Түрүү булчирхайн хоргүй хавдар

(adenoma prostate)

Түрүү булчирхайн эд нь аажмаар хатуурч, булчирхай хэмжээгээрээ томордог энэ эмгэгийг түрүү булчирхайн томролт ба хоргүй хавдар гэж нэрлэдэг. Энэ эмгэгийг эрчүүдийн цэвэршилтийн нэгж гэж үздэг болхоор нас ахих тусам өвдөх эрсдэл нь өндөр байдаг. Ойролцоогоор 40-дээш насны эрчүүдэд тохиолддог.

Тодорхойлолт:

Энэ  өвчин нь 40 настай эрчvvдийн ойролцоогоор 20%, 60 насанд 70% ба 80 насанд 90% тохиолддог.

Эрүүл хүнд түрүү булчирхай нь 3.5-4 см урттай, 3.4-4 см өргөнтэй, 18-30 грамм жинтэй байдаг.

Түрүү булчирхайн томролт vvсэх шалтгаан єнєєгийн байдлаар бүрэн судлагдаагүй бөгөөд үүнд: 1. Бэлгийн үйл ажиллагааны идэвх 2. Бэлгийн чиг хандлага 3. Архи, тамхи буюу хорт зуршил 4. Үрэвсэлт болон БЗХӨ 5. Биеийн дааврын тэнцвэр алдагдах 6. Мэдрэлийн ядаргаа

Шалтгаан:

1. Шээх явц нь сэтгэл ханамж авчирахаа больсон vед өвчин эхэлдэг гэж vздэг. Энэ үед л эрчүүд эмчид хандах ёстой. 2. Шээсний гарц муудах: (Түрүү булчирхайнд жижиг зангилаанууд үүссэнээр хэмжээ нь томрон аажмаар шээс гадагшлуулах сувгийг (шээсний сүв)дардагтай холбоотой үүсдэг)буюу шээс чөлөөтэй гарахгүй, хүч урсгал нь удаан болж шээсний хэмжээ багасна3. Шээс хүчтэй хүрэх ч шээсээ барьж чадахгүй болдог. 4. Өвчин даамжирч давсагт байнга шээсний үлдэгдэлтэй байх нь давсаг бөөрөнд чулуу үүсэх, шээсний замын халдвараар өвдөх нөхцөл бүрдүүлнэ. Сүүлдээ шээсээ сайн барьж чадахгүй болдог4. Ойр ойрхон дүлүүлж шээх

Эмнэл зүй:

5. Шөнө олон удаа босож шээх6. Томорсон түрүү булчирхайн нөлөөгөөр давсагны хана сунах бүтэц нь алдагдан зузаарах7. Түрүү булчирхайн ойролцоох мэдрэлийн салаануудыг гэмтээх8. Хүндэрвэл шээс задгайрч өөрийн мэдээгүй дусагнах эсвэл хаагддаг. 9. Хурц шээс хаагдалт нь өвчний хамгийн эрт үед ч илрэх боломжтой. Энэ байдлыг хэт даарах, согтууруулах ундаа хэрэглэх, удаан хугацаагаар давсаг сулрахгүй байх  зэрэг хvчин зvйлvvд єдєєдєг.10.Давсаг -ны даралт ихэссэнээр венийн судаснууд гэмтэж, улмаар цустай шээс гардаг(гематурия).11.Түрүү булчирхайн томролтын хамгийн аюултай хүндрэл бол түрүү булчирхайн өмөн юм.

Давсаг сулрахгүй болсноор б.м.б хорлщдлогод ордог

Бөөрний дутагдлаар хүндэрч болно

Эмгэг жам:

1. Тестостерон- ДГТ- ТБ хучуурын пролифераци- булчирхайн хэт ургалт2. Эстроген даавар ихсэхэд- стромын пролифераци- страмын хэт ургалт3. 5альфа- андростендол дааврын ихсэлтээр- альфа- рецефтор ихсэн- давсагны хүзүүүний агшилт илэрнэ.

