1

Biuletyn nr 9, listopad - grudzieñ 2013 rok

œciej nara¿eni s¹ ludzie z niskim ciœnieniemtêtniczym, ¿yj¹cy w zimnym klimacie. Jakozespó³ Raynauda towarzyszy te¿ innym cho-robom. Podczas napadu nale¿y schroniæ siê wciep³ym pomieszczeniu i stopniowo ogrzewaærêce.

Oprócz kapilaroskopii, chorobê najczêœciejdiagnozuje siê przez dok³adny wywiad, mo¿-

Nie do koñca wiadomo, jakie s¹ jejprzyczyny, zatem i nie do koñcawiadomo, jak j¹ leczyæ. ChorobaRaynauda, bo o niej mowa, jestuci¹¿liwa, ale dobrze rokuj¹ca.

Lekarze rozró¿niaj¹ chorobê Raynauda odzespo³u Raynauda. Na etapie diagnozy do roz-ró¿nienia stosuje siê kapilaroskopiê. To ba-danie polegaj¹ce na ocenie przebiegu drob-nych naczyñ w obrêbie palców. W przypadkuchoroby, naczynia s¹ w prawid³owej liczbie,u³o¿one regularnie, bez œladów skurczu. Wprzypadku zespo³u, naczynia s¹ powiêkszo-ne i poskrêcane.

Na czym polega choroba Raynauda?Najproœciej mówi¹c, to choroba zimnych r¹k

wynikaj¹ca z napadowego skurczu naczyñ po-woduj¹cego zaburzenie ukrwienia palców. Ata-ki wystêpuj¹ zazwyczaj pod wp³ywem ch³odu,ale tak¿e pod wp³ywem emocji, a czasem trud-no okreœliæ przyczynê. – S¹ trzy fazy. Najpierwpod wp³ywem skurczu têtnic palce usztywniaj¹siê, robi¹ siê bia³e, pojawiaj¹ siê zaburzeniaczucia. Nastêpnie palce siniej¹, robi¹ siê fio-letowe, pojawia siê zdrêtwienie i ból. Wresz-cie, zwiêksza siê przep³yw têtniczy, palce staj¹siê jasnoczerwone, pojawia siê uczucie gor¹-ca i pieczenie skóry – wyjaœnia specjalistadermatologii Beata Bzdulska – Doskocz.

Atakowi czêsto towarzysz¹ zimno, drêtwie-nie i mrowienie. Mog¹ pojawiæ siê zawroty ibóle g³owy, a tak¿e zaburzenia koncentracji.

Grupy ryzyka, diagnoza, leczenieChoroba dotyka najczêœciej m³odych kobiet.

Mo¿e pojawiæ siê w okresie dojrzewania. Czê-

Choroba Raynauda

Zespó³ Raynauda pojawia siê przyuk³adowych chorobach tkanki ³¹cznej(g³ównie sklerodermi), przy choro-bach naczyniowych, chorobach krwi,zakaŸnych, nowotworowych, uk³adunerwowego, przy przyjmowaniuniektórych leków, tak¿e przy choro-bach i nara¿eniach zawodowych:urazy mechaniczne palców, zatruciemetalami ciê¿kimi, przewlek³edzia³anie zimna.

na zanurzyæ d³oñ w zimnej wodzie przez kilka-naœcie sekund.

Choroba jest dokuczliwa, wymaga leczeniai profilaktyki. Najlepiej unikaæ ekspozycji d³o-ni na zimno. Wskazane s¹: noszenie ciep³ychubrañ i butów, rêkawiczek, u¿ywanie ogrzewa-cza do r¹k, przebywanie w ciep³ym klimacie.Pomagaj¹ ciep³e k¹piele i masa¿e. Nale¿yunikaæ kofeiny i tytoniu. Warto skorzystaæ zpsychoterapii maj¹cej na celu zmniejszeniestresu.

Leczenie farmakologiczne to m.in. podawa-nie odpowiednich blokerów i azotanów, czylileków rozszerzaj¹cych naczynia i przeciwbó-lowych. Czasami konieczne jest leczenie chi-rurgiczne.

ZPS z LAUREM PACJENTA!ZPS laureatem honorowego odznaczenia „Laur Pacjenta2013” w kategorii placówka medyczna. To wyj¹tkowo presti-¿owe wyró¿nienie przyznawane przez pacjentów w Ogólnopol-skim Plebiscycie Medycznym.

