ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ ๑

ประวต

ทานพระอาจารย มน ภรทตตเถระ

โดย ทานอาจารยพระมหาบว ญาณสมปนโน

แหงวดปาบานตาด จงหวดอดรธาน

เลมท 1

๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ส า ร บ า ญ หนา

๑. ประวต ทานอาจารยมน ภรทตตเถระ ...................................... ๖

๒. เกดสบนนมตร ............................................................... ๙

๓. เกดสมาธนมต ............................................................ ๑๒

๔. เวลาทานพกอยในถาน มรอะไรแปลก ๆ หลายอยาง .................. ๓๕

๕. พระสาวกอรหนตมาแสดงธรรมใหฟง .................................. ๕๔

๖. ขอวตรประจาองคทานโดยเฉพาะในมชฌมวย ....................... ๑๓๓

๗. พระพทธเจาและพระสาวกอรหนตเสดจมาอนโมทนา .............. ๒๐๗

๘. เทวดาประเทศเยอรมนมาขอฟงเทศนทาน ............................. ๒๖๐

๙. ทาวสกกเทวราชบนสวรรคมาเยยมทานเสมอ ........................ ๒๗๙

๑๐. ลกศษยกบอาจารยโตนรกสวรรคกน ................................. ๒๙๘

๑๑. ทานพจารณาเหนถาดวยตาทพย ....................................... ๓๐๙

๑๒. พระอรหนตมานพพานทถาเชยงดาว ๓ องค ......................... ๓๒๔

๑๓. พระมหาเถระถามปญหาทานพระอาจารยมน ....................... ๓๕๒

๑๔. ทานพระอาจารยมนเรมปวย และเรมลาวฏวนเปนครงสดทาย ..... ๔๔๑

๑๕. ทานเทศนอศจรรยครงสดทาย ........................................ ๔๔๕

๑๖. อฐทานพระอาจารยมนกลายเปนพระธาต ........................... ๔๘๑

๑๗. ปญหา ม.ร.ว. คกฤทธ ................................................. ๕๔๒

๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

๑๘. อนเนองมาแตประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ ............ ๕๔๙

๑๙. ตอบปญหาของทานผถามเกยวกบพระอาจารยมน ภรทตตเถระ ... ๕๕๑

๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คานา โดย พระมหาบว

หนงสอประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ ปรากฏวามทาน

ผสนใจมากเปนทนาภมใจ สมกบประเทศไทยเปนเมองพระพทธศาสนาท

ชาวไทยนบถอเปนชวตจตใจตลอดมา ทงททราบจากคราวท “ศรสปดาห”

พมพเปนอนสรณในพระราชพธรชดาภเษก เพอแจกเปนธรรมทาน จานวน

หลายพนเลม ซงถาคดเปนมลคากคงไมตากวา ๒ แสนบาท เมอแถลงให

ทราบทาง “ศรสปดาห” เพอแจกทาน กมทานทสนใจมารบเปนจานวนมาก

จนหนงสอไมพอแจกและหมดไปในเวลาอนรวดเรว ทราบวาทาง “ศร

สปดาห” ตองพมพเพมอกจานวน ๒ พนเลม เพอเปนนาใจแดทานทเปน

สมาชกแหง “ศรสปดาห” แมเชนนนกยงไมพอกบความตองการ

จาเปนตองขอความเหนใจท “ศรสปดาห” ไมสามารถปฏบตกบทกทานได

โดยทวถง ดงน จงทาใหรสกวาหนงสอประวตทานเลมนเปนทนาสนใจแก

ชาวพทธเราอยมาก

ดวยเหตน ในวาระตอมาจงไดคดรวมศรทธากนจดพมพขนใหมอก

โดยขอใหผเขยนประวตทานเปนผนาในการจดพมพ หนงสอประวตทาน

พระอาจารยองคสาคญน จงไดสาเรจเปนเลมขนมาดวยกาลงศรทธาของทาน

ทใจบญทงหลาย แตไมสามารถออกนามใหทวถงไว ณ ทนได เพราะมาก

ทานดวยกนทรวมบรจาค จงขออภยทกทานดวยความเสยใจอยางยง กรณา

ยดมนตามหลกธรรมวา “บญยอมเกดทนาใจของทานผเปนตนเหตแหง

๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ศรทธาบรจาค ไมเกดในทอนใด และใจจะเปนผรบผลแหงบญทงหลายทตน

บาเพญไวแลว” ทานจะเปนสขใจตลอดกาล ไมมอะไรมากวนใจ

หนงสอเลมนผเขยนมความมงหมาย ประสงคใหทกทานทมศรทธาเปน

เจาของดวยกน พมพเปนธรรมทานไดทกโอกาส ไมตองขออนญาตแตอยาง

ใด สวนจะพมพเพอจาหนายจงขอสงวนลขสทธ ดงทเคยปฏบตมาทกเลมท

ผเขยนเปนตนฉบบ เพอเทดทนพระศาสนาและครอาจารยตามกาลงดวย

ความบรสทธใจ

ขออานาจคณพระศรรตนตรยและคณทานพระอาจารยมนผเปน

เจาของประวต จงกาจดภยพบตสารพดอนตราย อยาไดมแกทานทงหลาย

ขอใหมแตคณธรรมทพงปรารถนาและความสขกายสบายใจ เพราะอานาจ

แหงบญเปนทพงพงองแอบแนบเนอทานไปตลอดสาย อยาไดมวนเสอม

คลายหายสญ จงสมบรณพนผลไปดวยสมบตอนอดมมงคลนานาประการ

ตลอดวนยางเขาสพระนพพานอนเปนบรมสขทกทวหนากนเทอญ

บว

๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

๑. ประวต ทานอาจารยมน ภรทตตเถระ

ชวประวตและปฏปทาคอจรยธรรมของทานพระอาจารยมน ภรทต

ตเถระ ททานกาลงอานอยขณะน ผเขยน (ทานอาจารยพระมหาบว ญาณสม

ปนโน) ไดพยายามเสาะแสวงหามารวบรวมตามกาลงความสามารถจากพระ

อาจารยหลายทานทเคยเปนศษยอยศกษาอบรมกบทานมาเปนยค ๆ จนถง

วาระสดทาย แตคงไมถกตองแมนยาตามประสงคเทาไรนก เพราะทานท

จดจามาและผรวบรวมคงไมอาจรและจาไดทกประโยค และทกกาลสถานทท

ทานเทยวจารกบาเพญและแสดงใหฟงในทตาง ๆ กน ถาจะรอใหจาไดหมด

ทกแงทกกระทงถงจะนามาลงกนบวนจะลบเลอนและหลงลมไปหมด คงไม

มหวงไดนามาลงใหทานผสนใจไดอาน พอเปนคตแกอนชนรนหลงอยาง

แนนอน

ดงนน แมจะเปนประวตทไมสมบรณทานองลมลกคลกคลาน กยงหวง

วาจะเกดประโยชนอยบาง การเขยนประวตและจรยธรรมของทาน ทง

ภายนอกทแสดงออกทางกาย วาจา และภายในททานร เหนเฉพาะใจแลว

แสดงใหฟงนน จะเขยนเปนทานองเกจอาจารยทเขยนประวตของพระสาวก

ทงหลาย ดงทไดเหนในตารา ซงแสดงไวตาง ๆ กน เพออนชนรนหลงจะได

เหนรองรอยทธรรมแสดงผลแกทานผสนใจปฏบตตามมาเปนยค ๆ จนถง

สมยปจจบน หากไมสมควรประการใด แมจะเปนความจรงดงทไดยนไดฟง

มาจากทาน แตกหวงวาคงไดรบอภยจากทานผอานทงหลาย เนองจาก

๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เจตนาทมตอทานผสนใจในธรรม อาจไดคตขอคดบาง จงไดตดสนใจเขยน

ทงทไมสะดวกใจนก

ทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ เปนอาจารยทางวปสสนา ซงควร

ไดรบยกยองสรรเสรญอยางยงจากบรรดาศษยผอยใกลชดทาน วาเปน

อาจารยวปสสนาชนเยยมในสมยปจจบน จากเนอธรรมททานแสดงออกซง

เปนธรรมชนสง ผทอยใกลชดไดมโอกาสฟงอยางถงใจตลอดมา ทาให

ปราศจากความสงสยในองคทานวา สมควรตงอยในภมธรรมขนใด ทานม

คนเคารพนบถอมาก ทงบรรพชตและคฤหสถในภาคตาง ๆ เกอบทว

ประเทศไทย นอกจากนน ทานยงมสานศษยทงนกบวชและฆราวาสใน

ประเทศลาวอกมากมายทเคารพเลอมใสในทานอยางถงใจตลอดมา ทานม

ประวตงดงามมาก ทงเวลาเปนคฤหสถและเวลาทรงเพศเปนนกบวช ตลอด

อวสานสดทาย ไมมความดางพรอยเลย ซงเปนประวตทหาไดยากในสมย

ปจจบน ความเปนผมประวตอนงดงามตลอดสายน รสกจะหายากยงกวาหา

เพชรหาพลอยเปนไหน ๆ

ทานกาเนดในสกลแกนแกว โดยนายคาดวงเปนบดา นางจนทรเปน

มารดา นบถอพระพทธศาสนาประจาสกลตลอดมา เกดวนพฤหสบด เดอน

ย ปมะแม วนท ๒๐ มกราคม พ.ศ. ๒๔๑๓ ทบานคาบง ตาบลโขงเจยม

จงหวดอบลราชธาน มพนองรวมทองกน ๙ คน แตเวลาทานมรณภาพ

ปรากฏวา ยงเหลอเพยง ๒ คน ทานเปนคนหวป มรางเลก ผวขาวแดง ม

ความเขมแขงวองไวประจานสย มสตปญญาเฉลยวฉลาดมาแตเลก พออาย

ได ๑๕ ป ไดบรรพชาเปนสามเณรอยในสานกวดบานคาบง มความสนใจ

และรกชอบในการศกษาธรรมะ เรยนสตรตาง ๆ ในสานกอาจารยไดอยาง

๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

รวดเรว มความประพฤตและอธยาศยเรยบรอย ไมเปนทหนกใจหมคณะ

และครอาจารยทใหความอนเคราะห

เมอบวชได ๒ ป ทานจาตองสกออกไปตามคาขอรองของบดาทมความ

จาเปนตอทาน แมสกออกไปแลว ทานกยงมความมนใจทจะบวชอก เพราะ

มความรกในเพศนกบวชมาประจานสย เวลาสกออกไปเปนฆราวาสแลว ใจ

ทานยงประหวดถงเพศนกบวชมไดหลงลมและจดจาง ทงยงปกใจวาจะ

กลบมาบวชอกในไมชา ทงนอาจจะเปนเพราะอานาจศรทธาทมกาลงแรง

กลาประจานสยมาดงเดมกเปนได

พออายได ๒๒ ป ทานมศรทธาอยากบวชเปนกาลงจงไดลาบดามารดา

ทานทงสองกอนญาตตามใจไมขดศรทธา เพราะมความประสงคจะใหลก

ของตนบวชอยแลว พรอมทงมศรทธาจดแจงบรขารในการบวชใหลกอยาง

สมบรณ ทานไดเขาอปสมบทเปนพระภกษทวดศรทองในตวเมองอบล ม

ทานพระอรยกวเปนพระอปชฌาย ทานพระครสทาเปนพระกรรมวาจาจารย

ทานพระครประจกษอบลคณเปนพระอนสาวนาจารย เมอวนท ๑๒

มถนายน พ.ศ. ๒๔๓๖ พระอปชฌายะใหนามฉายาวา ภรทตโต เมอ

อปสมบทแลวไดมาอยในสานกวปสสนากบทานพระอาจารยเสาร กนตสโล

วดเลยบ เมองอบล

๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

๒. เกดสบนนมตร

เมอทานเรมปฏบตวปสสนาใหม ๆ ในสานกพระอาจารยเสาร กนต

สโล วดเลยบ อบลราชธาน ทานบรกรรมภาวนาดวยบท พทโธ ประจานสยท

ชอบกวาบรรดาบทธรรมอน ๆ ในขนเรมแรกยงไมปรากฏเปนความสงบสข

มากเทาทควร ทาใหมความสงสยในปฏปทาวาจะถกหรอผดประการใด แต

มไดลดละความเพยรพยายาม ในระยะตอมาผลปรากฏเปนความสงบพอให

ใจเยนบาง ในคนวนหนงเกดสบนนมตวา ทานออกเดนทางจากหมบานเขาส

ปาใหญอนรกชฏทเตมไปดวยขวากหนามจนจะหาทดนดนผานไปแทบไมได

ทานพยายามซอกซอนไปตามปานนจนพนไปไดโดยปลอดภย พอพนจากปา

ไปกถงทงกวางจนสดสายตา เดนตามทงไปโดยลาดบไมลดละความพยายาม

ขณะทเดนตามทงไปไดพบไมตนหนงชอตนชาต ซงเขาตดลมเอง ขอนจม

ดนอยเปนเวลานานป เปลอกและกระพผพงไปบางแลว ไมตนนนรสก

ใหญโตมาก ทานเองกปนขนและไตไปตามขอนชาตทลมนอนอยนน พรอม

ทงพจารณาอยภายใน และรขนมาวา ไมนจะไมมการงอกขนไดอก ซงเทยบ

กบชาตของทานวาจะไมกาเรบใหเปนภพ-ชาตสบตอไปอกแนนอน

คาวาขอนชาตทานพจารณาเทยบกบชาตความเกดของทานทเคย

เปนมา ทขอนชาตผพงไปไมกลบงอกขนไดอก เทยบกบชาตของทานวาจะม

ทางสนสดในอตภาพนแน ถาไมลดละความพยายามเสย ทงนเวงวาง

กวางขวางเทยบกบความไมมสนสดแหงวฏวนของมวลสตว ขณะทกาลงยน

พจารณาอย ปรากฏวามมาสขาวตวหนงรปรางใหญและสงเดนเขามาเทยบท

๑๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ขอนชาตนน ทานนกอยากจะขมาขนมาในขณะนน เลยปนขนบนหลงมา

ตวแปลกประหลาดนน ขณะนนปรากฏวามาไดพาทานวงไปอยางเตมกาลง

ฝเทา ทานเองกมไดนกวาจะไปเพอประโยชนอะไร ณ ทใด แตมากพาทาน

วงไปอยางไมลดละฝเทา โดยไมกาหนดทศทางและสงทตนพงประสงคใด ๆ

ในขณะนน ระยะทางทมาพาวงไปตามทงอนกวางขวางนน รสกวาไกลแสน

ไกลโดยไมอาจจะคาดได ขณะทมากาลงวงไปนน ไดแลเหนตใบหนง ใน

ความรสกวาเปนตพระไตรปฎกซงวจตรดวยเงนสขาวงดงามมาก มาไดพา

ทานตรงเขาไปสต นนโดยมไดบงคบ พอถงตพระไตรปฎกมากหยด ทานก

รบลงจากหลงมาทนทดวยความหวงจะเปดดตพระไตรปฎกทตงอยเฉพาะ

หนา สวนมากไดหายตวไปในขณะนน โดยมไดกาหนดวาไดหายไปใน

ทศทางใด ทานไดเดนตรงเขาไปหาตพระไตรปฎกทตงอยทสดของทงอน

กวางนน ซงมองจากนนไปเหนมแตปารกชฏทเตมไปดวยขวากหนามตาง ๆ

ไมมชองทางพอจะเดนตอไปอกได แตมทนจะเปดดตพระไตรปฎกวามอะไร

อยขางในบาง เลยรสกตวตนขน

สบนนมตนนเปนเครองแสดงความมนใจวา จะมทางสาเรจตามใจหวง

อยางแนนอนไมเปนอยางอน ถาไมลดละความเพยรพยายามเสยเทานน

จากนนทานไดตงหนาประกอบความเพยรอยางเขมแขง มบทพทโธเปนคา

บรกรรมประจาใจในอรยาบถตาง ๆ อยางมนใจ สวนธรรมคอธดงควตรท

ทานศกษาเปนประจาดวยความรกสงวนอยางยงตลอดมา นบแตเรม

อปสมบทจนถงวนสดทายปลายแดนแหงชวต ไดแก ถอผาบงสกลเปนวตร

ไมรบคหปตจวรทเขาถวายดวยมอ ๑ บณฑบาตเปนวตรประจาวนไมลดละ

เวนเฉพาะวนทไมฉนเลยกไมไป ๑ ไมรบอาหารทตามสงทหลง คอรบ

๑๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เฉพาะทไดมาในบาตร ๑ ฉนมอเดยว คอฉนวนละหน ไมมอาหารวางใด ๆ

ทเปนอามสเขามาปะปนในวนนน ๆ ๑ ฉนในบาตร คอมภาชนะใบเดยวเปน

วตร ๑ อยในปาเปนวตร คอเทยวอยตามรมไมบาง ในปาธรรมดา ในภเขา

บาง หบเขาบาง ในถา ในเงอมผาบาง ๑ ถอผาไตรจวรเปนวตร คอมผา ๓

ผน ไดแก สงฆาฏ จวร สบง (เวนผาอาบนาฝนซงจาเปนตองมในสมยน) ๑

ธดงคนอกจากนทานกสมาทานและปฏบตเปนบางสมย สวน ๗ ขอน

ทานปฏบตเปนประจา จนกลายเปนนสยซงจะหาผเสมอไดยากในสมย

ปจจบน ทานมนสยทาจรงในงานทกชนทงกจนอกการในไมเหลาะแหละ ม

ความมงหวงตอแดนหลดพนอยางเตมใจ ในอรยาบถตาง ๆ เตมไปดวย

ความพากเพยรเพอถอดถอนกเลสทางภายใน ไมมความฟงเฟอเหอเหมเขา

มาแอบแฝงได ทง ๆ ทมกเลสเหมอนสามญชนทว ๆ ไป เพราะทานไม

ยอมปลอยใจใหกเลสยายได มการตานทานหาหนดวยความเพยรอยางไม

ลดละ ซงผดกบคนธรรมดาอยมาก (ตามทานเลาใหฟงในเวลาบาเพญ)

ในระยะตอมาทแนใจวาจตมหลกฐานมนคงพอจะพจารณาไดแลว ทาน

จงยอนมาพจารณาสบนนมตจนไดความโดยลาดบวา การออกบวชปฏบต

ตนสมควรแกธรรมกเทากบการยกระดบจตใหพนจากความผดมประเภท

ตาง ๆ ซงเปรยบเหมอนบานเรอนอนเปนทรวมแหงสรรพทกข และปาอน

รกชฏทงหลายอนเปนทซมซอนแหงภยทงปวง ใหถงทเวงวางไมมจดหมาย

ซงเมอเขาถงแลว เปนคณธรรมทแสนสบายหายกงวลโดยประการทงปวง

ดวยปฏปทาขอปฏบตทเปรยบเหมอนมาตวองอาจเปนพาหนะขบขไปถงท

อนเกษม และพาไปพบตพระไตรปฎกอนวจตรสวยงาม แตวาสนาไมอานวย

สมบรณ จงเปนเพยงไดเหน แตมไดเปดตพระไตรปฎกออกชมอยางสมใจ

๑๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เตมภมแหงจตปฏสมภทาญาณทงส อนเปนคณธรรมยงผเขาถงใหเปนผ

ฉลาดปราดเปรองเลองลอระบอทวไตรโลกธาต มความฉลาดกวางขวางใน

อบายวธประหนงทองฟามหาสมทร ไมมความคบแคนจนมมในการอบรมสง

สอนหมชนทงเทวดาและมนษยทกชน แตเพราะกรรมอนดเยยมไมเพยงพอ

บารมไมให โอกาสวาสนาไมอานวย จงเปนเพยงไดชมตพระไตรปฎก และ

ตกออกมาเปนผลใหทานไดรบเพยงชนปฏสมภทานศาสน มเชงฉลาดใน

เทศนาวธอนเปนบาทวถแกหมชนพอเปนปากเปนทางเทานน ไมลกซง

กวางขวางเทาทควร ทงนแมทานจะพดวา การสงสอนของทานพอเปนปาก

เปนทางอนเปนเชงถอมตนกตาม แตบรรดาผทไดเหนปฏปทาคอขอปฏบต

ททานพาดาเนนและธรรมะททานนามาอบรมสงสอน แตละบทละบาท แต

ละครงละคราว ลวนเปนความซาบซงใจไพเราะเหลอจะพรรณนาและยากท

จะไดเหนไดยนจากทอนใดในสมยปจจบน ซงเปนสมยทตองการคนดอย

มาก

๓. เกดสมาธนมต

เมอทานพกอบรมภาวนาดวยบทพทโธ อยทวดเลยบ จงหวดอบลฯ

ขณะทจตสงบลง ปรากฏเปนอคหนมตขนมาในลกษณะคนตายอยตอหนา

แสดงอาการพพองมนาเนานาหนองไหลออกมา มแรงกาและสนขมากดกน

และยอแยงกนอยตอหนาทาน จนซากนนกระจดกระจายไปทวบรเวณ เปนท

นาเบอหนายและสลดสงเวชเหลอประมาณในขณะนน เมอจตถอนขนมา ใน

๑๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วาระตอไปไมวาจะนงภาวนา เดนจงกรม หรออยในทาอรยาบถใด ทานก

ถอเอานมตนนเปนเครองพจารณาโดยสมาเสมอไมลดละ จนนมตแหงคน

ตายนนไดกลบกลายมาเปนวงแกวอยตอหนาทาน เมอเพงพจารณาวงแกว

นนหนก ๆ เขากยงแปรสภาพไปตาง ๆ ไมมทางสนสด ทานพยายาม

ตดตามกยงปรากฏเปนรปรางตาง ๆ จนไมมประมาณวาความสนสดแหง

ภาพนมตจะยตลง ณ ทใด ยงเพงพจารณากยงแสดงอาการตาง ๆ ไมม

สนสด โดยเปนภเขาสงขนเปนพก ๆ บาง ปรากฏวาองคทานสะพายดาบอน

คมกลาและเทาทงสองมรองเทาสวมอยบาง แลวเดนไป-มาบนภเขานนบาง

ปรากฏเหนกาแพงขวางหนามประตบาง ทานเปดประตเขาไปดเหนมทนง

และทอยของพระ ๒-๓ รป กาลงนงสมาธอยบาง บรเวณกาแพงนนมถาและ

เงอมผาบาง มดาบสอยในถานนบาง มยนตคลายอ มสายหยอนลงมาจาก

หนาผาบาง ปรากฏวาทานขนสอขนไปบนภเขาบาง มสาเภาใหญอยบนภเขา

บาง เหนโตะสเหลยมอยในสาเภาบาง มประทปความสวางอยบรเวณรอบ ๆ

หลงเขานนบาง ปรากฏวาทานฉนจงหนอยบนภเขานนบาง จนไมอาจจะตาม

รตามเหนใหสนสดลงได

สงททานไดเหนเกยวกบนมตเปนเหตใหรสกวามมากมาย จนไมอาจจะ

นามากลาวจบสนได ทานพจารณาในทานองนถง ๓ เดอน โดยการเขา ๆ

ออก ๆ ทางสมาธภาวนา พจารณาไปเทาไร กยงร ยงเหนสงทจะมาปรากฏ

จนไมมทางสนสด แตผลดปรากฏจากการพจารณา ไมคอยมพอเปนเครอง

ยนยนไดวาเปนวธทถกตองและแนใจ เมอออกจากสมาธประเภทนแลว

ขณะกระทบกบอารมณตาง ๆ ทมอยทว ๆ ไปกเกดความหวนไหว คอทาให

ดใจ เสยใจ รกชอบ และเกลยดชงไปตามเรองของอารมณนน ๆ หาความ

๑๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เทยงตรงคงตวอยมได จงเปนเหตใหทานสานกในความเพยรและสมาธท

เคยบาเพญมาวา คงไมใชทางแน ถาใชทาไมถงไมมความสงบเยนใจและ

ดารงตนอยดวยความสมาเสมอ แตทาไมกลบกลายเปนใจทวอกแวกคลอน

แคลนไปตามอารมณตาง ๆ ไมมประมาณ ซงไมผดอะไรกบคนทเขามได

ฝกหดภาวนาเลย ชะรอยจะเปนความรความเหนทสงออกนอก ซงผดหลก

ของการภาวนาไปกระมง? จงไมเกดผลแกใจใหไดรบความสงบสขเทาทควร

ทานจงทาความเขาใจเสยใหม โดยยอนจตเขามาอยในวงแหงกาย ไม

สงใจไปนอก พจารณาอยเฉพาะกาย ตามเบองบน เบองลาง ดานขวาง

สถานกลาง โดยรอบ ดวยความมสตตามรกษา โดยการเดนจงกรมไป-มา

มากกวาอรยาบถอน ๆ แมเวลานงทาสมาธภาวนาเพอพกผอนใหหายเมอย

บางเปนบางกาล กไมยอมใหจตรวมสงบลงดงทเคยเปนมา แตใหจต

พจารณาและทองเทยวอยตามรางกายสวนตาง ๆ เทานน ถงเวลาพกผอน

นอนหลบกใหหลบดวยพจารณากายเปนอารมณ พยายามพจารณาตามวธน

อยหลายวนจงตงทานงขดสมาธ พจารณารางกายเพอใหใจสงบดวยอบายน

อนเปนเชงทดลองดวาจตจะสงบแบบไหนกนอกแน ความทจตไมไดพกสงบ

ตวเลยเปนเวลาหลายวน พรอมกบไดรบอบายวธทถกตองเขากลอมเกลา

จตจงรวมสงบลงไดอยางรวดเรวและงายดายผดปกต ขณะทจตรวมสงบตว

ลงไป ปรากฏวารางกายไดแตกออกเปนสองภาค และรขนมาในขณะนนวา

“นเปนวธทถกตองแนนอนแลวไมสงสย” เพราะขณะทจตรวมลงไปมสต

ประจาตวอยกบท ไมเหลวไหลและเทยวเรรอนไปในทตาง ๆ ดงทเคย

เปนมา

๑๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

และนคออบายทแนใจวาเปนความถกตองในขนแรกของการปฏบต ใน

วาระตอไปกถออบายนเปนเครองดาเนนไมลดละ จนสามารถทาความสงบ

ใจไดตามตองการ และมความชานชานาญขนไปตามกาลงแหงความเพยร

ไมลดหยอนออนกาลง นบวาไดหลกฐานทางจตใจทมนคงดวยสมาธ ไม

หวนไหวคลอนแคลนอยางงายดาย ไมเหมอนคราวบาเพญตามนมตในขน

เรมแรก ซงทาใหเสยเวลาไปเปลาตง ๓ เดอน โทษแหงความไมมครอาจารย

ผฉลาดคอยใหอบายสงสอน ยอมมทางเปนไปตาง ๆ ดงทเคยพบเหน

มาแลวนนแล อยางนอยกทาใหลาชา มากกวานนกทาใหผดทาง และมทาง

เสยไปไดอยางไมมปญหา ทานเลาวา สมยททานออกบาเพญกรรมฐาน

ภาวนาครงโนน ไมมใครสนใจทากนเลย ในความรสกของประชาชนสมยนน

คลายกบวา การบาเพญกรรมฐานเปนของแปลกปลอม ไมเคยมในวงของ

พระและพระศาสนาเลย แมแตชาวบานเองพอมองเหนพระกรรมฐานเดน

ธดงคไป ซงอยหางกนคนละฟากทงนา เขายงพากนแตกตนและกลวกนมาก

ถาอยใกลหมบานกจะพากนวงเขาบานกนหมด ถาอยใกลปากพากนวง

เขาหลบซอนในปากนหมด ไมกลามายนซง ๆ หนา พอใหเราไดถามหนทาง

ทจะไปสหมบาน ตาบลตาง ๆ บางเลย บางครงเราเดนทางไปเจอกบพวก

ผหญงทกาลงเทยวหาอยหากน เทยวเกบผกหาปลาตามปาตามภเขา ซงม

เดก ๆ ตดไปดวย พอมองเหนพระธรรมกรรมฐานเดนมา เสยงรองลนบอก

กนดวยความตกใจกลววา “พระธรรมมาแลว” พรอมกบทงหาบหรอสงของ

อยบนบาลงพนดนเสยงดงตมตาม โดยไมอาลยเสยดายวาอะไรจะแตก อะไร

จะเสยหาย สวนตวกตางคนตางวงหาทหลบซอน ถาอยใกลปาหรออยในปา

กพากนวงเขาปา ถาอยใกลหมบานกพากนวงเขาบาน สวนเดก ๆ ทไมร

๑๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เดยงสาเหนผใหญรองโวยวายและตางคนตางวงหน เจาตวกรองไหวงไปวง

มาอยบรเวณนน โดยไมมใครกลาออกมารบเอาเดกไปดวยเลย เดกจะวง

ตามผใหญกไมทน เลยตองวงหนรหนขวางอยแถว ๆ นนเอง ซงนาขบขน

และนาสงสารเดกทไมเดยงสา ซงรองไหวงตามหาผใหญดวยความตกใจและ

ความกลวเปนไหน ๆ

สวนพระธรรมทานเหนทาไมด กลวเดกจะกลวมากและรองไหใหญ ก

ตองรบกาวเดนเพอผานไปใหพน ถาขนไปถามเดกเขาคงไดเรองแน ๆ คอ

เดกยงจะกลวและรองไหวงไปวงมา และยงจะรองไหใหญไปทวทงปา สวน

ผใหญทเปนแมของเดกกยนตวสนอยในปาอยางกระวนกระวาย ทงกลวพระ

ธรรมกรรมฐาน ทงกลวเดกจะวงเตลดเปดเปงหนไปทอนอก ใจเลยไมเปน

ใจเพราะความกระวนกระวายคดถงลก เวลาพระธรรมผานไปแลว แมวงหา

ลก ลกวงหาแมวนวายไปตาม ๆ กน กวาจะออกมาพบหนากนทกคน

บรรดาทไปดวยกน ประหนงบานแตกสาแหรกขาดไปพกหนง พอออกมา

ครบถวนหนาแลว ตางกพดและหวเราะกนถงเรองชลมนวนวาย เพราะความ

กลวพระธรรมกรรมฐานไปยกใหญ กอนทจะเทยวหากนตามปกต

เรองเปนเชนนโดยมาก คนสมยททานออกธดงคกรรมฐาน เขาไมเคย

พบเคยเหนกนเลย จงแสดงอาการตนเตนตกใจและกลวกนสาหรบผหญง

และเดก ๆ ฉะนน เมอคบกนในขนเรมแรกจงไมคอยมใครสนใจธรรมะกบ

พระธดงคนก นอกจากจะกลวกนเปนสวนมาก ทงนอาจจะเปนเพราะเหต

หลายประการ เชน มารยาททานกอยในอาการสารวม เครงขรม ไมคอย

แสดงความคนกบใครนก ถาไมคบกนนาน ๆ จนร นสยกนดกอนแลว และ

๑๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ผาสงฆาฏ จวร สงบ องสะ และบรขารอน ๆ โดยมากยอมดวยสกรก คอส

แกนขนน ซงเปนสฉดฉาดนากลวมากกวาจะนาเลอมใส

เวลาออกเดนทางเพอเจรญสมณธรรมในทตาง ๆ ทานครองจวรสแกน

ขนน บาขางหนงแบกกลด ซงมขนาดใหญกวารมธรรมดาทโลก ๆ ใชกนทว

ๆ ไป บาขางหนงสะพายบาตร ถามดวยกนหลายองค เวลาออกเดนทางทาน

เดนตามหลงกนเปนแถว ครองจวรสกรกคลายสนาตาล เหนแลวนาคดนาทง

อยไมนอยสาหรบผทยงไมเคยพบเหนมากอน และนาเลอมใสสาหรบผทเคย

รอธยาศยและจรยธรรมทานมาแลว ประชาชนทยงไมสนทกบทานจะเกด

ความเลอมใสกตอเมอทานไปพกอยนาน ๆ เขาไดรบคาชแจงจากทานดวย

อบายตาง ๆ หลายครงหลายคราว นานไปใจกคอยโอนออนตอเหตผลอรรถ

ธรรมไปเอง จนเกดความเชอเลอมใส กลายเปนผมธรรมในใจ มความ

เคารพเลอมใสในครอาจารยผใหโอวาทสงสอนอยางถงใจ กมจานวนมาก

พระธดงคผมงปฏบตเพออรรถเพอธรรมจรง ๆ เขาถงใจประชาชนได

ดและทาประโยชนไดมาก โดยไมอาศยคาโฆษณา แตการประพฤตปฏบตตว

โดยสามจกรรมยอมเปนเครองดงดดจตใจผอนใหเกดความสนใจไปเอง

การเทยวแสวงหาทวเวกเพอความสงดทางกายทางใจ ไมพลกพลาน

วนวายดวยเรองตาง ๆ เปนกจวตรประจานสยของพระธดงคกรรมฐานผมง

อรรถธรรมทางใจ ดงนน พอออกพรรษาแลว ทานพระอาจารยมนจงชอบ

ออกเทยวธดงคทก ๆ ป โดยเทยวไปตามปาตามภเขา ทมหมบานพอได

อาศยโคจรบณฑบาต ทางภาคอสานทานชอบเทยวมากกวาทก ๆ ภาค

เพราะมปามภเขามาก เชน จงหวดนครพนม สกลนคร อดรธาน หนองคาย

เลย หลมสก และทางฝงแมนาโขงของประเทศลาว เชน ทาแขก เวยงจนทน

๑๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หลวงพระบาง ทมปาเขาชกชมมาก เหมาะแกการบาเพญสมณธรรม การ

บาเพญเพยรในทาอรยาบถตาง ๆ นน ไมวาทานจะพกอยในสถานทใด ไมม

การลดละทงกลางวนกลางคน ถอเปนงานสาคญยงกวางานอนใด เพราะ

นสยของทานพระอาจารยมนไมชอบทางการกอสรางมาแตเรมแรก ทาน

ชอบการบาเพญเพยรทางใจโดยเฉพาะ และไมชอบเกาะเกยวกบเพอนฝง

และหมชน ชอบอยลาพงคนเดยว มความเพยรเปนอารมณทางใจ มศรทธา

มงมนตอแดนพนทกขอยางแรงกลา ดงนน เวลาทานทาอะไรจงชอบทาจรง

เสมอ ไมมนสยโกหกหลอกลวงตนเองและผอน

การบาเพญเพยรของทานเปนเรองอศจรรยไปตลอดสาย ทงมความ

ขยน ทงมความทรหดอดทนและมนสยชอบใครครวญ จตทานปรากฏม

ความกาวหนาทางสมาธและทางปญญาอยางสมาเสมอ ไมลาถอยและเสอม

โทรม การพจารณากายนบแตวนททานไดอบายจากวธทถกตองในขน

เรมแรกมาแลว ไมยอมใหเสอมถอยลงไดเลย ทานยดมนในอบายวธนน

อยางมนคง และพจารณากายซา ๆ ซาก ๆ จนเกดความชานชานาญ แยก

สวนแบงสวนแหงกายใหเปนชนเลกชนใหญและทาลายลงดวยปญญาไดตาม

ตองการ จตยงนบวนหยงลงสความสงบเยนใจไปเปนระยะไมขาดวรรคขาด

ตอน เพราะความเพยรหนนหลงอยตลอดเวลา

ทานเลาวา ทานไปทใด อยทใด ใจทานมไดเหนหางจากความเพยร แม

ไปบณฑบาต กวาดลานวด ขดกระโถน ทาความสะอาด เยบผา ยอมผา เดน

ไปมาในวด นอกวด ตลอดการขบฉน ทานทาความรสกตวอยกบความเพยร

ทกขณะทเคลอนไหว ไมยอมใหเปลาประโยชนจากการเคลอนไหวใด ๆ

ทงสน นอกจากเวลาหลบนอนเทานน แมเชนนน ทานยงตงใจไวเมอรสกตว

๑๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จะรบลกขนไมยอมนอนซาอก จะเปนความเคยตวตอไปและจะแกไขไดยาก

ตามปกตนสย พอรสกตวทานรบลกขนลางหนาแลวเรมประกอบความเพยร

ตอไป ขณะทตนนอนขนมาและลางหนาเสรจแลว ถายงมอาการงวงเหงาอย

ทานไมยอมนงสมาธในขณะนน กลวจะหลบใน ทานตองเดนจงกรมเพอแก

ความโงกงวงทคอยแตจะหลบในเวลาเผลอตว การเดนจงกรม ถากาวขาไป

ชา ๆ ยงไมอาจระงบความงวงเหงาได ทานตองเรงฝกาวใหเรวขนจนความ

งวงหายไป เมอรสกเมอยเพลยและไมมความงวงเหลออยในเวลานน ทาน

ถงจะออกจากทางจงกรมเขามาทพกหรอกฏ แลวนงสมาธภาวนาตอไปจน

สมควรแกกาล

เมอถงเวลาบณฑบาตกเตรยมนงสบง ทรงจวร ซอนสงฆาฏ สะพาย

บาตรขนบนบา ออกบณฑบาตในหมบานโดยอาการสารวม ทาความรสกตว

กบความเพยรไปตลอดสาย บณฑบาตทงไปและกลบถอเปนการเดนจงกรม

ไปในตว มสตประคองใจ ไมปลอยใหเพนพานโลเลไปตามอารมณตาง ๆ ท

มอยทวไป เมอกลบถงทพกหรอวดแลว เตรยมจดอาหารทไดมาจาก

บณฑบาตลงในบาตร ตามปกตทานไมยอมรบอาหารทศรทธาตามมาสง

ทานรบและฉนเฉพาะทบณฑบาตไดมาเทานน ตอนชรามากแลวทานถง

อนโลมผอนผน คอรบอาหารทศรทธานามาถวาย ฉะนน อาหารนอกบาตร

จงไมมในระยะนน

เมอเตรยมอาหารใสลงในบาตรเสรจแลว เรมพจารณาปจจเวกขณะ

เพอระงบดบไฟนรก คอตณหาอนอาจแทรกขนมาตามความหวโหยไดใน

ขณะนน คอจตอาจบรโภคดวยอานาจตณหาความสอดสายในอาหารประณต

บรรจง และมรสเอรดอรอย โดยมไดคานงถงความเปนธาตและปฏกลทแฝง

๒๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อยในอาหารนน ๆ ดวย ปฏสงขา โยนโส ฯลฯ เสรจแลวเรมฉนโดยธรรม ม

ใหเปนไปดวยตณหาในทก ๆ ประโยคแหงการฉน จนเสรจไปดวยด ซงจด

วามวตรในการขบฉน หลงจากนนกลางบาตร เชดบาตรใหแหง แลวผงแดด

ชวคราวถามแดด และนาเขาถลกยกไปไวในสถานทควร แลวเรมทาหนาท

เผาผลาญกเลสใหวอดวายหายซากไปเปนลาดบ จนกวาจะดบสนทไมมพษ

ภยเครองกอกวนและรงควานจตใจตอไป แตการเตรยมเผากเลสนรสกเปน

งานทยากเยนเขญใจเหลอจะกลาว เพราะแทนทเราจะเผามนใหฉบหาย แต

มนกลบเผาเราใหไดรบความทกขรอนและตายจากคณงามความดทควร

บาเพญไปอยางสด ๆ รอน ๆ และบอนทาลายเรา ทง ๆ ทเหน ๆ มนอยตอ

หนาตอตา แตไมกลาทาอะไรมนได เพราะกลวจะลาบาก

ผลสดทายมนกปนขนนงนอนอยบนหวใจเราจนได และเปนเจาใหญ

นายโตตลอดไป แทบจะไมมเพศมวยใด และความรความฉลาดใดจะตอส

และเอาชนะมนได โลกจงยอมมนทวไตรภพ นอกจากพระศาสดาเพยงองค

เดยวเทานนททาการกวาดลางมนใหสนซากไปจากใจได ไมกลบแพอก

ตลอดอนนตกาล เมอพระองคทรงชนะแลวกทรงแผเมตตา แหวกหาหนทาง

เพอสาวกและหมชนดวยการประทานพระธรรมสงสอน จนเกดศรทธา

เลอมใสและปฏบตตามพระโอวาทดวยความไมประมาทนอนใจ บาเพญไป

ไมลดละตามรอยพระบาท คอแนวทางทเสดจผานไป กสามารถตามเสดจจน

เสรจสนทางเดน คอบรรลถงพระนพพาน ดวยการดบกเลสขาดจากสนดาน

กลายเปนพระอรหนตขนมาเปนลาดบลาดา ใหโลกไดกราบไหวบชาเปน

ขวญตาขวญใจตลอดมา นคอทานผสงหารกเลสตวมหาอานาจใหขาด

กระเดนออกจากใจ หายซากไปโดยแท ไมแปรผนเปนอยางอน ทานพระ

๒๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อาจารยมน ทานเจรญตามรอยพระบาทพระศาสดา มความเพยรอยางแรง

กลา มศรทธาเหนยวแนน ไมพดพลามทาเพลง

พอเสรจภตกจแลว ทานกาวเขาสปาเดนจงกรมเพอสงบอารมณใน

รมณยสถานอนเปนทใหความสขสาราญทางภายใน ทงเดนจงกรม ทงนง

สมาธภาวนา จนกวาจะถงเวลาอนควร จงพกผอนกายเพอคลายทกข พอม

กาลงบางแลวเรมทางานเพอเผาผลาญกเสสตวกอภพกอชาตภายในใจตอไป

ไมลดหยอนออนขอใหกเลสหวเราะเยยหยน การทาสมาธกเขมขนเอาการ

การทาวปสสนาปญญากหมนตวอยางไมหยดยง ทงสมาธและวปสสนาทาน

ดาเนนไปอยางสมาเสมอ ไมใหบกพรองในสวนใดสวนหนง

จตทานไดรบความสงบสขโดยสมาเสมอ ทมชาอยบางในบางกาล

ตามททานเลาวา เพราะขาดผแนะนาในเวลาตดขด ลาพงตนเองเพยงไปเจอ

เขาแตละเรอง กวาจะหาทางผานพนไปไดกตองเสยเวลาไปหลายวน ทง

จาตองใชความพจารณาอยางมากและละเอยดถถวน เพราะนอกจากตดขด

จนไปไมไดแลว ยงกลบมาเปนภยแกตวเองอกดวย หากมผคอยเตอนและ

ใหคาแนะนาในเวลาเชนนนบาง รสกวาไปไดอยางรวดเรว ไมตองเสยเวลา

และเปนทแนใจดวย ฉะนน กลยาณมตรจงเปนสงสาคญมากสาหรบผกาลง

อยในระหวางแหงการบาเพญทางใจ ทานเคยเหนโทษของความขาด

กลยาณมตรมาแลววาเปนสงไมดเลย และเปนความบกพรองอยางบอกไม

ถก

ในบางครง แมมความอบอนวาตนมครอาจารยคอยใหความรมเยนอย

กตาม เวลาไปเทยวธดงคในทตาง ๆ กบทานพระอาจารยเสารผเปน

บพพาจารย แตเวลาเกดขอของใจขนมา ไปกราบเรยนถามทาน ทานกตอบ

๒๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วา ผมไมเคยเปนอยางทาน เพราะจตทานเปนจตทผาดโผนมาก เวลาเกด

อะไรขนมาแตละครงมนไมพอด เดยวจะเหาะขนบนฟาบาง เดยวจะดาดน

ลงไปใตพนพภพบาง เดยวจะดานาลงไปใตกนมหาสมทรบาง เดยวจะโดด

ขนไปเดนจงกรมอยบนอากาศบาง ใครจะไปตามแกทน ขอใหทานใชความ

พจารณาและคอยดาเนนไปอยางนนแหละ แลวทานกไมใหอบายอะไรพอ

เปนหลกยดเลย ตวเองตองมาแกตวเอง กวาจะผานไปไดแตละครง แทบเอา

ตวไมรอดกม

ทานเลาวา นสยของทานพระอาจารยเสาร เปนไปอยางเรยบ ๆ และ

เยอกเยนนาเลอมใสมาก ทมแปลกอยบางกเวลาทานเขาทนงสมาธ ตวของ

ทานชอบลอยขนเสมอ บางครงตวทานลอยขนไปจนผดสงเกต เวลาทานนง

สมาธอย ทานเองเกดความแปลกใจในขณะนนวา “ตวเราถาจะลอยขนจาก

พนแน ๆ” เลยลมตาขนดตวเอง ขณะนนจตทานถอนออกจากสมาธพอด

เพราะพะวกพะวงกบเรองตวลอย ทานเลยตกลงมากนกระแทกกบพนอยาง

แรง ตองเจบเอวอยหลายวน ความจรงตวทานลอยขนจากพนจรง ๆ สง

ประมาณ ๑ เมตร ขณะททานลมตาดตวเองนน จตไดถอนออกจากสมาธ จง

ไมมสตพอยบยงไวบาง จงทาใหทานตกลงสพนอยางแรง เชนเดยวกบสง

ตาง ๆ ตกลงจากทสง ในคราวตอไป เวลาทานนงสมาธ พอรสกตวทานลอย

ขนจากพน ทานพยายามทาสตใหอยในองคของสมาธ แลวคอย ๆ ลมตาขน

ดตวเอง กประจกษวา ตวทานลอยขนจรง ๆ แตมไดตกลงสพนเหมอนคราว

แรก เพราะทานมไดปราศจากสตและคอยประคองใจใหอยในองคสมาธ

ทานจงร เรองของทานไดด

๒๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานเปนคนละเอยดถถวนอยมาก แมจะเหนดวยตาแลว ทานยงไม

แนใจ ตองเอาวตถชนเลก ๆ ขนไปเหนบไวบนหญาหลงกฏ แลวกลบมาทา

สมาธอก พอจตสงบและตวเรมลอยขนไปอก ทานพยายามประคองจตให

มนอยในสมาธ เพอตวจะไดลอยขนไปจนถงวตถเครองหมายททานนาขนไป

เหนบไว แลวคอย ๆ เออมมอจบดวยความมสต แลวนาวตถนนลงมาโดย

ทางสมาธภาวนา คอพอหยบไดวตถนนแลวกคอย ๆ ถอนจตออกจากสมาธ

เพอกายจะไดคอย ๆ ลงมาจนถงพนอยางปลอดภย แตไมถงกบใหจตถอน

ออกจากสมาธจรง ๆ เมอไดทดลองจนเปนทแนใจแลว ทานจงเชอตวเองวา

ตวทานลอยขนไดจรงในเวลาเขาสมาธในบางครง แตมไดลอยขนเสมอไป น

เปนจรตนสยแหงจตของทานพระอาจารยเสาร รสกผดกบนสยของทานพระ

อาจารยมนอยมากในปฏปทาทางใจ

จตของทานพระอาจารยเสารเปนไปอยางเรยบ ๆ สงบเยนโดย

สมาเสมอ นบแตขนเรมแรกจนถงสดทายปลายแดนแหงปฏปทาของทาน

ไมคอยลอแหลมตออนตราย และไมคอยมอบายตาง ๆ และความรแปลก

ๆ เหมอนจตทานพระอาจารยมน

ทานเลาวา ทานพระอาจารยเสาร เดมทานปรารถนาเปนพระปจเจก

พทธเจา เวลาออกบาเพญพอเรงความเพยรเขามาก ๆ ใจรสกประหวด ๆ

ถงความปรารถนาเดม เพอความเปนพระปจเจกพทธเจา แสดงออกเปนเชง

อาลยเสยดายยงไมอยากไปนพพาน ทานเหนวาเปนอปสรรคตอความเพยร

เพอความรแจงซงพระนพพานในชาตปจจบนน ทานเลยอธษฐานของดจาก

ความปรารถนานน และขอประมวลมาเพอความรแจงซงพระนพพานในชาต

น ไมขอเกดมารบความทกขทรมานในภพชาตตาง ๆ อกตอไป พอทาน

๒๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปลอยวางความปรารถนาเดมแลว การบาเพญเพยรรสกสะดวกแลเหนผลไป

โดยลาดบ ไมมอารมณเครองเกาะเกยวเหมอนแตกอน สดทายทานกบรรล

ถงแดนแหงความเกษมดงใจหมาย แตการแนะนาสงสอนผอน ทานไมคอย

มความรแตกฉานกวางขวางนก ทงนอาจจะเปนไปตามภมนสยเดมของทาน

ทมงเปนพระปจเจกพทธเจา ซงตรสร เองชอบ แตไมสนใจสงสอนใครกได

อกประการหนง ททานกลบความปรารถนาไดสาเรจตามใจนน คงอยในขน

พอแกไขได ซงยงไมสมบรณเตมภมแท

แมทานพระอาจารยมนเอง ตามทานเลา วาทานกเคยปรารถนาพทธ

ภมมาแลวเชนเดยวกน ทานเพงมากลบความปรารถนาเมอออกบาเพญ

ธดงคกรรมฐานนเอง โดยเหนวาเนนนานเกนไปกวาจะไดสาเรจเปน

พระพทธเจาขนมาตามความปรารถนา จาตองทองเทยวเกด แก เจบ ตาย

อยในวฏสงสารหลายกปหลายกลป ไมชนะจะแบกขนทนความทกขทรมาน

ไมมวนจบสนนได เวลาเรงความเพยรมาก ๆ จตทานมประหวด ประหวด

ในความหลง แสดงเปนความอาลยเสยดายความเปนพระพทธเจา ยงไม

อยากนพพานในชาตนเหมอนทานพระอาจารยเสาร พออธษฐานของดจาก

ความปรารถนาเดมเทานน รสกเบาใจหายหวง และบาเพญธรรมไดรบความ

สะดวกไปโดยลาดบ ไมขดของเหมอนแตกอน และปรากฏวา ทานผานความ

ปรารถนาเดมไปไดอยางราบรนชนใจ เขาใจวาภมแหงความปรารถนาเดม

คงยงไมแกกลาพอ จงมทางแยกตวผานไปได

เวลาทานออกเทยวธดงคกรรมฐานทางภาคอสานตามจงหวดตาง ๆ ใน

ระยะตนวย ทานมกจะไปกบทานพระอาจารยเสารเสมอ แมความรทาง

ภายในจะมแตกตางกนบางตามนสย แตกชอบไปดวยกน สาหรบทานพระ

๒๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อาจารยเสารทานเปนคนไมชอบพด ไมชอบเทศน ไมชอบมความรแปลก ๆ

ตาง ๆ กวนใจเหมอนทานพระอาจารยมน เวลาจาเปนตองเทศนทานกเทศน

เพยงประโยคหนงหรอสองเทานน แลวกลงธรรมาสนไปเสย ประโยคธรรมท

ทานเทศนซงพอจบใจความไดวา “ใหพากนละบาปและบาเพญบญ อยาให

เสยชวตลมหายใจไปเปลาทไดมวาสนามาเกดเปนมนษย” และ “เราเกด

เปนมนษย มความสงศกดมาก แตอยานาเรองของสตวมาประพฤต มนษย

ของเราจะตาลงกวาสตว และจะเลวกวาสตวอกมาก เวลาตกนรกจะตกหลม

ทรอนกวาสตวมากมาย อยาพากนทา” แลวกลงธรรมาสนไปกฏ โดยไม

สนใจกบใครตอไปอก

ปกตนสยของทานเปนคนไมชอบพด พดนอยทสด ทงวนไมพดอะไร

กบใครเกน ๒-๓ ประโยค เวลานงกทนทาน นงอยไดเปนเวลาหลาย ๆ

ชวโมง เดนกทานองเดยวกน แตลกษณะทาทางของทานมความสงาผาเผย

นาเคารพเลอมใสมาก มองเหนทานแลวเยนตาเยนใจไปหลายวน ประชาชน

และพระเณรเคารพเลอมใสทานมาก ทานมลกศษยมากมายเหมอนทานพระ

อาจารยมน

ทราบวา ทานพระอาจารยทงสององคนรกและเคารพกนมาก ในระยะ

วยตนไปทไหนทานชอบไปดวยกน อยดวยกน ทงในและนอกพรรษา พอ

มาถงวยกลางผานไป เวลาพกจาพรรษามกแยกกนอย แตไมหางไกลกนนก

พอไปมาหาสกนไดสะดวก มนอยครงทจาพรรษารวมกน ทงนอาจเกยวกบ

บรรดาศษยซงตางฝายตางกมมากดวยกน และตางกเพมจานวนมากขนทกท

ถาจาพรรษารวมกนจะเปนความลาบากในการจดทพกอาศย จาตองแยกกน

อยเพอเบาภาระในการจดทพกอาศยไปบาง ทงสองพระอาจารยขณะท

๒๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แยกกนอยจาพรรษาหรอนอกพรรษา รสกคดถงกนมากและเปนหวงกนมาก

เวลามพระทเปนลกศษยของแตละฝายมากราบนมสการ จะมากราบ

นมสการทานพระอาจารยเสารหรอมากราบนมสการทานพระอาจารยมน

ตางจะตองถามถงความสขทกขของกนและกนกอนเรองอน ๆ จากนนกบอก

กบพระทมากราบวา “คดถงทานพระอาจารย………” และฝากความเคารพ

คดถงไปกบพระลกศษยทมากราบเยยมตามสมควรแก “อาวโส ภนเต” ทก

ๆ ครงทพระมากราบพระอาจารยทงสองแตละองค

ทานมความเคารพในคณธรรมของกนและกนมาก ไมวาจะอยใกลหรอ

อยไกล เวลาพระอาจารยทงสององคใดองคหนงพดปรารภถงกนและกนให

บรรดาลกศษยฟง จะมแตคาทเตมไปดวยความเคารพและความยกยอ

สรรเสรญโดยถายเดยว ไมเคยมแมคาเชงตาหนแฝงขนมาบางเลย

ทานพระอาจารยมนเลาใหฟงวา ททานพระอาจารยเสารวาใหทานวา

จตทานเปนจตทโลดโผนมาก รอะไรขนมาแตละครงมนไมพอดเลย เดยวจะ

เหาะเหนเดนฟา เดยวจะดาดน เดยวจะดานาขามทะเลนน ทานวาเปนความ

จรงดงททานพระอาจารยเสารตาหน เพราะจตทานเปนเชนนนจรง ๆ เวลา

รวมสงบลงแตละครง แมแตขนเรมแรกบาเพญยงออกเทยวร เหนอะไรตาง

ๆ ทงททานไมเคยคาดฝนวาจะเปนไดเชนนน เชน ออกร เหนคนตายตอหนา

และเพงพจารณาจนคนตายนนกลายเปนวงแกว และเกดความรความเหน

แตกแขนงออกไปไมมสนสด ดงทเขยนไวในเบองตน เวลาปฏบตทเขาใจวา

ถกทางแลว ขณะทจตรวมสงบตวลงกยงอดจะออกรสงตาง ๆ มได บางทตว

เหาะลอยขนไปบนอากาศและเทยวชมสวรรควมาน กวาจะลงมากกนเวลา

หลายชวโมง และมดลงไปใตดนคนดนรกหลมตาง ๆ และปลงธรรมสงเวช

๒๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กบพวกสตวนรกทมกรรมตาง ๆ กนเสวยวบากทกขของตน ๆ อย จนลมเว

ลาเวลาไปกม เพราะเวลานนยงไมแนวาจะเปนความจรงเพยงไร เรอง

ทานองนทานวาจะพจารณาตอเมอจตมความชานาญแลว จงจะร เหตผลผด-

ถก ด-ชวไดอยางชดเจนและอยางแมนยา พอเผลอนดขณะทจตรวมลงและ

พกอย กมทางออกไปรกบสงภายนอกอกจนได แมเวลามความชานาญและร

วธปฏบตไดดพอสมควรแลว ถาปลอยใหออกรสงตาง ๆ จตยอมจะออกร

อยางรวดเรว

ระยะเรมแรกททานยงไมเขาใจและชานาญตอการเขาออกของจต ซงม

นสยชอบออกรสงตาง ๆ นน ทานเลาวา เวลาบงคบจตใหพจารณาลงใน

รางกายสวนลาง แทนทจตจะรลงไปตามรางกายสวนตาง ๆ จนถงพนเทา

แตจตกลบพงตวเลยรางกายสวนตาลงไปใตดนและทะลดนลงไปใตพนพภพ

ดงทานพระอาจารยเสารวาใหจรง ๆ พอรบฉดยอนคนมาสกายกกลบพงขน

ไปบนอากาศ แลวเดนจงกรมไป-มาอยบนอากาศอยางสบาย ไมสนใจวาจะ

ลงมาสรางกายเลย ตองใชสตบงคบอยางเขมแขงถงจะยอมลงมาเขาส

รางกายและทางานตามคาสง การรวมสงบตวลงในระยะนนกรวมลงอยาง

รวดเรวเหมอนคนตกเหวตกบอจนสตตามไมทน และอยไดเพยงขณะเดยวก

ถอนออกมาขนอปจาระแลวออกรสงตาง ๆ ไมมประมาณ รสกราคาญตอ

ความรความเหนของจตประเภทนอยางมากมาย

ถาจะบงคบไมใหออกและไมใหรกไมมอบายปญญาจะบงคบได เพราะ

จตมความรวดเรวเกนกวาสตปญญาจะตามรทน จงทาใหหนกใจและกระวน

กระวายในบางครง แบบคดไมออกบอกใครไมไดเพราะเปนเรองภายใน

ตองใชการทดสอบดวยสตปญญาอยางเขมงวดกวดขน กวาจะร วธปฏบตตอ

๒๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จตดวงผาดโผนในการออกรสงตาง ๆ ไมมประมาณน กนบวาเปนทกขเอา

การอย แตเวลาร วธปฏบตรกษาแลว รสกวาคลองแคลววองไว และไดผล

กวางขวางทงรวดเรวทนใจตอภายในภายนอก เวลามสตปญญาร เทาทนจน

กลมกลนเปนอนหนงอนเดยวกนแลว จตดวงนจงกลายเปนแกวสารพดนก

ขนมา เพราะทนกบเหตการณทเกดกบตนไมมขอบเขต

พระอาจารยมนทานมนสยองอาจกลาหาญและฉลาดแหลมคม อบาย

วธฝกทรมานตนกผดกบผอนอยมาก ยากทจะยดไดตามแบบฉบบของทาน

จรง ๆ ผเขยนอยากจะพดใหสมใจทเฝาดทานตลอดมาวา ทานเปนนสย

อาชาไนย ใจวองไวและผาดโผน การฝกทรมานกเดดเดยว เฉยบขาดเทา

เทยมกน อบายฝกทรมานมชนดแปลก ๆ แยบคาย ทงวธขเขญและ

ปลอบโยนตามเหตการณทควรแกจตดวงมเชาวนเรวแกมพยศ ซงคอยแตจะ

นาเรองเขามาทบถมโจมตเจาของอยทกขณะทเผลอตว

ทานเลาวา เรองททาใหทานไดรบความลาบากหนกใจเหลาน เพราะไม

มผคอยใหอบายแนะนานนเอง พยายามตะเกยกตะกายปลกปลาใจดวงพยศ

โดยลาพงคนเดยว แบบเอาหวชนภเขาทงลกเอาเลย ไมมอบายตาง ๆ ท

แนใจมาจากครอาจารยบางเลย พอเปนเครองมอชวยสนบสนนเหมอนผอน

ทานทากน ทงนทานพดเพอตกเตอนบรรดาลกศษยทมารบการศกษากบ

ทานไมใหประมาทนอนใจ เวลาเกดอะไรขนมาจากสมาธภาวนาทานจะได

ชวยชแจง ไมตองเสยเวลาไปนานดงททานเคยเปนมาแลว

เวลาทานออกปฏบตเบองตน ทานวาทานไปทางจงหวดนครพนมและ

ขามไปเทยวทางฝงแมนาโขง บาเพญสมณธรรมอยแถบทาแขก ตามปาและ

ภเขา ทานไดรบความสงบสขทางใจมากพอควรในปาและภเขาแถบนน ทาน

๒๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เลาวา มสตวเสอชกชมมาก เฉพาะเสอทางฝงโนนรสกดรายกวาเสอทาง

เมองไทยเราอยมากเปนพเศษ เนองจากเสอทางฝงโนนเคยดกซมกดกนคน

ญวนอยเสมอมไดขาด มขาวอยบอย ๆ แตคนญวนไมคอยกลวเสอมาก

เหมอนคนลาวและคนไทยเรานก และไมคอยเขดหลาบและกลวเสออยนาน

ทง ๆ ทเคยเหนเสอกดและกนคนอยเสมอ และเหนมนโดดมากดเอาเพอน

ทไปปาดวยกนไปกนตอหนาตอตาอยางวนน แตพอวนหลงคนญวนยงกลา

พากนเขาไปปาทมเสอชมเพอหาอยหากนไดอกอยางธรรมดา ไมตนเตน

ตกใจกลวและเลาลอกนเหมอนคนลาวและคนไทยเรา ทงนอาจจะเปนเพราะ

ความเคยชนของเขากเปนได

ทานเลาวา คนญวนนแปลกอยอยางหนง เวลาเหนเสอโดดมากดเพอน

ทไปดวยกนหลายคนไปกนกไมมใครทจะชวยเหลอกนดวยวธตาง ๆ บาง

เลย ตางคนตางวงหนเอาตวรอด ไมสนใจในการชวยเหลอ เวลาไปนอนคาง

คนในปาหลายคนดวยกน ตกกลางคนถกเสอโดดมากดและคาบเอาเพอน

คนใดคนหนงไปกน พวกทนอนอยดวยกนไดยนเสยงตกใจตนขน เหน

เหตการณแลว ตางกวงหนไปหาทนอนใหมซงอยใกลกบบรเวณนนเอง

ความรสกเขาเหมอนเดก ๆ ในเรองเชนน ไมมความคดอานใด ๆ ทแยบ

คายไปกวานเลย ทาเหมอนเสอโครงใหญทงตวทเคยกนคนมาแลวอยาง

ชานาญไมมหไมมตาและไมมหวใจเอาเลย

เรองคนพรรคน ผเขยนเองกพอร เรองทเขาไมคอยกลวเสอมาบาง

พอควร คอเวลาเขามาพกอาศยในบานเมองเราทเปนปารกชฏและมสตวเสอ

ชกชม เวลาเขาพากนไปนอนคางคนเลอยไมอยในปาลก ซงอยหางไกลจาก

หมบานมากและมเสอชม เขาไมเหนแสดงอาการหวาดกลวบางเลย แมเขา

๓๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จะนอนอยดวยกนหลายคนหรอคนเดยว เขากนอนไดอยางสบายไมกลว

อะไร ถาเขาตองการจะเขามาในหมบานเวลาคาคนเขากมาได ไมตองหา

เพอนฝงมาดวย อยากกลบไปทพกเวลาใดกกลบไปได เวลาถกถามวาไม

กลวเสอบางหรอ? เขากตอบวาไมกลว เพราะเสอเมองไทยไมกนคนและยง

กลวคนดวยซา ไมเหมอนเสอเมองเขาซงมแตตวใหญ ๆ และชอบกนคน

แทบทงนน

เมองเขาบางแหงเวลาเขาปาตองทาคอกนอนเหมอนคอกหม ไมเชนนน

เสอมาเอาไปกน ไมไดกลบบาน แมบางหมบานทเสอดมาก เวลากลางคน

ผคนออกมานอกบานเรอนไมได เสอโดดมาเอาไปกนเลยไมมเหลอ เขายง

กลบวาใหเราอกดวยวา คนไทยขกลวมาก จะไปปากแหแหนกนไปไมกลาไป

คนเดยว ททานพระอาจารยมนวาคนญวนไมคอยกลวเสอนนคงจะเปนใน

ทานองนกได เวลาทานไปพกอยทนนกไมคอยเหนเสอมารบกวน เหนแต

รอยมนเดนผานไปมาและสงเสยงรองครางไปตามภาษาของสตวทมปาก

และรองครวญครางไดเทานนในบางคน แตเขารอง มไดคารามใหเรากลว

หรอแสดงทาทางจะกดกนเปนอาหาร

เฉพาะองคทานเองรสกจะไมคอยสนใจกบความกลวสตวเสออะไร มาก

ไปกวาความกลวจะไมหลดพนจากกองทกข ถงบรมสขคอพระนพพานใน

ชาตน ทงนทราบจากทานเลาถงการขามไปฝงแมนาโขงฟากโนนและขามมา

ฝงฟากน เพอการบาเพญเพยรอยางเอาจรงเอาจง ทาใหเหนวาทานถอเปน

ธรรมดาในการไป-มา เพราะไมเหนทานนาเรองความกลวของทานมาเลาให

ฟง ถาเปนผเขยนไปเจอเอาทเชนนนเขาบาง นากลวชาวบานแถบนนจะพา

กนกลายเปนตารวจรกษาพระธดงคขขลาดไมเปนทากนทงบานโดยไมตอง

๓๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สงสย เพยงไดยนเสยงเสอกระหมในบางครงยงชกใจไมด เดนจงกรมกยง

ถอยหนาถอยหลงกาวขาไมคอยออก และเดนไมถงทสดทางจงกรมอยแลว

เผอไปเจอเอาเรองดงทวานน จงนากลวธรรมแตกมากกวาสงอน ๆ จะแตก

เพราะนบแตวนรความมา พอแมและชาวบานกเคยพดกนทวแผนดนวาเสอ

เปนสตวดราย ซงเปนเรองฝงใจจนถอนไมขนตลอดมา จะไมใหกลวนน

สาหรบผเขยนจงเปนไปไมไดเอาเลย และยอมสารภาพตลอดไป ไมมทาง

ตอส

พระอาจารยมนทานไดเทยวจารกไปตามจงหวดตาง ๆ มนครพนม

เปนตน ทางภาคอสานนานพอสมควรสมยออกปฏบตเบองตน จนจตมกาลง

พอตานทานอารมณภายในทเคยผาดโผนมาประจาใจและอารมณภายนอก

ไดบางแลว กเทยวจารกลงไปทางภาคกลาง จาพรรษาทวดปทมวน

พระนครฯ ระยะทจาพรรษาอยวดปทมวนกไดพยายามมาศกษาอบรมอบาย

ปญญาเพมเตมกบทานเจาคณพระอบาลคณปมาจารย (สรจนโท) ทวดบรม

นวาสมไดขาด

พอออกพรรษาแลว ทานกออกเทยวจารกไปทางจงหวดลพบร พกอย

ถาไผขวาง เขาพระงามบาง ถาสงโตบาง ขณะทพกอยไดมโอกาสเรงความ

เพยรเตมกาลงไมขาดวรรคขาดตอน ใจรสกมความอาจหาญตอตนเองและม

สงเกยวของตาง ๆ ไมพรนพรงอยางงายดาย สมาธกมนคง อบายปญญาก

เกดขนเรอย ๆ มองเหนสงตาง ๆ เปนอรรถเปนธรรมไปโดยลาดบ เวลาม

โอกาสกเขาไปกราบนมสการและเลาธรรมะถวาย และเรยนถามปญหาขอ

ของใจเกยวกบอบายปญญากบทานเจาคณอบาล วดบรมนวาส ทานกไดรบ

๓๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อธบายวธพจารณาปญญาเพมเตมใหจนเปนทพอใจ แลวกราบลาทานไป

เทยววเวกทางถาสารกา เขาใหญ จงหวดนครนายก

ทานเลาวา เวลาพกอยถาสารกา ๓ ป ไดประสบเหตการณตาง ๆ

หลายประการทงภายในและภายนอก แทบตลอดเวลาทพกอย จนเปนท

สะดดและฝงใจตลอดมา คอ ขณะททานไปถงหมบาน ถาจาไมผดชอวา

“บานกลวย” ทอยใกลกบถามากกวาหมบานอน ๆ พอโคจรบณฑบาตถง

สะดวก ทานขอวานใหชาวบานนนไปสงทถาดงกลาว เพราะไมเคยไปไมร

หนทาง ชาวบานกเลาเรองฤทธเดชตาง ๆ ของถานนใหทานฟงวา เปนถาท

สาคญอยมาก พระไมดจรง ๆ ไปอยไมได ตองเกดเจบปวยตาง ๆ และตาย

กนแทบไมมเหลอหลอลงมา เพราะถานมผหลวงรปรางใหญและมฤทธมาก

รกษาอย ผตวนดรายมาก ไมเลอกพระเลอกใคร ถาไปอยถานนตองมอน

เปนไปอยางคาดไมถงและตายกนจรง ๆ ยงพระองคใดทอวดตววามวชา

อาคมขลง ๆ เกง ๆ ไมกลวผแลว ผยงชอบทดลอง พระองคนนตองเกดเจบ

ขนมาอยางกะทนหน และตายเรวกวาปกตธรรมดาทควรจะเปน ชาวบาน

พรอมกนนมนตวงวอนไมอยากใหทานขนไปอย เพราะกลวทานจะตาย

เหมอนพระทงหลายทเคยเปนมาแลว

ทานสงสยจงถามเขาวา ทวาถามฤทธเดชตาง ๆ และมผใหญดนนมน

เปนอยางไร อาตมาอยากทราบบาง เขาบอกกบทานวาเวลาพระหรอฆราวาส

ขนไปพกถานน โดยมากเพยงคนแรกกเรมเหนฤทธบางแลว คอเวลานอน

หลบไปจะตองมการละเมอเพอฝนไปตาง ๆ โดยมผรปรางดาใหญโตและสง

มากมาหา และจะเอาตวไปบาง จะมาฆาบาง โดยบอกวาเขาเปนผรกษาถาน

มานานแลวและเปนผมอานาจแตผเดยวในเขตแขวงนน ไมยอมใหใครมารก

๓๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ลากลากรายได เขาตองปราบปรามหรอกาจดใหเหนฤทธทนท ไมยอมให

ใครมอานาจเกงกาจยงกวาเขาไปได นอกจากผมศลธรรมอนดงามและม

เมตตาจตคดเผอแผกศลแกบรรดาสตว ไมเปนผคบแคบใจดาและตาทราม

ทางความประพฤตเทานน เขาถงจะยนยอมใหอยได และเขาจะใหความ

อารกขาดวยด พรอมทงความเคารพรกและนบถอดงน

สวนพระโดยมากทไปอยกนไมคอยมความผาสกและอยไมไดนาน ตอง

รบลงมา หรอตองตาย เทาทเหนมากเปนทานองนจรง ๆ ใครไปอยไมคอย

จะได เพยงคนเดยวหรอสองคนกเหนรบลงมาดวยทาทางทนากลวหรอตว

สนแทบไมมสตอยกบตว และพดเรองผดออกมาโดยทยงไมมใครถามเลย

แลวกรบหนไปดวยความกลวและเขดหลาบ ไมคดวาจะกลบคนมาถานอกได

เลย ยงกวานน ขนไปแลวกอยทนนเลย ไมมวนกลบลงมาเหนหนามนษยม

นาอกตอไปเลยทาน ฉะนน จงไมอยากใหทานขนไป กลววาจะอยทนนเลย

ทานพระอาจารยจงถามวา ทวาขนไปอยเลยไมลงมาเหนหนามนษยนน

ขนไปอยางไรกนถงไมยอมลงมา เขาบอกวาตายเลยทาน จงไมมทางทจะลง

มาได เมอเรว ๆ นกมพระมาตายอยในถานตง ๔ องค ลวนมแตพระองค

เกง ๆ ทงนน เทาทพวกกระผมทราบจากพระทานพดใหฟงวา เรองผทาน

บอกวาไมกลว เพราะทานมคาถากนผและปราบผ ตลอดคาถาอน ๆ อก

เยอะแยะ ผเขาไมถงทาน เมอชาวบานบอกเรองราวของถาและผดใหทานฟง

เพราะไมอยากใหทานขนไป แตทานกลบบอกวาไมกลว และใหญาตโยมพา

ทานสงขนไปทถา ชาวบานจาตองไปสงทานไปอยทนน เมอไปอยแลวทาให

เปนตาง ๆ มเจบไขบาง ปวดศรษะบาง เจบทองขนมาอยางสด ๆ รอน ๆ

๓๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บาง เวลานอนหลบเกดละเมอเพอฝนไปวามคนจะมาเอาตวไปบาง จะมาฆา

บาง

แมพระทขนไปอยในถานนมไดไปพรอมกน ตางองคตางไปคนละวนก

ตาม แตอาการทเปนขนมลกษณะคลายคลงกน บางองคกตายอยในถานน

บางองคกรบลงจากถาหนไป พระทมาตายอยในถาน ๔ องค ในระยะเวลา

ไมหางกนเลย แตทานจะตายดวยผดหรอตายดวยอะไร ทางชาวบานกไม

ทราบได แตเทาทเคยสงเกตมาถานรสกแรงมากอย และเคยเปนมาอยางน

เสมอมา ชาวบานแถบนกลวกนไมกลาไปทะลงอวดดแตไหนแตไรมา กลว

จะถกหามกนลงมาโดยอาการรอแรบาง โดยเปนศพทตายแลวบาง ทานถาม

ชาวบานวา เหตการณดงทวา นเคยมมาบางแลวหรอ เขาเรยนทานวา เคยม

จนชาวบานทราบอยางฝงใจและกลวกนทงบาน ทงรบบอกกบพระหรอใคร

ๆ ทมาถานเพอตองการของด เชน เหลกไหลหรอพระศกดสทธอะไรตาง ๆ

ซงอาจมหรอไมมกตาม แตบางคนกชอบประกาศโฆษณาวาม ดงนน จงมกม

พระและคนทชอบทางนมากนเสมอ แตกไมเหนไดอะไรตดตวไป นอกจาก

ตายหรอรอดตายไปเทานน เฉพาะชาวบานนไมปรากฏวามใครเคยไปเหน

เหลกไหลหรอของดอยางอน ๆ ในถานเลย เรองกเปนดงทเลามาน จงไม

อยากใหทานขนไป กลวจะไมปลอดภยดงทเหน ๆ มา

พอชาวบานเลาเรองจบลง ทานพระอาจารยยงไมหายสงสยในความ

อยากไปชมถานน ทานอยากขนไปทดลองด จะเปนจะตายอยางไรกขอให

ทราบดวยตนเองจะเปนทแนใจกวาคาบอกเลา แมเขาจะเลาเรองผซงเปนท

นากลวใหฟงกตาม แตใจทานมไดมความสะดงหวาดเสยวไปตามแมนดหนง

เลย ยงเหนเปนเครองเตอนสตใหไดขอคดมากมายยงขน และมความอาจ

๓๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หาญทจะเผชญตอเหตการณอยทกขณะจต สมกบเปนผมงแสวงหาความจรง

อยางแทจรง ทานจงพดกบชาวบานเปนเชงถอมตนวา เรองนเปนทนากลว

จรง ๆ แตอาตมาคดอยากไปชมถาสกชวระยะหนง หากเหนทาไมดจะรบลง

มา จงขอความกรณาโยมไปสงอาตมาขนไปอยถานสกพกหนงเถด เพราะยง

ไมหายสงสยทอยากชมถานมานานแลว ฝายชาวบานกพากนตามสงทานขน

ถาตามความประสงค

๔. เวลาทานพกอยในถาน มรอะไรแปลก ๆ หลายอยาง

ขณะทพกอยในถานน ในระยะแรก ๆ รสกวาธาตขนธทกสวนปกตด

จตใจกสงบเยอกเยน เพราะเงยบสงดมาก ไมมอะไรมาพลกพลานกอกวน

นอกจากเสยงสตวปาชนดตาง ๆ ทพากนเทยวหากนตามภาษาเขาเทานน

ทานรสกเยนกายเยนใจใน ๒-๓ คนแรก พอคนตอไป โรคเจบทองทเคย

เปนมาประจาขนธกชกจะกาเรบ และมอาการรนแรงขนเปนลาดบ จนถงขน

หนกมาก บางครงเวลาไปสวมถงกบถายเปนเลอดออกมาอยางสด ๆ รอน

ๆ กม ฉนอะไรเขาแลวไมยอมยอยเอาเลย เขาไปอยางไรกสวมออกมาอยาง

นน ทาใหทานคดวตกถงคาพดของชาวบานทวามพระมาตายทน ๔ องค เรา

อาจเปนองคท ๕ กได ถาไมหาย

เวลามโยมขนไปถาตอนเชา ทานกพาโยมไปเทยวหายาทเคยไดผล

มาแลว มาตมฉนบาง ฝนใสนาฉนบาง เทาททราบเปนยาประเภทรากไม

แกนไม แตฉนยาประเภทใดลงไปกไมปรากฏวาไดผล โรคนบวนรนแรงขน

๓๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทกวน กาลงกายกออนเพลยมาก กาลงใจกปรากฏวาลดลงผดปกต แมไม

มากกพอใหทราบไดอยางชดเจน ขณะทนงฉนยาไดนกวตกขนมาเปนเชง

เตอนตนใหไดสต และปลกใจใหกลบมกาลงเขมแขงขนมาวา ยาทเราฉนอย

ขณะน ถาเปนยาชวยระงบโรคไดจรง กควรจะเหนผลบางแมไมมาก เพราะ

ฉนยามาหลายเวลาแลว แตโรคกนบวนกาเรบ หากยามทางระงบไดบาง

ทาไมโรคจงไมสงบ เหนทายานจะมใชยาเพอระงบบาบดโรคเหมอนแตกอน

เสยกระมง แตอาจเปนยาประเภทชวยสงเสรมโรคใหกาเรบแนนอนสาหรบ

คราวน โรคจงนบวนกาเรบขนเปนลาดบ เมอเปนเชนน เราจะพยายามฉน

ไปเพอประโยชนอะไร

พอไดสตจากความวตกวจารณทผดขนมาในขณะนนแลว ทานก

ตดสนใจและบอกกบตวเองทนทวา นบแตบดนเปนตนไป เราจะระงบโรค

พรรคนดวยยาคอธรรมโอสถเทานน จะหายกหาย จะตายกตาย เมอ

สดกาลงความสามารถในการเยยวยาทกวถทางแลว ยาทเคยนามารกษานน

จะงดไวจนกวาโรคนจะหายดวยธรรมโอสถ หรอจนกวาจะตายในถาน จะยง

ไมฉนยาชนดใด ๆ ในระยะน แลวกเตอนตนวา เราจะเปนพระทงองคทได

ปฏบตบาเพญทางใจมาพอสมควรจนเหนผลและแนใจตอทางดาเนนเพอ

มรรคผลนพพานมาเปนลาดบ ซงควรถอเปนหลกยดของใจไดพอประมาณ

อยแลว ทาไมจะขขลาดออนแอในเวลาเกดทกขเวทนาเพยงเทาน กเพยง

ทกขเกดขนเพราะโรคเปนสาเหตเพยงเลกนอยเทาน เรายงสไมไหว

กลายเปนผออนแอ กลายเปนผพายแพอยางยบเยนเสยแตบดนแลว เมอถง

คราวจวนตวจะชงชยเพอเอาแพเอาชนะกนจรง ๆ คอ เวลาขนธจะแตก ธาต

จะสลาย ทกขยงจะโหมกนมาทบธาตขนธและจตใจจนไมมทปลงวาง เราจะ

๓๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เอากาลงจากทไหนมาตอสเพอเอาตวรอดไปไดโดยสคโต ไมเสยทาเสยทใน

สงครามลางขนธเลา?

