waar hij zowel zijnrunner als diens chef KOU kunnen bereiken,

In de periode tot oktober 1970 ontmoette men elkaar22 keer. Al tijdens een van de eerste ontmoetingenkreeg hij les in radioverbindingen, met name werdaandacht besteed aan het decoderen en versluierenvan berichten. Vanaf april 1970 was er radiokontakten er werden in totaal ongeveer 170 radioberichtenverzonden,

69, (P VHHHfewas eni-8 kind en zijn ouders hebben nooitn^Tsvan zijn aktiviteiten gemerkt. In verband metzijn hobby was het aannemelijk dat hij veel op zijnkamer was en bovendien heeft bij nooit zijn oudersbij zijn zaken willen betrekken, hoewel hier doorzijn runner herhaaldelijk op werd gezinspeeld. Hijdeed het tegenover zijn ouders voorkomen dat hijhet radioapparaat en andere voor zijn duisterepraktijken benodigde attributen, waaronder een di-jplomatenkoffer met geheime ruimte, in Dortmund hadgekocht. Hij werkte in die tijd als bankbediendebij een bank in Dortmund en hoewel zijn opdracht-gevers al vanaf het begin pressie op hem uitoefen-den om hem als vrijwilliger bij de Bundeswehr tekrijgen is hun dat niet gelukt omdat jjjjg^ he .wel naar de zin had op zijn werk bij debaiïk.

70. A) De opdrachten die hij in die tijd kreeg bestondenuit het verzamelen van gegevens over militaireobjekten in de omgeving van Dortmund, Lette,Duisburg, Unna en andere plaatsen. Hij reisde indie tijd meestal per openbaar middel van vervoer,maakte aantekeningen, ook van Engelse onderdelen,werkte deze om in een conspiratief bruikbare vormen verzond deze middels een soort fotografischpapier aan een van zijn coveradressen in- Berlijn,

71» ( Het was m al gauw duidelijk dat het zijnopdrachtgevers vooral te doen was om gegevens overde ïfAI'O en de Bundeswehr. Het toeval speelde deze

/opdrachtgevers dan ...

opdrachtgevers dan ook in de kaart toen(in oktober 1970 als dienstplichtige werd opgeroepenin militaire dienst. Hij werd bij een onderhouds-bataijon ingedeeld en gelegerd te Unna.

72

>in_mj,lj:js,ire_dienst 1970 - 1972

Al voor hij in dienst ging ontvingtfMjHHB van zijnrunner uitvoerige instrukties omtrent zijn houdingen gedrag binnen de Bundeswehr. Hij diende zich on-opvallend en voorbeeldig te gedragen en moest pro-beren onderofficier te worden zodat hij laterberoepsmilitair zou kunnen worden.

73* (V Tijdens zijn eerste opleiding en 2ijn opleidingtot onderofficier heef t^fjjjjjjfj^vele opdrachtengekregen, die hij echter niet allemaal heeft uit-gevoerd. Alle opdrachten hadden betrekking op deNATO en de Bundeswehr:

_a. Neem dienst bij de Bundeswehr.

_b. Verstrek gegevens over:

(1) opleidingen, materieel en bevoorradings-procedures. (computerprocedures en ÏÏATO-stocknrs) ;

(2) het NATO alarmeringssysteem en codes;

(3) technische gegevens over het pantservoertuigHarder en de Leopardtank;

(4) bepaalde oefeningen wat betreft procedures,onderdeelsgebieden en bevoorrading.

74. Tijdens zijn eerste verblijf in de Bundeswehr heefthij zich niet zo erg druk gemaakt. Vel heeft hijde meeste opdrachten waar gemaakt, maar een op-dracht om anderen in zijn werk te betrekken heefthij bewust naast zich neer gelegd. Omdat men hemsteeds wilde pressen in beroepsdienst te gaan hadhij het vaste voornemen oin zich van zijn uitbuiterste ontdoen en zijn oude baan bij de bank weer opte nemen. Zo heeft hij de laatste twee maanden vanzijn dien.sttJ.jcL geen opdrachten meer uitgevoerd,ondanks herhaaldelijk aandringen van zijn opdracht-gevers.

