Zaštita kože i prevencija oštećenja

Prof. dr Milan Bjekić

Protektivna uloga kože

Koncept vulnerabilnosti kože

• “vulnerabiles”-rimski vojnik ranjen, ostavljen na bojnom polju , “otvoren “ za nove rane

Koncept vulnerabilnosti

• Osetljivost barijerne funkcije na biološke, psihološke i socijalne faktore proizilazi iz :

• Nedostatka veština za brigu o sebi• Uticaja uzrasta (nezrelost, starost)• Stresa i anksioznosti• Socio-ekonomskih faktora (siromaštvo)• Klimatskih faktori i faktora spoljašnje sredine

Šta izaziva oštećenje

• Inflamacija• Suva koža• Loša perfuzija (edemi i limfedemi)• Uticaj presije (pritiska) na kožu• Efekti pranja kože• Inkontinencija urina• Radioterapija i neželjena dejstva lekova

1. Od latinske reči inflammatio

Definicija

• Inflamacija je patološki proces koji predstavlja zbir morfoloških i biohemijskih reakcija veziva i krvnih sudova, koje su izazvane rezličitim oštećenjima tkiva.

• Zapaljenska reakcija je lokalnog karaktera• Angažovani su imunološki, endokrini i nervni

sistem

Znaci inflamacije

• Tumor (otok)• Rubor (crvenilo)• Calor (povišenje lokalne temperature)• Dolor (bol)

2. Suva koža – kseroza

• Usled dermatoloških oboljenja (atopijski dermatitis, psorijaza, ihtioza)

• Preterano pranje kože (loše higijenske navike)• Faktori sredine (UV zraci, centralno grejanje)• Loša ishrana i neadekvatna hidratacija• Promene u zrelosti kože (gubitak sebuma u

starosti)

3. Loša perfuzija

• Uzroci: • Kardiovaskularne bolesti i arterioskleroza• Edem, trauma• Okluzija krvnih sudova usled sile pritiska• Klinički znaci:• Hladna, bleda, lepljiva i mrljasta koža

3. Loša perfuzija (edemi)

• Nastaju usled srčane slabosti, oboljenja bubrega, inflamacije, venske hipertenzije i kancera

• Hronični traju preko 3 meseca i ne prolaze na elevaciju i diuretike

• Remete kožnu barijeru pa nastaje suva perutava koža, hiperkeratoza, porast potkožnog masnog tkiva, fibroza, proširenje limfnih sudova, koža poput kaldrme

3. Loša perfuzija (edemi)

• Pozitivan Stemmer-ov znak

3. Loša perfuzija (limfedemi)

• Nakupljanje limfe u tkivima (noge, ruke i genitalije)

• Uzroci:• Kongenitalni poremećaji limfnih sudova• Karcinomi• Kliničke promene:• Hiperkeratoza, folikulitis, mikoze, ulceracije,

stazni dermatitis, kontaktni dermatitis, lomfangiektazije, papilomatoza, limforeja, celulitis

4. Uticaj presije na kožu

• Izaziva okluziju kapilara te nema protoka krvi• Uzroci: nepokretnost, dugo ležanje• Klinička slika: decubitus

Ulceracija usled pritiska

5. Efekti pranja kože

• Vruća voda (uklanja masti – TEWL) • Sapuni:• Uklanjaju prirodni zaštitni emolijent-sebum• Podižu alkalnost kože• Menjaju normalnu bakterijsku floru• Kontaktni dermatitis – sodium lauryl sulphate• Sušenje kože nakon pranja

6. Inkontinencija urina

• 200 miliona ljudi u svetu• Noćno mokrenje kod dece (500 000 u UK)• Kontakt kože sa urinom, znojem, fekalijama• Hemijska iritacija od urina i fizička od vlage• Razgradnjom urina nastaje NH3 i NH4OH

Pelenski (diaper) dermatitis

7. Radioterapija i neželjena dejstva lekova

Preventivne prakse

• Adekvatno pranje i sušenje kože• Promocija hidratacije kože• Prevencija nastanka presionih ulkusa• Prevencija solarnih oštećenja• Promocija zdrave ishrane za kožnu barijeru• Prekidanje ciklusa svraba i češanja• Značajna uloga strukovnih kozmetičara

estetičara

Pranje i sušenje kože

• Izbegavati ekscesivno pranje sapunima i koristiti sindete i klinsere

• Izbegavati upotrebu preterano vruće vode• Minimizirati grube tehnike sušenja• Sve navedeno dovodi do transepidermalnog

gubitka vode (TEWL)

Hidratacija kože

• Promocija zadržavanja vlage i prevencija dehidratacije

• Podrška dodavanju vode u kožne strukture• EMOLIJENTNA TERAPIJA

Prevencija dekubitusa

• Poboljšati toleranciju tkiva na pritisak stalnim pregledom kože na mestima pritiska i smanjiti visok stepen vlaženja na tim delovima

• Higijena kože• Smanjenje frikcije

pravilnim položajem i menjanje položaja

• Nutriciona podrška• Edukacija članova

porodice i zdravstvenog osoblja

Antisolarna zaštita

Pravilna ishrana

Pravilna ishrana

• Nutritijenti bitni za zdravu kožu:• Ugljeni hidrati (energija za fibroblaste,

makrofage)• Esencijalne masne kiseline (ćelijski zid)• Minerali: Zn, Fe, Cu (sinteza kolagena)• Proteini (sinteza kolagena, angiogeneza)• Vitamini A, B complex, C i D (diferencijacija

epidermisa, enzimi,stabilnost membrana)

Prekidanje ciklusa svrab-češanje

Ključne poruke

• Kako zaštiti kožu?• Kako prevenirati oštećenja kože?• Sagledavanje značaja kožne barijere• Uvođenje koncepta vulnerabilnosti kože• Preciziranje uloge kozmetičara estetičara u

zaštiti i prevenciji oštećenja kože

Слајд 1Protektivna uloga kožeKoncept vulnerabilnosti kožeKoncept vulnerabilnostiŠta izaziva oštećenje1. Od latinske reči inflammatioDefinicijaZnaci inflamacije2. Suva koža – kserozaСлајд 103. Loša perfuzija3. Loša perfuzija (edemi)3. Loša perfuzija (edemi)3. Loša perfuzija (limfedemi)Слајд 154. Uticaj presije na kožuUlceracija usled pritiska5. Efekti pranja kože6. Inkontinencija urinaPelenski (diaper) dermatitis7. Radioterapija i neželjena dejstva lekovaPreventivne praksePranje i sušenje kožeHidratacija kožePrevencija dekubitusaAntisolarna zaštitaPravilna ishranaPravilna ishranaPrekidanje ciklusa svrab-češanjeKljučne poruke