Celem Plebiscytu „Laur Pacjenta” jest nagradzanie lekarzy i placówekmedycznych wyró¿niaj¹cych siê w swojej pracy profesjonalizmem, uznaniemoraz autorytetem wœród pacjentów. To jednoczeœnie wskazanie potencjal-nym pacjentom nagrodzonych placówek medycznych, w których otrzymaj¹opiekê najwy¿szej jakoœci.

– Dla nas najcenniejsze jest to, ¿e o tym, kto otrzyma Laur decyduj¹ samipacjenci, czyli Ci, dla których codziennie pracujemy, którzy oceniaj¹ nasbezpoœrednio na podstawie w³asnych obserwacji. Nie ma wa¿niejszej nagro-dy, ni¿ ta przyznana przez pacjentów – mówi Artur Asztabski, prezes ZPS. –Za te wyrazy uznania, za g³osowanie na ZPS, w imieniu zarz¹du i wszystkichpracowników, bardzo serdecznie dziêkujê.

2

wotworów, chorób serca i autoimmunolo-gicznych.

Z zaleceñ profilaktycznych warto pamiêtaæ,by ubieraæ dzieci warstwowo, czyli na tzw. „ce-bulkê” i nie doprowadzaæ do przegrzania or-ganizmu. Bardzo wa¿na jest czapka i rêka-wiczki, bowiem g³owa i rêce to miejsca, który-mi najbardziej wyziêbia siê organizm.

Dobrze by³oby te¿ unikaæ du¿ych skupiskludzi na ma³ej powierzchni np. kino, w takimotoczeniu ³atwo z³apaæ wirusa, który jak wia-domo, przenosi siê droga kropelkow¹. Ko-nieczne jest staranne mycie d³oni po powro-cie do domu. Wzmacniaj¹co mo¿na piæ syrop zczarnego bzu.

nie, czyli rybim t³uszczu, poza tym wytwarza-na jest przez skórê podczas jej ekspozycji nas³oñce. A, ¿e zim¹ jest z tym problem, bo dnis³onecznych ma³o, warto przyjmowaæ prepa-raty z witamin¹ D3. – Koniecznie te¿, jeœlitylko jest to mo¿liwe, nale¿y korzystaæ z ka¿-dego s³onecznego dnia i aktywnie spêdzaæ zdzieckiem czas na œwie¿ym powietrzu. Mróznawet do -10 nie bêdzie problemem – mówiDorota Sak-Rusek.

Dlaczego witamina D3 jest taka wa¿na?Przede wszystkim podnosi odpornoœæ, ato w zimie i na przedwioœniu jest bardzowa¿ne. Ponadto wp³ywa na prawid³ow¹ mi-neralizacjê uk³adu kostnego. Z kolei nie-dobór witaminy D3 prowadzi do krzywicy,osteomalacji a nawet osteoporozy. Podno-si r yzyko rozwoju cukrzycy, niektór ych no-

Jak uchroniæ dzieci przed chorobamiw okresie zimowym? Ruch, witaminaD3 i szczepienia – to zalecenialekarza medycyny, alergologa, DorotySak-Rusek z ZPS.

Za dwa miesi¹ce, na prze³omie lutego imarca, nast¹pi najbardziej wzmo¿ony okreszachorowañ na grypê. Dlatego warto, w³aœnieteraz, zaszczepiæ dzieci. – Zalecamy szcze-pienia wszystkich dzieci, ale szczególnie tych,które obci¹¿one s¹ przewlek³ymi chorobamiserca, p³uc i nerek – mówi doktor Dorota Sak-Rusek. – Chodzi o to, by uniknê³y groŸnychdla nich powik³añ.

Niezwykle wa¿ne jest te¿ utrzymanie w or-ganizmie na odpowiednim poziomie witaminyD3. Witamina ta w naturze znajduje siê w tra-

Badania EMG (Elektromiografia) iENG (Elektroneurografia) s¹ niezbêd-ne w diagnostyce stanu funkcjonal-nego obwodowego uk³adu nerwowe-go i uk³adu miêœniowego. S¹ tobadania pozwalaj¹ce oceniæ stopieñ icharakter uszkodzenia we w³óknachruchowych i czuciowych nerwuobwodowego (ENG).

Podczas badania EMG w postaci wykresówrejestrowane s¹ potencja³y jednostki rucho-wej z miêœni w spoczynku i podczas wysi³ku.–EMG pozwala ustaliæ lokalizacjê i charakterzmian patologicznych w miêœniach oraz oce-niæ dynamikê procesu chorobowego – mówiRobert Meñ, specjalista neurolog.

Liczba miêœni, która bêdzie przebadanazale¿y od rodzaju dolegliwoœci, z jakimi pa-cjent siê zg³osi³ oraz od wyników badañ pod-

czas przeprowadzania testu zgodnie z zale-ceniem lekarza prowadz¹cego.