/?Ta zijn dienstplicht

- 28 -

Ifa zijn dienstplicht tot zijn ontmaskering

>kon moeilijk weigeren toen zijn ouders dewens te kennen gaven de Kerstdagen bij hun familieen kennissen in de DDR te willen doorbrengen.Al op de eerste Kerstdag werd hij opnieuw benaderden had men met hem een "hartig woordje". Zo dreigdeiaën hem en zijn familie voortaan de verblijfsvergun-ning te onthouden. Deze dreigementen en het tochwel aantrekkelijke geldelijke voordeel deden»besluiten om weer voor hen te gaan werken

1973 gaf hij 20 ver toe aan de eis vanzijn runner om in beroepsdienst te gaan dat hij zichaanmeldde voor herhalingsoefening.

76. (• Oin zijn opdrachtgevers nog meer van ntit te kunnenzijn moest hij proberen een officiersrang te ver-krijgen en gezien zi jn $3?a ere pogingen om indienst vooruit te komen was zijn streven aannemelijk,Ha de eerste herhalingsoefeningen werd hij in juli1973 bevorderd tot vaandrig en meldde hij zich op-nieuw aan voor de herhalingsoefening die in septem-ber zou plaats vinden.

77» (•) Ook zijn tweede deelname hield verband met eenspeciale opdracht. Zo moest hij zich schriftelijkwenden tot het Bundesa;ct für Wehrtechnik undBeschaffung (te vergelijken met JQMLu) met hetverzoek om bepaalde informatie en deze gegevens opde gebruikelijke manier doorgeven. Hij vervoerdedeze gegevens gefilmd in zijn kleinbeeldcameraomdat dit het minst opviel. Tijdens deze periodeheeft hij ook anderen voor zijn werk benaderd,echter zonder dat deze wisten dat ze te makenhadden met een Qostduitse spion,

78» «l Zijn laatste opdracht, die uiteindelijk leiddetot zijn aanhouding, was het fotograferen en inkaart brengen van stellingen te Soest, Eandorf,Borgholzhausen, Erle, W'estkirchen, Vörden, Kariën-heide en Waldbröl; een opdracht die wat de Neder-landse onderdelen betreft nog door betrokkene konworden uitgevoerd voor sijn arrestatie.

Konklusie

79J (jQ) Aan de geloofwaardigheid van deze gegevens behoeftniet te worden getwijfeld^ vele zaken kondenworden nagegaan en het aangetroffen bewijsmateriaallaat niets aan duidelijkheid, te wensen over.

/80. (g). Het blijft

80. (•) Het blijft zaak om op het gebied van veiligheidsteeds waakzaam te blijven en verdachte bijzonder-heden steeds snel door te geven. Het is immers aande oplettendheid van een jachtopziener te dankendat aart dit spionnagegeval een eind kwam.

/HOOFDSTUK 2

HOOFDSTUK 2

"CÜHRSS11 INTELLTGENCB"

81. OVERZICHT SOVJ3T MARITIEME AKTIYITEITEK UT DE OOSTZBB(Evaluatie B-2)

a. HUsland

5/11 februari Intensieve oefenaktiviteiten door groteSovjet geleide wapen-eenheden, marine-vliegtuigen en helikopters nabij Cape Taran,

11/14 februari - 3VIOD KASHUT587 en KRESTA-II 588 operationeel in Liepaya area.

12/18 februari - In Tallinn area werden ASW-oefeningengehouden door eenheden afkomstig uit

12 februari - ASW-oefeningen ten westen van Baltiyskdoor 2 DE «s MIRÏCA. en een ZULU-klasseonderzeeboot. 2 missiles/rockets werdenafgevuurd in een gesloten area tussen1300-1400 uur.