พอทานทาความเขาใจกบตนเองอยางแนใจและมนใจแลว กหยดจาก

ฉนยาในเวลานนทนท และเรมทาสมาธภาวนา เพอเปนโอสถบาบดบรรเทา

จตใจและธาตขนธตอไปอยางหนกแนน ทอดความอาลยเสยดายในชวตธาต

ขนธ ปลอยใหเปนไปตามคตธรรมดา ทาหนาทหาหนจตดวงไมเคยตาย แต

มความตายประจานสยลงไปอยางเตมกาลงสตปญญาศรทธาความเพยรท

เคยอบรมมา โดยมไดสนใจคานงตอโรคทกาลงกาเรบอยภายใน วาจะหาย

หรอจะตายไปขณะใดในเวลานน หยงสตปญญาลงในทกขเวทนา แยกแยะ

สวนตาง ๆ ของธาตขนธออกพจารณาดวยปญญาไมลดละ คอ ยกทงสวนรป

กาย ทงสวนเวทนา คอ ทกขภายใน ทงสวนสญญา ทหมายกายสวนตาง ๆ

วาเปนทกข ทงสวนสงขารตวปรงแตงวาสวนนเปนทกข สวนนนเปนทกข ขน

สเปาหมายแหงการพจารณาของสตปญญาผดาเนนงาน ทาการขดคน

คลคลายอยางไมหยดยง แตเวลาพลบคาถงเทยงคน คอ ๒๔.๐๐ นาฬกา จง

ลงเอยกนได จตมกาลงขนมาอยางประจกษ สามารถคลคลายธาตขนธจนร

แจงตลอดทวถงทกขเวทนาทกาลงกาเรบขนอยางเตมทจากโรคในทอง โรคก

ระงบดบลงอยางสนท จตรวมลงถงทในขณะนน

ขณะนนโรคกดบ ทกขกดบ ความฟงซานของใจกดบ พอจตรวมสงบลง

ถงทแลว ถอนออกมาขนอปจารสมาธแลว จตสวางออกไปนอกกาย ปรากฏ

เหนบรษผหนงมรางใหญดาและสงมากราว ๑๐ เมตร ถอตะบองเหลกใหญ

เทาขา ยาวราว ๒ วา เดนเขามาหา และบอกกบทานวา “จะทบตทานใหจม

ลงไปในดน ถาไมหนจะฆาใหตายในบดเดยวใจ” ตามทผบอกกบทานวา

๓๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

“ตะบองเหลกทเขาแบกอยบนบานน ตชางสารใหญตวหนงเพยงหนเดยว

เทานน ชางสารตองจมลงไปในดนแบบจมมดเลย โดยไมตองตซาอก” ทาน

กาหนดจตถามผรางยกษนนวา “จะมาตและฆาอาตมาทาไม อาตมาม

ความผดอะไรบางถงจะตองถกตถกฆาเลา? การมาอยทนมไดมากดขขมเหง

หรอเบยดเบยนใครใหเดอดรอน พอจะถกใสกรรมทาโทษถงขนาดตและฆา

ใหถงตายเชนน”

เขาบอกวา เขาเปนผมอานาจรกษาภเขาลกนอยนานแลว ไมยอมให

ใครมาอยครองอานาจเหนอตนไปได ตองปราบปรามและกาจดทนท ทาน

ตอบวา “กอาตมามไดมาครองอานาจบนหวใจใคร นอกไปจากมาปฏบต

บาเพญศลธรรมอนดงามเพอครองอานาจเหนอกเลสบาปธรรมบนหวใจตน

เทานน จงไมสมควรอยางยงททานจะมาเบยดเบยนและทาลายคนเชน

อาตมา ซงเปนนกบวชทรงศล และเปนศษยของพระพทธเจาผมใจบรสทธ

และมอานาจในทางเมตตาครอบไตรโลกธาต ไมมใครเสมอเหมอน”

ทานซกถามและเทศนใหผรางยกษฟงเสยใหญในขณะนน วา “ถาทาน

เปนผมอานาจเกงจรงดงทอวดอางแลว ทานมอานาจเหนอกรรมและเหนอ

ธรรม อนเปนกฎใหญปกครองมวลสตวในไตรภพดวยหรอเปลา?” เขา

ตอบวา ”เปลา” ทานพดวาพระพทธเจาทานเกงกลาสามารถปราบกเลสตวท

คอยอวดอานาจวาตวดตวเกงอยภายใน คดอยากตอยากฆาคนอนสตวอนให

หมดสนไปจากใจได สวนทานทวาเกงไดคดปราบกเลสตวดงกลาวใหหมด

สนไปบางหรอยง เขาตอบวา “ยงเลยทาน” ทานวา ถายง ทานกมอานาจไป

ในทางททาตนใหเปนคนมดหนาปาเถอนตางหาก ซงนบวาเปนบาปและ

เสวยกรรมหนก แตไมมอานาจปราบความชวของตวทกาลงแผลงฤทธแก

๓๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ผอนอยโดยไมรสกตววาเปนผมอานาจแบบกอไฟเผาตว และตองจดวากาลง

สรางกรรมอนหนกมาก

มหนายงจะมาตมาฆาคนททรงศลธรรมอนเปนหวใจของโลก ถาไมจด

วาทานทากรรมอนเปนบาปหยาบชายงกวาคนทงหลายแลว จะจดวาทานทา

ความดทนาชมเชยทตรงไหน อาตมาเปนผทรงศล ทรงธรรมมงมาทา

ประโยชนแกตนและแกโลก โดยการประพฤตธรรมดวยความบรสทธใจ

ทานยงจะมาทบตและสงหาร โดยมไดคานงถงบาปกรรมทจะฉดลากทาน

ลงนรก เสวยกรรมอนเปนมหนตทกขเลย อาตมารสกสงสารทานยงกวาจะ

อาลยในชวตของตว เพราะทานหลงอานาจของตวจนถงกบจะเผาตวเองทง

เปนอยขณะนแลว อานาจอนใดบางททานวามอยในตวทาน อานาจอนนนจะ

สามารถตานทานบาปกรรมอนหนก ททานกาลงจะกอขนเผาผลาญตวอย

เวลานไดหรอไม?

ทานวาเปนผมอานาจอนใหญหลวงปกครองอยในเขตเขาเหลาน แต

อานาจนนมฤทธเดชเหนอกรรมและเหนอธรรมไปไดไหม ถาทานมอานาจ

และมฤทธเหนอธรรมแลว ทานกทบตหรอฆาอาตมาได สาหรบอาตมาเอง

ไมกลวความตาย แมทานไมฆาอาตมากยงจกตองตายอยโดยดเมอกาลของ

มนมาถงแลว เพราะโลกนเปนอยของมวลสตวผเกดแลวตองตายทวหนากน

แมตวทานเองทกาลงอวดตววาเกงในความมอานาจจนกลายเปนผมดบอด

อยขณะน แตทานกมไดเกงกวาความตายและกฎแหงกรรมทครอบงาสตว

โลกไปได

ขณะททานพระอาจารยมนซกถาม และเทศนสงสอนบรษลกลบโดย

ทางสมาธอยนน ทานเลาวา เขายนตวแขง บาแบกตะบองเหลกเครองมอ

๔๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สงหารอยเหมอนตกตาไมกระดกกระดก ไมขยบเขยอนไปไหนมาไหนเลย

ถาเปนคนธรรมดาเรา กทงอายทงกลวจนตวแขงแทบลมหายใจ แตนเขา

เปนอมนษยพเศษผหนง จงไมทราบวาเขามลมหายใจหรอไม แตอาการ

ทงหมดนนแสดงใหเหนชดวา เขาทงอายทงกลวทานพระอาจารยมนจนสดท

จะอดกลนได แตเขากอดกลนไดอยางนาชม

ตอนทานแสดงธรรมจบลง เขาไดทงตะบองเหลกจากบาอยางเหนโทษ

และนฤมตเปลยนภาพจากรางของบรษลกลบทมกายดาสงใหญ มาเปน

สภาพบรษพทธมามกะผออนโยนนมนวลดวยมรรยาทอธยาศย แสดงความ

เคารพคารวะและกลาวคาขอโทษทานอาจารย แบบบคคลผเหนโทษสานก

ในบาปอยางถงใจ ซงตอไปนเปนใจความของเขาทกลาวตามความสตยจรง

ตอทานพระอาจารยมนวา

“กระผมรสกแปลกใจและสะดงกลวทานแตเรมแรก มองเหนแสงสวาง

ทแปลกและอศจรรยมากซงไมเคยพบเหนมากอน พงจากองคทานมา

กระทบตวกระผม ทาใหออนไปหมด แทบไมอาจแสดงอาการอยางใด

ออกมาได อวยวะทกสวนตลอดจตใจออนเพลยไปตาม ๆ กน ไมอาจจะทา

อะไรไดดวยพลการ เพราะมนออนและนมไปดวยความซาบซงจบใจในความ

สวางนน ทง ๆ ทไมทราบวานนคออะไร เพราะไมเคยเหน เทาทแสดงกรยา

คารามวาจะทบตและฆานน มไดออกมาจากใจจรงแมแตนอยเลย แต

แสดงออกตามความรสกทเคยฝงใจมานานวา ตวเปนผมอานาจในหม

อมนษยดวยกนและมอานาจในหมมนษยทไมมศลธรรม ชอบรกบาปหาบ

ความชวประจานสยตางหาก อานาจนจะทาอะไรใหใครเมอไรกไดตาม

ตองการ โดยปราศจากการตานทานขดขวาง มานะอนนแลพาใหทาเปนผม

๔๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อานาจ แสดงออกพอไมใหเสยลวดลาย ทง ๆ ทกลวและใจออน ทาไมลง

และมไดปลงใจวาจะทา หากเปนเพยงแสดงออกพอเปนกรยาของผเคยม

อานาจเทานน กรรมอนไมงามใด ๆ ทแสดงออกใหเปนของนาเกลยดในวง

นกปราชญทแสดงตอทานวนน ขอไดเมตตาอโหสกรรมแกกรรมนน ๆ ให

กระผมดวย อยาตองใหรบบาปหาบทกขตอไปเลย เทาทเปนอยเวลานกม

ทกขอยางพอตวอยแลว ยงจะเพมทกขใหมากกวาน กคงเหลอกาลงทจะทน

ตอไปไหว”

ทานถามเขาวา “ทานเปนผใหญมอานาจวาสนามาก กายกเปนกาย

ทพยไมตองพาหอบหวเดนเหนไปมาใหลาบากเหมอนมนษย การเปนอย

หลบนอนกไมเปนภาระเหมอนมนษยทวโลกทเปนกน แลวทาไมจงยงบนวา

ทกขอยอก ถาโลกทพยไมเปนสขแลว โลกไหนจะเปนสขเลา?” เขา ตอบวา

“ถาพดอยางผวเผนและเทยบกบกายมนษยทหยาบ ๆ พวกกายทพยอาจม

ความสขมากกวาพวกมนษยจรง เพราะเปนภมทละเอยดกวากน แตถากลาว

ตามชนภมแลว กายทพยกยอมมทกขไปตามวสยของภมนน ๆ เหมอนกน”

ระหวางทผกบพระสนทนากนในตอนน รสกวาละเอยดและลกลบ ยากท

ผเขยนจะนามาลงไดทกประโยค จงขออภยทานผอานไวดวยความจนใจ

สดทายแหงการสนทนาธรรม ทานวาบรษลกลบมความเคารพเลอมใส

ในธรรมเปนอยางยงและปฏญาณตนถงพระไตรสรณคมน กลาวอางทาน

พระอาจารยเปนสรณะและเปนองคพยานดวย พรอมทงใหความอารกขาแก

ทานเปนอยางด และขอนมนตทานพกอยทนใหนาน ๆ ถาตามใจเขาแลวไม

อยากใหทานจากไปสทอนตลอดอายของทาน เขาจะเปนผคอยดแลรกษา

๔๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานทกอรยาบถ ไมใหมอะไรมาเบยดเบยนหรอรงแกทานไดเลย ความจรง

แลวเขามใชบรษลกลบและมรางกายดาสงใหญดงทแสดงภาพตอทาน แต

เขาเปนหวหนาแหงรกขเทวดา ซงมบรษทบรวารมากมายทอาศยอยในภเขา

และสถานทตาง ๆ มเขตอาณาบรเวณกวางขวางมาก ตดตอกนหลายจงหวด

มนครนายก เปนตน

นบแตขณะจตทานสงบลงและระงบโรคจนหายสนทไมปรากฏเลย

ประมาณเทยงคน กบทรกขเทพมาเกยวของและสนทนาธรรมกนจนถงเวลา

จากไป และจตถอนขนมากประมาณ ๔.๐๐ นาฬกา คอ ๑๐ ทม โรคทกาลง

กาเรบในขณะทนงทาสมาธภาวนา พอจตถอนขนมาปรากฏวาหายไปโดย

สนเชง ไมตองอาศยยาอนใดรกษาอกตอไป โรคหายไดเดดขาดดวยธรรม

โอสถทางภาวนาลวน ๆ จงเปนสงทอศจรรยมากสาหรบทานในคนวนนน

พอจตถอนขนมาแลว ทานทาความเพยรตอไปมไดหลบนอนตลอดรง เมอ

ออกจากทภาวนาแลวรางกายกไมมการออนเพลย แตกลบกระปรกระเปรา

ขนกวาเดมอกดวย

คนวนนนทานไดเหนความอศจรรยหลายอยาง คอเหนอานภาพแหง

ธรรมทสามารถยงเทวดาใหหายพยศและเกดความเลอมใสหนง จตรวมสงบ

ลงเปนเวลาหลายชวโมง และเหนความอศจรรยในขณะทจตสงบอยตวอยาง

มความสขหนง โรคทเคยกาเรบอยเสมอจนควรเรยกไดวาโรคประเภทเรอรง

ไดหายไปโดยสนเชงหนง จตไดหลกยดเปนทพอใจ หายสงสยในสงทเคย

เปนมาหลายชนดหนง อาหารทฉนลงไปในตอนเชา แตวนหลงกลบทาการ

ยอยตามปกตหนง ความรแปลก ๆ ทไมเคยรมากอนไดปรากฏขนมากมาย

ทงประเภทถอดถอนและประเภทประดบความร พเศษตามวสยวาสนาหนง

๔๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ในคนตอไป ทานบาเพญเพยรดวยความสะดวก และมความสงบสข

ทางใจอยางบอกไมถก รางกายกเปนปกตสข ไมมอาการใดกอกวน บางคน

ยามดกสงดกตอนรบพวกรกขเทพทมาจากทตาง ๆ จานวนมากมาย โดยม

เทพลกลบทเคยทาสงครามวาทะกบทานอาจารย เปนผประกาศโฆษณาให

ทราบและเปนหวหนาพามา คนทไมมเรองมาเกยวของทานกสนกบาเพญ

สมาธภาวนา

บายวนหนงทานออกจากทสมาธแลวกออกไปนงตากอากาศ หางจาก

หนาถาพอประมาณ ขณะนนกาลงราพงธรรมทพระพทธเจาทรงพระเมตตา

ประทานไวแกหมชน รสกวาเปนธรรมทสขมลมลกมาก ยากทจะมผสามารถ

ปฏบตและไตรตรองใหเหนจรงตามได ทานเกดความภมใจและอศจรรยใน

ตวทานเองขนมา ทมวาสนาไดปฏบตและร เหนความอศจรรยหลายอยางจาก

ธรรม แมจะยงไมสมบรณเตมภมทใฝฝนมานานกตาม แตกยงจดวาอยใน

ขนพอกนพอใช ไมขดสนจนมมในความสขทเปนอยและจะเปนไป ซงตวเอง

กแนใจวาจะถงแดนแหงความสมหวงในวนหนงแนนอน ถาไมตายเสยใน

ระยะกาลทควรจะเปนน

ขณะนนกาลงเสวยสขเพลนอยดวยการพจารณาธรรม ทงฝายมรรคคอ

ทางดาเนน และฝายผลคอความสมหวงเปนลาดบ จนถงความดบสนทแหง

กองทกขภายในใจไมมเหลอ พอดมลงฝงใหญพากนมาเทยวหากนบรเวณ

หนาถานน โดยมหวหนามากอนเพอน ปลอยระยะหางจากฝงประมาณ ๑

เสน พอหวหนาลงมาถงทนนกมองเหนทานนงนง ๆ อยพอด แตมได

หลบตา ทานเองกไดชาเลองไปดลงตวนนเชนกน ประกอบกบลงตวนายฝง

นนกาลงเกดความสงสยในทานอยวา นนคออะไรกนแน มนคอยดอม ๆ

๔๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มอง ๆ ทาน และวงถอยไปถอยมาอยบนกงไมดวยความสงสย และเปนหวง

เพอนฝงของมนมาก กลวจะเปนอนตราย ขณะทมนสงสยทาน ทานกทราบ

เรองของมนพรอมกบเกดความสงสารขนมาในขณะนน และแผเมตตาจตไป

ยงลงตวนนวา เรามาบาเพญธรรม มไดมาหาเบยดเบยนและทารายใคร ไม

ตองกลวเรา จงพากนหาอยหากนตามสบาย แมจะพากนมาหากนอยแถว

บรเวณนทกวนเรากไมวาอะไร สกประเดยวใจ มนวงไปหาพวกของมนซงพอ

มองเหนตวทกาลงตามหลงกนมา

ทานเลาตอนนนาหวเราะและนาสงสารมาก พอมนวงไปถงพรรคพวก

ของมนแลว มนรบบอกกนวา “โกก เฮยอยาดวนไป มอะไรอยทนน” “โกก

ระวงอนตราย” พวกของมนทยงไมเหน พอไดยนเสยงกรองถามมาวา “โกก

อยทไหน” “โกก อยทนน” พรอมทงหนหนามองมาททานพกอยเหมอนจะ

บอกกนวานน นงอยนนเหนไหม ทานองน แตเปนภาษาของสตว จงเปน

เรองลกลบสาหรบมนษยธรรมดาจะตามร แตทานอาจารยมนทานร ทกคาท

มนพดกน เมอมนใหสญญาณกนวาอยทนนแลว มนบอกกนวา อยาพากน

ไปเรวนก จงพากนคอย ๆ ไป และดซวาเปนอะไรกนแน แลวกพากนคอย

ๆ ไป สวนหวหนาฝงพอบอกพรรคพวกเสรจแลวกรบไป แตคอยดอม ๆ

มอง ๆ ไปจนถงหนาถาททานนงอย มอาการทงกลวทงอยากดและอยากร วา

เปนอะไรกนแน ทงเปนหวงเพอนฝงทพากนคอยมารออยเบองหลง หวหนา

มนโดดขนลงอยบนกงไม ตามนสยลงซงเปนนสยหลกหลกดงทเคยเหน

มาแลวนนแล มนมาดอม ๆ มองอยระยะหางจากทานประมาณ ๑๐ วา ทาน

เองกไดใชความสงเกตอยภายในทกระยะ วามนจะมความรสกตอทาน

อยางไรบาง

๔๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

นบแตเรมแรกทมนมาหาทานและวงกลบไปจนมนวงกลบมาอก และด

ทานซา ๆ ซาก ๆ พอมนแนใจแลววา ไมใชอนตราย มนกวงกลบไปบอก

เพอนฝงของมนวา “โกก ไปได โกก ไมมอนตราย” ทานเลาวา ตอนมนวง

ไปบอกเพอนฝงของมนนน นาขบขน และนาหวเราะ ทงนาสงสารมนมาก

เมอเรารภาษาของมนแลว แตถาไมรคาทมนพดกนจะเหนวาเสยงทมนเปลง

ออกมาแตละคาและแตละตวนน เปนเสยงมนรองธรรมดาไปเสยหมด

เชนเดยวกบเราไดยนเสยงนกเสยงการองฉะนน ความจรงเทาททานตงใจ

สงเกตกาหนดดเสยงของลงทวงกลบไปบอกเพอนฝงของมนจรง ๆ แลว มน

เปลงเสยงออกชดถอยชดคา เหมอนเสยงคนเราพดกนด ๆ นเอง

คอพอมนวงกลบไปถงพวกของมนแลว มนกรบพดเปนคาเตอนพวก

ของมนใหสนใจในคาของมน เพอระวงตว โดยเปนเสยงของลงพดกนวา

โกก ๆ ดงน แตความหมายทมนเขาใจกนจากคาวา “โกก ๆ” นน เปน

ใจความวา “เฮยหยดกอน อยาดวนพากนไป โกก มนยงมอะไรอยขางหนา

นน” พวกของมนไดยนเสยงมนเตอนเชนนน ตางตวตางเกดความสงสยจง

รองถามมาวา “โกก มอะไรหรอ” ตวนนถามมาวา “โกก อะไรกน” ตวน

รองถามวา “โกกอะไรกน” ตวหวหนาฝงกตอบวา “โกกเกก มนมอะไรอยท

นน นากลวเปนอนตราย” พวกของมนถามมาวา “โกก อยทไหน” หวหนา

ตอบวา “โกก นนอยางไรละ” เสยงมนถามและตอบรบกนสนนปาไปหมด

เพราะมลงจานวนมากดวยกน

ตวนน “โกก” ถามมา ตวน “โกก” ถามมาดวยความตนตกใจ

ทงตวเลกตวใหญวงวนกนไปมา ขณะทมนเกดความสงสยไมแนใจ กลวจะ

เกดอนตรายแกตวและพวกของตว จงตางตวตางเรยกรองถามกนอยาง

๔๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ชลมนวนวาย เชนเดยวกบมนษยเรารองถามกนถงเหตการณตาง ๆ นเอง

หวหนาตองชแจงเรองราวใหทราบและเตอนพวกของมนวา “โกกเกก ใหพา

กนรออยทนกอน เราจะกลบไปดใหแนนอนอกครง” พอมนสงเสยแลวกรบ

กลบไปด ขณะทมนวงไปดทานอาจารยกนงอย พอจวนถงตวทาน มนคอย

ดอมคอยมอง วงขนวงลงอยบนกงไม ตาจบจองมองดอยางพนจพเคราะห

จนเปนทแนใจวา ไมใชขาศกผจะคอยทาลายแลว มนกรบวงกลบมาบอก

เพอนฝงของมนวา “โกกเกก ไปไดแลว ไมเปนอนตราย โกก ไมตองกลว”

พอทราบแลวตางตวมาสททานนงพกอย และตางตวตางดทานในลกษณะ

ทาทางไมคอยไวใจนก ตางวงขนวงลงแบบลงนนเอง เพราะความหว

กระหายอยากดอยากร และรองถามกนโกกเกก ลนปาไปเวลานนวา นคอ

อะไรและมาอยทาไมกน เสยงตอบรบกนแบบตาง ๆ ตามภาษาสตวซงตาง

ตวตางสงสยอยากร เรองดวยความกระวนกระวาย

ทพดซานเขยนตามคาททานเนนซา เพอผนงฟงดวยความสนใจจาก

ทานไดเขาใจชดเจน ทานเลาวา ขณะทเขาเกดความสงสยไมแนใจในชวต

ของตวและพรรคพวกนน รสกวาเปนเสยงทแสดงออกดวยความชลมน

วนวายมากพอด เพราะสตวประเภทนเคยถกมนษยทาลายดวยวธตาง ๆ มา

มากตอมากตลอดชวตของมน จงเปนสตวทมความระแวงตอมวลมนษยอย

มากประจานสย ขณะนนตางตวตางมารมดทงตวเลกตวใหญ ดวยทาทาง

ระมดระวงอยางยง กระแสจตทแสดงความหมายออกมาตามเสยงทมนรอง

ถามและตอบรบกนนน เหมอนกบกระแสใจของมนษยทสงออกมาตาม

กระแสเสยงทพดกนนนเอง ฉะนน เขาจงร เรองของกนไดดทกประโยค

เชนเดยวกบมนษยเราพดกนฉนนน ในคาทเขาแสดงออกแตละคาซงแสดง

๔๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ออกมาจากกระแสจตทมความมงหมายไปตาง ๆ กนนน เปนคาทให

ความหมายแกตวรบฟงอยางชดเจน ไมมความบกพรองพอจะใหเกดความ

สงสยแกฝายหนงฝายใด

ดงนน คาแสดงของลงแตประโยค เชน โกก เปนตน ทมนษยธรรมดา

เราฟงไมร เรอง แตระหวางเขาเองร เรองกนดทกประโยคทแสดงออก เพราะ

เปนภาษาของสตวพดตอกน เชนเดยวกบมนษยเราชาตตาง ๆ ตางกมภาษา

ประจาชาตของตนฉะนน สรปความกคอ ภาษาสตวตาง ๆ กมไวสาหรบชาต

ของตน ภาษามนษยชาตตาง ๆ กมไวสาหรบชาตของตน การจะฟงร เรอง

หรอไมรระหวางสตวชนดตาง ๆ พดกน ระหวางมนษยชาตตางๆ พดกน ก

ยตลงเองไมเปนอารมณของใจตอไป ปลอยใหเปนสทธของแตละชาตจะ

วนจฉย รบรของเขาเอง พอตางตวตางหายสงสยแลว ตางกมาเทยวหากนใน

บรเวณนนตามสบาย หายความหวาดระแวง ไมระเวยงระวงวาจะมอะไร

เกดขน นบแตวนนนเปนตนมา เขาพากนมาเทยวหากนตามบรเวณหนาถา

อยางสบาย ไมสนใจกบทาน ทานเองกมไดสนใจกบเขา ตางคนตางทาหนาท

ของตน

ทานวา สตวทมาเทยวหากนอยบรเวณใกลเคยงทานโดยไมตองระแวง

และกลวภยน เขากเปนสขดเหมอนกน โดยมากพระไปอยทไหน พวกสตว

ชนดตาง ๆ ชอบไปอาศยอยดวย ไมวาสตวเลกสตวใหญ เพราะความรสก

มนคลายคลงกนกบมนษย เปนแตเขาไมมอานาจและไมมความเฉลยวฉลาด

รอบดานเหมอนมนษยเทานน มความฉลาดเฉพาะการหาอยหากนและหาท

ซอนตวเพอชวตไปวนหนง ๆ เทานน

๔๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คนวนหนง ทานเกดความสลดสงเวชใจอยางมากจนนาตารวงออกมา

จรง ๆ คอเวลานงสมาธจตรวมลงอยางเตมท เพราะการพจารณากายเปน

เหต ปรากฏวาจตวางและปลอยวางอะไร ๆ หมด โลกธาตเปนเหมอนไมม

อะไรเหลออยเลยในความรสกขณะนน หลงจากสมาธแลวพจารณาพระ

ธรรมวนยทพระพทธเจาทรงบญญตไว เพอลบลางหรอถอดถอนความผดท

มอยในใจของสตวโลก ซงเปนธรรมทออกจากความฉลาดแหลมคมแหงพระ

ปญญาของพระพทธเจา พจารณาไปเทาไร กยงเหนความฉลาดและอศจรรย

ของพระองค และเหนความโงเขลาเตาปลาของตนยงขน เพราะการขบฉน

ขบถายกตองไดรบการอบรมสงสอนมากอน การยน เดน นง นอนกตอง

ไดรบการอบรมสงสอนมากอน การนงหมซกฟอกกตองไดรบการสงสอนมา

กอน ไมเชนนนกทาไมถก นอกจากทาไมถกแลวยงทาผดอกดวย ซงลวนแต

เปนเรองหาบบาปหาบกรรมใสตว การปฏบตตอรางกายดวยวธตาง ๆ ก

ตองไดรบการอบรมสงสอน การปฏบตตอจตใจกตองไดรบการอบรมสง

สอน ถาไมไดรบการอบรมสงสอนมาเทาทควร กตองทาผดจรง ๆ ดวย โดย

ไมเลอกเพศวยและชาตชนวรรณะใด ๆ เลย เพราะสามญมนษยเราเปน

เหมอนเดก ซงตองไดรบการดแลและอบรมสงสอนจากผใหญอยทกขณะจง

จะปลอดภยและเจรญเตบโตได

คนเราใหญแตกาย ใหญแตชาต ใหญแตชอ ใหญแตยศ ใหญแต

ความสาคญตน แตความรความฉลาดทจะทาตนใหรมเยนเปนสขทงทางกาย

และทางใจโดยถกทาง ตลอดผอนไดรบความรมเยนเปนสขดวย นนไมคอย

เจรญเตบโตดวยและไมสนใจบารงใหใหญโตอกดวย จงเกดความเดอดรอน

กนอยทกหนทกแหง โดยไมเลอกเพศวยและชาตชนวรรณะอะไรเลย

๔๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เหลานแลททาใหเกดความสลดสงเวชตนอยางยงในคนวนนน ทชาย

เขาทางขนไปถาททานพระอาจารยพกอย กมสานกบาเพญวปสสนาอยแหง

หนง เวลาทานพกอยถานน มขรวตาองคหนงพกอยสานกบาเพญนน คนวน

หนงทานพระอาจารยคดถงขรวตาองคนนวาทานจะทาอะไรอยเวลาน ก

กาหนดจตสงกระแสลงมาดขรวตา พอดเปนเวลาทขรวตาองคนนกาลงคด

วนวายไปกบกจการบานเรอนครอบครวยงไปหมด เรองทขรวตาคด

เกยวกบอตตารมณ พอตกดกทานสงกระแสจตลงมาหาขรวตาองคนนอก ก

มาเจอเอาเรองทานองนนเขาอก ทานกยอนจตกลบ จวนสวางสงกระแสจต

ลงมาอก กมาโดนเอาแตเรองคดจะสงเสยลกคนนนหลานคนนอยราไป ทง

สามวาระททานสงกระแสจตลงมา แตกมาเจอเอาแตเรองขรวตาคดจะสราง

บานสรางเรอน สรางภพสรางชาต สรางวฏสงสาร ไมมสนสดวถแหง

ความคดความปรงเอาเสยเลย

ตอนเชาทานลงมาบณฑบาต ขากลบมาจงแวะไปเยยมขรวตาถงทพก

แลวพดเปนเชงปญหาวา เปนอยางไรหลวงพอ ปลกบานใหม แตงงานกบ

คครองใหมแตเปนแมอหนคนเกาเมอคนนตลอดคนไมยอมนอน เสรจ

เรยบรอยไปดวยดแลวมใชหรอ คนตอไปคงจะสบายไมตองวนวายจดแจงสง

ลกคนนนใหทาสงนน สงหลานคนนใหทางานสงนอกกระมง คนนรสกหลวง

พอมงานมากและวนวายพอด แทบมไดพกผอนนอนหลบมใชหรอ ขรวตา

ถามทานดวยอาการเอยงอายและยมแหง ๆ วา ทานพระอาจารยเปนพระ

อศจรรยมาก ทานร ดวยหรอเมอคนน ทานพระอาจารยแสดงอาการยมรบ

แลวตอบวา ผมเขาใจวาทานจะร เรองของตวดยงกวาผมผถามเปนไหน ๆ

แตทาไมทานจงกลบมาถามผมอยางนอก ผมเขาใจวาความคดปรงของทาน

๕๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนไปดวยเจตนาและพอใจในความคดนน ๆ จนลมหลบนอนไปทงคน

แมแตรงเชาตลอดมาถงปจจบนน ผมกเขาใจวาทานจงใจคดเรองเชนนนอย

อยางเพลนใจจนไมมสตจะยบยง และยงพยายามทาตวใหเปนไปตาม

ความคดนน ๆ อยางมนใจมใชหรอ

พอจบลง ทานมองดหนาขรวตาเหมอนคนจะเปนลม ทงอายทงกลว

พดออกมาดวยเสยงสนเครอแทบไมเปนเสยงคน และไมชดถอยชดคา ขาด

ๆ วน ๆ เหมอนจะเปนอะไรไปในเวลานนจนได พอเหนทาไมไดการ ขนพด

เรองนนตอไป เดยวขรวตาจะเปนอะไรไปกจะแย ทานเลยหาอบายพดไป

เรองอนพอใหเรองจางไป แลวกลาขนถา

ตอมาได ๓ วนโยมผปฏบตขรวตาองคนนกขนไปทถา ทานพระ

อาจารยจงถามถงขรวตานนวาสบายดหรอ โยมทานบอกวา ขรวตาองคนน

จากไปทอนเสยแลวตงแตเชาวานน ผมถามทานวาหลวงพอจะไปทาไม อย

ทนไมสบายหรอ ทานบอกวา จะอยไปไดอยางไร กเชาวานนทานพระ

อาจารยมนมาหาอาตมาทน แลวเทศนอาตมาเสยยกหนงหนก ๆ อาตมา

แทบเปนลมสลบไปตอหนาทานอยแลว ถาทานขนเทศนไปอกสกประโยค

สองประโยค อาตมาตองลมตายตอหนาทานแน ๆ แตพอดทานหยดและ

เลยพดเรองอนไปเสย อาตมาจงพอมชวตและลมหายใจกลบคนมาได ไม

ตายไปเสยในขณะนน แลวจะใหอาตมาอยตอไปไดอยางไร อาตมาขอไป

วนน

ผมถามทานวา ทานพระอาจารยมนเทศนดดาทานหรอ ถงจะอยตอไป

ไมไดและจะตายตอหนาทาน ทานมไดดดาอาตมา แตปญหาธรรมของทาน

นนมนหนกยงกวาทานดดาเฆยนตเปนไหน ๆ ขรวตาตอบ ทานถามปญหา

๕๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หลวงพออยางนนหรอ ปญหานนมวาอยางไร ผมอยากทราบดวยพอเปนคต

บาง ผมถามทาน ทานพดวา ขออยาใหอาตมาเลาใหโยมฟงเลย อาตมาอาย

จะตายอยแลว จะมดดนลงไปเดยวนแลถาขนบอกใครใหทราบดวย อาตมา

จะพดใหโยมฟงเพยงเปรย ๆ นะ กเราคดอะไร ๆ ทานร เสยจนหมดสน จะ

ไมหนกกวาทานดดาอยางไรละ ธรรมดาปถชนกยอมมคดดบางชวบางเปน

ธรรมดา จะหามไมใหคดไดอยางไร ทนพอเราคดอะไรขนมา ทานกร เสย

หมด อยางนจะอยไดอยางไร หนไปตายทอนดกวา อยาอยใหทานพลอย

หนกใจดวยเลย คนอยางเราไมควรอยทนตอไป อายโลกเขาเปลา ๆ คนน

อาตมานอนไมไดเลย คดแตเรองนอยางเดยว

ผมแยงทานวา กทานจะมาหนกใจดวยเราทาไม เพราะทานมใชผผด

เราผผดตางหากจะควรหนกใจ และควรแกความผดของตนใหสนเรองไป

ทานอาจารยยงจะอนโมทนาอกดวย นมนตทานอยทนไปกอน เผอคดอะไร

ผด ๆ ถก ๆ ขนมา ทานอาจารยจะไดชวยเตอน เรากจะไดสตแกไข ยงจะ

ดกวาหนไปอยทอนเปนไหน ๆ ความเหนของผมวาอยางนหลวงพอจะวา

อยางไร ไมได ความคดวาจะไดสตและจะแกไขตวกบความกลวทานนน มน

มนาหนกกวาคนละโลก เหมอนชางกบแมวเอาทเดยว แลวเราจะพอมสต

สตงมาแกอยอยางไรได พอคดวาทานจะร เรองเราเทานนตวมนสนขน

มาแลว อาตมาขอไปวนน ถาขนอยทนตอไปอาตมาตองตายแน ๆ โยมเชอ

อาตมาเถอะ อยาใหอยเลยทานวาอยางน

ไมทราบวาผมจะหามทานไดอยางไร คดแลวกนาสงสาร เวลาทานพด

ใหผมฟง กทงพดทงกลว หนาซดเซยวไปหมด เลยตองปลอยใหทานไป

กอนจะไปผมถามทานวา หลวงพอจะไปอยทไหน ทานตอบวาเอาแนนอน

๕๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไมได ถาไมตายเราคงเหนหนากนอก แลวกไปเลย ผมใหเดกตามไปสงทาน

เวลาเดกกลบมาแลวถามเดก เดกบอกวาไมทราบ เพราะทานไมบอกทททาน

จะพกอย สดทายกเลยไมไดเรองราวจนปานน นาสงสาร ทงทานกแกแลว

ไมนาจะเปนเอาขนาดนน

ฝายทานอาจารยเกดความสลดใจ ททาคณไดโทษ โปรดสตวไดบาป

เราคดแลวแตแรกทเหนอาการไมดเวลาถามปญหา จากวนนนมาแลวกมได

สนใจคดและสงกระแสจตไปถงขรวตาอก เพราะกลวจะไปเจอเอาเรองทเคย

เจอ แลวกมาเปนดงทคดจนได ทานคดในใจขณะททราบเรองจากโยมเลาให

ฟง และไดพดกบโยมบางเลกนอยเกยวกบปญหาทเขาเลาใหทานฟง วา

อาตมากพดไปธรรมดาในฐานะคนเคยกน ทเลนทจรงบางอยางนนเอง ไม

คดวาจะเปนเรองใหญโตถงกบพาใหขรวตาตองรางวดรางวาหนไปเชนนน

เรองของขรวตาเปนเรองสาคญตอทานอาจารยไมนอยตลอดมา ในการ

ทจะปฏบตตอบรรดาผทมาเกยวของทงใกลและไกล เกรงวาเรองจะซารอย

เขาอกหากไมสนใจคดไวกอน จากนนมาแลว ทานวาทานไมเคยทกใคร

เกยวกบความคดนกดชว เพยงพดเปนอบายไปเทานน เพอผนนระลกรตว

เอาเองโดยมใหกระเทอนใจ เพราะใจคนเรายอมเปนเหมอนเดกออนทเพง

ฝกหดเดนกะเปะกะปะไปตามเรอง ผใหญเปนเพยงคอยดแลสอดสองเพอม

ใหเดกเปนอนตรายเทานน ไมจาตองไปกระวนกระวายกบเดกใหมากไป ใจ

ของสามญชนกเชนกนปลอยใหคดไปตามเรอง ถกบางผดบาง ดบางชวบาง

เปนธรรมดา จะใหถกตองดงามอยตลอดเวลายอมเปนไปไมได

ทานวา ทานพกอยทถานนไดความรและอบายแปลก ๆ ตาง ๆ

มากมาย ทงเปนเรองภายในโดยเฉพาะ ทงเกยวกบเรองภายนอกไมม

๕๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประมาณ ทานเกดความอาจหาญราเรงในขอปฏบต จนลมเวลาเวลา ไมคอย

ไดสนใจกบวนคนเดอนปอะไรนก ความรภายในใจเกดขนทกระยะเหมอน

นาไหลรนในฤดฝน บางวนตอนบายอากาศโปรง ๆ ทานกเดนเทยวชมปาชม

เขา ภาวนาไปเรอย ๆ ทาใหเพลนใจไปตามทศนยภาพทมอยเปนอยตาม

ธรรมชาตของมน เยน ๆ หนอยคอยลงมาถา ทททานพกอย สตวปาชนด

ตาง ๆ มมาก พชผลอนเปนอาหารธรรมชาตกมมาก จาพวกสตวปาทอาศย

ผลไมเปนอาหาร เชน ลง คาง บาง ชะน กรสกวาเขาเพลดเพลนไปตาม

ภาษาของเขา เวลาเขามองเหนเรากไมแสดงอาการกลว ตางตวตางหากนไป

ตามภาษา

ทานวาทานกเพลนไปกบเขาดวยความเมตตาสงสาร วาเขากเปนเพอน

เกดแกเจบตายเชนเดยวกนกบเรา ไมมอะไรยงหยอนไปกวากน แมวาสนา

บารมของสตวกบมนษยตางกมเชนเดยวกน สวนความยงหยอนแหงวาสนา

บารมนนยอมมไดทงคนและสตว นอกจากนนสตวบางตวทมวาสนาบารมแก

กลาและอธยาศยดกวามนษยบางรายยงมอยมาก แตเวลาเขาตกอยในภาวะ

ความเปนสตวกจาตองทนรบเสวยไป เชนเดยวกบมนษยเราแมไดมาเกด

เปนมนษย ซงจดวาเปนชาตทสงกวาสตว แตขณะทตกอยในความทกขจน

ขนแคนกจาตองทนเอาจนกวาจะสนกรรมหรอสนวาระของมน แลวมสวนด

เขามาแทนทใหรบเสวยผลสบตอไปตามวาระดงทเหน ๆ กนอย

เพราะฉะนน ทานจงสอนไมใหดถกเหยยดหยามชาตกาเนดความเปนอย

ของกนและกน และสอนวาสตวทงหลายมกรรมดชวเปนของของตน

พอตกเยนทานกทาขอวตรปดกวาดหนาถาบรเวณทอยอาศย เสรจแลว

กเรมทาความเพยร โดยวธเดนจงกรมบาง นงสมาธบาง จตทานมความ

๕๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เจรญกาวหนาทงทางสมาธ ความสงบใจ ทงทางปญญา พจารณาแยกสวน

แบงสวนแหงธาตขนธลงในไตรลกษณญาณ ปรากฏเปนความมนใจขนเปน

ลาดบ

๕. พระสาวกอรหนตมาแสดงธรรมใหฟง

บางคนปรากฏมพระสาวกอรหนตมาแสดงธรรมใหทานฟงตามทาง

อรยประเพณ โดยปรากฏทางสมาธนมต เปนใจความวา วธเดนจงกรมตอง

ใหอยในทาสารวมทงกายและใจ ตงจตและสตไวทจดหมายของงานทตน

กาลงทาอย คอกาลงกาหนดธรรมบทใดอย พจารณาขนธใดอย อาการแหง

กายใดอย พงมสตอยกบธรรมหรออาการนน ๆ ไมพงสงใจและสตไปอน

อนเปนลกษณะของคนไมมหลกยด ไมมความแนนอนในตวเอง การ

เคลอนไหวไปมาในทศทางใดควรมความรสกดวยสตพาเคลอนไหว ไมพง

ทาเหมอนคนนอนหลบ ไมมสตตามรกษาความกระดกกระดกของกาย และ

ความละเมอเพอฝนของใจในเวลาหลบของตน การบณฑบาต การขบฉน

การขบถาย ควรถออรยประเพณเปนกจวตรประจาตว ไมควรทาเหมอนคน

ผไมเคยอบรมศลธรรมมาเลย พงทาเหมอนสมณะคอเพศของนกบวชอน

เปนเพศทสงบเยอกเยน มสตปญญาเครองกาจดโทษทฝงลกอยภายในอย

ทกอรยาบถ การขบฉนพงพจารณาอาหารทกประเภทดวยด อยาปลอยให

อาหารทมรสเอรดอรอยตามชวหาประสาทนยมกลายมาเปนยาพษแผดเผา

ใจ แมรางกายจะมกาลงเพราะอาหารทขาดการพจารณาเขาไปหลอเลยง แต

๕๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ใจจะอาภพเพราะรสอาหารเขาไปทาลาย จะกลายเปนการทาลายตนดวยการ

บารงคอทาลายใจ เพราะการบารงรางกายดวยอาหารโดยความไมมสต

สมณะไปทใด อยทใด ไมพงกอความเปนภยแกตวเองและผอน คอไม

สงสมกเลสสงนากลวแกตวเองและระบาดสาดกระจายไปเผาลนผอน คาวา

กเลส อรยธรรมถอเปนสงทนากลวอยางยง พงใชความระมดระวงดวยความ

จงใจ ไมประมาทตอกระแสของกเลสทก ๆ กระแส เพราะเปนเหมอน

กระแสไฟทจะสงหารหรอทาลายไดทก ๆ กระแสไป การยน เดน นง นอน

การขบฉน การขบถาย การพดจาปราศรยกบผมาเกยวของทก ๆ ราย และ

ทก ๆ ครงดวยความสารวม นแล คออรยธรรม เพราะพระอรยบคคลทก

ประเภททานดาเนนอยางนกนทงนน ความไมมสต ไมมการสารวม เปนทาง

ของกเลสและบาปธรรม เปนทางของวฏฏะลวน ๆ ผจะออกจากวฏฏะจงไม

ควรสนใจกบทางอนลามกตกเหวเชนนน เพราะจะพาใหเปนสมณะทเลว ไม

เปนผอนใคร ๆ พงปรารถนา อาหารเลวไมมใครอยากรบประทาน สถานท

บานเรอนเลวไมมใครอยากอยอาศย เครองนงหมใชสอยเลว ไมมใครอยาก

นงหมใชสอยและเหลอบมอง ทกสงทเลวไมมใครสนใจ เพราะความรงเกยจ

โดยประการทงปวง คนเลว ใจเลว ยงเปนบอแหงความรงเกยจของโลกผด

ทงหลาย ยงสมณะคอนกบวชเราเลวดวยแลว กยงเปนจดทมแทงจตใจของ

ทงคนดคนชว สมณะชพราหมณ เทวบตรเทวดาอนทรพรหมไมเลอกหนา

จงควรสารวมระวงนกหนา

การบารงรกษาสงใด ๆ ในโลก การบารงรกษาตน คอใจเปนเยยม จด

ทเยยมยอดของโลกคอใจ ควรบารงรกษาดวยด ไดใจแลวคอไดธรรม เหน

ใจตนแลวคอเหนธรรม รใจแลวคอรธรรมทงมวล ถงใจตนแลวคอถงพระ

๕๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

นพพาน ใจนแลคอสมบตอนลนคา จงไมควรอยางยงทจะมองขามไป คน

พลาดใจคอ ไมสนใจปฏบตตอใจดวงวเศษในรางน แมจะเกดสกรอยชาต

พนชาตกคอผเกดผดพลาดนนเอง เมอทราบแลววาใจเปนสงประเสรฐในตว

เรา จงไมควรใหพลาดทงร ๆ จะเสยใจภายหลง ความเสยใจทานองนไม

ควรใหเกดไดเมอทราบอยอยางเตมใจ มนษยเปนชาตทฉลาดในโลก แต

อยาใหเราทเปนมนษยทงคน โงเตมตว จะเลวเตมทนและหาความสขไมเจอ

กจการทงภายในภายนอกของสมณะเปนกจ หรอเปนงานตวอยางของโลกได

อยางมนใจ เพราะเปนกจทขาวสะอาดปราศจากมลทนโทษทงกรยาททาและ

งานทประกอบ จดวาชอบดวยอรรถดวยธรรม จงควรบารงสงเสรมสมณกจ

ของตนใหมความเจรญรงเรองยง ๆ ขนไป จะเปนผเจรญรงเรองในททก

สถานตลอดกาลทกเมอ สมณะผรกในศล รกในสมาธ รกสต รกปญญา รก

ความเพยร จะเปนสมณะอยางเตมภมทงปจจบนและอนาคตอนใกลน ธรรม

ทแสดงนคอธรรมของทานผมความเพยร ของทานผอดผทน ของทานผเปน

นกตอสเพอเอาตวรอดเปนยอดคน ของผพนจากทกขโดยสนเชง ปราศจาก

สงกดขบงคบของทานผเปนอสระอยางเตมภม คอพระพทธเจาผเปนศาสดา

ของโลกทงสาม ถาทานเหนวาธรรมทงนเปนธรรมสาคญสาหรบทาน ทานจะ

เปนผไมมกเลสในไมชาน จงขอฝากธรรมไวกบทานนาไปพจารณาดวยด

ทานจะกลายเปนคนทแปลกขนมาในใจ ซงเปนของแปลกอยแลวตามหลก

ธรรมชาตดงน

เมอพระสาวกอรหนตมาแสดงธรรมใหทานฟงจากไปแลว ทานกนอม

เอาธรรมนนมาพจารณาใครครวญอกตอหนง โดยแยกแยะออกเปนแขนง ๆ

ไตรตรองดดวยความละเอยด ทก ๆ ครงทพระสาวกอรหนตแตละองคมา

๕๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แสดงธรรมสงสอน ทานไดอบายตาง ๆ จากการสดบธรรมของพระอรหนต

ทงหลายทมาอบรมสงสอนแตละครงแตละองค ชวยสงเสรมกาลงใจ

กาลงสตปญญาตลอดมา

ทานเลาวาขณะทฟงธรรมพระอรหนตทานแสดงธรรมใหฟง ประหนง

ไดฟงธรรมในทเฉพาะพระพกตรของพระพทธเจา แมไมเคยเหนพระองค

มากอน ใจรสกอมเอบและเพลดเพลนไปตาม เหมอนโลกและธาตขนธไมม

กาลเวลามาบบบงคบเลย ปรากฏวามแตจตลวน ๆ ทสวางไสวไปดวยอรรถ

ดวยธรรมเทานน พอจตถอนออกมาจงทราบวาตนมภเขาอนแสนหนกทงลก

คอรางกายอนเปนทรวมแหงขนธ ซงแตละขนธลวนเปนกองทกขอนแสน

ทรมาน ทานพกอยทถานนมพระอรหนตหลายองคมาเยยมและแสดงธรรม

ใหฟงเสมอในวาระตาง ๆ กน ซงผดกบททงหลายอยมากในชวตทผานมา

ธรรมเปนทแนใจไดปรากฏขนแกทานในถานน ธรรมนนคอพระอนาคามผล

ธรรมนในพระปรยตทานกลาวไววาละสงโยชนได ๕ คอ สกกายทฏฐ

วจกจฉา สลพพตปรามาส กามราคะ ปฏฆะ ทานผบรรลธรรมขนนเปนผ

แนนอนในการไมกลบมาอบตเกดเปนมนษย และสตวทมธาตส คอ ดน นา

ลม ไฟ เปนเรอนรางอกตอไป หากยงไมเลอนชนขนถงพระอรหนตภมใน

อตภาพนน เวลาตายแลวกไปอบตเกดในพรหมโลก ๕ ชน ชนใดชนหนง

ตามภมธรรมทผนนไดบรรลในพรหมโลก ๕ ชน คอ อวหา อตปปา สทสสา

สทสส และอกนฏฐา ซงเปนทสถตอยของพระอนาคามบคคล ตามลาดบ

แหงภมธรรมทมความละเอยดตางกน

ทานพระอาจารยมนเลาเปนการภายในวา ทานไดบรรลอนาคามธรรม

ในถานน แตผเขยนกเลยตดสนใจนามาลงเพอทานผอานไดตชมบาง หาก

๕๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนการผดพลาดประการใด กขอไดตาหนผเขยนวาเปนผไมรอบคอบเสย

เอง ทานพกบาเพญสมณธรรมดวยความสงบเยนใจอยทนนหลายเดอน

คนวนหนง เกดความเมตตาสงสารหมคณะขนมาอยางมากมายผด

สงเกตทเคยเปนมา สาเหตททาใหเปนเชนนน เนองมาจากทานทาสมาธ

ภาวนาเกดความอศจรรยหลายอยางทไมเคยคาดฝนวาจะเปนไดในชวต แต

กไดปรากฏขนมาอยางประจกษใจตด ๆ กนทกคน เฉพาะคนทคดถงหม

คณะนน รสกเปนคนทแปลกมาก คอจตเปนสมาธทละเอยดสขมมากเปน

พเศษ ความรความเหนทงภายในภายนอกเปนพเศษ ความอศจรรยปรากฏ

ขนกบใจเปนพเศษ ถงกบนาตารวงไหลออกมาดวยความเหนโทษแหงความ

โงของตนในอดตทผานมา ความเหนคณของความเพยรทตะเกยกตะกายมา

จนไดเหนธรรมอศจรรยขนจาเพาะหนา ความเหนคณของพระพทธเจาผม

พระเมตตาประสทธประสาทธรรมไวพอเหนรองรอยไดดาเนนตาม และร

ความสลบซบซอนแหงกรรมของตนและของผอนตลอดสตวทงหลายขนมา

อยางประจกษ ปราศจากความเคลอบแคลงสงสย ตรงตามธรรมบทวา สตว

ทงหลายมกรรมเปนกาเนด มกรรมเปนของตน เปนตน อนเปนบทธรรมท

รวมความสาคญของศาสนาไวแทบทงมวล ทานเตอนตนวา แมจะประสบ

ความอศจรรยหลายอยางขนมาอยางภาคภมใจกตาม แตกทราบวาทางเดน

เพอความพนทกขของทานยงไมสนสดเพยงเทาน ยงจะตองทมเท

กาลงสตปญญาและความพากเพยรทกดานลงอยางเตมกาลงอกตอไป

สงททาใหทานเยนใจและอยดวยความผาสกทงทางกายและทางใจนน

คอโรคเรอรงในทองทเคยรบกวนและตดรอนเสมอมาไดหายไปโดยสนเชง

จตใจไดหลกยดอยางมนคง แมยงไมสนกเลส แตกมไดสงสยปฏปทาเครอง

๕๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ดาเนนของตน ปฏปทาภายในเปนไปอยางสมาเสมอ ไมลม ๆ ดอน ๆ

เหมอนแตกอน มความแนใจวาจะไมลมหลงสงสยทางดาเนนเพอธรรมขน

สงสดแบบลบ ๆ คลา ๆ ดงทเคยเปนมา และมนใจวาตนจะบรรลถงธรรม

แดนพนทกขในวนหนงแนนอน สตปญญากดาเนนไปอยางสมาเสมอ ไมถก

บงคบเคยวเขญ วนคนหนง ๆ เกดความรความเหนตาง ๆ ทงทเกยวแกสง

ภายในและเกยวแกสงภายนอกไมมประมาณ ทาใหจตใจรนเรงในธรรม และ

เกดความสงสารหมคณะทเคยอยดวยกนมามากขน อยากใหไดร ไดเหน

อยางทตนร เหนบาง ความคดสงสารนเลยกลายเปนสาเหตใหทานจาตอง

จากถาอนเปนอดมมงคลน ไปหาหมคณะทางภาคอสานอก ทง ๆ ทอาลย

อาวรณไมอยากไป

กอนททานจะจากถานไปราว ๒-๓ วน กปรากฏวามพวกรกขเทพ โดย

มเทพลกลบองคทเคยมาหาทานเปนหวหนาพามาเยยมฟงธรรมเทศนาทาน

เมอทานใหโอวาทแกเทวดาจบลง และบอกความประสงคทจะตองจากถา

และคณะเทพทงหลายไปสถนอนดวยความจาเปน บรรดาเทวดาทรวมกนอย

จานวนมาก ไมยอมใหทานจากไป และพรอมกนอาราธนานมนตทานไว เพอ

ความรมเยนและเปนสรมงคลแกชาวเทพตลอดกาลนาน ทานกบอกวา ทมา

อยทนกมาดวยความจาเปน แมการจะจากไปสทอนกไปดวยความจาเปน

เชนเดยวกน มไดมาและไปดวยความอยากพาใหเปนไป จงขอความเหนใจ

จากทานทงหลาย อยาไดเสยใจ ถามโอกาสวาสนาอานวยยงจะไดมาทนอก

ชาวเทพพากนแสดงความเสยใจและเสยดายทานดวยความเคารพรกจรง ๆ

ไมอยากใหทานจากไป

๖๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จวนจะถงวนลงจากถา ตอนกลางคนราว ๔.๐๐ นาฬกา คอ ๑๐ ทม

ทานคดถงทานเจาคณอบาลคณปมาจารย วดบรมนวาส วาเวลานทานจะ

พจารณาอะไรอย จงกาหนดจตสงกระแส ลงมาดทานเจาคณอบาลฯ กทราบ

วา เวลานนทานกาลงพจารณาปจจยาการคออวชชาอย ทานอาจารยทราบ

แลวกจดจาวนไว เวลาลงมากรงเทพฯ ไดโอกาสกเรยนถามทานตามทตน

ทราบมาแลว ทานเจาคณอบาลฯ พอไดทราบเทานน เลยตองสารภาพและ

หวเราะกนพกใหญ พรอมทงชมเชยวา “ทานมนนเกงจรง เราเองเปนขนาด

อาจารย แตไมเปนทา นาอายทานมนเหลอเกน ทานมนเกงจรง” แลวก

กลาวชมเชยวา “มนตองอยางนซลกศษยพระตถาคต ถงจะเรยกวาเดนตาม

คร พวกเราอยาทาตวเปนโมฆะจากธรรมของพระพทธเจาเสยหมด ตองมผ

ทรงธรรมทานไวบาง สมกบธรรมเปนอกาลโก ไมปลอยใหกาลสถานทและ

ความเกยจครานเอาไปกนเสยหมด ธรรมจะไมปรากฏแกโลกทงท

พระพทธเจาประกาศสอนแกหมชน ตองทาอยางทานมนทไดความร ตาง ๆ

มาเลาสกนฟงอยางนจงเปนทนาชมเชย”

ทานเลาใหฟงวา ทานเจาคณอบาลฯ เลอมใสและชมเชยทานมาก

บางครงเวลามเรองราวตาง ๆ ททานไมแนใจวาควรจะพจารณาและ

ตดสนใจอยางไรจงจะถกตองเหมาะสม ทานยงใหพระนมนตทานพระ

อาจารยมนไปรวมปรกษา และมอบเรองราวใหทานไปพจารณาชวยกยงม

พอควรแกเวลาแลว ทานกเดนทางไปภาคอสาน ทานวากอนทานจะขนไป

บาเพญอยทถาสารกาเขาใหญ จงหวดนครนายก ทานเทยวจารกไปทาง

ประเทศพมากอน แลวกลบมาผานจงหวดเชยงใหม ลงไปทางหลวงพระบาง

ประเทศลาว บาเพญสมณธรรมอยแถบนนนานพอสมควร แลวไปจงหวด

๖๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เลย และจาพรรษาทบานโคก ซงอยใกลเคยงกบถาผาปในเขตจงหวดเลย ๑

พรรษา และไปจาพรรษาทถาผาบ ง ๑ พรรษาในเขตจงหวดเดยวกน ทท

ทานจาพรรษาเหลานมแตปาแตเขา และเตมไปดวยสตวชนดตาง ๆ เพราะ

หมบานและผคนมนอยในสมยนน เดนทางไปตงวนกไมเจอหมบาน ถาเกด

ไปหลงทางเขาตองแย และนอนกลางปา ซงเปนทชกชมของสตวนานาชนด

มเสอ เปนตน

ทานเลาวา ทานขามไปเทยวธดงคฟากฝงแมนาโขงประเทศลาว และ

พกอยในปาใกลภเขา มเสอโครงใหญเคยมาหาทานบอย ๆ บางทมนกมาด

ทานอยหาง ๆ ในเวลากลางคน ซงกาลงเดนจงกรมอย แตมนมไดแสดง

ทาทางใหเปนทนากลวอะไรนก นอกจากมนรองไปตามภาษาของมน แล

เทยวไปมาอยแถว ๆ บรเวณนนเทานน ทานกมไดสนใจกบมน เพราะเคย

ชนกบพวกสตวตาง ๆ มาแลว คนวนหนงมเสอโครงตวใหญมากเขามาหา

พระทเปนเพอนไปดวยกน ซงกาลงเดนจงกรมอย แตอยกนคนละหมบาน

มไดอยดวยกน มนเขามานงดทานอยขางทางเดนจงกรมของพระอาจารย

องคนน หางจากทางจงกรมทานประมาณ ๑ วา ทามกลางความสวางของ

แสงไฟเทยนไขททานจดไวเพอมองเหนหนทางเดนจงกรมไปมา การนงของ

เสอโครงตวนนเหมอนสนขบานเรานงนนเอง มนนงหนหนามาทางจงกรม

ทาน ตามนจบจองมองดพระททานกาลงเดนจงกรมไปมาไมลดละสายตา

แตมไดแสดงอาการอยางใดออกมา

ขณะทพระทานเดนจงกรมไปถงตรงทมนนงดอยนน รสกสงสยนยนตา

และเฉลยวใจ เพราะขางทางจงกรมตรงนนปกตไมมอะไร แตขณะนนรสก

พกลนยนตาจงมองไปด กพอดเหนเสอโครงใหญกาลงนงมองดทานอยแลว

๖๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตงแตเมอไรกไมทราบ พระทานเองกไมกลวมน มนกไมทาอะไรทาน เปน

เพยงนงดอยเฉย ๆ เหมอนสตวไมมวญญาณและไมกระดกกระดก ทานก

เดนจงกรมผานหนามนไปมาไมนกกลวอะไรกน เปนแตเหนมนนงดทานอย

นานผดปกต จงทาใหทานคดขนดวยความสงสารมนวา แกจะไปหาอยหากน

ทไหนกไปซ จะมานงเฝาเราทาไมกน พอทานคดจบลงเทานน เสยงมนดง

กระหมขนทนท จนสะเทอนปาไปหมดในขณะนน เมอทานไดยนเสยงมนดง

กระหมและไมยอมหนตามททานคดอยากใหมนหนไป ทานเลยรบเปลยน

ความคดเสยใหมวา เทาทคดเชนนนกเพราะความสงสาร เกรงวาจะเกด

ความหวโหย เพราะมปากมทองทจะตองไดรบการบารงรกษาเชนทว ๆ ไป

เพราะการมานงเฝาเรานาน ๆ ถาไมเกดความหวกระหายใด ๆ จะนงเฝา

เพอรกษาอนตรายใหกยงด เรากไมวาอะไร

พอทานเปลยนความคดใหมเชนนจบลง มนกมไดแสดงอาการอยางไร

ตอไปอก คงนงดทานเดนจงกรมตอไปตามนสยของมน ทานเองกคงเดน

จงกรมไปมาตามปกต มไดสนใจกบมนอกตอไป มนกนงดทานอยเหมอน

หวตอไมกระดกกระดกตวแตอยางใดเลย จนถงเวลาทานกเดนออกจากทาง

จงกรมเขาไปสทพกซงเปนแครเลก ๆ เหมอนเตยงนอน ทอยไมหางไกลจาก

ทางจงกรมนก ทาวตรสวดมนตและนงสมาธภาวนาตอไป จนถงเวลา

พกผอนทานกพกนอนอยบนแครนน ซงอยไมหางจากเสอโครงตวนนนกเลย

ทานตนนอน ๓.๐๐ นาฬกา คอ ๙ ทม จากนนทานกเรมออกไปเดนจงกรม

อกตามเคย แตไมเหนเสอตวนนอก ไมทราบวามนหายไปทางทศใด คน

ตอไปกไมเหนมนมาทนนอก จนกระทงทานจากทนนหนไป เผอญเหน

เฉพาะคนเดยวเทานน จงทาใหพระอาจารยองคนนเกดความสงสย เวลาไป

๖๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พบกบทานพระอาจารยมน จงเลาเรองเสอมาเฝาตนใหทานพระอาจารยมน

ฟง

ทานเลาวา อาจารยองคนนชอ “สทา” อายพรรษาแกกวาทานเลกนอย

ทานเปนพระนกปฏบตรนเดยวกน และเปนผปฏบตดปฏบตชอบองคหนง

ทานชอบปาชอบเขาชอบทสงบสงดมาก ทานชอบอยตามภเขาทางฝงแมนา

โขงประเทศลาวมากกวาทอน ๆ แมขามมาฝงไทยเรากไมนาน ทานพระ

อาจารยสทาเลาใหพระอาจารยมนฟง คราวเสอกระหมใสทานนน เปน

ขณะททานคดอยากใหมนหนไปวาทานไมรสกกลว แตขนลกไปหมดทงตว

ศรษะชาเหมอนใสหมวก ตอไปคอยเปนปกตและเดนจงกรมไปมาไดสะดวก

ธรรมดาเหมอนไมมอะไรมาอยทนน ความจรงมนคงจะมความกลวอยอยาง

ลกลบจนเจาตวไมอาจร ได แมคนทเสอโครงใหญตวนนไมมาหาทานถงทอย

แตกไดยนเสยงมนรองกระหม ๆ อยบรเวณใกลเคยงททานพกอยแทบทก

คน ทานกไมเหนรสกกลวมน และทาความเพยรไดอยางสบายเหมอนไมม

อะไรในบรเวณนน

สมยททานพระอาจารยมนออกปฏบตทแรก และเทยวไปตามจงหวด

ตาง ๆ มจงหวดนครพนม สกลนคร อดรธาน จนไปถงพมา กลบมาผาน

จงหวดเชยงใหม หลวงพระบาง เวยงจนทน จงหวดเลย ลงไปจาพรรษาทวด

ปทมวน กรงเทพฯ และไปพกทถาสารกา เขาใหญ ตลอดเวลาททานกลบมา

ทางภาคอสานอก ทานมกจะไปเพยงองคเดยว แมจะมพระตดตามบางกเปน

บางสมยเทานน แลวกแยกกนไป เพราะทานเปนผปฏบตเดดเดยว ไมชอบ

เกยวของกบหมคณะ ทานถอเปนความสะดวกในการไปคนเดยวอยคนเดยว

บาเพญสมณธรรมคนเดยวตลอดมา จนปรากฏวามกาลงใจมนคง จงเกด

๖๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ความสงสารหมคณะ และสนใจทจะแนะนาสงสอน ความคดอนนเปนเหตให

ทานไดจากถาสารกาอนแสนสบายกลบไปทางภาคอสาน หลงจากทานได

อบรมพระเณรไวบางสมยททานเทยวธดงคอยทางภาคอสาน กอนหนาจะลง

มาทางภาคกลางและไปถาเขาใหญ กปรากฏวามพระธดงคกรรมฐานปฏบต

อยทางภาคอสานมากพอสมควร พอทานกลบไปเทยวนกไดตงใจทาการสง

สอนทงพระเณรและฆราวาสผมความมงหวงตอทานอยแลวอยางเตมกาลง

การเทยวทางภาคอสานทานกเทยวไปตามจงหวดตาง ๆ ทเคยไปแลว

ปรากฏวามพระเณรญาตโยมเกดความเชอเลอมใสทานมากมาย ผออกบวช

และปฏบตตามทานดวยความเชอเลอมใสมจานวนมาก แมพระทมอาย

พรรษาจนเปนขนอาจารยแลวกยอมสละทฐมานะและภาระหนาทออกปฏบต

ตามทาน จนกลายเปนผมความมนคงทางขอปฏบตและทางจตใจ จน

สามารถสงสอนผอนไดอยางเตมภมกมจานวนมาก

พระทเปนลกศษยรนแรกของทาน คอ ทานพระอาจารยสวรรณ ทเคย

เปนเจาอาวาสวดอรญญกาวาส อาเภอทาบอ จงหวดหนองคาย พระ

อาจารยสงห ขนตยาคโม เจาอาวาสวดปาสาลวน จงหวดนครราชสมา พระ

อาจารยมหาปน ปญญาพโล เคยเปนเจาอาวาสวดศรทธาราม นครราชสมา

ทง ๓ องคนทานเปนชาวอบลราชธาน และทานมรณภาพไปหมดแลว ซง

ลวนเปนลกศษยผสาคญทใหการอบรมพระเณรญาตโยม สบทอดจากพระ

อาจารยมนมาเปนลาดบถงสมยปจจบน

พระอาจารยสงห กบ พระอาจารยมหาปน ทงสององคนทานเปนพกบ

นองรวมอทรเดยวกน และเปนผไดรบการศกษาทางปรยตมามากพอสมควร

ทงสององคนทานเกดความเลอมใสพอใจ ยอมสละทฐมานะและภาระหนาท

๖๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ออกปฏบตตามทานพระอาจารยมนตลอดมา และไดทาประโยชนแก

ประชาชนอยางกวางขวาง

รองกนลงมากพระอาจารยเทสก เทสรงส ทานเปนพระราชาคณะ

ปจจบนทานจาพรรษาอยวดหนหมากเปง อาเภอศรเชยงใหม จงหวด

หนองคาย ทานเปนลกศษยผใหญของทานพระอาจารยมนรปหนงทปฏบตด

ปฏบตชอบเปนทนาเคารพเลอมใสอยมาก และเปนทเคารพเลอมใสของ

พระเณรและประชาชนทวไปแทบทกภาค ปฏปทาของทานเปนไปอยางเรยบ

ๆ สมาเสมอ สมกบอธยาศยทานทคลองแคลวออนโยนสงบเสงยมงามมาก

ยากทจะหาไดแตละองค คาพดจาปราศรยเปนทจบใจไพเราะตอคนทกชน

ทานมมารยาทสวยงามมาก ผยดไปเปนคตและปฏบตตาม ยอมเปนผ

สวยงามและเยนตาเยนใจแกผไดเหนไดยน ตลอดผมาเกยวของทว ๆ ไป

อยางไมมประมาณ

เพราะมารยาทอธยาศยของครอาจารยแตละองคไมเหมอนกน คอ

มารยาทของบางองคใครนาไปใชกงามไปหมด ไมแสลงใจแกผมาเกยวของ

และเปนความงามตาเยนใจในคนทกชน แตมารยาทของบางอาจารย ยอม

เปนสมบตทเหมาะสมและสวยงามเฉพาะองคทานเทานน ผอนยดเอาไปใช

ยอมกลายเปนสงทปลอมแปลงและแสลงใจผอนทไดเหนไดยนขนมาทนท

ดงนน มารยาทของบางอาจารยจงไมสะดวกทจะยดไปใชทว ๆ ไป ทาน

อาจารยเทสก ทานมอธยาศยนมนวลควรเปนคตและเปนสรมงคลแกผรบไป

ปฏบตตามทว ๆ ไป โดยไมมปญหาวาจะขดตอสายตาและจตใจของผมา

เกยวของแตอยางใด และเหมาะสมกบเพศนกบวชผควรมมารยาทอธยาศย

สงบเสงยมเยนใจโดยแท นคอลกศษยของทานรปหนงทควรกราบไหวบชา

๖๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อยางสนทใจ ตามความรสกของผเขยนทไดเคยสมาคมและกราบไหวบชา

ทาน โดยถอเปนครอาจารยอยางสนทใจตลอดมา ทานมลกศษยลกหามาก

ในภาคตาง ๆ และทาประโยชนแกหมชนอยางกวางขวาง จดวาเปนพระ

อาจารยทหาไดยากรปหนง

ลาดบพรรษาลงมากม พระอาจารยฝน อาจาโร ซงเปนลกศษยของทาน

ผหนง ขณะนทานจาพรรษาอยทวดอดมสมพร บานนาหวชาง อาเภอ

พรรณานคม จงหวดสกลนคร ทานเปนทเลองลอระบอทวทกหนทกแหงดวย

กตตศพทกตตคณแหงการปฏบตด สามจกรรมทชอบทงภายนอกภายใน

จตใจทานกสงดวยคณธรรม เปนทเคารพนบถอของหมชนทกภาคของ

เมองไทย เปนทนาเลอมใสอยางยง เปนผมความเมตตามากตอคนทกชน

การสงเคราะหทงดานวตถและดานธรรมะ นบวาทานเอาใจใสอยางพระผม

จตเมตตาไมมขอบเขตจรง ๆ แตรสกเสยใจทจาตองงดเรองทานไวกอนเพอ

ดาเนนเรองของทานพระอาจารยมนสบตอไป หากมโอกาสจะนามาลงใน

วาระตอไป ตอนจบเรองของทานพระอาจารยมนเรยบรอยแลว

ลาดบศษยของทานองคตอไปคอ ทานพระอาจารยขาว ซงขณะนทาน

อยวดถากลองเพล อาเภอหนองบวลาภ จงหวดอดรธาน ทานผอานคงทราบ

กตตคณทานไดดพอ เพราะเปนอาจารยสาคญในปจจบน ทงดานขอปฏบต

และความรภายในใจเปนทนาเลอมใสอยางมาก ทานเปนพระทเดดเดยวทาง

ความเพยร ชอบแสวงหาอยในทสงดตลอดมา ทางความเพยรทานเปนเยยม

ในวงพระธดงคกรรมฐาน ยากจะหาตวจบได แมปจจบนอายทานจะกาวขาม

๘๒ ปอยแลวกตาม แตความเพยรยงไมยอมลดหยอนผอนตามสงขารเลย ม

บางคนพดเปนเชงวตกเปนหวงทานวา ทานจะทาความเพยรไปเพออะไร

๖๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

นกหนา เพราะอะไร ๆ ทานกเพยงพอทกอยางแลว ไมทราบวาทานจะขยน

ไปเพออะไรอก

กไดชแจงเรองของทานใหฟงวา ทานผหมดสนสงทเปนขาศกซงคอย

กดกนบนทอนและคอยเอารดเอาเปรยบตลอดเวลาโดยสนเชงแลว ทานไมม

ความเกยจครานมากดขวางลวงใจใหลมหลงไปตาม เหมอนพวกเราผสงสม

ความข เกยจออนแอไวในใจจนกองเทาภเขาสงลกใหญ ๆ แทบมองหาตวคน

ไมเหน พอจะทาอะไรลงไปบางกกลวแตจะไดมาก มมากกลวจะหาทเกบ

ไมได กลวแตจะเหนอยยากลาบาก สดทายกไมมอะไรจะเกบใสภาชนะเลย

มแตภาชนะเปลา ๆ ใจเปลา ๆ ใจเหยวแหง ใจไมมคณสมบตเครองอาศย

ใจลอย ๆ สงทเตมกคอการบนวาทกขวาจนหรอเดอดรอนกนทวโลก เพราะ

มารตวข เกยจคอยบนดาลขดขวางและกดถวงไว ทานผปราบมารตวเหลาน

ออกจากใจไดแลว จงเปนผขยนหมนเพยรไมลดละ โดยไมสนใจคดวาจะม

ภาชนะเกบหรอไม ความมใจเปนธรรมลวน ๆ ไมมโลกเครองทาลายเขามา

แอบแฝง จงเปนบคคลทมความสงาผาเผยอยทกอรยาบถ ไมมความอบเฉา

เศราใจเขามาครอบครอง จงเปนบคคลตวอยางของโลกไดอยางมนเหมาะ

ลกศษยของทานพระอาจารยแตละองครสกมสมบตอนแพรวพราวราวกบ

เพชรซอนอยในตวอยางลกลบแทบทกองค เมอเขาถงองคทานจรง ๆ แลว

จะไดรบสงแปลก ๆ และอศจรรยไปเปนขวญใจและระลกไวเปนเวลานาน ๆ

ทานพระอาจารยมนทานมลกศษยทสาคญ ๆ อยหลายองคและหลาย

รน ทงรนอายพรรษาและคณธรรมรองกนลงมาเปนลาดบลาดา สมกบทาน

เปนผฉลาดปราดเปรองรงเรองดวยคณธรรม คอขอปฏบตและธรรมภายใน

ประหนงพระไตรปฎกยอม ๆ ตงอยภายในดวงใจทาน จรงดงบพพนมตท

๖๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปรากฏเปนกรยหมายไวแตเรมแรกออกปฏบต เวลาสาเรจผลขนมากตรง

ตามนน ทราบวาทานจารกไปในทตาง ๆ และทาการอบรมสงสอนพระเณร

และประชาชนเปนจานวนมากตอมาก พากนเกดความเชอเลอมใสอยางฝง

ใจ และตดใจในรสพระสทธรรมของทานมาก เนองจากทานนาเอาของจรง

ภายในใจออกสงสอนดวยความรจรงเหนจรง มไดเปนไปแบบสมเดา คอ

ทานกแนใจและเหนจรงในธรรมทปฏบต รและสอนจรงตามธรรมททานร

ทานเหน เมอกลบจากถาสารกาสภาคอสานครงทสองน ทานเลาวาทานตงใจ

อบรมสงสอนพระเณรและประชาชนทงชดเกาทเคยอบรมไวบางแลว ทงชด

ใหมทกาลงเรมตงรากตงฐานอยางแทจรง

การปฏบตตอธดงควตรททานนบถอเปนแบบฉบบอยางฝงใจประจา

องคทาน และสงสอนพระเณรใหดาเนนตามมดงน

การบณฑบาตเปนกจวตรประจาวนมไดขาด ถายงฉนอย เวนจะไมฉน

ในวนใดกไมจาตองไปในวนนน กจวตรในการบณฑบาต ทานสอนใหตงอย

ในทาสารวมกายวาจาใจ มสตประจาตนกบความเพยรทเปนไปอยเวลานน

ไมปลอยใจใหพลงเผลอไปตามสงยวยวนตาง ๆ ทผานเขามาสมผสกบ

อายตนะภายใน คอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ทงไปและกลบ ทานสอนใหม

สตรกษาใจ ตลอดความเคลอนไหวตาง ๆ ไมใหเผลอตว และถอเปนความ

เพยรประจากจวตรขอนทก ๆ วาระทเรมเตรยมตวออกบณฑบาต หนง

อาหารทไดมาในบาตรมากนอยถอวาเปนอาหารทพอด และเหมาะสม

กบผตงใจจะสงสมธรรมคอความมกนอยสนโดษใหสมบรณภายในใจ ไม

จาตองแสวงหาหรอรบอาหารเหลอเฟอทตามสงมาทหลงอก อนเปนการ

สงเสรมกเลสความมกมากซงมประจาตนอยแลว ใหมกาลงผยองพองตวยง

๖๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ๆ ขนจนตามแกไมทน อาหารทไดมาในบาตรอยางใดกฉนอยางนน ไม

แสดงความกระวนกระวายสายแสอนเปนลกษณะเปรตผตวมวบากกรรม

ทรมาน มอาหารไมพอกบความตองการ ตองวงวนขนเคองเดอดรอน เพราะ

ทองเพราะปาก ดวยความหวงอาหารมากยงกวาธรรม ธดงคขอหามอาหารท

ตามสงมาทหลงน เปนธรรมหรอเครองมอหกลางกเลสความมกมากใน

อาหารไดเปนอยางด และตดความหวงความกงวลตาง ๆ ทเกยวกบอาหาร

ไดอยางดเยยม หนง

การฉนมอเดยวหรอหนเดยวในวนหนง ๆ เปนความพอดกบพระธดงค

กรรมฐาน ผมภาระและความกงวลนอย ไมพราเพรอกบอาหารหวานคาวใน

เวลาตาง ๆ อนเปนการกงวลกบปากทองมากกวาธรรมจนเกนไป ไม

สมศกดศรของผแสวงธรรมเพอความพนทกขอยางเตมใจ แมเชนนน ใน

บางคราวยงควรทาการผอนอาหาร ฉนแตนอยในอาหารมอเดยวนน เพอ

จตใจกบความเพยรจะไดดาเนนโดยสะดวก ไมอดอาดเพราะมากจนเกนไป

และยงเปนผลกาไรทางใจอกตอหนงจากการผอนนนดวยสาหรบรายท

เหมาะกบจรตของตน ธดงควตรขอนเปนธรรมเครองสงหารลบลาง

ความเหนแกปากแกทองของพระธดงคทมใจมกละโมบโลเลในอาหารไดด

และเปนธรรมขอบงคบทเหมาะสมมาก

ทางโลกกนยมเชนเดยวกบทางธรรม เชน เขามเครองปองกนและ

ปราบปรามสงทเปนขาศก ไมวาจะเปนขาศกตอทรพยสนหรอตอชวตจตใจ

เชน สนขด งด ชางด เสอด คนด ไขด หรอไขทรยศ เขามเครองมอหรอยา

สาหรบปองกนหรอปราบปรามกนทวโลก พระธดงคกรรมฐานผมใจด ใจ

หนกในอาหารหรอในทางไมดใด ๆ กตาม ทไมนาดสาหรบตวเองและผอน

๗๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จงควรมธรรมเปนเครองมอไวสาหรบปราบปรามบาง ถงจะจดวาเปนผม

ขอบเขตและงามตาเยนใจสาหรบตวและผเกยวของทว ๆ ไป ธดงคขอนจง

เปนธรรมเครองปราบปรามไดด หนง

การฉนในบาตรไมเกยวกบภาชนะอนใด จดเปนความสะดวกอยางยง

สาหรบพระธดงคกรรมฐาน ผประสงคความมกนอยสนโดษและมนสยไม

คอยอยกบทเปนประจา การไปเทยวจารกเพอสมณธรรมในทศทางใด กไม

ตองหอบหวพะรงพะรงอนเปนความไมสะดวก และเหมาะสมกบพระผ

ตองการถายเทสงรกรงรงภายในใจทกประเภท เครองบรขารใชสอยแตละ

อยางนน ทาความกงวลแกการบาเพญไดอยางพอด ฉะนน การฉนเฉพาะใน

บาตรจงเปนกรณทควรสนใจเปนพเศษสาหรบพระธดงค คณสมบตทจะเกด

จากการฉนในบาตรยงมมากมาย คอ อาหารชนดตาง ๆ ทรวมลงในบาตร

ยอมเปนสงทสะดดตาสะดดใจและเตอนสตปญญามใหนงนอนใจตอการ

พจารณา เพอถอเอาความจรงตาง ๆ ทมอยกบอาหารทรวมกนอยไดอยางด

เยยม ทานเลาวา ทานเคยไดรบอบายตางๆ จากการพจารณาอาหารใน

ขณะทฉนมาเปนประจา แมขออน ๆ กมนยเชนเดยวกน ทานจงไดถอเปน

ขอหนกแนนในธดงควตรตลอดมามไดลดละ

การพจารณาอาหารในบาตร เปนอบายตดความทะเยอทะยานใน

รสชาตของอาหารไดด การพจารณากเปนธรรมเครองถอดถอนกเลส เวลา

ฉนใจกไมทะเยอทะยานไปกบรสอาหาร มความรสกอยกบความจรงของ

อาหารโดยเฉพาะ อาหารกเพยงเปนเครองยงชวตใหเปนไปในวนหนง ๆ

เทานน ไมกลบเปนเครองกอกวนและสงเสรมใหใจกาเรบ เพราะอาหารดม

รสอรอยบาง เพราะอาหารไมดมรสไมตองใจบาง การพจารณาโดยแยบคาย

๗๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทก ๆ ครงกอนลงมอฉน ยอมทาใหใจคงตวอยไดโดยสมาเสมอ ไมตนเตน

ไมอบเฉา เพราะอาหารและรสอาหารชนดตาง ๆ วางตวคอใจเปนกลาง

อยางมความสข ฉะนน การฉนในบาตรจงเปนขอวตรเครองกาจดกเลสตว

หลงรสอาหารไดเปนอยางด หนง

ทานถอผาบงสกลเปนกจวตร พยายามอดกลนไมทาตามความอยากอน

เปนความสะดวกใจ ซงมนสยชอบสวยงามในความเปนอยใชสอยโดย

ประการทงปวงมาดงเดม คอ เทยวเสาะแสวงหาผาทเขาทงไวในทตาง ๆ ท

ปาชา เปนตน เกบเลกผสมนอยมาเยบปะตดปะตอเปนเครองนงหมใชสอย

โดยเปนสบงบาง เปนจวรบาง เปนสงฆาฏบาง เปนผาอาบนาฝนบาง เปน

บรขารอน ๆ บาง เรอยมา บางครงทานชกบงสกลผาทเขาพนศพคนตายใน

ปาชากมทเจาของศพเขายนด เวลาไปบณฑบาตมองเหนผาขาดตกทงอย

ตามถนนหนทาง ทานกเกบเอาเปนผาบงสกล ไมวาจะเปนผาชนดใดและ

ไดมาจากทไหน เมอมาถงทพกแลวทานนามาทาการซกฟอกใหสะอาด แลว

เอามาเยบปะสบงจวรทขาดบาง เยบตดตอกนเปนผาอาบนาฝนบาง อยาง

นนเปนประจาตลอดมา

ตอมาศรทธาญาตโยมทราบเขา ตางกนาผาไปบงสกลถวายทานทปาชา

บาง ตามสายทางททานไปบณฑบาตบาง ตามบรเวณทพกทานบาง ทกฎ

หรอแครททานพกบาง การบงสกลททานเคยทามาดงเดมกคอยเปลยนไป

ตามเหตการณทพาใหเปนไป ทานเลยตองชกบงสกลผาทเขามาทอดไว

ตามทตาง ๆ ในขอนปรากฏวาทานพยายามรกษามาตลอดอวสานแหงชวต

ทานวาพระเราตองทาตวเหมอนผาข รวทปราศจากราคาคางวดใด ๆ แลวจง

เปนความสบาย การกนอยหลบนอนและใชสอยอะไรกสบาย การเกยวของ

๗๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กบผคนกสบาย ไมมทฐมานะความถอตววาเราเปนพระเปนเณรผสงศกด