 1. Түрүү булчирхайн томролтыг оношлох зорилгоор эмч шулуун гэдсээр хурууны үзлэг хийж түрүү булчирхайг тэмтэрч хавдрын шинж чанар буй эсэх, євчний явц  хэр хvндэрснийг дvгнэнэ. 2. Хэт авиан шинжилгээ: Нэмэлт мэдээлэл авахын тулд  бага аарцагын эрхтний болон түрүү булчирхайг3. Түрүү булчирхайн өмөнгийн оношийг үгүйсгэхийн тулд түрүү булчирхайн эсийн дээж авч шинжилгээ хийнэ. 7. Урофлоуметрийн тусламжтайгаар давсагны үйл ажиллагааг дүгнэх зорилгоор гарч буй болон үлдэгдэл шээсний хэмжээг тодорхойлно.

Оношлогооны аргууд:

Шулуун гэдсээр  эмч бээлий хийж түрүү булчирхайг тэмтэрч үзэх нь зарим том эмгэг өөрчлөлтийг тэмтэрч болохоос гадна зарим жижиг зангилааг мэдрэхгүй байж болно. Мөн хуруу тэмтрэх хэсгээс бусад хэсгийн үүсгэврийг тэмтэрдэггүй.Хэрэв дээрхи шинжилгээнд хавдар байх эрсдэлтэй бол шулуун гэдсээр хэт  авайн шинжилгээ хийх, эдийн шинжилгээ авч онош тодруулна.

8. Түрүү булчирхайн онцлог антиген нь түрүүн булчирхайн хавдрын үед хийдэг. Энэ антигений хэмжээ нэмэгдэх нь түрүү булчирхайн өмөнг илрүүлэх, өмөнгийн эмчилгээний үр дүнг үнэлэхэд ашигладаг хамгийн мэдрэмтгий маркер гэж үздэг.9. Т.булчирхайн хоргүй хавдар, түрүүн булчирхайн архаг үрэвсэл бүхий өвчтөнүүдийн төмсөг хуухнагт буухгүй удах нь хорт хавдар үүсэх гол шалтгаан болдог. Хэдийгээр эрэгтэй хүүхдийг төрөнгүүт төмсөг нь байгаа эсэхийг эмч нар шалгадаг ч гэсэн эцэг эхчүүд ч бас анхаарал тавьдаг байх хэрэгтэй. Заримдаа төмсөг нь буугаагүй хүүхдийг өсвөр насанд нь эсвэл бүр түүнээс ч хожуу мэдэх тохиолдол гардаг.

PSA-prostate specific antigen

Дуран:Шээсний сүвээр зориулалтын дуран оруулж томорсон түрүү булчирхайг авч шээсний замыг чөлөөлөх мэс засал хийдэг. Нээлттэй мэс засал:Түрүү булчирхайн томролтын хэлбэр, хэмжээний онцлогоос шалтгаалж түрүү булчирхайг авах мэс засал хийнэ. Хэвлийн доод хэсэгт умдагны дээгүүр босоо эсвэл хөндлөн зүслэг хийн түрүү булчирхайг авдаг

Хэт авиан хэлбэлзэлээр түрүү булчирхайн хавдрыг шарлага хийж эмчлэх:

HIFU хэт авианы хэлбэлзэлийг биеийн доторхи зөвхөн хорт хавдрын хэсэгт оруулан өндөр температураар шарлага хийн устгана.Энэ эмчилгээний арга бол өвчтний биеэнд ачаалал үзүүлэх нь бага,эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэх хугацаа нь 3-4 хоног гэсэн богино хугацаатай болно.

Түрүү булчирхайн томролтын эхэн шатанд эм болон хамгаалах аргуудыг хэрэглэдэг. Гэвч ихэнх өвчтєнүүд зєвхєн шээс саатаж  эхлэх үед л эмчид ( давсаг бүрэн сулрахгүй, шээс гоожих, эсвэл байнга шээсний үнэр гарах )ханддаг. Ийм  тохиолдолд бараг vргэлж хавдар  зайлуулах хагалгаа хийгддэг.

Эмчилгээ:

Түрүү булчирхайн үрэвслийг эмчлэхгүй удсанаас бэлгийн үйл ажиллагаа суларч нас ахихад түрүү булчирхайн хавдар болдог. Эрт оношлогоо, эмчилгээ хийлгэвэл түрүү булчирхайн хортой, хоргүй хавдар, бэлгийн сулралаас урьдчилан сэргийлж болохыг анхаарах хэрэгтэй.