19/21 februari - Op 21 februari is in de Oostzee een uitge-breide Sovjet-vlootoefening gehouden,waarbij drie fases waren te onderscheiden.In eerste instantie had een verkennings-oefening plaats van marine-eenheden doorBADGER-vliegtuigen. Vervolgens werd eengesimuleerde geleide wapen-aanval op ditverband uitgevoerd door een ÏTAlTÏÏCEKA-klassepatrouillevaartuig. De doelsinformatie,benodigd voor deze aanval, werd vermoede-lijk verstrekt door een KAY-onderaeeboot-bestrijdingsvliegtuig. De laatste fase be-stond uit een massale geleide wapenaanvaldoor BADGSR-bonimenwerpers.

19/25 februari - 1 DDGH KRITAK, 1 CLGH KR3STA in samenwer-king met enkele marine-vliegtuigen opera-tioneel in de Baltiysk area.

/2ó februari

- 31 -

2ó februari ~ Schietoefeningen in Swinoujscie area van1500-1800 door de POTI-klasse escorte-vaartuigen 101 en 106 en de SO-I-klassepatrouille-vaartuigen 601 en 640. Hettarget werd gesleept door de sleepbootSERDITIY.

27 februari - Met nader geïdentificeerde oefeningen tenwesten van Klaypeda uitgevoerd door CLGM'sERESTA 588 en 592 en de .DDGM's KRIVAK 201en 513, CHAPAEV 892, MOK KASIÏII 58?, RIGA's649 en 665, 1 MFÏÏCEKA, een aantal patrouille-vaartuigen en verder KAY- en MAIL-vlieg-tui ge n.

—• Oost-Duitsland

10/13 februari - Intensieve lokale aktiviteiten door eengroot aantal eenheden van het 1e flot-tielje ten oosten van Suegen,

11 februari - 5 SESESEEïï-klasse motortorpedobotenvan het 6e flottielje hielden torpedo-oefeningen nabij Bug.

12/1J februari - Enige vaartuigen (PB'F) en PBFG) van het6e flottielje voerden gesimuleerde geleidewapen- en artillerie schietoefeningen uit.

12/14/17/18 februari - Een klein aantal la.ndingseenheden enmijnenvegers operationeel in de baai vanSwlnoujscie, terwijl 3 CSA-klasse en deSAM KOTLI17 "WARSZAV/ 11 op 17 februarioperationeel waren in do baai van Gdynia»

14/18 februari - De RIGA 142 v/as operationeel in de wate-ren nabij Bug Spitze in onbekende akti-viteiten.

21 februari - Enige HAI-klasse patrouille-eenhedenen KQNDOR-klasse mijneavegers van het1e flottielje operationeel in de wate-ren ten oosten van Ruegen in onbekendeaktiviteiten.

725 februari -

25 februari - Gesimuleerde geleide wapen/torpedo enschietoefeningen ten noorden van Rueg-endoor de SEERSHM's (PBF) 831, 832, 835en 8J4 en de OSA's (PBFö) 731, 733 en 734,

26 februari - Intensieve oefsnaktiviteiten door 12-14eenheden van het 6e flottielje ten noord-oosten van Ruegen

£• -

5/6 februari - 3 onderzeeboten operationeel in Hel area.

7/10 februari - Een onbekend aantal landingseenhedenoperationeel in Swinoujscie area.

19/21/24/25 februai-i - 1 a 2 onderzeeboten van een onbekendeklasse operationeel in de baai van G-dynia.

20 februari - Enige T-43 klasse mijnenvegers betrokkenin niet nader vast te stellen aktivi-teiten in de "baai van Swinoujscie.

20/21 februari - Sen onbekend aantal PBF en PBFG opera-tioneel ten noorden van Ustka, vermoede-lijk in samenwerking met helikopters vanuitDarlowo.

25 februari - Een onbekend aantal landingsvaartuigenen mijnenvegers aktief in Swinoujsciearea.