ดวยศลธรรม เพราะศลธรรมอนแทจรงมไดอยกบความสาคญเชนนน แตอย

กบความไมถอตวยวกเลส อยกบความตรงไปตรงมาตามผมสตยมศลม

ธรรมความสมาเสมอเปนเครองครองใจ นแลคอศลธรรมอนแทจรง ไมม

มานะเขามาแอบแฝงทาลายได อยทใดกเยนกายเยนใจ ไมมภยทงแกตวและ

ผอน

การปฏบตธดงควตรขอนเปนเครองทาลายกเลสมานะความสาคญตน

ในแงตาง ๆ ไดด ผปฏบตจงควรเขาใจระหวางตนกบศลธรรมดวยด อยา

ปลอยใหตวมานะเขาไปยอแยงครอบครองศลธรรมภายในใจได จะ

กลายเปนผมเขยวมเขาแฝงขนมาในศลธรรมอนเปนธรรมชาตเยอกเยนมา

ดงเดม การฝกหดทรมานตนใหเปนเหมอนผาเชดเทาจนเคยชน โดยไมยอม

ใหตวทฐมานะโผลขนมาวาตวมราคาคางวดน เปนทางกาวหนาของธรรม

ภายในใจโดยสมาเสมอ จนกลายเปนใจธรรมชาต เปนธรรมธรรมชาต ไม

หวนไหวเหมอนแผนดน ใครจะทาอะไร ๆ กไมสะเทอน จตทปราศจากทฐ

มานะทกประเภทโดยประการทงปวงแลว ยอมเปนจตทคงทตอเหตการณด

ชวทงมวล การปฏบตตอบงสกลจวรทานถอวา เปนทางหนงทจะชวยตดทอน

ลบลางตวมราคาทฝงอยในใจอยางลกลบ ใหสญซากลงไดอยางมนใจขอ

หนง

การอยปาเปนวตรตามธดงคระบไว ทานกเรมเหนคณแตเรมฝกหดอย

ปาเปนตนมา ทาใหเกดความวเวกวงเวงอยคนเดยว ตาเหลอบมองไปใน

ทศทางใดกลวนเปนทศนยภาพเครองปลกประสาทใหตนตนอยเสมอ ไม

ประมาทนอนใจ นงอยกมสต ยนอยกมสต เดนอยกมสต นอนอยกมสต

๗๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กาหนดธรรมทงหลายทมอยรอบตว เวนแตหลบเทานน ในอรยาบถทงสเตม

ไปดวยความปลอดโปรงโลงใจ ไมมพนธะใด ๆ มาผกพน มองเหนแตความ

มงหวงพนทกขทเตรยมพรอมอยภายในไมมวนจดจางและอมพอ ยงพกอย

ในปาเปลยวอนเปนทอยของสตวทกชนด ซงตงอยหางไกลจากหมบานดวย

แลว ใจปรากฏวาเตรยมพรอมอยทกขณะ ประหนงจะทะยานเหาะขนจาก

หลมลกคอกเลสในเดยวนน ราวกบนกจะเหาะบนขนบนอากาศฉะนน ความ

จรงกเลสกคงเปนกเลสและฝงอยในใจตามความมอยของมนนนแล แตใจ

มนมความรสกไปอกแงหนง

เมอไปอยในทเชนนน ความรสกในบางครงเปนเหมอนกเลสตายลงไป

วนละรอยละพน ยงเหลออยบางประปรายราวตวสองตวเทานน เพราะ

อานาจของสถานททพกอยชวยสงเสรม ทงความรสกโดยปกตและเวลา

บาเพญเพยร กลายเปนเครองพยงใจไปทกระยะทพกอย ความคดเกยวกบ

สตวตาง ๆ ทงสตวรายและสตวดทมอยทวไปในบรเวณนน กคดไปในทาง

สงสารมากกวาจะคดในทางเปนภย โดยคดวาเขากบเรากมความเกดแกเจบ

ตายเทากนในชวตททรงตวอยเวลาน แตเรายงดกวาเขาตรงทร จกบญบาปด

ชวอยบาง ถาไมมสงนแฝงอยภายในใจบางกคงมนาหนกเทากนกบเขา

เพราะคาวา “สตว” เปนคาทมนษยไปตงชอใหเขาโดยทเขามได

รบทราบจากเราเลย ทง ๆ ทเรากเปนสตวชนดหนง คอสตวมนษยทตงชอ

กนเอง สวนเขาไมทราบวาไดตงชอใหพวกมนษยเราอยางไรหรอไม หรอเขา

ขโมยตงชอใหวา “ยกษ” กไมมใครทราบได เพราะสตวชนดนชอบรงแก

และฆาเขา แลวนาเนอมาปรงเปนอาหารกม ฆาทงเปลา ๆ กม จงนาเหนใจ

สตวทพวกมนษยเราชอบเอารดเอาเปรยบเขาเกนไปประจานสย และไมคอย

๗๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ยอมใหอภยแกสตวตวใดงายๆ แมแตพวกเดยวกนยงรงเกยจและเกลยดชง

กน เบยดเบยนกน ฆากนไมมหยดหยอนและผอนเบาลงบางเลย ในวงสตวก

รอนเพราะมนษยเบยดเบยนและฆาเขา ในวงมนษยเองกรอนเพราะมนษย

เบยดเบยนและฆากนเอง ฉะนน สตวจงระเวยงระวงมนษยประจาสนดาน

ทานวาการอยในปามทางคดทางไตรตรองไดกวางขวาง ไมมทางสนสด

ทงเรองนอกเรองใน ซงมอยรอบตวตลอดเวลา ใจทมความใครตอธรรม

แดนพนทกข จงรบเรงตกตวงความเพยรไมมเวลาลดละ บางครงหมปาเดน

เขามาหาในบรเวณทนนและมองเหนทานกาลงเดนจงกรมอย แทนทมนจะ

กระโดดโลดเตนวงหนเอาตวรอด แตเปลา มนมองเหนแลวกเดนหากนไป

ตามภาษาของมนอยางธรรมดา ทานวามนจะเหนทานเปนยกษไปกบมนษย

ผรายกาจทงหลายดวย แตมนไมคดเหมาไปหมด มนจงไมรบวงหน และ

เทยวขดกนอาหารอยางสบายเหมอนไมมอะไร

ในตอนนผเขยนขอแทรกบางเลกนอยเพอเรองกระจางขนบาง อยาวา

แตหมมนไมกลวทานพระอาจารยมนทอยองคเดยวในปาเลย แมแตวดปา

บานตาด เมอเรมสรางวดใหม ๆ และมพระเณรอยดวยกนหลายรป หมปา

เปนฝง ๆ ยงพากนมาอาศยนอนและเทยวหากนอยตามบรเวณหนากฏพระ

เณรในเวลากลางคน หางจากททานเดนจงกรมราว ๒-๓ วาเทานน ไดยน

เสยงมนขดดนหาอาหารดวยจมกดงตบตบ ๆ อยในบรเวณนน ไมเหนมน

กลวทานเลย เวลาทานเรยกกนมาดและฟงเสยงมนอยใกล ๆ กไมเหนมนวง

หนไป ยงพากนเทยวหากนตามสบายในบรเวณนนแทบทกคน ทงหมและ

พระเณรเคยชนกนไปเอง แตทกวนนยงมเหลอเลกนอยและนาน ๆ พากน

มาเทยวหากนทหนง เพราะยกษทสตวตงชอใหดงทานพระอาจารยมนวาไว

๗๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เอาไปรบประทานเกอบจะไมมสตวเหลอคางแผนดนแถบนนอยแลวเวลาน

ตอไปไมกปคงจะเรยบไปเอง

ททานเลาคงเปนความจรงในทานองเดยวกน เพราะสตวแทบทกชนด

ชอบมาอาศยพระ พระอยทไหน สตวชอบมาอยทนนมาก แมวดทอยใน

เมองสตวยงตองมาอาศย เชน สนข เปนตน บางวดมเปนรอย เพราะทานไม

เบยดเบยนมน เพยงเทานกพอทราบไดวาธรรมเปนของเยน สตวโลกจงไมม

ใครคอยรงเกยจ เวนกรณทสดวสยจะกลาวเสย เทาททานปฏบตมากอน

ทานวาปาเปนสถานทชวยพยงใจไดดมาก ฉะนน ปาจงเปนจดทเดนของพระ

ผมความใครตอทางพนทกข จะถอเปนสมรภมสาหรบบาเพญธรรมทกชน

โดยไมระแวงสงสยวาปาจะกลบเปนขาศกตอการบาเพญธรรม ตรงกบ

อนศาสนทพระอปชฌายอบรมสงสอนภกษผอปสมบทใหม ใหพากนเสาะ

แสวงหาอยปาตามอธยาศย ทานพระอาจารยจงถอธดงคขอนจนวาระสดทาย

แหงขนธ นอกจากสมยทจาตองอนโลมผอนผนไปตามเหตการณเทานน

เพราะทาใหระลกวาตนอยในปาซงเปนทเปลยวกายเปลยวใจตลอดเวลาจะ

นอนใจมได คณธรรมจงมทางเกดไมเลอกกาล หนง

ธดงควตรขอรกขมลคอรมไม กมลกษณะคลายคลงกน ทานอาจารยมน

เลาวา ขณะทจตของทานจะผานโลกามสไปไดโดยสนเชง คนวนนนทานก

อาศยอยรกขมลคอรมไม ซงตงอยโดดเดยวตนเดยว ตอนสาคญนจะรอลง

ขางหนาตามลาดบของการเทยวจารกและการบาเพญของทาน จงขออภย

ทานผอานทงหลายโปรดรออานขางหนา วาระนจาจะเขยนไปตามลาดบ

ความจาเปนกอน เพอเนอเรองจะไมขาดความตามลาดบ การอยใตรมไมซง

ปราศจากทมงบงและเครองปองกนตว ยอมทาใหมความรสกตวอยเสมอ

๗๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จตทตงความรสกไวกบตว ยอมเปนทางถอดถอนกเลสไปทกโอกาส เพราะ

กาย เวทนา จต ธรรม หรอทกข สมทย นโรธ มรรค ทเรยกวา “สตปฏฐาน

และสจธรรม” อนเปนจดทระลกรของจตแตละจดนน ยอมเปนเกราะเครอง

ปองกนตวเพอทาลายกเลสแตละประเภทไดอยางมนเหมาะ ซงไมมทอนใด

จะยงไปกวา

ฉะนน จตทระลกรอยกบสตปฏฐานหรออรยสจ เพราะความเปลยว

และความกลวเปนเหต จงเปนจตทมหลกยดเพอการรบชงชยเอาตวรอดโดย

สคโต ตามทางอรยธรรมไมมผดพลาด ผประสงคอยากทราบเรองของ

ตวอยางละเอยดทวถงโดยทางทถกและปลอดภย จงควรแสวงหาธรรมและ

สถานททเหมาะสมเปนเครองพยงทางความเพยร จะชวยใหมความสะดวก

รวดเรวขนกวาธรรมดาทควรจะเปนอยมาก ดงนน ธดงควตรขออยรกขมล

จงเปนธรรมเครองทาลายกเลสไดเปนอยางดเสมอมา ทควรสนใจเปนพเศษ

อกขอหนง

ธดงควตรทเกยวกบการเยยมปาชา เปนธดงคเครองปลกเตอนพระ

และหมชนมใหประมาทในเวลามชวตอย โดยเขาใจวาตวจะไมตาย ความ

จรงกคอคนทเรมตายเลกตายนอยตายไปอยทกเวลานนเอง เพราะคนทตาย

จนถงกบยายบานใหมไปปลกสรางกนอยทปาชาจนดาษดนแทบจะหาทเผา

และทฝงกนไมได กลวนแตคนทเคยตายเลกตายนอยมาแลว เชน พวกเราผ

ยงมชวตอยนเอง จะเปนคนแปลกหนามาจากทไหน พอจะเหนวาเราเปนคน

ทแปลกกวาเขา แลวประมาทวาตนจะไมตาย ททานสอนใหเยยมญาตพนอง

ผเกด แก เจบ ตายดวยกน กเพอเตอนไมใหหลงลมญาตพนองอนดงเดมใน

ปาชานนเอง เพอจะไดทองบนไวในใจวา เรามความแก เจบ ตายอย

๗๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประจาตวทวหนากน ไมมใครจะกลาอตรเยอหยงตววา จะไมเกด แก เจบ

ตายได เมอสายทางแหงวฏฏะทตนยงทองเทยวเรยนสตรอยยงไมจบ

พระซงเปนเพศทเตรยมพรอมแลวเพอความหลดพน จงควรศกษา

มลเหตแหงวฏทกขทมอยกบตน คอความเกด แก เจบ ตาย ทงภายนอกคอ

การเยยมปาชาอนเปนทเผาศพ ทงภายในคอตวเองอนเปนปาชารอยแปด

พนเกาแหงศพทนามาฝงหรอบรรจอยในตวตลอดเวลา ทงเกาและใหม จน

นบไมครบและแทบเรยนไมจบ ใหจบสนลงดวยการพจารณาธรรมสงเวช

โดยทางปจจเวกขณะ คอ องคสตปญญาเครองทดสอบ แยกแยะหามลความ

จรงไมนงนอนใจ ทงนกบวชและฆราวาสทชอบเขาเยยมทงปาชานอกและปา

ชาในตวเอง โดยการพจารณาความตาย เปนตน เปนอารมณยอมมทางถอด

ถอนความเผยอเยอหยงในวยในชวตและในวทยฐานะตาง ๆ ออกไดอยาง

นาชม ไมชอบผยองพองตวในแงตาง ๆ ตามนสยมนษยซงมกมความ

พสดารประจาใจอยเปนนตย ทงจะเหนโทษแหงความบกพรองของตวและ

พยายามแกไขไปเปนลาดบ มากกวาจะไปเหนโทษคนอนแลวนามานนทาเขา

ซงเปนการสงสมความไมดใสตนประจานสยมนษยทชอบเปนกนอยทวไป

เหมอนโรคระบาดเรอรงชนดแกไมหายหรอไมสนใจจะแก นอกจากจะเพม

เชอใหมากขนเทานน

ปาชาเปนสถานทอานวยความรความฉลาดใหแกผสนใจพจารณาอยาง

กวางขวาง เพราะคาวาปาชาเปนจดใหญทสดของโลก ทกคนทกเพศทกวย

และทกชาตชนวรรณะจาตองประสบดวยกน จะกระโดดขามไปไมได เพราะ

ไมใชคลองเลก ๆ พอจะกาวขามไปอยางงายดายโดยมไดพจารณาจนรรอบ

ขอบชดกอน ดงพระพทธเจาและพระสาวกอรหนตทานขามไป แมเชนนนก

๗๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปรากฏวา ทานตองเรยนวชาจากสถาบนใหญ คอ ความเกด แก เจบ ตาย

จนเชยวชาญทก ๆ แขนงกอน แลวจงโดดขามไปอยางสบายหายหวง ไม

ตองตดบวงแหงมารอยเหมอนพวกทลมตนลมตาย ไมสนใจพจารณาเรอง

ของตวคอมรณธรรมอนขวางหนาอย ซงจะตองโดนในไมชาน

การเยยมปาชาเพอพจารณาความตาย จงเปนทางผอนคลายหายกลว

ทงเรองของตวและเรองของคนอนไดอยางไมมประมาณ จนเกดความอาจ

หาญตอความตาย ทง ๆ ทโลกกลวกนทวดนแดน ซงไมนาจะเปนไปได แต

กไดเปนไปในวงของนกปฏบตธรรมมาแลว มพระพทธเจาและพระสาวก

เปนตวอยางอนยอดเยยม เสรจแลวจงประทานพระโอวาทเกยวกบการ

พจารณาความเกด แก เจบ ตาย ไวทกแงทกมม เพอหมชนผมความ

รบผดชอบในตนและผเกยวของไดนาไปพจารณาหาทางแกไข บรรเทาความ

มวเมาเขลาปญญาของตนขณะทยงมชวตอย ซงเปนเวลาทพอดบพอด ยงไม

สายเกนไป เมอสนลมหายใจจนไปถงสถาบนใหญแลว ตองนบวาหมด

หนทางแกไข มอยเพยงอยางเดยวคอ ถาไมเผากตองฝงเทานน จะพาไป

รกษาศลภาวนาทาบญสนทานอยางแตกอนนนเปนไปไมไดแลว

ทานพระอาจารยมนทานเหนคณของการเยยมปาชา วาเปนสถานททให

สตปญญารอบรกบเรองของตนตลอดมา ทานจงสนใจเยยมปาชานอกและ

ปาชาในอยเสมอ แมพระบางองคทเปนลกศษยทานกยงพยายาม

ตะเกยกตะกายปฏบตตามทาน ทง ๆ ทตนเปนพระทกลวผมาก ซงเราไม

คอยไดยนกนในคาวาพระกลวผและธรรมกลวโลก แตพระองคนนไดเปน

พระทกลวผเสยแลว

๗๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานเลาใหฟงวา พระองคหนงเทยวธดงคไปพกอยในปาใกลกบปาชา

แตเจาตวไมร วาถกโยมพาไปพกรมปาชา เพราะไปถงหมบานนนตอนเยน ๆ

และถามถงปาทควรพกบาเพญเพยร โยมกชบอกตรงปานนวาเปนทเหมาะ

แตมไดบอกวาเปนปาชา แลวพาทานไปพกทนน พอพกไดเพยงคนเดยว วน

ตอมากเหนเขาหามผตายผานมาทนนเลยไปเผาทปาชา ซงอยหางจากทพก

ทานประมาณ ๑ เสน ทานมองตามไปกเหนทเขาเผาอยอยางชดเจน องค

ทานเองพอมองเหนหบศพทเขาหามผานมาเทานนกชกเรมกลว ใจไมด และ

ยงนกวาเขาจะหามผานไปเผาทอน แมเชนนนกนกเปนทกขไวเผอตอน

กลางคนอยอก กลววาภาพนนจะมาหลอกหลอนทาใหนอนไมไดตอน

กลางคน

ความจรงททานพกอยกลบเปนรมปาชา และยงไดเหนเขาเผาผอยตอ

หนาซงอยไมหางไกลเลย ทานยงคดไมสบายใจและเปนทกขใหญ คอทงจะ

คดเปนทกขในขณะนน และคดเปนทกขเผอตอนกลางคนอก ใจเรมกระวน

กระวายเอาการอย นบแตขณะทไดเหนศพทแรก เมอตกกลางคนยงกลว

มาก และหายใจแทบไมออก ปรากฏวาตบตนไปหมด นาสงสารทพระกลวผ

ถงขนาดนกม จงไดเขยนลงเพอทานผอานทเปนนกกลวผ จะไดพจารณาด

ความบกบนททานพยายามตอสกบผในคราวนน จนเปนประวตการณอน

เกยวกบสวนไดสวนเสยมอยในเนอเรองอนเดยวกนน

พอเขากลบกนหมดแลว ทานเรมเกดเรองยงกบผแตขณะนนมาจนถง

ตอนเยนและกลางคน จตใจไมเปนอนเจรญสมาธภาวนาเอาเลย หลบตาลง

ไปทไร ปรากฏวามแตผเขามาเยยมถามขาวถามคราวความทกขสกดบตาง

ๆ อนสบสาวยาวเหยยดไมมประมาณ และปรากฏวาพากนมาเปนพวก ๆ ก

๘๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ยงทาใหทานกลวมาก แทบไมมสตยบยงตงตวไดเลย เรองเรมแตขณะ

มองเหนศพทเขาหามผานหนาทานไปจนถงกลางคน ไมมเวลาเบาบางลง

บางพอใหหายใจได นบวาทานเปนทกขถงขนาดทจะทนอดกลนได นบแต

วนบวชมากเพงมครงเดยวเทานนทตอสกบผในมโนภาพอยเปนเวลาหลาย

ชวโมง

ทานจงพอมสตระลกไดบางวา ทเราคดกลวผกด ทเขาใจวาผพากนมา

เยยมเราเปนพวก ๆ กด อาจไมเปนความจรงกเปนได และอาจเปนเรองเรา

วาดมโนภาพศพขนมาหลอกตนเองใหกลวเปลา ๆ มากกวา อยากระนนเลย

เพราะถงอยางไรเรากเปนพระธดงคกรรมฐานทงองค ทโลกใหนามวาเปน

พระทเกงกาจอาจหาญเอาจรงเอาจง และเปนพระประเภททไมกลวอะไร ๆ

ไมวาจะเปนผทตายแลว หรอเปนผเปรต ผหลวง ผทะเลอะไร ๆ มาหลอกก

ไมกลว แตเราซงเปนพระธดงคทโลกเคยยกยอสรรเสรญอยางยงมาแลววา

ไมกลวอะไร แลวทาไมจงมาเปนพระทอาภพอบเฉาวาสนา บวชมากลวผ

กลวเปรต กลวลมกลวแลงอยางไมมเหตมผลเอาได เปนทนาอบอายขาย

หนาหมคณะซงเปนพระธดงคกรรมฐานดวยกน เสยเรยวแรงและกาลงใจ

ของโลกทอตสาหยกยอใหวาเปนพระด พระไมกลวผกลวเปรต ครนแลวก

เปนพระอยางนไปได

เมอทานพรรณนาคณของพระธดงคและตาหนตวเองวาเปนพระ

เหลวไหลไมเปนทาแลว กบอกกบตวเองวา นบแตขณะนเปนตนไป ซง

ขณะนนเปนเวลากลางคน เรามความกลวในสถานทใด จะตองไปในสถานท

นนใหจงได กบดนใจเรากาลงกลวผทกาลงถกเผา ซงมองเหนกองไฟอยใน

ปาชานน เราตองไปทนนใหไดในขณะน วาแลวกเตรยมตวครองผาออกจาก

๘๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทพก เดนตรงไปทศพซงกาลงถกเผาและมองเหนอยอยางชดเจนทนท พอ

ออกเดนไปไดไมกกาว ขาชกแขง กาวไมคอยออกเสยแลว ใจทงเตนทงสน

ตวรอนเหมอนถกแดดเผาเวลากลางวน เหงอแตกโชกไปทงตว เหนทาไมได

การจงรบเปลยนวธใหม คอเดนแบบเทาตอเทาตด ๆ กนไป ไมยอมใหหยด

อยกบท ตอนนทานตองบงคบใจอยางเตมท ทงกลวทงสนแทบไมเปนตว

ของตว เหมอนอะไร ๆ มนจะสด ๆ สน ๆ ไปเสยแลวเวลานน แตทานไม

ถอยความพยายามทจะกาวไปใหถงแบบเอาเปนเอาตายเขาวากน สดทายก

ไปจนถง

พอไปถงศพแลว แทนทจะสบายตามความรสกในสงทว ๆ ไปวา “สม

ประสงคแลว” แตเวลานนปรากฏวาตวเองจะเปนลมและลมหายใจไปจน

แลวจนรอด จงขมใจพยายามดศพทกาลงถกเผาทง ๆ ทกาลงกลวแทบจะ

เปนบาเปนหลงไปอยแลว พอมองเหนกะโหลกศรษะผทถกเผาจนไหมและ

ขาวหมดแลว ใจกยงกาเรบกลวใหญ แทบจะพาเหาะลอยไปในขณะนน จง

พยายามสะกดใจไว แลวพานงสมาธลงตรงหนาศพหางจากเปลวไฟเผาศพ

พอประมาณ โดยหนหนามาทางศพเพอทาศพใหเปนเปาหมายของการ

พจารณา บงคบใจทกาลงกลว ๆ ใหบรกรรมวา เรากจะตายเชนเดยวกบเขา

คนน ไมตองกลว เรากจะตาย ไมตองกลว เรากจะตาย กลวไปทาไม ไมตอง

กลว

ขณะทนงบงคบใจใหบรกรรมภาวนาความตายอยดวยทงความกระวน

กระวาย เพราะกลวผนน ไดปรากฏเสยงแปลกประหลาดขนขางหลง เสยง

บาทยางเทาดงเขามาเปนบทเปนบาท เหมอนมอะไรเดนมาหาทาน ซงกาลง

นงสมาธภาวนาอย และเดน ๆ หยด ๆ เปนลกษณะจด ๆ จอง ๆ คลายจะ

๘๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มาทาอะไรทาน ซงเปนความรสกทคดขนในขณะนน กยงทาใหใจกาเรบใหญ

ถงขนาดจะวงหนและรองออกมาดง ๆ วา ผมาแลว ชวยดวย ถาเทยบทาง

วตถกยงอกเสนผมเดยวททานจะออกวง ทานอดใจรอฟงไปอก กไดยนเสยง

คอย ๆ เดนมาขาง ๆ หางทานประมาณ ๓ วา แลวกไดยนเสยงเคยวอะไร

กรอบแกรบ ยงทาใหทานคดไปมากวา มนมาเค ยวกนอะไรทน เสรจแลวก

จะมาเคยวเอาศรษะเราเขาอก กเปนอนวาเราตองจบเรองกบผตวรายกาจไม

ไวหนาใครอยทนแน ๆ

พอคดขนมาถงตอนน ทานอดรนทนไมไหว จงคดจะลมตาขนดมน

เผอเหนทาไมไดการจะไดเตรยมวงหนเพอเอาตวรอด ดกวาจะมายอมจอด

จมใหผตวไมมความดอะไรเลยกนเปลา เมอชวตรอดไปไดเรายงมหวงได

บาเพญเพยรตอไป ยงจะมกาไรกวาการเอาชวตของพระทงองคมาใหผกน

เปลา พอปลงตกแลวกรบลมตาขนมาดผตวกาลงเคยวอะไรกรอบ ๆ อย

ขณะนน พรอมกบเตรยมตวจะวงเพอตวรอดหวงเอาชวตไปจอดขางหนา

พอลมตาขนมาดจรง ๆ สงทเขาใจวาผตวรายกาจ เลยกลายเปนสนขบาน

ออกมาเทยวเกบกนเศษอาหารทเขานามาเพอเซนผตายตามประเพณ ซงไม

สนใจกบใครและมาจากทไหน คงเทยวหากนไปตามภาษาสตวซงเปนผ

อาภพทางอาหารประจาชาตตามกรรมนยม

สวนพระธดงคกรรมฐาน พอลมตาขนมาเหนสนขอยางเตมตาแลว เลย

ทงหวเราะตวเอง และคดพดทางใจกบสนขตวไมรภาษาและไมสนใจกบใคร

นนวา แหม! สนขตวนมอานาจวาสนามากจรง ทาเอาเราแทบตวปลวไปได

และเปนประวตการณอนสาคญตอไปไมมสนสด ทงเกดความสลดสงเวชตน

อยางยงทไมเปนทาเอาเลย ทง ๆ ทไดพดกบตวเองแลววา จะเปนนกสแบบ

๘๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เอาชวตเขาประกน แตพอเขามาเยยมศพในปาชา และไดยนเสยงสนขมา

เทยวหากนเทานกแทบตงตวไมตด และจะเปนกรรมฐานบาวงเตลดเปดเปง

ไปจนได ยงดทมพระธรรมทานเมตตาไวใหรออยประมาณผมเสนหนง พอร

เหตผลตนปลายบาง ไมเชนนนคงเปนบาไปเลย โอโฮ! เรานโงและหยาบถง

ขนาดนเชยวหรอ ควรจะครองผาเหลองอนเปนเครองหมายของศษยพระ

ตถาคตผองอาจกลาหาญไมมใครเสมอเหมอนอกตอไปละหรอ และควรจะ

ไปบณฑบาตจากชาวบานมากนใหสนเปลองของเขาเปลา ๆ ดวยความไม

เปนทาของเราอยอกหรอ

เราจะปฏบตตอตวเองทแสนตาทรามอยางไรบาง จงจะสาสมกบความ

เลวทรามไมเปนทาของตนซงแสดงอยขณะน ลกศษยพระตถาคตผโงเขลา

และตาทรามขนาดเรานจะยงมอยใหหนกพระศาสนาตอไปอกไหมหนอ

ขนาดมเราเพยงคนเดยวเทานกนบวาจะทาพระศาสนาใหซวยพอแลว ถาขน

มอกเชนเรานพระศาสนาคงแยแน ๆ ความกลวผซงเปนเรองกดถวงใหเรา

เปนคนตาทรามไมเปนทานน เราจะปฏบตตอกนอยางไร รบตดสนใจเดยวน

ถารอไปนานกขอใหเราตายเสยดกวา อยามายอมตวใหความกลวผเหยยบ

ยาบนหวใจอกตอไปเลย อายโลกเขาแทบไมมแผนดนจะใหคนหนกพระ

ศาสนาอยตอไปอกแลว พอพราสอนตนจบลง ทานทาความเขาใจกบตวเอง

วา ถาไมหายกลวผเมอไร จะไมยอมหนจากทนอยางเดดขาด ตายกยอมตาย

ไมควรอยใหหนกโลกและพระศาสนาตอไป คนอนยงจะเอาอยางไมดไปใช

อกดวย และจะกลายเปนคนไมเปนทาไปหลายคน และหนกพระศาสนา

ยงขนไปอกมากมาย

๘๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

นบแตขณะนนมา ทานตงใจปฏบตตอความกลวอยางกวดขน โดยเขา

ไปอยปาชาทงกลางวนกลางคน ยดเอาคนทตายไปแลวมาเทยบกนตนซงยง

เปนอย วาเปนสวนผสมของธาตเชนเดยวกน เวลาใจยงครองตวอยกมทาง

เปนสตวเปนบคคลสบตอไป เมอปราศจากใจครองเพยงอยางเดยว ธาตทง

มวลทผสมกนอยกสลายลงไป ทเรยกวาคนตาย และยดเอาความสาคญทไป

หมายสนขทงตวทมาเทยวหากนในปาชาวาเปนผมาสอนตวเองวา เปน

ความสาคญทเหลวไหลจนบอกใครไมได ไมควรเชอถอวาเปนสาระตอไปกบ

คาวาผมาหลอก ความจรงแลวคอใจหลอกตวเองทงเพ การกลวกกลวเพราะ

ใจหลอกหลอนตวเอง ทกขกเพราะความเชอความหลอกลวงของใจ จนทา

ใหเปนทกขแบบจะเปนจะตายและแทบจะเสยคนไปทงคนในขณะนน ผจรง

ไมปรากฏวามาหลอกหลอน

เราเคยหลงเชอความคดความหมายมนปนเรองหลอกลวงตาง ๆ ของ

จตมานาน แตยงไมถงขนจะพาตวใหลมจมเหมอนครงน ธรรมทานสอนไว

วา สญญาเปนเจามายานน แตกอนเรายงไมทราบความหมายชดเจน เพงมา

ทราบเอาตอนจะตายทงเปนและจะเหมนทงทยงไมเนา ขณะกลวผทถกเจา

สญญาหลอกและตมตนนเอง ตอไปนสญญาจะมาหลอกเราเหมอนแตกอน

ไมไดแนนอน เราจะตองอยปาชานจนกวาเจาสญญาทเคยหลอกตายไป

เสยกอน จนไมมอะไรมาหลอกใหกลวผตอไปถงจะหนไปทอน เวลานเปน

เวลาทเราจะทรมานสญญาตวปลนปลอนหลอกลวงเกง ๆ นใหตายไป จนได

เผาศพมนเหมอนเผาศพผตายดงทเราเหนเมอวานเสยกอน เมอชวตยงอย

อยากไปทไหนเราถงจะไปทหลง

๘๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตอนนถงขนเดดขาดกบสญญา ทานกเดดจรง ๆ และทรมานถงขนาดท

สญญาหมายขนวา ผมอย ณ ทใด และเกดขนขณะใดทานตองไปทนน เพอ

ดและร เทามนทนท จนสญญาเผยอตวขนไมไดในคนวนนน เพราะทานไม

ยอมหลบนอนเอาเลย ตงหนาตอสกบผภายนอก คอสนขซงเกอบเสยตวไป

กบมน พอไดเงอนและไดสต ทานกยอนกลบมาตอสกบผภายในใหหมอบ

ราบไปตาม ๆ กน นบแตขณะทรตวแลว ความกลวผไมเคยเกดขนรบกวน

ทานไดอกตลอดทงคน แมคนตอมา ทานกตงทารบความกลวนนอยาง

แขงแกรงตอไป จนกลายเปนพระองคกลาหาญตอหลาย ๆ สงขนมาอยางไม

นาเชอ แตเรองกเปนความจรงจากทานมาแลว จนเปนเรองฝงใจและตงตว

ไดเพราะผเปนเหตแตบดนนเปนตนมา

ความกลวผจงเปนธรรมเทศนากณฑเอกโปรดทาน ใหกลายเปนพระ

อนแทจรงขนมาองคหนง ถงไดนามาแทรกลงในประวตของทานพระ

อาจารยมน เผอทานผอานไดนาไปเปนคตตอไป คงไมไรสาระไปเสยทเดยว

เชนกบประวตของทานผเปนอาจารย ซงเปนประวตทใหคตแกโลกอยเวลาน

ฉะนน การเยยมปาชาจงเปนความสาคญสาหรบธดงควตรประจาสมยตลอด

มา หนง

การถอไตรจวรคอผา ๓ ผนเปนวตร ทานพระอาจารยมนถอปฏบตมา

แตเรมอปสมบทไมลดละ จนถงวยชราจงลดหยอนผอนตามธาตขนธท

ตองการความบารงมากขนทกระยะ ททานปฏบตเชนนนโดยเหนวา พระ

ธดงคกรรมฐานครงนนไมอยประจาทนก นอกจากในพรรษาเทานน ตอง

เทยวไปในปานน ในภเขาลกนอยเสมอ การไปกตองเดนดวยเทาเปลาไมม

รถราเหมอนสมยน มบรขารมากนอยตองสะพายไปเอง ชวยตวเองทงนน

๘๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ของใครของเราชวยกนไมได เพราะตางคนตางมพอกบกาลงของตว จะม

มากกวานนกเอาไปไมไหว ทงเปนความไมสะดวก พะรงพะรงอกดวย จงม

เฉพาะทจาเปนจรง ๆ นานไปกกลายเปนความเคยชนตอนสย แมผมมา

ถวายกใหทานผอนไป ไมสงสมใหเปนการกงวล

เพราะสมณะเรามความสวยงามอยกบการปฏบตดและไมสงสม เวลา

ตายไป ใหมแตบรขารแปด ซงเปนของจาเปนสาหรบพระเทานน เปนความ

งามอยางยง เมอมชวตอยกสงาผาเผยดวยความจนแบบพระ เวลาตายกเปน

สคโต ไมมอารมณกบสงใด อนเปนเกยรตอยางยงของพระผตายดวยความ

จน มนษยและเทวดาสรรเสรญ ธดงควตรขอนจงเปนเครองประดบสมณะ

ใหงามตลอดอวสานขอหนง

ธดงควตรเหลาน ทานเคยปฏบตมาเปนประจาไมลดละ ปรากฏวาเปน

ผคลองแคลวชานชานาญในทางนอยางยากจะหาผเสมอไดในสมยปจจบน

และไดอบรมสงสอนพระเณรผมาศกษาอบรมดวยธดงควตรเหลาน คอ ทาน

พาอยรกขมลรมไม ในปา ในเขา ในถา เง อมผา ปาชา ซงลวนเปนสถานท

เปลาเปลยวนากลว พาบณฑบาตเปนกจวตรประจาวน ไมพารบอาหารทมผ

ตามสงทหลง ขอนคณะศรทธาเมอทราบอธยาศยทานแลว เขามอาหารคาว

หวานอยางไร กพากนจดใสบาตรถวายทานไปพรอมเสรจ ไมตองไปสงให

ลาบาก พาฉนสารวมในบาตร ไมมภาชนะชนดสาหรบใสอาหาร ทงคาว

หวานรวมลงในบาตรใบเดยว พาฉนมอเดยวคอวนละหนมาเปนประจาจน

อวสานสดทาย

พระเณรทเปนลกศษยตลอดฆราวาสญาตโยมนบวนแนนหนาขนเปน

ลาดบ ทานไปพก ณ ทใด มพระเณรพยายามตดสอยหอยตามเปนจานวน

๘๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มาก บางสมยมพระเณรอยกบทานราว ๖๐–๗๐ รปกม ทพกอยแถวบรเวณ

ใกลเคยงกยงมอกมาก แตทานพยายามระบายพระเณรใหแยกยายกนไปอย

ในทตาง ๆ ไมไกลกน พอไปมาหาสเพอศกษาอรรถธรรมในเวลาเกดความ

สงสย สะดวกและเหมาะแกการบาเพญธรรม ไมหลายองคเกนไปจน

กลายเปนความไมสงบ วนอโบสถ ปาฏโมกขตางกทยอยมารวมกนทาท

สานกทาน หลงจากปาฏโมกขแลว ทานใหโอวาทสงสอนและแกปญหาขอ

ของใจแกผมความสงสยเรยนถามเปนราย ๆ ไป จนเปนทพอใจแลว ตาง

องคกกลบไปสทอยของตนดวยความอมเอบในธรรมทไดรบจากทาน และ

ตางกตงหนาปฏบตดวยความสนใจ ทงศล ทงสมาธและปญญาตามภมและ

กาลงของตน ตลอดขอวตรปฏบตอยางอนทเปนอปกรณแกการบาเพญ

พระเณรแมจะอยกบทานเปนจานวนมากในบางสมย แตการปกครอง

เปนทเบาใจตลอดมา เพราะทานทมาศกษาตางพรอมแลวทจะปฏบตตน

เพอความเปนคนดตามโอวาทททานอบรมสงสอน เรองราวอนเปนขาศกตอ

ความสงบจงไมคอยมในปาทพระเณรกบทานพกอยรวมกนเปนจานวนมาก

แตเปนเหมอนไมมคนอยทนนเลย ถาไปไมถกกบเวลาททานมารวมกน เชน

เวลาฉนและเวลาประชมเทานน นอกเวลาแลวจะไปหาทานกไมพบ เพราะ

ตางองคตางหลกเรนอยกบความเพยร คอการเดนจงกรม นงสมาธภาวนาใน

ปา เปนแหง ๆ จาเพาะองค ทงกลางวนและกลางคน

เวลาทานประชมใหโอวาทแกพระเณรตอนกลางคน จะไดยนเฉพาะ

เสยงทานทใหโอวาทเทานน เสยงจากพระเณรแมจะอยรวมกนเปนจานวน

มาก ไมปรากฏในขณะนน กระแสเสยงและเนอธรรมททานใหโอวาทแกพระ

เณร รสกซาบซงจบใจไพเราะ ทาใหผฟงเคลมไปตามกระแสธรรมจนลมเนอ

๘๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ลมตว ลมความเหนดเหนอย ลมเวลาเวลา ไมรสกกบสงอนใดในขณะนน

นอกจากกระแสธรรมกบใจสมผสสมพนธกนอยอยางเพลนตวไมร จกอมพอ

เทานน การประชมครงหนง ๆ เปนเวลาหลายชวโมง เพราะถอเปนการทา

ความเพยรทางสมาธและปญญาอนเปนภาคปฏบตอยกบการฟงในขณะนน

ดวย

พระธดงคจงมความเลอมใสในอาจารยและในการฟงมากเปนพเศษ

เนองจากอาจารยผคอยใหโอวาทตกเตอนและการฟงถอเปนเสนชวตจตใจ

แหงการปฏบตทางภายในของพระธดงคจรง ๆ ทานจงมความเคารพรกตอ

อาจารยมาก แมชวตกยอมสละแทนได ทพระอานนทมความจงรกภกดตอ

พระพทธองค ถงกบกลาสละวงออกขดขวางชางตวเมามนทเทวทตปลอยให

มาทาลายพระองคไดอยางไมอาลยชวต กเพราะความเคารพรกเปนสาคญ

พระธดงคในสมยทานพระอาจารยมนพาดาเนน รสกเปนไปดวยความ

เคารพเชอฟงโอวาทอยางถงใจ พอจะทราบไดเวลาทานหาอบายจะใหพระท

อาศยอยกบทานไดกาลงใจเปนกรณพเศษวา ทานองคนนควรไปอยในปา

นน องคนควรไปอยในถานนดงน พระองคทถกระบนามจะไมขดขนและไป

ดวยความเคารพเตมใจจรง ๆ โดยไมสนใจคดวาจะกลวหรอจะเปนจะตาย

อะไรเลย มแตความดใจและมนใจวา ตวจะตองไดกาลงใจจากสถานทททาน

แสดงอบายใหไปทาเดยว และตงใจบาเพญเพยรทงกลางวนและกลางคนไม

หยดยงลดละ มความมงมนตอผลทจะพงไดจากความเพยรในสถานทนน

ตามคาททานแนะใหไป ประหนงไดรบคาพยากรณจากทานมาแลวอยาง

มนใจวา เมอพกอยทนนจะไดผลอยางนน ทานองพระอานนททไดรบคา

พยากรณจากพระพทธเจาเวลาจะเสดจปรนพพานวา อกสามเดอนเธอจะไป

๘๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนผไมมกเลสเหลออยในใจ คอจะไดตรสร เปนพระอรหนตบคคลในวนทา

สงคายนาแนนอนฉะนน เหลานพอจะทราบไดวา ความเคารพเชอฟงคร

อาจารยเพอผลทตนมงหวงเปนสงสาคญมาก ทาใหผนนมความสนใจจดจอ

ไมเผอเรอและเลอนลอยปลอยใจปลอยตว นบวาเปนผมหลกยดของใจ

ดวยด พดอะไรกพอร เรองกนบาง ไมตองพดซา ๆ ซาก ๆ จนกลายเปน

เรองราคาญและหนกใจดวยกนทงสองฝาย โดยไมเกดประโยชนอะไรเลย

ทานพระอาจารยมนกลบไปภาคอสานเทยวทสองน ทาใหผคนพระเณร

ตนเตนและกระตอรอรนกนทงภาค เพราะทานเทยวจารกและอบรมสงสอน

ในทตาง ๆ เกอบทกจงหวด เรมผานไปแตจงหวดนครราชสมา ศรสะเกษ

อบลฯ นครพนม สกลนคร อดรธาน หนองคาย เลย หลมสก เพชรบรณ

และขามไปเวยงจนทน ทาแขก ประเทศลาว กลบไปมาหลายตลบในแตละ

จงหวด จงหวดทมปามเขามาก ทานชอบพกอยนานเพอการบาเพญเปนแหง

ๆ ไป เชน ทางทศใตและทศตะวนตกเฉยงใตของตวจงหวดสกลนคร มปาม

เขามาก ทานพกจาพรรษาอยแถบนน คอจาพรรษาทหมบานโพนสวาง

อาเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร แถบนนมแตปาแตเขา พระธดงคจงม

ประจามไดขาดตลอดมาจนทกวนน เพราะทานเหลานชอบปาชอบเขามาก

เวลาทานเทยวจารกในหนาแลง ทพกหลบนอนโดยมากกเปนรานหรอ

แครเลก ๆ ปดวยฟากททาดวยไมไผสบแผออกเปนแผนแบน ๆ ยาว

ประมาณ ๑ วา กวาง ๒ หรอ ๓ ศอก สงประมาณ ๑ ศอก เฉพาะแตละรป

อยหางกนตามแตปาทไปอาศยกวางหรอแคบ ถาปากวางกอยหางกนออกไป

ประมาณ ๒๐ วา มปาคนมองไมเหนกน ถาปาแคบและอยดวยกนหลายรป

๙๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กหางกนราว ๑๕ วา แตโดยมากตงแต ๒๐ วาขนไป อยนอยองคดวยกน

เทาไรกยงอยหางกนออกไปมาก พอไดยนเสยงไอหรอจามเทานน

ญาตโยมพากนมาทาทางสาหรบเดนจงกรมใหทานประจาทพก องคละ

หนงสาย ยาวประมาณ ๕ วาหรอ ๑๐ วา ทกองค สาหรบทาความเพยรในทา

เดน และเดนไดทงกลางวนและกลางคน ตามแตสะดวก ในเวลาตองการ

ถามพระขกลวผ หรอกลวเสอไปอยดวย ทานมกจะใหอยหาง ๆ หม

เพอนเปนพเศษ เพอเปนการฝกทรมานใหหายพยศความขขลาดของตวเสย

บาง จนมความเคยชนตอปาดงพงลกและสตวเสอหรอผตาง ๆ ทจตไปทา

ความสาคญมนหมายสงนน ๆ มาหลอกตวเอา จะไดเหมอนทานทเคยฝก

มาแลวบาง ไปทไหนจะไมตองหาบหามความกลวไปดวย เพราะวธนทานถอ

วาไดผลดกวาการปลอยตามใจ ซงไมมวนจะเกดความกลาหาญไดเลย ถา

ไปอยใหม ๆ ตางองคกนอนกบพนดนไปกอน โดยเทยวหาใบไมแหงหรอ

ใบไมสดมารองนอน ถามฟางกเอาฟางมาปรองทนอน

ทานวาหนาเดอน ๑-๒ ซงเปนฤดฟาใหมฝนเกาประสานกนนรสก

ลาบากอยบาง เวลาฝนตกตองเปยกและตากฝนทกป บางครงนอนตากฝน

ตลอดคนจนกวาจะหยด กลดกสไมไหว เพราะทงฝนทงลม ตองทนหนาวตว

สนอยในกลดนนแล ตากมองไมเหน จะหนไปไหนกไมได ถากลางวนกคอย

ยงชวบาง แมจะเปยกกพอมองเหนนนเหนน และควานนควานมาชวยปดบง

ฝนไดบาง ไมมดมดปดตาเสยทเดยว ผาสงฆาฏและไมขดไฟซงเปน

สงจาเปน ตองเกบไวในบาตร เอาฝาปดไวใหด สวนจวรเอาไวสาหรบหมกน

หนาวขณะฝนกาลงตก มงทกางไวกบกลดตองลดลงเพอกนฝนสาดเวลาลม

พดแรง ไมเชนนนกเปยกหมด ตกตอนเชาไมมผาหมบณฑบาตกยงแยใหญ

๙๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พอตกเดอน ๓ เดอน ๔ หรอเดอน ๕ อากาศเรมรอนขน กขนบนภเขา

หาพกตามถาหรอเง อมผา พอบงแดดบงฝนไดบาง ถาไปตอนเดอน ๑-๒

ซงพนทยงไมแหงด กทาใหเปนไขและชนดจบสนทเรยกกนวามาลาเรย ซง

ใครเปนเขาแลวไมคอยหายเอางาย ๆ เสยเวลาตงหลาย ๆ เดอนกวาจะ

หายขาด หรอบางทกกลายเปนไขเรอรงไปเลย คดอยากไขเมอไรกเปนขนมา

ชนดทเขาเรยกวา “ไขพอตาแมยายหนายเกลยดชง” รบประทานได แต

ทางานไมได คอยแตจะไข ถาเปนอยางน ไมวาแตพอตาแมยาย ใคร ๆ กคง

จะเบอหนายเหมอนกน ไขประเภทนไมมยารบประทาน ในสมยโนนใครเปน

เขาตองปลอยใหหายไปเอง ไขทนาเขดหลาบประเภทนผเขยนเองเคยถกมา

บอยทสด เวลาเปนขนมาแลวกตองปลอยใหหายไปเองเชนกนเพราะไมมยา

รกษา ทานพระอาจารยมนเลาเรองพระธดงคเปนไขปา ไขมาลาเรย นบแต

องคทานลงไปถงลกศษย บางองคถงกบตายไปกม ฟงแลวเกดความสงสาร

สงเวชทานและคณะของทานมากมาย รอดตายมาแลวถงไดมาสงสอนธรรม

พอเปนรองรอยแกคณะลกศษยไดยดถอและปฏบตตามทานบาง

แตกอนททานพระอาจารยมนและพระอาจารยเสาร ยงไมไดผานไป

อบรมสงสอนพอใหร เรองดเรองชวเรองผเรองคน เรองบญเรองบาปบาง

ภาคอสานทงภาคเปนภาคทนบถอผอยางเปนชวตจตใจจรง ๆ จะทานาทา

สวนปลกบานสรางเรอนอะไร ๆ แทบทงนน ตองลงเลขลงยามหาวนด เดอน

ด ปด หาฤกษงามยามด และเซนสรวงวงวอนผใหเหนดเหนชอบกอนถงจะ

ลงมอทาอะไรลงไปได ไมเชนนนหากมสงไมดเกดขน เชน ไอบางจามบาง

ตามธรรมดาธาตขนธ แมแตสนขกยงมไดเปนได แตเปนตองหาวาผดผเขา

แลว ตองไปเชญหมอมาทานายทายทกใหในทนททนใด หมอสมยนนกเกง

๙๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จรง เกงกวาหมอสมยนเปนไหน ๆ เปนตองทายเปาะออกมาวาผดผตรงนน

บาง ตรงนบางทนท เมอไปบวงสรวงแลวจะหาย หวดกหาย จามกหาย ไอก

หาย แมผเปนจะยงไอยงจามฟก ๆ แฟก ๆ อยกตาม ถาหมอสมยนนวา

หายแลวกหายไปตามและสบายใจไปเลย ทงทไอและจามฟก ๆ อยนนแล

ฉะนน จงกลาเขยนวาหมอสมยนนเกงจรง และคนไขสมยนนเกงจรง หมอ

บอกอยางไรกไดอยางนน ไมตองสนใจหาหยกหายามารกษากน เอาหมอกบ

ผมาเปนยารกษาเปนหายเรยบไปเลย

แตพอทานอาจารยทงสองผานไปและอบรมสงสอนอยางมเหตผล เรอง

บาผแลบาหมอทายผกคอยจางลงจนแทบไมมเลย แมหมอเสยเองกยอมรบ

พระไตรสรณคมน คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ แทนการถอผไหวผตาง

ๆ แตบดนนเปนตนมา ทกวนนแทบจะไมมใครทากนกวาได เวลาเทยวไป

ตามหมบานตาง ๆ ทางภาคอสาน ไมคอยโดนและเหยยบผและเหยยบ

เครองสงเวยผเหมอนแตกอน นอกจากเขาจะพากนไปทาอยใตดน ซง

สดวสยทจะไปเทยวซอกแซกเหน จงนบวาภาคอสานมวาสนาอยบาง ไมพา

กนกอดคอกนตายกบผไปตลอดชาต ยงมพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

กราบไหวบชาแทนผบางในกาลตอมา ชาวอสานทไดรบความเมตตา

อนเคราะหจากทานพระอาจารยทงสองคงไมลมบญคณทาน เพราะเปนผม

พระคณแกคนภาคนนจนสดทพรรณนา ทงนเขยนตามประวตททานเลาให

ฟง สวนจะผดหรอถกผเขยนกทราบไมได ในระยะนนอาจยงไมเกดหรอยง

เปนเดกอยมาก ทพอแมพานบถอผเปนชวตจตใจเหมอนคนทวไปกได จง

ขออภยดวย

๙๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สมยโนน ไมวาการอบรมฆราวาสหรอพระเณร ทานไดทมเทกาลงและ

ความสามารถทกดานเพอใหคนเปนคนจรง ๆ ทานเทยวไปบางหมบาน ม

นกปราชญบณฑตประจาหมบานมาถามปญหากบทานกม ความวาผมจรง

ไหมบาง วามนษยเกดมาจากไหนบาง วาอะไรทาใหผหญงกบผชายเกดรก

ชอบกนเองโดยไมมโรงราโรงเรยนสอนใหรกชอบกนบาง วาสตวชนด

เดยวกนตวผกบตวเมยทาไมจงเกดรกชอบกนเองบาง วามนษยและสตวไป

เรยนความรกชอบซงกนและกนมาจากไหน จงไดเกดรกชอบกนขนมาบาง

แตผเขยนกจาไดบางเลกนอยไมละเอยดทวถง จงนามาลงไวเทาทจาได จะ

ถกหรอผดประการใดนนขนอยกบผเขยนเอง เพราะเปนผจดจาผดพลาด

คลาดเคลอนมาตามนสยทเคยเปนมาประจา แมแตจาคาทตนเคยพดและ

เรองของตวทเคยเปนมา กยงมผดพลาดไดเสมอมาอยางแกไมตก จงไม

สามารถจดจาคาของทานทกคาดวยความถกตองได

ปญหาทวามผจรงไหม? ทานแกวา ไมวาแตผหรอสงใด ๆ ในโลก ถา

สงนนมอยจรง สงนนตองเปนอสระไปตามความมอยของตน ไมขนอยกบ

ความสนบสนนหรอทาลายของใครทไปวาสงนนมจรงหรอสงนนไมม สงนน

ถงจะมหรอจะสญไป แตสงนนตองมอยตามธรรมชาตของตน ไมมการ

เพมขนและลดลงตามคาเสกสรรของใคร ๆ ผทมนษยสงสยกนทวโลกวาม

หรอไมมกเชนกน ความจรงผททาใหคนเกดความกลวและเปนทกขกนนน

เปนผทคนคดขนทใจ วาผมอยนนบางทนบาง ผจะมาทาลายบางตางหาก จง

พาใหเกดความกลวและเปนทกขขนมา ถาอยธรรมดาไมกอเรองผขนทใจ ก

ไมเกดความกลวและไมเปนทกข ฉะนน ผจงเกดขนจากการกอเรองของผ

กลวผขนทใจมากกวาผจะมาจากทอน

๙๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แตผจะมจรงหรอไมนน แมจะบอกวาผมจรงกไมมพยานหลกฐาน

ยนยนกนพอใหเชอได เพราะนสยมนษยเราไมชอบยอมรบความจรง แมไป

เทยวขโมยของเขามา เจาของตามจบตวไดพรอมทงของกลางและ

พยานหลกฐานมาอยางพรอมมล ยงไมยอมรบตามความจรง แถมยงปน

พยานเทจขนหลอกลวงเพอหาทางรอดตวไปจนได โดยไมยอมรบวาตวทา

ผด นอกจากถกบงคบดวยหลกฐานพยานเทานนกยอมรบโทษไป ทง ๆ ท

ใจจรงและกรยาทแสดงออกไมยอมรบวาตวผด เวลาไปเปนนกโทษอยใน

เรอนจาแลว มผไปถามวาคณทาผดอะไรถงตองมาตดคกและเสวยกรรม

อยางน นกโทษคนนนจะรบตอบเปนเชงแกตวทนทวา เขาหาวาผมขโมยของ

เขาแตจะยอมรบตามความจรงวาผมไปขโมยของเขาอยางนไมคอยม ราย

ไหนถกถาม รายนนตองตอบอยางเดยวกน นคอมนษยเราโดยมากเปนอยาง

น

ปญหาทวามนษยเกดมาจากไหน? ทานตอบวา มนษยเราตางกมพอม

แมเปนแดนเกด แมผถามกมไดเกดจากโพรงไม แตมพอแมเปนผใหกาเนด

และเลยงดมาเหมอนกน จงไมควรถาม ถาจะตอบวามนษยเกดจากอวชชา

ตณหา กยงจะมดมดปดตายงกวาไมตอบเปนไหน ๆ เพราะไมเคยร วา

อวชชาตณหาคออะไร ทง ๆ ทมอยกบทกคน เวนพระอรหนตทานเทานน

แตไมสนใจอยากรและปฏบตเพอรสงดงกลาว นอกจากจะตอบวาเกดจาก

พอกบแมทเหน ๆ กนอยนเทานน ผถามกจะหาวาตอบตดสานวน จง

ลาบากในการตอบตามความจรง เพราะผถามมไดสนใจกบความจรงเทาไร

นก ในธรรมทานวามนษยและสตวเกดจาก อวชชาปจจยา สงขารา ฯลฯ

สมทโย โหต และดบภพชาตอนเปนความดบทกขทงมวล จาก อวชชาย

๙๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เตวว อเสสวราคนโรธา สงขารนโรโธ ฯลฯ นโรโธ โหต เหลานกมอยกบ

จตของทกคนทมกเลสบนหวใจ

ถายอมรบความจรงแลว กนแลพาใหเกดเปนมนษยและสตวอยเตม

โลกจนจะหาทอยทกนกนไมไดอยแลว เพราะอวชชาตณหาความหวโหยไมม

เวลาลดตวเปนตนเหต ทงทยงไมตายกเตรยมหาทเกดและทอยกนอยแลว น

แลตวทพาใหมนษยและสตวเกดและเปนทกขอยเตมโลก ถาอยากทราบ ก

จงดจตดวงทเตมไปดวยกเลสประเภททพาใหรอนรนกระวนกระวายสายแส

หาทเกดทอยทก ๆ ขณะน จะไดพบสงทมงหวงอยางสมใจและหายสงสยใน

ตวเอง ไมตองไปถามใคร อนเปนการแสดงความงมงายของตวใหคนอน

เหนวาตวยงบกพรองเรองของตวอยมาก เพราะจตเปนตวคะนองและ

จองหอง ไมมอะไรจะเปรยบเทยบไดในโลก หากแตขาดความสนใจเหลยว

แลเทานน จงไมรความดอดงของตว และทาใหควานาเหลวโดยไมมอะไรตด

มอพอเปนความสมหวงบาง

ทวาอะไรททาใหมนษยหญงชายและสตวชนดเดยวกนเกดความรกชอบ

กน โดยไมมโรงราโรงเรยนสอนใหรกชอบกน? ทานตอบวา เพราะราคะ

ตณหาความรกชอบไมไดอยในหนงสอ ไมไดอยในโรงราโรงเรยนและครท

ควรจะไปเรยนกบสงดงกลาวนน แตราคะตณหาความหนาดานไมมยางอาย

มนเกดและอยกบใจของมนษยหญงชายและสตวตางหาก จงทาใหผมสง

ลามกนกลายเปนหญงชายและสตวผลามกไปตามอานาจของมนโดยไม

รสกตว และไมเลอกชาตชนวรรณะและวยอะไรทงสน ถามมากกยงทาใหโลก

กลายเปนโลกวนาศไปไดอยางไมมปญหา หากไมมสตปญญาสกดกนมนไว

บางพอใหนาด กจะกลายเปนนาลนฝงทวมทบหวใจและทวมบานเมองให

๙๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ฉบหายปนปไปได โดยไมมอะไรยงเหลอพอใหเปนทนาดบางเลย สงทเกด

อยทจตใจของสตวโลกและเจรญอยทจตใจของสตวโลกตลอดมา กเพราะ

มนไดรบการบารงสงเสรมอยางเหลอเฟอเสมอมา จงมกาลงเขยากอกวน

และทาลายสตวโลกใหไดรบความทกขเดอดรอนเสมอมา ไมมวนเวลาผอน

ตวพอใหหายใจบางเลย

โดยมากเคยไดยนแตนาทวมบานทวมเมองผคนและสตว ตลอด

ทรพยสนสมบตตาง ๆ ใหพนาศฉบหาย แตไมเคยสนใจสงเกตดนาราคะ

ตณหาไมมเมองพอด ทวมหวใจสตวโลกตลอดสมบตทพงพอใจใหฉบหาย

วายปวงไปทกระยะเวลาโดยไมนยมวาหนาแลงหนาฝนเลย จงไมเหนความ

เสอมโทรมของโลกทกาลงเปนอยและจะเปนไป วามสาเหตเปนมาอยางไร

เพราะตางคนตางผลต ตางคนตางสงเสรม โดยไมสนใจดความเสอมโทรม

เพราะนานเปนตนเหต การมองหาความสงบสขของโลกจงเปนสงทออกจะ

สดวสยไปได ถาไมมองดตวทกาลงกอเหต

ผถามถามเฉพาะความรกชอบระหวางหญงชายและสตวเทานน ไมถาม

ถงความเกลยดชงกรวโกรธและทาลาย เพราะราคะตณหาเปนตนเหตบาง

เลย แตทานกอธบายเกยวโยงไปถงความไมดทงหลายทราคะตณหาไปเทยว

กอกรรมทาลายไวอยางไมมประมาณบางแลว ทานวาราคะตณหานแลเปน

สอมวลพาใหหญงชายและสตวรกชอบกน และเปนผอานวยการใหหญงชาย

และสตวยนดซงกนและกนตามหลกธรรมชาต นอกนไมมอะไรทาใหเกด

ความรกชอบเกลยดชงซงกนและกนได เวลาราคะตณหาใชเลหเหลยมไป

ทางรก คนและสตวกรก เวลามนใชเลหเหลยมไปในทางเกลยดทางโกรธ

หรอทางทาลาย คนและสตวกตองเกลยดตองโกรธและทาลายกนได มน

๙๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตองการเลยงมนษยและสตวไวดวยวธใหรกชอบกน มนษยและสตวกรก

ชอบกนประหนงจะไมมวนเหนหางจดจางจากกนเลย เวลามนตองการให

มนษยและสตวทอยใตอานาจของมนเกลยดโกรธกน กจาตองเปนไปตามมน

จนได ไมมทางขดขน

พวกโยมไมเคยทะเลาะกนบางหรอระหวางสามภรรยาซงแสนรกกนมา

กอนวนแตงงาน จงตองมาถามอาตมา อาตมาคดวาโยมร เรองนดกวาพระ

เปนไหน ๆ ทานยอนถามเขาตอนจบประโยค เขาตอบทานวา เคยทะเลาะ

กนเสยจนเบอไมอยากทะเลาะกนเลยทาน แตกจาตองทะเลาะกนจนได เรอง

ของโลกมนเปนอยางนแล เดยวรกกน เดยวชงกน เดยวโกรธกน เดยว

เกลยดกน ทงทรอยวาไมดแตกแกไมตกสกท ทานถามเขาวา โยมพยายาม

แกมนจรง ๆ หรอ มใชวาโกหกอาตมาเลนเปลา ๆ หรอกหรอ ถาตาง

พยายามแกกนอยบาง แมไมไดมาก เขาใจวาจะไมเปนไปอยบอย ทานอง

ผกชจมนาพรกกบอาหารเชาเยน คอ เชากทะเลาะกน เยนกทะเลาะกน

ทะเลาะกนไมหยด จนไดหยารางกนไปกมในบางราย ผทพลอยเปน

เชอเพลงไปดวยคอลก ๆ ทไมร เรองอะไรดวยเลยกจาตองหาบบาปหาบ

กรรมไปดวย ตางกรอนเปนไปไฟไปตาม ๆ กน เขากบใครไมตด เพราะ

ความอดหนาระอาใจละอายเพอนฝง

ถาตางฝายตางสนใจอยบางเพยงแตเรมจะทะเลาะกนกทราบอยดวยกน

วาเปนเรองไมด ตางกพยายามระงบและแกไขตวใหถกตองเสยในขณะนน

เรองกระงบไปเอง ตอไปกไมมเรองทานองนนเกดขนอก ประการหนง เวลา

จะโกรธจะเกลยดกควรคดถงความหลงบาง คดถงอนาคตทจะอยอาศยกน

ไปตลอดชวตบาง มาบวกลบกนกบความไมดทเกดขนเวลานน จะพอมทาง

๙๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ระงบได โดยมากคนเราทเปนไปในทางไมด กเพราะความอยากใหไดตามใจ

หวงของตวอยางเดยว และอยากใหใจคนในครอบครวมาอยใตอานาจของ

ตวคนเดยว โดยไมคานงถงความผดถก ซงเปนสงสดวสยทจะเปนไปได

เรองจงระบาดออกมาและลกลามไปไหมคนอนใหเดอดรอนไปดวย

นอกจากนน ยงอยากใหใจของคนทงโลกมารวมอยในองมอของตวคน

เดยว ซงเปนลกษณะความคดเพอกนนามหาสมทรดวยฝามอ อนเปน

ความคดทผดวสย จงเปนเรองไมควรคดไมควรทาอยางยง ถาฝนคดไปกอก

แตกตายเปลา ๆ การอยดวยกนตองมหลกทถกตองดงามเปนเครองยด

เครองดาเนนทงฝายสามและภรรยา ตลอดลก ๆ และคนงานในบาน แมกบ

คนอนหรอคนในวงงาน กควรปฏบตอยางมเหตมผลทเปนทางลงรอยกนได

หากคนอนไมยอมรบความจรงกเปนความผดของเขาผไมมขอบเขตเหตผล

สาหรบตวเขา และเปนความเสยหายอยกบตวเขาเอง ตนไมมสวนผด และ

ยงพอมหลกยดเพอการครองตวตอไป

การอบรมสงสอนประชาชนและพระเณร ถามคนมาเกยวของมาก ทาน

กแบงเปนเวลา ไมใหตรงกน คอ บายราว ๔-๕ โมงเยน อบรมคณะญาต

โยม แต ๑ ทมขนไปอบรมพระเณร พอเลกจากประชม ตางองคตางไปทพก

ของตน และประกอบความเพยร เวลาพกอยตามจงหวดตาง ๆ ทางภาค

อสาน ทานปฏบตตอประชาชน พระเณรอยางหนง ในเทยวแรกกบเทยวท ๒

เวลาทานไปพกอยทจงหวดเชยงใหมและกลบไปอดรเทยวท ๓ คอ เทยว

สดทาย ทานปฏบตกบประชาชน พระเณรอกอยางหนง ซงผดกบแตกอนอย

มาก แตทงสองตอนหลงน จะรอไวเขยนขางหนาเพอใหเรองตดตอกนไม

ขาดความ ทานสนใจสงสอนพระเณรมากเปนพเศษ ถาปรากฏวารายใด

๙๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ภาวนาจตเปนไปและร เหนสงตาง ๆ เกยวกบภายนอกหรอภายใน ทานจะ

พยายามสนใจและเรยกมาสอบอารมณเปนพเศษ เพราะตามธรรมดาของผ

ปฏบตภาวนาทว ๆ ไป ยอมมจรตนสยแปลกตางกน

การปฏบตและความรทเกดขนจากการภาวนากมความแปลกตางกน

เปนราย ๆ แตผลคอความสงบสขเยนใจนนเหมอนกน ทแปลกตางกนกคอ

อบายวธและความรความเหนทปรากฏขนในขณะภาวนา บางรายกร เกยวกบ

สงภายในดวย เกยวกบสงภายนอกดวย เชน เหนภตผเขามาเกยวของบาง

เหนเทวบตรเทวดาเปนตน เขามาเกยวของบาง เหนคนหรอสตวมาตายอย

ตอหนาบาง เหนเขาหามผมาทงไวตอหนาบาง เหนรางของตวออกไปนอน

ตายอยตอหนาบาง เปนตน ซงเปนสงทสดวสยของผเพงร เพงเหนในขณะ

เรมตนภาวนาและจตเรมสงบ ซงลวนเปนสงทสดวสยทจะปฏบตใหถกตอง

แมนยาไดทก ๆ กรณไป ทงไมแนใจวาทปรากฏขนมาแตละอยางนน จะม

ความผดถกแฝงอยประการใดบาง บางรายทเปนนสยไมชอบใครครวญก

อาจเหนผดไปตาม และยดถอเอาวาเปนความจรง กยงเปนทางลอแหลมตอ

ความเสยหายในอนาคตมากขน

แตนสยทจตออกรสงตาง ๆ ดงกลาวมาขณะทจตสงบลงมจานวนนอย

มาก รอยละหาคนกทงยาก แตกตองมรายหนงจนไดทจะปรากฏเชนนน

ขนมา จงเปนความจาเปนทจะตองไดรบการแนะนาจากทานผมความร

เชยวชาญในทางนมากอน เวลาพระธดงคทานเลาผลของการภาวนาท

ปรากฏในลกษณะตาง ๆ กนถวายครอาจารย และเวลาอาจารยชแจงวธ

ปฏบตตอสงทรทเหนใหผมาศกษาไตถามฟง รสกวาซาบซงจบใจ

เพลดเพลนในการฟงไมอยากใหจบลงอยางงาย ๆ เวลาอธบาย ทานแยก

๑๐๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประเภทแหงนมตออกเปนตอน ๆ และอธบายวธปฏบตตอนมตนน ๆ อยาง

ละเอยดลออมากจนผฟงหายสงสยและราเรงในธรรมททานแสดงใหฟง

พรอมทงความมแกใจทจะบาเพญตนใหยง ๆ ขนไป แมรายทไมปรากฏเหน

นมตเกยวกบสงภายนอก แตกนาฟงไปอกทางหนง

เวลาทานเลาความสงบสขของใจทรวมลงสความสงบ ตลอดอบายวธท

ทานทาถวายอาจารย ผทยงไมสามารถถงขนทไดยนไดฟงในขณะนนกเกด

ศรทธาความเชอมนขนมา ทจะพยายามทาใหไดอยางนนบาง หรอยงกวานน

บาง ทงผทมจตเปนไปและผทกาลงตะเกยกตะกายตางกไดรบความปลาบ

ปลมปตในขณะฟง บางรายเวลาจตสงบลง ปรากฏวาไดไปเทยวบนสวรรค

ชมวมานชนตาง ๆ จนจวนสวาง ใจถงกลบสรางและรสกตวขนมากม บาง

รายลงไปเทยวปลงธรรมสงเวชกบพวกเสวยกรรมตาง ๆ กนในนรกกม บาง

รายทงขนไปเทยวบนสวรรคทงลงไปเทยวในนรก ดสภาพทงสองแหงซงม

ความแตกตางกนมาก คอพวกหนงรนเรงบนเทง แตอกพวกหนงคราครวญ

ดวยความทกขทรมาน ซงไมมกาหนดวาจะพนโทษไปไดเมอไรกม บางรายก

ตอนรบแขกคอพวกภตผและเทวดาทมาจากทตาง ๆ คอชนบนบาง รกข

เทพฯบาง

ขณะทจตสงบลง บางรายกเสวยความสงบสขทเกดจากสมาธประเภท

ตาง ๆ กนตามกาลงของตวบาง บางรายกพจารณาทางปญญาแยกธาตแยก

ขนธออกเปนแผนก และแยกใหสลายจากกนจนเปนคนละชนละสวน และ

ทาใหสลายลงสคตเดมของตนบาง บางรายกกาลงเรมฝกหดและกาลงลมลก

คลกคลาน เหมอนเดกกาลงฝกหดนงบางเดนบางตาง ๆ กน บางรายภาวนา

บงคบจตใหลงอยางใจหวงไมได เกดความนอยเนอตาใจรองไหบาง บาง

๑๐๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

รายไดยนทานสนทนาธรรมประเภทตาง ๆ ตามภมทตนร เหนกบอาจารย

เกดความปตและอศจรรยในธรรมนน ๆ แลวรองไหบาง

บางรายกไปเปนทพพนอนแชอยกบแกงไมรรสของแกงวาเปนอยางไร

และทาตวขวางหมอตมหมอแกงอย ซงเปนธรรมดา ของหลายอยางอย

ดวยกนยอมมทงดทงชวปะปนกนไปแตไหนแตไรมา ผมสตปญญากเลอก

เกบเอาเฉพาะทเหนวาดและเปนประโยชน กเปนสาระแกผรอบคอบนน

รายเชนนแมผเขยนเองกไมรบรองตว คงตองมสวนอยดวยจนได ทานผอาน

กรณาผานไป อยาไดสนใจ เพราะเรองเชนน แมในบานและในตวเราเองก

อาจมในบางครงบางคราว และอาจมอยทวไป

ทานมาอยอบรมสงสอนภาคอสานเทยวทสองนปรากฏวาหลายป แต

การจาพรรษาไมคอยซาทเกา ในปหลงพอออกพรรษาแลวกออกเทยวธดงค

ตามปาตามเขาไปแบบสคโต เหมอนนกทมเฉพาะปกกบหางบนไปเทยวหา

กนในทตาง ๆ ตามความสบาย บนไปจบตนไมและหากนบนตนไมใด บง

หรอหนองใด พออมแลวกบนไปอยางสบายหายหวง ไมคดวาไมตนนน

ผลไมนน เปอกตมนน บงนน หนองนนเปนของมน ผปฏบตธรรมไดแบบ

นกกเปนสขไปทางหนง ซงยากจะทาได เพราะมนษยเราเปนสตวหมสตว

พวก ชอบอยกนเปนหมเปนพวก และชอบตดถนฐานบานเรอน ผจะออกไป

โดดเดยวดงทานพระอาจารยมนปฏบตมาในบนตนและจวบบนปลาย คอ

เวลาทานอยเชยงใหม จงรสกฝนใจไมนอยเลย ขออภยถาเทยบกราวกบจง

สตวบกใสนาใสฝนฉะนน แตถาใจคนกบธรรมแลวกลบตรงขาม คอชอบไป

คนเดยว อยคนเดยว อรยาบถทงสเปนเรองของคน ๆ เดยว ใจดวงเดยว ไม

๑๐๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มอารมณเครองกอกวนยงเหยง นอกจากธรรมเปนอารมณอนพาใหสบาย

เทานน

ฉะนน ทานผมใจเปนเอการมณ คอ มธรรมเปนอารมณเพยงอยาง

เดยว จงเปนใจทแสนสบายและสวางไสว ไมมอะไรมาปกปดกาบงใหอบเฉา

เมามว เปนผอยตวเปลา ใจเปลาจากอารมณ ชมสนตสขดวยธรรมชาตทม

อยกบตวอยางสมบรณ ไมเกรงกลววาจะมการเปลยนแปลงและสนไปหมด

ไป เพราะเปนอกาลกธรรม คอธรรมทปราศจากกาลสถานท มอยกบใจท

ปราศจากสมมตเครองหลอก ลวง พระอาจารยมนทานดาเนนแบบสคโต ไป

เปนสข อยเปนสข นงเปนสข ยนเปนสข เดนเปนสข นอนเปนสข นาหม

คณะโดยสคโต แตบรรดาลกศษยทพยายามตามใหเปนไปตามความ

ประสงคทานรสกวามนอยในธรรมขนสง แตกยงนบวาเปนประโยชนแก

ประชาชนอยมาก

เวลาทานพาออกบณฑบาตเฉพาะองค ทานเองจะมเรองสตวชนดตาง

ๆ มาเปนอารมณคเคยงกบธรรมภายในใจ ใหแสดงออกทางวาจาพอผ

เดนทางตามหลงถดทานไดยนชดถอยชดคา อนเปนเชงสอนเราใหร วบาก

กรรมวา แมสตวเดยรจฉานกยงมและเสวยกรรมไปตามวบากของมน โดย

นาเรองของสตวนน ๆ ทเดนผานไป พบเหนเขาเทยวหากนอยตามรายทาง

มาแสดง เพอมใหประมาทเขาวาเปนสตวทเกดในกาเนดทตาทราม ความ

จรงเขาเพยงเสวยกรรมตามวาระทเวยนมาถงเทานน เชนเดยวกบมนษยเรา

เกดเสวยชาตเปนคน ซงมความสขบางทกขบางตามวาระของกรรมทอานวย

ในเวลาตาง ๆ กน

๑๐๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ฉะนน ททานพราเรองของสตวชนดตาง ๆ มไก สนข วว ควายเปนตน

เพราะความสงสารทเขาตองมาเปนอยางนนหนง เพราะความตระหนกใน

กรรมของสตววามตาง ๆ กนหนง เพราะทานและพวกเราทกาลงเปนมนษย

กมกรรมชนดหนงทพาใหมาเปนเชนน ซงลวนเคยผานกาเนดตาง ๆ มาจน

นบไมถวนหนง เพราะความวตกราพงกบสงทพาใหเปนภพเปนชาตประจา

มวลสตว วาเปนสงลกลบมาก ยากทจะร เหนไดแมมอยกบตวทวกน ถาไม

ฉลาดแกหรอถอดถอนออกไดกตองเปนภยอยราไป ไมมจดหมายปลายทาง

วาจะหลดพนไปไดในกาลและสถานทใด ๆ หนง

แทบทกครงทออกบณฑบาต ทานจะนาเรองสตวหรอเรองคนมาพราไป

ตามสายทางในลกษณะทกลาวมา ผสนใจพจารณาตามกเกดสตปญญา ได

อบายตาง ๆ จากทาน ผไมสนใจพจารณาตามกไมเกดประโยชน และยงอาจ

คดไปวาทานพดอะไรกบสตวกบมนษย ซงเขาเหลานนไมมทางทราบได

เพราะทานมไดพดเฉพาะหนาเขา ดงนกอาจมได

เวลาทานพกอยภาคอสานบางจงหวด ขณะทานแสดงธรรมอบรมพระ

ตอนดก ๆ หนอย ในบางคนซงเปนกรณพเศษ ทานยงสามารถทราบและ

มองเหนพวกรกขเทวดาทพากนมาแอบฟงทานอยหาง ๆ เพราะพวกเทพฯ

ทงเบองบนเบองลาง มความเคารพพระมาก ทานเลาวา เวลาพวกเทพฯ ชน

บนลงมาจากชนตาง ๆ มาฟงธรรมทานในยามดกสงด จะไมมาทางทมพระ

พกอย แตจะมาตามทางทวางจากพระและพรอมกนทาประทกษณสามรอบ

ขณะทมาถง แลวนงอยางเปนระเบยบเรยบรอย เสรจแลวหวหนากลาวคา

รายงานตวทพาพวกเทพฯ มาจากทนน ๆ ประสงคอยากฟงธรรมนน ๆ

ทานกเรมทกทายพอสมควร แลวเรมกาหนดจตเพอธรรมทสมควรจะแสดง

๑๐๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แกชาวเทพฯ จะผดขนมา จากนนกเรมแสดงใหชาวเทพฯ ฟงจนเปนทเขาใจ

จบแลวชาวเทพฯ พรอมกนสาธการสามครงเสยงลนโลกธาต สาหรบผมห

ทพยไดยนทวกน สวนหกระทะหหมอตมหมอแกงไมมทางทราบไดตลอดไป

พอจบการแสดงธรรมแลวชาวเทพฯ พรอมกนทาประทกษณสามรอบ

แลวลาทานกลบอยางมระเบยบสวยงาม ผดกบชาวมนษยเราอยมาก แมผ

เปนพระและผเปนอาจารย พวกชาวเทพฯกไมสามารถทาไดอยางสวยงาม

เหมอนเขา เพราะความหยาบความละเอยดแหงเครองมอคอกายตางกนกบ

เขามาก พอออกไปพนเขตวดหรอทพกแลว ชาวเทพฯ เหลานนพากนเหาะ

ลอยขนสอากาศเหมอนปยนนหรอสาลเหาะปลวขนบนอากาศฉะนน เวลาท

ชาวเทพฯ มากเชนกน พากนเหาะลอยมาลงนอกบรเวณทพก แลวเดนเขา

มาดวยความเคารพอยางมระเบยบสวยงามมากและมไดพดคยกนอกทก

ครกโครมเหมอนชาวมนษยเราเขาไปหาอาจารยทถอวาเปนทเคารพนบถอ

ทงนอาจเปนเพราะพวกเทพฯ เปนกายทพย จะพดอยางมนษยจงขดของ ขอ

นพวกเทพฯ ตองยอมแพมนษยทพดเสยงดงกวา มนษยจงไดเปรยบพวก

เทพฯตรงนเอง

พวกเทพฯ ขณะฟงเทศนมความสารวมดมาก ไมสายโนนสายน ไม

แสดงทฐมานะออกมาใหกระทบจตใจของผจะใหอรรถใหธรรม ตามปกต

กอนหนาพวกเทพฯ จะมาฟงเทศน ทานเคยทราบไวกอนเสมอ เชน เขาจะ

มาในราวทสดของสองยาม คอ ๖ ทม พอตกตอนเยนทานทราบไวกอนแลว

บางวนทานคดวาจะมการประชมพระตอนเยนกตองสงงดในคนวนนน พอ

ขนจากทางจงกรมแลวทานเรมเขาททาสมาธภาวนา พอจวนเวลาพวกเทพฯ

จะมาถง ทานเรมถอยจตออกมา รออยขนอปจารสมาธและสงกระแสจต

๑๐๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ออกไปด ถายงไมเหนมา ทานกเขาสมาธอก พกอยพอสมควรแลวถอยจต

ออกมาอก บางครงพวกเทพฯ มาถงกอนแลว บางครงกาลงหลงไหลเขามา

ในบรเวณทพก บางครงทานกรอคอยอยขนอปจารสมาธนานพอสมควร จง

เหนพวกเทพฯ มา

วนไหนททราบวาเขาจะมาดก ๆ หนอย ราวต ๑ ต ๒ หรอต ๓ กมหาง

ๆ วนเชนนนพอทาความเพยรจนถงเวลาพอสมควรแลวทานกพกผอนจาวด

ไปตนเอาตอนนนทเดยว แลวเตรยมตอนรบแขกตามเวลาทกาหนดไว พวก

เทพฯ ทมาฟงเทศนทานเวลาพกอยทางภาคอสานไมคอยมมาบอย ๆ และ

ไมมมากนก สวนรายทมาแอบฟงเทศนทานอยหาง ๆ ขณะททานกาลง

อบรมพระนน พอทราบทานกหยดการอบรมในเวลานนและสงพระใหเลก

ประชม สาหรบองคทานกรบเขาททาสมาธภาวนาเพอแสดงธรรมใหชาวเทพ

ฯ ฟงในลาดบตอไปจนจบ พอพวกเทพฯ กลบไปแลว ทานกพกจาวด

จนกวาถงเวลาอนควร กตนทาความเพยรตอไปตามปกตทเคยทามาเปน

ประจา การตอนรบชาวเทพฯ เปนกจของทานโดยเฉพาะไมใหคลาดเคลอน

เวลาไดเลย เพราะเขามาตามกาหนดเวลา คาสตยเขาถอเปนสาคญมาก แม

พระทาใหเคลอนโดยไมมความจาเปนเขากตาหนตเตยน พวกเทพฯ เคารพ

หวหนามาก คอยฟงคาสงและปฏบตตามดวยความสนใจ

พวกนไมวาจะมาจากชนบน หรอทเปนรกขเทพฯ มาจากทตาง ๆ ตอง

มหวหนาเปนผนาเสมอ การสนทนาระหวางพวกเทพฯ กบพระใชภาษาใจ

ภาษาเดยวเทานน ไมมหลายภาษาเหมอนมนษยและสตวชนดตาง ๆ กน

เนอหาของใจทคดขนเพอผตอบนนเปนคาถามของภาษาใจทแสดงออก

อยางเตมเมดเตมหนวย แลวผตอบเขาใจไดชดเชนเดยวกบเราถามกนเปน

๑๐๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประโยคดวยคาพดทางวาจา ประโยคทผตอบคดขนแตละประโยคแตละคา