Z kolei badaniem ENG sprawdzana i ocenia-na jest czynnoœæ nerwów obwodowych na pod-stawie pomiaru odpowiedzi na kontrolowanebodŸce elektryczne za pomoc¹ elektrod po-wierzchniowych. Niezale¿nie od przyczyny uszko-dzenia nerwów obwodowych przy pomocy neu-rografii mo¿na obserwowaæ dynamikê narasta-nia lub cofania siê objawów uszkodzenia.

Dzieci zim¹…

PneumokokiW okresie zimowym wyraŸnie zwiêksza siê liczba zachorowañ na zapale-nie p³uc i opon mózgowych oraz sepsê. Jako, ¿e wspomniane chorobymog¹ wywo³ywaæ pneumokoki, lekarze zalecaj¹ szczepienia przeciwkotej bakterii.Cykl szczepieñ p/pneumokokom: u doros³ych co 5 lat, u dzieci powy¿ejdrugiego roku ¿ycia jedna dawka, a potem co 5 lat, najm³odsze dzieci,poni¿ej 2 roku ¿ycia zazwyczaj cykl 3 +1 lub 2+1.Szczepione powinny byæ dzieci z astm¹, chorobami serca, chorobaminerek, wadami uk³adu nerwowego oraz urodzone przedwczeœnie.Szczepienie niezbêdne jest w przypadku planowanego usuniêcia œle-dziony.

Pracownia elektrofizjologii– badania EMG i ENG

Do wykonania badania nie jest konieczne wykonywanie wczeœniej innychbadañ, chyba, ¿e zaleci je lekarz prowadz¹cy. Przed badaniem nale¿y dok³ad-nie umyæ badan¹ koñczynê. Nie ma ograniczeñ co do spo¿ywania posi³ków.Nie nale¿y u¿ywaæ kremów lub maœci na skórê w obszarze, który ma byæbadany. Przeciwwskazaniem do badania jest elektryczny rozrusznik serca.Przed wykonaniem badania nale¿y poinformowaæ lekarza wykonuj¹cego oprzyjmowanych lekach, szczególnie lekach przeciwkrzepliwych oraz wyd³u¿a-j¹cych czas krwawienia.

3

Od lat jednym z g³ównych filarówdiagnostyki ZPS jest diagnostykaobrazowa, gdzie funkcjonuj¹ dwiepracownie RTG, dwie pracownieUSG oraz pracownia densytometrii.W pracowniach wykonywany jestpe³ny panel badañ diagnostycz-nych.

Pracownia RTG dysponuje aparatem do ra-diologii ogólnej oraz aparatami do radiologiistomatologicznej, w tym w pe³ni cyfrowym apa-ratem pantomograficznym do tzw. „panoram”.

Sprzêt, którym dysponuje ZPS pochodziod renomowanych zachodnich producentówi jest co roku poddawany testom kontrol-nym wykonywanym przez niezale¿ne firmy.W pracowniach RTG pracuje trzech lekarzy,zespó³ dziewiêciu techników, oraz dwie se-kretarki, co zapewnia pacjentom ZPS naj-wy¿szy standard opieki i diagnostyki.

BezcennaWitamina D

To wyj¹tkowo wa¿na witamina. Powstajew nerkach. Bierze udzia³ w procesie mine-ralizacji koœci. Jej w³aœciwy poziom zmniej-sza ryzyko powstania nowotworów oraz cho-rób sercowo-naczyniowych.

– Warto zbadaæ sobie poziom witaminy D worganizmie. Oznaczenie 25-OH witaminy D,czyli formy, w jakiej jest magazynowana, dajewiarygodn¹ i miarodajn¹ informacjê o jej ilo-œci w naszym organizmie – mówi Ewa Baran,koordynator ds. Diagnostyki Laboratoryjnejw ZPS, gdzie tego typu testy mo¿na wykonaæ.

Czym grozi brak witaminy D 3 w organizmie?U doros³ych prowadzi do osteoporozy, wtórnejnadczynnoœci przytarczyc, ponadto zwiêkszaryzyko z³amañ. Z kolei u dzieci skutkuje krzy-wic¹, zaburzeniem wzrostu, os³abieniem odpor-noœci organizmu, zwiêkszonym ryzykiem z³amañkoœci. Ponadto niedobory witaminy D 3 lekarze³¹cz¹ z cukrzyc¹, ró¿nymi postaciami nowotwo-rów, chorobami uk³adu kr¹¿enia, chorobami au-toimmunologicznymi i chorobami przebiegaj¹-cymi z zaburzeniami odpornoœci.