Төмсгөө хэрхэн өөрөө шалгах вэ

Эрчүүд сар бүр тогтмол нэг өдрийг сонгон төмсгөө  өөрсдөө шалгаж сурах нь чухал юм. Төмсгөө халуун усанд орж байх үедээ ( шалгах нь тохиромжтой байдаг. Учир нь халууны үйлчлэлээр хуухнаг сунаж, төмсгийг тэмтрэхэд илүү хялбар болно. 14-өөс дээш насны бүх эрчүүд төмсгөө өөрөөшалгах үзлэгийг тогтмол хийх ёстой.

Төмсгөө шалгах аргачлал:

мэт тэмтрэгдэж болох тул түүнтэй андуурч болохгүй. Эргэлзээтэй тохиолдолд эмчид хандаж  шТөмсгөө шалгах аргачлал:Толины өмнө зогсож байгаад хуухнагаа сайтар ажиглан гадна талаас нь ажиглагдах өөрчлөлт байгаа эсэхийг шалгана. Дараа нь хоёр эрхий, долоовор, дунд хуруугаар төмсгийг хоёр талаас нь барьж зөөлөн тэмтэрнэ. Эрхий хуруунуудаа төмсөгний дээд талд, дунд ба долоовор хуруугаа төмсөгний доод хэсэгт байрлуулан хоёр төмсөгөө ээлжлэн тэмтэрч үзнэ. Тэмтрэх явцдаа дараах өөрчлөлт байгаа эсэхийг нягтална.•          Ямар     нэг     зангилаа,     овгор товгор  зүйлс тэмтрэгдэх  /төмсөгний  урд болон хажуу талд ямар нэгэн овгор зүйлс тэмтрэгдэх учиргүйг санах хэрэгтэй. Харин төмсөгний   ард   талд   төмсөгний   дайвар зангилаа алгуулбал зохино

Иймд бага насны эрэгтэй хүүхэдтэй эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ төмсгийг шалгаж, хоёр төмсөг нь хуухнагтаа байгаа эсэхийг мэдэхэд илүүдэхгүй. Хэрвээ аль нэг талын төмсөг эсвэл хоёулаа буугаагүй тохиолдолд эмнэлэгт хандаж төмсгийг буулгах мэс засал хийлгэх нь зүйтэй юм.

Үүнд сүү, цагаан идээ сайн байдаг. Max, өндөг идэхээ хязгаарлах шаардлагатай. Халуун чинжүү, нөөшилсөн хүнсний бүтээгдэхүүн, утсан хүнс, архи зэргийг хэрэглэж огт болохгүй.

Өдөр бүр өглөөний гимнастик хийж, унтахынхаа өмнө явганаар зугаалах нь тус болдог. Бага аарцагны цусан хангамжийг хаахгүйн тул өмдний тэлээгээ чанга бүслэхгүй байхыг зөвлөдөг. Шээс хүрэнгүүт нь л давсгаа суллаж байх хэрэгтэй.

Өвчний эхэн үед аденол-форте, трианол зэргийг хэрэглэхэд сайн байдаг. Мөн байгалийн гаралтай аденостоп (өргөст ноцоогоноос гаргаж авсан), простасерен, серпейс (америкийн давжаа дал модноос гаргаж авсан), спеман, тыквеол, уртирон (халгайн үндэс), элтон зэрэг эм бэлдмэлүүд сайн байдаг.

1. Юун түрүүн хэт бариу дотуур өмд өмсөхөөс зайлсхийж чөлөөтэй хөвөн даавуун дотуур өмд өмсөж байх мөн доороосоо даарахгүй байж аль болох идэвхтэй хөдөлгөөнтэй хэрэгтэй. 2. Түрүү булчирхайн үрэвслээс сэргийлэхийн тулд дороосоо даарч жиндэхгүй байх 3.Бэлгийн хавьталд орохдоо бэлгэвч хэрэглэн бэлгийн замаар дамжих халдвараас сэргийлэх4. Жилдээ нэг удаа урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамрагдах5. Шүд, хоолой, бөөрний өвчнийг архагшуулалгүй хурдан эмчлүүлэх6. Ажил амралтаа зөв зохицуулах нь чухал.

Урьдчилан сэргийлэлт: