تهیه کننده : حاتم حسینی پناهی

عیسی حسینیکامران قنبری

استاد :

عباسی لرکی

عنوان کلیات : اول فصل

برداری نقشه

برداری نقشه مختلف های رشته

نقشه روی از زمین مساحت تعیین

برداری نقشه در دادی قرار عالئم

هندسی های شکل مساحت فرمول

برداری نقشه در استفاده مورد وسایل

ها قوس در بلندی بر یا د7ور تعیین

برداری نقشه مباحث و مطالب از ای چکیده

فهرست

نقشه برداری :به طور کلی به تعیین یا نمایش عوارض طبیعی یا مصنوعی

روی زمین ) یا زیر زمین ( ، بحث درباره موقعیت نقاط روی زمین و یا ارتفاع آن ها ، محاسبه طول ها و زوایای امتدادها ،

نقشه بردار می گویند .انواع نقشه برداری :

نقشه برداری ژئودوزینقشه برداری مستوی

هنگامی که حوزه عمل . نقشه برداری ژئودفری : 1نقشه بردار بسیار وسیع باشد دیگر نمی توان سطح زمین را مسطح و تخت فرض کرد . بنابراین کوتاه ترین فاصله بین دو نقطه ، روی یک زمین منحنی بنام ژئودوزی است ، به این نوع

نقشه برداری نقشه برداری ژئودوزی می گویند . اگر در حوزه عملیات نقشه . نقشه برداری مستوی : 2

برداری بتوان از انحنای زمین صرفه نظر کرد و نیاز به تبدیل فاصله های مستقیم بین دو نقطه به فاصله ژئودتیک نباشد ،

این گونه نقشه برداری را مستوی می گویند.

: رشته های مختلف در نقشه برداری پالنیمتری ) مسطحاتی ( : هدف موقعیت یک نقطه ) طول و عرض

یک نقطه ( روی زمین است و به ارتفاع نقطه اهمیت نمی دهد . . ارتفاعی : فقط به ارتفاع نقاط می پردازد توپوگرافی و توپومتری : در این نوع نقشه برداری هم به بررسی

موقعیت نقاط می پردازد و هم به ارتفاع نقاط اهمیت می دهد .

نقشه برداری ثبتی و امالکی ) کاداسترcadastral suvveging به تعیین حدود اراضی – حدود زمین های : )

شهری و مساحت آن ها می پردازد . به تهیه نقشه ختم e کارتوگرافی : عملیات نقشه برداری معموًال

می شود و بنابراین رسم و نمایش عوارض روی زمین به طور کلی به ترسیم نقشه و مراحلی که طی می شود تا یک

نقشه ترسیم و قابل مطالعه گردد گفته می شود .

زیرزمینی : در خدمت عوارض زیرزمینی مثل تونل ها ، معاونتأسیسات زیرزمینی و غیره می باشد.

نقشه برداری مسیر : در خدمت طراحی و پیاده کردن مسیر ازقبیل راه ، راه آهن ، کانال ها و غیره می باشد .

ساختمانی : در جهت کارهای ساختمانی مانند پیاده کردن محورستون ها یک ساختمان کنترل ارتفاع ، کف ستون ها بر روی پل

ساختمان و غیره ... به کار می رود . فتوگرافی ) نقشه برداری هوائی ( در نقشه برداری هوایی از

گرفتن عکس ها توسط دوربین های مخصوص نصب شده در هواپیما برای اندازه گیری و برداشت عوارض روی زمین استفاده می شود البته این عکس ها توسط روش ها خاصی مانند برجسته

( به نقشه تبدیل می شوند . stereoscopeبین ) آب نگاری ) هیدروگرافی – آب نگاشتی ( هدف نقشه برداری از آبها

و کف دریاها سواحل ، تعیین عمق آب ها ، احداث سازهای زیرآبی و ... می باشد

صنعتی : در خدمت کارهای صنعتی مانند مساحت و سر هم کردنماشین های بزرگ صنعتی از نظر همراستایی قطعات می باشد .

– مشتقه : نقشه برداری در خدمت علوم دیگر مثل زمین شناسیآمار بردار می باشد .

نظامی : کاربرد آن در تعیین نقشه های نظامی ، نقاط استراتژیکو غیره می باشد .