เปนเนอหาของภาษาใจอยางเตมทแลว ผถามเขาใจไดชดเจนเชนเดยวกน

ภาษาของใจยงตรงตามความรสกทระบายออกทเดยว ไมตองแยกแยะหรอ

ขยายเนอความใหเดนชด เหมอนใชคาพดทางวาจาเปนเครองมอของใจอก

วาระหนง ซงบางประโยคความรสกทางใจกบคาพดทจะใชใหเหมาะสมไม

คอยตรงกน จงทาใหเสยความมงหมายอยบอย ๆ

ตราบใดทใชวาจาเปนสอแทนใจอย ความไมสะดวกยอมมอยตราบนน

แตกเปนเรองจาเปนทคนเราไมรภาษาใจของกนและกน จาตองใชวาจาเปน

เครองมอของใจอยตลอดไปอยางแยกไมออก ทง ๆ ทไมสจะตรงกบความ

มงหมายของใจเทาไรนก เพราะโลกหากพานยมใชกนมาอยางน ไมม

ทางแกไขใหเปนอยางอนซงดยงกวานได นอกจากจะรภาษาใจกนเทานน สง

ลลบกกลบเปดเผยและยตกนไปเอง ทานพระอาจารยมนทานเชยวชาญทาง

นมาก เครองมอทานกมพรอมในการฝกอบรมคนใหเปนคนด สวนพวกเรา

แมแตจะคดขนมาใชเฉพาะตว ยงตองเทยวหาหยบยมจากผอน คอเทยว

ศกษาอบรมจากครอาจารยในทตาง ๆ อยเปนประจา แมเชนนนกยงหลดไม

หลดมอไปได รกษาไวไมอย คอฟงจากทานแลวกหลงลมไปแทบไมมอะไร

เหลอตดตว แตสงทไมดอนมอยดงเดม คอความผดพลาดขาดสตปญญา

ความระลกร ไตรตรอง ไมยอมหลงลมและตกไป คงยงสมบรณอยตลอดไป

ฉะนน จงมแตความผดหวง คอนงอยกผดหวง เดนไปกผดหวง ยนอยก

ผดหวง นอนอยกผดหวง อะไร ๆ มแตความผดหวง เพราะขาดคณธรรม

ดงกลาวทจะทาใหมหวงในสงทพงใจทงหลาย

๑๐๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปฏปทาเครองดาเนนและการอบรมสงสอน ทานพระอาจารยมนรสกวา

ราบรนสมาเสมอ ไมคอยมเรองกระเทอนฝง ดงทเคยปรากฏมา ทานไปท

ไหนชมเยนราบเรยบในทนน พระเณรมความเคารพเลอมใสศรทธา ญาต

โยมพอทราบขาววาทานไปทไหนตางมความยมแยมแจมใส พากนหลงไหล

ไปกราบไหวบชาดวยความเคารพเลอมใสอยางฝงจตฝงใจ ไมมเวลาจดจาง

ตลอดมา ดงชาวบานถาททาแขก ฝงแมนาโขงแหงประเทศลาว ซงเปน

หมบานททานพระอาจารยมน พระอาจารยเสารเคยไปพก กอนหนาททาน

ไปเลกนอย ชาวบานนนเกดโรคฝดาษกนเกอบทงบาน พอเหนทานไป เขาด

อกดใจกนมากแทบตวลอย พรอมกนวงออกมาตอนรบและวงวอนขอให

ทานเปนทพง ทานกใหเขาพากนมารบพระไตรสรณคมน คอ ถอพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ เปนสรณะแทนถอผ เพราะแตกอนเขาพากนนบถอผกน

ทงบาน ทานแนะนาวธปฏบตใหเขา เชน ตอนเชาตอนเยนเวลาจะหลบนอน

ใหพากนไหวพระสวดมนตกอน และใหพากนทาวตรสวดมนตทก ๆ เชาเยน

เขากทาตาม สวนทานเองกทาพธอะไร ๆ อนเปนการภายในชวยเขา

เปนทนาประหลาดและอศจรรยทนตาเหน คนทลมตายกนวนละหลาย

ๆ ศพเรอยมาเพราะโรคนน กลบไมมใครตายอกเลยนบแตวนนนเปนตนมา

แมทกาลงเปนกนอยกกลบหายไปอยางรวดเรว และไมมการกาเรบอกตอไป

ราวกบปาฏหารย ชาวบานเกดความอศจรรย ไมเคยเหนและไมคาดฝนวาจะ

เปนไดถงเพยงน ยงเกดความเชอเลอมใสกนทงบาน ตลอดลกหลานตดตอ

สบเนองกนมากระทงทกวนน แมพระทเปนสมภารองคปจจบนประจา

หมบานนน กเกดศรทธาเคารพเลอมใสทานพระอาจารยทงสองมากมาจน

บดน พดถงทานพระอาจารยทงสองทไรตองยกมอไหวกอน แลวคอยพด

๑๐๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เรองของทานพระอาจารยทงสองตอไป ทเปนทงนกเพราะอานาจธรรมในใจ

ทานแผกระจายออกไปใหเปนความสขเยนใจแกโลก

ทานเลาวา ทานแผเมตตาใหญในรอบ ๒๔ ชวโมงตอ ๓ ครง คอ เวลา

กลางวนตอนบายขณะนงภาวนาหนงครง ตอนกอนนอนหนงครง ตอนตน

นอนหนงครง สวนการแผเมตตาปลกยอยประจานสยนน มไดนบอานวาวน

หนงกสบครง ทานแผเมตตาใหญ ทานวากาหนดจตใหดารงตวอยเฉพาะ

แลวกาหนดกระแสใจใหแผซานออกไปทวโลกธาตเบองบนเบองลาง ทวทก

ทศทกทางไมมวางเวน ปรากฏวาจตในขณะนนมอานาจแผรศมและแสง

สวางออกไปทวพภพ ไมมทสนสด และไมมอะไรมาปดบงไดเลย ยงกวาแสง

พระอาทตยกรอยกพนดวงเปนไหน ๆ และไมมอะไรจะทรงแสงสวางเสมอ

ดวยใจทไดชาระอยางเตมภมแลว คณสมบตซงแสดงออกจากจตทบรสทธ

สนเชงแลว ยอมทาใหโลกสวางและมความรมเยนอยางอศจรรยทบอกไมถก

เพราะไมมพษสงแมนอยเจอปนอย มแตคณธรรมคอความเยนลวน ๆ ดารง

อยในดวงใจ ทานผมเมตตาจตและมใจบรสทธสะอาดไปอย ณ ทใด มนษย

เทวดาอารกษยอมเคารพเลอมใส ตลอดสตวเดยรจฉานกไมระเวยงระวงวา

จะเปนภยตอเขา เพราะจตทานออนนมไปทงดวงดวยเมตตาทมอยประจา

ตลอดเวลา ไมนยมกาลสถานท บคคล และกาเนดสงตา เหมอนฝนตกลงส

พนพภพ ไมนยมวาสถานทสงตาประการใดฉะนน

คราวทานกลบจากอบลฯ ทแรกทานมาจาพรรษาทบานหนองลาด

อาเภอวารชภม จงหวดสกลนคร มพระเณรตดตามมาศกษาปฏบตดวยเปน

จานวนมากมาย ประชาชนหญงชายพากนตนเตนมาก ประหนงทานผมบญ

มาเกด แตมไดตนเตนแบบมงคลตนขาว หากแตตนเตนเพอละชวทาด ละ

๑๐๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

การนบถอผไหวเจา กราบพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆแทนเทานน พอ

ออกพรรษาแลว ทานออกเทยวธดงคไปเรอย ๆ มาทางจงหวดอดรธาน ไป

อาเภอหนองบวลาภบาง อาเภอบานผอและจาพรรษาทบานคอบาง ไป

อาเภอทาบอจาพรรษาทนนในเขตจงหวดหนองคายบาง พกอยสองจงหวดน

นานพอควร สถานทททานพกบาเพญโดยมากมแตปาแตเขาดงกลาวแลว

หมบานกมอยหาง ๆ กน ในสมยโนนไมแออดดวยผคนและบานเรอน

เหมอนสมยน การอบรมสงสอนกงาย ปากเปนปาจรง ๆ เตมไปดวยหมไม

ใหญ ๆ สง ไมมใครทาลาย สตวปากชกชม

พอตกกลางคนไดยนแตเสยงสตวชนดตาง ๆ รองไปตามภาษาของเขา

ฟงแลวทาใหเพลดเพลนไปตามดวยความเมตตาและสนทสนม เพราะเสยง

สตวไมคอยเปนขาศกตอการบาเพญสมณธรรม ผดกบเสยงมนษยอยมาก

ทานวา ทงนอาจเปนเพราะเราไมเขาใจความหมายของเสยงกเปนได สวน

เสยงมนษยไมวาจะพดสนทนากนธรรมดา ไมวาจะขบลาทาเพลงกน ไมวาจะ

ทะเลาะววาทกน ไมวาจะแสดงความสนกรนเรงกน เพยงแตเรมแสดงออกก

เรมเขาใจความหมายไปตามทก ๆ คาและทก ๆ ระยะ จงทาใหไมคอย

สะดวกนกในเวลามเสยงคนมากระทบขณะทาสมาธภาวนา ยงเปนเสยง อต

ถ สทโท ดวยแลว กยงเพมความทมแทงมากขน ถาสมาธไมดพอ มหวง

ลมละลายไดอยางงายดาย

แตตองขออภยจากทานเจาของเสยงนมาก ๆ ทเขยนนมไดมงเพอจะ

ตาหนทานผเปนเจาของเสยงแตอยางใด แตเขยนไปตามความไมเปนทาของ

นกภาวนาตางหาก เพอจะไดสตฮดสบาง พอมทางเอาตวรอดได ไมหมอบ

ยอมแพราบอยทาเดยว ททานชอบพกอยในปาในเขาอาจมสวนเกยวของกบ

๑๑๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เรองทานองนอยบาง เพอหลบภยและเพอบาเพญคณงามความดใหยง ๆ

ขนไปไมลาถอย จนถงทสดอนเปนจดหมายปลายทางของผประพฤต

พรหมจรรยเพอธรรมขนนน ทานพระอาจารยมนทานชอบอยในปาในเขา

ตลอดมาจนถงวนมรณภาพ จงไดธรรมอนเปนขวญใจมาฝากพวกเราอยาง

ภมใจ

ทานเลาวา เวลาทานกาลงบาเพญ ถาเปนโรคกเปนประเภทชวตไมยง

เหลอคางโลกใหใคร ๆ ไดเหนตอไป เพราะมแตการฝกทรมานทงกายทงใจ

ตลอดไป ไมมวนจะไดลมตาอาปากพดอยางสนกรนเรงเหมอนทานผอนบาง

เลย เพราะกเลสกบใจมนไวตอการตดพนกนจนมองไมทน เผลอตวบาง

ไมไดเลย เปนไดเรองทนท แตพอมนตดพนใจไดแลว แกหรอถอนไมยอม

ออกอยางงาย ๆ มแตจะพนใหแนนเขาทกท อนนแลทจะทาใหเผลอตว

ไมได ตองจองตองมองตองคอยจองจาทาโทษมนอยเสมอ ไมยอมใหมกาลง

ขนมาได เดยวมนมดเราเขาอกมหวงจอดจมแน ทาถงขนาดนนจงพอม

ความสขและลมตาไดบางเทานน พอมกาลงใจบางและไดรบความสะดวก

กายสบายใจกไดวกมาสงสอนหมเพอน ตอจากนนหมเพอนทงพระทงเณร

ทงฆราวาสไมทราบมาจากไหน ทางนนกมา ทางนกมา มาไมหยด และมาทก

ทศทกทาง บางครงจนไมมทพกเพยงพอกน เพราะมามากตอมาก ทงนา

สงสาร ทงนาเหนใจทานวา

บางครงกทาใหวตกกบผอนเกยวกบความปลอดภย ซงมผหญงและช

นงขาวไปเยยม เชน คราวพกอยในถาบานนาหม นายง อาเภอบานผอ

จงหวดอดรธาน สมยนนคนมนอยและสตวเสอกชกชมมาก ถาและบรเวณท

ทานพกอย เสอโครงใหญ ซงมอยหลายตวในแถวนนเคยเขามาบรเวณนน

๑๑๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เสมอ ไมเปนทไวใจในชวตของผไปเยยมทานและคางคนทนน เวลาเขาไป

เยยม ทานตองสงใหชาวบานหาไมมาทาหางสง ๆ จนพนจากปากเสอทจะ

กระโดดขนไปถงทคนทหลบนอนอยบนหางนน เวลาคาคนทานหามไมใหลง

มาพนดนกลวเสอจะโดดคาบเอาไปกน แมปวดหนกปวดเบากใหเตรยมหา

ภาชนะขนไปไวขางบนดวย เพอสะดวกแกการขบถายในเวลาคาคน เพราะ

แถวนนเสอชมมากและดรายดวย ผทไปเยยม ทานไมใหพกอยหลายวน

ตองรบพากนกลบ เสอแถบนนไมคอยกลวคนนก ยงเปนผหญงดวยแลวมน

ยงไมกลวเอาเลย หากพอทาอนตรายไดมนอาจทา แมชาวบานกพด

เหมอนกนวา เสอพวกนไมคอยจะกลวคนนก

บางครงเวลากลางคน ทานกาลงเดนจงกรมอย โดยจดเทยนไขใสโคม

ไฟแขวนไวททางจงกรม ยงเหนเสอโครงใหญเดนตามหลงฝงควาย ทพากน

เดนผานมาทพกทานอยางองอาจ ไมกลวทานซงกาลงเดนจงกรมอยบางเลย

ฝงควายทถกเสอรบกวนมาก ตองพากนกลบเขาบาน เสอยงกลาเดน

ตามหลงฝงควายมาไดตอหนาตอตาพระซงกเปนคนผหนงทนน พระทไป

ศกษาอบรมกบทานตองเปนพระทเตรยมพรอมทกอยางแลว ทงความสละ

เปนสละตายตอการประกอบความพากเพยรในสถานทตาง ๆ ซงไมเปนท

แนใจและอาจมภยรอบดาน ทงสละทฐมานะ ความถอตววามราคาคางวด

ซงอวดรอวดฉลาดอยภายใน และสละทฐมานะตอหมตอคณะ ประหนงเปน

อวยวะอนเดยวกน จตใจถงจะมความสงบสข การประกอบความเพยรกม

เกดสมาธไดเรว ไมมนวรณมาขดขวางถวงใจ

ในทถกบงคบใหอยในวงจากด เชน สถานทกลว ๆ อาหารมนอย

ฝดเคองดวยปจจย สตกากบใจไมลดละ คดอานเรองอะไรมสตคอยสะกด

๑๑๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บงคบอยเสมอ ยอมเขาสความสงบไดเรวกวาเทาทควรจะเปน เพราะขาง

นอกกมภย ขางในกมสตคอยบงคบขเขญ จตซงเปรยบเหมอนนกโทษกยอม

ตวไมคกคะนอง นอกจากนน ยงมอาจารยคอยใสปญหาเวลาจตคดออกนอก

ลนอกทางอกดวย จตซงถกบงคบดวยเครองทรมานอยตลอดเวลาทงขาง

นอกขางใน ยอมกลายเปนจตทดขนไดอยางไมคาดฝน คอ กลางคนซงเปน

เวลากลว ๆ เจาของกบงคบใหออกเดนจงกรมแขงกบความกลว ทางไหนจะ

แพจะชนะ ถาความกลวแพ ใจกเกดความอาจหาญขนมาและรวมสงบลงได

ถาใจแพสงทแสดงขนมาในเวลานนกคอความกลวอยางหนกนนเอง ฤทธ

ของความกลวคอ ทงหนาวทงรอน ทงปวดหนกปวดเบา ทงเหมอนจะเปนไข

หายใจไมสะดวกแบบคนจะตายเราด ๆ นเอง

เครองสงเสรมความกลวคอเสยงเสอกระหม ๆ อยตามชายเขาบาง

ไหลเขาบาง หลงเขาบาง พนราบบาง จะกระหมอยทไหนทศใดกตาม ใจจะ

ไมคานงทศทางเลย แตจะคานงอยางเดยววาเสอจะตรงมากนพระองคเดยว

ทกาลงเดนจงกรมดวยความกลวตวสนไมเปนทาอยนเทานน แผนดนกวาง

ใหญขนาดไหน ไมไดนกวาเสอเปนสตวมเทาจะเทยวไปทอน ๆ แตคดอยาง

เดยววาเสอจะตรงมาททมบรเวณแคบ ๆ เลก ๆ นดเดยว ซงพระขขลาด

กาลงเดนวนวายอยดวยความกลวนแหงเดยว การภาวนาไมทราบวาไปถง

ไหนมไดคดคานงเพราะลมไปหมด ทจดจอทสดกคอ คาบรกรรมโดยไม

รสกตว วาไดบรกรรมวา เสอจะมาทน เสอจะมาทน อยางเดยวเทานน จตก

ยงกาเรบดวยความกลวเพราะการสงเสรมดวยคาบรกรรมแบบโลกแตก

ธรรมกเตรยมจะแตกหากบงเอญเสอเกดหลงปาเดนเปะปะมาทนนจรง ๆ

๑๑๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ลกษณะนอยางนอยกยนตวแขงไมมสต มากกวานนเปนอะไรไปเลยไมม

ทางแกไข

นคอการตงจตไวผดธรรม ผลจะแสดงความเสยหายขนมาตามขนาดท

ผนนพาใหเปนไป ทางทถกททานสอนใหตงหลกใจไวกบธรรม จะเปนมรณส

สตหรอธรรมบทใดบทหนงในขณะนน ไมใหสงจตปรงออกไปนาเอา

อารมณทเปนภยเขามาหลอกตวเอง เปนกบตายกตงจตไวกบธรรมทเคย

บรกรรมอยเทานน จตเมอมธรรมเปนเครองยดจะไมเสยหลก และจะตงตว

ไดในขณะททงกลว ๆ นนแล จะกลายเปนจตทอาจหาญขนมาในขณะนน

อยางอศจรรยทบอกไมถก

ทานพระอาจารยมนทานสอนใหตงหลกดวยความเสยสละทกสงบรรดา

มอยกบตว คอ รางกาย จตใจ แตมใหสละธรรมทตนปฏบตหรอบรกรรมอย

ในขณะนน จะเปนอะไรกปลอยใหเปนไปตามคตธรรมดา เกดแลวตองตาย

จะเปนคนขวางโลกไมยอมตายไมได ผดคตธรรมดา ไมมความจรงใด ๆ มา

ชมเชยคนผมความคดขวางโลกเชนนน ทานสอนใหเดดเดยวอาจหาญ ไมให

สะทกสะทานตอความตาย เกยวกบสถานททจะไปบาเพญเพอหาความดใส

ตว ดงหนาปารกชฏมสตวเสอชมเทาไรยงสอนใหไปอย โดยใหเหตผลวา ท

นนแลจะไดกาลงใจทางสมาธปญญา เสอจะไดชวยใหธรรมเกดในใจไดบาง

เพราะคนเราเมอไมกลวพระพทธเจา ไมเชอพระพทธเจา แตกลวเสอและ

เชอเสอวาเปนสตวดรายจะมาคาบเอาไปเปนอาหาร และชวยไลตะลอมจต

เขาสธรรมใหกยงด จะไดกลวและตงใจภาวนาจนเหนธรรม เมอเหนธรรม

แลวกเชอพระพทธเจาและเชอพระธรรมไปเอง เมอเขาสทคบขนแลวจตไม

เคยเปนสมาธกจะเปน ไมเคยเปนปญญากจะเปนในทเชนนนแล

๑๑๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ใจไมมอะไรบงคบบาง มนข เกยจและตงหนาสงสมแตกเลสพอกพนใจ

แทบจะหาบหามไปไมไหว ไปใหเสอชวยหาบขนกเลสตวข เกยจ ตว

เพลดเพลนจนลมตวลมตายออกเสยบาง จะไดหายเมาและเบาลง ยนเดนนง

นอนจะไมพะรงพะรงไปดวยกเลสประเภทไมเคยลงจากบนบา คอหวใจคน

ทใดกเลสกลวทานสอนใหไปทนน แตททกเลสไมกลวอยาไปเดยวเกดเรอง

ไมไดความแปลกและอศจรรยอะไรเลย นอกจากกเลสจะพาสรางความฉบ

หายใสตวจนมองไมเหนบญบาปเทานน ไมมอะไรนาชมเชย ทานใหความ

มนใจแกนกปฏบตวา สถานททไมมสงบงคบบาง ทาความเพยรไมด จตลงส

ความสงบไดยาก แตสถานททเตมไปดวยความระเวยงระวงภย ทาความ

เพยรไดผลด ใจกไมคอยปราศจากสต ซงเปนทางเดนของความเพยรอยใน

ตวอยแลว ผหวงความพนทกขโดยชอบจงไมควรกลวความตายในท ๆ นา

กลว มในปาในเขาทเขาใจวาเปนสถานทนากลว เปนตน

เวลาเขาสทคบขนจรง ๆ ขอใหใจอยกบธรรม ไมสงออกนอกกาย

นอกใจ ซงเปนทสถตอยของธรรม ความปลอดภยและกาลงใจทกดานทจะ

พงไดในเวลานน จะเปนสงทยอมรบกนไปในตว อยางไรกไมตายถาไมถง

กาลตามกรรมนยม แทนทจะตายดงความคาดหมายทดนเดาไว ทานเคยวา

ทานไดกาลงใจในทเชนนนแทบทงนน จงชอบสงสอนหมเพอนใหมใจมงมน

ตอธรรมในทคบขน จะสมหวงในไมชาเลย แทนทจะทาไปแบบเสยงวาสนา

บารมอนเปนเรองเหลวไหลหลอกลวงตนมากกวาจะเปนความจรง เพราะ

ความคดเชนนน สวนมากมกจะออกมาจากความออนแอทอถอย จงมกเปน

ความคดทกดถวงลวงใจมากกวาจะชวยเสรมใหด และเพมพน

กาลงสตปญญาใหยง ๆ ขน ธรรมทใหความมนใจแกนกปฏบตเพอถอเปน

๑๑๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หลกประกนชวตและความเพยร คอ พงหวงพงเปนและพงตายตอธรรมจรง

ๆ อยาฟนเฟอนหวนไหวโดยประการทงปวงหนง พงเปนผกลาตายดวย

ความเพยรในททตนเหนวานากลวนน ๆ หนง

เมอเขาทจาเปนและคบขนเทาไร พงเปนผมสตกากบใจใหมนในธรรม

มคาบรกรรมเปนตน ใหกลมกลนกนทกระยะ อยาปลอยวาง แมชางเสอง

เปนตน จะมาทาลาย ถาจตสละเพอธรรมจรงอยแลว สงเหลานนจะไมกลา

เขาถงตว มหนาเรายงจะกลาเดนเขาไปหามนดวยความองอาจกลาหาญ ไม

กลวตาย แทนทมนจะทาอนตรายเรา แตใจเรากลบจะเปนมตรอยางลกลบ

อยภายในกบมนอกดวย โดยไมเปนอนตรายหนง ใจเรามธรรมประจาแตใจ

สตวไมมธรรม ใจเราตองมอานาจเหนอกวาสตวเปนไหน ๆ แมสตวจะไม

ทราบไดวามธรรม แตสงททาใหสตวไมกลาอาจเออมมอยกบใจเราอยาง

ลกลบ นนแลคอธรรมเครองปองกน หรอธรรมเครองทรงอานาจใหสตวใจ

ออนไมกลาทาอะไรไดหนง อานาจของจตเปนอานาจทลกลบและรอย

เฉพาะตว แตผอนทราบไดยากหากไมมญาณภายในหนง

ฉะนน ธรรมแมจะเรยนและประกาศสอนกนทวโลก กยงเปนธรรมชาต

ทลกลบอยนนเอง ถาใจยงเขาไมถงธรรมชาตเปนขน ๆ ทควรจะเปดเผยกบ

ใจเปนระยะ ๆ ไป เมอเขาถงกนจรง ๆ แลว ปญหาระหวางใจกบธรรมก

สนสดลงเอง เพราะใจกบธรรมมความละเอยดสขมและลลบพอ ๆ กน เมอ

ถงขนนแลว แมจะพดวาใจคอธรรมและธรรมคอใจกไมผด และไมมอะไรมา

ขดแยงถากเลสตวเคยขดแยงสนไปไมมเหลอแลว เทาทใจกลายเปน

เครองมอของกเลสตณหาจนมองหาคณคาไมเจอนน กเพราะใจถกสง

ดงกลาวคละเคลากลมรมจนเปนอนหนงอนเดยวกน จงดเหมอนไมมคณคา

๑๑๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อะไรแฝงอยเลยในระยะนน ถาปลอยใหเปนทานองนนเรอยไป ไมสนใจ

รกษาและชาระแกไข ใจกไมมคณคา ธรรมกไมมราคาสาหรบตน แมจะตาย

แลวเกด และเกดแลวตายสกกรอยกพนครง กเปนทานองเขาเปลยนชด

เสอผาซงลวนเปนชดทสกปรกดวยกน จะเปลยนวนละกครงกคอผสกปรก

นาเกลยดอยนนเอง

ผดกบผเปลยนชดเสอผาทสกปรกออก แลวสวมใสเสอผาทสะอาด

แทนเปนไหน ๆ ฉะนน การเปลยนชดดชวสาหรบใจ จงเปนปญหาสาคญ

ของแตละคนจะพจารณาและรบผดชอบตวเองในทางใด ไมมใครจะมา

รบภาระแทนได ไมตองเปนกงวลอกตอไป แตเรองตวเองนเปนเรองใหญโต

ของแตละคน ซงรอยกบตวทงปจจบนและอนาคต วาตองเปนผรบผดชอบ

ตวเองตลอดไป ไมมกาหนดกาล นอกจากผใหการบารงรกษาจนถงท

ปลอดภยโดยสมบรณแลวเทานน ดงพระพทธเจาและพระสาวกทานเปน

ตวอยาง นนชอวาเปนผหมดภาระโดยประการทงปวงอยางสมบรณ ผ

เชนนนแลทโลกกลาวอางเปนสรณะเพอหวงฝากเปนฝากตายในชวตตลอด

มา แมผตกอยในลกษณะแหงความไมด แตยงพอร บญรบาปอยบาง กยง

กลาวอาง พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ วาเปนสรณะอยางไมหยดปาก

กระดากใจ ยงระลกถงพอใหพระองคทรงเปนหวงและราคาญในความไมด

ของเขาอยนนเอง เชนเดยวกบลก ๆ ทงทเปนลกทดและลกทเลวบนถงผ

บงเกดเกลาวาเปนพอเปนแมของตนฉะนน

ทานพระอาจารยมนทานฝกอบรมพระเณรเพอเหนผลประจกษในการ

บาเพญ ทานมอบายปลกปลอบดวยวธตาง ๆ ดงกลาวมา ผตงใจปฏบตตาม

ทานดวยความเคารพเทดทนจรง ๆ ยอมไดรบคณธรรมเปนการถายทอดขอ

๑๑๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วตรวธดาเนนจากทานมาอยางพอใจ ตลอดความรความฉลาดภายในใจเปน

ทนาเลอมใส และนามาสงสอนลกศษยสบทอดกนมาพอเหนเปนสกขพยาน

วา ศาสนายงทรงมรรคทรงผลประจกษใจของผปฏบตตลอดมาไมขาดสญ

ถาพดตามความเปนมาและการอบรมสงสอนของทานพระอาจารยมนแลว

ควรเรยกไดอยางถนดใจวา “ปฏปทาอดอยาก” คอทอยกอดอยาก ทอาศยก

ฝดเคอง ปจจยเครองอาศย โดยมากดาเนนไปแบบขาด ๆ เขน ๆ ทงทสง

เหลานนมอย ความเปนอยหลบนอนทลวนอยในสภาพอนจจงนน

ถาผเคยอยดวยความสนกรนเรงและสมบรณไปเจอเขา อาจเกดความ

สลดสงเวชใจในความเปนอยของทานเหลานนอยางยากจะปลงตกได เพราะ

ไมมอะไรจะเปนทเจรญตาเจรญใจสาหรบโลกผไมเคยตอสภาพเชนนน จง

เปนทนาทเรศเอานกหนา แตทานเองแมจะเปนอยในลกษณะของนกโทษใน

เรอนจา แตกเปนความสมครใจและอยไดดวยธรรม เปนอยหลบนอนดวย

ธรรม ลาบากลาบนทนทกขดวยธรรม ทรมานตนเพอธรรม อะไร ๆ ใน

สายตาทเหนวาเปนการทรมานของผไมเคยพบเคยเหน จงเปนเรองความ

สะดวกกายสบายใจสาหรบทานผมปฏปทาในทางนน ดงนน จงควรใหนาม

วา “ปฏปทาอดอยาก” เพราะอยดวยความตงใจทรมานอดอยาก ฝนกายฝน

ใจจรง ๆ คอ อยกฝน ไปกฝน นงกฝน ยนกฝน นอนกฝน เดนจงกรมกฝน

นงสมาธกฝน ในอรยาบถทงสเปนทาฝนกายฝนใจทงนน ไมยอมใหอยตาม

อธยาศยใจชอบเลย

บางครงยงตองทนอดทนหว ไมฉนจงหนไปหลายวน เพอเรงความ

เพยรทางใจ ขณะทไมฉนนนเปนเวลาทาความเพยรตลอดสาย ไมมการ

ลดหยอนผอนตววาหวโหย แมจะทกขกทราบวาทกขในเวลานน แตกทราบ

๑๑๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วาตนทนอดทนหวเพอความเพยร เพราะผปฏบตบางรายจรตนสยชอบทาง

อดอาหาร ถาฉนไปทกวนรางกายสมบรณความเพยรทางใจไมกาวหนา ใจ

อบเฉา ไมสวางไสว ไมองอาจกลาหาญ กจาตองหาทางแกไข โดยมการผอน

และอดอาหารบาง อดระยะสนบาง ระยะยาวบาง พรอมกบความสงเกต

ตวเองวา อยางไหนมผลมากนอยตางกนอยางไรบาง เมอทราบนสยของตน

วาถกกบวธใดกเรงรบในวธนน รายทถกจรตกบการอดหลายวนกจาตอง

ยอมรบตามนสยของตน และพยายามทาตามแบบนนเรอยไป แมจะลาบาก

บางกยอมทนเอา เพราะอยากด อยากร อยากฉลาด อยากหลดพนจากทกข

ผทจรตนสยถกกบการอดในระยะยาวยอมทราบไดในขณะทกาลงทากา

รอดอย คออดไปหลายวนเทาไร ใจยงเดนดวงและอาจหาญตออารมณทเคย

เปนขาศก ใจมความคลองแคลวแกลวกลาตอหนาทของตนมากขน นง

สมาธภาวนาลมมดลมสวาง เพราะความเพลนกบธรรม ขณะใจสมผส

สมพนธกบธรรมยอมไมสนใจตอความหวโหยและกาลเวลา มแตความรน

เรงในธรรมทงหลายอนเปนสมบตทควรไดควรถงในเวลานน จงรบตกตวง

ใหทนกบเวลาทกเลสความเกยจครานออนแอ ความไมอดทน เปนตน กาลง

นอนหลบอย พอจะสามารถแอบปนขนบนหลงหรอบนคอมนบางกใหไดขน

ในเวลานน ๆ หากรง ๆ รอ ๆ หาฤกษงามยามดพรงนมะรนอย เวลามนตน

ขนมาแลวจะลาบาก ดไมดอาจสมนไมไดและกลายเปนชางใหมนโดดขนบน

คอ แลวเอาขอสบลงบนศรษะคอหวใจ แลวตองยอมแพมนอยางราบ

เพราะใจเราเคยเปนชางใหกเลสเปนนายควาญบงคบมานานแสนนาน

แลว ความรสกกลวทเคยฝงใจมานานนนแลพาใหขยาด ๆ ไมกลาตอสกบ

มนอยางเตมฝมอได ทางดานธรรมทานวากเลสกบธรรมเปนคอรกน แตทาง

๑๑๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

โลกเหนวากเลสกบใจเปนคมตรในลกษณะบอยกลางเรอนอยางแยกกนไม

ออก ฉะนน ผมความเหนไปตามธรรมจงตองพยายามตอสกบสงทตนเหนวา

เปนขาศก เพอเอาตวรอดและครองตวอยางอสระ ไมตองขนกบกเลสเปนผ

คอยกระซบสงการ แตผเหนตามกเลสกตองคอยพะเนาพะนอเอาอกเอาใจ

ทมนแนะนาหรอสงการออกมาอยางไรตองยอมปฏบตตามทกอยางไมขดขน

มนได

สวนผลทไดรบจากมนนน เจาตวกทราบวามความกระเทอนตอจตใจ

เพยงใด แมผอนกยอมทราบไดจากการระบายออกของผเปนเจาทกข เพราะ

ความกระทบกระเทอนทางจตใจทถกกเลสกลนแกลงและทรมานโดยวธตาง

ๆ ไมมประมาณ โทษทงนแลทาใหผมความรกตวสงวนใจตองมมานะตอส

ดวยความเพยรทกดานอยางไมอาลยเสยดายชวต ถงจะอดกยอมอด ทกขก

ยอมทกข แมตายกยอมพลชพเพอยอมบชาพระศาสนาไปเลย ไมมการแบง

รบแบงสไวเพอกเลสไดหวงมสวนดวย จะไดใจ

ททานพระอาจารยมนเทศนปลกใจพระเณร ใหมความอาจหาญราเรง

ตอความเพยรเพอยกตนใหพนทกขเครองกดถวงจตใจ กเพราะทานได

พจารณาทดสอบเรองของกเลสกบธรรมมาอยางละเอยดถถวนจนเหนผล

ประจกษใจแลว จงไดกลบมาภาคอสานและทาการสงสอนอยางเตมภมแหง

ธรรมททานร เหนมาเปนคราว ๆ ในสมยนน

ธรรมททานสงสอนอยางอาจหาญและออกหนาออกตาแกบรรดาศษย

อยเสมอ ไดแก พลธรรม ๕ คอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา โดยให

เหตผลวา ผไมเหนหางจากธรรมเหลาน ไปอยทไหนกไมขาดทนและลมจม

เปนผมหวงความเจรญกาวหนาไปโดยลาดบ ธรรมทง ๕ ขอน ทานแยก

๑๒๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ความหมายมาใชสาหรบทานเองเปนขอ ๆ ซงโดยมากเปนไปในทางปลกใจ

ใหอาจหาญ มใจความวา ศรทธา เชอศาสนธรรมทพระองคประทานไวเพอ

โลก เราผหนงในจานวนของคนในโลก ซงอยในขายทควรไดรบแสงสวาง

แหงธรรมจากขอปฏบตททาจรงแนนอนไมเปนอน และเชอวาเกดแลวตอง

ตาย แตจะชาหรอเรวไมสาคญ ทสาคญอยตรงทวาเราจะตายแบบผแพกเลส

วฏฏ กรรมวฏฏ วปากวฏฏ หรอจะเปนผชนะวฏวนสามนกอนจะตาย คาวา

แพไมเปนสงพงปรารถนา แมแตเดกเลนกฬากนตางฝายเขายงหวงชนะกน

เราจงควรสะดดใจ และไมควรทาตวใหเปนผแพ ถาเปนผแพกตองทนอย

อยางผแพ

ทก ๆ อาการของผแพตองเปนการกระเทอนใจอยางมาก และระทม

ทกขจนหาทางออกไมได ขณะทจตจะคดหาทางออกของผแพมอยทางเดยว

คอ “ตายเสยดกวา” ซงตายไปแบบทวาดกวาน กตองเปนการตายของผแพ

ตอขาศกอยนนเอง อนเปนทางกอบโกยโรยทกขใสตวเองจนไมมทปลงวาง

จงไมมอะไรดเลยสาหรบผแพทกประตแลว ถาจะตายแบบผชนะดง

พระพทธเจาและพระสาวกทาน กตองเชอแบบทาน ทาแบบทาน เพยรและ

อดทนแบบทาน มสตรกษาใจ รกษาตว รกษากรยาทแสดงออกทกอาการ

แบบทาน ทาใจใหมนคงตอหนาทของตน อยาโยกเยกคลอนแคลนแบบคน

จวนตวไมมสตเปนหลกยด แตจงทาใจใหมนคงตอเหตททาเพอผลอนพง

พอใจจะไดมทางเกดขนได อนเปนแบบททานพาดาเนน

ศาสนาคอคาสงสอนของทานผฉลาด ทานสอนคนเพอใหเกดความ

ฉลาดทกแงทกมม ซงพอจะพจารณาตามทานได แตเราอยาฟงเพอความโง

อยดวยความโง กนดมทาพดดวยความโง คาวาโงไมใชของด คนโงกไมด

๑๒๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สตวโงกไมด เดกโง ผใหญโง มใชของดทงนน เราโงจะใหใครเขาชมวาด จง

ไมควรทาความสนทตดจมอยกบความโงโดยไมใชความพจารณาไตรตรอง

ไมใชทางพนทกขโดยประการทงปวง จงไมควรแกสมณะซงเปนเพศท

ใครครวญไตรตรอง นคอความหมายในธรรม ๕ ขอททานคดคนขนมาพรา

สอนทานเองและหมคณะทไปอบรมศกษากบทาน รสกวาเปนคตไดดมาก

เพราะเปนอบายปลกใจใหเกดสตปญญาและอาจหาญ ทงเหมาะสมกบ

สภาพการณและสถานทของพระธดงค ผเตรยมพรอมแลวในการรบพงชง

ชยระหวางกเลสกบธรรมเพอความชนะเลศ คอวมตตพระนพพาน อนเปน

หลกเขตแดนมหาชยทปรารถนามานาน

พระอาจารยทเปนศษยผใหญของทานเลาใหฟงวา เวลาอยกบทาน แม

จะมพระเณรจานวนมากดวยกน แตมองดอากปกรยาของแตละองค เหมอน

พระเณรทสนกเลสกนแลวทงนน ไมมอาการแสดงความคกคะนองใด ๆ

แมแตนอยใหปรากฏบางเลย ตางองคตางสงบเสงยมเจยมตว ทงทอยโดย

ลาพงตนเอง ทงเวลามารวมกนดวยกจธระบางอยาง และเวลารวมประชมฟง

การอบรม ตางมมรรยาทสวยงามมาก ถาไมไดฟงธรรมเกยวกบภมจต เวลา

ทานสนทนากนกบทานอาจารยบาง กอาจใหเกดความสงสยหรอเชอแนวา

แตละองคคงสาเรจพระอรหตกนแน ๆ แตพอเดาไดจากการแกปญหาธรรม

ขณะททานสนทนากน วาองคไหนควรอยในภมธรรมขนใด นบแตสมาธและ

ปญญาขนตนขนไปถงสมาธและวปสสนาขนสง

การแกปญหาในเวลามผไปศกษากด การแสดงธรรมอบรมพระเณรใน

เวลาประชมกด ทานแสดงดวยความแนใจและอาจหาญ พอใหผฟงทราบได

วาธรรมทแสดงออกเปนธรรมททานร เหนทางจตใจจรง ๆ ไมแสดงดวย

๑๒๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ความลบคลาหรอสมเดา วาเหนจะเปนอยางนน เหนจะเปนอยางน จงเปนท

แนใจไดวา เปนธรรมทสอแสดงอยกบใจของทกคนแมยงไมร ไมเหน และคง

มวนหนงทผปฏบตจะสามารถรไดจาเพาะตนหากไมลดละความเพยรไปเสย

วธใหการอบรมแกพระเณรและฆราวาส รสกวาทานแสดงใหพอ

เหมาะสมกบขนภมความเปนอยและจรตนสยของผมาอบรมศกษาไดด และ

ไดรบประโยชนทงสองฝายขณะทฟงอยดวยกน เพราะทานอธบายแยกแยะ

ธรรมออกเปนตอน ๆ ซงพอเหมาะสมกบภมของผมาฟงจะเขาใจและนาไป

ปฏบตใหเกดผลได โดยมากเวลาทานสอนฆราวาสญาตโยมโดยเฉพาะ ทาน

ยกธรรมเกยวกบฆราวาสขนแสดง มทาน ศล ภาวนาเปนพน โดยใหเหตผล

วา ธรรมทงสามนเปนรากแกวของความเปนมนษยและเปนรากเหงาของ

พระศาสนา ผเกดมาเปนมนษยตองเปนผเคยผาน คอเคยสงสมธรรมเหลาน

มา อยางนอยตองมอยางใดอยางหนงทเปนเชออยในนสยของผจะมาสวม

รางเปนมนษยทสมบรณดวยมนษยสมบตอยางแทจรง

ทาน คอเครองแสดงนาใจมนษยผมจตใจสง ผมเมตตาจตตอเพอน

มนษยและสตวผอาภพ ดวยการใหการเสยสละแบงปนมากนอย ตามกาลง

ของวตถเครองสงเคราะหทมอย จะเปนวตถทาน ธรรมทาน หรอวทยาทาน

แขนงตาง ๆ กตาม ทใหเพอสงเคราะหผอนโดยมไดหวงคาตอบแทนใด ๆ

นอกจากกศลคอความดทเกดจากทานนน ซงจะเปนสงตอบแทนใหเจาของ

ทานไดรบอยโดยดเทานน ตลอดอภยทานทควรใหแกกนในเวลาอกฝาย

หนงผดพลาดหรอลวงเกน คนมทานหรอคนทเดนในการใหทาน ยอมเปนผ

สงาผาเผยและเดนในปวงชนโดยไมนยมรปรางลกษณะ ผเชนนมนษยและ

๑๒๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สตวตลอดเทวดาทมองไมเหนกเคารพรก จะตกทศใดแดนใดยอมไมอด

อยากขาดแคลน หากมสงหรอผอปถมภจนได ไมอบจนทนทกข

แมในแดนมนษยเรานกพอเหนไดอยางเตมตาร ไดอยางเตมใจวา ผม

ทานเปนเครองประดบตวยอมเปนคนไมลาสมยในสงคม และบคคลทกชน

ไมมใครรงเกยจ แมแตคนทมงมแตแสนตระหนถเหนยวกยงหวงตอการ

สงเคราะหชวยเหลอจากผอนเชนเดยวกบมนษยทว ๆ ไป ไมตองพดถงคน

ทชวยตวเองไมได แตไมหวงใหผอนชวยเหลอ จะไมมในโลกเมองไทยเรา

อานาจทานทาใหผมใจชอบบรจาคเกดความเคยชนตอนสย จนกลายเปนผม

ฤทธบนดาลไมใหอดอยากในภพทเกดกาเนดทอยนน ๆ ฉะนน ทานและคน

ทมใจเปนนกใหทาน การเสยสละ จงเปนเครองและเปนผคาจนหนนโลกให

เฟองฟตลอดไป โลกทยงมการสงเคราะหกนอยยงจดเปนโลกทม

ความหมายตลอดไป ไมเปนโลกทไรชาตขาดกระเจง เหลอแตซากคอ

แผนดนแน ๆ ทานจงเปนสาระสาคญสาหรบตวและโลกทว ๆ ไป ผมทาน

ยอมเปนผอบอนและหนนโลกใหชมเยน ไมเปนบคคลและโลกทแหงแลง

แขงกบทกขตลอดไป

ศล คอรวกนความเบยดเบยนและทาลายสมบตรางกายและจตใจของ

กนและกน ศลคอพชแหงความดอนยอดเยยมทควรมประจาชาตมนษย ไม

ปลอยใหสญหายไปเสย เพราะมนษยทไมมศลเปนรวกนและเปน

เครองประดบตวเสยเลย กคอกองเพลงแหงมนษยเราด ๆ นเอง การ

เบยดเบยนและทาลายกนยอมมไปทกหยอมหญาและทวโลกดนแดน ไมม

เกาะมดอนพอจะเอาศรษะซกนอนใหหลบสนทไดโดยปลอดภย แมโลกจะ

เจรญดวยวตถจนกองสงกวาพระอาทตยบนทองฟา แตความรมรอนแผด

๑๒๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เผาจะทวคณยงกวาพระอาทตยเปนไหน ๆ โลกจะไมมทปลงใจไดเลยถายง

มวคดวาวตถมคณคายงกวาศลธรรมอย เพราะศลธรรมเปนสมบตของจอม

มนษย คอพระพทธเจา ผคนพบและนามาประดบโลกทกาลงมดมวกลวทกข

พอใหสวางไสวรมเยน ควรอาศยไดบางดวยอานาจศลธรรมเปนเครองปด

เปากาจด

ลาพงความคดของมนษยทมกเลสคดผลตอะไรออกมา ทาใหโลกรอน

จะบรรลยอยแลว ยงจะปลอยใหคดตามอานาจโดยไมมกลนแหงศลธรรม

ชวยเปนยาแกและชะโลมไวบาง กนากลวความคดนน ๆ จะผลตยกษใหญ

ตวโหดรายททรงพษขนมากแสนกลานตว ออกเทยวหากวานกนมนษยใหฉบ

หายกนทงโลก ไมมอะไรเหลออยบางเลย ความคดของคนสนกเลสททรงคณ

อยางสงสดคอพระพทธเจา มผลใหโลกไดรบความรมเยนซาบซง กบ

ความคดทเปนไปดวยกเลสทมผลใหตวเองและผอนไดรบความเดอดรอน

จนจะคาดไมถงนแล เปนความคดทผดกนอยมาก พอจะนามาเทยบเคยง

เพอหาทางแกไขผอนหนกผอนเบาลงไดบาง ไมจมไปกบความคดประเภท

นนจนหมดทางแกไข ศลจงเปนเหมอนยาปราบโรค ทงโรคระบาดและโรค

เรอรง อยางนอยกพอใหคนไขทสมดวยกเลสกนอยหลบนอนไดบาง ไมถก

บบคนดวยโรคทเกดแลวไมยอมหายนตลอดไป มากกวานนกหายขาดอย

สบาย

ทานพระอาจารยมนทานเมตตาสงสอนฆราวาสใหร คณของศล และใหร

โทษของความไมมศลอยางถงใจจรง ๆ ฟงแลวจบใจไพเราะ แมผเขยนเอง

พอไดทราบวา ทานสงสอนประชาชนใหเหนโทษเหนคณในศลอยางซาบซง

จบใจเชนนน ยงเผลอตวไปวา “อยากมศล ๕ กบเขาบาง” ทง ๆ ทขณะนน

๑๒๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตนกมศลอยถง ๒๒๗ ศลอยแลว เพราะความปตผาดโผนไปบางเวลานนจง

ขาดสตไปพกหนง พอไดสตขนมาเลยนกอายตวเองและไมกลาบอกใคร

กลวทานเหลานนจะหาวาเราบาซาเขาไปอก เพราะขณะนนเรากชกจะบา ๆ

อยบางแลวทคดวาอยากมศล ๕ กบฆราวาสเขาโดยไมคลาดศรษะบางเลย

อยางนแลคนเรา เวลาคดไปทางชวจนถงกบทาชวตามความคดจรง ๆ กคง

เปนไปในลกษณะดงกลาวมา จงควรสาเหนยกในความคดของตนไปทก

ระยะ วาคดไปในทางดหรอชว ถกหรอผด ตองคอยชกบงเหยนไวเสมอ

ไมเชนนนมหวงเลยเถดไดแนนอน

ภาวนา คอ การอบรมใจใหฉลาดเทยงตรงตอเหตผลอรรถธรรม ร จก

วธปฏบตตอตวเองและสงทงหลาย ไมใหจตผาดโผนโลดเตนแบบไมมฝงม

ฝา ยดการภาวนาเปนรวกนความคดฟงของใจใหอยในเหตผลอนจะเปนทาง

แหงความสงบสข ใจทยงมไดรบการอบรมจากภาวนาจงยงเปนเหมอนสตว

ทยงมไดรบการฝกหดใหทาหนาทของตนอยางสมบรณ มจานวนมากนอยก

ยงมไดรบประโยชนจากมนเทาทควร จาตองฝกหดใหทาประโยชนตาม

ประเภทของมนกอน ถงจะไดรบประโยชนตามควร ใจจงควรไดรบการ

อบรมใหร เรองของตวเสยบาง จะเปนผควรแกการงานทงหลาย ทงสวน

หยาบสวนละเอยด ทงสวนเลกสวนใหญ ทงภายในภายนอก ผมภาวนาเปน

หลกใจจะทาอะไรชอบใชความคดอานเสมอ ไมคอยเอาตวเขาไปเสยงตอ

การกระทาทไมแนใจ ซงอาจเกดความเสยหายแกตนและผเกยวของตลอด

สวนรวมเมอผดพลาดลงไป การภาวนาจงเปนงานเพอผลในปจจบนและ

อนาคต ไมเสยประโยชนทงสองทาง ประโยชนสาคญคอประโยชนเฉพาะ

หนา ทเรยกวา ทฏฐธรรมมกตถประโยชน

๑๒๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

การงานทกชนดททาดวยใจของผมภาวนา จะสาเรจลงดวยความ

เรยบรอย ขณะททากไมทาแบบขอไปท แตทาดวยความใครครวญ และเลง

ถงประโยชนทจะไดรบจากงานเมอสาเรจลงไปแลว จะไปมาในทศทางใดจะ

ทาอะไร ยอมเลงถงผลไดเสยเกยวกบการนน ๆ เสมอ การปกครองตนก

สะดวก ไมฝาฝนตวเองซงเปนผมหลกเหตผลอยแลว ถอหลกความถกตอง

เปนเขมทศทางเดนของกาย วาจา ใจประจาตว ไมยอมเปดชองใหความ

อยากอนไมมขอบเขตเขามาเกยวของ เพราะความอยากไป อยากมา อยาก

ทา อยากพด อยากคด ทเคยเปนมาดงเดม เปนไปตามอานาจของกเลส

ตณหา ซงไมเคยสนใจตอความผดถกดชวเสยมากตอมาก และพาเราเสยไป

จนนบไมถวนประมาณไมถก จะเอาโทษกบมนกไมได นอกจากยอมใหเสย

ไปอยางนาเสยดาย แลวพยายามแกตวใหมเทานนเมอยงมสตอยบางพอจะ

หกลางกนได ถาไมมสตพอระลกบางเลยแลว ทงของเกากเสยไป ทง

ของใหมกพลอยจมไปดวย ไมมวนกลบฟนคนตวไดเลย นแลเรองของกเลส

ตองพาใหเสยหายเรอยไป ฉะนนการภาวนาจงเปนเครองหกลางความลามก

ไมมเหตผลของตนไดด แตวธภาวนานนรสกลาบากอยบาง เพราะเปนการ

บงคบใจซงเหมอนบงคบลงใหอยเชอง ๆ พองามตาบาง ยอมเปนของ

ลาบากฉะนน

วธภาวนากคอวธสงเกตตวเองนนแล คอสงเกตจตทมนสยหลกหลก

เหมอนถกไฟหรอนารอนลวก ไมอยเปนปกตสข ดวยสตตามระลกรความ

เคลอนไหวของจต โดยมธรรมบทใดบทหนงเปนคาบรกรรม เพอเปนยา

รกษาจตใหทรงตวอยไดดวยความสงบสขในขณะภาวนา ตามทนยมใชกน

มากและไดผลดกมอานาปานสตบาง พทโธบาง ธมโมบาง สงโฆบาง มรณา

๑๒๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

นสสตบาง หรอเกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ โดยอนโลม ปฏโลมบาง หรอใช

บรกรรมเฉพาะบทใดบทหนงบาง พยายามบงคบใจใหอยกบอารมณแหง

ธรรมบททนามาบรกรรมขณะภาวนา ใจทอาศยบทธรรมอนเปนอารมณทให

คณ ไมเปนภยแกจตใจ ยอมจะเกดความสงบสขขนมาในขณะนน ทเรยกวา

จตสงบ หรอจตรวมเปนสมาธ คอความมนคงตอตวเอง ไมอาศยธรรมบทใด

ๆ เปนเครองยดเหนยวในเวลานน เพราะจตมกาลงพอดารงตนอยโดยอสระ

ได

คาบรกรรมทเคยนามากากบใจ กระงบกนไปชวขณะทจตปลอยอารมณ

เขาพกสงบตว ตอเมอถอนขนมา ถามเวลาทาตอไปอกกนาคาบรกรรมทเคย

กากบมาบรกรรมตอไป พยายามทาอยางนเสมอดวยความใฝใจไมลดละ

ความเพยร จตทเคยทาบาปหาบทกขอยเสมอกจะคอยรสกตวและปลอยวาง

ไปเปนลาดบ และมความสนใจหนกแนนในหนาทของตนเปนประจา ไมถก

บงคบถไถเหมอนขนเรมแรก ซงเปนขนกาลงฝกหด จตทสงบตวลงเปน

สมาธ เปนจตทมความสขเยนใจมากและจาไมลม ถาไดปรากฏขนเพยงครง

เดยว ยอมเปนเครองปลกใจใหตนตวและตนใจไดอยางนาประหลาด หาก

ไมปรากฏอกในวาระตอไปทงทภาวนาอยในใจ จะเกดความเสยดายอยาง

บอกไมถก อารมณแหงความตดใจและความเสยดายในจตประเภทนนจะฝง

ใจไปนาน นอกจากจตจะเจรญกาวหนาขนสความสงบสขอนละเอยดไปเปน

ลาดบเทานน จตถงจะลมและเพลนในธรรมขนสงเรอยไป ไมมาเกยวของ

เสยดายจตและความสงบทเคยผานมาแลว

แตเมอพดถงการภาวนาแลว ทานผอานอาจจะรสกเหงาหงอยนอยใจ

และออนเปยกไปทงรางกายและจตใจ วาตนมวาสนานอย ทาไมไหว เพราะ

๑๒๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คดวากจการยงยากทงภายในบานและนอกบานตลอดงานสงคมตาง ๆ

ลกหลานกมหลายคนลวนแตตองเปนธระในการเลยงด จะมวมานงหลบตา

ภาวนาอยเหนจะไมทนอยทนกนกบโลกเขา ตองอดตายแน ๆ แลวทาใหเกด

ความอดหนาระอาใจไมอยากทา ประโยชนทควรไดเลยผานไป ความคด

เชนนนเปนความคดทเคยฝงนสยมาดงเดม และอาจเปนความคดทคอยกด

กนทางเดนเพอการระบายคลายทกขทางใจไปเสย ถาไมพยายามคดแกไข

เสยแตบดนเปนตนไป

แทจรงการภาวนา คอวธการแกความยงยากและความลาบากทางใจทก

ประเภท ทเคยรบภาระอนหนกหนวงมานานใหเบาลงและหมดสนไป

เหมอนอบายอน ๆ ทเราเคยนามาแกไขไลทกขออกจากตวเหมอนทโลกทา

กนมานนเอง เชน เวลารอนตองแกดวยวธอาบนา เวลาหนาวแกดวยวธหม

ผาหรอผงไฟ หรอดวยวธอน ๆ เวลาหวกระหายแกดวยวธรบประทานและ

ดม เวลาเปนไขกแกดวยวธรบประทานหรอฉดยาทจะยงโรคใหสงบและ

หายไป ซงลวนเปนวธการทโลกเคยทาตลอดมาถงปจจบน โดยไมมการผด

เพยนเลอนเวลา วายงยงยากยงลาบาก และขดสนจนใจใด ๆ ทงนน ทกชาต

ชนวรรณะจาตองปฏบตกนทวโลก แมแตสตวกยงตองอาศยการเยยวยา

รกษาตว ดงทเราเหนเขาหากนเลยงปากเลยงทอง เพอผอนคลายระบาย

ทกขไปวนหนง ๆ พอยงชวตใหเปนไปตลอดกาลของเขา ลวนเปนวธการ

แกไขและรกษาตวแตละอยาง ๆ

การอบรมใจดวยภาวนากเปนวธหนงแหงการรกษาตว วธนยงเปนงาน

สาคญทควรสนใจเปนพเศษ เพราะเปนวธทเกยวกบจตใจผเปนหวหนางาน

ทกดานโดยตรง งานอะไรเรองอะไรทมสวนเกยวของกบตว จตจาตองเปน

๑๒๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตวการอยางแยกไมออก ทจะตองเขารบภาระแบกหามโดยไมคานงถงความ

หนกเบา และชนดของงานวาเปนงานชนดใด จะพอยกไหวไหม แตจตตอง

เขารบภาระทนท ดหรอชวผดหรอถกไมคอยสนใจคด แมงานหรอเรองจะ

หนกเบาเศราโศกเพยงใด ซงบางเรองแทบจะควาเอาชวตไปดวยในขณะนน

แมเชนนนใจยงกลาเอาตวเขาไปเสยงและแบกหามจนได โดยไมคานงวาจะ

เปนจะตายเพราะเหลอบากวาแรง มหนายงหอบเอาเรองมาคดเปนการบาน

อยอก จนแทบนอนไมหลบ รบประทานไมได กยงมในบางครง คาวาหนก

เกนไปยกไมไหว เพราะเกนกวากาลงใจจะคดและตานทานนนเปนไมม มแต

จะสเอาทาเดยว

งานทางกายยงมเวลาพกผอน และยงรประมาณวาควรหรอไมควรแก

กาลงของตนเพยงใด สวนงานทางใจไมมวนเวลาไดพกผอนเอาเลย จะมพก

อยบางเลกนอยกขณะหลบนอนเทานน แมเชนนนจตยงอตสาหทางานดวย

การละเมอเพอฝนตอไปอก และไมร จกประมาณวาเรองตางๆ นนควร

หรอไมควรแกกาลงของใจเพยงใด เมอเกดเปนอะไรขนมากทราบแตเพยง

วาทกขเหลอทน แตไมทราบวาทกขเพราะงานหนกและเรองเผดรอนเหลอ

กาลงทใจจะสไหว จงควรใหนามวา “ใจคอนกตอส” เพราะดกส ชวกส สจน

ไมร จกหยดยงไตรตรอง

อารมณชนดใดผานมาตองส และสแบบรบเหมา ไมยอมใหอะไรผาน

หนาไปได จตเปนเชนนแลจงสมนามวานกตอส เพราะสจนไมร จกตายถายง

ครองรางอย และไมไดรบการแกไข กตองเปนนกตอสเรอยไปชนดไมมวน

ปลงวางภาระลงได หากปลอยใหเปนไปตามชอบของใจทไมรประมาณ โดย

ไมมธรรมเครองยบยงบาง คงไมมเวลาไดรบความสขแมสมบตจะมเปนกาย

๑๓๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กอง เพราะนนมใชกองแหงความสข แตกลบเปนกองสงเสรมทกขสาหรบใจ

ทไมมเรอนพกคอธรรมภายในใจ

นกปราชญทานกลาวไดอยางเตมปากวา ธรรมแลเปนเครองปกครอง

ทรพยสมบตและปกครองใจ ถาใจมธรรมมากนอย ผนนแมมทรพยสมบต

มากนอยยอมจะมความสขพอประมาณ ถาขาดธรรมเพยงอยางเดยว ลาพง

ความอยากของใจ จะพยายามหาทรพยใหไดกองเทาภเขากยงหาความสขไม

เจอ เพราะนนเปนเพยงเครองอาศยของกายและใจ ผฉลาดหาความสขใสตว

เทานน ถาใจไมฉลาดดวยธรรม ไมมธรรมในใจเพยงอยางเดยวจะไปอยโลก

ใดและกองสมบตใด กเปนเพยงโลกเศษเดนและกองสมบตเศษเดนอย

เทานน ไมมประโยชนอะไรแกใจเลยแมนด ความสมบกสมบน ความรบ

ทกขทรมาน ความอดทนและความทนทานตอสงกระทบกระทงตาง ๆ ไมม

อะไรจะแขงแกรงเทาใจ ถาไดรบความชวยเหลอทถกทาง ใจจะกลายเปน

ของประเสรฐขนมาใหเจาของไดชมอยางภมใจและอมพอตอเรองทงหลาย

ทนท

การใชงานจตนบแตวนเกดจนบดน รสกวาใชเอาอยางไมมปราน

ปราศรย ถาเปนเครองใชชนดตาง ๆ มรถราเปนตน จะเปนอยางไรบาง ไม

ควรพดถงการนาเขาอซอม แตควรพดถงความแหลกยบเยนของรถจน

กลายเปนเศษเหลกไปนานแลวจะเหมาะสมกวา นแลทกสงเมอมการใชตอง

มการบรณะซอมแซม มการเกบรกษา ถงจะพอมทางอานวยประโยชนตอไป

จตเปนสมบตสาคญมากในตวเราทควรไดรบการเหลยวแล ดวยวธเกบรกษา

เชนเดยวกบสมบตทวไป วธทควรแกจตโดยเฉพาะกคอภาวนาวธดงท

อธบายมาบางแลว ผสนใจในความรบผดชอบตอจตอนเปนสมบตทมคายง

๑๓๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ของตน จงควรปฏบตรกษาจตดวยวธทถกตองเหมาะสม คอฝกหดภาวนา

ในโอกาสอนควร เพอเปนการตรวจตราดเครองเคราของรถคอจต วามอะไร

บกพรองและเสยไปบาง จะไดนาเขาโรงซอมสขภาพทางจต

คอนงพนจพจารณาดสงขารภายใน คอความคดปรงของใจ วาคด

อะไรบางในวนและเวลาหนง ๆ พอมสารประโยชนบางไหม หรอพยายาม

คดแสหาแตเรอง หาแตโทษ และขนทกขมาเผาลนเจาของอยทานองนน พอ

ใหรความผดถกของตวบาง และพจารณาสงขารภายนอก คอรางกายของเรา

วามความเจรญขนหรอเจรญลงในวนและเวลาหนง ๆ ทผานไปจนกลายเปน

ปเกาและปใหมผลดเปลยนกนไปไมมทสนสด สงขารรางกายเรามอะไรใหม

ขนบางไหม หรอมแตความเกาแกและคราคราชราหลดลงไปทกวน ซงพอจะ

นอนใจกบเขาละหรอ จงไมพยายามเตรยมตวเตรยมใจเสยแตเวลาทพอทา

ได เวลาตายแลวจะเสยการ นคอการภาวนา การภาวนาคอวธเตอนตนสง

สอนตน ตรวจตราดความบกพรองของตนวาควรจะแกไขจดใดตรงไหนบาง

ผใชความพจารณาอยทานองนเรอย ๆ ดวยวธสมาธภาวนาบาง ดวย

การราพงในอรยาบถตาง ๆ บาง ใจจะสงบเยอกเยน ไมลาพองผยองตวและ

ควาทกขมาเผาลนตวเอง เปนผร จกประมาณ ทงหนาทการงานทพอเหมาะ

พอดแกตว ทงทางกายและทางใจ ไมลมตวมวสมในสงทเปนหายนะตาง ๆ

คณสมบตของผภาวนานมมากมายไมอาจพรรณนาใหจบสนลงได แตทาน

พระอาจารยมนทานมไดอธบายลกซงมากไปกวาฐานะของฆราวาสทมารบ

การอบรม ผดกบทานอธบายใหพระเณรฟงอยมาก เทาทเขยนตามทาน

อธบายไวพอหอมปากหอมคอน กยงอาจมบททรสกวาเปรยวจดเคมจดแฝง

อยบางตามทรรศนะของนานาจตตง จะใหเปนแบบเดยวกนยอมไมได

๑๓๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เทาทไดพยายามตะเกยกตะกายนามาลง กเพอทานผอานไดชวยตชม

พอเปนยาอายวฒนะ ผดถกประการใดโปรดไดตาหนผนามาเขยน กรณา

อยาไดสนใจกบทานผเปนเจาของประวต เพราะทานมไดมสวนร เหนดวย

เวลาแสดงธรรมขนสงทานกแสดงเปนการภายในเฉพาะผทอยใกลชดเทานน

แตผเขยนคะนองไปเอง ใจและมอไมอยเปนสข ไปเทยวซอกแซกบนทกเอา

จากปากคาของพระอาจารยทงหลายทเปนลกศษยทานพระอาจารยมน ซง

เคยอยกบทานมาเปนคราว ๆ ในสมยนน ๆ แลวนามาลงเพอทานผอานได

ทราบปฏปทาการดาเนนของทานบางแมไมสมบรณ เพราะปฏปทาทาน

ปรากฏวาเดดเดยวอาจหาญมาก แทบจะพดไดวาไมมทานผใดบรรดาลก

ศษยทเคยพงรมเงาแหงบารมทานมา จะสามารถปฏบตเดดเดยวตอธดงค

วตรและจรยธรรมทงหลายอยางสมาเสมอเหมอนทาน สาหรบองคทาน ทง

ขอปฏบต ทงความรภายในใจ นบวาเปนเยยมในสมยปจจบน ยากจะหาผ

เสมอเหมอนได

แถบจงหวดอดร และหนองคาย ตามในปา ชายเขา และบนเขาททาน

พกอย ทานเลาวาพวกเทพฯ ทงเบองบนเบองลางมาเยยมฟงธรรมทานเปน

คราว ๆ ครงเดอนบาง หนงเดอนบางมาหนหนง ไมบอยนกเหมอนจงหวด

เชยงใหม แตจะเขยนตอเมอประวตทานดาเนนไปถง ระยะนขอดาเนนเรอง

ไปตามลาดบเพอไมใหกาวกายกน ทานเคยไปพกบาเพญเพยรอยชายเขาฝง

ไทยตะวนตกเมองหลวงพระบาง นานพอสมควร ทานเลาวาทใตชายเขาลก

นนมเมองพญานาคตงอยใหญโตมาก หวหนาพญานาคพาบรวารมาฟงธรรม

ทานเสมอ และมากนมากมายในบางครง พวกนาคไมคอยมปญหามาก

เหมอนพวกเทวดา พวกเทวดาทงเบองบนเบองลางมกมปญหามากพอ ๆ

๑๓๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กน สวนความเลอมใสในธรรมนนมพอ ๆ กน ทานพกอยชายเขาลกนน

พญานาคมาเยยมทานแทบทกคนและมบรวารตดตามมาไมมากนก

นอกจากจะพามาเปนพเศษ ถาวนไหนพญานาคจะพาบรวารมามาก ทานก

ทราบไดลวงหนากอนทกครง

ทานวาทานพกอยทนนเปนประโยชนแกพวกนาคและพวกเทวดา

โดยเฉพาะ ไมคอยเกยวกบประชาชนนก พวกนาคมาเยยมทานไมมาตอน

ดกนก ทานวาอาจจะเปนเพราะททพกสงดและอยหางไกลจากหมบานกได

พวกนาคจงพากนมาเยยมเฉพาะทนนราว ๒๒–๒๓ นาฬกา คอ ๔-๕ ทม

สวนทอน ๆ มาดกกวานนกม เวลาขนาดนนกม พญานาคอาราธนานมนต

ทานใหอยทนนนาน ๆ เพอโปรดเขา เขาเคารพเลอมใสทานมาก และจดให

บรวารมารกษาทานทงกลางวนและกลางคน โดยผลดเปลยนวาระกนมามได

ขาด แตเขามไดมาอยใกลนก อยหาง ๆ พอทราบและรกษาเหตการณ

เกยวกบทานไดสะดวก สวนพวกเทพฯ โดยมากมกมาดกกวาพวกนาค คอ

๒๔ นาฬกาหรอต ๑ ต ๒ ถาอยในเขาหางไกลจากหมบาน พวกเทพฯ กม

มาแตวน ราว ๒๒–๒๓ นาฬกาอยบางจงไมแนนก แตโดยมากนบแตเทยง

คนขนไป พวกเทพฯ ชอบมากนเปนนสย

๖. ขอวตรประจาองคทานโดยเฉพาะในมชฌมวย

ขอวตรประจาองคทานโดยเฉพาะในมชฌมวย หลงจงหนเสรจแลวเขา

ทางจงกรมจวนเทยงหรอเทยงวนเขาทพกกลางวนเลกนอย หลงจากพกกเขา

๑๓๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ททาสมาธภาวนาราวชวโมงครง จากนนลงเดนจงกรม จนถงเวลาบาย ๔ โมง

ปดกวาดลานวดหรอทพก เสรจแลวสรงนา แลวเขาทางจงกรมอก จนถง

เวลา ๑-๒ ทมเขาทพกทาสมาธภาวนาตอไป ถาเปนหนาฝนหรอหนาแลง

คนทฝนไมตกทานยงลงมาเดนจงกรมอกจนดกดน ถงจะขนกฏหรอเขาทพก

ซงเปนรานเลก ๆ ถาเหนวาดกมากไปทานกเขาพกจาวด ปกตทานพกจาวด

ราว ๒๓ นาฬกา คอ ๕ ทม ไปตนเอาต ๓ คอ ๙ ทม ถาวนใดจะมแขกเทพ

ฯ มาเยยมฟงธรรม ซงปกตทานตองทราบไวลวงหนาในตอนเยนกอนแลว

ทกครง วนนนถาเขาจะมาดกทานกรบพกเสยกอน ถาจะมาราว ๕ ทม หรอ

เทยงคนกเขาทรอรบพวกเทพฯ อยางนเปนประจา

ทานไปพกบาเพญในทบางแหง บางคนมทงพวกเทพฯ เบองบนและ

เทพฯเบองลางจะมาเยยมทานในเวลาเดยวกนกม ถาเปนอยางน ทานตอง

ยนเวลาคอรบแขกเทพฯ พวกมาถงกอนแตนอย แสดงธรรมใหฟงและ

แกปญหาเทาทจาเปน แลวกบอกชาวเทพฯ ทมากอนใหทราบวา ถดจากน

ไปจะมชาวเทพฯมาฟงธรรมและถามปญหาอก พวกทมากอนกรบลาทาน

กลบไป พวกมาทหลงซงรออยหาง ๆ พอไมใหเสยมารยาทความเคารพกพา

กนเขามา ทานกเรมแสดงธรรมใหฟง ตามแตบาทคาถาททานกาหนดใน

ขณะนนจะผดขนมา ซงพอเหมาะกบจรตนสยและภมของเทพฯ พวกนน ๆ

บางทหวหนาเทพฯ กแสดงความประสงคขนเสยเองวาขอฟงธรรมนน ทานก

เรมกาหนด พอธรรมนนผดขนมากเรมแสดงใหพวกเทพฯ ฟง

ในบางครงหวหนาเทพฯ ขอฟงธรรมประเภทนน ทานสงสยตองถาม

เขากอนวาธรรมนนชออะไรในสมยน เพราะชอธรรมทพวกเทพฯ เคยนบถอ

กนมาดงเดมแตสมยโนนกบชอธรรมในสมยนตางกนในบางสตรบางคมภร

๑๓๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เขากบอกวาอยางนนในสมยน แตสมยโนนซงพวกเทพฯ นบถอกนมาชอวา

อยางนน บางครงถาสงสยทานกกาหนดเอง ยอมเสยเวลาเลกนอย บางครงก

ถามเขาเลยทเดยว แตบางครงพอเขาขอฟงธรรมสตรนนหรอคมภรนน ซง

เปนสตรหรอคมภรททานเคยรอยแลว นกวาเปนความนยมในชออน

เดยวกน ทานเลยไมตองกาหนดพจารณาตอไป เพราะเขาใจวาตรงกนกบท

เขาขอ ทานเรมแสดงไปเลย พอแสดงขนเขารบบอกทนทวาไมใช ทานยก

สตรหรอคมภรผดไป ตองขนคาถาวาอยางนนถงจะถก อยางนกเคยม

ทานวาพอโดนเขาครงหนงสองครงกจาไดเอง จากนนทานตอง

กาหนดใหแนใจเสยกอนวาตรงกบมนษยและเทวดานยมใชตรงกนหรอเปลา

คอยเรมแสดงตอไป บางวนพวกเทพฯเบองบนบาง เบองลางบาง พวกใด

พวกหนงจะมาเยยมฟงธรรมกบทานในเวลาเดยวกนกบพวกพญานาคจะมา

กม เชนเดยวกบแขกมนษยเรามาเยยมครอาจารยในเวลาเดยวกนฉะนน แต

นาน ๆ มครง ในกรณเชนน เมอเขามาในเวลาตรงกนบอย ๆ เขา ทาน

จาตองตกลงกบเทพฯ ทงเบองบนเบองลางวาพวกนใหมาในเวลาเทานน

พวกนนใหมาในเวลาเทานน และพวกนาคใหมาในเวลาเทานน เพอความ

สะดวกทงฝายพระฝายเทพฯ และฝายนาคทงหลาย

ตามทานเลาวา ทานไมคอยมเวลาวางเทาไรนก แมจะไปอยในปาในเขา

ลก ๆ กจาตองปฏบตตอพวกเทพฯ ซงมาจากเบองบนชนตาง ๆ และมาจาก

เบองลางในทตาง ๆ กนอยนนเอง ในคนหนงพวกหนงชนหนงไมมา กตอง

มอกพวกหนงอกชนหนง และพวกรกขเทพฯ ทใดทหนงมากนจนได จงไม

คอยมเวลาวางในเวลากลางคน แตทเชนนนมนษยไมคอยม ถาลงมาพกใกล

๑๓๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บานใกลเมองกเปนชาวมนษยจากทตาง ๆ มาเยยม แตตองตอนรบเวลา

กลางวน ตอนบายหรอตอนเยน จากนนกอบรมพระเณรตอไป

ขณะทจะเขยนประวตของชาวมนษยเราในอนดบตอจากชาวเทพฯทมา

เกยวของกบทานซงผเขยนมสวนไดเสยรวมอยดวย เพราะความเปนมนษย

ปถชนดวยกน จงตองขออภยทานผอานมาก ๆ หากเปนการไมงามและไม

สมควรประการใดในเนอหาตอไปน เพราะความจาเปนทจาตองเขยนตาม

ความจรงททานเลาใหฟงเปนการภายในโดยเฉพาะ แตผเขยนมนสยไมด

ประจาตวทแกไมตกในบางกรณ ดงเรองทจะเขยนตอไปน ทงนเพอจะได

นามาเทยบเคยงกนระหวางชาวมนษยกบชาวเทพฯ และถอเอาประโยชน

เทาทควร จงขออภยอกครง

ทานเลาวา การตดตอและแสดงธรรมระหวางมนษยกบเทวดารสก

ตางกนอยมาก คอเวลาแสดงธรรมใหเทวดาฟง ไมวาเบองบน เบองลาง

หรอรกขเทวดา พวกนฟงเขาใจงายกวามนษยเราหลายเทา พอแสดงธรรม

จบลง เสยงสาธการ ๓ ครง กระเทอนโลกธาต ขณะทพวกเทพฯ ทกชนทก

ภมมาเยยมกมความเคารพพระอยางยง ไมเคยเหนพวกเทพฯ แมรายหนง

แสดงอาการไมดไมงามภายในใจ ทกอาการของพวกเทพฯ ออนนมเหมอน

ผาพบไวเสมอกนในขณะนน ขณะทมากด ขณะนงฟงธรรมกด ขณะจะจาก

ไปกด เปนความสงบเรยบรอยและสวยงามไปตลอดสาย แตเวลาแสดง

ธรรมใหชาวมนษยฟงกลบไมเขาใจกน แมอธบายซาแลวซาเลากยงไมคอย

จะเขาใจ นอกจากไมเขาใจแลว ยงคดตาหนผแสดงอยภายในอกดวยวา

เทศนอะไรฟงไมร เรองเลย สองคนนไมได สองคนไมได

๑๓๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บางรายยงอดจะเอากเลสหยาบ ๆ อยภายในของตวออกอวดไมไดวา

สมยเราบวชยงเทศนเกงกวานเปนไหน ๆ คนฟงฮากนตง ๆ ดวยความ

เพลดเพลน ไมมการงวงเหงาหาวนอนเลย ยงเทศนโจทกสองธรรมาสนดวย

แลว คนฟงหวเราะกนไมไดหบปากตลอดกณฑ บางรายกคดในใจวา คนเลา

ลอกนวาทานเกงมากทางรวาระนาจตคน ใครคดอะไรขนมาทานร ไดทนท

แตเวลาเราคดอะไร ๆ ทานไมเหนร บางเลย ถารกตองแสดงออกบาง ถาไม

แสดงออกตรง ๆ ตอหนาผกาลงคด กควรพดเปนอบายเปรยบเปรยวา นาย

ก. นาย ข.ไมควรคดเชนนน ๆ มนผด ควรเปลยนความคดเสยใหมดงน

พอจะจบเงอนไดวาผร หวใจคนจรงสมคาเลาลอ บางรายเตรยมตวจะมา

จบผดจบพลาดดวยความอวดตววาฉลาดอยางพอตว ผนนไมมความสนใจ

ตอธรรมเอาเลย แมจะแสดงธรรมใหผอนฟงดวยวธใด ๆ ทเขานงฟงอย

ดวยในขณะนน กเปนเหมอนเทนาใสหลงหมานนเอง มนสลดทงหมดทนท

ไมมนาเหลออยบนหลงแมหยดเดยว วาแลวทานกหวเราะ อาจจะขบขนใน

ใจอยบาง ทนาน ๆ ทานจะไดพบมนษยทฉลาดสกครงหนง แลวกเลาตอไป

เวลามาตางกแบกทฐมานะมาจนจะเดนแทบไมไหว เพราะหนกมาก

เกนกวาแรงมนษยทงคนจะแบกหามได ในตวทงหมดปรากฏวามแตทฐ

มานะตวเปง ๆ ทงนน ไมใชของเลน มองดแลวนากลวยงกวาทจะนาสงสาร

และคดแสดงธรรมใหฟง แตกจาตองแสดงเพอสงคม ถไถกนไปอยางนนแล

ธรรมกไมทราบวาหายไปไหนหมด คดหาแตละบทละบาทกไมเหนมแสดง

ขนมาบางเลย เขาใจวาธรรมจะสตวเปง ๆ ไมไหวเลยวงหนหมด ยงเหลอ

แตตวเปลาทเปนเหมอนตกตา ซงกาลงถกเหลกแหลมทมแทงอยอยางไมม

ใครสนใจวาจะมความรสกอยางไรเวลานน ทเขาตาหนกถกของเขา เพราะ

๑๓๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บางครงเรากไมมธรรมโผลหนาขนมาเพอใหแสดงบางเลยจรง ๆ มแตนงอย

เหมอนหวตอ จะไดอรรถไดธรรมมาจากไหน แลวทานกหวเราะไปพลางเลา

ไปพลาง ผนงฟงอยดวยกนหลายคนในขณะนน บางรายกเกดตวสนขนมา

เอาเฉย ๆ แตหาไขไมเจอหาหนาวไมเจอ เพราะไมใชหนาหนาว เลยพากน

เดาเอาเองวาคงเปนเพราะความกลวนนเอง

ทานวาถาไมจาเปนจรง ๆ กไมเทศน เพราะการเทศนเปนเหมอนโปรย

ยาพษทาลายคนผไมมความเคารพอยภายใน สวนธรรมนนยกไววาเปน

ธรรมทเยยมยอดจรง ๆ มคณคามหาศาลสาหรบผตงใจและมเมตตาเปน

ธรรม ไมอวดรอวดฉลาดเหนอธรรม ตรงนแลทสาคญมาก และทาใหเปนยา

พษเผาลนเจาของผกอเหตโดยไมรสกตว ผไมกอเหต ผลจะเกดขนได

อยางไร ขณะนงฟงอยดวยกนหลายคน ผรอน ๆ จนจะละลายตายไปกม ผ

เยน ๆ จนตวจะเหาะลอยขนบนอากาศกม มนผดกนทใจดวงเดยวนเทานน

นอกนนไมสาคญ เราจะพยายามอนเคราะหเขาเพอผอนหนกใหเปนเบาบาง

กไมมทาง เมอใจไมยอมรบแลวแมจะพยายามคดวา ถาไมเกดประโยชนก

ไมอยากใหเกดโทษ แตกปดไมอย เพราะผคอยจะสรางบาปสรางกรรมนน

เขาสรางอยตลอดเวลา แบบไมสนใจกบใครและอะไรทงนน

การเทศนสงสอนมนษยนบวายากอยไมนอย เวลาเขามาหาเราซงไมก

คน แตโดยมากตองมยาพษแอบตดตวมาจนไดไมมากกพอใหราคาญใจได

ถาเราจะสนใจราคาญอยางโลก ๆ กตองไดราคาญจรง ๆ แตนปลอยตาม

บญตามกรรม เมอหมดทางแกไขแลวถอวาเปนกรรมของสตว ทานวาแลวก

หวเราะ ผตงใจมาเพอแสวงหาอรรถหาธรรม หาบญกศลดวยความเชอบญ

เชอกรรมจรง ๆ กม นนนาเหนใจและนาสงสารมาก แตมจานวนนอย ผมา

๑๓๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แสวงหาสงไมเปนทาและไมมขอบเขตนนรสกมากเหลอหเหลอตาพรรณนา