26/28 februari - Schietoefeningen in Swinoujscie areadoor mijnenvegers en landingseenhedenvan het 8e flottielje.

27 februari - Schietoefeningen nabij Ustka met eenaantal PBF en PBFG.

/82. A OVERZICHT....SQVJ33T .

- 33 -

82. OVERZICHT SOVJET MARITIEME AKTIYUEEimSÜT IN HET HOOESE-

LIJK

(1)4 oppervlakte-eenheden, waaronder tenminste 2KRESTA-klasse geleide wapen kruisers, aktief nabijKildin. Mede geaien het aantal onderzeeboot-kontakten en de inset van 8 onderzeebootbestrijdings-vliegtuigen van het type IvlAY, "betrof het hier ver~moedelijk een ASW-oefening, gehouden op 21 februari.

(2) Op dezelfde datum hielden ongeveer 6 oppervlakte-vaartuigen en 5 onderzeeboten een oefening op kleineschaal dicht bij Rybachi Peninsula, 1 ERESTA-klassegeleide wapen kruiser lanceerde geleide wapensen oefende met conventioneel geschut.

83. OVERZICHT SOVJET i'lARITIBKE AKTIVITEITBfl IE DEMIDDBLLAKDSS ZEE

Sterkte Sovjet marine-eskader in de Middellandse Zee(SOVMEDFLT) op 28 februari 1975.

(1) 1 OfiA-klasse CLGM 5391 KILDIN-klasse DDG3 $2?1 ICASHIF-klasse DBGM 1732 KASUBT-klasse DBG 177 - 5141 SAH KOTLIK-klasse DDG 3731 HIGA-klasse DE 6761 PSTYA-klasse DE 6802 MIBKA-klasse DE 694 - 6972 POLNOClTY-klasse LSKi 402 - 4133 ITATYA-klasse MS? 390 - 458 - 4852 MIRfflY-klasse AGI VERTICAL - LOT3MN1 MAYAK-klasse AGI KüHS1 OKEAN-klasse AGI ALÏDADA1 PRIMORYB-klasse Aai J&iVKAZ1 HIKOLAY ZUBOV-klasse AGOR BELLIUGSHAUSEIT1 PEVEK-klasse AO ZOLOÏQY ROff1 ALTAY-klasse AO ELENYA3 KE/xZB/LNGR-klasse ^-ÏO Sül'Ef - EHERSOH - GROZNIY2 DON-klasse AS 918 - 9381 ÜGRA-klasse AS 9271 PRIJT-klasse ASR S;3-2ó2 /iJMUR-klasse AH PM-56 - PM-1381 IÏÜEFA-klas se AKL VTH-481 AIÏDIZBAItf-klasse A£L ONDA1 MAYAK-klasse AEL MIUS1 VODA-klasse ATW SUSA1 LAMA-klasse AEI-ï 986

/2 OKETSFSKIY-klasse , ..

- 34 -

1 FÏRYAT-klasse YDT VM-1142 OKHTENSKIY-klasse ATR SB-5 - HB-1601 SORÏBï-klasse YDT VM-1142 BOLVA-klasse APB PSKL-16 - PZZ-152

(2) De AKL MEZEN vertrok op 9 februari uit Split (Joego-slavië), na een verblijf aldaar vanaf 9 oktober 1974.Op 12 februari liep de MEZEN de Zwarte Zee binnen.

(3) Op 10 februari werd ten noord-oosten van de Golf vanSollum een onderzeebootbestrijdingsoefening gehoudenwaaraan werd deelgenomen door een SAM KOTLIïT-klassegeleide wapen jager 373? een gemodificeerde JCi-SÏÏIïï~klasse geleide wapen jager 173» een KARA-klassegeleide wapen kruiser 539» een KASHIU-klasse geleidewapen jager 177 en een RIGU-klasse escorteur 676.

(4) Op 14 februari werd de ELINT-post in de Golf vanCadia door de ^GI KURS overgenomen van de AGI VJERTICAI,die vervolgens via de Golf van ïlammainet en ./ilexandriëop weg ging naar de Zwarte Zee. De VERTICAL heeftgeruime tijd van zijn patrouilleperiode doorgebrachtvoor de Portugese, kust ter hoogte van Lissabon,wat mogelijk in verband stond met de politiekesituatie in Portugal»

(5) De van de Atlantische Oceaan terugkerende AMGSITSEAZOV bracht van 5-7 februari een bezoek aanGenua (Italië) en liep op 10 februari de SJwarte Zeebinnen,

(é) Van 25-28 februari brachten 2 MlRKA's en 1 PBTYAescorteur, gestationeerd in de Golf van ïlanunameteen driedaags bezoek aan Annaba (Algerije). Ditwas het eerste Sovjet marine vlootbezoek na okto-ber 1974.

(7) Op 27 januari verliet het ELIKT-vaartuig KAVKA.Z.de post nabij Levant voor een 4-daags bezoek aanTartous (Syrië). Dit was de eerste maal dat een3LINT-vaartuig een bezoek aan deze havenplaatsbracht.

(8) Ma op 29 januari de Zwarte Zee te zijn binnenge-lopen verliet de AMGS SR1TST KREKIO3L op 19 februariwederom de Zwarte Zee voor een direkte opmarsnaar Gothenburg (Zweden),

/(>) De verdere ...

- 35 -

(9) Be verdere aktiviteiten van het SOVMEDFLT gedurendede verslagperiode waren routine gericht en bestondenvoornamelijk uit het schaduwen van Amerikaanse een-heden. Het merendeel van de eenheden van het SOVINDROKverbleef op de vaste ankerplaatsen en in de VAR-havens.

/Ö4. d OVERZICHT SOVJET

84» (•) OVERZICHT SOVJET MARITIEME AKTIVITEITEI IN DB INDISCHEOCEAAN

(1) Omstreeks 8 februari j.l, heeft het eiland Mauritiuste lijden gehad van uitzonderlijke slechte weersom-standigheden. ]}e cycloon "Gervaise" heeft aldaargrote schade veroorzaakt. Een internationaal hulp-betoon kwam snel op gang. Medewerking aan de hulp-aktie verleende Franse en Amerikaanse marine-schepen.De Sovjet marine zond - zij het laat - de SVERDLOV-klasse kruiser 837» welke aldaar op 15 februariaankwam. Eveneens verleenden assistentie de Sovjetruimte vaar thulpschepen SEVA1T en YAMAL. _+ 1 maartvertrokken de eenheden weer in Noordelijke richting,

(2) De UGRA 970 en een SCHO-I-klasse onderzeeboot arri-veerden op 17 februari in de Straat van Malakka opweg naar de Stille Oceaan, met als bestemming dethuishaven Vladiwostok, na een verblijf van j- 85dagen in de Indische Oceaan, wat voor de onderzee-boot het langste deployment voor een nucleaire onder-zeeboot was.

(3) Van 12 februari tot 1 maart verbleven te ÏÏmm(Irak) de ï-58-klasse mijnenveger 304 en eenALLIGAïOH-klasse landiugseenheid 397.

(4) S'abij het eiland Socotra heeft zich op 21 februari1975 een incident voorgedaan. De Amerikaanse torpedo-bootjager "JOSEPH HEWES" patrouilleerde nabij deankerplaats van het eiland, alwaar zich vrijwel con-tinu Sovjet marinevaartuigen bevinden. Terwijl hetAmerikaanse schip bezig was met de uitvoering vaneen opdracht, de ankerplaats te verkennen, werd eendetonatie vernomen, vrijwel onmiddellijk gevolgddoor een inslag op het water op een afstand van onge-veer één zsemijl aan bakboordszijde van het schip.Sen Sovjet escortevaartuig (PETYA-I 801) bevond zichten tijde van het incident op ongeveer 3§ zeeniijlafstand van de "JCSEPE ItEWES" en had - naar werdaangenomen - dit schot voor de boeg gelost. Verderartillerievuur bleef uit, terwijl het Amerikaanseschip voortging met het uitvoeren van zijn opdracht.De geschutsopstelling van de P3TYA bleef daarbijwel voortdurend gericht op de "JOSEPH HEWES",

(5) In de Golf van Oman/Straat van Hormuz begon op 27februari een Amerikaanse oefening - ARYAïf 75 ~hetwelk geobserveerd, door de Sovjet AG I DEFLEKTOR,die op 25 februari een aanvang nam met zijn sur-veillance.

/(6) Op 18 februari

- 57 -

(6) Op 18 februari vertrok de ISS BOROVICHI weer vanafde Kerguelen, alwaar men bezig was met een Sovjet-Prans samenwerkingsprojekt (öeo-magnetic research)en zette koers naar Port Louis (Mauritius) alwaareen "bezoek werd gebracht.

(?) De tanker GORKIY bracht van J tot 5 februari eanbezoek aan Jlarachi (Pakistan). Dit was het eerste"bezoek van een Sovjet "naval associated" eenheid,sinds juni 197°«

(8) Eind februari heeft de AMGS AK, SHIRSKOV een bezoekgebracht van 6 dagen aan Fremantle (Australië).

(9) Op 2J februari arriveerde in de Indische Oceaan deKAMJT-klasse geleide wapen jager 998 (GïTEVNYY) inhet gezelschap van het bevoorradingsschip ULMA,mogelijk ter aflossing van reeds lang in de IndischeOceaan verblijvende eenheden.

/(85. (f OVERZICHT SOVJET

(§) OVERZICHT SOVJET MARITIEME; ACTIVITEITEN CT HETATLANTISCH ZEEGEBIED

(1) Het onderzoekingsvaartuig "SVAÏÏETIYA" en de JTJLIETT-klasse onderzeeboot,welke op 28 januari de Middel-landse Zee verlieten in een opmars naar het Noorde-lijk vlootgebled, sijn aldaar op 11 februari aange-komen.

(2) De marine-oefening "LOCKED GATE", die van 29 januari -7 februari werd gehouden in het zeegebied ten zuid-westen van Portugal, werd geschaduwd door een ÏCASHI5T-klasse geleide wapen jager (514)» ondersteund dooreen tanker. Beide eenheden waren opgestoomd vanuitde Middellandse Zee naar het oefengebied. Onbekendeonderzeebootkontakten in dat gebied gaven aan, dattenminste één Sovjet onderzeeboot bij de surveillancewas betrokken.

(3) De KRTVAK-klasse geleide wapen jagers "SVIRBPIY" en"STOROZEEVOY", respektievelijk met p/n 502 en 20?,vertrokken 11 februari vanuit de gebruikelijke anker-plaats nabij de Straat van Gibraltar op weg naar hetCaribisch gebied. De tanker "YELFÏA", vanuit hetNoordelijk vlootgebied ontplooid, sloot zich jf 15februari bij de in opmars zijnde KEIVAK's aan, diezich op dat moment ten zuid-oosten van de Azoren be-vonden. De mogelijkheid dat zich ook een onderzee-boot bij het verband is gaan voegen, gezien de samen-stelling van voorgaande verbanden, is zeer aanneme-lijk. Op 27 februari arriveerden de eenheden te Ha-vanna na passage door de Florida-straat.