تصویر نقاط و عوارض در سیستم قائم یا با نقشه چیست ؟نسبتی کوچکتر ) مقیاس ( بر روی یک صفحه افقی می باشد .

البته برای نمایش این عوارض روی زمین از یک سری عالئم (قراردادی نیز استفاده می شود . (

: برای بردن نتایج برداشت بر روی نقشه ، باید اندازه مقیاسهای برداشت شده روی زمین ) طول افقی آن ها ( را به نسبت

معینی کوچک کنیم . این نسبت را مقیاس گویند .

= مقیاس

: مقیاس 2. مقیاس کسری ) صدمی ( 1انواع مقیاس .خطی ) ترسیمی (

مقیاس کسری ) صدمی ( مقیاس کسری دو گونه است:

.کاربرد آن در کشورهای ) مثل مقیاس کسری مرکب : الف e انگلستان ( است که از سیستم غیر متریک استفاده می کنند مثال

مایل افقی بر روی زمین 6 اینچ روی نقشه معادل 3 یعنی است .

.کاربرد آن در کشورهایی مانند مقیاس کسری ساده : بایران که از سیستم متریک استفاده می کنند ، می باشد . این

مقیاس واحد ندارد . در واقع حاصل تقسیم دو عدد هم واحد شده در صورت و مخرج است که با کسری که صورت آن همیشه عدد

و مخرج آن یک عدد می باشد بیان می گردد به عدد مخرج 1مقیاس کسری ساده عدد مقیاس نیز می گویند .

یک تعریف دیگر نیز می گوید : مقیاس کسری ساده به صورت ( روی mmمی باشد و معین کننده این است که یک میلی متر )

e مقیاس یعنی یعنی Nنقشه معادل 1 متر روی زمین است مثال متر افقی روی زمین است . 25میلی متر روی نقشه معادل

یادآوری از چند تبدیل واحد : 1نکته یک متر 100سانتی متر = یک متر10دسیمتر = = متر100یک هکتومتر = متر10یک دکامتر متر1000یک کیلومتر = = یک متر1000میلی متر مثال : یک مربع چند سانتی متر می باشد ؟: پاسخ

1 m = 100 cm2

1 m2 = ) 100 cm2(2 = 10000 m2 متر مربع است

: طبقه بندی های متفاوتی بر انواع نقشه از نظر مقیاسانواع نقشه از نظر مقیاس ارائه گردیده است که یک طبقه بندی

در ذیل خواهد شد . نقشه های خیلی خیلی بزرگ مقیاس که مقیاس آن ها تا می

e برای نقشه ها جزئیات بکار می رود . باشد و معموًال e نقشه های خیلی بزرگ مقیاس که مقیاس آن ها است که معموًال

پالن ها دارای این مقیاس هستند . نقشه های بزرگ مقیاس که مقیاس آن ها است که نقشه های

مهندسی و اجرایی و ثبتی را شامل می شود . نقشه های متوسط مقیاس که مقیاس آن ها است کاربرد آن

بیشتر در نشان . نقشه های کوچک مقیاس که مقیاس آن ها می باشد نقشه های خیلی کوچک مقیاس که مقیاس آن ها و بعد از آن می

e آن ها اطلس یا نقشه های جغرافیایی می گویند . باشد که معموًال

هر چه مقیاس نقشه بزرگتر باشد ) مخرج کسر مقیاس : 2نکتهکسری ساده کوچکتر باشد ( دقت بیان جزئیات نقشه بیشتر

است . از وسایل مربوطه به مقیاس و تغییر آن می توان خط : 3نکته

کش مقیاس ) اشل ( پرگار مقیاس و پانتوگراف را نام برد .

تعیین مساحت زمین از روی نقشه × مساحت نقشه2 = عدد مقیاس به توان مساحت زمین

10 : روی نقشه ای با مقیاس مساحتی 1مثال cm3 . می باشد مساحت روی زمین چند متر مربع است ؟

:: : عدد مقیاس1000مقیاس = 10مساحت زمین = cm2 × ) 1000 (2 = 107cm2

هکتار باشد و مساحت آن روی 36 : اگر مساحت زمینی 2مثال باشد ، آنگاه مقیاس کدام است ؟cm2 4000000نقشه

1000پاسخ : می دانیم که هر هکتارm2 می باشد و هر متر مربع سانتی متر مربع است .1000

106 × 40 = 36هکتار cm2× e2 => e2 = = 900 => e= 30 => E => مقیاس

وسایل مورد استفاده در نقشه برداری . وسایل امتداد گذاری الف : الی 2 سانتی متر و به طول 4 الی 3میله ای به قطر ژالون

50 متر با رنگ های متناوب سفید و قرمز که در هر 4 تا 2.5سانتی متر تغییر کند .