ไมจบ ฉะนน จงชอบอยแตในปาในเขาอนเปนทสบายกายสบายใจ ทาความ

พากเพยรกเตมเมดเตมหนวย ไมมสงรบกวนใหลาบากตาลาบากใจ มองไป

ทางไหน คดเรองอะไรเกยวกบอรรถธรรมกปลอดโปรงโลงใจ

มองดและฟงเสยงสตวสาราสง พวกลงคางบางชะนทหยอกเลนกน ทง

หอยโหนโยนตวและกรองโหยหวนหากนอยตามกงไมชายเขาลาเนาปา ยง

ทาใหเยนตาเยนใจไปตาม โดยมไดคดวาเขาจะมความรสกอะไรตอเรา ตาง

ตวตางหากนและปนขนโดดลงไปตามภาษาของสตว ทาใหรสกในอรยาบถ

และความเปนอยทกดานสดชนผองใสและวเวกวงเวง หากจะมอนเปนอน

ตายขนมาในเวลานน กเปนไปดวยความสงบสขทงทางกายและจตใจ ไม

เกลอนกลนวนวาย ตายแบบธรรมชาตคอมาคนเดยวไปคนเดยวแท

โดยมากพระสาวกอรหนตทานนพพานแบบนกนทงนน เพราะกายและจต

ของทานไมมความเกลอนกลนวนวายมาแอบแฝง มกายอนเดยว จตดวง

เดยว และมอารมณเดยว ไมไหลบาแสหาความทกข ไมสงสมอารมณใด ๆ

มาเพมเตมใหเปนการหนกหนวงถวงตน ทานอยแบบอรยะ ไปแบบอรยะ

ไมระคนคละเคลากบสงทจะทาใหกงวลเศราหมองในทฏฐธรรมปจจบน

สะอาดเทาไรยงรกษา บรสทธเทาไรยงไมคนกบอารมณ ตรงกนขามกบ

ทวาหนกเทาไรยงขนมาเพมเขา แตทานเบาเทาไรยงขนออกจนไมมอะไรจะ

ขน แลวกอยกบความไมมทง ๆ ทผวาไมมคอใจกมอยกบตว คอไมมงานจะ

ขนออกและขนเขาอกตอไป เรยกวาบรรลถงขนคนวางงาน ใจวางงาน ทาง

ศาสนาถอการวางงานแบบนเปนความสขอนยงใหญ ผดกบโลกทผวางงาน

กลายเปนคนมทกขมากขน เพราะไมมทางไหลมาแหงโภคทรพย

๑๔๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานเลาความแตกตางระหวางมนษยกบเทวดาใหฟงมากมาย แตนามา

เขยนเทาทจาไดและทเหนวาควรจะยดเปนสารประโยชนไดบางตาม

สตปญญา ทจะคดเลอกหาแงทเปนประโยชน ทมขาดตอนไปบางในเรอง

เดยวกน เชน เรองเทวดา เปนตน ซงควรจะนามาเชอมโยงตดตอกนไปจน

จบ แตไมสามารถทาไดในระยะนนน เกยวกบประสบการณของทานผเปน

เจาของ มประสบหลายครงทงในทและสมยตาง ๆ กน จาตองเขยนไปตาม

ประวตททานประสบเพอใหเรยงลาดบกนไป แมเรองเทวดากยงจะมอยอก

ในวาระตอไป ตามประวตทผเขยนดาเนนไปถงตามประสบการณนน ๆ ไม

กลานามาลงใหคละเคลากน จงขออภยดวยหากไมสะดวกในการอาน ซงมง

ประสงคจะใหจบสนในเรองทานองเดยวกนในตอนเดยวกน

ททานเลาระหวางมนษยกบเทวดานน เปนเรองราวของมนษยและ

เทวดาในสมยโนนตางหาก ซงองคทานผประสบและเลาใหฟงกมรณภาพ

ผานไปราว ๒๐ ปนแลว คดวามนษยและเทวดาสมยนนคงจะแปรสภาพเปน

อนจจงไปตามกฎอนมมาดงเดม อาจจะยงเหลอเฉพาะมนษยและเทวดา

สมยใหม ซงตางกไดรบการอบรมพฒนาทางจตใจและความประพฤตกนมา

พอสมควร เรองมนษยทานองทมในประสบการณของทานจนกลายเปน

ประวตมานน คงจะไมมทานผสนใจสบตอใหรกรงรงแกตนและประเทศชาต

ศาสนา พระมหากษตรยอกตอไป เพราะการศกษานบวนเจรญ ผไดรบ

การศกษามากคงไมมทานผมจตใจใฝตาขนาดนน จงเปนทเบาใจกบชาว

มนษยในสมยน

ทานพกบาเพญและอบรมพระเณรและประชาชนชาวจงหวดอดรฯ

หนองคาย พอสมควรแลว กยอนกลบไปทางจงหวดสกลนคร เทยวไปตาม

๑๔๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หมบานทมอยในปาในเขาตาง ๆ มอาเภอวารชภม พงโคน สวางแดนดน

วานรนวาส อากาศอานวย แลวกเลยเขาเขตจงหวดนครพนม เทยวไปตาม

แถบอาเภอศรสงคราม มหมบานสามผง โนนแดง ดงนอย คานกกก เปนตน

ซงเปนหมบานทเตมไปดวยดงหนาปาทบและชกชมไปดวยไขปา (ไข

มาลาเรย) ซงรายใดเจอเขาแลวกยากจะหายไดงาย ๆ อยางนอยเปนแรมปก

ยงไมหายขาด หากไมตายกพอทรมาน ดงทเคยเขยนผานมาบางแลววา “ไข

ทพอตาแมยายเบอหนายและเกลยดชง” เพราะผเปนไขประเภทนนาน ๆ

ไป แมยงไมหายขาดแตกพอไปมาไดและรบประทานได แตทางานไมได

บางรายกทาใหเปนคนวกลวการไปเลยกม ชาวบานแถบนนเจอกนบอยและ

มดาษดน สวนพระเณรจาตองอยในขายอนเดยวกน มากกวานนกถงตาย

ทานจาพรรษาแถบหมบานสามผง ๓ ป มพระตายเพราะไขปาไปหลายรป ท

เปนพระชาวทงไมเคยชนกบปากบเขา เชน พระชาวอบล รอยเอด สารคาม

ไปอยกบทานในปาแถบนนไมคอยได เพราะทนตอไขปาไมไหว ตองหลก

ออกไปจาพรรษาตามหมบานแถวทง ๆ

ทานเลาวา ขณะทานกาลงแสดงธรรมอบรมพระเณรตอนกลางคนท

หมบานสามผง มพญานาคทอยแถบลาแมนาสงครามไดแอบมาฟงเทศน

ทานแทบทกคน เฉพาะวนพระมาทกคน ถาไมมาตอนทานอบรมพระเณร ก

ตองมาตอนดกขณะทานเขาทภาวนา สวนพวกเทวดาทงเบองบนเบองลางม

มาหาง ๆ ไมเหมอนอยทอดรฯ หนองคาย เฉพาะวนเขาพรรษา วนกลาง

พรรษา และวนปวารณาออกพรรษาแลว ไมวาทานจะพกจาอยทไหน แมแต

ในตวเมอง กยงมพวกเทวดาทงเบองบนเบองลางชนใดชนหนง และทใดท

๑๔๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หนง มาฟงธรรมทานมไดขาด เชน ทวดเจดยหลวงทจงหวดเชยงใหม เปน

ตน

ขณะททานพกอยบานสามผงมเรองทแปลกอยเรองหนง เวลานนเปน

หนาแลง พระเณรอบรมกบทานมากราว ๖๐–๗๐ รป นาทามไมพอใชและ

ขนขนไปหมด พระและเณรพากนปรกษากนกบชาวบานวา ควรจะขดบอให

ลกลงไปอก เผอจะไดนาทสะอาดและพอกนพอใชไมขาดแคลนดงทเปนอย

บาง เมอตกลงกนแลว พระผใหญกเขาไปกราบเรยนทานเพอขออนญาต

พอกราบเรยนความประสงคใหทานทราบ ทานนงอยพกหนงแลวแสดง

อาการเครงขรมและหามออกมาอยางเสยงแขงวา “อยา ๆ ดไมดเปน

อนตราย” พดเทานนกหยด ไมพดอะไรตอไปอก พระอาจารยรปนนกงงงน

ในคาพดทานทวา “ดไมดเปนอนตราย” พอกราบทานออกมาแลวกนาเรอง

มาเลาใหพระเณรและญาตโยมฟงตามทตนไดยนมา แทนทจะมผคดและ

เหนตามททานพดหาม แตกลบปรกษากนเปนความลบวาพวกเราไมตองให

ทานทราบ พากนขโมยทากยงได เพราะนาบอกอยหางไกลจากวด พอจะ

ขโมยทาได

พอเทยงวนกะวาทานพกจาวดกพากนเตรยมออกไปขดบอ พอขดกน

ยงไมถงไหน ดนรอบ ๆ ปากบอกพงลงใหญจนเตมขนมาเสมอพนทท

เปนอยดงเดม ปากบอเบกกวางและเสยหายไปเกอบหมด พระเณรญาตโยม

พากนกลวจนใจหายใจควาไปตาม ๆ กนและตงตวไมตด เพราะดนพงลง

เกอบทบคนตายหนง เพราะพากนลวงเกนคาททานหามโดยไมมใครระลกร

พอยบยงกนไวบางหนง และกลวทานจะทราบวาพวกตนพากนขโมยทาโดย

การฝาฝนทานหนง พระเณรทงวดและญาตโยมทงบานพากนรอนเปนไฟไป

๑๔๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตาม ๆ กน และรบพากนหาไมมากนดนปากบอทพงลงดวยความเหนโทษ

ขออาราธนาวงวอนถงพระคณทานใหชวยคมครองพอเอาดนทพงลงในบอ

ขนได และไดอาศยนาตอไป เดชะบญพออธษฐานถงพระคณทานแลว ทก

อยางเลยเรยบรอยไปอยางนาอศจรรยคาดไมถง จงพอมหนายมตอกนได

บาง

พอเสรจงานพระเณรและญาตโยมตางกรบหนเอาตวรอด กลวทานจะ

มาทนน สวนพระเณรทงวดตางกมความรอนใจสมอยตลอดเวลา เพราะ

ความผดทพากนกอไวแตกลางวน ยงจวนถงเวลาประชมอบรมซงเคยมเปน

ประจาทกคนกยงเพมความไมสบายใจมากขน ใคร ๆ กเคยร เคยเหนและ

เคยถกดเรองทานองนมาแลวจนฝงใจ บางเรองแมตนเคยคดและทาจนลม

ไปแลว ทานยงสามารถรและนามาเทศนสอนจนได เพยงเรองนาบอซงเปน

เรองหยาบ ๆ ทพากนขโมยทานทาทงวด จะเอาอะไรไปปดไมใหทานทราบ

ทานตองทราบและเทศนอยางหนกแนนอนในคนวนน หรออยางชากตอน

เชาวนรงขน อารมณเหลานแลททาใหพระเณรไมสบายใจกนทงวด พอถง

เวลาประชมและแทนทจะถกโดนอยางหนกดงทคาดกนไว ทานกลบไม

ประชมและไมดดาอะไรแกใคร ๆ เลย สมเปนอาจารยทฉลาดสงสอนคน

จานวนมาก ทงททราบเรองนนไดดและยงทราบความไมดของพระทงวดท

ลวงเกนฝาฝนทานแลวกาลงไดรบความเรารอนกนอย หากจะวาอะไรลงไป

เวลานนกเทากบการซาเตมผทาผดทร เทาไมถงการณ ขณะนนผทาผดตาง

กาลงเหนโทษของตนอยางเตมทอยแลว

พอรงเชาวนใหมเวลาทานออกจากทภาวนา ปกตทานลงเดนจงกรมจน

ไดเวลาบณฑบาต แลวคอยขนบนศาลา ครองผาออกบณฑบาต อยางนน

๑๔๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนประจามไดขาด เชาวนนนพอทานจากทางจงกรมขนศาลา พระทงวดตาง

รอนอยภายในและคอยฟงปญหาวาทานจะออกแงไหนบางวนน แตแทนทจะ

เปนไปตามความคดของพระทงวด ซงกาลงกระวนกระวายอยากฟง แตเรอง

กลบเปนไปคนละโลก คอทานกลบพดนมนวลออนหวานแสดงเปนเชง

ปลอบใจพระเณรทกาลงเรารอนใหกลบสบายใจวา “เรามาศกษาหาอรรถหา

ธรรม ไมควรกลาจนเกนตวและกลวจนเกนไป เพราะความผดพลาดอาจม

ไดดวยกนทกคน ความเหนโทษความผดนนแลเปนความด พระพทธเจา

ทานกเคยผดมากอนพวกเรา ตรงไหนทเหนวาผดทานกเหนโทษในจดนน

และพยายามแกไขไปทกระยะทเหนวาผด เจตนานนดอย แตความ

ร เทาไมถงการณนนอาจมได ควรสารวมระวงตอไปทกกรณ เพราะความม

สตระวงตวทกโอกาสเปนทางของนกปราชญ” เพยงเทานกหยด และแสดง

อาการยมแยมตอพระเณรตอไป ไมมใครจบพรธทานไดเลย แลวกพาออก

บณฑบาตตามปกต

คนวนหลงกไมประชมอก เปนแตสงใหพากนประกอบความเพยร รวม

เปนเวลาสามคนทไมมการประชมอบรมธรรม พอดกบระยะนนพระเณร

กาลงกลวทานจะเทศนเรองบอนาอยแลว กพอเหมาะกบททานไมสงให

ประชม จนคนทสถงมการประชม เวลาประชมกมไดเอยถงเรองบอนา ทา

เปนไมร ไมชใหเรองหายเงยบไปเลยตงนาน จนปรากฏวาพระทงวดลมกนไป

หมดแลว เรองถงไดโผลขนมาอยางไมนกไมฝน และกไมมใครกลาเลาถวาย

ใหทานทราบเลย เพราะตางคนตางปดเงยบ ทานเองกมไดเคยไปทบอซงอย

หางจากวดนนเลย

๑๔๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เรมแรกกแสดงธรรมอบรมทางภาคปฏบตไปเรอย ๆ อยางธรรมดา

พอแสดงไปถงเหตผลและความเคารพในธรรมในครอาจารย ธรรมกเรม

กระจายไปถงผมารบการศกษาอบรม วาควรเปนผหนกในเหตผลซงเปน

เรองของธรรมแท ไมควรปลอยใหความอยากทคอยผลกดนอยตลอดเวลา

ออกมาเพนพานในวงปฏบต จะมาทาลายธรรมอนเปนแนวทางทถกและเปน

แบบฉบบแหงการดาเนนเพอความพนทกข จะทาใหทกสงทมงปรารถนาเสย

ไปโดยลาดบ ธรรมวนยหนง คาพดของครอาจารยหนง ทเราถอเปนทเคารพ

ไมควรฝาฝน การฝาฝนพระธรรมวนยและการฝาฝนคาครอาจารยเปนการ

ทาลายตวเอง และเปนการสงเสรมนสยไมดใหมกาลงเพอทาลายตนและ

ผอนตอไปไมมทางสนสด นาบอนมใชมแตดนเหนยวลวน ๆ แตมดนทราย

อยขางลางดวย หากขดลกลงไปมากดนทรายจะพงลงไปกนบอและจะทาให

ดนเหนยวขาดตกลงไปดวย ดไมดทบหวคนตายกไดจงไดหามมใหพากนทา

การหามมใหทาหรอการสงใหทาในกจใด ๆ กตาม ไดพจารณากอน

แลวทกอยางถงไดสงลงไป ผมารบการอบรมกควรพจารณาตามบาง

บางอยางกเปนเรองภายในโดยเฉพาะ ไมจาตองแสดงออกตอผอนเสยจน

ทกแงทกมม เทาทแสดงออกเพอผอนกพอเขาใจความมงหมายดพอ แต

ทาไมจงไมเขาใจ เชน อยาทาสงนน แตกลบทาในสงนน ใหทาสงนน แต

กลบไมทาในสงนนดงน เรองทงนมใชไมเขาใจ ตองเขาใจกนแนนอน แตท

ทาไปอกอยางหนงนน เปนความดอดงตามนสยทเคยดอดงตอพอแมมาแต

เปนเดกเพราะทานเอาใจ นสยนนเลยตดตวและฝงใจมาจนถงขนพระขน

เณร ซงเปนขนผใหญเตมทแลว แลวกมาดอดงตอครอาจารยตอพระธรรม

วนยอนเปนทางเสยหายเขาอก ความดอดงในวยและเพศน ไมใชความดอ

๑๔๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ดงทควรไดรบอภยและเอาใจเหมอนคราวเปนเดก แตควรตาหนอยางยง ถา

ขนดอดงตอไปอกกจะเปนการสงเสรมนสยไมดนนใหยงขนและควรไดรบ

สมญญาวา “พระธดงคหวดอ”บรขารใชสอยทกชนทเกยวกบตวกควร

เรยกวาบรขารของพระหวดอไปดวย

องคนกดอ องคนนกดาน องคโนนกมนและดอดานกนทงวด อาจารยก

ไดลกศษยหวดอ อะไรกกลายเปนเรองดอดานไปเสยหมด โลกนเหนจะแตก

ศาสนากจะลมจมแนนอน แลวกแสดงเปนเชงถามวา ใครบางทตองการเปน

พระหวดอและตองการใหอาจารยเปนอาจารยของพระหวดอ มไหมในทน

ถามพรงนใหพากนไปรอไปขดนาบออกใหดนพงลงทบตาย จะไดไปเกดบน

สวรรควมานหวดอ เผอชาวเทพทงหลายชนตาง ๆ จะไดมาชมบารมบางวา

เกงจรง ไมมชาวเทพพวกไหนแมชนพรหมโลกทเคยเหนและเคยไดอยวมาน

ประหลาดเชนนมากอน

จากนนกแสดงออนลงทงเสยงและเนอธรรม ทาใหผฟงเหนโทษแหง

ความดอดงฝาฝนของตนอยางถงใจ ผนงฟงอยในขณะนนคลายกบลม

หายใจไปตาม ๆ กน พอจบการแสดงธรรมและเลกประชมแลว ตางก

ออกมาถามและยกโทษกนวนวายไปวา มใครไปกราบเรยนทานถงไดเทศน

ขนาดหนก ทาเอาผฟงแทบสลบไปตาม ๆ กนในขณะนน ทกองคตางก

ปฏเสธเปนเสยงเดยวกนวา ไมมใครกลาไปกราบเรยน เพราะตางกกลววา

ทานจะทราบและถกโดนเทศนหนกอยแลว เรองกเปนอนผานไปโดยมไดตน

สายปลายเหต

ตามปกต ทานพระอาจารยมนทานมความร เชยวชาญเกยวกบ

เหตการณตาง ๆ มาแตสมยทานจาพรรษาอยถาสารกา จงหวดนครนายก

๑๔๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตลอดมา และมความชานาญกวางขวางขนเปนลาดบจนแทบจะพดไดวาไมม

ประมาณ เวลาปกตกด ขณะเขาประชมฟงการอบรมกด พระทอยกบทานซง

ร เรองของทานไดดตองมความระวงสารวมจตอยางเขมงวดกวดขนอย

ตลอดไป จะเผลอตวคดไปตาง ๆ นานาไมได เวลาเขาประชมความคดนน

ตองกลบมาเปนกณฑเทศนใหเจาของฟงอกจนได ยงขณะททานกาลงใหการ

อบรมอยดวยแลวยงเปนเวลาทสาคญมากกวาเวลาอนใด ทง ๆ ทแสดง

ธรรมอย แตขณะทหยดหายใจ หรอหยดเพอสงเกตการณอะไรกสดจะเดา

เพยงขณะเดยวเทานน ถามรายใดคดเปะปะออกนอกลนอกทางไปบาง

ขณะนนแลเปนตองไดเรอง และไดยนเสยงเทศนแปลก ๆ ออกมาทนท ซง

ตรงกบความคดทไมมสตรายนน ๆ เปนแตทานไมระบรายชอออกมาอยาง

เปดเผยเทานน แมเชนนนกทาใหผคดสะดดใจในความคดของตนทนทและ

กลวทานมาก ไมกลาคดแบบนนตอไปอก

กบเวลาออกบณฑบาตตามหลงทานนนหนง จะตองระวง ไมเชนนนจะ

ไดยนเสยงเทศนเรองความคดไมดของตนในเวลาเขาประชมแนนอน บางท

กนาอบอายหมเพอนทนงฟงอยดวยกนหลายทานซงไดยนแตเสยงทาน

เทศนระบเรองความคด แตมไดระบตวผคด ผถกเทศนแทบมดดนใหจม

หายหนาไปเลยกม เพราะบางครงเวลาไดยนทานเทศนแบบนน ทาใหผนง

ฟงอยดวยกนหลายทานตางหนหนามององคนนชาเลองดองคน เพราะไม

แนใจวาเปนองคไหนแนทถกเทศนเรองนนอยขณะนน บรรดาพระเณร

จานวนมากรสกจะมนสยคลายคลงกน พอโดนเจบ ๆ ออกมาแลวแทนทจะ

เสยใจหรอโกรธ พอพนเขตดดสนดานออกมาตางแสดงความยมแยมขบขน

พอใจ และไตถามซงกนและกนวา วนนโดนใคร? วนนโดนใคร?

๑๔๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แตนาชมเชยอยอยางหนง ทพระทานมความสตยซอตอความคดผด

ของตวและตอเพอนฝง ไมปกปดไวเฉพาะตว พอมผถาม จะเปนองคใดก

ตามทคดผดทานองทานเทศนนน องคนนตองสารภาพตนทนทวา วนนโดน

ผมเอง เพราะผมมนดอไมเขาเรองไปหาญคดเรอง….. ทงทตามปกตกรอย

วาจะโดนเทศนถาขนคดอยางนน แตพอไปเจอเขามนลมเรองทเคยกลวเสย

สน มแตเรองกลาแบบบา ๆ บอ ๆ ออกมาทาเดยว ททานเทศนนนสมควร

อยางยงแลว จะไดดดสนดานเราทคดไมดเสยท

ตองขออภยจากทานผอานมาก ๆ ทบางเรองผเขยนกไมสะดวกใจทจะ

เขยน แตเรองทวาไมสะดวกกมผกอไวแลว พอใหเกดปญหากลนไมไดคาย

ไมออกขวางอยในคอด ๆ นเอง ถาไดระบายออกตามความจรงกนาจะเปน

ธรรม เหมอนพระทานแสดงอาบต กเปนวธททาใหหมดโทษหมดกงวล ไม

กาเรบตอไป จงขอเรยนเปนบางตอนพอเปนขอคดจากทงทานผเปนเจาของ

เรองทงทานผชาระเรอง ทงพวกเราผมหวใจทอาจมความคดอยางนนบาง

โดยมากนกบวชและนกปฏบตทโดนเทศนเจบ ๆ อยบอย ๆ ก

เนองจากอายตนะภายนอก คอ รป เสยง เปนตน ทเปนวสภาคตอกนนนเอง

มากกวาเรองอน ๆ ตนเหตทถกเทศนโดยมากกเวลาบณฑบาต ซงเปนกจ

จาเปนของพระ จะละเวนมได เวลาไปกตองเจอ เวลาเจอกจาตองคดไปตาง

ๆ บางรายพอเจอเขาเกดความรกชอบ ความคดกลายเปนกงจกรไปโดยไม

รสกตว นแลคอตนเหตสาคญทฉดลากใจใหคดออกไปนอกลนอกทาง ทงท

ไมอยากจะใหเปนเชนนน พอไดสตรงกลบมาได ตกตอนเยนมากโดนเทศน

แลวพยายามทาความสารวมตอไป พอวาระตอไปกไปเจอเอาของดเขาอก

ทาใหแผลกาเรบขนอก ขากลบมาวดกโดนยาเมดขนานเดด ๆ ใสแผลเขา

๑๔๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อก คอ โดนเทศนนนเอง ถาองคนไมโดนของด แตองคนนกโดนเขาจนได

เพราะพระเณรมมากตอมากและตางองคกมแผลเครองรบของแสลงดวยกน

ฉะนน จงไปโดนแตของดมาจนไมชนะจะหลบหลกแกไข พอมาถงวดและ

สบจงหวะกโดนเทศนจากทานเขาอก

ธรรมดาความคดของคนมกเลสกตองมคดไปตาง ๆ ดบางชวบาง ทาน

เองกไมใชนกดดาไปเสยทกขณะจตทคด ททานตาหนกคอสงททานอยากให

คด เชน คดอรรถคดธรรมดวยสตปญญาเพอหาทางปลดเปลองตนออกจาก

ทกข อนเปนความคดทถกทางและเบาใจแกผอบรมสงสอนนนไมคอยชอบ

คดกน แตชอบไปคดในสงทไมอยากใหคด จงโดนเทศนกนอยเสมอแทบทก

คน เพราะผทาใหทานตองเทศนบอย ๆ มมาก

ทงนกลาวถงความรความละเอยดแหงปรจตตวชชา คอการกาหนดรใจ

ผอนของทานพระอาจารยมน วาทานรและสามารถจรงๆ สวนความคดทนา

ตาหนนนกมไดเปนขนดวยเจตนาจะสงสมของผคด หากแตเปนขนเพราะ

ความเผอเรอทสตตามไมทนเปนบางครงเทานน แมเชนนนในฐานะททาน

เปนอาจารยผคอยใหความรความฉลาดแกลกศษย เมอเหนวาไมเหมาะสมก

รบเตอนเพอผนนจะไดสตและเขดหลาบแลวระวงสารวมตอไป ไมหลวมตว

คดอยางนนอก จะเปนทางเบกกวางเพอความเสยหายตอไป เพราะความคด

ซาซากเปนเครองสงเสรม

การสงสอนพระ รสกวาทานสงสอนละเอยดถถวนมาก ศลทเปนฝาย

วนยทานกสอนละเอยด สมาธและปญญาทเปนฝายธรรมทานยงสอน

ละเอยดลออมาก แตปญญาขนสงสดจะเขยนลงขางหนาตามประวตทานท

บาเพญธรรมขนสงขนไปเปนลาดบ สวนสมาธทกขนและปญญาขนกลาง

๑๕๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานเรมมความชานาญมาแลวจากถาสารกา นครนายก พอมาฝกซอมอย

ทางภาคอสานนานพอควรกยงมความชานชานาญยงขน ฉะนน การอธบาย

สมาธทกขนและวปสสนาขนกลางแกพระเณร ทานจงอธบายไดอยาง

คลองแคลวมาก ไมมการเคลอนคลาดจากหลกสมาธปญญาทถกตองเลย

ผรบการอบรมไดฟงอยางถงใจทกขนของสมาธและปญญาขนกลาง

สมาธทานรสกแปลกและพสดารมาก ทงขณกสมาธ อปจารสมาธ

และอปปนาสมาธ คอขณะจตรวมเปนขณกสมาธแลวตงอยไดขณะเดยว แต

มไดถอนออกมาเปนจตธรรมดา หากแตถอนออกมาสอปจารสมาธ แลว

ออกรสงตาง ๆ ไมมประมาณ บางครงเกยวกบพวกภตผ เทวบตร เทวธดา

พญานาคตาง ๆ นบภพนบภมไดทมาเกยวของกบสมาธประเภทน ซงทาน

ใชรบแขกจาพวกมรปไมปรากฏดวยตา มเสยงไมปรากฏดวยหมาเปน

ประจา บางครงจตกเหาะลอยออกจากกายแลวเทยวชมสวรรควมานและ

พรหมโลกชนตาง ๆ และลงไปเทยวดภพภมของสตวนรกทกาลงเสวยกรรม

มประเภทตางกนอยทททรมานตาง ๆ กนตามกรรมของตน

คาวาขนลงตามคาสมมตทโลกนามาใชกนตามกรยาของกายซงเปน

อวยวะหยาบนน ผดกบกรยาของจตซงเปนของละเอยดอยมากจนกลายเปน

คนละโลกเอาเลย คาวาขนหรอลงของกาย รสกเปนประโยคพยายามอยาง

เอาจรงเอาจง แตจตถาใชกรยาแบบกายบางวาขนหรอลงกสกแตวาเทานน

แตมไดเปนประโยคพยายามวาจตขนหรอลงเลย คาวาสวรรค พรหมโลก

และนพพาน อยสงขนไปตามลาดบแหงความละเอยดของชนนน ๆ กด คา

วานรกอยตาลงไปตามลาดบของความตาแหงภมและผมกรรมตาง ๆ กนกด

๑๕๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

น เรานาดานวตถเขาไปวดกบนามธรรมเหลานนตางหาก นรก สวรรค เปน

ตน จงมตาสงไปตามโลก

เราพอเทยบกนไดบาง เชน นกโทษทงลหโทษและครโทษทอยใน

เรอนจาอนเดยวกน ซงตงอยในททมนษยผไมมโทษทณฑอะไรอยกน ใน

นกโทษทงสองชนดไมมการขนลงตางกนทตรงไหนบางเลย เพราะอยใน

เรอนจาอนเดยวกนและไมมขนลงตางกนกบมนษยผไมมโทษอกดวย เพราะ

เรอนจาหรอตะรางอนเปนทอยของนกโทษทกชนดอยกน กบสถานทท

มนษยอยกน มนเปนแผนดนอนเดยวกน บานเมองอนเดยวกน เปนแตแยก

เปนเอกเทศกนอยคนละสวนเทานน เมอตางคนตางมตาดหด ทงลหโทษคร

โทษและมนษยผปราศจากโทษ ตางกมองเหนไดยนและร เรองของกนได

อยางธรรมดา ทว ๆ ไป ไมเปนปญหาเหมอนระหวางพวกนรกกบเทวดา

ระหวางเทวดากบพรหม และระหวางพวกเทพฯ ทกชนกบสตวนรกทกภม

และระหวางสตวนรกทกภมและเทวดา พรหมทกชนกบพวกมนษยทไมร

เรองของกนเอาเลย

แมกระแสใจของทก ๆ จาพวกจะสงประสานผานภมทอยของกนและ

กนอยตลอดเวลา แตกเหมอนไมไดผานและเหมอนไมมอะไรมอยในโลก

นอกจากเราคนเดยวทร เรองของตวทกอยางเทานน จะรบรองตนไดวา การม

อยในโลก เพยงใจทมอยกบทกคนตลอดสตวกยงไมสามารถร เรองความคด

ดชวของกนและกนได ถาจะปฏเสธวาใจของคนและสตวไมม และถามทาไม

ไมร ไมเหนใจเรองใจกนบาง ดงน กพอจะปฏเสธไดถาจะเปนความจรงตาม

คาปฏเสธ แตจะปฏเสธวนยงคากคงผดไปทงวน เพราะปกตคนและสตวท

ยงครองตวอยยอมมใจดวยกนทกราย แมจะไมร ไมเหนความคดของกนก

๑๕๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปฏเสธไมไดวา ใจไมมในรางทเราไมสามารถมองเหนและไดยน สงละเอยด

ทสดวสยของตาหจะรบร ไดในโลกแหงสตวทงหลาย กคงขนอยกบความไม

สามารถของแตละราย ไมขนกบสงทมอยเปนอยจะปกปดตวเอง

คาวาสวรรคและพรหมโลกชนนน ๆ สงขนไปเปนลาดบนน กมได

สงขนไปแบบบานทมหลายชนซงเปนดานวตถ ดงทร ๆ กนทจะตองใช

บนไดหรอลฟทขนไปเปนชน ๆ หากสงแบบนามธรรม ขนแบบนามธรรม

ดวยนามธรรม คอใจดวงมสมรรถภาพภายในตว เพราะกรรมดคอกศล

กรรม คาวานรกตากมไดตาแบบลงเหวลงบอ แตตาแบบนามธรรม ลงแบบ

นามธรรม และดดวยนามธรรม คอดวงใจมความสามารถภายในตว แตผลง

ไปเสวยกรรมของตนตองไปดวยอานาจกรรมชวทพาใหเปนไปทางตรงกน

ขาม อยรบความทกขทรมานกอยดวยกรรมพาใหอยจนกวาจะพนโทษ

เหมอนคนตดคกตะรางตามกาหนดเวลา เมอพนโทษกออกจากคกตะรางไป

ฉะนน

สวนอปจารสมาธของทานรสกเรมเกยวพนกนกบขณกสมาธมาแต

เรมแรกปฏบต เพราะจตทานเปนจตทวองไวผาดโผนมาดงเดม เวลารวมลง

เพยงขณะเดยวทเรยกวาขณกสมาธ กเรมออกเทยวร เหนสงตาง ๆ ทอยใน

วงของอปจาระ จนกระทงทานมความชานาญและบงคบใหอยกบทหรอให

ออกร เหตการณตาง ๆ กไดแลว จากนนทานตองการจะปฏบตตอสมาธ

ประเภทใดกไดสะดวกตามตองการ คอจะใหเปน ขณกะแลวเลอนออกมา

เปนอปจาระเพอรบรสงตาง ๆ หรอจะใหรวมสงบลงถงฐานสมาธอยางเตมท

ทเรยกวาอปปนาสมาธ แลวพกอยในสมาธนนตามตองการกได

๑๕๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อปปนาสมาธเปนสมาธทสงบละเอยดแนบแนนและเปนความสงบสข

อยางพอตว ผปฏบตจงมทางตดสมาธประเภทนได ทานพระอาจารยมน

ทานเลาวา ทานเคยตดสมาธประเภทนบางเหมอนกน แตทานเปนนสย

ปญญาจงหาทางออกได ไมนอนใจและตดอยในสมาธประเภทนนาน ผตด

สมาธประเภทนทาใหเนนชาไดเหมอนกน ถาไมพยายามคดคนทางปญญา

ตอไป นกปฏบตทตดอยในสมาธประเภทนมเยอะแยะ เพราะเปนสมาธท

เตมไปดวยความสข ความเยอใยและออยองนาอาลยเสยดายอยมาก ไมคด

อยากแยกตวออกไปทางปญญาอนเปนทางถอนกเลสทงมวล ถาไมมผฉลาด

มาตกเตอนดวยเหตผลจรง ๆ จะไมยอมถอดถอนตวออกมาสทางปญญา

เอาเลย

เมอจตตดอยในสมาธประเภทนนานไป อาจเกดความสาคญตนไปตาง

ๆ ได เชน สาคญวานพพานความสนทกขกตองมอยในจดแหงความสงบสข

น หามอยในทอนใดไมดงน ความจรงจตทรวมตวเขาเปนจดเดยวจนร เหน

จดของจตไดอยางชดเจน และร เหนความสงบสขประจกษใจในสมาธขน

อปปนาน เปนการรวมกเลสภพชาตอยในจตดวงนนดวยในขณะเดยวกน ถา

ไมใชปญญาเปนเครองบกเบกทาลาย กมหวงตงภพชาตอกตอไปโดยไมตอง

สงสย ฉะนน ผปฏบตในสมาธขนใดกตาม ปญญาจงควรมแอบแฝงอยเสมอ

ตามโอกาสทควร เฉพาะอปปนาสมาธดวยแลว ควรใชปญญาเดนหนาอยาง

ยง ถาไมอยากรอยากเหนจตทมเพยงความสงบสขอยอยางเดยว ไมมความ

ฉลาดรอบตวเลยเทานน

ทานพระอาจารยมน นบแตทานกลบมาทางภาคอสานเทยวน ทาน

ชานาญในปญญาขนกลางมากจรงอย เพราะผกาวขนสภมธรรมขนสาม คอ

๑๕๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พระอนาคาม ตองนบวามปญญาขนกลางอยางพอตว ไมเชนนนจะ

พจารณาภมธรรมขนนนไมได การกาวขนสภมธรรมขนนตองผานกายคตา

สต ทงสภะความเหนวากายเปนของสวยงาม ทงอสภะความเหนวากายเปน

ของไมสวยงาม ไปดวยปญญา มไดตดอย โดยจตแยกสภะและอสภะออก

ดวยปญญา แลวกาวผานไปในทามกลางคอมชฌมาตรงกลาง ไดแกระหวาง

สภะและอสภะตอกน หมดความสงสยและเยอใยในธรรมทงสองนนอนเปน

เพยงทางเดนผานเทานน การพจารณาถงขนทวานจดวาเพยงผานไปได ถา

เทยบการสอบไลกเพยงไดคะแนนตามกฎทตงไวเทานน ยงมไดคะแนนสง

และสงสดในชนนน ผบรรลธรรมถงระดบนแลว จาตองฝกซอมปญญาเพอ

ความชานาญละเอยดขนไปจนเตมภมของธรรมชนนน ทเรยกวาอนาคาม

เตมภม ถาตายในขณะนนกไปเกดในชนอกนษฐาพรหมโลกชนทหาทนท ไม

ตองเกดในพรหมโลกสชนตานน

ทานพระอาจารยมนทานเลาวา ทานเคยตดอยในภมนนานเอาการอย

เพราะไมมผคอยใหอบายใด ๆ เลย ตองลบคลากนอยางระมดระวงมาก

กลวจะผดพลาด เพราะทางไมเคยเดน เทาทสงเกตรตลอดมา เวลา

สตปญญาละเอยด ธรรมละเอยด สวนกเลสทจะทาใหหลงกละเอยดไปตาม

ๆ กน จงเปนความลาบากอยไมนอยในธรรมแตละขนกวาจะผานไปได ทาน

เลา นาอศจรรยเหลอประมาณ อตสาหคลาไมคลาตอและขวากหนามโดย

มไดรบคาแนะจากใคร นอกจากธรรมในคมภรเทานน กวาจะผานพนไปได

และมาเมตตาสงสอนพวกเรา กอดทจะระลกถงความทกขอยางมหนตของ

ทานมได เวลากาลงบกปาฝาดงไปองคเดยว

๑๕๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มโอกาสด ๆ ทานเลาถงการบาเพญของทานใหฟง ทนาสมเพชเวทนา

ทานนกหนา ผเขยนเองเคยนาตารวงสองครงดวยความเหนทกขไปตามเวลา

ทานลาบากมากในการบาเพญ และดวยความอศจรรยในธรรมททานเลาให

ฟง ซงเปนธรรมละเอยดลกซง จนเกดความคดขนมาวา เรานจะพอมวาสนา

บารมแคไหนบางหนอ พอจะถไถเสอกคลานไปกบทานไดเพยงใดหรอไมกม

ในบางขณะ ตามประสาของปถชนอยางนนเอง แตคาพดทานเปนเครอง

ปลกประสาทใหตนตวตนใจไดดมาก นแลเปนเครองพยงความเพยรไมให

ลดละเพออนาคตของตนตลอดมา ทานเลาวา พอเรงความเพยรทางปญญา

เขามากทไร ยงทาใหจตใจจดจางออกจากหมคณะมากขน และกลบดดดม

ทางความเพยรมากเขาทกท ทงททราบเรองของตวมาโดยลาดบวากาลงของ

เรายงไมพอ แตกจาตองอยรออบรมหมคณะพอใหมหลกฐานทางใจบาง

ทราบวาทานจาพรรษาทจงหวดนครพนมหลายป ตามแถบหมบานสาม

ผง อาเภอศรสงคราม ถาจาไมผดกราว ๓-๔ ป ทบานหวยทราย ซงตงอย

เขตอาเภอคาชะอ จงหวดเดยวกน ๑ ป แถบหมบานหวยทราย บานคาชะอ

หนองสง โคกกลาง เหลานมภเขามาก ทานชอบพกอยแถบนมาก ทเขาผก

กดซงอยใกลหมบานแถบนน ทานวาเทวดากชม เสอกชมมาก ตอนกลางคน

เสอกมาเทยวรอบ ๆ บรเวณททานพกอย เทวดากชอบมาฟงธรรมทานบอย

เชนกน กลางคนเสยงเสอโครงใหญกระหมอยใกล ๆ กบทพกทาน บางคน

มนกระหมพรอมกนทละหลาย ๆ ตว เสยงสนนหวนไหวไปทวทงปา เสยง

มนรองรบกนเหมอนเสยงคนรองหากนนเอง ทางโนนกรอง ทางนกรอง

กระหมรบกนเปนพก ๆ ทละหลาย ๆ ตวนากลวมาก พระเณรบางคนไมได

หลบนอนกนเลย กลวเสอจะมาฉวยไปกน

๑๕๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานฉลาดหาอบายพดแปลก ๆ ใหพระเณรกลวเสอ เพอจะไดพากน

ขยนทาความเพยร โดยพดวา ใครข เกยจทาความเพยรระวงใหดนะ เสอใน

เขาลกนชอบพระเณรทข เกยจทาความเพยรนก กนกอรอยด ใครไมอยาก

เปนอาหารอรอยของมนตองขยน ใครขยนทาความเพยร เสอกลวและไม

ชอบเอาเปนอาหาร พอพระเณรไดยนดงนน ตางกพยายามทาความเพยรกน

แมเสอกาลงกระหมอยรอบ ๆ กจาตองฝนออกไปเดนจงกรมแบบสละตาย

ทงทกลว ๆ เพราะเชอคาทานวาใครข เกยจเสอจะมาเอาไปเปนอาหารอน

อรอยของมน เพราะทอยนนมไดเปนกฎเหมอนวดทว ๆ ไป แตเปนรานเลก

ๆ พอหมกตวเวลาหลบนอนเทานน และเตย ๆ ดวย เผอเสอนกหวขนมา

และโดดมาเอาไปกนตองเสยทาใหมนจรง ๆ เพราะฉะนน พระทานถงกลว

และเชอคาของทานอาจารย

ทานเลาใหฟงกนากลวดวย วาบางคนเสอโครงใหญเขามาถงบรเวณท

พระพกอยกม แตกไมทาอะไร เปนเพยงเดนผานไปเทานน ตามปกตทานก

ทราบอยแลววาเสอไมกลามาทาอะไรได ทานวาเทวดารกษาอยตลอดเวลา

คอเวลาเทวดาลงมาเยยมฟงเทศนทาน เขาบอกกบทานวา เขาพากนอารกขา

ไมใหมอะไรมารบกวนและทาอนตรายได และขออาราธนาทานใหพกอยท

นนนาน ๆ ฉะนน ทานจงหาอบายพดใหพระเณรกลวและสนใจตอความ

เพยรมากขน เสอเหลานนกรสกจะทราบวาทบรเวณทานพกอยเปนสถานท

เยนใจ พวกสตวเสอตาง ๆ ไมตองระวงอนตรายจากนายพราน เพราะ

ตามปกตชาวบานทราบวาทานไปพกอยทใด เขาไมกลาไปเทยวลาเนอทนน

เขาบอกวากลวเปนบาป และกลวปนจะระเบดทงลากลองใสมอเขาตายขณะ

ยงสตวในทใกลบรเวณนน

๑๕๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สงทแปลกอยอยางหนงกคอ เวลาทานไปพกอย ณ สถานทใด ซงเปน

แหลงทเสอชม ๆ ทนนแมปกตเสอจะเคยมาเทยวหากดววควายกนเปน

ประจาตามหมบานแถบนน แตกเลกรากนไป ไมทราบวามนไปเทยวหากน

กนทไหน เรองทงนทานเองกเคยเลาใหฟง และชาวบานหลายหมบานททาน

เคยไปพกอยกเคยเลาใหฟงเหมอนกน วาเสอไมไปทาอนตรายสตวเลยงเขา

เลย นาอศจรรยมากดงน ยงมขอแปลกอยอกอยางหนงคอเวลาพวกเทวดา

มาเยยมฟงเทศน ทานหวหนาเทวดาเลาวา ทานมาพกอยทนทาใหพวก

เทวดาสบายใจไปทวกน เทวดามความสขมากผดปกต เพราะกระแสเมตตา

ธรรมทานแผกระจายครอบทองฟาอากาศและแผนดนไปหมด กระแส

เมตตาธรรมทานเปนกระแสทบอกไมถกและอศจรรยมาก ไมมอะไรเหมอน

เลยดงน แลวพดตอไปวา ฉะนน ทานพกอยทไหน พวกเทวดาตองทราบกน

จากกระแสธรรมทแผออกจากองคทานไปทกทศทกทาง แมเวลาทานแสดง

ธรรมแกพระเณรและประชาชน กระแสเสยงทานกสะเทอนไปหมดทงเบอง

บนเบองลาง ไมมขอบเขต ใครอยทไหนกไดเหนไดยน นอกจากคนตายแลว

เทานนจะไมไดยน ตอนนตองขออภยทานผอานมาก ๆ อกดวย

จะไดเชญอาราธนาคาพดระหวางทานพระอาจารยกบพวกเทวดา

สนทนากน มาลงอกเลกนอย สวนจะจรงหรอเทจกเขยนตามทไดยนไดฟงมา

ทานยอนถามเขาบางวา กมนษยไมเหนไดยนกนบาง ถาวาเสยงเทศน

สะเทอนไปไกลดงทวานน หวหนาเทพฯ รบตอบทานทนทวา กมนษยเขาจะ

ร เรองอะไรและสนใจกบศลกบธรรมอะไรกนทาน ตา ห จมก ลน กาย ใจ

ของเขา เขาเอาไปใชในทางบาปทางกรรมและขนนรกมาทบถมตว

ตลอดเวลา นบแตวนเขาเกดมาจนกระทงเขาตายไป เขามไดสนใจกบศลกบ

๑๕๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ธรรมอะไรเทาทควรแกภมของตนหรอกทาน มนอยเตมทผทสนใจจะนาตา

ห จมก ลน กาย ใจ ไปทาประโยชน คอศลธรรม ชวตเขากนอยนดเดยว ถา

เทยบกนแลวมนษยตายคนละกสบกรอยครง เทวดาทอยภาคพนแมเพยง

รายหนงกยงไมตายกนเลย ไมตองพดถงเทวดาบนสวรรคชนพรหมซงมอาย

ยนนานกนเลย

มนษยจานวนมากมความประมาทมาก ทมความไมประมาทมนอยเตม

ท มนษยเองเปนผรกษาศาสนา แตแลวมนษยเสยเองไมร จกศาสนา ไมร จก

ศลธรรมซงเปนของดเยยม มนษยคนใดชวกยงร จกแตจะทาชวถายเดยว เขา

ยงแตลมหายใจเทานนพอเปนมนษยอยกบโลกเขา พอลมหายใจขาดไป

เทานน เขากจมไปกบความชวของเขาทนทแลว เทวดากไดยนทาไมจะไมได

ยน ปดไมอย เวลามนษยตายแลวนมนตพระทานมาสาธยายธรรมกสลา ธม

มาใหคนตายฟง เขาจะเอาอะไรมาฟงสาหรบคนชวขนาดนน พอแตตายลง

ไปกรรมชวกมดดวงวญญาณเขาไปแลว เรมแตขณะสนลมหายใจ จะม

โอกาสมาฟงเทศนฟงธรรมไดอยางไร แมขณะทเขายงมชวตอยกไมสนใจ

อยากฟงเทศนฟงธรรม นอกจากคนทยงเปนอยเทานน พอฟงไดถาสนใจ

อยากฟง แตเขามไดสนใจฟงหรอกทาน

ทานไมสงเกตดเขาบางหรอ เวลาพระทานสาธยายธรรมกสลา ธมมาให

ฟง เขาสนใจฟงเมอไร ศาสนามไดถงใจมนษยเทาทควรหรอกทาน เพราะ

เขาไมสนใจกบศาสนา สงทเขารกชอบทสดนน มนเปนสงทตาทรามทสตว

เดยรจฉานบางตวกยงไมอยากชอบ นนแลเปนสงทมนษยทไมชอบศาสนา

ชอบมากกวาสงอนใด และชอบแตไหนแตไรมา ทงชอบแบบไมมวนเบอไม

ร จกเบอเอาเลย ขณะจะขาดใจยงชอบอยเลยทาน พวกเทวดาร เรองของ

๑๕๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มนษยไดดกวามนษยจะมาสนใจร เรองของพวกเทวดาเปนไหน ๆ มทานน

แลเปนพระวเศษ รทงเรองมนษย ทงเรองเทวดา ทงเรองสตวนรก สตวก

ประเภททานร ไดดกวาเปนไหน ๆ ฉะนน พวกเทวดาทงหลายจงยอมตนลง

กราบไหวทาน

พอหวหนาเทวดาพดจบลง ทานพระอาจารยมนกพดเปนเชงปรกษาวา

เทวดาเปนผมตาทพยหทพยแลเหนไดไกล ฟงเสยงไดไกล ร เรองดชวของ

ชาวมนษยไดดกวามนษยจะร เรองของตวและร เรองของพวกมนษยดวยกน

จะไมพอมทางเตอนมนษยใหรสกสานกในความผดถกทตนทาไดบางหรอ

อาตมาเขาใจวาจะไดผลดกวามนษยดวยกนตกเตอนกนสงสอนกน จะพอม

ทางไดบางไหม หวหนาเทวดาตอบทานวา เทวดายงไมเคยเหนมนษยมกราย

พอจะมใจเปนมนษยสมภมเหมอนอยางพระคณเจา ซงใหความเมตตาแก

ชาวเทพฯ และชาวมนษยตลอดมาเลย พอทเขาจะรบทราบวาในโลกนมสตว

ชนดตาง ๆ หลายตอหลายจาพวกอยดวยกน ทงทเปนภพหยาบ ทงทเปน

ภพละเอยด ซงมนษยจะยอมรบวาเทวดาประเภทตาง ๆ มอยในโลก และ

สตวอะไร ๆ ทมอยในโลกกหมนกแสนประเภทวามจรงตามทสตวเหลานนม

อย

เพราะนบแตเกดมามนษยไมเคยเหนสงเหลานมาแตพอแตแมแตปยา

ตายาย แลวมนษยจะมาสนใจอะไรกบเทวดาเลาทาน นอกจากเหนอะไรผด

สงเกตบาง จรงหรอไมจรงไมคานง พวกมนษยมแตพากนกลาวตวาผกน

เทานน จะมาหวงคาตกเตอนดชอบอะไรจากเทวดา แมเทวดาจะร เหนพวก

มนษยอยตลอดเวลา แตมนษยกมไดสนใจจะร เทวดาเลย แลวจะใหเทวดา

ตกเตอนสงสอนมนษยดวยวธใด เปนเรองจนใจทเดยว ปลอยตามกรรมของ

๑๖๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ใครของเราไวอยางนนเอง แมแตพวกเทวดาเองกยงมกรรมเสวยอยทกขณะ

ถาปราศจากกรรมแลวเทวดากไปนพพานไดเทานนเอง จะพากนอยให

ลาบากไปนานอะไรกน

ทานพระอาจารยมนถามเขาวา พวกเทวดากร นพพานกนดวยหรอ ถง

วาหมดกรรมแลวกไปนพพานกนได และพวกเทวดากมความทกขเชนสตว

ทงหลายเหมอนกนหรอ เขาตอบทานวา ทาไมจะไมรทาน กเพราะ

พระพทธเจาองคใดมาสงสอนโลกกลวนแตสอนใหพนทกขไปนพพานกน

ทงนน มไดสอนใหจมอยในกองทกข แตสตวโลกไมสนใจพระนพพานเทา

เครองเลนทเขาชอบเลย จงไมมใครคดอยากไปนพพานกน คาวานพพาน

พวกเทวดาจาไดอยางตดใจจากพระพทธเจาแตละองคทมาสงสอนสตวโลก

แตเทวดากมกรรมหนาจงยงไมพนจากภพของเทวดาใหไดไปนพพานกน จะ

ไดหมดปญหา ไมตองวกเวยนถวงตนดงทเปนอยน สวนความทกขนนถาม

กรรมอยแลว ไมวาสตวจาพวกใดตองมทกขไปตามสวนของกรรมดชวทม

มากนอยในตวสตว

ทานถามเทวดาวา พระทพดกบเทวดาร เรองกนมอยแยะไหม? เขา

ตอบวามอยเหมอนกนทาน แตไมมากนก โดยมากกเปนพระซงชอบปฏบต

บาเพญอยในปาในเขาเหมอนพระคณเจานแล ทานถามวา สวนฆราวาสเลาม

บางไหม? เขาตอบวา มเหมอนกน แตมนอยมาก และตองเปนผใครทาง

ธรรมปฏบต ใจผองใสถงร ได เพราะกายพวกเทวดานนหยาบสาหรบพวก

เทวดาดวยกน แตกละเอยดสาหรบมนษยจะร เหนไดทวไป นอกจากผมใจ

ผองใสจงจะรจะเหนไดไมยากนก

๑๖๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานถามเขาวา ทธรรมทานวาพวกเทวดาไมอยากมาอยใกลพวกมนษย

เพราะเหมนสาบคาวมนษยนนเหมนสาบคาวอยางไรบาง ขณะททาน

ทงหลายมาเยยมอาตมาไมเหมนคาวบางหรอ ทาไมถงพากนมาหาอาตมา

บอยนก เขาตอบวา มนษยทมศลธรรมมใชมนษยทควรรงเกยจ ยงเปนท

หอมหวนชวนใหเคารพบชาอยางยง และอยากมาเยยมฟงเทศนอยเสมอไม

เบอเลย มนษยทเหมนคาวนารงเกยจ คอมนษยทเหมนคาวศลธรรม

รงเกยจศลธรรม ไมสนใจในศลธรรม มนษยประเภทเบอศลธรรมซงเปน

ของดเลศในโลกทงสาม แตชอบในสงทนารงเกยจของทานผดมศลธรรม

ทงหลาย มนษยประเภทนนารงเกยจจงไมอยากเขาใกลและเหมนคาวฟงไป

ไกลดวย แตเทวดามไดตงขอรงเกยจชาวมนษยแตอยางใด หากเปนนสย

ของพวกเทวดามความรสกอยางนนมาดงเดมดงน

เวลาทานเลาเรองเทวดาภตผชนดตาง ๆ ใหฟง ผฟงเคลมไปจนลมตว

และลมเวลาเวลา ลมเหนดเหนอยเมอยลาไปตาม ๆ กน ประหนงตนกใครร

อยางนนบาง และคดวาจะรจะเหนอยางนนบางในวนหนงขางหนา แลวทาให

เกดความกระหยมตอความเพยรเพอผลอยางนนขนมา กบตอนทานเลา

อดตชาตของทานและของคนอนเปนบางรายทเหนวาจาเปนใหฟง ยงทาให

อยากร เรองอดตของตนจนลมความคดทอยากพนทกขไปนพพาน ใน

บางครงพอรตวเกดตกใจและตาหนตนวา ออ เรานจะเรมบาไปเสยแลว

แทนทจะคดไปในทางหลดพนดงททานสงสอน แตกลบไปควาและงมเงาใน

อดตทผานมาแลว กทาใหรสกตวไปพกหนง พอเผลอตวกคดไปอกแลว

ตองคอยปราบปรามตวเองอยเรอย

๑๖๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เวลาทานเลาเรองพวกเทวดาภตผชนดตาง ๆ มาเยยมทาน รสกนาฟง

มาก เฉพาะพวกภตผรสกมผอนธพาลเชนกบมนษยเรา ถาพวกใดชอบกอ

ความไมสงบมาก เขาตองจบพวกนนมาขงรวมกนไวในคอกทมนษยเรยกวา

หองขงนนเอง ขงไวเปนพวก ๆ เปนหอง ๆ เตมหองขงแตละหอง มทงผ

อนธพาลหญง ผอนธพาลชาย และอนธพาลประเภทโหดรายทารณ จาพวก

ทารณยงมทงหญงทงชายอกดวย มองดหนาตาพวกนบอกอยางชดแจงวาแผ

เมตตาใหไมยอมรบ พวกผนเขามบานเมองเหมอนมนษยเราเหมอนกน

เปนบานเมองใหญโตมาก มหวหนาปกครองดแลเหมอนกน ผทมอปนสยใฝ

บญกศลกมอยแยะ พวกผธรรมดาและผจาพวกอนธพาลเคารพนบถอมาก

เพราะผมอปนสยวาสนาเปนผมฤทธาศกดานภาพมาก ผทงหลายเคารพ

เกรงกลวมากตามหลกธรรมชาต มใชการประจบประแจง

ทานเลาวาทวาบาปมอานาจนอยกวาบญนน ทานไปพบเหนในเมองผ

เปนพยานอกประเดนหนง คอผมวาสนาแตมาเสวยกรรมตามวาระ เชน มา

เกดเปนภตผ แตนสยใจคอในทางบญนนไมเคยเปลยนแปลงเลยและม

อานาจมากดวย เพยงผเดยวเทานนกสามารถปกครองผไดเปนจานวน

มากมาย เพราะเมองผไมมการถอพวกถอพองเหมอนเมองมนษยเรา แตถอ

อานาจตามหลกธรรม แมจะฝนถออยางมนษยกเปนไปไมได เพราะกรรมไม

อานวยไปตาม ตองขนอยกบกรรม ดชวเทานนเปนหลกตายตว อานาจทใช

อยในเมองมนษยจงนาไปใชในปรโลกไมได ทานเลาตอนนรสกพสดารมาก

แตจาไดเพยงเลกนอยขาด ๆ วน ๆ จงขออภยดวย

เวลาทานออกเทยวโปรดสตวตามสถานททพวกผตงบานเรอนอยโดย

ทางสมาธภาวนา พอมองเหนทานเขากรบโฆษณาบอกกนมาทาความเคารพ

๑๖๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เหมอนมนษยเรา ทานเดนผานไปตามทตาง ๆ ในทชมนมผและผานไปท

คมขงผอนธพาลหญงชาย โดยม หวหนาผเปนผพานาทางดวยความเคารพ

เลอมใสทานมาก และอธบายสภาพความเปนอยของผชนดตาง ๆ ใหทาน

ฟง และอธบายเรองผทถกคมขงวา เปนผมใจโหดรายคอยรบกวนผอนไมให

มความสงบสขเทาทควร ตองขงไวตามแตโทษหนกเบาของเขา คาวาภตผ

นนเปนคาทมนษยเราใหชอเขาตางหาก ความจรงเขากเปนสตวชนดหนง

เชนเดยวกบสตวชนดตาง ๆ ทมอยในโลกทวไปตามภมของตน

ทานวาทใดมปามเขามาก ทานพระอาจารยมนชอบพกอยทนนนาน ไป

ๆ มา ๆ อยตามแถบเขานน ๆ เมอทานพกอยนครพนมและอบรมหมคณะ

นานพอสมควรแลว ทาใหคดถงตวเองมากขน โดยคานงถงความรสกทโผล

ขนเสมอวากาลงเรายงไมพอดงน ถาจะฝนอยกบหมคณะไปทานองน ความ

เพยรกลาชา ทานวาเทาทสงเกตด นบแตกลบมาจากภาคกลางมาอบรมสง

สอนหมคณะอยทางภาคอสาน รสกวาภมจตใจไมคอยกาวไปรวดเรวเหมอน

อยองคเดยว จะตองเรงความเพยรอกสกพกจนบรรลถงความพงใจแลวนน

แหละถงจะหมดความกงวลหวงใยตวเอง

ประกอบระยะนนทานรบโยมมารดามาบวชเปนอบาสกาอบรมอยดวย

ประมาณ ๖ ป จะไปมาทางใดไมคอยสะดวก ทาใหเปนอารมณหวงใยอย

เสมอ เลยทาใหทานตดสนใจจะเอาโยมมารดาไปสงทจงหวดอบลราชธาน

มารดาทานกเหนดดวยไมขดอธยาศย จากนนทานกเรมพามารดาออก

เดนทางจากนครพนม โดยเดนตดตรงไปภเขาแถบหนองสง คาชะอ ออกไป

อาเภอเลงนกทา จงหวดอบลฯ ขณะททานออกเดนทางทราบวา มพระเณร

ตดตามไปดวยมากมาย ปนนไปจาพรรษาบานหนองขอน อาเภอ

๑๖๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อานาจเจรญ อบลฯ มพระเณรจาพรรษากบทานมาก ขณะทจาพรรษาอยนก

ใหการอบรมพระเณรอบาสกอบาสกาอยางเตมกาลง มผคนพระเณรเกด

ความเชอเลอมใสและมาอยอบรมกบทานมากขนเปนลาดบ

คนวนหนงเวลาดกสงด ทานกาลงเขาทภาวนา พอจตสงบรวมลงไป

ปรากฏเหนพระเณรจานวนมากทคอย ๆ เดนตามหลงทานมาดวยความ

เคารพและมระเบยบสวยงามนาเลอมใสกม ทเดนแซงหนาทานไปขางหนา

ดวยอาการลกลลกลน ไมมความเคารพและสารวมอนทรยเลยกม ทกาลงถอ

โอกาสเดนแซงหนาทานไปดวยทาทางทไมมระเบยบธรรมวนยตดตวเลยกม

พวกทกาลงเอาไมมลกษณะเหมอนไมผาครงเหมอนหบปงปลามาคบหวอก

ทานอยางแนนแทบหายใจไมไดกม เมอเหนความแตกตางแหงพระทงหลาย

ทแสดงอาการไมมความเคารพ และทาความโหดรายทรมานทานดวยวธการ

ตาง ๆ กนเชนน ทานกกาหนดจตดเหตการณทเกดเฉพาะหนาใหละเอยด ก

ทราบขนมาทนทวา

จาพวกทคอย ๆ เดนตามหลงทานดวยความเคารพและมระเบยบ

สวยงามเปนทนาเลอมใส นนคอจาพวกทจะประพฤตปฏบตชอบตามโอวาท

คาสงสอนของทาน จะเปนผเคารพเทดทนทานและพระศาสนาให

เจรญรงเรองตอไปในอนาคต จะสามารถทาตนใหเปนประโยชนแกพระ

ศาสนาตลอดหมชนทวไปได และสามารถจะยงขนบธรรมเนยมประเพณอน

ดงามทางศาสนาใหคงทดงามตอไป เปนทนาเคารพเลอมใสทงมนษยและ

เทวดาอกพรหมยมยกษทวหนากน ซงนบวาเปนผทรงตนและพระศาสนาไว

ไดตามแบบอรยประเพณไมเสอมสญ

๑๖๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จาพวกทเดนแซงหนาทานไปดวยทาทางไมระวงสารวมนนคอจาพวก

อวดรอวดฉลาด เขาใจวาตนเรยนมากรมาก ปฏบตดยงกวาครอาจารยผพา

ปฏบตดาเนนดวยสามจกรรมมากอน ไมสนใจเคารพเออเฟอตอการศกษา

ไตถามขออรรถขอธรรมใด ๆ เพราะความสาคญตนวาฉลาดรอบร ทกอยาง

แลวปฏบตตนไปดวยความสาคญนน ๆ อนเปนทางลมจมแกตนและพระ

ศาสนา ตลอดประชาชนผมาเกยวของศกษา ตางจะนายาพษเพราะ

ความเหนผดจากอาจารยองคนนไปใชแลวกลายเปนผทาลายตนและหมชน

ตลอดกลบตรสดทายภายหลงใหเสยหายไปตาม โดยไมรสกระลกไดวาเปน

ทางถกตองดงามหรอไมประการใด

จาพวกทกาลงคอยหาโอกาสเดนแซงหนาทานไปในลาดบตอมานน คอ

จาพวกทกาลงเรมกอตงความเสอมเสยแกตนและวงพระศาสนาตอไป ดวย

ความสาคญผดชนดตาง ๆ ทานองจาพวกกอนซงเปนจาพวกทจะชวยกน

ทาลายตนและพระศาสนา อนเปนสวนรวมดวงใจของประชาชนชาวพทธให

ฉบหายลมจมลงไปโดยมไดสนใจวาผดหรอถกประการใด จาพวกทเอาไมมา

คบหวอกทานนน คอจาพวกทเขาใจวาตนฉลาดรอบรและปฏบตไปดวย

ความสาคญนน ๆ โดยมไดคานงวาผดหรอถก ทงทความจรงการปฏบตนน

เปนทางผด และยงมสวนกระทบกระเทอนวงพระศาสนาและครอาจารยทพา

ดาเนนมากอน ใหมสวนบอบชาเสยหายไปดวย สวนจาพวกหลงน ทานเลา

วา ทานรตวและนามของพระนน ๆ ดวย ทมาทาใหทานลาบากในเวลาตอมา

คอพระทเปนลกศษยทานอยกอน เปนแตออกไปจาพรรษาอยไมหางกนนก

ซงทานเองเปนผเหนชอบและอนญาตใหออกไป

๑๖๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เมอกาหนดดเหตการณทราบละเอยดแลว ทานกมาราพงถงพระ

จาพวกทมาทาความทรมานใหทานลาบาก วาเปนพระทมความเคารพ

เลอมใสและนบถอทานมาก ไมนาจะทาอยางนนได หลงจากนนทานกคอย

สงเกตความเคลอนไหวของบรรดาลกศษยเหลานนตลอดมา โดยมไดแสดง

เรองทปรากฏในคนวนนนใหใครทราบเลย ตอมาไมกวนกมผวาราชการ

จงหวดกบขาราชการหลายทาน และพระอาจารยทเปนลกศษยทาน และเปน

องคทเปนหวหนาพากนเอาไมมาคบหวอกทานมาเยยมทานทสานก

ทงสองฝายมาแสดงความประสงคขอใหทานชวยอนเคราะห ประกาศ

เรยไรเงนจากชาวบานในตาบล อาเภอนน เพอสรางโรงเรยนขน ๒-๓ แหง

อนเปนการชวยทางราชการอกทางหนงดวย โดยความเหนของทงสองฝายท

ตกลงกนมากอนแลววา ทานพระอาจารยมนเปนทเคารพเลอมใสของ

ประชาชนมาก ทานพดอะไรขนมาตองสาเรจแนนอน จงไดพากนมาหาทาน

ใหอนเคราะหชวยเหลอ พอทราบความประสงคของผมาตดตอแลว ทานก

ทราบทนทวา พระทงสองรปนเปนตวการสาคญททาใหทานลาบาก ซงเทยบ

กบเอาไมมาคบหวอกทาน โอกาสตอไปทานไดเรยกพระทงสองรปนนมา

อบรมสงสอน เพอใหรสงทควรหรอไมควรแกเพศสมณะปฏบตผตงอยใน

ความสงบและสารวมระวง

ทเรยนทงนกเพอทานผอานไดทราบวา จตเปนธรรมชาตลกลบและ

สามารถรไดทงสงเปดเผยและลกลบ ทงอดตอนาคตและปจจบนดงเรอง

ทานพระอาจารยมนเปนตวอยางมาหลายเรอง ทานเปนพระทปฏบตเพอ

ความเทยงตรงตออรรถธรรม มไดมความคดทเปนโลกามสแอบแฝงอยดวย

เลย คาพดทออกจากความรความเหนทานแตละคา จงเปนคาทควรสะดดใจ

๑๖๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วามใชเปนคาโกหกหลอกลวงทานผหนงผใดทงทอยใกลชดและทว ๆ ไปให

งมงายเสยหายไปดวยแตอยางใด เพราะคาพดทานทนามาลงนเปนคาพดท

พดในวงจาเพาะพระทอยใกลชด มไดพดทวไปโดยไมมขอบเขต แตผเขยน

อาจเปนนสยไมดอยบางทตดสนใจนาเอาเรองทานออกมา ความคดกเพอ

ทานทสนใจไดอานและพจารณาดบาง ซงอาจเกดประโยชนเทาทควร

เรองของทานพระอาจารยมนเปนเรองอศจรรย และพสดารอยมากใน

พระปฏบตสมยปจจบน ทงภาคปฏบตและความรททานแสดงออกแตละ

ประโยค การสงสอนบางประโยคกบอกตรง ๆ บางประโยคกบอกเปนอบาย

ไมบอกตรง ทงสงทควรและไมควร การทานายทายทกทางจตใจนบแตเรอง

ขรวตาทชายเขาถาสารกาเปนตนเหตมาแลว ทานระวงมากทงทอยากเมตตา

สงเคราะห บอกตามความคดของผมาอบรมนน ๆ แสดงออกในทางผดถก

ตาง ๆ อยางบรสทธใจในฐานะเปนอาจารยสอนคน แตเวลาบอกไปตามตรง

วา ทานผนนคดอยางนนผด ทานผนคดอยางนถกตอง แทนทจะไดรบ

ประโยชนตามเจตนาอนเคราะห แตผรบฟงกลบคดไปอกทางหนงซงเปน

ความเสยหายแกตนแทบทงนน ไมคอยมาสนใจตามเหตผลและเจตนา

สงเคราะหเลย

บางรายพอเหนคดไมดและเรมจะเปนชนวนแหงความเสยหาย สวน

ใหญทานกตกเตอนบางโดยอบายไมบอกตรง เกรงวาผถกเตอนจะกลวและ

อายหมเพอน เพยงเตอนใหรสกตวมไดระบนาม แมเชนนนยงเกดความรม

รอนแทบจะเปนบาเปนหลงไปตอหนาตอตาทานและหมคณะกยงม เรอง

ทงนจงเทากบเตอนใหร เทาทนถงอบายวธสงสอนไปในตวทกระยะท

เหตการณเกยวของบงคบอย ตองขออภยหากเปนความไมสบายใจในบาง

๑๖๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตอนทเขยนตามความจรงทบนทกและจดจามาจากทานเอง และจากคร

อาจารยทอยกบทานมาเปนคราว ๆ หลายทานดวยกน จงมหลายเรองและ

หลายรสดวยกน

โดยมากสงทเปนภยตอนกบวช นกปฏบต และนกบวช นกปฏบตชอบ

คดโดยไมมเจตนา แตเปนนสยทฝงประจาสนดานมาดงเดม กคอ อายตนะ

ภายนอก ไดแก รป เสยง กลน รส สมผส ธรรมารมณของเพศทเปนวสภาค

กน นนแลคอกณฑเทศนกณฑเอกททานจาตองเทศนและเตอนทงทางตรง

ทางออมอยเสมอ มไดรามอพอใหสบายใจไดบาง การนกคดอยางอน ๆ กม

แตถาไมสาคญนกทานกทาเปนไมสนใจ ทสาคญอยางยงกเวลาประชมฟง

ธรรม ซงทานตองการความสงบทงทางกายและทางใจ ไมตองการอะไรมา

รบกวนทงผฟงและผใหโอวาท จดประสงคกเพอไดรบประโยชนจากการฟง

จรง ๆ ใครเกดไปคะนองคดเรองแสลงเพศแสลงธรรมขนมาในขณะนน ฟา

มกจะผาเปรยง ๆ ลงในทามกลางความคดทกาลงคดเพลนและทามกลางท

ประชม ทาเอาผกาลงกลาหาญคดแบบไมร จกตายตวสนแทบสลบไปใน

ขณะนน ทงทไมไดระบตวบคคล แตระบเรองทคด ซงเปนเรองกระตกใจ

ของผกาลงคดเรองนนอยางสาคญ แมผอนในทประชมกพลอยตกใจ และ

บางรายตวสนไปดวยเผอคดเชนนนขนมาบางขณะเผลอ

ถาถกฟาผาอยเรอย ๆ ขณะฟงเทศน ปรากฏวาจตใจผฟงหมอบและม

สตระวงตวอยางเขมงวดกวดขน บางรายจตรวมสงบลงอยางเตมทกมใน

ขณะนน ผไมรวมในขนาดนนกอยในเกณฑสงบและระวงตว เพราะกลวฟา

จะลงเปรยง หรอเหยยวจะลงโฉบเอาศรษะขณะใดกไมร ถาเผลอคดไมเขา

เรองในขณะนน ฉะนน ผทอยกบทานจงมหลกใจเปนทมนคงไปโดยลาดบ

๑๖๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อยกบทานไปนานเทาไรกยงทาใหนสยทงภายในภายนอกกลมกลนกบนสย

ทานไปไมมสนสด ผใดอดทนอยกบทานไดนาน ๆ ดวยความใฝใจ ยอมเปน

ผาข รวใหทานดดาสงสอน คอยยดเอาเหตเอาผลจากอบาย ตาง ๆ ททาน

แสดงในเวลาปกตหรอเวลาแสดงธรรม ไมลดละความสงเกต และพยายาม

ปฏบตตนใหเปนไปตามทานทกวนเวลา นสยความใครธรรมและหนกแนน

ในขอปฏบตทกดานนแล จะทาใหเปนผมนคงทางภายในขนวนละเลกละ

นอย จนสามารถทรงตวได

ทไมคอยไดหลกเกณฑจากการอยกบทาน โดยมากมกจะเพงเลง

ภายนอกยงกวาภายใน เชน กลวทานดดาบางเวลาคดไปตาง ๆ ตามเรอง

ความโงของตน พอถกทานวาใหบางเลยกลวโดยมไดคดจะแกตวสมกบไป

ศกษาอบรมกบทานเพอหาความดใสตว ไมมเหตมผลอะไรเลย ไปอยกบ

ทานกไปแบบเรา อยแบบเรา ฟงแบบเรา คดไปรอยแปดแบบเราทเปนทาง

ดงเดม อะไร ๆ กเปนแบบเราซงมกเลสหนาอยแลว ไมมแบบทานเขามา

แทรกบางเลย เวลาจากทานไปกจาตองไปแบบเรา ทเคยเปนมาอยางไรก

เปนไปอยางนน ชอวาความดไมมอะไรเปลยนแปลงพอใหเปนทนาชมเชย

แตความชวททบถมจนมองไมเหนตวนนยงสงสมขนทกวนเวลา ไมมความ

เบอหนายอมพอ ผลจงเปนคนอาภพอยเสมอ ไมมสงใดมาฉดลากพอให

กลบฟนตวไดบางเลย ถาไปอยกบทานแบบทวาน จะอยนานเทาไรกไมผด

อะไรกบทพพอยกบแกงทมรสอรอย แตทพพจะไมร เรองอะไรกบแกง

นอกจากใหเขาจบโยนลงหมอนนหมอน ไมไดหยดหยอนเทานน กเลส

ตณหาเครองพอกพนความชวไมมประมาณ จบเราโยนลงกองทกขหมอนน

หมอนกทานองเดยวกน

๑๗๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ผเขยนกนบเขาในจานวนถกจบโยนลงหมอนนหมอนดวย โดยไมตอง

สงสย เพราะชอบขยนหมนเพยร แตสงหนงนนคอยกระซบใหข เกยจ ชอบ

ไปแบบทาน อยแบบทาน ฟงแบบทาน คดแบบทาน อยางเปนอรรถเปน

ธรรม แตสงหนงกคอยกระซบใหไปแบบเรา อยแบบเรา ฟงแบบเรา คด

แบบเรา อะไร ๆ กกระซบใหเปนแบบเราทเคยเปนมาดงเดม และกระซบไม

อยากใหเปลยนแปลงอะไรทงนน สดทายกเชอมนจนเคลมหลบสนทและ

ยอมทาตามแบบดงเดม เราจงเปนคนดงเดมไมมอะไรเปลยนแปลงในทางด

ขนพอใหตวเองและผอนไดชมเชยบาง คาวา “ดงเดม” จงเปนเรองใหญ

สาหรบเราและใคร ๆ จนมรากฝงลกอยภายใน ยากทจะถอดถอนออกได

ถาไมสงเกตสอดรความเปนมาและเปนไปของตนอยางเอาใจใสจรง ๆ

พอตกหนาแลง ทานพระอาจารยมนกเรมพาโยมมารดาทานออก

เดนทาง พาพกบานละคนสองคนไปเรอยจนถงบาน และพกอยทบานทาน

นานพอควร ใหการอบรมมารดาและชาวบานพอมความอบอนโดยทวกน

แลวกลาโยมมารดาและญาตออกเดนทางธดงคไปเรอย ๆ โดยมงหนาลงไป

ทางภาคกลาง ไปแบบธดงคกรรมฐาน ไมรบไมดวน เจอหมบานหรอ

สถานทมนาทาสมบรณกกางกลดลงทนน แลวพกบาเพญสมณธรรมอยอยาง

เยนใจ พอมกาลงกายกาลงใจแลวกเดนทางตอไป สมยโนนเดนดวยเทากน

ทงนน รถราไมมเหมอนสมยน ทานวาทานมไดเรงรบกบเวลาเวลา จดใหญ

อยทการภาวนาเทานน เดนทางทงวนกเทากบเดนจงกรมภาวนาไปทงวน

ขณะทานจากหมคณะเดนทางลงมากรงเทพฯ เพยงองคเดยวนน

เหมอนชางสารตวใหญออกจากโขลงเทยวหากนในปาลาพงตวเดยว เปน

ความเบากายเบาใจ เหมอนถอดเสยนถอดหนามออกจากหวอกทเคยหนก

๑๗๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หนวงถวงกายถวงใจมานาน กายกเบา ใจกเบา ขณะเดนทางดวยวธจงกรม

ภาวนาไปแถบทงกวางทมสบกนเปนตอน ๆ แตภายในใจไมมความรสกวา

รอนเพราะแดดแผดเผาเลย บรรยากาศคลายกบเปนเครองสงเสรมการ

เดนทางใหมความสะดวกสบายไปเปนลาดบ บนบาทเตมไปดวยบรขารของ

พระธดงค มบาตร กลด เปนตน ซงรวมหลายชนดวยกน ตามปกตกพอทา

ความลาบากใหพอด แตในความรสกกลบไมหนกหนาอะไรเลย กายกบใจท

ถอดถอนความกงวลจากหมคณะออกหมดแลว จงเปนเหมอนจะเหาะลอย

ขนบนอากาศในขณะนน เพราะหมดอาลยหายหวงโดยประการทงปวง โยม

มารดากไดอบรมสงสอนอยางเตมภม จนมหลกฐานทางจตใจอยางมนคง

หมดหวงแลว มความรบผดชอบเฉพาะตวคนเดยวนบแตบดนเปนตนไป

นเปนคาราพงบรกรรมภาวนาไปตามทาง ซงทานใชเปนบทธรรม

เตอนสตตวเองมใหประมาท เดนทางโดยวธจงกรมภาวนาไปตามสายทางท

ปราศจากผคนสญจรไปมา ขณะเดนทางตอนกลางวนแดดกาลงรอนจด

มองดมตนไมใบหนาตามชายปากเหนวาเหมาะกแวะเขาไปอาศยพกพอหาย

เหนอย นงภาวนาสงบอารมณใตรมไมใหใจเยนสบาย ตกบาย ๆ อากาศ

รอนคอยลดลงบางกเรมออกเดนทางตอไปดวยทาทางของผเหนภยใน

วฏสงสาร มสตสมปชญญะประคองใจ ไปถงหมบานไมกหลงคาเรอนพอได

อาศยเขาโคจรบณฑบาตกพอแลว ไมตองการความเหลอเฟออะไรมากไป

กวานน ตามองหาทพกอยหางไกลจากหมบานพอประมาณ และแวะพกไป

เปนทอด ๆ แลวแตทาเลเหมาะสมจะพกภาวนาสะดวกเพยงไร บางแหงก

เปนความสะดวกแกการบาเพญกพกอยเปนเวลานาน แลวเดนทางตอไป

๑๗๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานเลาวาตอนเดนทางไปถงดงพญาเยน ระหวางสระบรกบ

นครราชสมาตอกน มปาเขาลาเนาไพรมาก ทาใหเกดความชนบานหรรษา

คดอยากพกอยทนนนาน ๆ เพอบาเพญเพยรเสรมกาลงใจทกระหายตอการ

อยคนเดยวในปาในเขามานาน เมอมาเจอทาเลเหมาะ ๆ เขา กอยากพก

ภาวนาอยทนนเปนเวลานาน แลวคอยผานไปเรอย พกไปเรอย ทานวาทานก

เพลดเพลนไปกบสตวชนดตาง ๆ เหมอนกน เพราะปาเขาแถบนนมสตว

นานาชนดชมชมมาก มอเกง หม กวาง ลง คาง บาง ชะน เสอ ชาง อเหน ไก

ปา ไกฟา หม เมน กระจอน กระแต เวนสตวเลก ๆ ทเทยวหากนเปน

ประจาเสย สตวนอกนนยงพากนมาเทยวหากนในเวลากลางวน ทานเคยเจอ

เขาบอย ซงเขากไมแสดงอาการกลวทานนก

ปาแถบนแตกอนไมมบานผบานคน ถงมกอยหาง ๆ กนและมเพยง

๓-๔ หลงคาเรอน ตงอยเปนหยอม ๆ ซงอาศยทาไรขาวและปลกสงตาง ๆ

เปนอาชพ ตงอยตามชายเขาระหวางทผานไป ทานอาศยชาวบานเหลานน

เปนโคจรบณฑบาตไปเปนระยะ ๆ หมบานทอยแถบนนเขามศรทธาในพระ

ธดงคดมาก พวกนอาศยสตวปาเปนอาหาร เพราะสตวปาชนดตาง ๆ มมาก

เวลาพกอยกบเขาไดรบความสะดวกแกการบาเพญมาก เขาไมมารบกวนให

เสยเวลาเลย ตางคนตางอยและตางทาหนาทของตน ปรากฏวาการเดนทาง

เปนไปดวยความสะดวกราบรน ทงทางกายและทางใจ จนถงกรงเทพฯ ดวย

ความสวสด

ทานเขาพกวดปทมวน ทานวาการขนลองระหวางกรงเทพฯ กบภาค

อสาน ทานขนลองเสมอ บางเทยวขนรถไฟไปลงเอาทสดรถไฟไปถง เพราะ

แตกอนรถไฟยงไมทนถงทสดทาง บางเทยวกเดนธดงคไปมาเรอย ๆ กม

๑๗๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เวลาทานพกและจาพรรษาทวดปทมวน ไดไปศกษาอรรถธรรมกบทานเจา