(4) Op 13 februari verliet een POLlTOCNY-klasse landings-vaartuig de Oostzee* Het schip met p/n L-14 en ge-naamd "GEORPAD" voer onder Indiase vlag. Het betrefthier de leverantie van een derde eenheid van dezeklasse aan India. Het schip bevond zich van 16-13februari te Le Havre (Frankrijk) en zal zijn reisvia Las Palmas vervolgen. Op 26 februari verlieteen FOXTROT-klasse onderzeeboot met p/n S-43 engenaamd "VAGHSHBER" de Oostzee. Het betreft hiereveneens een leverantie aan India en wel de achtsteen tevens laatste eenheid van deze klasse. Van 2-6maart zal te Le Havre worden verbleven om vervol-gens de reis naar India voort te zetten.

(5) Op 12 februari arriveerden te Conakry (RepubliekGuinee) 2 BEAR "D" lange afstandverkenningsvliegtuigen

/vanuit het Noordelijk ,.,

vanuit het Noordelijk vlootgebied. Het betrof hierde detachering naar Conakry. He laatste vond plaatsvan 18 mei tot 6 juni 1974» Op 1? februari voerdendeze vliegtuigen een verkenningsvlucht uit naar detwee, op weg naar Cuba zijnde, KRIVAK-klasse geleidewapen jagers, die zioh toen op _+ 700 nm zuid-westvan de Asoren bevonden. Op 28 februari keerden debeide vliegtuigen terug naar het Noordelijk vloot—gebied.

(6) Op 18 februari arriveerden 2 BEAR "D" te Cuba enwaren eveneens afkomstig uit het Noordelijk vloot-gebied. Ook deze vliegtuigen voerden,op 21 februari,een verkenningsvlucht uit naar de op weg naar Cubazijnde KRIVAK geleide wapen jagers» Op 26 februarikeerden zij terug naar het noordelijk vlootgebied.

(7) Sen tanklandingssohip van de ALLIGATOR-klasse metp/n 554 verliet op 16 februari, vergezeld door eenNATYA-klaese vlootmijnenveger met p/n 390, de Oostzee.Beide eenheden lagen op 17 februari voor anker inde Aalbeek baai, om vandaar op de 18e te vertrekken.ITa passage door de Noordzee liep de HATYA-klasse op24 februari de Middellandse Zee binnen voor eendirekte verdere opmars naar de Zwarte Zee. DeALLIGATOR 554 arriveerde _+ 1 maart nabij Conakry(Republiek Guinee).

(8) De MOMA-klasse AGS'en "KOLGUEV" en "ANDROMEDA"arriveerden 17 februari in het Caribisch gebied enopereren sindsdien in samenwerking met de reeds al-daar aanwezige AGOR VILKITSKIY ten zuiden van Cuba,

(9) De AMGS AKADBMIK KURCÏÏATOV vertrok op 31 januariuit de Oostzee met bestemming de Yerenigde Staten.Op 12 februari ging men ten anker in Buzzardsbaai, alwaar op 14 februari weer werd vertrokkenmet bestemming New York. Van 19 tot waarschijnlijk23 februari werd hier verbleven. De KURCHATOV voertin samenwerking met de Verenigde Staten een geolo-gisch onderzoek uit in het Mid-Atlantisch zeegebieden heeft in verband hiermede tenminste 3 Ameri-kaanse onderzoekers aan boord.

(10) Het onderzoekingsvaartuig VIKTOR BUGAEV braohtvan 10 tot 12 februari een bezoek aan Halifax(Canada). Het ruimtevaarthulpschip RISTÏÏA brachtvan 17 tot 22 februari een bezoek aan Montevideo(Uruguay).

/(11) De AGOH FEDDY

(11) De ,,GOR FEDDY BELLINöSHAIISBN vertrok op 13 februariuit de Oostzee en liep op 21 februari de MiddellandseZee "binnen.

(12) Vanuit de Oostzee vertrokken op 25 februari metbestemming de Noordelijke vloot een ALSSEA-klassevlootmijnenlegger (p/n 051) en de R 03KOL PM-20.Een nieuwbouw constructie AOR DUBHA en een nieuwbouwSORUM-klasse sleepboot MB-53 verlieten de Oostzeeop 2? februari met eveneens bestemming de ïïoorde-lijke vloot.