تراز ژالون ژالون گیر4یا سه : هرگاه در امتدادگذاری به امتدادهای عمود بر گونیای ساحی

و همچنین پیاده کردن یک 60 و 45 و 30هم ) و یا زوایای قرس ( نیاز داشته باشیم از گونیای ساحی استفاده می کنیم از

انواع آن گونیای شکاف دار – گونیای آینه ای و گونیای منشور می باشد .

: ) برای ثبت محل نقاط و امتدادها استفاده میخ چوبی ) ییکهمی شود .

: 14 الی 12در زمین های سخت فوًالدی به قطر میخ فلزی سانتی متر استفاده می شود .20میلی متر و طول

پتک : در کارهای دقیق روی ییکه مانند ایستگا میخ فلزی کوچک

گذاری بکار می رود .رنگ و قلم موی یا اسپری

: وسایل نقشه کشینقاله3. خط کش مقیاس2پرگار مقیاس . 4خط کش 5.. گونیا .Tانواع مدل های دوربین نقشه برداری مدل الیکا

TS 06 – TC 05 – TCR 805 – TCH 07 – TCRu 07 – TS 09 – TS 02

دوربین های نیکون – تریمبل – نیز از انواع دیگر دوربین هاینقشه برداری می باشد .

درنقشه قراردادی عالئم

درنقشه قراردادی عالئم

90اگر آنگاه = S = : با داشتن دو زاویه و ضلع بینc2 S =

P = C ) داشتن سه ضلع ) ستور هرون : S =

فرمول مساحت مربعی به ضلعa : S = a2

فرمول مساحت مستطیلی به طولa و عرض b : S = a.b فرمول مساحت لوزی به قطرهایa و b : S =

فرمول مساحت ذوزنقه با قاعده هایa و b و ارتفاع h :× h S = فرمول مساحت دایره : به شعاعr : S = r2

فرمول مساحت بیضی به شعاع هایa و b : S = π a.b

: ور یا بر بلندی در قوس هاIتعیین د وسایل نقلیه به هنگام ورود به قوس ها تحت تأثیر یک نیروی گریز

از مرکز قرار می گیرد ، برای خنثی نمودن نیرویی که سبب رانده شدن وسیله نقلیه به خارج از قوس می گردد باید عرض راه e دور داده شود . برای تأمین ایمنی شیب عرضی یا اصطالحا

داخلی حرکت خودرو بهتر است شیب عرضی راه با توجه به سرعت طرح تمیز یابد در نتیجه با استفاده از یک شیب عرضی

مناسب می توان در قوس بین نیروی اصطکاک جانبی چرخ و دوسازی ، مؤلفه وزن خودرو در امتداد بر بلندی و نیروی گریز از

. مرکز تعادل ایجاد نمود

: چکیده از مطالب و مباحث نقشه برداری نقشه برداری امروزه چه در صنعت و چه در کارهای غیر صنعتی

از قبیل راه و طرح های هادمی و عمران روستایی – کاربردهای زیادی پیدا کرده و امروزه تمام پروژه های صنعتی ، کشاورزی ،

ساختمانی ، راه سازی ، جنگل و تعیین حدود اراضی دامنه ی وسیعی پیدا کرده است و در نتیجه باید سعی شود که در این

پروژه ها برای باًال بردن میزان کمی و کیفی و فنی بودن پروژه ها از بهترین روش های نقشه برداری که کار با سرعت و کیفیت

باًال صورت گیرد ، استفاده نمود و در پروژه های راه سازی سعی شود که بهترین مسیرها انتخاب شود تا از خطر تصادفات جاده ای که بیشتر به دلیل استاندارد و فنی نبودن راه از نظر قوس

های قائم و افقی و دورهای جاده و ریزش تراشه ها در کنار جاده به وجود می آید کاسته شود . و نیز در صنعت ساختمان برای کنترل ارتفاع و تنظیم بودن ستون ها و فیکس نمودن قالب و