คณพระอบาลฯ วดบรมนวาสเสมอ ออกพรรษาแลวหนาแลง ทานเจาคณอ

บาลฯ จะไปเชยงใหม ทานนมนตทานอาจารยไปเชยงใหมดวย ทานเลยไป

เทยวทางเชยงใหมกบทานเจาคณ อบาลฯ ขณะนงรถไฟไปเชยงใหม ทาน

เลาวาทานเขาสมาธภาวนาไปเรอย ๆ เกอบตลอดทาง มพกนอนบาง กเวลา

รถไฟออกจากกรงเทพฯ ไปถงลพบร พอถงอตรดตถ รถจะเรมเขาเขา ทาน

กเรมเขาสมาธภาวนาแตบดนนเปนตนไป จนจะถงสถานเชยงใหมถงไดถอน

จตออกจากสมาธ เพราะขณะจะเรมทาสมาธภาวนา ทานตงจตไววา จะใหจต

ถอนจากสมาธตอเมอรถไฟจวนเขาถงตวเมองเชยงใหม แลวกเรมปฏบต

หนาทภาวนาตอไป โดยมไดสนใจกบอะไรอก

ขณะนงทาสมาธไมนาน ประมาณ ๒๐ นาท จตกรวมลงสความสงบถง

ฐานของสมาธอยางเตมท จากขณะนนแลวกไมทราบวารถไฟวงหรอไม มแต

จตทแนวลงสความสงบระงบตวจากสงภายนอกทงมวล ไมมอะไรปรากฏ

แมทสดกายกไดหายไปในความรสก เปนจตทดบสนทจากการรบรและ

รบกวนจากสงตาง ๆ เปนเหมอนโลกธาตไมมอะไรเหลออยเลย ประหนงได

ดบไปพรอมกบความคดปรงและความสาคญรบร ตาง ๆ ของขนธโดยสนเชง

ขณะนนเปนความรสกวากายหายไป รถไฟและเสยงรถหายไป ผคนโดยสาร

ในรถไฟหายไป ตลอดสงตาง ๆ ทเคยเกยวของกนกบจตไดหายไปจาก

ความรสกโดยสนเชง สงทเหลออยในเวลานนกนาจะเปนสมาธสมาบตอยาง

เดยวเทานน เพราะในขณะนนมไดสาคญตนวาอยในทเชนไร

จตทรงตวอยในลกษณะนตลอดมาแต ๒๐ นาทแรกเรมสมาธ จนถง

ชานเมองเชยงใหมจงไดถอนตวออกมาเปนปกตจต ลมตาขนมองดสภาพ

๑๗๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทวไป กพอดเหนตกรามบานชองขาวดาดาษไปทกทศทกทาง จากนนกเรม

ออกจากทและเตรยมจะเกบสงของบรขาร มองดผคนในรถรอบ ๆ ขาง ตาง

พากนมองมา นยนตาจบจองมองดทานอยางพศวงสงสยไปตาม ๆ กน รสก

จะเปนทประหลาดใจของคนในรถไฟทงขบวน นบตงแตเจาหนาทรถไฟลง

มาไมนอยเลย มาทราบไดชดเจนเอาตอนทานจะขนสงของบรขารลงจากรถ

ขณะทรถจะถงทเจาหนาทรถไฟตางมาชวยขนสงของลงรถชวยทานดวยส

หนายมแยมแจมใส ทงทไมเคยร จกกนมากอนเลย ทงคนโดยสารและ

เจาหนาทรถไฟตางยนมองทานจนวาระสดทายอยางไมกะพรบตาไปตาม ๆ

กน

แมกอนจะลงจากรถกมเจาหนาทรถไฟและคนโดยสารมาถามทานวา

ทานอยวดไหน และทานจะเดนทางไปไหนตอไป ทานกไดตอบวาทานเปน

พระอยตามปา ไมคอยมหลกฐานวดวาแนนอนนก และตงใจจะมาเทยววเวก

ตามเขาแถบน เจาหนาทรถไฟและผโดยสารบางคนกถามทานดวยความ

เออเฟอเลอมใสวา ขณะนทานจะไปพกวดไหนและมผมารบหรอตามสงหรอ

ยง ทานแสดงความขอบคณเจาหนาทรถไฟ และเรยนวามผมารบเรยบรอย

แลว เพราะทานไปกบทานเจาคณอบาลฯ ซงเปนพระผใหญและเปนท

เคารพเลอมใสของชาวเมองเปนอยางยง นบแตเจาผครองนครลงมาถง

พอคาประชาชน

ขณะนนปรากฏวามผคนพระเณรไปรอรบทานเจาคณอบาลฯ อยคบคง

แมรถยนตซงเปนของหายากในสมยนน แตกปรากฏวามรถไปรอรบอย

หลายคน ทงรถขาราชการและพอคาประชาชน รบทานเจาคณฯ จากสถาน

มาวดเจดยหลวง

๑๗๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เมอประชาชนทราบวา ทานเจาคณอบาลฯ มาพกทวดเจดยหลวง

จงหวดเชยงใหม ตางกมากราบนมสการเยยมและฟงโอวาททาน ในโอกาสท

ประชาชนมามากนน ทานเจาคณอบาลฯ ไดอาราธนาทานพระอาจารยมน

เปนองคแสดงธรรมใหประชาชนฟง ปรากฏวาทานแสดงธรรมไพเราะเพราะ

พรงจบใจทานผฟงมากมาย ไมอยากใหจบลงงาย ๆ เทศนกณฑนนทราบวา

ทานเรมแสดงมาแตตนอนปพพกถาขนไปเปนลาดบ จนจบลงในทามกลาง

แหงความเสยดายของพทธศาสนกชนทกาลงฟงเพลน พอเทศนจบลง ทาน

ลงมากราบพระเถระ แลวหลกออกไปหาทพกผอนตามอธยาศย

ขณะนนทานเจาคณอบาลฯ กลาวชมเชยธรรมเทศนาของทานใน

ทามกลางบรษทวา ทานมนแสดงธรรมไพเราะมาก หาผเสมอเหมอนไดยาก

และแสดงธรรมเปนมตโตทย คอแดนแหงความหลดพน ทผฟงไมมทนา

เคลอบแคลงสงสย นบวาทานแสดงไดอยางละเอยดลออดมาก แมแตเราเอง

กไมอาจแสดงไดในลกษณะแปลก ๆ และชวนใหฟงเพลนไปอยางทานเลย

สานวนโวหารของพระธดงคกรรมฐานนแปลกมาก ฟงแลวทาใหไดขอคด

และเพลนไปตาม ไมมเวลาอมพอและเบองายเลย

ทานเทศนในสงทเราเหยยบยาไปมาอยนแล คอสงทเราเคยเหนเคยได

ยนอยเปนประจา แตมไดสนใจคดและนามาทาประโยชน เวลาทานเทศน

ผานไปแลวถงระลกได ทานมนทานเปนพระกรรมฐานองคสาคญทใช

สตปญญาตามทางมรรคทพระพทธเจาทรงสอนไวจรง ๆ ไมนามาเหยยบยา

ทาลายใหกลายเปนโลก ๆ เลว ๆ ไปเสยดงทเหน ๆ กน ทานเทศนมบท

หนกบทเบาและเนนหนกลงเปนตอน ๆ พรอมทงการคลคลายความ

สลบซบซอนแหงเนอธรรมทลกลบ ซงพวกเราไมอาจแสดงออกมาไดอยาง

๑๗๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปดเผย และสามารถแยกแยะธรรมนน ๆ ออกมาชแจงใหเราฟงไดอยางถง

ใจโดยไมมปญหาอะไรเลย นบวาทานฉลาดแหลมคมมากในเชงเทศนา วธ

ซงหาตวจบไดยาก อาตมาแมเปนอาจารยทาน แตกยกใหทานสาหรบอบาย

ตาง ๆ ทเราไมสามารถซงมอยเยอะแยะ

เฉพาะทานมนทานสามารถจรง อาตมาเองยงเคยถามปญหาขดของใจ

ทตนไมสามารถแกไดโดยลาพงกบทาน แตทานยงสามารถแกไดอยาง

คลองแคลววองไวดวยปญญา เราพลอยไดคตจากทานไมมประมาณ อาตมา

จะมาเชยงใหมจงไดนมนตทานมาดวย ซงทานกเตมใจมาไมขดของ สวน

ใหญทานอาจเหนวาทเชยงใหมเรามปา มภเขามาก สะดวกแกการแสวงหาท

วเวก ถงไดตกลงใจมากบอาตมากเปนได เปนแตทานมไดแสดงออกเทา

นนเอง พระอยางทานมนเปนพระทหาไดยากมาก อาตมาแมจะเปนผใหญ

กวาทาน แตกเคารพเลอมใสธรรมของทานอยภายใน ทานเองกยงมความ

ออนนอมถอมตนตออาตมามากจนละอายทานในบางคราว ทานพกอยทน

พอสมควรกออกแสวงหาทวเวกตอไป อาตมากจาตองปลอยตามอธยาศย

ทาน ไมกลาขดใจ เพราะพระจะหาแบบทานมนนรสกจะหาไดยากอยางยง

เมอทานมเจตนามงตอธรรมอยางยง เรากควรอนโมทนา เพอทานจะได

บาเพญประโยชนแกตนและประชาชน พระเณรในอนาคตอนใกลน

ทานผใดมขอของใจเกยวกบการอบรมภาวนากเชญไปศกษาไตถาม

ทาน จะไมผดหวงแนนอน แตกรณาอยาไปขอตะกรดวชาคาถาอาคมอยยง

คงกระพนชาตร ความแคลวคลาดปลอดภยตาง ๆ ทผดทาง จะเปนการไป

รบกวนทานใหลาบากโดยมใชทาง บางททานอาจใสปญหาเจบแสบเอาบาง

จะวาอาตมาไมบอก เพราะทานมนมใชพระประเภทนน ทานเปนพระจรง ๆ

๑๗๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

และสงสอนคนใหเหนผดเหนถก เหนชวเหนดและเหนบาปเหนบญจรง ๆ

มไดสงสอนออกนอกลนอกทางไปจากคลองธรรม ทานเปนพระปฏบตจรง

และรธรรมตามทพระพทธเจาทรงสงสอนไวจรง ๆ

เทาทไดสนทนาธรรมกบทานแลวรสกไดขอคดอยางนาอศจรรย ซงใคร

ๆ ไมอาจพดไดอยางทานเลยเทาทผานมาในสมยปจจบน อาตมาเคารพ

เลอมใสทานมากภายในใจ โดยททานไมทราบวาอาตมาเคารพทาน ถาทาน

ไมทราบดวยญาณเอง เพราะมไดพดใหทานฟง ทานเปนพระทนาเคารพ

บชาจรง ๆ และอยในขายแหงป�ญกเขตต โลกสส ขนใดขนหนงแนนอน

ไมสงสย แตทานเองมไดแสดงตววาเปนพระทตงอยในธรรมขนนน ๆ หาก

พอรไดในเวลาสนทนากนโดยเฉพาะ ไมมใครเขามาเกยวของดวย

อาตมาเองเชอวาเปนผตงอยในอรยธรรมขนสามอยางเตมภม ทงน

ทราบจากการแสดงออกแหงธรรมททานร เหน แมทานจะไมบอกภมทบรรล

วาภมนน ๆ แตกทราบไดอยางไมมขอสงสย เพราะธรรมททานแสดงใหฟง

เปนธรรมในภมนน ๆ แนนอน ไมผดกบปรยตทแสดงไว ทานเปนพระทม

ความเคารพและจงรกภกดตออาตมามากตลอดมา ไมเคยแสดงอากปกรยา

กระดางวางตวเยอหยงแตอยางใดใหเหนเลย นอกจากวางตวแบบผาข รว ซง

เหนแลวอดเลอมใสอยางจบใจไมไดทก ๆ ครงไปเทานน นเปนคาของเจา

คณอบาลฯ กลาวชมเชยทานพระอาจารยมนในทลบหลงใหญาตโยมและ

พระเณรฟง หลงจากทานแสดงธรรมจบลงแลวหลกไป

พระทไดยนคาชมเชยนแลวนาไปเลาใหทานฟง ทานจงนาเรองนมาเลา

ใหคณะลกศษยฟงเวลามโอกาสด ๆ คาวา “มตโตทย” ทมในชวประวตยอ

ของทาน ซงพมพแจกในงานฌาปนกจศพทาน กเปนนมตตกนามไปจากคา

๑๗๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ชมเชยของทานเจาคณอบาลฯ ครงนนสบตอมา ทราบวาทานไปพกบาเพญ

เพยรอยทจงหวดเชยงใหม เมอ พ.ศ. ๒๔๗๒ จนถงพ.ศ. ๒๔๘๓ จงไดไป

จงหวดอดรตามคาอาราธนาของทานเจาคณธรรมเจดย วดโพธสมภรณ

จงหวดอดรธาน ตอนเกยวกบอดรจะรอเขยนลงขางหนา เมอเรองทาน

ดาเนนไปถง

ทานพกอยวดเจดยหลวง จงหวดเชยงใหม พอสมควรแลว กกราบลา

ทานเจาคณอบาลฯ เพอไปเทยวแสวงหาทวเวกตามอาเภอตาง ๆ ทมปาม

เขามาก ทานเจาคณอบาลฯ กอนญาตตามอธยาศย ทานเรมออกเทยวครง

แรกทจงหวดเชยงใหม ทราบวาทานไปเทยวองคเดยว จงเปนโอกาสอน

เหมาะอยางยง ทชวยใหทานมตนเปนผเดยวในการบาเพญเพยรอยางสมใจ

ทหวกระหายมานาน นบแตสมยทอยเกลอนกลนกบหมคณะมาหลายป เพง

ไดมเวลาเปนของตนในคราวนน ทราบวาทานเทยววเวกไปทางอาเภอแมรม

เชยงดาว เปนตน เขาไปพกในปาในเขาตามนสย ทงหนาแลงหนาฝน

การบาเพญเพยรคราวนทานเลาวาเปนความเพยรขนแตกหก ทานพรา

สอนตนวาคราวนจะดหรอไมด จะเปนหรอจะตายตองเหนกนแนนอน เรอง

อน ๆ ไมมยงเกยวแลว เพราะความสงสารหมคณะและการอบรมสงสอนก

ไดทาเตมความสามารถแลวไมมทางสงสย ผลเปนประการใดกเหนประจกษ

มาบางแลว บดนถงเวลาแลวทจะสงสารตวเอง อบรมสงสอนตวเอง ยก

ตวเองใหพนจากสงมดมดปดบงทมอยภายในใหพนไป ชวตความเปนอย

ของคนทมภาวะเกยวของดวยหมคณะ เปนชวตทเกลอนกลนทนทกขจน

เหลอทน แทบไมมเวลาปลกตวออกได แมจะมสตปญญาพอเปนเครองพา

หลบซอนผอนคลายความทกขไดบางไมเผาลนจนเกนไปกตาม แตกจาตอง

๑๗๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ยอมรบวาเปนชวตทกระเสอกกระสนอดทนตอความทกขรอนอยนนเอง การ

บาเพญกนอย ผลทจะพงไดรบกนดเดยว ไมสมกบความเหนอยยากลาบาก

มานาน

บดนเปนโอกาสทเหมาะสมอยางยงทไดหลกออกมาบาเพญอยคนเดยว

ในสถานทเปลาเปลยวไมเกยวของกบสงใด นคอชวตของบคคลผเดยวไม

เกยวเกาะ นคอสถานทอยทบาเพญทเปนและทตายของบคคลผมงตดความ

เยอใยทงภายในภายนอกออกจากใจ มใหมสงกงวลเศษเหลออยพอเปนเชอ

แหงภพชาต อนเปนทไหลมาแหงกองทกขทงมวล ซงจะตามมาบบบงคบให

จาตองทรมานตอไปไมมเวลาจบสนลงได นคอสถานทของผมความเพยร

ตามตดเพอประชดตอสงทเคยกอภพกอชาต อนเปนจอมฉลาดทางปลน

ปลอนหลอกลวงใหพลอยหลงตามอยภายใน ใหขาดกระเดนไปจากใจในไม

ชา

อยามวพะวาพะวงกบสงโนนสงน คนโนนคนน อนเปนเรองของเรอ

พวงทเพยบดวยภาระหนก จะไปไมถงไหนและใกลตอความอบปาง ทงหาง

เหนตอฝงแหงพระนพพาน เมอถงทหมายตามใจหวงแลว ความเมตตา

สงสารจะดบไปตามกเลสความเหนแกตว ไมเหลยวแลผใดทกาลงตกทกข ก

ขอใหรกนในวงแหงความบรสทธทกาลงมงมนหวนเกรงกลวจะไมถงอยเวลา

น ขณะนจงหวงใยตวเอง เมตตาตวเอง ใหพอกบความหวงดวยความเพยร

ของผเปนศษยพระตถาคตผปรากฏเดนทางความเพยรไมลดละและถอย

กาลง

เราทราบหรอยงวาเวลานเรามาทาความเพยรพยายามเพอขามโลกขาม

สงสาร มพระนพพานเปนหลกชย ไกลกงวลและพนทกขโดยประการทง

๑๘๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปวง ถาทราบแลวประโยคพยายามของผจะขามโลกสมมตทานดาเนนกน

อยางไรบาง พระศาสดาผทรงพาดาเนนและประกาศสอนธรรมไว ทานพา

ดาเนนและสอนไวอยางไร ทานสอนไววาพอร เหนอรรถธรรมบางแลวใหเรม

หวงนนหวงนจนลมตวหรออยางไร? แรกเรมทพระองคทรงประกาศพระ

ศาสนาแกหมชน โดยมพระองคและพระสาวกไมกองคทควรชวยพทธภาระ

ใหเบาลง และเพอพระศาสนาไดแพรไปในหมชนกวางขวางโดยรวดเรว ขอ

นนควรอยางยง สาหรบเราไมเขาในลกษณะนน จงควรเหนตนเปนสาคญใน

ขณะน เมอตนชอบยงแลว ประโยชนเพอผอนจะคอยตามมาอยางแยกไม

ออก นจดวาเปนผรอบคอบและไมเนนชา ควรนามาขบคดเพอเปนคตแกตว

เรา

เวลานเรากาลงเขาอยในสนามรบ เพอชงชยระหวางกเลสกบมรรค คอ

ขอปฏบต เพอชวงชงจตใหพนจากความเปนสมบตสองเจาของ มาครองเปน

เอกสทธแตผเดยว ถาความเพยรยอหยอน ความฉลาดไมพอ จตจาตอง

หลดมอตกไปอยในอานาจของฝายตา คอกเลส และพาใหเปนวฏจกรหมน

เพอความทกขรอนไปตลอดอนนตกาล ถาเราสามารถดวยความเพยรและ

ความฉลาดแหลมคม จตจาตองตกมาอยในเงอมมอและเปนสมบตอนลนคา

ของเราแตผเดยว คราวนเปนเวลาทเรารบรนฟนแทงกบกเลสอยางสะบนหน

แหลก ไมรรอยอหยอนออนกาลง โดยเอาชวตเขาประกน ถาไมชนะกยอม

ตายกบความเพยรโดยถายเดยว ไมยอมถอยหลงพงทลายใหกเลสหวเราะ

เยาะเยยซงเปนสงทนาอบอายไปนาน ถาชนะเรากครองอสระอยางสมบรณ

ไปตลอดกาล ทางเดนของเรามทางเดยวเทาน คอตองสจนถงตายกบความ

เพยรเพอชยชนะอยางเดยวเทานน ไมมทางอนเปนทางออกตว

๑๘๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เหลานเปนโอวาทททานพราสอนตวเองใหเกดความกลาหาญ เพอชย

ชนะอนเปนความสมหวงดงใจหมายตอไป กเปนประโยคแหงความเพยรท

ดาเนนตามกฎขอบงคบแบบตายตวทงกลางวนกลางคน ยน เดน นง นอน

เวนแตขณะหลบเทานน นอกนนเปนความเพยรไปตลอดสาย สตกบปญญา

หมนรอบความสมผสภายนอกและความคดภายใน มสตกบปญญาเปนผ

วนจฉยไตสวนเรองทเกดกบใจไมยอมใหผานไปได เพราะสตปญญาขนน

เปนธรรมจกรหมนรอบตวอยตลอดเวลา ไมนยมอรยาบถ

ทานเลาความเพยรตอนน ผฟงทงหลายตางนงตวแขงเหมอนไมมลม

หายใจไปตาม ๆ กน เพราะเกดความอศจรรยในธรรมทานอยางสดขด

เหมอนทานเปดประตพระนพพานออกใหด ทงทไมเคยร วาพระนพพานเปน

เชนไรเลย แมองคทานเองกปรากฏวากาลงเรงฝเทาคอความเพยรเพอบรรล

พระนพพานอยางรบดวนอยเชนกนในขณะนน หากแตธรรมททานเลาเพยง

ขนกาลงดาเนนนน เปนธรรมทผไมเคยไดยนมากอนจะทรงตวอยไมได

จาตองไหวตามดวยความอศจรรยอยด

ทานเลาวา จตทานทรงอรยธรรมขน ๓ อยางเตมภมมานานแลว แตไม

มเวลาเรงความเพยรตามใจชอบ เพราะภารกจเกยวกบหมคณะมมากตลอด

มา พอไดโอกาสคราวไปพกทเชยงใหม จงไดเรงความเพยรเตมเมดเตม

หนวย และกไดอยางใจหมายไปทกระยะ สถานทบรรยากาศกอานวย พนเพ

ของจตทเปนมาดงเดมกอยในขนเตรยมพรอม สขภาพทางรางกายกสมบรณ

ควรแกความเพยรทก ๆ อรยาบถ ความหวงในธรรมขนสดยอด ถาเปน

ตะวนกกาลงทอแสงอยแลวทกขณะจต วาแดนพนทกขกบเราคงเจอกนในไม

ชาน

๑๘๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานเทยบจตกบธรรมและกเลสขนนเหมอนสนขไลเนอ ตวออนกาลง

เตมทแลวเขาสทจนมม รอคอยแตวาระสดทายของเนอจะตกเขาสปากและ

บดเคยวใหแหลกละเอยดอยเทานน ไมมทางเปนอยางอน เพราะเปนจตท

สมปยตดวยมหาสตมหาปญญา ไมมเวลาพลงเผลอตว แมไมตงใจระวง

รกษา เนองจากเปนสตปญญาอตโนมตหมนกบเหตการณตาง ๆ ทเกยวของ

ไปโดยลาพงตนเอง เมอทราบเหตผลแลวปลอยวางไวตามเปนจรง ไมตองม

การบงคบบญชาเหมอนขนเรมแรกปฏบต วาตองพจารณาสงนน ตองปฏบต

ตอสงน อยาเผลอตวดงน แตเปนสตปญญาทมเหตมผลอยกบตวอยาง

พรอมมลแลว ไมจาตองหาเหตหาผลหรออบายตาง ๆ มาพราสอน

สตปญญาขนนใหออกทางาน

เพราะในอรยาบถทงสเวนแตหลบเทานน เปนเวลาทางานของ

สตปญญาขนนตลอดไป ไมขาดวรรคขาดตอน เหมอนนาซบนาซมทไหลรน

อยตลอดหนาแลงหนาฝน โดยถอเอาอารมณทคดปรงจากจตเปนเปาหมาย

แหงการพจารณา เพอหามลความจรงจากความคดปรงนน ๆ ขนธสคอนาม

ขนธไดแก เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ นแลคอสนามรบของสตปญญา

ขนน สวนรปขนธเรมหมดปญหามาแตปญญาขนกลางททาหนาทเพออรย

ธรรมขน ๓ คอ อนาคามธรรมนนแลว

อรยธรรมขน ๓ น ตองถอรปขนธเปนเปาหมายแหงการพจารณาอยาง

เตมท และละเอยดถถวนจนหมดทางสงสยแลวผานไปอยางหายหวง เมอถง

ขนสดทาย นามขนธเปนธรรมจาเปนทตองพจารณาใหรแจงเหนจรง ทงท

ปรากฏขน ตงอยและดบไป โดยมอนตตาธรรมเปนทรวมลง คอ พจารณาลง

ในความวางเปลาจากสตว บคคล หญง ชาย เรา เขา ไมมคาวาสตว บคคล

๑๘๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนตน เขาไปแทรกสงอยในนามธรรมเหลานนเลย การเหนนามธรรม

เหลานตองเหนดวยปญญาหยงทราบตามหลกความจรงจรง ๆ ไมเพยงเหน

ดวยความคาดหมายหรอคาดคะเนเดาเอาตามนสยของมนษยทชอบดนเดา

มาประจาสนดาน ความเหนตามสญญากบความเหนดวยปญญาตางกนอย

มากราวฟากบดน ความเหนดวยสญญาพาใหผเหนมอารมณมาก มก

เสกสรรตววามความรมากทงทกาลงหลงมาก จงมทฐมานะมากไมยอมลง

ใครงาย ๆ

เราพอทราบไดเวลาสนทนาธรรมกนในวงนกศกษาทตางร ดวยความ

จดจาดวยกน สภาธรรมมกจะกลายเปนสภามวยฝปากกนอยเสมอ โดยไม

จากดชาตชนวรรณะและเพศวยเลย เพราะความสาคญตนพาใหเปนไป จน

ลมมรรยาทความเคารพอนดงามตอกนตามประเพณของมนษยผมธรรม

สวนความเหนดวยปญญาเปนความเหนซงพรอมทจะถอดถอนความสาคญ

มนหมายตาง ๆ อนเปนตวกเลสทฐมานะนอยใหญออกไปโดยลาดบท

ปญญาหยงถง ถาปญญาหยงลงโดยทวถงจรง ๆ กเลสทงมวลกพงทลายไป

หมด ไมมกเลสชนดใดจะทนตอสตปญญาขนยอดเยยมไปได ฉะนน

สตปญญาจงเปนอาวธชนนาของธรรมทกเลสทงมวลไมหาญสไดแตไหนแต

ไรมา

พระศาสดาไดเปนพระพทธเจากเพราะสตปญญา พระสาวกไดบรรลถง

พระอรหตกเพราะสตปญญาความรจรงเหนจรง มไดถอดถอนกเลสดวย

สญญาความคาดหมายหรอเดาเอาเฉย ๆ เลย นอกจากนามาใชพอเปน

แนวทางในขนเรมแรกเทานน แมเชนนนกจาตองระวงสญญาจะแอบแฝงตว

ขนมาเปนความจรงใหหลงตามอยทกระยะมไดนงนอนใจ การประกาศพระ

๑๘๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ศาสนาเพอความจรงแกโลก ทงพระพทธเจาและพระสาวกทรงประกาศดวย

ปญญาความรจรงเหนจรงทงนน ดงนนผปฏบตทางจตตภาวนาจงควรระวง

เจาสญญาจะแอบเขาทาหนาทแทนปญญา โดยร เอาหมายเองเฉย ๆ แต

กเลสแมตวเดยวกไมถอดออกจากใจบางเลย และอาจกลายเปนทานองวา

“ความรทวมหว แตเอาตวไปไมรอด” กได

ธรรมขนร เหนดวยปญญานแลทพระพทธเจาแสดงแกกาลามชนวา

ไมใหเชอแบบสมเดา แบบคาดคะเน ไมใหเชอตาม ๆ กนมา ไมใหเชอตาม

ครอาจารยทควรเชอได เปนตน แตใหเชอดวยปญญาทหยงลงสหลกความ

จรงดวยตวเอง ซงเปนความรทแนใจอยางยง พระพทธเจาและสาวกอรหนต

ทานมไดมคนประกนรบรองวา ทานไดบรรลธรรมจรงอยางนน ไมจรงอยาง

น แต สนทฏฐโกมอยกบทกคน ถาปฏบตตามธรรมทแสดงไวโดยสมควรแก

ธรรม

ทานพระอาจารยมนเลาวา ปฏบตมาถงขนน มความเพลดเพลนจน

ลมเวลาเวลา ลมวนลมคน ลมพกผอนหลบนอน ลมความเหนดเหนอย

เมอยลา จตตงทาแตจะสกเลสทกประเภทดวยความเพยร เพอถอดถอนมน

พรอมทงราก โดยไมมความสะทกสะทานหวนเกรงอะไรเลย นบแตออกจาก

วดเจดยหลวงไปบาเพญโดยลาพงองคเดยวดวยเวลาเปนของตนทก ๆ

ระยะ ไมปลอยใหวนคนผานไปเปลา ไมนานนกเลยกไปถงบงใหญชอ

“หนองออ” และ “ออนเอง” คอนบแตขณะปลกออกไป จตทานเรมแสดง

ตวอยางผาดโผนเหมอนมาอาชาไนยตวองอาจ

ทงจะเหาะเหนเดนฟา ทงจะดาดนและบนขนบนอากาศ ทงจะออกรสง

ตาง ๆ ไมมประมาณบรรดามอยในโลกธาต ทงจะขดคนรอถอนกเลสภายใน

๑๘๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ใจใหหมดสนไป ประหนงในอดใจเดยว เพราะความสามารถอาจหาญของ

สตปญญาทถกกกขงบงคบไวดวยภาระเกยวกบหมคณะเปนเวลานาน มได

ออกแลนในหวงมหาสมมตมหานยม เพอชมและเลอกเฟนกลนกรองใหสด

สตปญญาทแสนอยากรมานาน คราวนนจงสบโอกาสวาสนาอานวย

สตปญญาจงแผลงฤทธทะยานออกลองหนคนดไตรโลกธาต ทงภายใน

ภายนอก วงออกวงเขา แหวกวายผดขนดาลง ทงปลดทงปลง ทงปลอยทง

วาง ทงตดทงฟน ทงขยทาลายสงจอมปลอมทงหลายอยางสดกาลง เหมอน

ปลาใหญสนกแหวกวายหวหางกลางตวในทะเลหลวงฉะนน

จตมองคนไปขางหลงทผานมาแลว เหนแตความตบตนมดมดและเตม

ไปดวยภยนานาชนดสดทจะรงรออยได ใจสนรก ๆ เพอหาทางรอดพน มอง

ไปขางหนาเหนมแตความสงาผาเผยเวงวางสวางไสว สดความรความเหนท

จะพรรณนาใหจบสนลงได และยากทจะนามาเขยนลงเพอทานไดอานอยาง

สมใจ จงขออภยไวดวยในตอนทไมสามารถจะนามาลงซงมอยมากมาย

ตามททานเลาใหฟง

ในเวลาไมนานนกนบแตทานออกรบเรงตกตวงความเพยรดวยมหาสต

มหาปญญา ซงเปนสตปญญาธรรมจกรหมนรอบตวและรอบสงเกยวของไม

มประมาณตลอดเวลา ในคนวนหนงเวลาดกสงด ทานนงสมาธภาวนาอย

ชายภเขาทมหนพลาญกวางขวางและเตยนโลง อากาศกปลอดโปรงด ทานวา

ทานนงอยใตรมไมซงตงอยโดดเดยวเพยงตนเดยว มใบดกหนารมเยนด ซง

ในตอนกลางวนทานกเคยอาศยนงภาวนาทนนบางในบางวน แตผเขยนจา

ชอตนไมและทอยไมไดวา เปนตาบล อาเภอและชายเขาอะไร เพราะขณะฟง

ทานเลากมแตความเพลดเพลนในธรรมทานจนลมคดเรองอน ๆ ไปเสย

๑๘๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

หมด หลงจากฟงทานผานไปแลวกนาธรรมททานเลาใหฟงไปบรกรรม

ครนคดแตความอศจรรยแหงธรรมนนถายเดยววา ตวเรานจะเกดมาเสย

ชาตและจะนาวาสนาแหงความเปนมนษยนไปทงลงในตมในโคลนทไหน

หนอ จะมวาสนาบารมพอมวนโผลหนาขนมาเหนธรรมดวงเลศดงทานบาง

หรอเปลากทราบไมได ดงน จงลมไปเสยสน มไดสนใจวาจะมสวนเกยวของ

เรองราวกบทานในวาระตอไป ดงไดนาประวตทานมาลงอยขณะน

นบแตตอนเยนไปตลอดจนถงยามดกสงดของคนวนนน ทานวาใจม

ความสมผสรบรอยกบปจจยาการ คอ อวชชาปจจยา สงขารา เปนตน

เพยงอยางเดยว ทงเวลาเดนจงกรมตอนหวคา ทงเวลานงเขาทภาวนา จงทา

ใหทานสนใจพจารณาในจดนนโดยมไดสนใจกบหมวดธรรมอนใด ตงหนา

พจารณาอวชชาอยางเดยวแตแรกเรมนงสมาธภาวนา โดยอนโลมปฏโลม

กลบไปกลบมาอยภายในอนเปนทรวมแหงภพชาต กเลสตณหามอวชชาเปน

ตวการ เรมแต ๒๐ น. คอ ๒ ทม ทออกจากทางจงกรมแลวเปนตนไป

ตอนนเปนตอนสาคญมาก ในการรบของทานระหวางมหาสตมหาปญญาอน

เปนอาวธคมกลาทนสมย กบอวชชาซงเปนขาศกทเคยทรงความฉลาดในเชง

หลบหลกอาวธอยางวองไว แลวกลบยงโตตอบใหอกฝายหนงกลบพายแพ

ยบเยนไมเปนทา และครองตาแหนงกษตรยวฏจกรบนหวใจสตวโลกตอไป

ตลอดอนนตกาล ไมมใครกลาตอสกบฝมอได

แตขณะทตอยทธสงครามกนกบทานพระอาจารยมนในคนวนนน

ประมาณเวลาราวต ๓ ผลปรากฏวา ฝายกษตรยวฏจกรถกสงหารทาลาย

บลลงกลงอยางพนาศขาดสญ ปราศจากการตอสและหลบหลกใด ๆ ทงสน

กลายเปนผสนฤทธ สนอานาจ สนความฉลาดทงมวลทจะครองอานาจอย

๑๘๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตอไป ขณะกษตรยอวชชาดบชาตขาดภพลงไปแลว เพราะอาวธสายฟาอน

สงาแหลมคมของทานสงหาร ทานวาขณะนนเหมอนโลกธาตหวนไหว เสยง

เทวบตรเทวธดาทวโลกธาตประกาศกองสาธการเสยงสะเทอนสะทานไปทว

พภพ วาศษยพระตถาคตปรากฏขนในโลกอกหนงองคแลว พวกเรา

ทงหลายมความยนดและเปนสขใจกบทานมาก แตชาวมนษยคงไมมโอกาส

ทราบ อาจมวแตเพลดเพลนหาความสขทางโลกเกนขอบเขต ไมมใครสนใจ

ทราบวาธรรมประเสรฐในดวงใจเกดขนในแดนมนษยเมอสกครน

พอขณะอศจรรยกระเทอนโลกธาตผานไป เหลอแตวสทธธรรมภายใน

ใจอนเปนธรรมชาตแทซงแผซานไปทวสรรพางครางกายและจตใจ แผ

กระจายไปทวโลกธาตในเวลานน ทาใหทานเกดความแปลกประหลาดและ

อศจรรยตวเองมากมาย จนไมสามารถจะบอกกบใครได ทเคยมเมตตาตอ

โลกและสนใจจะอบรมสงสอนหมคณะและประชาชนมาดงเดม เลยกลบ

กลายหายสญไปหมด เพราะความเหนธรรมภายในใจวาเปนธรรมละเอยด

และอศจรรย จนสดวสยของมนษยจะร เหนตามได และเกดความทอใจจน

กลายเปนผมความขวนขวายนอย ไมคดจะสงสอนใครตอไปในขณะนน คด

จะเสวยธรรมอศจรรยในทามกลางโลกสมมตแตผเดยว

ใจหนกไปทางราพงราพนถงพระคณของพระพทธเจาผเปนบรมคร

ทรงรจรงเหนจรง และสงสอนเวไนยเพอวมตตหลดพนจรง ๆ ไมมคาโกหก

หลอกลวงแฝงอยในพระโอวาทแมบทเดยวบาทเดยวเลย แลวกราบไหวบชา

พระคณทานไมมเวลาอมพอตลอดคน จากนนกคดเมตตาสงสารหมชนเปน

กาลงทเหนวาสดวสยจะสงสอนได โดยถอเอาความบรสทธและอศจรรย

ภายในใจมาเปนอปสรรค วาธรรมนมใชธรรมของคนมกเลสจะครองได ถา

๑๘๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สงสอนใครกเกรงจะถกหาวาเปนบา วาไปหาเรองอะไรมาสงสอนกน คนด

ๆ มสตสตงอยบางเขาจะไมนาเรองทานองนมาสอนกนดงนกนทวโลก จะไม

มใครอาจร เหนตามไดพอเปนพยานใหเกดกาลงใจในการสงสอน นอกจาก

อยไปคนเดยวอยางนพอถงวนตายเทานน กพอแลวกบความหวงทอตสาห

เสาะแสวงมาเปนเวลานาน อยาหาเรองรายใสตวเองเลย จะกลายเปนวาทา

คณกลบไดโทษ โปรดสตวกลบไดบาปไปเปลา ๆ

นเปนความคดทเกดขนกบทานขณะทคนพบธรรมอศจรรยใหม ๆ ยง

มไดคดอะไรใหกวางขวางออกไป พอมทางเชอมโยงถงการอบรมสงสอน

ตามแนวศาสนธรรมทพระศาสดาพาดาเนนมา ในวาระตอมาคอยมโอกาส

ทบทวนธรรมทร เหนและปฏปทาเครองดาเนน ตลอดตวเองทร เหนธรรมอย

ขณะนนวา กเปนมนษยเดนดนกนผกกนหญาเหมอนโลกทว ๆ ไป ไมม

อะไรพเศษแตกตางกนพอจะเปนบคคลพเศษสามารถอาจร เฉพาะผเดยว

สวนผอนไมสามารถ ทงทมอานาจวาสนาสามารถรไดอาจมอยจานวนมาก

จงเปนความคดเหนทเหยยบยาทาลายอานาจวาสนาของเพอนมนษยดวยกน

เพราะความไมรอบคอบกวางขวางซงไมเปนธรรมเลย

เพราะปฏปทาเครองดาเนนเพอมรรคผลนพพาน พระศาสดามได

ประทานไวเฉพาะบคคลเดยว แตประทานไวเพอโลกทงมวล ทงกอนและ

หลงการเสดจปรนพพาน ผตรสรมรรคผลนพพานตามพระองคดวยปฏปทา

ทประทานไวมจานวนมหาศาลเหลอทจะนบจะประมาณ มไดมเฉพาะเราคน

เดยวทกาลงมองขามโลกวาไรสมรรถภาพอยเวลาน

พอพจารณาทบทวนทงเหตและผลทงตนและปลายแหงพระโอวาท ท

ประกาศปฏปทาทางดาเนนเพอมรรคเพอผล วาเปนธรรมสมบรณสดสวน

๑๘๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ควรแกสตวโลกทวไป ไมลาเอยงตอผหนงผใดทปฏบตชอบอย จงทาใหเกด

ความหวงทจะสงเคราะหผอนขนมา มความพอใจทจะอบรมสงสอนแกผมา

เกยวของอาศยเทาทจะสามารถทงสองฝาย แตการแสดงธรรมผแสดงตองม

ความเคารพตอธรรม ไมแสดงแกบคคลไมมความเคารพและไมสนใจทจะ

ฟง ขณะฟงมผสงเสยงออองไมสนใจวาธรรมมคณคาเพยงไร ขณะนเปน

เวลาเชนไรและกาลงอยในสถานทเชนไร ควรจะใชกรยามรรยาทอยางใดถง

จะเหมาะสมกบกรณ เหนเปนธรรมดา ๆ แบบโลกทชนชาตอธรรมมาจน

จาเจ ชนชาตอวด ชนชาตอพระ ชนชาตอธรรม เหมอนสงธรรมดาทวไป

อยางนกแสดงไมลง เรากเปนโทษ ผฟงกไมไดรบประโยชนทควรจะได

กวาจะไดธรรมมาแสดงกแทบกระอกเลอดตายอยกลางปากลางเขาอย

แลว เพราะความพยายามตะเกยกตะกายสดกาลง แถมยงนาธรรมมาละลาย

กบนาในทะเลเสยอก ซงมทไหนทานพากนทาสบมาพอจะไมคดคานงบาง

สาหรบสมณะซงเปนเพศทใครครวญ แมแตกะปเขายงร จกททควรละลาย

ธรรมมใชกะปจงควรพจารณาดวยดกอนจะนาออกทาประโยชน มฉะนนจะ

กลายเปนโทษโดยไมรสกและไมมอะไรสาคญในโลกเลย การแสดงธรรมก

เพออนเคราะหโลก เหมอนหมอวางยาแกคนไขเพอหายโรคและทกขเวทนา

หวงความอยสบายเปนผล ถาเขาไมสนใจอยากฟงกจะไปกระวนกระวาย

แสดงธรรมหาประโยชนอะไร

ถาเรามธรรมในใจจรง อยคนเดยวกสบายพอแลว ไมจาตองไป

แสวงหาเพอนหรอใคร ๆ มาคยดวยเพอแกราคาญหรอบรรเทาทกข เพราะ

ความอยากเทศนอยากคยซงเปนการเสรมทกขแกตวเปลา ๆ ผทรงธรรมใน

ลกษณะเชนนนกเปนเพยงชอเทานน ไมเปนความจรงใจในธรรมอยาง

๑๙๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แทจรง ทวารธรรมเหนธรรมดงพระพทธเจาและพระสาวกทรงร เหน สาหรบ

ผมเองอยคนเดยวเปนความสนทใจวาไดปรบตวทงทางกายและทางใจไดด

พอ เพราะผมธรรมกคอผไมกระเพอมคะนองทางใจนนเอง ธรรมคอความ

สงบ ใจทมธรรมบรรจอยกคอใจดวงสงบระงบจากเรองทงปวงนนแล

ดวยความรสกประจาใจอยางนแล จงชอบอยแตปาแตเขาประจานสย

เพราะเปนทใหความสขทางวหารธรรมไดดกวาททงหลาย การสงเคราะห

โลกเปนกรณพเศษทมเปนบางกาล ไมถอเปนความจาเปนเสมอไป ดงสข

วหารธรรมทจะควรทาใหมอยเสมอในเวลาขนธยงครองตวอย ไมเชนนน

ยอมไมสะดวกในการครองตว ธรรมเมอมอยกบเรา เรารอย เหนอย ทรงอย

จะกระวนกระวายไปไหน ซงลวนเปนการแสหาทกขทงนน ธรรมอยทไหน

ความสงบสขกอยทนน ตามหลกธรรมชาตแลวธรรมอยทใจของผปฏบต

ธรรม ความสงบสขจงมกเกดขนทนน ทอนไมมทางเกดความสงบสขได

การแสดงธรรมผมระวงเอานกเอาหนา ไมแสดงแบบสมสสมหา เพราะ

ธรรมมใชธรรมสมสสมหา การปฏบตธรรมกมไดปฏบตแบบสมสสมหา แต

ปฏบตอยางมกฎเกณฑ มขอบงคบ มระเบยบแบบแผนตารบตาราพาดาเนน

เวลารกมไดรสมสสมหา แตรตามหลกความจรง ตามความสามารถมากนอย

เพยงไร พระนกปฏบตจงควรระวงและสานกตวเสมอวา เรามใชพระสมสสม

หา แตเปนพระทมระเบยบธรรมวนยคอองคแทนของศาสดาเปนเครอง

ปฏบตดาเนน ความสงบเสงยมเจยมตวระวงกายวาจาใจไมใหเคลอนไป

ในทางผด นนแลคอพระททรงมรรค ทรงผล ทรงธรรม ทรงวนย จะสามารถ

ทรงตนไดดทงปจจบนและอนาคตไมเสอมเสย

๑๙๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานวาทานพดถงการแสดงธรรม แลวกยอนมาหาธรรมภายในอกวา

ขณะทธรรมแสดงขนกบใจอยางเตมท โดยมไดคดอานไตรตรองไวกอนเลย

นน เปนขณะทผดคาดผดหมายและสดวสยทจะคาดคะเนหรอดนเดาใหถก

กบความจรงของธรรมจรง ๆ ได รสกเหมอนเราตายแลวเกดชาตใหมขนมา

ในขณะนน ซงเปนการตายและการเกดทอศจรรยไมมอะไรจะเทยบได

ความร ซงเปลยนตวขนมาทวาเกดใหมน เปนความรทไมเคยพบเคยเหนทง

ๆ ทมอยกบตวมาดงเดม แตเพงมาปรากฏอยางตนเตนและอศจรรยเหลอ

ประมาณเอาขณะนนนนเอง จงทาใหเกดความคดเหนไปตาง ๆ ซงออกจะ

นอกลนอกทางไปบาง ตอนคดวาไมมทางจะสงสอนคนอนใหรตามได

เพราะธรรมนสดวสยทใคร ๆ จะร ได ดงน

ทานพระอาจารยมน ทานมนสยผาดโผนมาดงเดมนบแตเรมออก

ปฏบตใหม ๆ ดงทเรยนแลว แมขณะจตจะเขาถงจดอนเปนวาระสดทาย

กยงแสดงลวดลายใหองคทานเองระลกอยไมลม ถงกบไดนามาเลาให

บรรดาลกศษยฟงพอเปนขวญใจ คอ พอจตพลกควาวฏจกรออกจากใจ

โดยสนเชงแลว ยงแสดงขณะเปนลกษณะฉวดเฉวยนเวยนรอบตวววฏ

จตถงสามรอบ รอบทหนงสนสดลงแสดงบทบาลขนมาวา “โลโป” บอก

ความหมายขนมาพรอมวา ขณะใหญของจตททาหนาทสนสดลงนน คอ

การลบสมมตทงสนออกจากใจ รอบทสองสนสดลงแสดงคาบาลขนมาวา

“วมตต” บอกความหมายวา ขณะใหญของจตททาหนาทสนสดลงนน

คอความหลดพนอยางตายตว รอบทสามสนสดลงแสดงคาบาลขนมาวา

“อนาลโย” บอกความหมายขนมาวา ขณะใหญของจตททาหนาทสนสด

๑๙๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ลงนน คอการตดอาลยอาวรณโดยสนเชง เปนเอกจต เอกธรรม จตแท

ธรรมแทมอนเดยว ไมมสองเหมอนสมมตทงหลาย นคอวมตตธรรมลวน

ๆ ไมมสมมตเขาแอบแฝง จงมไดเพยงอนเดยว รไดเพยงครงเดยว ไม

มสองมสามมาสบตอสนบสนนกน

พระพทธเจาและพระสาวกลวนแตร เพยงครงเดยวกเปนเอกจตเอก

ธรรมอนสมบรณ ไมแสวงเพออะไรอก สมมตภายในคอขนธกเปนขนธลวน

ๆ ไมเปนพษเปนภยและทรงตวอยตามปกตเดม ไมมการเพมขนและลดลง

ตามความตรสร คอขนธทเคยนกคด เปนตน กทาหนาทของตนไปตามคาสง

ของจตผบงการ จตทเปนวมตตกหลดพนจากความคละเคลาพวพนในขนธ

ตางอนตางอย ตางอนตางจรง ตางไมหาเรองหลอกลวงตมตนกนดงทเคย

เปนมา ตางฝายตางสงบอยตามธรรมชาตของตน ตางฝายตางทาธระหนาท

ประจาตนจนกวาจะถงกาลแยกยายจากสวนผสม เมอกาลนนมาถงจตท

บรสทธกแสดง ยถาทโป จ นพพโต เหมอนประทปดวงไฟทหมดเชอแลว

ดบไปฉะนน ไปตามความจรง เรองของสมมตทเกยวของกนกมเพยงเทาน

นอกนนไมมสมมตจะตดตอกนใหเกดเรองราวตอไป นคอธรรมแสดงในจต

ทานขณะแสดงลวดลายเปนขณะสามรอบจบลง อนเปนวาระสดทายแหง

สมมตกบวมตตทาหนาทตอกน และแยกทางกนเดนตงแตบดนนเปนตนมา

ตลอดคนวนนนทานวาทานปลงความสลดสงเวชในความโงเขลาเตาตน

ซงเปรยบเหมอนหนตวทองเทยวในภพนอยภพใหญไมมประมาณ จนนาตา

ไหลตลอดคน ในขณะทเดนทางมาพบบงใหญ มนาใสสะอาดรสชาต

มหศจรรยทไมเคยพบมากอน ชอวา “หนองออ” และ “ออนเองหรอ” ท

๑๙๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พระพทธเจาและสาวกทานคนพบวาหนองออ และประกาศธรรมสอนโลกมา

ไดตง ๒,๐๐๐ กวาปแลว เพงมาพบวนน และกราบพระคณของพระพทธเจา

พระธรรม และพระสงฆอยางถงใจ โดยกราบแลวกราบเลาอยทานองนนไม

อมพอ

ถามคนไปพบเหนเขา ซงกาลงนงปลงธรรมสงเวชดวยทงนาตาและกม

กราบแลวกราบเลาอยเชนนน คงจะมความรสกผดปกตขนมาทนทวา สมณะ

รปนเหนทาจะมทกขมากถงกบนาตารวงไหลออกมา และคงกราบกรานสาร

กลาวเพอวงวอนเทวดาอารกษทสงสถตอยในทศทงหลายใหชวยระบาย

คลายทกขใหอยางแนนอน หรอมฉะนนคงจวนเขาขน……แลวเปนแน ดงน

แนนอน เพราะเปนกรยาทผดปกตเอามากในเวลานน ความจรงกคอทานถง

พทธะ ธรรมะ สงฆะ ประจกษใจในคาวา ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต

และเขาเฝาพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ทางมรรยาทของบคคลผม

กตญ�กตเวทตาธรรมในใจจะพงทา ฝนทนอยมได

ในคนวนนนชาวเทพทงหลายทงเบองบนชนตาง ๆ ทงเบองลางทกทศ

ทกทาง หลงจากพรอมกนใหสาธการประสานเสยงสาเนยงไพเราะเสนาะโสต

จนสะเทอนโลกธาต เพอประกาศอนโมทนากบทานแลว ยงพรอมกนมา

เยยมฟงธรรมทานอกวาระหนง แตทานไมมเวลารบแขก เพราะภารกจ

เกยวกบธรรมขนสงสดยงไมยตลงเปนปกต ทานเปนเพยงใหอาณตสญญาณ

บอกชาวเทพทงหลายใหทราบวาทานไมวาง โอกาสหนาคอยมาใหม ชาว

เทพทกภมพากนกลบไปดวยความโสมนสยนดโดยทวกน ทไดมาพบเหนว

สทธเทพในคนแรกททานเหนธรรม

๑๙๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พอสวางออกจากทภาวนาแลว ทานยงหวนระลกถงธรรมทแสดงความ

อศจรรยในตอนกลางคนอยมไดลม ทงขณะทแสดงความหลดพน ทงขณะท

แสดงสามรอบตอนสดทายทแสดงความหมายตาง ๆ ใหทานเหนอยาง

ละเอยดลออ ทงหวนระลกคณของตนไมททานอาศยนงภาวนาและสถานท

อยอาศย ตลอดชาวบานทใหทานอาหารปจจยความเปนอยทกอยางตลอด

มา จนถงเวลาบณฑบาตซงทแรกทานนกจะไมไปบณฑบาตมาฉน โดยคดวา

เทาทเสวยวมตตสขตอนกลางคนมาถงบดนกพอกบความตองการอยแลว

แตอดคดเมตตาสงสารชาวบานปาบานเขาทเคยมบญคณตอทานมได เลย

จาตองไปทงทไมประสงคจะไป

ขณะออกไปบณฑบาตในหมบานชาวเขา สายตาปรากฏวา ตงหนาตงตา

จบจองมองดชาวบานทงทมาใสบาตร ทงทอยตามบานตามเรอน ตลอดเดก

เลก ๆ ทเลนคลกฝ นอยตามหนาบานหลงเรอนดวยความสนใจและเมตตา

สงสารเปนพเศษ ทงทแตกอนไมคอยมองดใคร แมประชาชนทงบานกรสก

หนาตายมแยมแจมใสเปนพเศษ มองเหนทานแลวตางยมยองผองใสไปตาม

ๆ กน กลบมาถงทพกแลวใจกอมธรรม ธาตขนธกอมพอในอาหารทงทยง

มไดลงมอฉน จตใจและธาตขนธไมรสกหวโหยอะไรเลย แตกฝนฉนไปตาม

จารตของขนธทมความสบตอกนดวยอาหารปจจยเปนเครองประสาน ขณะ

ฉนอาหารกไมมรสชาต มแตรสแหงธรรมทวมทนไปหมดทวรางกายจตใจ

เขาในบทธรรมวา รสแหงธรรมชานะซงรสทงปวง

ในคนตอมาชาวเทพทงหลายทมความหวกระหายในธรรม ไดพากนมา

เยยมทานเปน พวก ๆ ทงเบองบนเบองลางแทบทกทศทกทาง ตางพวกก

มาเลาความอศจรรยแหงรศมและอานภาพแหงธรรมของคนวนนนใหทาน

๑๙๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ฟงวา เหมอนสวรรควมานพภพ ครฑ นาค เทวดา อนทร พรหม ยมยกษ

ทกชนทกภมในแดนโลกธาต สะเทอนสะทานหวนไหวไปตาม ๆ กน พรอม

กบความอศจรรยซงไมเคยมมากอน สงแสงสวางไปทวพภพเบองบนเบอง

ลางไมมประมาณ ผมญาณหยงทราบตองสามารถมองเหนกนไดทวแดน

โลกธาต ไมมอะไรปดบง เพราะความสวางไสวแหงธรรมทพงออกจากกาย

จากใจของพระคณเจา ยงกวาความสวางของดวงอาทตยรอยดวงพนดวงเปน

ไหน ๆ

ใครไมเหนและเกดความอศจรรยกนบวาเหลอทน ทเกดเปนคนเปน

สตวนอนคางโลกอยเปลา ๆ นอกจากสตวตวมดมดปดทวารเอาเสยจรง ๆ

จนไมมชองวางเอาเลย ถงจะไมร ไมเหนความอศจรรยของคนวนนน ใครอย

ทไหนตางกตะลงพรงเพรดเกดพศวงงงงนและอศจรรยไปตาม ๆ กน พวก

เทวดาในภพภมตาง ๆ จงไดพากนเปลงเสยงสาธการ เพออนโมทนาโพธ

สมภารทเกดจากบญบนดาล เพราะบารมของพระคณเจาเปนเสยงเดยวกน

ถาไมอศจรรยถงขนาดนน ใครจะไดรทวถงกนเลย นบวาพระคณเจามบญ

หนกศกดใหญ มวาสนาบารมแกกลา สามารถทาใหมวลสตวมากมายหลาย

ภพหลายภม ไดอาศยพงรมเงาแหงความรมเยนจากบารมทานไดเปนสขทว

หนากน นาน ๆ ทถงจะมสกครง

ผไมมบญวาสนาไมวามนษยมนา เทวดา อนทร พรหม ใตนาบนบกใน

เวหาอากาศทวไตรโลกธาต เกดมาตายเปลาไมไดพบไดเหนอยางงายดาย

ทงนนบวาพวกขาพเจาทงหลายมบญชกนามา วาสนาตามสงถงไดพบไดเหน

ไดกราบไหวบชาทานอยางสมใจ และไดฟงโอวาทคาสงสอนททานเมตตา

๑๙๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ชแจงพอเปนแสงสวางแกจตใจ และทางดาเนนเพอภพเพอภมอนสงสงขน

ไปดวยความสดชนตนตว

พอพวกเทวดาทมาจากชนและทตาง ๆ กลบไปตามวาระของตน ซงมา

ในเวลาตาง ๆ กนแลว ทานกเรมราพงธรรมทไดร เหนมาดวยความทกข

ยากลาบาก ปรากฏไดความสาหรบทานผคอนขางปฏบตยากผดธรรมดาวา

“ธรรมรอดตาย” ถาไมรอดตายกคงไมไดพบเหนแนนอน เมอพยายาม

แหวกวายจนถงฝงแหงความปลอดภยไรทกขแลว จากนนพอเรมทาภาวนาท

ไร ทาใหทานหวนระลกถงสงทไมควรระลกแทบทกครงไป ทงทแตกอนทาน

ไมเคยสนใจเลย

ตอนนตองขออภยจากทานผอานมาก ๆ ดวยทจาตองนาเรองนมาลง

โดยเหนวาเปนเรองเกยวเนองกน ถาไมนามาลงกรสกจะขาดเรองนาคดไป

ซงเรองทานองนอาจเปนเงาเทยมตวอยกบทกทานกได นอกจากไมร เรอง

ของตวเทานน หากเปนการไมงามกกรณาตาหนผนามาลงซงไมมความ

รอบคอบพอ เพราะเรองนทานผอานกคงทราบดวา ตองเปนเรองภายในท

ระหวางอาจารยกบลกศษยพดตอกนโดยเฉพาะเทานน แตผนามาลงก

พยายามปราบความอยากเขยนอยากนาลงตวนอยางเตมกาลงเหมอนกน จง

ขอความเหนใจวาเราพยายามปราบเทาไร ความอยากตวนกรสกยงอยาก

มากขน เลยจาตองปลอยใหลองด พอไดเขยนเรองนแลวความอยากคอย

หายไป ดงนจงสารภาพตววาเหลวจรง ๆ และหวงวาคงไดรบอภยจากทาน

โดยทวกน และอาจเปนขอคดสาหรบชาวเราทอยในกฎแหงความหมนเวยน

ดวยกน

๑๙๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สงนนเกยวกบคบารมทานมาดงเดม ทานเลาวาแตกอนทยงไมถงธรรม

ขนน คบารมทเคยปรารถนาพทธภมมาดวยกนแตสมยกอนโนน กเคยมา

เยยมทานทางสมาธภาวนาเสมอ ทานแสดงธรรมใหฟงเลกนอยแลวสงให

กลบไป นาน ๆ มาครงหนง แตมาในรปแหงวญญาณ มองรางไมปรากฏ

เหมอนภพอน ๆ เวลาทานถามกตอบวาเปนหวงทานมาก ยงมไดตงใจไป

เกดในภพภมทเปนหลกเปนฐานใด ๆ ทงสน ทงกลวทานจะหลงลม

ความสมพนธ และความปรารถนาทเคยพาปรารถนาเปนพระพทธเจาองค

หนงในอนาคต จงตองมาคอยฟงเรองราวอยเสมอดวยความเปนหวงและ

เสยดาย ทานกไดบอกวาไดของดความปรารถนานนไปแลว และไดตงใจ

ปฏบตตนใหพนจากทกขในชาตน ไมขอเกดอก ซงเทากบขอเอาทกขภยท

เคยพบเคยเหนมากบชาตนน ๆ มาแบกหามตอไปอก แมมไดตอบใหทาน

ทราบวาหายหวงหรอยงหวงอยในเรองนน แตกยงเปนหวงคดถงทานตลอด

มามไดหลงลมจดจาง แตนาน ๆ มาเยยมทานหนหนงดงน

พอมาถงระยะนองคทานเองนกเปนหวงและสงสาร ทเคยรบความทกข

ยากลาบากในภพชาตนน ๆ มาดวยกนตามททานพจารณาร เหน จงนกวตก

อยากพบเพอจะไดปรบปรงความเขาใจและเลาอะไรทจาเปนใหฟง จะได

หายสงสยหมดกงวลความผกพนในความหลง เพยงนกวตกเทานน พอตก

กลางคนยามดกสงด คบารมทานกมาจรง ๆ และมาในรปแหงวญญาณ

ตามเดม ทานเรมถามถงภพชาตทกาลงเปนอยวา ทาไมมแตดวงวญญาณไม

มรางเหมอนภมอนเปนทพยทว ๆ ไป เวลานเกดเปนอะไรจงไดมาใน

ลกษณะวญญาณเชนน

๑๙๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ดวงวญญาณตอบทานวา นเปนภพยอยอนละเอยดอกภพหนงใน

บรรดาภพทงหลาย ทมารออยในภพนกเพราะความเปนหวงดงทเคยเรยน

แลวนนเอง ทมานกทราบวาทานอยากใหมาถงไดมา ไมกลามาบอยนก

เพราะเปนความกระดากอายอยภายใน ทง ๆ ทอยากมาบอยทสด แม

มาแลวจะไมมความเสยหายอะไรทงสองฝาย เพราะมใชวสยจะทาใหเกด

ความเสยหายไดกตาม แตความรสกอนดงเดมทเคยมตอกน หากทาใหเกด

ความตะขดตะขวงใจไมกลามาไปเอง ทงทานกเคยบอกวาไมใหมาบอยนก

แมไมเสยหายกอาจเปนอารมณเครองทาใหเนนชาแกการปฏบตได เพราะ

ใจเปนสงละเอยดอาจรบเอาอารมณอนละเอยดมาเปนอปสรรคแกการ

ดาเนนของตนได กเชอวาอาจเปนไดดงทบอก จงมไดมาบอยนก

คนวนทานตดขาดจากภพจากชาตจากญาตมตรสหาย จากสายบารมผ

หวงพงเปนพงตายอยางไมอาลยเสยดายเลยนนกทราบ เพราะเรอง

กระเทอนไปทวโลกธาตตองทราบกนทกแหงหน แตแทนทจะเกดความชน

บานหรรษาอนโมทนาดวยดงทเคยมเคยเปนมาแตกอนนน เลยกลบเกด

ความนอยเนอตาใจดวยความวปรตคดไปตาง ๆ วา ทานไปแบบไมเหลยว

แล แมคบารมทเคยทกขเคยตะเกยกตะกายถวายความจงรกภกดในภพนอย

ภพใหญมาดวยกนกไมเหลอบมอง ชาตวาสนาของตวนแสนอาภพกอยไป

ตามกรรม มแตลบคลาทกขไมมวนปลอยวางอยางนแล ผพนไปกไกลทกข

แตผทกาลงตกอยในกองทกขกอดทนไป

คดไปมากเทาไรกเหมอนคนไมมปญญาแตอยากขนไปชมเดอนดาวบน

ฟา สดทายกกลบมานงนอนกอดกบทกขไปตามแบบของคนมกรรมหนา

หาทางออกไมได ผอาภพชาตวาสนาทกาลงดนรนทนทกขบนหาความสขอย

๑๙๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เวลาน กคอผกาลงเสยใจ รองไหอยากขนไปชมเดอนชมดาวบนฟา ซงแสน

นาทเรศเอาหนกหนา นาเวทนาเหลอประมาณ ผนเองจะเปนผอนใดทไหน

กน ทานผเปนเสมอนเดอนดาวบนฟาสงสวางจาทวสารทศ จะสถตอยทใดก

ไมอบเฉาเขลาในธรรม มแตความสวางไสวไปทกทศทกทางโดยรอบ

ขอบเขตจกรวาล สนกอยดวยความสาราญบานใจ

หากบญวาสนาของดวงวญญาณขาบาทบรจารกายงพอมอยบางไมขาด

สญพนทกข กขอทานไดโปรดเมตตาแผกระแสธรรมไปบนดาล พรอมทง

ดวงปญญาญาณอนบรสทธผองใสไปโปรดประทานพอไดพนจากโทษใน

สงสาร บรรลพระนพพานตามไปในไมชานเถด จะไมอดรนทนทกขทรมาน

จตใจไปชานาน ขอคาวงวอนสตยาธษฐานน จงมกาลงบนดาลใหเปนไปดง

ใจหมายของขาอยาเนนนาน ไดโพธสมภารอยางใกลชดเรวพลนเถด นเปน

คาของดวงวญญาณวงวอนอธษฐานหวงโพธสมภาร หมายปองดวยความ

ละลาละลก ซงเปนคาทนาสมเพชเวทนาเอานกหนา

ทานตอบวาเทาทนกวตกอยากใหมา กมไดมงเจตนาใหเกดความเสยใจ

ดงทเปนอยเวลาน ซงเปนทางทผด สตวโลกทมอยทวโลกธาตซงมความหวง

ดตอกน เขามไดนาเรองทานองนมาคดกน คาวา เมตตา กรณา มทตา

อเบกขา ในพรหมวหารกเคยบาเพญมามใชหรอ ดวงวญญาณตอบวาเคย

บาเพญมาชานาน จงอดคดถงความผกพนทเคยบาเพญธรรมทงสนมา

ดวยกนไมได เมอผหนงเอาตวรอดไปเสยเพยงคนเดยวเชนน ธรรมดาสตวท

มกเลสเชนวญญาณนจงอดกลนความเสยใจไมได แลวกไดรบความทกข

เพราะความสลดปดทงไมเหลยวแลนน จนเวลานกยงมองไมเหนความสวาง

สรางซาแหงความทกขนนลงบางเลย

๒๐๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานพดตอบวา การสรางความดมาทงมวล ทงทสรางโดยลาพงตนเอง

ทงทผอนพาสรางกเพอแกความกงวลขนทกขออกจากตว มไดสรางเพอ

ความรอนรนขนทกขเขาใสตวจนถงตองไดรบความเดอดรอนวนวายมใช

หรอ ดวงวญญาณตอบวาใช แตวสยของผมกเลสเมอไมสามารถเลอก

ทางเดนทราบรนปลอดภยได กจาตองลบคลาไปตามประสา โดยไมทราบวา

ททาไปนนถกหรอผดจะพาใหตนเปนสขหรอเปนทกข สวนทเปนทกขกรอย

แกใจ แตไมทราบจะหาทางออกดวยวธใด กจาตองดนรนบนทกขไปทานอง

ดงทเหนอยเวลาน ทานเลาวาวญญาณทาความเหนยวแนนแมนมนปรบทกข

ปรบรอนกบทานอยางเอาจรงเอาจง หาวาทานหลบหลกปลกตวไปเสยคน

เดยว ปราศจากความเมตตาสงสารกบผทเคยตะเกยกตะกายเสอกคลาน

ผานทกขมาดวยกน ไมเหลอบมองเพออนเคราะหสงเสรมพอใหมทางผาน

พนไปดวยได

ตอนนทานพดเปนประโยคแทรกในระหวาง จากนนกอนสนธสบตอกบ

ดวงวญญาณตอไป ทานพดปลอบโยนกบดวงวญญาณวา การรบประทานแม

จะรบอยรวมวงในภาชนะหรอในโตะเดยวกน กยงมผอมกอนผอมทหลง จะ

ใหอมในขณะเดยวกนยอมไมได การบาเพญความดทงหลายแมจะบาเพญ

มาดวยกน ดงพระพทธเจากบพระนางพมพายโสธราคพระบารมกยงปรากฏ

วา พระองคทรงบรรลถงแดนพนทกขกอน แลวเสดจกลบมาประทานพระ

โอวาทแกพระนาง แลวคอยสาเรจในวาระตอไป

เรองเชนนกควรนาไปคดอานไตรตรองยดเปนคต ยอมจะเกด

ประโยชนมหาศาลแกเราเอง ดกวาจะมาปรบทกขปรบรอนแกฝายหนง ซง

กาลงพยายามคดหาทางชวยเหลออยอยางเตมใจ และเสาะแสวงหาทางเพอ

๒๐๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ชวยใหหลดพนอยางเตมกาลง มหนายงถกหาวามใจจดจางวางปลอยไม

เหลยวแล กยงเพมความทกขทงสองฝายเขาไปอก ซงเปนความคดทไม

เหมาะสมเลย ควรเปลยนความคดเสยใหมตามแบบพระชายาของ

พระพทธเจา ซงเปนทางใหเกดความสขและเปนแบบฉบบทถกตองดงามแก

ผอนดวย

การวตกอยากใหมากเพอจะอนเคราะห มไดเพอจะขบไลไสสง การสง

สอนตลอดมากเพออนเคราะหสงเสรมตามแบบฉบบแหงธรรมแกผควร

อนเคราะห คาวาปลอยปละละเลยไมเหลยวแลน ยงมองไมเหนวาไดทอด

ธระปลอยวางหางเหนอยางไร ความคดและอบายทแสดงออกทกขณะจตท

คดเพออนเคราะห เปนจตทบรสทธดวยเมตตากรณาจรง ๆ เพอผลทผรบ

ไปปฏบตไดมากนอยเพยงใด กรอคอยจะแสดงมทตาจตไปดวยอยเสมอ

หากไดผลเปนทพงพอใจไมมของแวะทไหนแลว ผใหความอนเคราะหกเบา

ใจหายหวง จตกบอเบกขาธรรมกเขากนไดสนท

การทพาปรารถนาพทธภมกมงจะพาขามโลกสงสาร การของดจากพทธ

ภมมาตงความปรารถนาเปนสาวกภม อนเปนภมของผสนกเลสอาสวะ ก

เปนความมงหมายเพอจะพาสนกเลสและกองทกขทงมวล กาวเขาสบรมสข

คอพระนพพานอนเปนจดอนเดยวกน การพาบาเพญกศลในชาตตาง ๆ

ตลอดมาจนชาตปจจบนไดมาบวชบาเพญในศาสนา มสตปญญาเพยงใด

พอตดตอขาวสารถงไดกพยายามเสมอมา จนไดมาพบเหนกนในภพนและ

ไดใหโอวาทสงสอนเตมสตปญญาตลอดมาถงปจจบนบดน ลวนเปนอบายวธ

อนเคราะหดวยความเมตตาสงสารสดทจะประมาณอยแลว ไมมขณะจตใดท

จะทอดอาลยหมายหลกปลกตวใหพนไปแตผเดยว แตเปนขณะจตทเตมไป

๒๐๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ดวยความเปนหวงสงสาร หวงจะฉดจะลากจะพรากออกจากกองทกขภพ

ชาตในสงสาร ใหถงพระนพพานเพยงอยางเดยวเทานน

ความคดวปรตไปในทางนอยเนอตาใจ ทสาคญวาทอดทงปลอยวางไม

เหลยวแลน เปนความคดทไมเกดประโยชนอะไรทงสองฝาย จงควรระงบ

ดบมนเสย อยาใหเกดมขนมาเหยยบยาทาลายจตใจอกตอไป ผลคอความ

ทกขจะตามมาอกไมมเวลาจบสนลงไดตลอดกาล และผดกบความมงหมาย

ของผหวงอนเคราะหดวยใจเมตตาสงสารตลอดมา คาวาหลดพนไปไมอาลย

อาวรณนน หลดพนไปไหน? และไมอาลยผใด? เพราะขณะนกาลงชวยฉด

ลากชวยถากชวยถาง ชวยอนเคราะหกนอยอยางเตมกาลง แมการอบรมสง

สอนทงมวลกลวนออกจากความอาลยสงสารโดยถายเดยวมใชหรอ? จะหา

ความอาลยสงสารจากทไหนใหยงกวาทกาลงใหและกาลงไดรบอยเวลาน

การอบรมบมนสยเพอการเชดชสงเสรมตลอดมา กไดถอดออกมาจาก

ดวงใจทเปยมดวยความสงสารยงกวานาในทะเลมหาสมทร และไดทมเทลง

อยางไมอดไมอนไมคดเปนคดตาย และคดจะหมดหรอยงเหลออยใน

บรรดาธรรมทมอยภายในใจ ขอไดเขาใจตามเจตนาทหวงอนเคราะหอย

เสมอมา และรบไปเปนสรมงคลแกตนตามธรรมทอบรมสงสอนมาน ผลคอ

ความสขใจจะเปนทยอมรบอยกบตวผเชอถอและปฏบตตาม นบแตออก

บวชและปฏบตธรรมแทบเปนแทบตาย แมแตขณะจตหนงทคดขนเพอเปน

คนใจดานาขนยงไมเคยปรากฏวามเลย การวตกคดถงอยากใหมาหากมได

หวงเพอจะตมตนหลอกลวงใหลมจมเสยหาย แตหวงจะอนเคราะหอยาง

สมใจทเมตตาสงสารอยางเดยวเทานน ถายงเปนทเชอถอไมไดอยแลว ก

๒๐๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ยากทจะไปแสวงหาความเชอถอทไววางใจไดจากผใด ทเหนวาดเยยมและ

ซอสตยสจรตยงกวาน

ทวาทราบเรองสะเทอนโลกธาตในคนวนนน นนเปนการทราบความ

สะเทอนแหงธรรมประเภทหลอกลวงตมตนใหโลกลมจมปรากฏขนหรอ

อยางไร? จงไมแนใจและปลงใจทจะยอมเชอถอตามคาอบรมสงสอนทตงใจ

อนเคราะหดวยความเมตตา ถาเขาใจวาธรรมเปนธรรมแลว ความสะเทอน

โลกธาตนนกควรนามาคดเพอปลงจตปลงใจเชอถอ และเยนใจวาเรายงม

วาสนาบารมอยมาก แมมาอบตในภพชาตทลกลบควรจะสดวสยแลว แตยง

ไดรบฟงสงดชวของตวจากธรรมทมผเมตตาแสดงใหฟงไดไมเสยกาลไป

เปลา นบวาเปนโชควาสนาของเราทเคยสงสมอบรมมา

และควรจะภาคภมใจในวาสนาของตวทมผมาฉดมาลาก มาชวยพราก

จากความมดมนอนธการ พอไดรความผดพลาดของตวบาง ไมมดบอดจอด

จมไปถายเดยว หากคดอยางนกนาอนโมทนาสาธการและพลอยเบาใจหาย

หวงไปดวย ไมเปนความคดทใหทกขผกมดรดตวจนพากนหาทางออกมได

เพราะธรรมกลายเปนโลก ความหวงใยสงสารกลายเปนศตรคกอเวร

ขณะทฟงทานสงสอนดวยความเมตตาสงสาร เหมอนสายนาทพยในลา

ธารประพรมโสรจสรงดวยทงเหตและผลระคนคละเคลากนไปไมหยดหยอน

บาทบรจารกาคบารมกลบไดสต กลายเปนผมใจออนนอมยอมรบธรรมดวย

ความซาบซงเพลดเพลนจนลมเวลาเวลา พอจบเทศนาวนจฉยปญหากยอม

ตนเปนผผด วามาทาใหทานไดรบความลาบากลาบน เพราะความมดมน

ดวยความรกความอาลย โดยเขาใจวาทานปลอยทานวางไปกบดนกบหญาไม

เมตตาเออเฟออาลย จงเกดความเสยอกเสยใจจนไมมทปลงทวาง นกวาตน

๒๐๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไรญาตขาดมตรปลดชวตชวา ไมมทพงพาอาศย มาบดนไดรบความสวาง

จากดวงธรรม ใจเกดความเยนฉาเปนสข ทกขทเคยแบกหามมากปลงวางลง

ได เพราะธรรมเหมอนนาอมฤตรดโสรจสรงชะลางใหเกดความสวางไสว

ขนมา โทษใดทไดลวงเกนพระคณทานดวยความร เทาไมถงการณ ขอได

โปรดประทานโทษนนใหแกขาบาทดวงวญญาณ เพอจะไดตงหนาสารวม

ระวงตอไปตลอดอวสาน ไมหลงลมผดพลาดขลาดเขลาอกตอไป

จากนน ทานกอธบายแนะนาเกยวกบภพกาเนดวา ขอใหไปเกดในภพ

ทเปนหลกฐานอนสมควรแกภาวะของตน ไมควรมากงวลวกเวยนเกยวของ

กบความเปนหวงใยดงทเคยเปนมาอกตอไป ดวงวญญาณยนดรบคาทาน

ดวยความเคารพนบนอม กอนจะจากไปไดกราบขอพรวา เมอไดไปเกดใน

ภพทเหมาะสมแลว ขอใหไดมารบฟงโอวาทตามความปรารถนาดงทเคยทา

มา ขอไดโปรดประทานพรตามใจหวงเถด เมอทานอนญาตแลวกหายไปใน

ขณะนน พอดวงวญญาณจากไปแลว จตถอนขนมาราวต ๕ จวนสวาง คนนน

ทานมไดพกผอนรางกายเลย เพราะเรมนงสมาธภาวนาแตขณะออกจากทาง

จงกรมราว ๒๐ น. ตอนดกกรบแขกวญญาณเสยหลายชวโมง

ทานเลาวา ตอมาไมนานนก ดวงวญญาณกมาเยยมฟงเทศนทานอก

คราวนมาในรางแหงเทวดาผมรปสวยงามมาก แตมไดตกแตงดวย

เครองประดบตาง ๆ ตามปกตของพวกเทวดาททากน เพราะมาหาพระองค

สาคญซงเทวดาถอเปนความเคารพมากโดยทวไป พอเทวดามาถงกเลาถวาย

ทานวา พอไดรบคาชแจงจากทานใหหายสงสยไรทกขทเคยทรมานใจมาแลว

กไปอบตเปนเทวดาในสวรรคชนดาวดงสพภพ ซงมความสขสนกสนานดวย

เครองบารงบาเรอตาง ๆ ทลวนแตสาเรจไปจากการบาเพญเมออยกบทาน

๒๐๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ในเมองมนษยทงนน แมจะมความสขสบายตามวบากกรรมอานวยกตาม แต

กอดระลกมไดวา วบากสมบตทปรากฏใหไดรบเสวยเหลานน ลวนเปน

สาเหตไปจากพระคณทานเปนผพารเรมบาเพญแตตนมา เพยงลาพงตวผ

เดยวไมมปญญาสามารถคดอานบาเพญใหสาเรจเปนสมบตทพงพอใจอยาง

มหาศาลเชนนนได เวลามวาสนาไดไปเกดในกองมหาสมบตอนเปนทพย

และมความสขสบายหายโกรธแคนนอยใจแลว จงไดระลกถงพระคณของ

ทานทมแกตนอยางมากมายเหลอทจะประมาณได

ฉะนนการเลอกเฟนในทกสง ไมวาการงาน อาหารและสงของนานา

ชนด ตลอดมตรสหายเพอนหญงเพอนชายทควรกอน เปนสงจาเปนอยางยง

ทผตองการครองตวดวยความราบรนจะพงถอเปนกจจาเปน เฉพาะอยางยง

การเลอกคครองเพอหวงพงเปนพงตายจรง ๆ ควรถอเปนกรณพเศษกวาสง

อนใด เพราะคครองนนเปนเหมอนกบใชลมหายใจและความเปนอยทกดาน

รวมอนเดยวกน ความสข ทกข นอยมากยอมเปนสงกระเทอนถงกนทกระยะ

ผไดคครองทด แมตวจะตาบางทางฐานะความรความฉลาด การประพฤต

จรตนสย แตกยงดทมผคอยฉดคอยลากคอยใหคตเตอนใจเสมอ และพา

ประพฤตดาเนนในกจการตาง ๆ ทงทางโลกอนเปนเครองสงเสรมครอบครว

ใหมนคงและสงบสข และทางธรรมซงเปนความดงามแกจตใจ ตลอดการ

งานอยางอนทพลอยมสวนดงามไปดวย ไมมดมดปดตากาดากาขาวไป

ถายเดยว โดยหาความแนนอนและรบรองผลไมได

ถาตางฝายตางดดวยกนกเทากบตางชวยกนสรางวมานหลงใหญใน

ครอบครว ใหอยเยนเปนสขรวมกนไปตลอดอวสาน ไมมการทะเลาะววาท

ถกเถยงกน ครวเรอนยอมเปนสข ไมมเรองขนของหมองใจมารบกวน

๒๐๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เพราะตางฝายตางสรางสรรค ตางฝายตางสารวมระวง ตางฝายตางตงอยใน

เหตผลหลกธรรม ไมทาตามใจชอบทผดจากหลกศลธรรม อนเปนหลก

รบรองความรมเยนผาสกตอกน คครองแตละฝายจงเปนผชวยกนสราง

กรรมด ชว สข ทกข บญ บาป นรก สวรรคเกยวเนองกนแตเรมตนชวต

รวมกนเปนตนไปเหมอนลกโซ ทงปจจบนชาตนตลอดอนาคตของภพชาต

ตอไปดงขาบาทไดเหนประจกษกบตวเอง (คาวา ขาบาทเปนคาแทนชอท

ถนดใจของเทวดา เรยกตวเองกบทานพระอาจารยมน) ทไดมบญตดสอย

หอยตามบาทไปในภพชาตตาง ๆ ดวยการนาของพระคณทานพาสรางแต

ความดมาประจานสย ไมพาสรางบาปกรรมทาชวมวหมองเลย จงพลอยได

เปนคนดตดตามบาทมาแทบทกชาตทกภพ และพาใหแคลวคลาดจากภย

เวรทงหลายตลอดมา

นกถงพระคณแลวทาใหซงในจตใจสดทจะเรยนไดถก คราวนขาบาทได

เหนโทษของตวทเคยผดพลาดลวงเกนพระคณทานมาในอดต ทงชาตแหง

วญญาณและอดตกาลทผานมานาน ขอทานไดโปรดเมตตาอโหสกรรมนา

เสยซงโทษ อยาไดมกรรมมเวรสบตอเกยวของอกตอไป ทานไดอโหสกรรม

แกเทวดาตามความปรารถนา และไดแสดงธรรมอบรมสงเสรมบารมใหเปน

ทรนเรงจนควรแกกาลแลว เทวดานมสการลากระทาประทกษณสามรอบ

หลกออกหางจากทานพอประมาณ แลวเหาะลอยขนสอากาศดวยความ

โสมนสศรทธาเปนลนพน

ระหวางวญญาณมาปรบทกขดวยความนอยอกนอยใจกบทาน รสกวา

พสดารเหลอจะพรรณนา ผเขยนไมสามารถนามาลงไดทกประโยคไป จงขอ

๒๐๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อภยทานไวดวย เทาทจาไดและนามาลงนกไมคอยสนทใจนก ถาจะผานไปก

รสกจะขาดเนอเรองทนาคดไป ดงทเรยนไวแลวตอนกอนทจะเขยนเรองน

๗. พระพทธเจาและพระสาวกอรหนตเสดจมา

อนโมทนา

หลงจากทานเดนทางถงแดนแหงวมตตแลว คนตอ ๆ มาม

พระพทธเจาพรอมพระสาวกจานวนมากเสดจมาอนโมทนาวมตตธรรมกบ

ทานเสมอมไดขาด คนนนพระพทธเจาพระองคนนกบพระสาวกบรวารเปน

จานวนหมนเสดจมาเยยม คนนนพระพทธเจาพระองคนนกบสาวกบรวาร

จานวนแสนเสดจมาเยยม คนนนพระพทธเจาพระองคนนมสาวกเทานน

เสดจมาเยยมอนโมทนา จานวนพระสาวกทตามเสดจพระพทธเจามาแตละ

พระองคนนมจานวนไมเทากน ทงนทานวาขนอยกบวาสนาของพระพทธเจา

แตละพระองคไมเหมอนกน ทพระสาวกตามเสดจมาดวยแตละพระองคนน

มไดตามเสดจมาทงหมดในบรรดาพระสาวกของแตละพระองคทมอย แตท

ตามเสดจมามากนอยตางกนนน พอแสดงใหเหนภมพระวาสนาบารมของ

แตละพระองคนนตางกนเทานน

บรรดาพระสาวกจานวนมากของแตละพระองคทตามเสดจมานน ม

สามเณรตดตามมาดวยครงละไมนอยเลย ทานสงสยจงพจารณากทราบวา

คาวาพระอรหนตในนามธรรมนนมไดหมายเฉพาะพระ แตสามเณรทมจต

๒๐๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บรสทธหมดจดกนบเขาในจานวนสาวกอรหนตดวย ฉะนนทสามเณรตดตาม