RTG w ZPS

LEKARZE PRZYJMUJ¥CY PRYWATNIE W ZPS SP. Z O.O.lekarz poradnia dzieñ i godziny przyjêæUL. MARII SK£ODOWSKIEJ CURIE 1Dorota Sak-Rusek Alergologiczna czwartek 11.30-12.30Tadeusz Chrzan Chirurgii Ogólnej pi¹tek 19.10-20.00Jacek Marczyñski Chirurgii Ogólnej wtorek 19.00-19.30Andrzej Martyna Chirurgii Ogólnej pi¹tek 14.00-15.00Dariusz Noskowicz Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej wtorek 14.05-15.05Jacek Rybczyk Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej pi¹tek 14.35-15.05S³awomir Ulanecki Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej poniedzia³ek 13.00-13.45Marek Morawski Chirurgii Stomatologicznej œroda 9.00-10.00Jolanta Kowalczewska Chirurgii Stomatologicznej œroda 13.00-14.00Aneta Dzierwa - Gawron Chirurgii Szczêkowo - Twarzowej poniedzia³ek 9.40-11.00Lidia Jantas Dermatologiczna wtorek 14.40-15.20Ma³gorzata Koœciuszko Dermatologiczna pi¹tek 11.00-12.00Jacek Pêkalski Endokrynologiczna poniedzia³ek 18.00-20.00Andrzej Kotniewicz Gastroenterologiczna wtorek 13.00 - 13.30, pi¹tek 7.30-8.00Krzysztof Kapusta Kardiologiczna wtorek 20.00-21.00Jacek Kawecki Leczenia Bólu œroda 15.20-16.00Stanis³awa Zabawa-Ho³yœ Nefrologiczna pi¹tek od 15.00Krzysztof Siudziñski Neurologiczna wtorek 11.00-11.30Beata Mikosz Okulistyczna œroda 14.00-15.00Stefania Banach Otorynolaryngologiczna wtorek 12.15-13.00UL. MOSTOWA 6Irena Rajtar Chorób P³uc poniedzia³ek 17.00-18.00Krzysztof Janusz Chorób ZakaŸnych poniedzia³ek 15.00-16.30Lucyna Dziadoñ Chorób ZakaŸnych czwartek 18.00-20.00Karolina Gliksman Psychologiczna Dzieci œroda 14.35-15.35Krzysztof Dec Zdrowia Psychicznego wtorek 17.40-18.40

Zabiegi rehabilitacyjne poniedzia³ek-pi¹tek 18.00-19.00Badania diagnostyczne m.in.: Analityka, RTG, USG, EMG, Densytometria, EEG,EKG, Próba wysi³kowa, Spirometria, OTC, Pachymetria, Kapilaroskopia poniedzia³ek-pi¹tekSzczegó³owe informacje tel. 14 63 10 290 poniedzia³ek-pi¹tek 6.30-20.00, 14 63 10 285 w godz. 8.00 – 15.30.oraz www.zps.tarnow.pl

4

Smacznie i zdrowo

Pasztet z królika

Darmowa spirometria w ZPS, czyli…

…Dwa ³ykiprofilaktyki

W listopadzie ZPS zorganizowa³ kolejn¹akcjê profilaktyczn¹. Tym razem, w ramachŒwiatowego Dnia Chorych na Przewlek³¹Obturacyjn¹ Chorobê P³uc przeprowadzo-ne zosta³y darmowe badania spirometrycz-ne, bêd¹ce z³otym standardem wykrywal-noœci POCHP. To bardzo istotne badanie,bowiem POCHP jest powa¿n¹ i jedn¹ z naj-czêstszych chorób uk³adu oddechowego.Jak szacuje Œwiatowa Organizacja Zdro-wia w 2030 bêdzie trzeci¹ przyczyn¹ zgo-nów na œwiecie!

POCHP charakteryzuje siê trwa³ym i po-stêpuj¹cym ograniczeniem przep³ywu powie-trza przez uk³ad oddechowy. Spowodowanejest to przewlek³ym stanem zapalnym. Pierw-sze objawy mog¹ wydawaæ siê niegroŸne, np.zadyszka przy wchodzeniu po schodach. Zczasem chorym zaczyna brakowaæ tchu na-wet podczas zwyk³ych, codziennych czynno-œci. Pojawia siê d³ugotrwa³y kaszel, odkrztu-szanie plwociny, zmêczenie, utrata wagi.