زدن محور یا اکس ریشه های ستون ها به نحو احسن استفاده . شود

: مطالعات اولیه و انتخاب مسیر مطالعات فاز اول: تهیه ی نقشه ی توپوگرافی مسیر تقریبی مطالعات فاز دوم : پیاده کردن مسیر و اجرای عملیات مطالعات فاز سوم

احداث راه : مطالعات فاز اول دارای مراحل زیر استجمع آوری هرگونه اطالعات از سازمان ها و دستگاه های زیربطجمع آوری هر گونه نقشه یا عکس های هوایی منطقه طرح انتخاب مسیرهای مختلف بین مبدأ و مقصد بر روی نقشه هااعزام گروه های مختلف به منطقه و بررسی کارشناسیجمع آوری گزارش های تهیه شده برای مسیرهای انتخابی انتخاب یکی از مسیرهای پیشنهادی با توجه به گزارشات

کارشناسی هدف در این مرحله تهیه ی مسیر تئوری مسیرهای هندسی و

تعیین مسیر بهتر می باشد . مجموعه راستاها را مسیر هندسی گویند . از بین مسیرهای

هندسی یکی را باید به عنوان مسیر ) واریانت بهینه ( انتخاب کرد )

: ارزیابی راه بر پایه دیدگاه اقتصادی . این دیدگاه در برگیرنده ی توجیه اقتصادی پروژه می باشد

برای توجیه از روش های هندسی استفاده می شود .: ارزیابی راه بر پایه و دیدگاه فنی مهندسی شاخص طول مسیر ، مسیری که طول کمتری دارد بهتر است و

نمره بیشتری دارد .

روند افزایش هزینه های نگهداری در مسیر گران تر و 1شکل : نسبت به مسیر ارزان تر است .

در یک پروژه عمرانی از هر نوع که باشد نقشه برداری حرف اولرا خواهد زد چون تمام کارها طبق نقشه می باشد . پس برای

اجرای آن ها نقشه بردار گام اول را برمی دارد و مسئولیت کار را قبول کرده در صورتی که در حین اجرای پروژه دچار خطا یا اشتباهی شود که از ناحیه سهل انگاری و بی دقتی نقشه بردار باشد ، جوابگوی خسارات و هزینه های انجام شده می باشد .

پس یک نقشه بردار خوب کسی است که قبل از شروع به کار در مورد پروژه و برنامه کاری خود ، مطالعه کرده و اشکاًالت خود را

برطرف نماید و هر کاری را که به نظر مشکوک و غیر مهندسی احساس کرد دوباره تکرار یا از همکار و در نهایت سرپرست

نقشه برداری کمک بگیرد . یک نقشه بردار خوب کسی است که کار خود را چند بار چک

نماید .

در نقشه برداری و احداث یک مسیر باید سعی شود میزانخاکبرداری و خاک ریزی در حد متعادل باشد . یعنی یک پروژه یا مسیری انتخاب شود که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و از

نظر فنی که شامل حذف قوس های خطرناک و ابنیه های کمتر و مسیر مستقیم با درصد شیب کمتر طراحی شود .

یک مهندس عمران خواه در هر گرایشی که باشد باید از قدرتنقشه برداری و نقشه خوانی باًالیی برخوردار باشد چون پیش نیاز

نقشه برداری نقشه خوانی و نقشه کشی می باشد . اگر شخصی لیسانس یا فوق لیسانس راه باشد ولی از دوربین و

کار نقشه برداری اطالعاتی نداشته باشد با مشکالت زیادی روبرو e نمونه ای از این را دیده بودم ) همچنین خواهد شد که من شخصانمونه ای را مشاهده کرده بودم .( . پس ما باید قبل از اینکه کار

به ما محول شود ، خود به صورت تجربی یا مطالعات آزاد نیاز خود را در این مورد برطرف نمائیم .

امروزه در احداث پل ها و مسیر آب روها باید سعی شود طوریانتخاب کرد که سیل و ریزش کوه ها باعث بستن جاده نشود و در کنار جاده هایی که دارای ترانشه های ریزشی و جنس خاک

نرم دارند ) بوده ( ، و از طرفی ) دارای ( خطر سیل می باشد ، باید دیوارهای نگهبان یا حایل ایجاد نمود .

منابع:تجربیات یک نقشه بردار عمومی

پایان