มาดวยจงไมขดกน

ในพระโอวาทของพระพทธเจาทงหลายทประทานอนโมทนาแกพระ

อาจารยมนนน สวนใหญมวา เราตถาคตทราบวาเธอพนโทษจากอนนตร

ทกขในทคมขงแหงเรอนจาของวฏทกข จงไดมาเยยมอนโมทนา ทคมขง

แหลงนใหญโตมโหฬารและแนนหนามนคงมาก และมเครองยวยวนชวนให

เผลอตวและตดอยรอบตวไมมชองวาง จงยากทจะมผแหวกวายออกมาได

เพราะสตวโลกจานวนมากไมคอยมผสนใจกบทกขทเปนอยกบตวตลอดมา

วาเปนสงททรมานและเสยดแทงรางกายจตใจเพยงใด พอจะคดเสาะ

แสวงหาทางออกดวยวธตาง ๆ เหมอนคนเปนโรคแตมไดสนใจกบยา ยาแม

มมากจงไมมประโยชนสาหรบคนประเภทนน ธรรมของเราตถาคตก

เชนเดยวกบยา สตวโลกอาภพเพราะโรคกเลสตณหาภายในใจเบยดเบยน

เสยดแทง ทาใหเปนทกขแบบไมมจดหมายวาจะหายไดเมอไร

สงตายตวกคอโรคพรรคน ถาไมรบยาคอธรรมจะไมมวนหายได ตอง

ฉดลากสตวโลกใหตายเกดคละเคลาไปกบความทกขกายทกขใจ และเกยว

โยงกนเหมอนลกโซตลอดอนนตกาล ธรรมแมจะมเตมไปทงโลกธาต กไม

สามารถอานวยประโยชนใหแกผไมสนใจนาไปปฏบตรกษาตวเทาทควรจะ

ไดรบจากธรรม ธรรมกอยแบบธรรม สตวโลกกหมนตวเปนกงจกรไปกบ

ทกขในภพนอยภพใหญแบบสตวโลก โดยไมมจดหมายปลายทางวาจะ

สนสดทกขกนลงไดเมอใด ไมมทางชวยได ถาไมสนใจชวยตวเองโดยยด

ธรรมมาเปนหลกใจและพยายามปฏบตตาม พระพทธเจาจะมาตรสร เพม

จานวนองคและสงสอนมากมายเพยงไร ผลทไดรบกเทาทโรคประเภทคอย

๒๐๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

รบยามอยเทานน ธรรมของพระพทธเจาไมวาพระองคใด มแบบตายตวอย

อยางเดยวกน คอสอนใหละชวทาดทงนน ไมมธรรมพเศษและแบบสอน

พเศษไปกวาน เพราะไมมกเลสตณหาพเศษในใจสตวโลกทพเศษเหนอ

ธรรมซงประกาศสอนไว เทาทพระพทธเจาทงหลายประทานไวแลวเปน

ธรรมทควรแกการรอถอนกเลสทกประเภทของมวลสตวอยแลว นอกจาก

ผรบฟงและปฏบตตามจะยอมแพตอเรองกเลสตณหาของตวเสยเอง แลว

เหนธรรมเปนของไรสาระไปเสยเทานน

ตามธรรมดาแลวกเลสทกประเภทตองฝนธรรมดาดงเดม คนทคลอย

ตามมนจงเปนผลมธรรมไมอยากเชอฟงและทาตาม โดยเหนวาลาบากและ

เสยเวลาทาในสงทตนชอบ ทงทสงนนใหโทษ ประเพณของนกปราชญผ

ฉลาดมองเหนการณไกล ยอมไมหดตวมวสมอยเปลา ๆ เหมอนเตาถกนา

รอนไมมทางออก ตองยอมตายในหมอทกาลงเดอดพลาน โลกเดอดพลาน

อยดวยกเลสตณหาความแผดเผา ไมมกาลสถานททพอจะปลงวางลงได

จาตองยอมทนทกขทรมานไปตาม ๆ กน โดยไมนยมสตวนา สตวบก สตว

อยบนอากาศและใตดน เพราะสงแผดเผาเรารอนอยกบใจ ความทกขจงอย

ทนน ทนเธอเหนพระตถาคตอยางแทจรงแลวมใชหรอ? พระตถาคตแทคอ

อะไร คอความบรสทธแหงใจทเธอเหนแลวนนแล ทพระตถาคตมาในรางน

มาในรางแหงสมมตตางหาก เพราะพระตถาคตและพระอรหนตอนแทจรง

มใชรางแบบทมากนน นเปนเพยงเรอนรางของตถาคตโดยทางสมมต

ตางหาก

ทานพระอาจารยกราบทลวา ขาพระองคทราบพระตถาคตและพระ

สาวกอรหนตอนแทจรงไมสงสย ทสงสยกคอ พระองคทงหลายกบพระสาวก

๒๑๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานทเสดจไปดวยอนปาทเสสนพพานไมมสวนสมมตยงเหลออยเลย แลว

เสดจมาในรางนไดอยางไร? พระพทธเจาตรสวา ถาอกฝายหนงแมมความ

บรสทธทางใจดวยดแลว แตยงครองรางอนเปนสวนสมมตอย ฝายอนปาท

เสสนพพานกตองแสดงสมมตตอบรบกน คอตองมาในรางสมมตซงเปน

เครองใชชวคราวได ถาตางฝายตางเปนอนปาทเสสนพพานดวยกนแลวไมม

สวนสมมตยงเหลออย ตถาคตกไมมสมมตอนใดมาแสดงเพออะไรอก

ฉะนนการมาในรางสมมตนจงเพอสมมตเทานน ถาไมมสมมตเสยอยางเดยว

กหมดปญหา

พระพทธเจาทงหลายทรงทราบเรองอดตอนาคตกทรงถอเอานมต คอ

สมมตอนดงเดมของเรองนน ๆ เปนเครองหมายใหทราบ เชน ทรงทราบ

อดตของพระพทธเจาทงหลายวาทรงเปนมาอยางไรเปนตน กตองถอเอา

นมตของพระพทธเจาพระองคนน และพระอาการนน ๆ เปนเครองหมาย

พจารณาใหร ถาไมมสมมตของสงนน ๆ เปนเครองหมาย กไมมทางทราบ

ไดในทางสมมต เพราะวมตตลวน ๆ ไมมทางแสดงได ฉะนนการพจารณา

และทราบได ตองอาศยสมมตเปนหลกพจารณา

ดงทเราตถาคตนาสาวกมาเยยมเวลาน กจาตองมาในรปลกษณะอน

เปนสมมตดงเดม เพอผอนจะพอมทางทราบไดวา พระพทธเจาพระองคนน

ๆ และพระอรหนตองคนน ๆ มรปลกษณะอยางนน ๆ ถาไมมาใน

รปลกษณะนแลว ผอนกไมมทางทราบได เมอยงตองเกยวกบสมมตในเวลา

ตองการอย วมตตกจาตองแยกแสดงออกโดยทางสมมตเพอความเหมาะสม

กน ถาเปนวมตตลวน ๆ เชนจตทบรสทธร เหนจตทบรสทธดวยกนก

เพยงแตรอยเหนอยเทานน ไมมทางแสดงใหร ยงกวานนไปได เมอตองการ

๒๑๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทราบลกษณะอาการของความบรสทธวาเปนอยางไรบาง กจาตองนาสมมต

เขามาชวยเสรมใหวมตตเดนขน พอมทางทราบกนไดวาวมตตมลกษณะวาง

เปลาจากนมตทงปวง มความสวางไสวประจาตว มความสงบสขเหนอสงใด

ๆ เปนตน พอเปนเครองหมายใหทราบไดโดยทางสมมตทว ๆ ไป ผทราบ

วมตตอยางประจกษใจแลว จงไมมทางสงสยทงเรองวมตตแสดงตวออกตอ

สมมตในบางคราวทควรแกกรณ และทรงตวอยตามสภาพเดมของวมตต ไม

แสดงอาการ

ทเธอถามเราตถาคตนน ถามดวยความสงสย หรอถามพอเปนกรยา

แหงการสนทนากน ทานกราบทลวา ขาพระองคมไดมความสงสยทงสมมต

และวมตตของพระองคทงหลาย แตทกราบทลนนกเพอถวายความเคารพไป

ตามกรยาแหงสมมตเทานน แมพระองคกบพระสาวกจะเสดจมาหรอไมก

มไดสงสยวาพระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆอนแทจรงมอย ณ ทแหงใด

แตเปนความเชอประจกษใจอยเสมอวา ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต

อนแสดงวาพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ มใชธรรมชาตอนใดจากท

บรสทธหมดจดจากสมมตในลกษณะเดยวกนกบพระรตนตรย พระพทธเจา

ตรสวา การทเราตถาคตถามเธอ กมไดถามดวยความเขาใจวาเธอมความ

สงสย แตถามเพอเปนสมโมทนยธรรมตอกนเทานน

บรรดาพระสาวกทตามเสดจพระพทธเจามาแตละพระองคและแตละ

ครงนน มไดกลาวปราศรยอะไรกบทานพระอาจารยมนเลย มพระพทธเจา

ประทานพระโอวาทพระองคเดยว สวนพระสาวกทงหลายเปนเพยงนงฟงอย

อยางสงบเสงยม นาเคารพเลอมใสมากเทานน แมสามเณรองคเลก ๆ ท

นารกมากกวาจะนาเคารพเลอมใส กนงฟงอยอยางสงบเสงยม เชนเดยวกบ

๒๑๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พระสาวกทงหลาย อนเปนทนาเคารพเลอมใสมากและนารกมากดวย ซงยง

อยในวยเลกมากกม อายราว ๙ ขวบ ๑๐ ขวบ ๑๑–๑๒ ขวบ ซงนารกมาก

ทานเลาวาพอเหนสามเณรอรหนตแลว ทานเกดความรสกรกมากและสงสาร

มาก ถาตามภาษาของผใหญพดกบเดกธรรมดาทวไปกวา เณรตวเลก ๆ ตา

ใสแจว ใครเหนแลวกอดทจะรกไมได ดไมดถาไมทราบไวกอนวาทานเปน

สามเณรอรหนตแลว นากลวจะดอ มอไปควาเอาศรษะทานขยเขยาเลนโดย

มไดสานกในบาปแน

ทานพดมาตอนนเลยนกคนมอขนมาวา ถงผเขยนกเถอะอาจเปนผหนง

กอนใครทจะอดควาไมได เปนอะไรเปนกน แลวคอยขอขมาโทษทานทหลง

เพราะอดรกอดเลนไมได ทานวาแมทานจะเปนสามเณรองคเลก ๆ กตาม

แตมรรยาททานเปนผใหญสงบเสงยมสวยงามมากเหมอนพระสาวกทงหลาย

สรปแลวบรรดาพระสาวกอรหนตและสามเณรทตามเสดจมากบพระพทธเจา

แตละครง ลวนมมรรยาทอนสวยงามนาเคารพเลอมใสมาก เหมอนผาทถก

พบและเกบไวเปนระเบยบงามตา

ฉะนนเวลาทานเกดความสงสยเกยวกบระเบยบขนบประเพณดงเดม

เชน การเดนจงกรม นงสมาธ ความเคารพตอกนระหวางผอาวโสกบภนเต

และการครองผาเวลานงสมาธ หรอเดนจงกรมจาเปนทกครงไปหรอไม

อยางไร ขณะนงภาวนาทานนกวตก อยากทราบความจรงทพระพทธเจาและ

พระสาวกพาดาเนนมากอนทานทากนอยางไรดงน ถาไมใชพระพทธเจา

เสดจมาแสดงวธใหดเอง กเปนพระสาวกองคใดองคหนงมาแสดงใหด

ตวอยางจนได เชน การเดนจงกรมจะควรปฏบตตวอยางไรในขณะเดนถงจะ

ถกตอง และเปนความเคารพธรรมตามหนาทของผสนใจเคารพธรรมใน

๒๑๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เวลาเชนนน ทานกเสดจมาแสดงวธวางมอ วธกาวเดน วธสารวมตนในเวลา

เดนใหดอยางละเอยด บางครงกประทานพระโอวาทประกอบกบวธแสดง

ดวย บางครงกแสดงเพยงวธตาง ๆ ใหด แมพระสาวกอรหนตมาแสดงใหด

กทาในลกษณะเดยวกน การนงทาสมาธทาอยางไร ควรหนหนาไปทางทศใด

เปนการเหมาะกวาทศอน ๆ ทานงจะตงตวอยางไรเปนการเหมาะสมใน

ขณะนน ทานแสดงใหดทกวธ

ความเคารพตอกนระหวางอาวโสกบภนเต ตอนนทานเลาแปลกอยบาง

คอขณะททานนกวตกอยากทราบวา ครงพทธกาลทานปฏบตตอกนอยางไร

ทเปนสามจกรรมตอกนโดยชอบธรรม พอวตกไมนาน กปรากฏม

พระพทธเจาและพระสาวกทงหนมทงแกและแกจนหงอมศรษะหงอกขาวไป

หมด ตลอดสามเณรเลก ๆ และโตพอประมาณ ซงลวนอยในวยทนารกตาม

เสดจมามากมาย แตการเสดจมาของพระพทธเจากบการมาของพระสาวก

ทงหลายมไดมาพรอมกน ตางองคตางมา องคใดมาถงกอนองคนนกนง

อาสนะขางหนา องคมาทสองทสามกนงรองกนลงมาตามลาดบทมาถง ไม

นยมวยและอาวโสภนเต แมสามเณรมาถงกอนกนงขางหนาพระ จนถงองค

สดทาย องคแก ๆ รนปรนทวดสามเณร มาถงทหลงกตองนงอาสนะสดทาย

โดยมไดมองคใดแสดงกรยาขวยเขนกระดากอายตอกนเลย แมองค

พระพทธเจาเองเสดจมาถงลาดบใดกประทบอาสนะนนทควรแกผมาถงท

หลง

ทานเหนอาการอยางนนจงเกดความสงสยวา พระครงพทธกาลไมมการ

เคารพกนบางหรออยางไรถงไดทาอยางน ดไมมระเบยบงามตาบางเลย แลว

พระพทธเจาและพระสาวกทรงประกาศพระศาสนาใหประชาชนเคารพนบ

๒๑๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ถอไดอยางไร เมอพระศาสนาและผนาของพระศาสนาตลอดผปฏบตศาสนา

อยางใกลชด ประพฤตตอกนอยางไมมระเบยบเชนนน สกประเดยวธรรมก

ผดขนมาในใจทานเอง โดยพระพทธเจาและสาวกยงมไดประทานโอวาทแต

อยางใด วานคอวสทธธรรม ลวน ๆ ไมมสมมตเขาเจอปนเลย จงไมมกฎ

ขอบงคบหรอระเบยบใด ๆ เขามาเกยวของ ทแสดงอยางนแสดงเรองวสทธ

ธรรมทเปนความเสมอภาคทวกน ไมนยมวาออน วาแก วาสง วาตา อนเปน

เรองของสมมต นบแตพระพทธเจาลงมาถงสาวกอรหนตองคสดทาย จะเปน

พระหรอเณรไมจากด แตมความเสมอภาคกนดวยความบรสทธ ทานแสดง

บคคลาธษฐานในลกษณะน เปนเครองบอกถงความบรสทธของกนและกน

วา ไมมใครยงหยอนกวากนบรรดาพระและเณรทเปนอรหนตดวยกน

พอธรรมทแสดงขนสงบลง ทานนกวตกอกวา ทานเคารพกนตาม

สมมตนนเคารพกนอยางไรบางหนอ พอความคดวตกระงบลง ภาพของ

พระพทธเจาและพระสาวกทงหลายทประทบนง และนงกนอยางไมม

ระเบยบอยขณะนน กไดเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว และเปลยนทาประทบ

และทานงใหมทนท คราวนปรากฏวา พระพทธเจาประทบนงเปนประมขอย

ขางหนาสงฆ สามเณรองคเลก ๆ ทมาถงกอนและเคยนงอยขางหนา กได

เปลยนเปนนงอยสดทายอยางมระเบยบงามตานาเคารพเลอมใสมาก

ขณะนนธรรมผดขนในใจทานวา นคอระเบยบและขนบประเพณของพระ

ครงพทธกาลเคารพกน ทานเคารพกนอยางน แมเปนพระอรหนตแลวแตยง

ออนพรรษาอย กจาตองเคารพพระอาวโสทปฏบตดทงทยงมกเลสภายในใจ

อย

๒๑๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตอลาดบนนพระองคประทานพระโอวาทวา พระของเราตถาคตตองม

ความเคารพและสนทสนมกนประหนงอวยวะอนเดยวกน แตมไดสนทกน

แบบโลก หากแตสนทกนตามแบบของธรรมซงเปนความเสมอภาคไม

ลาเอยง พระของเราตถาคตอยดวยกน แมจานวนมากกไมทะเลาะกน ไมม

การเผยอเยอหยงตอกน พระทไมเคารพกนตามหลกธรรมวนยทเปนองค

ศาสดาแทนเราตถาคต มใชพระของตถาคต แมจะเลยนแบบของลกศษย

ตถาคตกคอพระทเลยน ๆ อยนนแล ไมจรงดงคาประกาศอวดอาง ถาพระ

ยงมความเคารพกนตามหลกธรรมวนย คอตถาคต และเปนผมความ

จงรกภกดตอธรรมวนยไมฝาฝน พระนนจะอยทใด บวชเมอไร เปนชาตชน

วรรณะและออกมาจากสกลใด กคอพระลกศษยเราตถาคตอยนนแล ชอวาผ

เดนตามเราตถาคต ตองปรากฏความสนสดทกขในวนหนงแนนอน พอ

ประทานพระโอวาทยอจบลง นบแตพระพทธเจาลงมาตางองคตางหายไปใน

ขณะนน ทานอาจารยเองกสนสงสยลงในขณะทนมตมาแสดงบอกอยาง

ชดเจนนนเชนกน

แมการครองผาในเวลานงสมาธหรอเดนจงกรม พระสาวกกไดมาแสดง

ใหดตามลาดบทเกดความสงสยไมแนใจ วาไมจาเปนตองครองผาทกครงไป

โดยทานมาแสดงการนงสมาธและเดนจงกรมในทาครองผาและไมครองผา

ใหดจนสนความสงสยทกกรณไป ตลอดสผาสบง จวร สงฆาฏอนเปน

เครองนงหมของพระ ทานกแสดงใหด โดยแสดงผาสกรก คอสแกนขนน

ออกเปนสามส คอ สกรกออน สกรกขนาดกลาง และสกรกแกใหโดย

ละเอยด เทาทพจารณาตามทานเลาใหฟงแลวกพอทราบไดวา ทานทาอะไร

ลงไปมกมแบบฉบบมาเปนเครองยนยนรบรองความแนใจในการทาเสมอ

๒๑๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มไดทาแบบสมเดาทเรยกวาเอาตนเขาไปเสยงตอกจการทไมแนใจ ฉะนน

ปฏปทาทานจงราบรนสมาเสมอตลอดมา ไมมขอทนาตาหนและ

กระทบกระเทอนใด ๆ มาแตตนจนอวสาน ซงจะหาผเสมอไดยากในสมย

ปจจบน

บรรดาสานศษยทยดเอาปฏปทาทานไปปฏบต ยอมเปนความงาม

เสมอตนเสมอปลายแบบลกศษยมคร นอกจากทชอบแหวกแนวแบบผไมม

ปาชา ลกไมมพอแม ศษยไมมอาจารยซงอาจมไดเทานน ปฏปทาททานพา

ดาเนนมาจงอาจถกดดแปลงไปตามความคดเหน นอกนนปฏปทาทานนบวา

ราบเรยบมาก ทงนทานรสกมอะไร ๆ ทพดไมออกบอกไมถกอยภายใน

อยางลกลบ เปนเขมทศพาดาเนน ซงผปฏบตทงหลายไมอาจมไดอยางทาน

การจาพรรษาของทานในจงหวดเชยงใหมทราบวาทานจาทหมบานจอม

แตง อาเภอแมรม ๑ พรรษา ทบานโปง อาเภอแมแตง ๑ พรรษา ทบาน

กลอย อาเภอพราว ๑ พรรษา ในเขาอาเภอแมสวย ๑ พรรษา ทบานปพระ

ยาอาเภอแมสวย ๑ พรรษา ทวดเจดยหลวง ๑ พรรษา ทบานแมทองทพย

อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย ๑ พรรษา ทจงหวดอตรดตถ ๑ พรรษา สวน

ททานเทยวบาเพญสมณธรรมในทตาง ๆ ตามบานปาบานเขานนจาไมไดทก

สถานทไป และไมสามารถนามาเรยงลาดบพรรษากอนและหลงกนได

เพราะทานเทยวอยแถบจงหวดเชยงใหมและเชยงรายนานถง ๑๑ ป

ตอไปจะขอระบเฉพาะหมบานททานพกซงเกยวกบเหตการณเปนแหง

ๆ ไป ทไมจาเปนจะไมขอกลาวถง ทานพกอยในทนน ๆ ไมวาจาพรรษา

หรอเทยววเวกธรรมดา เวนวดเจดยหลวง นอกนนทราบวาเปนปาเปนเขาซง

เปนทเปลยว ๆ แทบทงนน และเปนการเสยงตอภยนตรายหลายอยางมา

๒๑๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตลอดระยะททานเทยวบาเพญ ฉะนนประวตทานจงเปนประวตทสาคญมาก

ทงการเทยวธดงคกรรมฐาน และการร เหนธรรมประเภทตาง ๆ เปนเรอง

แปลกและพสดารผดกบประวตของอาจารยทงหลายทเปนนกทองเทยว

บาเพญเหมอนกนอยมาก

เรมแรกททานออกปฏบตในเขตจงหวดเชยงใหม ทานไปเทยวและพก

อยเพยงองคเดยว ถาเปนแบบโลกกนบวาเปลาเปลยวทสด ความหวาดหวน

พรนพรงคงแทบไมหายใจ เพราะความกลวบงคบอยทงวนทงคน ไมเปนอน

กนอยหลบนอนได แตสาหรบทานแลวในอรยาบถทงสซงเปนเรองของ

บคคลผเดยว ทานถอวามความสขทางจตใจและสะดวกทางความเพยรมาก

เพราะการถอดถอนกเลส ทานกถอดถอนไดดวยอานาจความเพยรของ

บคคลผเดยวดงทกลาวผานมาแลว ตอมาคอยมพระทยอยไปหาทาน มทาน

เจาคณเทสก อาเภอทาบอ จงหวดหนองคาย ทานอาจารยสาร ทานอาจารย

ขาว วดถากลองเพล เปนตน แตอยกบทานชวระยะกาลเทานน ทานกสงให

ออกหาทวเวกตามทตาง ๆ แถบหมบานชาวเขาทตงอยหาง ๆ กน ทชายเขา

บาง บนหลงเขาบาง หมบานละ ๔-๕ หลงคาเรอนบาง ๙–๑๐ หลงคาเรอน

บาง พอไดอาศยเขาไปเปนวน ๆ ทานเองกชอบอยลาพงองคเดยวตามนสย

พระกรรมฐานสมยทานเปนผนาพาดาเนนครงนนปรากฏวาเดดเดยว

อาจหาญมาก เทยวแสวงหาธรรมกนแบบเอาชวตเขาประกนจรง ๆ ไมอาลย

ชวตยงกวาธรรม ทใดมสตวเสอชม ทานชอบสงใหพระไปอยทนน เพราะ

เปนทชวยกระตนเตอนสตปญญามใหนงนอนใจ ความเพยรกจาตอง

ตดตอกนไปเอง และเปนเครองหนนจตใจใหมกาลงขนอยางรวดเรวกวา

ปกตทควรจะเปน ทานเองกพกบาเพญเปนสขวหารธรรมอยสบาย ในปาใน

๒๑๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เขาทสงดปราศจากผคนทงกลางวนกลางคน การตดตอกบพวกกายทพย

เชน เทวบตร เทวดา อนทร พรหม พญานาค ภตผทมาจากทตาง ๆ ทานถอ

เปนธรรมดา เชนเดยวกบมนษยตดตอกบพวกมนษยชาตตาง ๆ ทรภาษา

กน เพราะทานชานชานาญในทางนมาชานานแลว

ทานพกอยทปาทเขา โดยมากกทาประโยชนแกพวกกายทพยน และ

พวกชาวเขาซงเปนคนซอสตยสจรต ไมคอยมแงงอนตาง ๆ เวลาเขาร นสย

และซาบซงในธรรมทานแลว เขาเคารพเลอมใสทานมากแบบเอาชวตเขา

ประกนไดเลย คาวาชาวปาชาวเขา เชน พวกอกอ ขม มเซอ แมว ยางเหลาน

ตามความคาดหมายของคนทวไป เขาใจวาเขาเปนคนปาคนเขา รปรางทง

หญงทงชายตองข รวข เลอะตวดากาโคลนราวกบตอตะโกแน ๆ แตทานวา

คนพวกนรปรางหนาตาสวยงาม และขาวสะอาดสะอาน กรยาเรยบรอย ม

ระเบยบขนบธรรมเนยมด เคารพนบถอผใหญและผเปนหวหนาในหมบานด

มาก สามคคกนด ไมคอยมประเภทแหวกแนวแฝงอยในหมบานเหลานนใน

สมยนน มความเชอถอผใหญและหวหนาบานมาก หวหนาพดอะไรชอบเชอ

ฟงและทาตาม ไมดอดงฝาฝน สงสอนกงายไมคอยมทฐมานะ คาวาปา

แทนทจะเปนปาเถอนแบบสตว แตกลบเปนปาแหงคนดมสตยมศล ไมม

การฉกลกขโมยปลนจกนเหมอนปามนษยลวน ๆ

ปาไมปาสตวเปนปาทไมคอยไดระเวยงระวงมากเหมอนปามนษยลวน

ๆ ทเตมไปดวยภยนานาชนด กเลส ความโลโภ โทโส โมโห เปนปาลกลบ

ชนดทโดนเอา ๆ ไมเวนแตละเวลา เมอโดนเขาแลวตองเปนแผลลกอย

ภายใน และคอยทาลายสขภาพทางรางกายและจตใจใหเกดทกขเสยหายไป

นาน ๆ ไมคอยมวนหายไดเหมอนแผลชนดอน ๆ และไมคอยสนใจหายา

๒๑๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มาระงบหรอกาจดกนดวยแผลลกทกเลสเหลานตา จงมกจะเปนแผลเรอรง

ผถกตากมกปลอยทงไวใหหายไปเอง ปาประเภทนมอยในใจของมนษยหญง

ชายพระเณรทกคนไมเลอกหนา ถาเผลอกเสยทาใหมนจนได ทานวาเทาท

ทานพยายามอยในปากเพอ จะกาจดตดปาเสอรายภายในตวคกคะนองและ

โหดรายทารณไมมวนสงบซบเซาลงบางเลยน ใหสงบหรอตายไปจากใจ พอ

ไดอยสบายหายวนบาง สมกบมนษยเปนสตวฉลาดแสวงหาความสขใสตน

ในเวลาทไดเกดมาเปนคนทงชาต ไมขาดทนสญอานาจวาสนาแหงความเปน

มนษยไปเปลา ๆ

ทานอยปาอยเขาเชนนน เวลามหมคณะไปอาศยทาน การอบรมสงสอน

กเดดเดยวไปตามสถานทและผไปเกยวของ เพราะผทไปหาทานโดยมากมก

มแตผกลาตายแบบเสยสละทกอยางแลวทงนน การสงสอนจงทาใหสมภม

ทงสองฝาย จะตายกยอมใหตายไปดวยความเพยร เมอชวตยงเปนไปอยก

ขอใหร ใหเหนธรรมและหลดพนจากทกขภายในใจ ไมตองกลบมาเกดตาย

และทนทกขซาซากอยในโลกไมมขอบเขตแหงความสนสดน

การอบรมสงสอนพระในคราวอยเชยงใหมผดกบแตกอนอย ไมมการ

อนโลมผอนผนใด ๆ เลย แมพระทไปอบรมกบทานโดยมากกเปนพระ

ประเภทปฏโลม ฟงกนแบบปฏโลม คอคอยจองมองดกเลสของตวจะแสดง

ขนมาอยางไรบาง เพอปราบปรามใหหายพยศลดกาลงโดยถายเดยว มไดไป

สนใจคดวาทานเทศนหนกไป เผดรอนไป ยงทานเทศนเผดรอนเทาไร ธรรม

กยงสงขนเปนลาดบ ใจกยงสงบแนบแนนดสาหรบผทอยในขนสงบ ผอยใน

ขนปญญาจตกพยายามคดคนตามคาเทศนทานไปเรอยไมลดละ ทานอย

เชยงใหมเทศนธรรมสงมาก เพราะความรทานกเตมภม ผไปศกษาอบรมกม

๒๒๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ภมจตสง และเปนไปดวยความหมายมนปนมอทจะใหร ใหเหนขนสงขนไป

เปน ลาดบจนสดภม นอกจากเทศนธรรมดาแลว ยงมธรรมแปลก ๆ คอย

ดกใจผคดออกนอกลนอกทางอกดวย ประเภทหลงนมอานาจมากในการดก

จบและปราบโจรภายในของพระทชอบขโมยสงของเกงแบบไมเลอกกาล

สถานท คอขโมยคดเรองรอยแปดตามนสยของคนมกเลส มใชแบบเขา

ขโมยกนทว ๆ ไป

มาถงตอนนมเรองแปลก ๆ ทไมนาจะมได แตกไดมแทรกขนในวง

กรรมฐานมาแลวสมยทานพกอยในเขาทเชยงใหม จงขออภยเขยนไวบาง

ตามทไดยนมา เพอเปนขอคดและเปนคตเตอนใจแกชาวเราตางกกาลงตก

อยในภาวะทานองเดยวกน เรองนคดวาเปนเรองกรรมกนโดยมาก บรรดา

ทไดทราบกนในวงใกลชดมทานพระอาจารยมน เปนตน ผใหขอ

วพากษวจารณเรองนพอไดเปนขอคดตลอดมา พระอาจารยรปหนงซงเคย

อยกบทานอาจารยมนเลาใหฟงวา บาย ๆ วนหนงทานกบพระอกรปหนงไป

อาบนาทแองหน ใกลกบหนทางไปไรไปสวนของชาวบานแถบนน แตอย

หางไกลจากหมบานมาก ขณะลงอาบนาเผอญมพวกสกามาจากไร เดนผาน

มาทตรงนน ซงแตกอนไมเคยมเลย พอพระรปนนเจอเขาจตกเกด

แปรปรวนขนมาทนททนใด โดยไมทนไดมสตยบยงเอาเลย จงเกดเปนไฟ

ราคะตณหาเผาลนตวเองขนในขณะนนและรอนสมอยตลอดไป พยายาม

แกไขเทาไรกไมตก ทงกลวทานอาจารยจะทราบกกลว ทงกลวเจาตวจะเสย

ไปเพราะเรองนกกลว เลยทาใหพระรปนนตงตวไมตด

นบแตขณะนนไปถงกลางคน จนตลอดคนทพจารณากนอยอยางไม

หยดยงลดละ เพราะความไมเคยเปนมากอนเลย เพงมาเจอเอาขณะนน

๒๒๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานจงรสกเปนทกขมาก ในคนนนทานอาจารยกพจารณาทราบเชนกนวา

พระรปนไปเจอเอาของดเขาแลว กาลงเกดความกระวนกระวายดวยความรก

และความกลว ตลอดคนมไดหลบนอนดวยความพยายามแกไขอยาง

สดกาลง ตนเชาขนมาทานกมไดวาอะไร เพราะทราบวาเจาตวกาลงกลวทาน

มากแลว ถาไปวาเขาเดยวเกดเปนอะไรไปกยงจะแยเขาไปอก ทานแสดง

อาการยมตอพระองคนนขณะทมาพบกนตอนเชา ดอาการของเธอทงอายทง

กลวทานมากแทบตวสน ทานกทาอาการเปนไมร ไมชเฉย ๆ ไปเสย

พอถงเวลาบณฑบาต ทานเลยหาอบายพดเพออะไรกยากจะเดาไดถก

วาทาน….. กาลงเรงภาวนาอยางเอาจรงเอาจง จะเรงตอไปไมตองไป

บณฑบาตกได ไปแตพวกเรากยงได พระเพยงองคเดยวจะเลยงไมได

อยางไร ทานอยากภาวนาตอกไปภาวนาเสย ภาวนาเผอหมคณะดวยนะ แต

ทานมไดมองดพระรปนนเลย เพราะทานทราบดยงกวาพระรปนนจะทราบ

เรองของตวอยแลว วาแลวทานกนาหมคณะออกบณฑบาต สวนพระรปนนก

จาใจเขาทางจงกรมทาความเพยร ทงนทานทาเพออนเคราะหพระทเปนขน

ดวยความบงเอญ ไมมเจตนา แตสดวสยจะหามได ทานกทราบวาพระรปนน

พยายามอยอยางเตมใจทจะแกเรองของตว จงตองหาอบายชวยดวยวธตาง

ๆ โดยมใหกระทบกระเทอนจตใจเธอแตอยางใด

เวลากลบจากบณฑบาตมาถงทพกแลว กพรอมกนจดอาหารใสบาตร

เธอ และสงใหพระไปนมนตเธอมาฉน หรอจะฉน ณ ทอยของตนกได

ตามแตสะดวก พอทราบเธอกรบมาฉนรวมหมคณะ ขณะเธอเดนมาทานก

ทาเปนไมร ไมเหนไมมอง แตพดอยางนมนวลออนหวาน เพอประสานใจท

เปนรอยราวตลอดมานน ไมปรารภเรองทจะทาใหเสยใจใด ๆ เลย แมเธอ

๒๒๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จะมาฉนรวมหมคณะ แตกฉนไดนดเดยว พอเปนพธไมใหเสยมรรยาท

เทานน วนนนพระทอยดวยกนสองรปคอรปทเลานดวย เพราะแตกอนทาน

ยงไมทราบเรอง พากนเกดความสงสยโดยคดวา แตกอนทานอาจารยไมเคย

ทาอยางนกบใครเลย แตมาคราวนทานทาไมถงทาอยางนกบทาน……น

ชะรอยทานคงภาวนาดแน ๆ ทานถงไดชวยสนบสนน พอไดโอกาสกแอบไป

หาทาน…..นน ถามถงการภาวนาวา ทานอาจารยวาทานกาลงเรงความเพยร

จงไมใหไปบณฑบาต แตทานมไดบอกวาทานภาวนาด ทนการภาวนาทาน

เปนอยางไรบาง นมนตเลาใหผมฟงบาง

พระรปนนกยมแหง ๆ แลวตอบวาผมจะภาวนาดยงไง ทานอาจารย

เหนคนจะตายทานกทาทาชวยเสรมไปตามอบายแหงความฉลาดของทาน

อยางนนเอง ผถามเซาซใหเลาใหฟงตามความจรง ตางกไลกนไปเลยงกนมา

อยพกหนง และถามวาทวาทานอาจารยเหนคนจะตายทานกชวยเสรมไวนน

จะตายอยางไร และชวยเสรมอยางไร? เมอทนไมไหวเธอกกาชบวา ไมให

เลาถวายทานอาจารยทราบ เพราะทานทราบเรองของผมละเอยดแลว ยง

กวาผมทราบเรองของตวเปนไหน ๆ ฉะนนผมจงกลวและอายทานมาก แลว

พดตอไปวา วานนเราไปอาบนาดวยกนทแองหน ทานไดเหนอะไรบางขณะ

กาลงจะอาบนา รปทถามตอบวากไมเหนเหนอะไร นอกจากผหญงทพากน

มาจากไรผานไปบานตอนพวกเรากาลงจะอาบนานนเทานน

พระทถกถามตอบวา นนแลทานทผมจะตายอยขณะน จนถงกบทาน

อาจารยไมยอมใหผมไปบณฑบาต ทานกลวจะไปสลบหรอตายอยในบาน

ขณะทจะไปเจอเขาอกอยางไรเลา ผมจะภาวนาดอยางไร ทานทราบหรอยง

วาคนจะตายนนหรอคอคนภาวนาด องคทถามตกตะลง โอโฮตายจรง ทาน

๒๒๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไปเปนอะไรกบเขาพวกนนเขาละ รปนนตอบวา ผมจะไปเปนอะไรกบเขา

นอกจากไปขโมยรกเขาเขาโดยไมรสกตว จนกรรมฐานแตกกระเจงไปหมด

ปรากฏแตความสวยงามกบความบารกของผมเทานน เหยยบยาทาลาย

หวใจผมแทบตายทงคนเมอคนน แมเดยวนกยงไมลดละเรองบานนเลย ไม

ทราบวาจะทาอยางไรกบมน ทานชวยผมหนอยไดไหม นบวาเมตตาเอาบญ

องคถาม เวลานกยงไมลดลงบางหรอ? เปลา เธอตอบ ซงเปนคาทนา

สงสารเอามากมาย องคถาม ถาอยางนนผมจะชวยใหอบายทาน คอถาทาน

ไมสามารรถระงบมนได ทานฝนอยทนตอไปกไมเกดประโยชนอะไร

นอกจากมนจะกาเรบขนเทานน ผมวาทานควรหลกจากทนไปหาภาวนาเสย

ทอนจะดกวา ถาทานไมสามารถกราบเรยนทานอาจารยได ผมจะชวยกราบ

เรยนทานให วาทานประสงคจะไปแสวงหาทวเวกใหม เพราะอยทนไมสบาย

เขาใจวาทานคงจะอนญาตทนท เพราะทานกทราบเรองทานดอยแลวโดย

ปรยาย เปนแตทานยงไมพดเทานน เกรงทานจะอายทาน เธอกเหนดดวย

และตกลงกนในขณะนน

พอตกเยนทานทจะชวยอนเคราะหกเขาไปกราบเรยนทานอาจารย ทาน

กอนญาตทนท แตมปญหาเหนบแนมมาดวยอยางลกลบวา โรคกรรมนมน

หายยาก โรคทมเชอเดมอยแลวตดตอลกลามไดเรว เทานทานกหยดไมพด

อะไรตอไปอก แมผไปกราบเรยนกไมเขาใจปญหาทาน เรองนตางคนตาง

ปดกน คอผเปนกปดทานอาจารย ผอนเคราะหชวยเหลอกปดทานอก แม

ทานอาจารยเองกปด ทงททราบอยางเตมใจแลวกทาเปนเหมอนไมทราบ

ตางคนตางไมยอมบอกความจรงตอกน แตตางฝายตางกร เรองไดดดวยกน

๒๒๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วนหลงเธอกเขาไปกราบนมสการลาทาน ทานกอนญาตใหไปดวยด โดยมได

พดเรองเธอแตอยางใด

เธอไปพกอยในหมบานแหงหนงซงไกลจากหมบานนนมาก ถามใช

กรรมดงทานอาจารยวาจรง ๆ กคงหวงพนภยไดแน ไมมอะไรเกดขนไดอก

แตกเจากรรม อนจจาเปนดงทานวาไมผดแมกระเบยดเดยว พอเธอหาย

หนาไปจากบานนนไมนานนก ลกศรทอยทางนกคงเจากรรมอยางเดยวกน

อก อตสาหดนดนเปะปะไปหาจนเจอเขาจนได ซงธรรมดาผหญงปาไมเคย

เปนไปอยางนน แตกไดเปนไปแลว จงเปนเรองนาคดอยางยง หลงจากทาน

อาจารยและหมคณะจากหมบานนนไปไมนานนก กทราบวาพระองคนนสก

เพราะดมยาสลบซา ๆ ซาก ๆ จนทนไมไหว สดทายกรรมกพาหมนกลบมา

ไดเสยเปนคผวตวเมยกน กบสาวงามชาวเขาเผามเซอคนนนทบานนนเอง

นบวากรรมเอาเสยจรง ๆ ถาไมกรรมแลวจะเปนไปไดอยางไร

เพราะเทาทพระองคนนเลาใหฟงขณะทใจเรมกาเรบทแรก กเพงเรม

พบกนขณะเดยวเทานน มไดเคยพบเหนและพดจาพาทกนทไหนมากอนเลย

ขอนบรรดาพระทอยรวมกนมา กยอมรบวาเปนความจรง เพราะอยดวยกน

ในวดตลอดเวลา มไดไปไหนมาไหนพอจะหลวมตว ทงกอยกบทานพระ

อาจารยเสยเอง อนเปนสถานทใหความปลอดภยตลอดมาไมมขอทนาสงสย

นอกจากเจากรรมหรอคบาปคบญมาถงเขาเทานน เธอเลาใหพระเคย

อนเคราะหฟงวา เพยงประสาททางตากระทบกนเทานน มนเหมอนดม

ยาสลบเขาไปไมไดสตสตงเอาเลย ปรากฏแตความรกความผกพนมดจตใจ

จนแทบจะหายใจไมออก ทาใหจตใจเซอซาไปตามอารมณนนจนตวไมเปน

ตวของตว และไมมเวลาลดหยอนผอนคลายลงบางเลย เมอเหนทาไมไดการ

๒๒๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กพยายามปลกตวหนไป เจาของยากตามไปเยยมคนไขอก เรองกเสรจกน

เทานนเองจะไปทไหนรอด ใครไมเคยถกกดยมได ถาถกเขากร เอง เพราะ

มใชพระสนทรสมทรพอจะเหาะออกจากทางทวารบนแหงบานได

ตามปกตพวกนไมคนกบพระแตหากกรรมพาเปนไปเอง เรองกรรมน

จงไมสนสดอยกบผใด เพราะกรรมมอานาจเหนอใครในโลกทสรางกรรม

พระอาจารยทานทราบอยางเตมใจจงตองมอบายปฏบตตอเธออยางนน ทง

ๆ ทไมเคยทาตอผใดมากอนเลย แตกคงสดวสย ทานจงมไดแนะอบายอะไร

เพอเธอใหยงไปกวาทอนเคราะหมาแลวนน เรองกลงเอยกนตรงทเมอไปไม

รอดกจาตองจอดเรอ ซงเปนคตธรรมของโลกทอยใตอานาจของกรรม

ดงนนจงไดนาเรองนมาลงไวเพอเปนคตเตอนใจพวกเราทอาจเปนได หาก

เปนการไมสมควรประการใดกหวงไดรบอภยจากทานผอานตามเคย

กอนจะมาถงเรองน ไดกลาวถงความร พเศษของทานพระอาจารยมนท

เคยดกจบขโมยพระไดผลด และเปนเครองมอดกใจทายใจทคดออกนอกล

นอกทางใหรสกและระมดระวงตวไดด เวลาทานพกอยทเชยงใหม เมอม

พระปฏบตทเดดเดยวอาจหาญทางความเพยรไปหา ทานมกจะใชวชาแขนง

นชวยในการสงสอนเสมอ ไมคอยระวงวาจะเกดผลเสยหายตามมาดงทใช

กบผไมตงใจจรงจง โดยมากพระทไปอบรมเปนผมงตออรรถตอธรรมจรง

ๆ พอรตววาผดและทานตกเตอน จะเปนทางตรงหรอทางออม กพรอมทจะ

แกไขความผดของตนอยางเตมสตกาลง ไมละอายและกลวทานในสงทตน

พลงเผลอ เมอไดรบคาตกเตอนจากทานโดยอบายตาง ๆ การอบรมสงสอน

ทานเมตตาแสดงอยางถงใจผฟงจรง ๆ ไมปดบงลลบทงความรภายใน และ

การชแจงกชแจงไปตามความบกพรองของผมาศกษา ผดถกอยางไรกวา

๒๒๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กลาวสงสอนกนไปตามเรอง เจตนาหวงสงเคราะหจรง ๆ ผมาศกษากไม

แสดงอาการกระดางวางตวในลกษณะผไมยอมรบความจรง หรอหยงในภม

วาตนไดรบการศกษามามาก ซงตามธรรมดามกมแทรกอยเสมอ

การอธบายธรรมของทานกาหนดแนนอนไมได ตองขนอยกบผไป

ศกษาเปนราย ๆ ไป ผไปศกษามภมธรรมขนใดกอธบายใหฟงตามจดท

สาคญ ๆ ทงจดทเหนวาถกตองแลวเพอสงเสรมใหยงขนไป ทงจดทเหนวา

ไมถกและลอแหลมตออนตราย เพอผนนจะมทางลดละปลอยวางไมดาเนน

ตอไป การแสดงธรรมแกจตใจของนกปฏบตธรรมทไปศกษาไตถาม นบวา

ทานอธบายอยางมนเหมาะตามจดแหงความสงสยไมผดพลาด ผไปศกษาไม

ผดหวงเทาททราบมา ซงควรจะพดไดวา รอยทงรอยตองมหวง ถาเปนทาง

จตตภาวนา เพราะทานชานชานาญทางจตตภาวนามาก นบแตขนตาถงขน

สงสดไมมอะไรบกพรอง การแสดงออกแหงธรรมแตละประโยคจงจบใจ

ไพเราะ หาทางเสมอไดยากในสมยปจจบน แสดงเรองศลกนาฟง แสดง

สมาธทกขนและปญญาทกภมกถงใจอยางยง ฟงแลวทาใหอมเอบ

เพลดเพลนไปหลายวน กวาความรสกนนจะจางลง

ปกตททานอยในปาในเขาโดดเดยวแตผเดยว ในเวลาบาเพญเพอธรรม

เบองสง ทานวาทานอยกบความเพยรทางใจแทบตลอดเวลา จะมเวลาวาง

เฉพาะเวลาหลบนอนเทานน นอกนนเปนความเพยรลวน ๆ โดยมได

กาหนดอรยาบถใด ๆ เลย การพจารณาธรรมภายในเพอถอดถอนกเลสม

สตปญญาเปนเพอนสอง คอ ทานพดคยโตตอบกบกเลสดวยสตปญญา ม

ความมงมนเพอแดนพนทกขเปนสอชวนใหคยกบสงเหลานน แตมไดพดคย

ดวยปากเหมอนเราคยกนหลายคน หากแตพดคยดวยการคด การไตรตรอง

๒๒๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

การโตตอบกบกเลสภายในดวยสตปญญา กเลสผคอยหาชองหาทางออกตว

จะออกทางใดชองใด หรอตบตอยผกมดทานดวยกลอบายใด ทานกใช

สตปญญาตามตอนตบตขยขยากเลสโดยอบายตาง ๆ จนเอาชนะไปไดเปน

พก ๆ

จดใดททานทราบวากเลสยงเหนอกวาอยกพยายามสงเสรมอาวธ คอ

สตปญญาศรทธาความเพยรใหมกาลงกลาขนโดยลาดบ จนกวาจะเหนอกวา

กาลงของกเลสทเปนฝายขาศก จนเอาชนะไปไดโดยตลอดถงขนโลกธาต

หวนไหวภายในใจ ขณะเจาผครองวฏจตถกทาลายลงดวยมรรคญาณ ดงท

เขยนผานมาแลว นเปนวธดาเนนความเพยรทานในขนสดทาย

คอ การเดนจงกรม การนงสมาธภาวนา ทานมไดกาหนดเวลา แต

ถอเอาความเพยรเพอชยชนะเปนทตงไปตลอดสาย มสตปญญาเปนเครอง

ดาเนน พอพนจากดงหนาปาทบไปไดแลว ทานวาเครองมอเขาสสงครามคอ

สตปญญาประเภทนน ยอมหมดปญหาไปเอง เหลอแตสตปญญาทใชอย

ประจาขนธเทานน เวลาตองการใชเพอคดอรรถคดธรรมลกตนหยาบ

ละเอยด หรอธระอยางอนกนามาใชเปนคราว ๆ ไป พอสนเรองแลวกระงบ

ไปในทนนเอง ไมมการเตรยมรกเตรยมรบกบอะไรดงทเคยเปนมา ถาไมม

ขออรรถขอธรรมมาสมผสจตพอจะใหคดอานไตรตรองไปตาม กอยไป

เหมอนคนไมมสตปญญา หรอเหมอนคนโงแบบไมเอาเรองเอาถานกบอะไร

ทเคยเกยวของกนมาอยางชลมนวนวายนนเลย ปรากฏมแตความสงบสข

เดนอยในใจประเภท อกาลโก เทานน ไมมอะไรมายงเกยว ถาอยลาพงใจท

สงบราบคาบจากสงทงหลาย ไมคดไปถงเรองเคยมเคยเปนทอยตาม

๒๒๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ธรรมชาตของเขาทวไตรโลกธาต กเปนเหมอนไมมอะไรเหลออยเลย

ประหนงดบไปพรอมกบกเลสโดยสนเชง

เวลามหมคณะเขาไปอาศยอบรมดวยกมการประชมใหโอวาทสงสอน

คอยตกเตอนวากลาวในเวลาทเหนวารายใดไมสงามตางามใจ หรอทราบ

เรองของใครในทางจตตภาวนา โดยการแสดงภาพนมตของผนนใหปรากฏ

เปนความไมดไมงามกด โดยการรขณะจตทคดไปนอกลนอกทางกด กตอง

แสดงอบายเปนเชงเปรยบเปรยใหเจาตวร เพอทาความสารวมระวงตอไป

การแสดงภาพนมตใหปรากฏแกจตตภาวนานน จะขอยกตวอยางมาให

ทานผอานทราบพอเปนเครองเทยบเคยงกบนมตทงหลาย ทเคยปรากฏแก

จตตภาวนาของทานพระอาจารยมนเสมอมา ซงมลกษณะตาง ๆ กนตาม

รปการณของผเปนตนเหตแหงนมตนน ๆ คอมพระรปหนงเมอเปนฆราวาส

เธอเคยเปนนกมวยทมชอเสยงในวงการมวย เวลาบวชแลวเกดความ

เลอมใสอยากออกปฏบตธดงคกรรมฐาน ไดทราบกตตศพทกตตคณของ

ทานพระอาจารยมนวา เปนพระปฏบตดและเชยวชาญทางจตตภาวนานา

เคารพเลอมใสมาก จงออกเดนทางมงหนาไปสานกทานพระอาจารยมน แต

ขณะทจะออกเดนทางไปหาทาน มไดนกเฉลยวใจเรองของตว คอเธอได

ถายภาพนกมวยชกกนทาตาง ๆ ไวในกระเปาราว ๑๐ กวาแผนตดยามไป

ดวย แตตอนเธอถายภาพนนจะถายแตเมอไรทานมไดเลาใหฟง

เวลาเธอออกเดนทางจากพระนครไปเชยงใหมหาทานพระอาจารยมนท

อยในภเขาลก จงนาตดตวไปดวย พอไปถงกกราบรายงานตวและความ

ประสงคถวายทานใหทราบ ขณะนนทานกมไดพดเปนเชงตาหนหรอชมเชย

แตอยางใด เปนอนวาทานรบใหอยในสานกดวย ตกกลางคนทานคง

๒๒๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พจารณาเรองพระรปนนอยางละเอยดแนนอน พอตอนเชาเวลาพระมา

รวมกนทบรเวณทฉน ทานกออกมาพอด และเรมพดเรองพระรปนนออกมา

ทนทวา ทาน…..นตามเจตนาเดมกมงมาเพอศกษาอรรถธรรม มองด

อากปกรยาทแสดงออกกไมแสลงหแสลงตา เปนกรยาทนาสงสาร แตคนน

ทาไมทานนแสดงกรยานากลวพลก คอผมกาลงนงภาวนาอย ปรากฏวา

ทาน…..เดนมาอยตรงหนาผม หางกนประมาณหนงวาเศษ แลวตงหมดตง

มวยออกทานนทานใหผมดอยพกใหญ แลวคอยถอยหางออกไป จากนนก

เดนชกลมชกแลงเตะเมฆเตะหมอก เตะซายถบขวาไปจนลบสายตา ทานน

เคยเปนนกมวยมาหรออยางไรกอนจะมาบวช ถงไดแสดงลวดลายนกมวยให

ดเปนการใหญ

ขณะนนพระทอยกบทานและพระทเปนนกมวย ตางนงนงเงยบดวย

ความฉงนสนเทห เฉพาะรปนนมองดหนาซดเซยวไปหมด วาอยางไร

ทาน…… ทานเปนอยางไรในความรสกถงไดมาทาอยางนนใหผมด แตดอย

หนอยทไมมาตอยเอาผมเขา เชาวนนนทานพดเพยงเทานนกยตเพราะได

เวลาออกบณฑบาต หลงจากนนกมไดพดอะไรตอไปอก ตกกลางคนทาน

อบรมพระเสรจแลวตางกแยกยายกนไป เรองกไมมอะไร พอตกกลางคน

ทานคงพจารณาพระรปนนอก จงไดเรองพระรปนนมาพดอกในเชาวนตอมา

วา

ทาน….นทานมาหาผมเพออะไรแน คนนทานกมาตงหมดตงมวยโดด

โนนเตะนใหผมดเกอบตลอดคน เรองทานแสดงความผดปกตของพระผมา

ดวยเจตนาหวงดมาไดสองคนแลว ทานมความรสกอยางไร ทงกอนจะมาหา

ผมและขณะทมาอยกบผมขณะน นมนตทานเลาความจรงใหผมฟงดวย

๒๓๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไมเชนนนผมเหนจะรบทานไวในสานกไมได เพราะเปนมาไดสองคนแลว ท

ผมไมเคยปรากฏลกษณะนมากอนเลย พระรปนนนงตวสนเทา ๆ มองด

หนาซดไปหมดเหมอนคนจะเปนลมและจะลมลงในขณะนน พอดมพระรป

หนงทานเหนทาไมด เลยรบกราบเรยนขอโอกาสทานอาจารยมนพดกบเธอ

ซงกาลงจะสลบอยในขณะนนวา

นมนตทานกราบเรยนทานอาจารยโดยตรงตามเรองททานมความรสก

อยางไร เพราะเทาททานอาจารยถามกเพอทราบความจรงเทานน มไดมง

ความเสยหายแกทานแมนอยแตอยางไร เทาทพวกผมอยกบทานมากใชอย

กนดวยความบรสทธหลดพนจากกเลสโดยไมมความผดทจะมใหทานดดาวา

กลาวอะไรได แตอยดวยกนในฐานะลกศษยกบอาจารยซงเหมอนพอแมกบ

ลกอยดวยกน ยอมมการดดาวากลาวกนตลอดมา ในเมอผใดทาผดหผดตา

ทานในฐานะททานเปนครอาจารยผสอดสองมองดเพอความดงามของ

บรรดาศษย กจาตองมการสอบถามและวากลาวสงสอนไปตามเหตการณ

พวกผมเคยถกดดาวากลาวจากทานมาเปนประจายงกวาททานวาให

ทานเสยอก ขนาดไลหนจากวดในเดยวนนกยงม แตกยงอยกบทานมาไดจน

ทกวนน เมอรสกโทษและยอมตนวาผดแลว ทานเองกไมเหนขบไลไสสงไป

ไหนอก คงอยดวยกนมาดงททานเหนอยขณะนแล คาททานกาลงเตอนทาน

อยขณะนขอนมนตพจารณาดวยด ตามทพวกผมฟงดแลวรสกวาไมมอะไร

พอจะกลวทานจนเลยขอบเขตแหงความพอด ถาทานมอะไรกนมนตกราบ

เรยนทานตามความจรง เมอไมมอะไรผดหรอสดวสยทจะคดคนมาเลาถวาย

ได กกราบเรยนทานโดยตรงวาสดวสยทจะตามรในเรองอดตทลวงมาแลว

๒๓๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานจะฆากยอมตาย ทานจะขายกยอมเปนสนคา ทานจะขบไลไสสงไปไหนก

สดแตกรรมของตวจะพาใหเปนไป ดงนแลวเรองกจะยตลงได

พอทานองคนนพดจบลง ทานอาจารยกถามเธอซาอกวา วาอยางไรเลา

ทาน? ผมเองกมไดคดจะหาเรองหาราวอะไรใสทานโดยไมมสาเหต แตพอ

หลบตาลงไปกเหนแตเรองทานมาขวางหนาอยแทบทงคน จนเกดความสลด

สงเวชใจวา พระทงองคทาไมมาเปนไดอยางน และเปนไดทกคนททานมาอย

กบผมทนแลว กตองถามทานผเปนตนเหตวา ทานจะมอะไรทไมดไมงามอย

บางจงมาแสดงเหตอยางนนไมยอมลดละ หรอวาความรผมซงเคยเชอแนใน

ใจตลอดมานนมนหลอกลวงผมและทาใหทานเสอมเสยไปดวย จงขอใหทาน

พดตามความสตยจรงใหผมฟง ถาทานยงบรสทธดอย เปนแตความรผมมน

พาใหเปนบาไปเอง กเทากบผมกเปนพระบาองคหนง ซงไมควรอยกบหม

คณะตอไป จะทาใหหมพวกลมจมไปดวย ตองหนไปเทยวซกซอนตวอยตาม

แบบบาของตน และตองระงบการอบรมสงสอนใคร ๆ ทนท ขนสงสอน

ตอไปโลกจะฉบหายลมจมไปเสยหมด เพราะความร บา ๆ ของผมเพยงคน

เดยวเปนสาเหต

ทานทเคยเตอน ๆ เธอซาอก เธอจงเรมกราบเรยนเรองราวตอทาน

อาจารยดวยนาเสยงสนเครอแทบไมเปนเสยงผเสยงคนวา “ผมเปน

นกมวย” เทานกหยดเอาอยางหวน ๆ ทานถามยาอกวา ทานเปนนกมวยใช

ไหม เธอตอบวาใชเพยงคาเดยวเทานน ทานถามวา กทานกาลงเปนพระอย

แลวไปเปนนกมวยไดอยางไรกน หรอเวลาทานมาทนกชกมวยหาเงนมาตาม

ทางดวยอยางนนหรอ? ทานถามอะไรเธอเปนเหมอนไมมสตรบทราบเรอง

ผดถกดชวอะไรเลย มแตครบเอาเสยเรอย ทานทเคยพดกบเธอจงถามเปน

๒๓๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เชงชกจงใหเธอไดสตรบทราบบางวา มใชทานเคยเปนนกมวยแตคราวเปน

ฆราวาสโนน เวลามาบวชเปนพระแลวมไดเปนอยางนนอกมใชหรอ? เธอ

ตอบวาใช เปนนกมวยมาแตคราวเปนฆราวาส แตเวลามาบวชเปนพระแลว

มไดเปนอก

ทานอาจารยมนเหนอาการไมด จงหาอบายวาไดเวลาบณฑบาต

หลงจากนนทานกสงพระใหไปสอบถามเธอโดยเฉพาะ เพราะเธอพดกบทาน

อาจารยไมไดเรองเนองจากเธอกลวทานมาก หลงจากฉนเสรจแลวพระทเคย

พดกบเธอจงถอโอกาสไปสอบถามเธอโดยเฉพาะ กไดความวาเธอเคยเปน

นกมวยสวนกหลาบผมชอเสยงมาหลายป เกดความเบอหนายทางฆราวาสจง

ออกบวชเปนพระ มงหนามาหาทานอาจารย พอไดทราบความชดเจนจาก

เธอแลว กมากราบเรยนทานอาจารยใหทราบตามเรองทเปนมา ทานกมได

วาอะไรตอไป เรองของเธอกเปนอนผานไป

นกวาจะเสรจสนเรองของเธอไปเรยบรอยแลว เพราะตอนกลางคนทาน

ใหโอวาทเธอองคนนบางแลวกคงจะไมปรารภอะไรอก แตทไหนได ตอน

กลางคนทานพจารณาเรองของเธออก ตอนเชากไดเรองเธอมาพดใน

ทามกลางหมคณะอกตามเคยวา เรองทาน…..นยงไมมแตความเคยเปน

นกมวยเทานน แตยงมอะไรแฝงอยอก ขอใหทานไปพจารณาใหดอกท

เพยงเคยเปนนกมวยมาแตฆราวาสเทานน เรองกควรยตไปแลวไมควรมา

ปรากฏซา ๆ ซาก ๆ อกทานองน พดเพยงเทานนกหยด พอไดโอกาส

พระองคทคนเคยกบเธอกไปหาเธอและถามเรองราวนนอก กทราบวาเธอม

รปภาพคนชกมวยทาตาง ๆ ตดมาดวย จงใหเธอเอาออกมาด กไดเหนภาพ

มวยทาตาง ๆ ราว ๑๐ กวาแผน พระทไปดกปกใจลงวา ตองเปนภาพน

๒๓๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แนนอนททาใหทานเดอดรอนอยไมหยด จงเอาไปทงหรอเผาไฟเสย เธอก

ปฏบตตามและพากนเอาภาพนนไปเผาไฟทงจนหมด

จากนนกมไดมเรองทานองนเกดขนอกตอไป ตางอยดวยความสงบสข

เธอเองกเปนพระปฏบตดมมรรยาททนาเลอมใส ทานอาจารยเองกเมตตา

เธอมากตลอดมา โดยมไดพดถงเรองอดตของเธออกตอไป จากนนเธอกอย

ดวยความผาสก เวลามโอกาสพระกถามเปนเชงลอเลนกบเธอเกยวกบเรอง

อดต เธอพดใหพระฟงถงเรองทานอาจารยดเธอวา เธอตายไปครงหนงแทบ

ไมมความรสกรบร เรองดชวอะไรเลย จงไดตอบทานไปแบบคนตายครงมใช

คนเตมเตง ถาทานไมชวยเมตตาอนเคราะหแลวคงจะเปนบาไปเลย (คาวา

ทานหมายถงพระองคทชวยพดแทน) ไมมวนกลบเปนคนดไดแน ๆ แต

ทานอาจารยเองทานกฉลาดมาก พอเหนเราจะเปนบาและตายตอหนาทาน

ทานกรบระงบเรองลงทนท แลวพดเรองอนมากลบเสย ทาเปนเหมอนไมม

เรองนอยในใจทานเลย นคอภาพทปรากฏทางนมตภาวนาททานเคยใชเปน

คเคยงกนตลอดมามไดลดละ เพราะเปนธรรมจาเปนไมดอยกวาปรจตต

วชชา การกาหนดรวาระจตของผอน

ทานเลาวา ทานพกอยทเชยงใหมมประสบเหตการณทงภายใน

โดยเฉพาะ และเกยวกบสงภายนอกมากมายกวาททงหลายทเคยผานมาใน

ชวตแหงนกบวช สงทไมเคยร เคยเหนกร เหนขนมาเปนขนมา ทงนาตนเตน

อศจรรยตลอดมา ยงเวลาพกอยคนเดยวดวยแลวกยงพบเหนสงตาง ๆ ท

เปนของลกลบมากมาย แมตวเองกไมอาจจะประมาณได เพราะจตทเปน

ธรรมชาตร เหนตามวสยของตนหากร เหนอยทานองนน ร เหนในเวลาเขาทก

ม เวลาธรรมดากม จงนาแปลกประหลาดและอศจรรย จตดวงทเคยโงและ

๒๓๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มดมดปดทวารมาแตกอน ซงไมคาดฝนวาจะสามารถร เหนไดดงทร ๆ เหน

ๆ อยกบเหตการณทมาเกยวของในปจจบน ประหนงสงทมาเกยวของนน ๆ

เพงจะมขนในปจจบน ทงทเคยมอยดงเดมแตกาลไหนกาลไรมา

นอกจากเวลาจตเขาพกสงบเตมท ลวงเลยเหตการณตาง ๆ ทจะเขาไป

เกยวของถงเทานน จงไมมอะไรปรากฏในเวลานน จตพกอยดวยธรรม

ธรรมอยดวยจต จตเปนธรรม ธรรมเปนจต เปนเอกภาพ คอธรรมกบจต

เปนอนเดยวกน ไมมสองกบอะไร ไมมสมมตใด ๆ เขาไปเกยวของ กาลไมม

สถานทไมปรากฏ ขนธไมมในความรสก สขทกขทเปนสมมตไมปรากฏ ถา

จตไมถอนขนมาจะอยไปกวน กเดอน กป หรอกกป กกลป กไมปรากฏ

สมมต ม อนจจ ทกข อนตตา เปนตน เขาไปรบกวน เพราะเปนความดบ

สมมตอยางสนท แมสมมตทงหลายมขนธทกาลงครองตวอยเปนตน เกด

ขโมยแตกสลายไป ในขณะทจตกาลงพกอยในนโรธธรรม คอความดบ

สมมตทงหลายกคงไมมทางทราบได จตคงเปนสภาพนนไปเลย

นเปนเพยงพดตามความเปนของจตในเวลาเขาพกระงบดบสมมต

ชวคราว คงไมพกตลอดไปเปนป ๆ ดงทวานน เชนเดยวกบคนนอนหลบ

สนทยอมหมดการรบทราบในขนธ แมจะหลบไปกวนกคงเปนทานองคน

นอนหลบอยนนเอง นอกจากเวลาตนนอนขนมาแลวถงจะรบทราบความสข

ทกขไปตามหนาททเคยรบ

แตการเขาพกสงบจต จะเปนพกสงบธรรมดาหรอพกในนโรธสมาบต ก

เปนสมมตอยโดยด เปนแตผเขาพกเปนผพนจากสมมตแลวเทานน กรยา

แหงสมมตทงปวงจงไมสามารถทาวสทธจตนนใหกาเรบเปนอนได คงเปน

วมตตจตอยตามเดมในฐานะเปน อกาลกจต คอจตทพนจากกาลสถานท

๒๓๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนตนไปแลว เปนจตทหมดความคาดหมายดนเดาใด ๆ ทงสน จงไมควร

คาดหมายดนเดาใหเสยเวลาและลาบากเปลา ขณะจตทพกตวอยในความ

สงบลบสมมตทงมวลแลว ไมรบธระหนาทใด ๆ ฉะนนสงทควรเขาไป

เกยวของใหร เหนจงระงบดบสญไปหมดเวลานน ตอเมอถอนออกจากสมาธ

สมาบตออกมาอยขนอปจารสมาธ หรอเปนวสทธจตธรรมดาแลว ถามเหต

ควรร จตควรรและรบทาธระไปตามหนาทและกาลงของตนตอไปตามกาล

อนควร ทานวาจตทานเปดเผยตอเหตการณอยเสมอ ทงอยในอปจารสมาธ

และอยปกตธรรมดา ตางกนเพยงลกตนหยาบละเอยดหรอกวางแคบเทานน

ถาตองการความละเอยดและกวางขวางตองเขาอปจารสมาธพจารณา

เรองเกยวกบตาพเศษ หพเศษกเชนกน ตองเขาอปจารสมาธสงบ

อารมณนอย ๆ แลวคอยรบทราบ จะทราบทางรปคนเสยงคน หรอรปสตว

เสยงสตว หรอมากไปกวานน ตามแตความประสงคจะทราบกทราบได

เหมอนเหนดวยตาเนอ ฟงดวยหหนง เรองทงนทานเคยเลาใหฟงเวลาทาน

ไปพกอยกบพวกชาวเขา ซงไมเคยเหนพระสงฆเปนสวนมาก นอกจากผม

โอกาสไดลงมาเมองหรอหมบานทมพระสงฆถงจะมโอกาสไดเหนบาง

ขณะทานไปถงทแรกสององคดวยกน กพากนพกอยชายภเขา หางจาก

หมบานชาวเขาราวสองกโลเมตร พกอยรมไมธรรมดา ตอนเชาพากนเขาไป

บณฑบาต คนชาวเขาเหนทานเขาไปบณฑบาตกถามทานวา ตเจามาธระ

อะไร ทานกบอกวามาบณฑบาต เขาถามวามาบณฑบาตอยางไร? เพราะ

พวกเขาไมเขาใจ ทานบอกวาบณฑบาตขาว เขาถามวาขาวสกหรอขาวสาร

ทานบอกวาขาวสก เขากบอกกนใหหาขาวสกมาใสบาตรทาน ไดแลวก

กลบมาทพก และฉนแตขาวเปลา ๆ อยนาน

๒๓๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ขณะไปพกอยทนน ทแรกชาวบานเขาไมมความเลอมใสและไววางใจ

ทานเลย ตกกลางคนหวหนาบานตเกราะนดใหชาวบานมาประชมรวมกน

และประกาศวา ขณะนมเสอเยนสองตว (หมายถงทานอาจารยกบพระทอย

ดวยกนสององค) มาพกอยในปาแหงนน จะเปนเสอเยนประเภทใดกยง

ทราบไมได พวกเราไมไวใจเสอเยนสองตวนน จงหามไมใหเดกและผหญง

เขาไปในปานน แมผชายจะไปกควรมพวกมเพอนและมเครองมอตดตวไป

ดวย ไมควรไปคนเดยวและไปแตตวเปลา ๆ เดยวเสอเยนสองตวนนเอาไป

กนจะวาไมบอก

ขณะทเขากาลงประชมประกาศเรองเสอเยนใหชาวบานทราบ กเปน

เวลาททานอาจารยกาลงเขาทภาวนาอยพอด เรองทเขาประกาศใหชาวบาน

ทราบทงหมด จงเปนเหมอนประกาศใหทานซงกาลงตกอยในคากลาวหาวา

เปนเสอเยนทราบดวยโดยตลอด ทานเกดความสลดสงเวชใจอยางยงทไม

เคยคาดฝนมากอนวา ตนจะเปนพระประเภทเสอเยนดงคากลาวหา ขณะนน

แทนททานจะโกรธและเสยใจในคากลาวหาของเขา แตกลบเกดความเมตตา

สงสารเขาอยางบอกไมถก กลวเขาผไมร เรองอะไรเลยกมจานวนมาก จะ

พลอยเชอตามคาเหลวไหลนน และพลอยเปนบาปหาบกรรมไปตาม ๆ กน

เมอตายจากชาตนไปแลว เขาจะไปเกดเปนเสอกนทงบาน

พอตนเชาทานกรบบอกกบพระทอยดวยวา คนนพวกชาวบานเขา

ประชมประกาศกนวา เราทงสององคเปนเสอเยนทปลอมแปลงตวเปนพระ

มาหลอกลวงอยางแยบยลลกลบ เพอใหเขาตายใจเชอถอ แลวกลบทาลาย

ชวตและทรพยสนเขาดวยวธตาง ๆ ฉะนนเขาจงไมเลอมใสและไวใจพวกเรา

ทงสองเลยเวลาน หากวาเราทงสองหนไปจากทนเสยในเวลาทเขากาลงคด

๒๓๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไมดอยขณะน เวลาเขาตายไปจะพากนไปเกดเปนสตวเปนเสอกนทงบาน ซง

นบวาเปนกรรมเกาเขาไมเบาเลย เพอความอนเคราะหเขาซงควรแกสมณกจ

ทพอทาได จงควรอดทนอยทนไปกอน แมจะทกขลาบากกพยายามอดทนไป

จนกวาเขาจะพากนกลบใจได แลวจะไปทไหนคอยไปกนดงน

นอกจากเขาไมไวใจและเลอมใสแลว พวกผชายยงพากนมาคอย

สงเกตการณตามสถานทททานพกอยบอย ๆ ครงละ ๓-๔ คนโดยม

เครองมอตดตวมาดวย มายนลอบ ๆ มอง ๆ อยแถวบรเวณใกล ๆ บาง มา

ยนอยขางทางจงกรมบาง มายนอยทหวจงกรมบาง มายนอยกลางทาง

จงกรมบาง ในเวลาทานกาลงเดนจงกรมทาความเพยรอย ตางคนตางจอง

และสอดสายสายตามองมายงทานและเหลอบมองไปรอบ ๆ บรเวณ เขาใช

เวลาสงเกตการณดวยความไมไวใจอยทานองนนนานประมาณครงละ ๑๐

นาทบาง ๑๕ นาทบางแทบทกวน และไมพดจาไตถามอะไรกบทานในระยะ

เรมแรกแลวกพากนกลบไป วนหลงไดโอกาสกพากนมาใหม เขาใชเวลา

สงเกตทานอยนานวนพอสมควร

สวนอาหารปจจยเครองอาศยเปนอยหลบนอนของพระเสอเยนทงสอง

ตว จะขาดตกบกพรองหรอจะเปนจะตายอยางไรบางนน เขามไดพากน

สนใจคดและขวนขวายกนเลย ฉะนนการเปนอยของทานทงสองทเขาใหนาม

วาเสอเยนจงลาบากอตคดมาก อาหารบณฑบาตอยางมากกไดขาวเปลา ๆ

มาฉน บางวนรวมทงฉนนาดวยกอมพอเบาะ ๆ บางวนรวมทงฉนนากไมพอ

ทอยหลบนอนกอาศยโคนไมเปนประจาทงแดดทงฝนกทนเอา เพราะทนน

ไมมถาหรอเง อมผาพอไดอาศย ถาฝนตกชกมาก ในบางวนตกทงวน พอฝน

เบาลงบางกพยายามเทยวเกบใบไมแหงหญาแหงมาทาเปนจากมงพอบง

๒๓๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แดดบงฝนไปพลาง พอประทงชวตไปวนหนง ๆ ดวยความทกขลาบาก

มากมาย

ขณะฝนตกกเขาหลบซอนอยในกลดในมงพอบรรเทาความหนาว เวลา

ลมพดจากภเขามาอยางแรงฝนกสาด กลดกจะปลวหลดมอ องคทานและ

บรขารกเปยกตวสนเหมอนลกนกลกกา ถาเปนตอนกลางวนกพอทาเนา

มองเหนทไป ทหลบซอนและทเกบบรขารตาง ๆ บาง แตฝนตกเอาตอน

กลางคนรสกลาบากมาก ตากมองไมเหนอะไรทงฝนกระหนาลง ลมกระหนา

มาประดงกน กงไมทถกลมพดอยางแรงตางกขาดตกลงขางหนาขางหลงตม

ตาม ๆ ไมแนใจวาชวตจะตานทานฝน ตานทานลม ตานทานความเหนบ

หนาวหรอจะตานทานกงไมนอยใหญทหกตกลงและโหมกนมาจากทศตาง

ๆ ในขณะนน

เมอชวตยงอยกทนกนไป รอนกทนไป หนาวกทนไป หวกทนไป

กระหายกทนไป อดบางอมบางกทนไป จนกวาจะหมดกลนแหงความระแวง

สงสยของชาวบานทหวาดระแวงตอทาน วาเปนเสอเยนคอยหลอกลวงกน

เนอกนหนงเขา การขบฉนแมเพยงขาวเปลา ๆ กอดมออมมอ สงอนนนไม

จาตองพดถงวาเขาจะมความสนใจไยดใหทาน ทพกทอยกแบบคนอนาถาหา

ทเกาะทพงไมไดเราด ๆ นเอง นากหวกานาลงไปในคลองซงอยตนเขา

กรองใหเตมกาแลวกหวขนมาฉนมาใช หลงจากสรงเสรจแลว แตทาความ

เพยรสะดวกดมาก หมดกงวลทกดานไมมอะไรเกาะเกยว

ตอนกลางคนยามดกสงดทาภาวนาฟงเสยงเสอกระหมไปมาทละหลาย

ๆ ตว ใกล ๆ บรเวณททานพกใตรมไม แตแปลกอยอยางหนงทเสอไมเขา

มาหาทานเลย ลวนเปนเสอโครงใหญลายพาดกลอนทงนน ทานวาทาน

๒๓๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เพลดเพลนไปกบเสยงสตวชนดตาง ๆ แตบางทเสอกเขามาหาทานและลก

ศษยทานเหมอนกน เขาคงสงสยวาเปนสตวซงควรจะเปนอาหารไดบาง แลว

แอบเขามาด พอคนกระดกกระดกลกขนเขารองโกกพรอมกบกระโดดเขาปา

ไป วนหลงไมเหนเขามาหาอกเลย

พอตกบาย ๆ กมชาวบานราว ๓-๔ คนออกมาสงเกตการณแทบทกวน

แตเขาไมพดจาอะไรกบทาน ทานกมไดสนใจกบเขา เฉพาะพวกเขาเอง

บางครงมการพดกระซบกระซาบกน ขณะทพวกเขามาทนนทานกาหนดจตด

จตใจเขาทคดปรงอยทกขณะและทกเวลาทเขามา สวนพวกเขาเองกคงไม

สนใจคดวา ทานจะร เรองความคดปรงทางใจตลอดคาพดเขาทระบายออก

จากใจผบงการอะไรเลย คงเขาใจวาตนมความลบทไมมใครสามารถสอด

รอยภายใน จงสนกคดเรองตาง ๆ อยางเพลนใจ ซงโดยมากกเปนความคด

คอยจบผดทานอยภายใน ทานกาหนดดใจของใครทมาดวยกนกคน กม

ความรสกนกคดทคอยจบผดอยภายในเชนเดยวกนหมด สมกบเขาประกาศ

สงพวกเขาใหมาสงเกตการณจรง ๆ

ทานเองแทนทจะคดระวงตวกลวเขาจะจบผด แตกลบคดสงสารเขา

เปนกาลง วาคนในบานนนมไมกคนทเปนผชกนาชาวบานซงมหลายคนให

เหนผดไปดวย ทานพกอยทนนเปนเดอน ๆ ยงไมเหนเขาลดละความ

พยายามคอยจบพรธความผดพลาดทาน พวกใดมาหาลวนมความจองมอง

หาแตความผดกบทานเชนเดยวกน ทานวาเขาชางพยายามเอาเสยจรง ๆ

แตยงดอยอยางหนงทเขาไมพรอมใจกนมาขบไลทานใหหนจากทนน เปน

เพยงจดวาระกนมาควบคมโดยทางลบเทานน เมอทานอยนานไป ทงพวก

๒๔๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เขากมาสงเกตดอยหลายครง เฉพาะพวกหนง ๆ ยงไมอาจจบความ

เคลอนไหวทผดพลาดทานได เขาคงแปลกใจอยมาก

ในเวลาตอมาคนวนหนงทานกาลงนงภาวนาอย ไดยนหรอทราบขน

ภายในใจวา หวหนาบานประชมสอบถามผลของการสงเกตการณวาได

ผลคบหนาไปเพยงใดบาง ชาวบานบรรดาทมาสงเกตใหคาตอบเปนเสยง

เดยวกนวา ไมมผลอะไรตามความคดเหนของพวกเราทคดกน ไปทาอยาง

นนดไมด นากลวจะเปนโทษมากกวาผลทคาดกน ผสงสยซกขน ทาไมวา

อยางนน เขาตอบกนวา กเทาทสงเกตดแลว ตเจาสองตนนน (ตเจาหมายถง

พระ) ไมเหนมกรยาทาทางใด ๆ ทเปนไปดงทพวกเราคาดกน ไปสงเกตดท

ไรกเหนแตทานนงหลบตานงอยบาง ทานเดนกลบไปกลบมาในทาสารวม

ไมมองโนนมองนอยางคนทว ๆ ไปบาง

คนทจะเปนเสอเยนตงทาคอยฉกสตวกดคนคงไมทาอยางนน ตองม

อาการแสดงออกใหพอจบไดบาง แตตเจาสองตนนไมมกรยาเชนนนแฝงอย

บางเลย ถาขนไปทาอยางทพากนทาอยทกวนน จงนากลวเปนบาป ทางทถก

ควรไปศกษาไตถามทานดใหร เหตผลตนปลายกอน อย ๆ กไปเหมาวาทาน

ไมดเอาเลยตามความคดเหนเฉย ๆ อยางนนากลวเปนบาป บรรดาพวกท

ไปสงเกตทานมาแลว พดเปนเสยงเดยวกนวา ทานเปนตเจาดยากจะหาได

พวกเรากเคยเหนตเจามาบางพอจะรของดของไมด บางรายกวา เคารพ

เลอมใสทานมากกวาจะคดแสหาโทษทาน ถาอยากทราบรายละเอยดกควร

ไปศกษาไตถามทานดบางวา การนงหลบตานง ๆ กด การเดนกลบไป

กลบมากด ทานนงเพออะไร และทานเดนหาอะไร

๒๔๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานวาสดทายแหงการประชมของชาวปาไดความวา ใหคนไปไตถาม

ทานดตามทตกลงกน ตนเชามาทานกพดกบพระทอยดวยวา เขาเรมกลบใจ

มาทางดแลว คนนเขาประชมกนเกยวกบการมาสงเกตดพวกเรา ตกลงกนวา

จะจดใหคนมาไตถามขอของใจกบพวกเรา พอวนหลงตอนบาย ๆ เขาพากน

มาจรง ๆ ดงทร ไว ในจานวนทมามคนหนงถามขนวา ตเจานงหลบตานง ๆ

และเดนกลบไปกลบมานน ตเจานงและเดนหาอะไร ทานตอบเขาวา พทโธ

เราหาย เรานงและเดนหาพทโธ เขาถามทานวา พทโธเปนตวอยางไร พวก

เราจะชวยตเจาหาไดไหม? ทานตอบวา พทโธเปนดวงแกวอนประเสรฐเลศ

โลกในไตรภพ เปนดวงฉลาดรอบรทวไตรโลกธาต ถาสจะชวยเราหากยงด

มาก จะไดเหนพทโธเรว ๆ งาย ๆ ดวย (สเปนคาทชาวเขานบถอกนวาด

มากสนทกนมาก) เขาถามวา พทโธตเจาหายมานานแลวหรอ ทานตอบวา

ไมนาน ถาสชวยหาใหยงจะพบเรวกวาเราหาเพยงคนเดยว

เขาถามวา พทโธเปนดวงแกวใหญไหม? ทานตอบวา ไมใหญไมเลก

พอดกบเราและกบพวกสด ๆ นเอง ใครหาพทโธพบคนนนประเสรฐ

มองเหนอะไรไดตามใจหวง เขาถาม มองเหนนรกสวรรคไดไหมตเจา? ทาน

ตอบวามองเหนซ ไมเหนจะวาประเสรฐไดอยางไร ลกเมยผวตายมองเหน

ไดไหมตเจา? ทานตอบวาเหนหมด ถาตองการอยากเหนเมอไดพทโธแลว

เขาถาม สวางมากไหม? ทาน สวางมากยงกวาพระอาทตยตงรอยดวงพน

ดวง เพราะพระอาทตยไมสามารถสองเหนนรกสวรรคได แตดวงพทโธสามา

รถสองเหนหมด เขาถาม ผหญงชวยหาไดไหม? เดก ๆ ชวยหาไดไหม?