so, w¹tróbkê oraz ods¹czon¹ bu³kê mielimydwukrotnie w maszynce ze œrednim sitkiem.Jajka wbijamy do miski, dodajemy imbir, ga³kêmuszkato³ow¹, dosmaczamy sol¹ i pieprzem,mieszamy i wlewamy do zmielonego miêsa.Masê dobrze wyrabiamy rêk¹. W razie potrze-by jeszcze doprawiamy. Nape³niamy mas¹ bryt-fankê wy³o¿on¹ foli¹ aluminiow¹ lub pergami-nem i pieczemy w nagrzanym piekarniku ok.1 godziny w temperaturze 180 st. C. Pod ko-niec pieczenia sprawdzamy drewnian¹ wyka-³aczk¹ czy nie przykleja siê do niej masa, jeœlinie, znaczy pasztet gotowy. Odstawiamy doostygniêcia. Smacznego!

Ju¿ za kilka dni Œwiêta Bo¿ego Narodzenia,pe³ne tradycji zwyczajów, spotkañ w gronienajbli¿szych. To wyj¹tkowy czas, wymagaj¹cywyj¹tkowej oprawy, jak równie¿ smacznych œwi¹-tecznych potraw. Dzisiaj dzielimy siê przepi-sem na pasztet z królika.

Sk³adniki:Tuszka z królikaok. 30 dkg podgardla wieprzowego1/2 kg w¹tróbek drobiowych1 bu³ka pszenna4 jajkaKilka listków laurowychKilka ziaren ziela angielskiego1 ³y¿eczkê ga³ki muszkato³owej œwie¿o startej,2 ³y¿eczki imbiru w proszkuSól i pieprz do smakuWykonanie:Królika, podgardle p³uczemy i gotujemy ok.

1 godziny w wodzie z dodatkiem liœci lauro-wych i ziela angielskiego. W¹tróbkê oczysz-czamy i gotujemy w osobnym garnku ok. 20minut. Kiedy miêso jest miêkkie wyci¹gamy zgarnka, odk³adamy do wystygniêcia. To samorobimy z w¹tróbk¹. Bu³kê pszenn¹ namacza-my w powsta³ym po gotowaniu miêsa wywa-rze. Przestudzone miêso obieramy z koœci,podgardle kroimy na mniejsze kawa³ki. Miê-

ZPS po raz kolejny wspar³ jedno z najwiêkszych kulturalnych wydarzeñ Tarnowa – FestiwalJazz Contest. – Nasz¹ misj¹ jest opieka medyczna nad mieszkañcami Tarnowa i regionu, tooczywiste. Ale w miarê mo¿liwoœci staramy siê te¿ wspomagaæ cenne inicjatywy realizowanew naszym mieœcie, a tak¹ niew¹tpliwie jest Jazz Contest – mówi Artur Asztabski, prezes ZPS.

Przypomnijmy, ¿e Grupa Azoty Jazz Contest Festiwal jest najwiêkszym jazzowym przedsiê-wziêciem w regionie. Podczas kilkudniowego festiwalu wystêpuj¹ najwiêksze gwiazdy œwiato-wego i polskiego jazzu. Drugim, równie wa¿nym elementem festiwalu, jest konkurs oraz warsz-taty dla m³odych muzyków.

ZPS wspiera cenne inicjatywy

Uczta dla ucha

Najpowa¿niejszym czynnikiem ryzyka roz-woju POCHP jest palenie tytoniu tak czynne,jak i bierne. Ponadto wdychanie szkodliwychpy³ów, chemicznych substancji, oparów. Cho-roba czêœciej dotyka mê¿czyzn, zazwyczajpojawia siê po 40-stym roku ¿ycia.

Podstaw¹ rozpoznania POCHP jest dobrzeprzeprowadzony wywiad lekarski oraz bada-nie spirometryczne. – To proste, bezbole-sne badanie, podczas którego mierzy siêobjêtoœæ i pojemnoœæ p³uc oraz przep³ywpowietrza przez drogi oddechowe – wyjaœnialekarz Joanna SIUDZIÑSKA, specjalista cho-rób p³uc w ZPS, która oceni³a wyniki badañ.

Bezp³atne badania prowadzone by³y w Pra-cowni Badañ Czynnoœciowych Narz¹du Od-dechowego przy ul. Mostowej 6. Skorzysta-³o z nich 30 osób. U czworga badanie da³owskazania do konsultacji i podjêcia lecze-nia.

W badania udzia³ wziê³o 30 osóbw wieku 16-80 lat.Do 40 roku ¿ycia - 4 osoby,powy¿ej 40 roku ¿ycia - 26 osób.Kobiet - 16.Mê¿czyzn – 14.