ทาน ไดทงนน ไมนยมวาหญงวาชาย วาเดกหรอผใหญใครหากไดทงนน

เขาถามทานวา พทโธนนประเสรฐในทางใดบาง กนผไดไหม? ทานตอบวา

๒๔๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พทโธประเสรฐ และใชไดหลายทางจนนบไมถวน ในโลกทงสาม คอกามโลก

รปโลก อรปโลก โลกทงสามตองยอมกราบพทโธทงนน ไมมใครยงใหญกวา

พทโธ ผกกลวพทโธมาก ตองกราบพทโธ ใครหาพทโธแมยงไมพบ ผเรม

กลวผนนแลว

เขาถามทาน พทโธเปนแกวสอะไรตเจา ทานตอบพทโธเปนแกวดวง

สวางไสวและมหลายสจนนบไมได พทโธนเปนสมบตอนวเศษของ

พระพทธเจา พทโธนนเปนองคแหงความรความสวางไสวไมเปนวตถ

พระพทธเจาทานมอบใหพวกเราไวหลายปแลว แตเราเองยงหาพทโธททาน

มอบใหยงไมเจอ ไมทราบวาอยทตรงไหน แตจะอยทไหนไมสาคญนก ท

สาคญกคอถาสจะพากนชวยเราหาพทโธจรง ๆ ใหพากนนงหรอเดนนกใน

ใจวาพทโธ ๆ อยภายในโดยเฉพาะ ไมใหจตสงออกไปนอกกาย ใหรอยกบ

คาวาพทโธ ๆ เทานน ถาทาอยางนพวกสอาจเจอพทโธกอนเรากได เขาถาม

ทานวาการนงหรอเดนหาพทโธจะใหนงหรอเดนนานเทาไรถงจะพบพทโธ

แลวหยดได ทานตอบ ใหนงหรอเดนเพยง ๑๕ หรอ ๒๐ นาทกอนสาหรบผ

ตามหาพทโธทแรก พทโธทานยงไมอยากใหพวกเราตามหาทานนานนก

กลวจะเหนอยแลวตามพทโธไมทน เดยวจะข เกยจเสยกอน ทหลงจะไม

อยากตามหาทานแลวเลยจะไมพบทาน เอาเพยงเทานกอน ถาอธบาย

มากกวานจะจาวธไมไดแลวตามหาพทโธไมพบ

เสรจแลวเขาพากนกลบบาน การลาทานสาหรบเขาแลวไมตองพดถง

เพราะเขาไมเคยลาใคร วาจะไปเขาลกขนแลวกไปทนททนใด ไมสนใจคาลา

ใครทงนน พอไปถงบานแลว ชาวบานตางมารมถามเปนการใหญ เขาอธบาย

ใหฟงตามททานสงสอนเขาแตโดยยอไวกอนนน นอกจากนน เขายงอธบาย

๒๔๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เรองทานพระอาจารยใหชาวบานฟงวา ทสงสยการนงหลบตานง ๆ และการ

เดนกลบไปกลบมานน ทานนงและเดนหาพทโธดวงเลศตางหาก มไดนง

และเดนแบบเสอเยนดงทพวกเราเขาใจกน พอชาวบานทราบวธตามทพวก

มาถามทานนาไปเลาใหฟงแลว ตางคนตางสนใจฝกหดนกพทโธภายในใจ

โดยทวกน นบแตหวหนาบานลงมาถงผหญงและเดก ๆ ทพอร วธนก พทโธ

ได

เปนทอศจรรยไมคาดฝนวา จะมผร เหนธรรมของพระพทธเจาภายใน

ใจอยางประจกษโดยไมเนนนานนก คอผชายคนหนงซงตามหาพทโธ แลว

ประสบธรรม คอความสงบสขทางใจจากการนกบรกรรมพทโธตามวธททาน

บอกเขา ทานเลาวากอนหนา ๓-๔ วนทเขาจะประสบผลจากพทโธ เขานอน

หลบฝนถงทานพระอาจารยมนวา ทานเอาเทยนใหญทจดไฟอยางสวางไสว

แลวไปตดไวบนศรษะเขา พอทานตดเทยนเสรจแลวนบแตศรษะลงมาถงตว

เขาปรากฏวาสวางไสวไปโดยตลอด เขาดใจมากวาตนไดของดมความสวาง

ไสวแผออกไปนอกกายตงหลาย ๆ วา พอจตเขาเปนขนมากรบมาหาทาน

พระอาจารย และเลาเรองความเปนและความฝนใหทานฟงอยางนาอศจรรย

จากนนทานกไดอธบายเพมเตมใหเขาไปทาตอ ปรากฏวาไดผลอยางรวดเรว

และยงสามารถร ใจของผอนไดอกดวย วาใจของใครยงมเศราหมองและผอง

ใสเพยงใด เขาพดกบทานอยางไมมการสะทกสะทานเลย ซงตรงกบจรตคน

ปาทมนสยพดตรงไปตรงมาอยแลว

ในเวลาตอมาเขาออกมาเลาธรรมใหทานฟงวา เขาไดพจารณาร เหนจต

ทานอาจารยและพระทอยกบทานไดอยางชดเจน ทานเองกถามเขาบางเปน

เชงเลน ๆ วาจตของทานเปนอยางไร มบาปมากไหม? เขาตอบทานทนท

๒๔๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เลยวา จตของตเจาไมมจดมดวงเหลออยแลว มแตความสวางไสวอนเปนท

อศจรรยอยางยงอยภายในเทานน ตเจาเปนผประเสรฐสดในโลกไมมใคร

เสมอเหมอน เฮาไมเคยเหน (คาวาเฮาเทยบกบคาวาผม) ตเจามาพกอยทน

ตงนานรวมปแลว ทาไมไมสอนเฮาบางกาแตแรกมาอย (กา เทากบ “เลา”

หรอ “ไหม”กได แปลไดหลายนยมากพอด มตดทายประโยคไดทงคาถาม

คาตอบ)

ทานตอบ จะใหเราสอนอยางไร กไมเคยเหนพวกสมาศกษาไตถามเรา

นนา เขาตอบทานวา กเฮาบฮกา (บเทากบไม) วาตเจาเปนผวเศษ ถาฮจะ

ทนอยไดอยางไร ตองมาแน ๆ ทนพวกเฮาฮแลวกาวาตเจาเปนผฉลาดมาก

เวลาพวกเฮามาถามวาตเจานงหลบตานง ๆ และเดนกลบไปกลบมานน ทา

ทาไม หรอหาอะไร ตเจากบอกพวกเฮาวาพทโธหาย ใหพวกเฮาชวยหา เมอ

ถามถงพทโธเปนลกษณะอยางไร กบอกไปวาเปนแกวดวงสวางไสว ความ

จรงจตตเจาเปนพทโธอยแลว มไดสญหายไปไหน แตเปนอบายฉลาดของต

เจาทเมตตาสงสารพวกเฮาใหภาวนาพทโธ เพอใหจตพวกเฮาสวางไสว

เหมอนจตตเจาตางหาก เฮาฮแลววาตเจาเปนผประเสรฐและเฉลยวฉลาด

ปรารถนาใหพวกเฮาไดบญ มความสข และพบพทโธดวงประเสรฐทใจ

ตวเอง มใชหาพทโธใหตเจา

นบแตเขาคนนนไดเหนธรรมภายในใจเพยงคนเดยวเทานน เรองก

กระจายไปทวบานในไมชา คนในบานตางกเกดความสนใจและพากนภาวนา

พทโธไปตาม ๆ กน ตลอดเดกเลก ๆ และเกดความเชอถอและเลอมใสทาน

พระอาจารยมนมาก เรองเสอเยนเลยหายซากไป ไมมใครกลาวถงเลย นบ

แตนนมาเวลาทานกลบจากบณฑบาต คนทภาวนาเปนนนตองตามสงบาตร

๒๔๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

และศกษาธรรมกบทานทกวน ถาวนไหนเขามธระไมไดตามสงบาตรทานก

สงกบคนไว ในหมบานนนทราบวามคนภาวนาเปนอยหลายคนมทงชายและ

หญง ทเกงกวาเพอนนนกคอเขาคนเปนกอนนนเอง

คนเราเมอความพอใจมแลว สงอน ๆ กคอยเปนไปเอง เชนคนพวกน

แตกอนเขาไมเคยสนใจกบทานเลยวาทานไดอยไดนอนไดขบฉนอยางไรบาง

แมจะเปนหรอจะตายเขาไมสนใจทงนน พอเขาเกดความเชอถอและเลอมใส

แลว ทกสงทเคยขาดแคลนกกลบกลายเปนความสมบรณขนมาเปนลาดบ

ทางจงกรม กฏทพก ทฉน เขาพรอมกนมาทาถวายทานเองจนเรยบไปหมด

โดยมไดบอกกลาวเลย มหนาเขายงมาตาหนทานเปนเชงชมเชยอยอยาง

ลกลบดวยวา ทางจงกรมอยางนนตเจากเดนได ดแลวมแตตนไมเครอเขา

เถาวลยเตมไปหมด ตเจามใชหมพอจะเดนบกปาฝาดงไปอยางนน แตทาไม

ยงอตสาหเดนบกไปได เมอเฮาถามวา นทางอะไร กบอกวาทางเดนหาพทโธ

พทโธเราหาย เมอเฮาถามวา นงหลบตาอยนง ๆ นน นงทาไม กบอกวานง

หาธรรมบาง นงหาพทโธบาง พดอยางนนกได

ตเจานแปลกกวาคนทงหลาย ตเจาวเศษเลศโลกเทาไรกมไดบอกวา

วเศษ ตเจาคนนแปลกมาก เฮาชอบนสยตเจาตนนมาก ทหลบทนอนกมแต

ใบไมปเตมพนดนจนจะเหมนเนาอยแลว ทานทนนอนมาตงหลายเดอน

ทาไมทนได เฮาดทนอนตเจาแลวเหมอนทนอนหม เหนแลวเฮาสงสารตเจา

มากจนเกอบรองไห พวกเฮาเองกโงจรง ๆ โงกนทงบาน ไมร จกของด ม

หนาบางคนยงหาวาตเจามาอยเพอหลอกลวงชาวบานแลวเขากพากน

รงเกยจระแวง แตเวลานพวกเขาพากนเชอถอและเลอมใสตเจากนทงบาน

แลว เพราะเขาทราบเรองของตเจาจากเฮากา ดงน

๒๔๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานวาคนพวกนถาลงเขาไดเชอและเคารพนบถอแลว ตองนบถอแบบ

ถงใจจรง ๆ และถงไหนถงกน เปนกเปนดวยกนตายกตายดวยกน แมชวตก

ยอมสละได เราพดอะไรเขาเชอฟงและเคารพนบถอมาก การบรกรรม

ภาวนาหาพทโธของเขา ทานกสอนใหเขยบเวลาขนไปตามความเคยชนและ

ผชานาญเปนลาดบ ปนนทานตองจาพรรษากบพวกเขารวมแลวเปนเวลาป

กวา ทานไปอยกบพวกเขา ตงแตตนเดอนกมภาพนธจนถงเดอนเมษายนป

หลงจงไดจากเขาไป กอนจะจากเขาไปไดกนบวาทลกทเลดวยความสงสาร

เขาเอาการอย เนองจากเขาไมยอมใหทานหนไปไหนเอาเลย เขาบอกทานวา

แมทานตายลงไปในทนน เขาทงบานจะรบรองเผาศพทาน แมเขาเองกมอบ

ชวตไวกบทานดวย เพราะความรกและเคารพเลอมใสทานมาก ผลดกเหน

ประจกษตาประจกษใจ

นาชมเชยเขาทมความฉลาดระลกในความผดได พอเหนพระทปฏบตด

นาเลอมใสจรง ๆ แลวกกลบมาเหนโทษความผดของตนทคดไมดแตกอน

แลวพรอมกนมาขอขมาโทษทานใหอโหสกรรมให กอนจากพวกเขาทานได

พดกบพระทอยดวยวา ทนเขาหมดโทษแลว เราจะไปทไหนกไดไมขดของ

แลว แตสาคญตอนลาเขาออกจากทนน ทานวานาสงสารสงเวชกบความรก

ความนบถอความเคารพเลอมใสและคาวงวอนเขาจนบอกไมถก พอพวกเขา

ทราบวาทานจะจากเขาไปเทานน เขาพากนออกมาทงบานมารองไหวงวอน

กนอยางชลมนวนวายไปทงปา เหมอนคนรองไหคดถงคนตายนนเอง ทานก

พยายามแสดงเหตผลทจาตองจากเขาไป และปลอบโยนพวกเขาไมใหเสยใจ

จนเลยขอบเขตแหงธรรม คอความพอด จนเขาเปนทลงใจแลวกออกจากท

พกอนแสนสาราญนน

๒๔๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สงทไมคาดฝนกลบเกดขนอก คอทงเดกและผใหญตางคนตางวง

ออกไปรมลอมทานและเขาแยงเอาบรขาร กลด บาตร กานา กบผตามสง

ทาน และฉดชายสบงจวรกอดแขงกอดขาทานดงกลบมาทพกอกเหมอนเดก

ๆ โดยไมยอมใหทานไป ทานตองกลบมาแสดงเหตผลและปลอบโยนใจให

สงบเยนอกพกหนงแลวคอยพากนปลอยใหทานไป พอทานกาวออกจากท

พกเดนไปไดประมาณ ๔-๕ วาเทานน ตางกรองไหแลวพากนตามฉดเอา

ทานกลบมาอก ทาเอาทานเสยเวลาไปหลายชวโมง ฟงเสยงรองไหระเบง

เซงแซฉกละหกวนวายไปทวทงปา ซงเปนทนาสมเพชเวทนาเอานกหนา

คาวา “เสอเยน” ทเกดขนในตอนแรก ๆ จงหมดความหมายไปทงสอง

ฝาย ทยงเหลออยจงมแตความเคารพเลอมใสความอาลยอาวรณในทานผ

ทรงคณธรรมอนสงสงทสดจะอดกลนไวได ขณะททานจากไปจงมแตเสยง

รองไหระทมทกขของพวกชาวเขาทพไรราพน ทงเสยงรองไหและสงเสยวา

“เมอตเจาไปแลวใหรบกลบคนมาหาพวกเฮาอก อยาอยนาน พวกเฮาคดถง

ตเจาแทบอกจะแตกตายอยเดยวนแลวกา” จนไมทราบวาเปนเสยงเดกหรอ

เสยงผใหญ ทตางคนตางรองไหไวทกขในคราวทานจากไปเวลานน

นบวาทานไปอยในทามกลางแหงความระแวงสงสยไมพอใจของเขาใน

ครงแรก แตจากไปในทามกลางแหงความอาลยเสยดายของเขาในภายหลง

จงนบวาทานเทยวชะลางสงสกปรกรกรงรง ใหกลายเปนของสะอาด

ปราศจากมลทนควรแกความเปนของมคณคาขนได สมกบทานบวชมาเปน

ลกศษยของพระตถาคต ผไมถอโกรธถอโทษกบผใดจรง ๆ ใครรงเกยจทาน

กพยายามอนเคราะหดวยความเมตตาสงสาร ไมยดเอาความผดพลาดของ

เขามาเปนอารมณเครองขนของหมองใจใหเปนภยแกตนและผอน มใจท

๒๔๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เตมเปยมดวยเมตตา อนเปนทเจรญศรทธาของโลกผรอนดวยกเลสตณหา

วงเขามาอาศย ใหไดรบความไววางใจและเยนฉาทวหนากน นบวาเปนผ

อศจรรยดวยคณธรรมอนหาทเปรยบไดยาก

ขณะนงฟงทานเลา ผฟงเกดความสงเวชสลดใจอดวาดภาพไปตาม

ไมได ปรากฏในมโนภาพขณะนน เหมอนดภาพยนตรทแสดงเรองชลมน

วนวายของชาวบานปาทมศรทธาแรงกลา สละเลอดเนอชวตดวงใจตอทาน

ผวเศษดวยคณธรรม ขอใหทานประพรมโสรจสรงดวยพรหมวหาร ประทาน

เมตตาแกพวกเขาใหมชวตชวาเจรญวาสนาสบตอไป ดวยการวงวอนและ

รองไหวงกอดแขงกอดขา ฉดผาสงฆาฏสบงจวรบาตรบรขารทานกลบมาส

บรรณศาลาหลงเลก ๆ ของฤๅษทมงดวยเปลอกไมใบหญาอนแสนสาราญ

ซงเปนทนาสงสารอยางประทบใจ แตเปนสงทสดวสยของโลก อนจจ จามา

ตองจาจาก เพราะการพลดพรากแปรผนเปนสายทางเดนแหงคตธรรมดา

ไมมทานผใดสามารถปดกนหรอทาลายได ดงนนทานพระอาจารยมน แมจะ

ทราบอธยาศยของชาวศรทธาทเกยวพนหนกแนนกบทานอยอยางเตมใจก

จาตองจากไป ในเมอกาลมาถงแลว

เปนททราบกนวา ทานพระอาจารยมนทชาวบานในเขาเคยใหนามทาน

วา “เปนเสอเยน” แตทานเปนวสทธบคคลอยในขายแหง ป�ญกเขตต

โลกสส ของโลก ทานไดจากชาวเขาไปเพอบาเพญประโยชนแกโลกตอไป

ตามอธยาศยไมมประมาณ เรองทงนนบวาเปนคตแกอนชนรนหลงไดเปน

อยางด ซงเวลานพทธศาสนกชนผรกความสงบ กาลงวตกหวงใยทงตนและ

พทธศาสนาอนเปนสมบตลนคา และเปนคเคยงแหงชวตจตใจตลอดมา ท

อาจถกเพงเลงกลาวหาอยางลกลบวาเปน “เสอเยน” ทานองททานพระ

๒๔๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อาจารยมนถกมา แลวกาจดทาลายอยางเปดเผยกได จากฝายใดกตามทม

ความรความเหนเปนปรปกษตอหลกพระศาสนาและคตนสยของ

พทธศาสนกชน ซงเวลานกเรมไหวตวบางพอใหรสกวาไมควรนอนใจ ถา

นอนหลบทบสทธจนเกนไปอาจเสยใจในภายหลง

ทานพระอาจารยมนทานดาเนนตามแบบสคโต ไปอยในปาในเขากเปน

ประโยชนแกชาวปาชาวเขา เทวบตร เทวธดา อนทร พรหม ภตผ นาค ครฑ

ไมวางงาน ทานมเมตตาสงสารอนเคราะหโลกอยตลอดเวลา ออกมาเมอง

มนษยมนากโปรดมนษยมนา พระ เณร ช คหบดทวยขาประชาชนคนทกชน

ไมเวนแตละเวลา มมนษยมนาไปมาหาสศกษาอบรมอรรถธรรมกบทานเปน

ประจา นบวาทานทาประโยชนมหาศาลแกสวนรวม ซงยากจะมผทาได

ละเอยดลออกวางขวางเหมอนอยางทาน

เวลาพกอยในภเขา ตอนบาย ๆ เยน ๆ พวกชาวปากพลอยไดรบความ

แชมชนเบกบานจากธรรมททานแสดงโสรจสรง ตกตอนดกกแกปญหาและ

แสดงธรรมแกเทวดาทมาจากชนและทตาง ๆ ฟง เรองเชนนนบวาเปนภาระ

อนหนกททานตองทาซงหาตวแทนยาก ไมเหมอนการสงสอนมนษย มนาท

ใคร ๆ สงสอนกพอร เรองกน นอกจากจะฟงและปฏบตตามหรอไมเทานน

การเกยวของกบเทพเจาทงเบองบนเบองลางนบวาเปนเรองสาคญมาก

สาหรบทานพระอาจารยมน ฉะนนประวตของทานจงมกมเรองเกยวกบเทพ

สบปนกนไปเสมอตามประสบการณในสถานทและเวลาตาง ๆ กน จนกวา

จะจบประวตทาน เรองทานองนถงจะสนสดลง

เมอไมนานมานผเขยนไดไปกราบนมสการทานพระอาจารยผทรง

คณธรรมอนสง ซงเปนอาจารยทางวปสสนากรรมฐาน มประชาชนและพระ

๒๕๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เณรเคารพนบถอทานมากแทบทวประเทศไทย พอไปถงกเปนเวลาททาน

กาลงสนทนาธรรมอยกบพระ ๓-๔ องค ซงเปนลกศษยทานภายในวด เรา

พลอยไดโอกาสเขาผสมดวย ทานแสดงอธยาศยดวยความเมตตาอยางยง

เราเรมสนทนาธรรมภาคปฏบตแขนงตาง ๆ จนเตลดไปถงเรองของทาน

พระอาจารยมนซงเปนอาจารยทาน ระยะนนทานไปศกษาอบรมอยกบทาน

พระอาจารยมนทจงหวดเชยงใหม ในภเขาลกหางจากตวอาเภอมาก เดน

ดวยเทาเปลาเปนวน ๆ จงจะถงอาเภอ ทานเลาใหฟงหลายเรองซงลวนเปน

เรองทฟงแลวสะดดใจ และเกดความอศจรรยชนดบอกไมถก แตจะนามา

เลาใหทานฟงเทาทเหนวาอยในเกณฑทควร นอกนนจงขอผานไป ตามทเคย

เรยนใหทราบมาแลว

ทานเลาวาทานพระอาจารยมน นอกจากจะเปนทแนใจอยางยง วาทาน

เปนผบรสทธหมดจดในสมยปจจบนแลว ทานยงมคณธรรมพเศษหลาย

ประการอกดวย ทงนากลว ทงนาเคารพ ทงนาเลอมใส ทงทาใหเราระวงตว

อยตลอดเวลา ความรแปลก ๆ ททานเลาใหฟงนน ผมเองกจาไมไดหมด

ผเขยนเรยนถามทานวา สวนทจาไมไดกสดวสย แตทพอจาไดกขออาราธนา

เลาใหกระผมฟงบาง พอไดยดไวเปนขวญใจและเปนทระลกบชาไปนาน ๆ

ทานพดวา กเราคดอะไรขนมาภายในใจทานร เอาเสยหมด จะวาอยางไรละ

ผมเองเหมอนถกมดไวทงวนทงคนเลย ดวยการระวงรกษาจต ถงขนาดนน

ทานยงเอาเรองความคดของเราไปเทศนใหเราและหมเพอนฟงจนได แตจต

ผมกรสกวาดอยไมนอยในระยะทอยกบทานนน เปนแตรกษาใจไมใหคดไป

ทกแงทกมมไมไดเทานนเอง

๒๕๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ใคร ๆ กทราบวาใจเปนของเลนเมอไร มนคดไดทงวนทงคน ใครจะไป

ทนตามทนหามมนหวาดไหว ฉะนน จงโดนทานเทศนเสยเรอย บางทเราคด

และหลงลมไปแลว พอมาหาทาน ทานเทศนเรองนนขน เราถงระลกไดวา

เราไดหลวมตวคดอยางทานวาจรง ๆ อยางน ทานดใหทานอาจารยดวย

หรอ? ผเขยนถาม บางททานดเอาบาง แตบางทแนะนาไปทเดยว โดยยก

เอาเรองทเราคดนกฝนไปนนเองมาเปนธรรมแสดงแกเราเอง บางครงกม

พระไปนงฟงอยดวย เรานกอายพระทไปไดยนดวย แตดอยอยางหนง เวลา

มพระไปนงฟงอยดวยนบแตหนงองคขนไป ทานไมระบชอผเปนตนเหตคด

เปนแตอธบายเรองความคดนกดชวนน ๆ ไปเรอย ๆ เทานน

ทานอาจารยคดอยางไรบาง ทานถงไดดบางสงสอนบาง ผเขยนเรยน

ถาม ฟงแตคาวาปถชนเปนไร มนหนายงกวาภเขาหนและชนดะไปหมด ไม

เลอกวาดวาชว วาผดวาถก มนคดไปไดทงนน พอดกบเรองทควรดทานถง

ไดด ทานอาจารยกลวทานมากหรอเปลาเวลาทานด ผเขยนเรยนถาม ทาไม

จะไมกลว ตวไมสนแตหวใจมนสนอยภายใน บางทแทบลมหายใจกยงม

การรวาระจตของผอนนนทานรจรง ๆ ผมไมสงสยเลย เพราะเรองมนบอก

อยกบตวเรา ทกอยางทคดออกไป ทานตามเกบเอามาเทศนสอนเราเสยสน

บางครงผมคดวาจะไปเทยวตามภาษาความโงของตน ถาคดตอนกลางคน

พอตนเชามาไปทาขอวตรอปฏฐากทาน ทานกเกบเอาเทศนทนททไปถง

ทานวาทานจะไปเทยวทไหนอก ทนนไมดสทนไมได อยทนดกวาทานองน

ทก ๆ ครงทเราคดปรากฏวาไมยอมใหผานพนไปได ทานวาอยทนสนกฟง

เทศน ดกวาอยทนน แลวกไมอนญาตใหเราไปทนนจรง ๆ ดวย เทาทสงเกต

๒๕๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ดทานคงเปนหวงเรามาก กลวจตเราจะเสอมเสย และทานกพยายามอบรม

อยตลอดเวลา

ทผมกลวทานมากกคอ ไมวากลางคนหรอกลางวน พอเรากาหนด

พจารณาดทานเมอไร กปรากฏเหนทานจองมองเราอยแลว ประหนงทานไม

ยอมพกผอนเอาเลย บางคนผมไมกลานอนเพราะมองดทานแลวเหมอน

ทานนงอยตรงหนาเรา และเพงตาจบจองอยทเราทกขณะ เรากาหนดจต

ออกไปขางนอกทไรกเหนแตทานมองดเราอยแลว ฉะนนการเคลอนไหวทก

อาการ จงเปนไปดวยความสารวมระวงอยเสมอ เวลาไปบณฑบาตตามหลง

ทาน ตางองคตางระวงสารวมใจไมใหพลงเผลอออกนอกกายได ไมเชนนน

ขากลบออกมาถงวดหรอยงไมถงดวยซา ในบางครงโดนเทศนจนได

ไมวาจะอยทใดทงกลางวนและกลางคน ตองมสตระวงตวตลอดเวลา

แมเชนนนยงมเรองใหทานนามาเทศนจนไดและกจรงดงททานเทศนเสย

ดวย คอตองมองคใดองคหนงทอปโลกนไปคดเรองขนมาใหทานจาตอง

นามาเทศน บางครงขณะนงฟงเทศนไดยนเสยงทานเทศนดเรองแปลก ๆ

ซงเราเองมไดคดทานองนน พอเลกประชมฟงเทศนแลว ออกมากระซบถาม

กนวา วนนทานเทศนถกใครบาง เสยงเทศนรสกชอบกล ตองมองคหนง

สารภาพตวใหเราฟงจนไดวา วนนทานเทศนถกผมเอง เพราะผมอตรไปคด

อยางนนจรง ๆ ดงน แตอยกบทานรสกดมาก เพราะมสตอยกบตวแทบ

ตลอดเวลาเนองจากกลวทาน

ทานเลาวาขณะไปถงเชยงใหมทแรกและเขาไปพกวด…….ไดไมถง

ชวโมง เหนรถยนตวงเขามาในวดทผมพกอย และตรงเขามาจอดทหนากฏ

ผมพอด พอมองลงไปเปนทานพระอาจารยมน ผมกรบลงไปตอนรบทาน

๒๕๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

และเรยนถามถงเรองการมาของทาน ทานกบอกทนทวาผมกมารบทาน

นนเอง เพราะทราบวาทานจะมาทนตงแตเมอคนนแลว เราเรยนถามทานวา

มใครเลาถวายทานอาจารยหรอวากระผมจะมาทเชยงใหม ทานตอบวาใคร

จะบอกหรอไมกไมเปนปญหา ถาทราบและอยากมากมาเองไดดงน พอได

ยนคานนแลว จตผมเรมนกกลวขนมา และยงทาใหเรานกพสดารไปตาง ๆ

ซงจะทาใหกลวทานมากขน เวลาไปอยกบทานจรง ๆ เรองกเปนดงทคดไว

ทกประการ

ขณะประชมฟงเทศนถาใจคดเปนธรรมแบบสละทฐมานะเสยจรงๆ ก

รสกสนกเพลดเพลนในธรรมทาน เพราะทานเทศนเปนธรรมลวน ๆ ทาให

จตใจเพลดเพลนไปตามยงกวาอะไรทเคยผานมา ถาจตไมคอยเปนธรรม

และหาบหามโลกไปทบถมทาน จะไดยนเสยงเทศนเปนไฟไปทเดยว และ

ผฟงแบบหามโลกไปหาทานกรสกรอนเปนไฟไปเชนเดยวกน ทงนทานมได

สนใจวาการเทศนจะไปโดนกเลสของใครเขา ตรงไหนทมเรองมกเลสชกชม

มาก ทานจะพงธรรมเขาไปตรงนน ไมยอมแสดงไปทอนเลย บางครงถงกบ

ระบตวบคคลออกเลยวา คนนทาน….ภาวนาทาไมอยางนน นนมนไมถก ท

ถกตองทาอยางนน และเมอเชานทาน…..คด…….อะไรอยางนน ถาไมอยาก

ฉบหายเพราะการทาลายตวดวยความคดประเภทสงหารนนแลว อยาหาญ

คดตอไป สงทพระพทธเจาใหคดใหทา ทาไมไมคดไมทา แหวกไปคดหา

อะไรอยางนน ทนเปนสถานทอบรมศลธรรมเพอแกความเหนผด คดผด

มใชสถานทสงสมความคดเพอกอไฟเผาตวทานองทคดนน

ผทยอมรบความจรงทางใจจะรสกเยนสบาย ทานเองกไมคอยวาอะไร

สาคญทมอะไรไปตะขดตะขวงใจทานอยภายในอยางลกลบนน รสกจะ

๒๕๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เหมอนเอาไฟไปเผาลนทาน และจะไดยนคาแปลก ๆ ออกมาทนท แตถาผ

นนรสกตว รบแกไขความคดเหนเสยใหมกไมมอะไรตอไปอก เรองกสงบไป

คนหนงมพวกชาวเขาพดกนวา ตเจาหลวง (พระอาจารยใหญ) ทมา

พกอยกบพวกเรา ทานจะมคาถากนผขบไลผหรอเปลากไมทราบ พรงนพวก

เราลองพากนออกไปขอทานด ทานจะพอมใหพวกเราบางไหม? พอตนเชา

มา ทานอาจารยมนกรบบอกกบพระทนทวา คนนนงภาวนาอยไดยนพวก

ชาวเขาในหมบานนพดกนวา พวกพระเราจะมคาถากนผไลผบางไหม เขาจะ

มาขอคาถานนกบพวกเรา ถาเขามาขอคาถาดงทวานน ใหเอาคาถาพทโธ ธม

โม สงโฆ ใหเขาไปภาวนา คาถานกนผดนก ผในโลกนกลวแต พทโธ ธมโม

สงโฆ เทานน ไมมผตวใดจะกลาตอสกบธรรมเหลานได

พอตอนเชาพวกชาวเขาพากนมาจรง ๆ ดงททานบอกไว และพรอมกน

มาขอคาถากนผไลผกบทานจรงๆ ทานกบอกคาถา พทโธ ธมโม สงโฆ

ใหแกเขาไป โดยบอกวธทาใหเขา คอนกพทโธ ธมโม สงโฆ บทใดบทหนงไว

ในใจ และบอกวาผกลวนกหนา พอเขาไดพทโธ ธมโม สงโฆไปแลว ตางก

เรมทาพธกนผตามททานสง โดยทเขาไมร วาทานใหเขาภาวนา พอเขาพากน

ทาแบบททานสงสอน ใจเลยรวมสงบลงเปนสมาธในขณะนน รงเชาเขากรบ

ออกมาหาทานและเลาอาการทเปนใหทานฟง ทานบอกวานนเปนวธท

ถกตองแลว ผแถว ๆ นจะตองกลวและพากนวงหนหมด อยทนตอไปไมได

เพราะธรรมของพวกแกแกกลาแลว ตอไปพวกแกไมตองกลวผอกแลว แม

พวกทภาวนากนผยงไมเปน ผกเรมกลวอยแลว

จากนนทานสอนใหเขาทาทกวน ตามปกตคนชาวเขาเปนคนซอสตย

สจรตมาดงเดมจงสงสอนงายอยบาง เขาพากนทาทกวนอยางเอาจรงเอาจง

๒๕๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตอมาไมชาคนในบานนนบางคนภาวนาเปนจรง ๆ จนจตเกดความสวางไสว

สามารถร จตใจของคนอนได ตลอดจตพระทอยในวด เชนเดยวกบคนบาน

เสอเยนทกลาวผานมาแลว เวลาเขาออกมาวดมาเลาเรองภาวนาใหพระ

อาจารยฟง และเรองทจตสามารถร เหนสงตาง ๆ อยางนาจบใจนน พระใน

วดเกดความอศจรรยและกลวเขาจะร เหนจตของตวทคดไปตาง ๆ พระบาง

องคทมนสยข ขลาดแตอยากร เรองตาง ๆ อดทนไมไดกถามเขา เขากเลาให

ฟงตามเปนจรง ยงทนตอความอยากถามไมไดอก พยายามแคะไคไลเบย

สอบถามเขาเขามาหาเรองของตวโดยจะขาดทนกไมยอมรสกตว ราวกบใจม

ฝาปดไวรอยชนอยางมดชด ไมมอะไรจะสามารถเออมเขาไปสมผสแตะตอง

ได พอถามเขา เขากบอกอยางตรงไปตรงมาตามภาษาของคนปาซงไมสนใจ

กบสงคมวานยมกนอยางไร พระทฟงแลวชอบใจวา ถกกบปมดอยของตว

และกลวในเวลาคดปรงไปตาง ๆ วา เขาจะรทานองทเขาเคยรแลวนน

นอกจากเขาจะรสงตาง ๆ ดงทวานน เขายงพดกบทานพระอาจารยมน

อยางหนาตาเฉยดวยวา จตตเจาหลวง เฮากฮกา (เรารครบ) เพราะเฮาด

และฮจตตเจาหลวงกอนใคร ๆ ทานกถามบางวา จตเราเปนอยางไร กลวผ

ไหม? เขายมแลวกตอบทานวา จตของตเจาหลวงหมดดวงสมมตแลว เหลอ

แตนพพานในรางมนษยอยางเดยว และไมกลวอะไรเลย จตตเจาวเศษสด

แลว เรองผสางอะไรเขาเลยไมกลาวถง แมคนในบานนนกหนมาเลอมใส

ศาสนาและทานพระอาจารยมนเสยหมด ไมสนใจกบผกบสางอะไรอกตอไป

เพราะคนทภาวนาเกงคนนนเปนผประกาศใหชาวบานทราบเรองของศาสนา

และเรองของทานพระอาจารยอยทกวน

๒๕๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เวลาใสบาตรเขาพรอมกนมารวมใสในทแหงเดยว พอเสรจจากการใส

บาตร เวลาจะอนโมทนา ทานพระอาจารยบอกใหเขาพรอมกนสาธดง ๆ

เผอเทวดาจะไดอนโมทนาดวย เขาจะมสวนบญกบพวกเราอกสวนหนง เขา

เชอทานพรอมกนสาธดง ๆ ทกวน ททานใหเขาสาธดง ๆ น ทราบวาเวลา

กลางคนยามดกสงด มกมเทวดามาเยยมและฟงเทศนทานเสมอ บางพวกก

บอกวาไดยนเสยงสาธดงไปถงเขา เขาจงทราบวาพระคณเจาพกอยทน ถงได

พากนมาเยยม ตามธรรมดาทกครงทพวกเทพมาเยยม จะตองมหวหนา

นามาเสมอ และพวกเทวดานน ๆ กมภมทอยตาง ๆ กน บางพวกกเปนรกข

เทวดามาจากทใกลบางไกลบาง บางพวกกเปนพวกเทวดาบนสวรรคชนนน

ๆ ดงทแสดงไวในตารา

กอนเวลาเขาจะมาในคนใด คนนนทานตองทราบลวงหนาไวกอนเสมอ

วาเขาจะมาประมาณต ๒ หรอต ๓ ทานกพกผอนเสยกอน พอจวนถงเวลาก

ลกขนเขาทคอยตอนรบ ถาทราบวาเขาจะมาราวเทยงคนหรอต ๑ ทานกเขา

ทคอยตอนรบ แตการเขาทคอยนนมสองประเภท คอภาวนาไปตามลาพงจน

จตลงสความสงบแลวพกอยหนง พอควรแกกาลแลวถอนขนมาอยระดบ

พอดกบภมของแขกจะรบทราบกนไดหนง ถาแขกยงไมมากด กาลงมากด

หรอมารออยกอนแลวกด ยอมรบทราบกนไดกบจตทอยในระดบน มอะไรก

สนทนากนไปจนกวาจะยตลงดวยเหตการณอนควร ถาจตลงไปอยในสมาธ

เสยจรง ๆ ภมของแขกทมาเยยมกเขาไมถง ถาถอนออกมาเปนจตธรรมดา

เสย หากจตไมมความชานาญในทางนจรง ๆ กไมอาจรบทราบกนไดทก

ระยะกบสงทมาเกยวของ แมทราบไดกไมถนดเหมอนจตทอยในขนเตรยม

๒๕๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

รบ ฉะนน จตทอยภมอปจาระ คออยทปากประต จงเปนภมทเหมาะกบ

เหตการณแทบทกกรณ

ทานพระอาจารยมนทานเชยวชาญในทางนมานาน เรมแตสมยทานพก

อยถาสารกา นครนายกเปนตนมา ซงระยะนนทราบวาทานได ๒๒ พรรษา

จากนนมาจนถงวนทานมรณภาพพรรษากรวม ๖๐ แลว ทานจงมความชาน

ชานาญในทางนมาก โลกมนษยเราตางกมใจเปนของคควรกบสงเหลาน

เชนเดยวกบทานทสามารถปฏบตจนร เหนได แตยงไมคอยมผสามารถ

ปฏบตจนร เหนไดอยางทาน พอเปนพยานแกตวเอง แมไมมากเหมอนทาน

ทเชยวชาญ นอกจากไมเหนแลว ยงอาจเขาใจวาสงเหลานไมมอยในโลก

สมมตอกดวย จงเปนเรองลาบากทจตไมมระดบความพอดเปนธรรมเครอง

อย ถาจตมความสามารถดวยการปฏบตตนตามหลกธรรม ซงเปนหลก

รบรองความรจรงเหนจรงเทาทควรแลว สงทไดร ดวยใจอยางประจกษแลว

แมคาคดคานทงแผนดนวาไมจรงมาลบลาง กเปนคาคดคานทเปนโมฆะโดย

ประการทงปวง สงทยงคงอยกคอความจรงของผรจรงเหนจรงนนแล ไมมสง

ใดจะสามารถมาลบลางได เพราะความจรงยอมไมขนอยกบคาเสกสรรและต

ชมใด ๆ นอกจากเปนสงทจรงอยอยางตายตวตามหลกธรรมชาตเทานน

ตามปาตามเขาของอาเภอตาง ๆ ในจงหวดเชยงใหม ปรากฏวาทาน

พระอาจารยมนไดทองเทยวซอกแซกทกซอกทกมมกวาจงหวดอน ๆ เพราะ

ทานอยทจงหวดนนมาหลายป และนานกวาทอน ๆ การบาเพญธรรมก

สะดวก ความรทเกยวกบเหตการณตาง ๆ กมมากกวาทอน ๆ ทานวาทาน

อยทเชยงใหมนานเพราะเหตหลายประการ คอสถานทบาเพญเหมาะสมมาก

หนง ชาวปาผมภมจตทนาสงสารควรอนเคราะหมอยมาก ความผดปกตของ

๒๕๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คนในเขาทมจานวนนอย ซงควรไดรบการอบรมสงเสรมเพอความมนคง

ตอไป ดกวาจะปลอยทงไวอนอาจมการเสอมถอยลงไดหนง และเพอ

สงเคราะหพวกเทวดาทงหลายหนง

พวกกายทพยนชอบมาถามปญหาและฟงเทศนทานเสมอ อยางนอยวน

พระละสองครง นอกจากนนยงมพวกนาคพาบรวารมาฟงธรรมทานอยเสมอ

เชนกน ทานวากลางคนทานไมคอยวางจากการรบแขกจาพวกกายทพยเลย

บางคนพวกเทพจากเบองบนชนนน ๆ มาเยยม บางคนพวกรกขเทพมา

เยยม บางคนพวกพญานาคมาเยยม พวกเทพเบองบนชนนน ๆ มาแตละ

ครง หวหนาเขาประกาศใหทานและเทวดาทงหลายทราบกอนจะถามปญหา

และฟงธรรมวา มจานวนหมนบาง แสนบาง พวกรกขเทพมาแตละครง

หวหนาประกาศวา มจานวนพนบาง หมนบาง พวกพญานาคพาบรวารมาแต

ละครงประกาศวา มจานวนหารอยบาง หนงพนบาง

เวลาทานลงเดนจงกรมตอนเยน จตจะรบทราบความนดหมายแหงการ

มาของพวกเทพเหลานนแทบทกเยน บางครงกปรากฏเอาเวลาเขาทภาวนา

วา เทวดาชนนนจะมาเยยมเวลาเทานน ชนนนจะมาเวลาเทานน รกขเทพ

พวกนนจะมาเวลาเทานน และพวกนนจะมาเวลาเทานน พวกนาคจะมาเวลา

เทานน บางคนมถงสองสามพวก ทานตองนดเวลาไมใหมาตรงกน โดยพวก

หนงนดใหมาราวหาทมบาง พวกหนงนดใหมาราวหกทมบาง อกพวกหนง

นดใหมาราวเจดทมบาง ตามแตเหนควร ไมใหเวลาตรงกน เพราะพวกเทพ

แตละชนละภม มพนเพทางจตใจและธรรมทควรแกตนตางกน พวกหนงมา

ตองการฟงธรรมประเภทหนง อกพวกหนงตองการฟงธรรมอกประเภทหนง

เพอความเหมาะสมกบภมของเทวดาทมประเภทตาง ๆ กน ทานจาตองนด

๒๕๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ใหมาในเวลาตางกน เพอสะดวกแกการแสดงและการฟงทงสองฝาย เพราะ

ความจาเปนดงกลาวน ทาใหทานพกอยทเชยงใหมนาน

เฉพาะพวกเทพทงเบองบนเบองลาง ปรากฏวามาเกยวของกบทานเปน

ประจายงกวามนษยและนาคครฑภตผทงหลาย ทงนเนองจากผเขาถง

จาพวกกายทพยในทางจตใจมจานวนนอยมาก จงเปนความจาเปนมากใน

การทาประโยชนแกพวกเทวดา แมเทวดาเองกเคยพดกบทานแลวแทบทก

จาพวกเกยวกบผไมร เรอง ไมเขาใจกบพวกเทวดา และไมสนใจวาเทวดาก

เปนกาเนดชนดหนงทมโลกอยอาศยตามกรรมของตน และมความหวงในสง

ทพงพอใจเชนเดยวกบสตวโลกทว ๆ ไป

ฉะนน เทวดาจงไมมความหมายสาหรบมนษยประเภทดงกลาวนน เมอ

มาพบทานผทรงคณธรรมอนสงสดทมญาณหยงทราบวา สตวเปนสตว คน

เปนคน เทวดาเปนเทวดา และอะไรเปนอะไรไมปฏเสธ อนเปนการให

เกยรตแกภพกาเนดของสตวนน ๆ เชนน ซงนาน ๆ จะเจอสกครงหนง จง

อดทจะเกดความปตยนดอยางซาบซงมได และพากนมากราบไหวถาม

ปญหาขอของใจและฟงธรรมเสมอ เพอดมโอชารสพระสทธรรมเขาไปหลอ

เลยงเชดชจตใจ ความเปนอยแหงภพชาตของตนใหมความสขสมบรณยงขน

ดงนนเทวดาทงหลายจงเคารพเลอมใสทานผมคณธรรมสงมาก ทงร เรอง

และเหนอกเหนใจพวกเทวดาวา เปนสตวทมความหวงอะไร ๆ ทเปนสร

มงคลแกตน และมความหมายเชนเดยวกบสตวโลกทวไป

ทานเลาวา สตวจาพวกกายทพยในกาเนดตาง ๆ ทพอมทาง

ตะเกยกตะกายชวยตวเอง ไดมาตดตอเกยวของกบทานเพอขอความ

อนเคราะหชวยเหลอ มจานวนมากกวามนษยหลายเทา แตเปนสงลลบ

๒๖๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สาหรบพวกเราผยงไมสามารถร เหนไดในทางจตใจ สงเหลานจงกลายเปน

ปญหาตอสงคมมนษยชนดไมมทางแกใหตกได แตทงนมไดเปนอปสรรคตอ

การร เหนของทกรายไป ผมความสามารถในทางจตใจ สงเหลานยอม

กลายเปนเรองธรรมดา เชนเดยวกบเรองธรรมดาทว ๆ ไปทมนษยสามารถ

สาหรบทานพระอาจารยมนรสกจะถอเปนเรองธรรมดา ทานจงสามารถทา

หนาทเกยวกบพวกกายทพยตลอดมา ไมวาจะอยทไหนทานจาเปนตองมการ

เกยวของเสมอ ในเวลาทเขาตองการความชวยเหลอจากทาน

เฉพาะจงหวดเชยงใหม ทานวาทานไดทาการเกยวของกบพวกกาย

ทพยทมภพภมตาง ๆ กนมากกวาททวไป โดยทสตวจาพวกเหลานสวนมาก

ชอบมาตดตอกบทาน ขณะทพกอยในทเปลยว ๆ อนสงด ปราศจากผคน

พลกพลานหรอสญจรไปมา ประกอบกบเชยงใหมเปนทาเลทเหมาะสมอยาง

ยงเพราะมปามเขามาก ทานเองขณะพกอยทเชนนน กมเวลาวางจากภาระ

ภายนอกมากกวาทอน ๆ จงเปนโอกาสทพวกกายทพยจะเขาถงไดงาย

๘. เทวดาประเทศเยอรมนมาขอฟงเทศนทาน

นกเปนเรองทแปลกอยเรองหนง ในบรรดาเรองทเกยวกบเทวดาททาน

เคยสงเคราะหเรอยมา เทวดาพวกนมาจากประเทศเยอรมน มาขอฟงเทศน

ทานขณะทพกอยหมบานอกอ กบพวกมเซอในเขาลก โดยเขาแสดงความ

ประสงคออกมาเลยวา อยากฟงเทศนชยชนะคาถา ทานกาหนดหาบทธรรม

ทตรงกบความตองการของเขา ธรรมกผดขนมาภายในวา อกโกเธน ชเน

๒๖๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

โกธ เปนตน บอกความหมายขนมาพรอม และแสดงใหพวกเทวดาฟงวา

ธรรมนแลเปนยอดแหงธรรมทผหวงความชนะจะพงเจรญใหมาก โลกทม

ความรมเยนเปนสขตอกนตลอดมากเพราะธรรมน เปนเครองปราบปราม

ความชวทงหลาย มความโกรธเปนตน ใหเสอมสนอานาจในการทาลาย

สงคมมนษยและเทวดาทงหลาย ทาใหโลกมความเจรญและสงบสขโดยทว

กน เทวดาควรมธรรมนเปนเครองยดเหนยวประสานกน

โลกถาขาดชยชนะธรรมนแลว อยางนอยกเกดความไมสงบสข มากกวา

นนกสงหารทาลายกนใหฉบหายยอยยบโดยถายเดยว โลกจะเอาความโกรธ

แคนมาปราบปรามขาศกทงภายในภายนอก ทงใกลและไกล ทงวงแคบและ

วงกวาง ดวยความโกรธแคน อนเปนของไมดและเปนเครองทาลายตนและ

ผอน จงไมมทางสาเรจไดตลอดกาล ถาขนปราบดวยความโกรธแคนมากขน

เพยงไร โลกกยงจะเปนไฟประลยกลปเผาผลาญกนใหยอยยบจนไมมอะไร

เหลออยเพยงนน เพราะความโกรธแคนเปนไฟอยแลวโดยธรรมชาต แต

นาไปทาการหงตมอะไรไมสาเรจ ทางสาเรจของมนกคอทาโลกใหวอดวายไป

โดยถายเดยวเทานน ผตองการใหโลกยงคงเปนโลกทมความหมายและนา

อย จงควรเหนโทษของความโกรธแคนอนเปนเครองทาลายนวาเปนไฟมหา

วนาศ ไมควรนามาใช จะเปนการกอไฟเผาตนและผอนใหเปนไฟไปตาม ๆ

กน

โลกอยไดดวยเมตตาคอความเอนดสงสารกนทกตวสตวทมชวตครอง

ตวอย ไมพงเบยดเบยนทาลายกนดวยความโกรธแคน หรอดวยความเหน

แกปากแกทอง ซงไมมประมาณแหงความอมพอและไมมทางสนสดแหงการ

ทาลายกน พระพทธเจาทรงเหนโทษของมนดวยพระปญญาอนแหลมคมไม

๒๖๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มทางสงสย และทรงเหนคณในความเมตตาวา เปนธรรมออนโยนและสมคร

สมานรกใครไมตรตอกนระหวางสตวโลกทกชนทกภม ซงมความรกสข

เกลยดทกขเสมอหนากน จงประทานไวเพอความมนคงแหงสนตสขแกโลก

ตลอดกาลนาน หากเมตตาธรรมยงมในใจของสตวโลกอยตราบใด โลกยงจะ

มหวงความสขความสมหวงอยตราบนน แตถาเมตตาไดหางเหนจากใจของ

สตวโลกกาลใด กาลนนแมสตวโลกจะมความอดมสมบรณดวยเครอง

อปโภคบรโภคนานาชนดอยางพงพอใจกตาม แตจะไมมความสงบสข

ตกคางอยในวงสตวโลกนน ๆ เลย สวนทไดรบจะมแตความเดอดรอนขน

เคองไปทกหยอมหญา

ดงนนเมอเราทราบอยแกใจวา ธรรมเปนธรรม และเปนเครองนาความ

เจรญมาสตน และทราบอยวาโลกทเตมไปดวยความโหดรายทารณเผาอยใน

ดวงใจ เหมอนไฟลกโพลงอยดวยเชอ คอยแตจะสงหารทาลายสงตาง ๆ ให

ยอยยบดบสญลงไปทกเวลานาทเชนน จงควรเรงบาเพญตนใหพนภยไป

เฉพาะหนา ซงยงควรแกวสยพอจะทาได หากกาลอนควรผานไปแลวจะ

เสยใจภายหลง เพราะโลกนคอโลกอนจจ และตงอยบนรางกายและจตใจ

ของคนและสตวไมเลอกหนา นเปนใจความยอแหงชยชนะคาถาททานแสดง

แกเทวดาทมาจากประเทศเยอรมนฟง

พอจบเทศนาเทวดาสาธการสามครง เสยงสะเทอนไปทวโลกธาต เสรจ

แลวทานถามเขาวาทาไมเทวดาอยถงประเทศเยอรมนซงชาวมนษยถอวาไกล

แสนไกล จงทราบไดวาอาตมาพกอยทน เขาตอบวาสาหรบทานแลวจะอยท

ไหนเขากทราบกนทงนน อกประการหนง เทวดาในประเทศไทยเคยไปมาหา

สกบเทวดาในประเทศเยอรมนมไดขาด พวกเทวดามไดถอวา ประเทศไทย

๒๖๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กบประเทศเยอรมนหรอประเทศใด ๆ อยหางกนเหมอนทพวกมนษยเขาใจ

กน แตถอวาเปนประเทศเขตแดนทพวกเทวดาไปมาหาสกนไดสะดวกสบาย

ธรรมดา ๆ เรานเอง เพราะมไดไปดวยเทาหรอดวยยานพาหนะดงมนษย

ทงหลายไปกน แตเทวดาเหาะลอยไปดวยฤทธ เหมอนกระแสจตทสงไปในท

ตาง ๆ เพยงขณะเดยวกถงจดทหมาย การไปมาของเทวดาจงสะดวกกวาชาว

มนษยอยมาก ทานวาเทวดาประเทศเยอรมนมาฟงเทศนทานเสมอ

เชนเดยวกบรกขเทวดาซงสถตอยในทตาง ๆ ของเมองไทยมาฟงเทศนทาน

บอย ๆ ฉะนน

ความเคารพของเทวดาไมวาชนบนชนลางมลกษณะคลายคลงกน คอ

เวลาเขามาเยยมทานในสถานททมพระพกอยกบทาน เทวดาจะไมเขามาดาน

ทมพระอยนนเลยหนง มายามดกสงดเวลาพระทานพกจาวดหนง มาถงแลว

พรอมกนทาประทกษณสามรอบหนง มความสงบเสงยมโดยทวกนหนง

เวลาจะจากไปพรอมกนทาประทกษณสามรอบกอน แลวคอย ๆ เดนถอย

หางออกไป พอเหนวาพนเขตทพกทานอนเปนทควรเคารพแลว ตางคอย

เหาะลอยขนบนอากาศเหมอนสาลฉะนนหนง เทวดาทงหลายทาความ

เคารพทานโดยอาการอยางน

ทานอยในเขาจงหวดเชยงใหม สถานทบาเพญสะดวกทงกลางวน

กลางคน ทานมความ รนเรงในทฏฐธรรมสขวหาร คอธรรมเปนเครองอย

สบายในเวลาขนธยงครองตวอย การนงสมาธภาวนาเปนไปตามเวลาท

ตองการ ไมมสงมาเปนอปสรรคทาใหขาดวรรคขาดตอน ทานมความสขกาย

สบายใจมาก การสงเคราะหผมาเกยวของนนในเวลากลางคนกเปนพวก

เทวดา ซงมภมละเอยดตามคตนสยอยแลว จงไมเปนภาระกงวลมากในการ

๒๖๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตอนรบ และการสงเคราะหดวยธรรมทเกยวกบประชาชนกมบางเปนบาง

กาล เชน ตอนบาย ๆ หรอเยน สวนพระของทานเอง ถาวนจะมการประชม

ทานกนดใหเองตามทเหนควร เชน หนงทม เปนตน โดยมากกเปนผมภม

จตสง นบแตสมาธขนไปถงปญญาเปนขน ๆ ทงเปนผมงมนตอธรรม และ

ฟงกนแบบบาเพญเพยรเพอมรรคผลนพพานในขณะฟงจรง ๆ

การแสดงธรรมแกผมภมจตภมธรรมตางกนและสงขนไปตามลาดบลา

ดาเชนนน ทานกแสดงธรรมไปตามลาดบภม นบแตภมสมาธขนไปหาภม

ปญญาเปนขน ๆ จนถงขนละเอยดสด คอ วมตตหลดพนแทบทกครง ผม

ภมจตนงฟงทานอธบายธรรมภาคตาง ๆ ทาใหจตเพลดเพลนไปตามธรรม

ขนนน ๆ จนลมตวและลมเวลา ปกตทานเทศนสอนพระลวน ๆ ทาง

ภาคปฏบตจตตภาวนา กวาจะยตกกนเวลาไมตากวาสองชวโมงเปนอยาง

นอย แตผฟงมไดสนใจกบเวลาเวลายงไปกวาสนใจไปตามกระแสธรรมท

ทานกาลงแสดงไปเปนระยะ ๆ ในเวลานน ขณะฟงถาจตของผฟงอยใน

ระดบใดกไดกาลงเพมระดบเดมของตนขนเปนลาดบในทกครงทรบการ

สดบธรรม

ฉะนนการฟงธรรมทางภาคปฏบตดวยความสารวมระวง และทดสอบ

จตไปตามขณะทฟง จงจดเปนความเพยรสาคญภาคหนง ไมดอยกวาการทา

ความเพยรในอรยาบถและความเพยรภาคอน ๆ ทานผแสดงกมความมง

หมายอยากใหผฟงไดร เหนความจรงตามธรรมทแสดงออกทกระยะไป

เชนเดยวกน และแสดงไปตามความคดนกความแสดงออกของจต ทงทเปน

ฝายสมทยและฝายมรรคของผฟงจรง ๆ เพอใหรทงโทษและคณทควรละ

และควรเจรญใหยงขนไปในขณะทนงฟงยงกวาขณะอนใดในเวลานน ผมสต

๒๖๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จดจอตอจตซงเปนทรวมของธรรมไมใหสงไปทอน ยอมไดรบความสงบตาม

ขนสมาธและไดอบายตาง ๆ ตามขนของปญญาทสามารถไตรตรองตาม

ธรรมซงทานกาลงแสดงในขณะนน ผทควรผานไปไดในขณะฟงกผานไป

เปนพก ๆ ฟงคราวนไดอบายอยางหนงขนมา ฟงคราวหนาไดอบายอกอยาง

หนงขนมา อนเปนการเพมสตปญญาดวยการฟงอยเสมอ จตยอม

เจรญกาวหนาทงทางสมาธทกขนและปญญาทกภมเปนลาดบ จนสามารถ

ผานพนไปไดดวยการปฏบตและการฟงทผแสดงเปนผรจรงเหนจรง และ

แสดงถกตองกบจดความจรงทกาลงเปนไปในผปฏบตทมาอบรมศกษา

ฉะนนการฟงสาหรบพระธดงคกรรมฐาน จงถอเปนกจจาเปนทาง

ภาคปฏบตเชนเดยวกบการปฏบตภาคอน ๆ เสมอมา จะหางเหนตอการฟง

ยอมไมได เมอครอาจารยผสามารถทางจตใจมอย ดวยเหตนพระธดงคผมง

อรรถธรรมอยางแทจรง จงชอบแสวงหาครอาจารยผคอยแนะนาทางจตต

ภาวนาเปนนสย และเคารพรกในอาจารยมาก หวงพงเปนพงตายดวยจรง ๆ

ทานใหอบายแนะนาอยางไรยอมเขาถงใจจรง ๆ และนาไปใครครวญและ

ปฏบตตามเตมสตกาลงของตน ถายงมแงสงสยหรอมขอสงสยทเกดจากการ

ภาวนาในแงใดบางกมาขอคาแนะนาจากทานอก แลวนาไปปฏบตเปนอาจณ

ฉะนน ครอาจารยผทรงคณวฒในทางจตตภาวนามอย ณ ทใด พระธดงค

กรรมฐานจงมกไปรมลอมอยกบทาน ณ ทนน ดงทานพระอาจารยมนทาน

อาจารยเสารเปนตวอยาง ทงสององคนนบวามลกศษยทเปนพระธดงค

จานวนมากเปนพเศษในภาคอสาน

แตเวลาทพระอาจารยมนพกอยทเชยงใหมนน ทานตงใจปลกองคจาก

หมคณะออกบาเพญเปนพเศษ ไมตองการความยงเหยงวนวายจากภาระ

๒๖๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ตาง ๆ มการอบรมสงสอนเปนตน เพอเรงความเพยรใหถงจดทหมายและ

เพอความอยสบายในทฎฐธรรม แมเชนนนกจาตองไดรบภาระในการอบรม

สงสอนประชาชนและพระเณรอยโดยด ดงทร ๆ กนอยทวไปวา ทานมลก

ศษยทงบรรพชตและฆราวาสจานวนมากมายในประเทศไทย กอนหนาท

ทานจะปลกจากหมคณะไปบาเพญอยางเดดเดยวแตผเดยวทเชยงใหม ทาน

เคยพดเสมอวา เวลานกาลงทานยงไมเพยงพอ ทงเพอตนเองและผอน ทาน

จงไดปลกออกไปตามเจตนาเดมทพดไวและบาเพญเตมกาลงจนสนความ

สงสยทางจตใจทกดาน ดงทเคยกลาวผานมาบางแลว จากนนมาทานไมเคย

พดอกเลยวา “กาลงไมพอ”

ครงหนงทานเดนธดงคไปในเขาดวยกนสามองค มทานพระอาจารย

ขาว วดถากลองเพล อดรธาน และทานพระอาจารยมหาทองสก วด

สทธาวาส สกลนคร ตดตามไปดวย พอไปถงชองแคบจะขนเขากเผอญไป

เจอชางใหญเชอกหนง ทเจาของเขามาปลอยทงไวแลวหนไปไหนกไมทราบ

เหนแตชางเทยวหากนอยปากชองขนเขา งาของมนยาวเกอบวา เหนแลวนา

กลวพลก ทานปรกษากนวาจะทาอยางไร ทางกจาเพาะมเทานไมมทพอปลก

แวะไปไดบางเลย ทานพระอาจารยมนบอกใหทานพระอาจารยขาวพดกบ

ชางซงกาลงกนใบไผอยตด ๆ กบทางททานจะผานไป ชางอยหางกบทาน

ประมาณสบวา ยนหนกนมาทางพระ มนยงไมเหนพระเวลานน

ทานพระอาจารยขาวกเรมพดกบชางวา “พชาย เราขอพดดวย”

ประโยคแรกมนยงไมไดยนชดเปนแตหยดกนใบไผ ทานอาจารยขาวพดขน

อกวา “พชาย เราขอพดดวย” พอประโยคนจบลง มนรบหนหนามาทางพระ

ยนอยทนท หกางเตมท และยนนงไมกระดกกระดก ทานกพดซากบมนอก

๒๖๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วา “พชาย เราขอพดดวยพชายนนตวกใหญกาลงกมาก สวนพวกเราเปน

พระ ทงกาลงมนอยและกลวพชายมาก พวกเราขอเดนผานไปทพชายยนอย

นน ขอใหพชายหลกทางใหพวกเราบางพอมทางไปได ถาพชายยนอยทนน

พวกเรากลวพชายมาก ไมกลาเดนผานไปทนนได”

พอพดจบลง ชางตวนนรบยนหนหนาเขากอไผขางทางทนท เอางายาว

ๆ สอดเขาไปในกลางกอไผซงแสดงวาไมทาไมแลว ใหมากนได พอชางหน

หนาเขากอไผเรยบรอยแลว ทานพระอาจารยมนกบอกกนวา ทนเขาไมทาไม

แลว พวกเราไปได ทานอาจารยทงสองขอนมนตใหทานพระอาจารยมนเดน

กลาง ทานอาจารยขาวเดนหนา ทานอาจารยมหาทองสกเดนหลง พากนเดน

ผานไปทกนชางหางกนประมาณหนงวา โดยไมมอะไรเกดขน เผอญพอเดน

ผานชางไปไดประมาณวาเศษ ขอกลดทานอาจารยมหาทองสกกไปเกยวเอา

แขนงไมไผเขาพอด ปลดอยางไรกไมยอมออก ตองพยายามปลดอยนนนาน

จนเหงอโชกไปทงตวเพราะกลวชางมาก ซงกาลงยนดทานอย ขณะทกาลง

ปลดขอกลดอยนน ไดชาเลองดตาชางตวกาลงยนนงเหมอนตกตาอยนน ได

เหนตาชางตวนนใสแจว นารกมากกวาจะนากลว แตใจกยงกลวอยใน

ขณะนน พอพนไปไดแลว ใจกลบเหนชางตวนนเปนสตวทนารกมาก เมอ

ผานกนไปหมดแลว ทานอาจารยขาวหนมาพดกบมนวา “พชายเอย พวกเรา

ผานมาแลว ขอใหพชายหากนไดตามสบายเถด” พอจบลงเทานน เสยงมน

ฉดลากกงไมดงฟดฟาดขนทนท

เมอไปถงทพกแลว จงไดสนทนากนถงชางตวแสนร นนวา เปนสตวท

นารกนาสงสารมาก เปนแตมนพดไมเปนเทานน ขณะสนทนากนทาน

อาจารยมหาทองสกกราบเรยนถามทานอาจารยมนวา ขณะนนทานอาจารย

๒๖๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไดกาหนดดจตมนบางหรอเปลาวา ชางตวนนกอะไรบาง ขณะทพวกเราเรยก

และพดกบมนตลอดขณะทเราเดนผานมนมา กระผมอยากทราบบาง เพราะ

เปนสตวทนารกและนาสงสารมาก ขณะพวกเราเรยกมน พอไดยนเสยงเรยก

เหนมนทาทาตงตงหนหนากลบมาหาพวกเราทนททนใด ราวกบจะวงมาขย

ใหแหลกละเอยดในขณะนนจนได แตพอทราบเรองแลวกลบเปนมนษย

ขนมาในรางสตว และรบหนหนาเขากอไผเอางายาว ๆ สอดเขากลางกอไผ

ยนนงเหมอนสตวไมมวญญาณ ซงเปนการบอกอยางชดเจนวา “พวกนอง ๆ

พากนมาเถอะ พไมทาไมแลว พเกบศาสตราอาวธซอนมนหมดแลว เชอและ

มาเถอะ” ในทานองน

แลวกพดเชงหยอกเลนกบทานอาจารยขาวบางวา “ทานอาจารยขาวก

พสดารไมใชเลน พดกบชางซงเปนสตวทงตว ราวกบพดกบมนษยทงคนวา

“พ ๆ พวกนองกลว ไปไมได ขอใหพหลกทางใหหนอย พวกนองจะไดไป

กนได ไมตองกลวพ” ไอพกเหมอนเทวบตรใจมหาเวสสนดร พอไดลกยอ

เขาไปสกลกเทานนกอมทอง รบจดแจงหลกทางใหทนททนใดไมรรอ แต

นองคนเลกเซอเอาการ พอผานพไปไดขอกลดกเกดไปเกยวกบแขนงไมไผ

ปลดเทาไร ๆ กไมยอมออก จะพยายามใหอยกบพจนได ใจหายหมดขณะท

กาลงปลดขอกลดอยนน กลวพจะเลนไมซอ”

ทานพระอาจารยมนพอฟงคาทานอาจารยมหาทองสกพดหยอกเลน

ทานอาจารยขาว วาฉลาดพดกบชางแลว เลยหวเราะใหญไปพกหนง จงพด

ตอไปวา “ทาไมจะไมกาหนดดมนเลา แมแตเรองเลก ๆ นอย ๆ เชน นก

และลง เรายงกาหนดดมนในบางเวลา นมนเรองถงตายจะไมกาหนดได

หรอ” “เวลาทานอาจารยกาหนดดชางตวนนมนคดอยางไรบาง” ผถาม

๒๖๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานตอบ “ทแรกไดยนเสยงพวกเรามนตกใจ จงรบหนหนามาอยางรวดเรว

เปนทาและความคดจะตอส พอมองเหนพวกเราซงมสผากาสาวพสตรครอง

อย มนกรทนทวาเปนเพศทเยนและไวใจได เพราะมนเคยเหนมาจนชนตา

ชนใจแลว เจาของมนกเคยเสยมสอนมาจนพอแลวไมใหทาอนตรายแกเพศ

น ฉะนน พอพวกเราพดกบมนซงเปนคาทมนชอบมากอยแลววา พ ๆ ดงท

ทานขาวพดกบมน กยงทาใหมนชอบใจใหญและหลกทางใหทนท”

ผถาม “มนรภาษาทเราพดกบมนไดทกคาหรอเปลา” “ทาไมจะไมร

ไมเชนนนจะเอามนมาลากไมเขนซงในปาในเขาไดหรอ เดยวมนฆาตายทง

เปลา ๆ สตวพรรคนเขาตองฝกสอนจนมนรภาษาคนไดดถงจะนามาทางาน

ชนดตาง ๆ ได ชางตวนอายมนเปนรอยปขนไป ดงามนซยาวเกอบวา แลว

มนอยกบคนมากป แมเจาของของมนกนากลวเพงเกดมาไมกปยงมาเปน

ควาญมนได มนจะไมแสนรภาษามนษยอยางไรเลา ตองรอยางไมมปญหา”

“ขณะทมนหนหนาและสอดงาเขากอไผมนคดอยางไรบาง” ผถาม ทาน

ตอบ “กมนร เรองแลวนนเองมนจงใหทาง ไมคดจะทาอะไร” ผถาม

“ขณะทพวกเราเดนผานมนมานน ทานอาจารยไดกาหนดดใจมนมาตลอด

ทางผานหรอเปลา วามนอาจคดอยางไรบาง ขณะทพระกาลงเดนผานมา”

ทานตอบ “กาหนดดกเหนแตมนใหทางอยแลวโดยไมคดอะไรอน” กระผม

กลววาเวลาพวกเรากาลงเดนผานมามนอาจคดสนกขนมา อยากทาลายพวก

เราเลนสนก ๆ ไปตามประสาสตว จงเรยนถามอยางนน

ทานวา “หาคดเรองพสดารทโลกเขามไดคดกนมาถาม ถาชอบคด

ซอกแซกดงทคดถามเรองชางกคงมหวงพนทกขไดในวนหนงแนนอน แตน

คงไมสนใจคด นสยมนษยเราชอบเปนอยางนมาดงเดม ถาสงทเปนคณเปน

๒๗๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประโยชนไมชอบคด แตทเสยเวลาและเปนโทษแลวชอบคด แบบถงไหนถง

กน นกจะพยายามคดและถามเรองชางไปตลอดคน จนไมตองสนใจกบ

ธรรมะธมโมอะไรละหรอ” พอถกขเทานนเรองชางเลยจบลงทนท เพราะ

กลวทานจะเขนใหญ (นทานอาจารยมหาทองสกเลาใหฟง)

เรองการพดคยอะไรกบทานแบบไรสต วาควรอยางไรไมควรอยางไร

บาง นเคยโดนทานดมามากราย บางรายถงกบเสยสตในวาระตอไปกม ม

พระรปหนงซงมนสยไมคอยสภาพนกไปพานกอยกบทานชวคราว เวลาทาน

พดอะไรขนมาเธอชอบพดไปตามทานเสมอ ตอนไปอยใหม ๆ ทานเคย

เตอนบอยใหสนใจในหนาทของตว โดยมสตระวงรกษาใจทจะคดจะพดใน

เรองตาง ๆ ไมสนใจกบเรองของผอน นกปฏบตตองร จกวธปฏบตตวโดย

ถกทาง ผมสตอยกบตวยอมเหนความบกพรองของใจทแสดงออก แตเธอ

นนคงมไดสนใจคดเรองทานใหอบายสงสอนเทาทควร จงชอบเปนไปตาม

นสยเสมอ วนหนงเขาไปบณฑบาตในหมบาน ทานพระอาจารยมนทานม

นสยทใคร ๆ สงเกตไดยาก เวลาเดนไปไหนมาไหนทานมองเหนอะไร เชน

สตวตาง ๆ หรอผคนตลอดเดก ๆ ทานมกจะเอาเรองทไดเหนนน ๆ มา

พจารณาและพดของทานไปคนเดยว ดงทเคยเขยนไวบางแลว

วนนนขณะทกาลงบณฑบาต ทานไดเหนลกววมรปรางนารกทกาลงวง

เพลนอยกบแมของมน ขณะพระเดนไป มนยงมองไมเหนทาน พอพระเดน

ไปจวนถงตวมนจงหนหนามามองอยางตกใจ และกระโดดวงอาวไปหาแม

แลวเอาหลงหนนคอแมไว หนหนาออกมาสพระ นยนตาบอกวากลวมาก

สวนแมพอเหนลกวงไปหากรบหนหนามองมาทางพระ พอรแลวกทาเฉย

ตามนสยของสตวทเคยกบพระมาจาเจแลว แตลกของมนยนตาจบจองอยใต

๒๗๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คางแมอยางไมไวใจ เมอทานอาจารยเหนอาการของทงแมทงลกทแสดง

อาการตางกนเชนนน จงพดขนลอย ๆ วา “แมไมเหนแสดงอาการกลว แต

ลกทาไมกลวจนจะแบกแมทงตววงหนไปได (ทานเหนมนอยใตคอแมอน

เปนลกษณะแบกแมถงไดพดอยางนน) พอเหลอบเหนพระเทานนกทงเผน

ทงรองหาแมใหชวย

คนเรากเหมอนกนตองวงหาทพง ถาอยใกลแมกวงพงแม อยใกลพอก

วงพงพอ อยกบใครกมกจะพงคนนน จะคดพงตวเองไมคอยม ตอนยงเลกก

คดหวงพงผอนแบบหนง โตขนมาคดหวงพงผอนไปอกแบบหนง แกตวลง

ไปคดหวงพงผอนอกแบบหนง จะยอนจตเขามาใชอบายหาทางพงตวเองไม

คอยจะมกน ฉะนน คนเราจงมกทาตวใหออนแอ อยในวยใดกหวงพงแต

ผอน อยทใดไปทใดกหวงพงแตผอน เลยไมเปนตวของตวเองไดตลอดกาล

พระเรากเหมอนกนบวชมาในศาสนาจะศกษากเกยจคราน จะปฏบตกกลว

เปนทกขลาบาก เพราะความข เกยจไมยอมใหทา คดอะไรทจะเปนประโยชน

บาง พอคดจะลงมอทาความข เกยจกมาคอยกนทาไวเสย เลยไมมอะไร

สาเรจได เมอไมมทางชวยตวเองไดจาตองหวงพงผอน ไมเชนนนกครองตว

ไปไมได

คาวา อตตา ห อตตโน นาโถ เลยไมมประโยชนสาหรบคนไมมจมก

หายใจ เราผบวชเปนพระและเปนนกปฏบตจงไมควรทาตนเปนคนไมมจมก

คอยหายใจจากผอนอยเรอยไป ครอาจารยสงสอนอะไรควรนาไปคดและ

พยายามทาตาม ไมใหหลดมอตกสญหายไปเปลา ๆ พยายามคดและทา

ตามทานจนเกดประโยชนขนมาแกตนจนได จะตองไมหวงพงทานตลอดไป

จมกทางหายใจคอความรความฉลาดทางระบายทกขนอยใหญออกจากใจก

๒๗๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พอมทางอาศยตนได ชอวาเปนพระขนมาโดยลาดบ จนกลายเปนพระ

สมบรณแบบและพงตนเองไดอยางเตมท

ทานพดเปนเชงสอนพระหรอสอนใครกสดแตผจะพจารณานามาสอน

ตน คาพดทานยงไมจบเรองซงพอจะแทรกขนในระหวางทานหยดชวคราว

แตพระองคไมคอยพจารณานกกพดพลามไปตามทาน โดยมไดสานกตววา

ควรหรอไมควรเพยงไร ความบาของเธออาจจะเขาไปกระทบธรรมภายใน

ทานอยางแรง จงทาใหทานหนหนากลบมาชาระเสยบาง พอใหพระองคทม

สงวรธรรมพลอยตกตะลงกลวไปตาม ๆ กน ใจความวา “ทานนจะบาเสย

แลวกระมงน พอตามองเหนคอนเหนไมทใครโยนมาแตทศใดแดนใดกคอย

แตจะโดดกดราไปเหมอนสนขบา ไมมองดใจทกาลงจะบาอยขณะนบางเลย

ผมวาทานจะบาแลวนะ ถายงขนปลอยใหนาลายไหลออกแบบไมมสตดงท

เปนอยขณะน” วาเทานนกหนกลบและเดนเขาทพกไมพดอะไรตอไปอก

มองดพระองคนนหนาตาพกลอยางพดไมออก ตอนมาถงทพกแลว

ขณะฉนกเหนเธอฉนนดเดยว พอเหนอาการอยางนน ตางองคกตางนงเฉย

ทาเหมอนไมรและไมเกยวของกบเธอ เกรงวาจะอาย เวลาอนกทาเหมอนไม

มอะไร ตางองคตางอยและบาเพญภาวนาไปตามทเคยปฏบตมา พอตก

กลางคนเงยบ ๆ ไดยนเสยงรองโวยวายขนแบบคนไมมสต พดไมไดศพทได

แสง พอทราบเหตตางองคตางกรบไปดทเสยงปรากฏขน กไดเหนพระองค

นนนอนรายมนตบนเพอทงเนอทงตวอยบรเวณทพกนนแบบคนไมมสตเอา

เลย แตพอจบใจความไดเปนบางตอนวา “เสยใจทไดลวงเกนทานอาจารย

โดยไมรกาลเทศะ” ใครกตกตะลงพรงเพรดไปตาม ๆ กน และตองรบไป

ตามชาวบานมาชวยพยาบาลรกษา คอหายาแกลมเปนตน มาใหเธอฉน คน

๒๗๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

นนบบคนนนวดตามบรเวณรางกายอยพกหนง จากนนกสงบและนอนหลบ

ไดจนสวาง

พอวนรงขนกมคนมารบเธอไปหาหมอฉดหยกยาใหเธอ อาการกพอ

ลดลงบาง แตยงมการกาเรบเปนคราว ๆ พอคอยยงชวบางกสงเธอกลบบาน

หลงจากนนกไมทราบวาโรคหายหรอเปนตายอยางไร ผเขยนกทราบจาก

พระทอยดวยกนกบเธอในเวลานนเลาใหฟง ทงนพดเรองโดนด ถาโดนพอ

เบาะ ๆ กพอใหผถกดไดสตและระวงตวตอไป ถาหาเรองใหถกโดนดอยาง

หนกและผถกด ไมมสตปญญาพอจะถอเอาประโยชนได มกมทางเสยได

ดงทปรากฏมา ฉะนน ผอยกบทานจงอยดวยความระวงสารวมอยางยง จะต

สนทคนเคยในฐานะวาเคยอยกบทานมานานยอมไมได เพราะนสยทานเปน

นสยทไมคนกบใครเอางาย ๆ แตไหนแตไรมา ผอยกบทานจงนอนใจไมได

แมระวงตวอยเหมอนแมเนอระวงนายพรานกยงถกโดนยงจนได

เทาททราบจากครอาจารยทเคยอยกบทานมากอนวา ถามเฉพาะทานท

มภมจตใจสงอยกบทาน การวางตวทานกปลอยตามนสยทร จกทานดแลว

คอแสดงกรยามรรยาทธรรมดาสบาย ๆ เหมอนผใหญอยดวยกน ไมคอย

เขมงวดกวดขนนก แตการเปลยนแปลงมรรยาท ทานรสกเปลยนแปลงได

อยางรวดเรวจนตามแทบไมทน อยสถานทแหงหนงเปนอยางหนง สถานท

แหงหนงเปนอกอยางหนง ตามแตเหตการณทควรเปลยนแปลงไปตาม

สถานทบคคลนน และเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวทงไมซารอยกนเลย

นบวาเปนเรองทแปลกประหลาดสาหรบผไมสามารถทาอยางทานได เวลา

วางโอกาสด ๆ ทานเลานทานใหฟง ซงโดยมากมกขน ๆ และนาหวเราะ

๒๗๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทงนน จงขอยกเรองทานมาเลาใหทานผอานฟงเลกนอย พอทราบวาคน ๆ

เดยวมการเปลยนแปลงตวอยางนาอศจรรย

คอสมยทานเปนฆราวาสกาลงแตกหนม ทานเคยเปนหมอลาหมอเพลง

คราวหนงทานขนไปขบลาทาเพลงประชนกนกบหญงสาว ซงเปนนกประชน

ทมชอคนหนงในงานใหญ มคนไปในงานนนเปนพน ๆ ทานนกสนกขนมาก

ขนไปบนเวทขอประชนเพลงกบหญงคนนน หรอทานอาจมรกเขาบางก

ทราบไมได จงเกดความฮกหาญขนมาอยางคาดไมถง หญงนนยนดเปน

คแขงกบทาน พอเรมกลอนประชนยงไมถงไหน ทานกเปนฝายแพกลอนเขา

เขาไปสองสามกลอนแลว พอดมเทวบตรมาโปรดไวทน คอในงานนนทาน

เจาคณอบาลคณปมาจารย ซงเวลานนทานเปนฆราวาสและอยในวยหนม

เชนเดยวกน แตอายแกกวาทานอาจารยมนบาง ไดไปในงานนนดวย และ

เขาฟงเพลงระหวางทานอาจารยมนซงเปนชายหนม กบหญงสาวคนนนขบ

เคยวกนในเชงกลอนตาง ๆ

ทานเจาคณอบาลฯ เหนทาไมไดการ เพราะฝายเราคอทานอาจารยมน

แพเขาไปหลายกลอนแลว ถาตกดกไปกวาน คงจะลงเวทไมไดแน อาจจะถก

หญงสาวคนนนหามลงแบบไมมหนาตดตวลงมาเลย เพราะหญงสาวเปนนก

ตอสมาหลายเวทแลว สวนคนของเราเพงจะเรมขนเวท และกใจปาฮกหาญ

สาคญ โดดขนสกบเสอโครงใหญลายพาดกลอน แมจะเปนเสอตวเมยมนกม

เขยวเตมปากอยางพอตว แตเสอเราแมจะเปนเสอตวผแตฟงนานมมนกเพง

จะออกไมกซ ขนใหสตอไปเสอตวเมยตองถลกหนงมนเขาตลาดแน ๆ อาย

มนนมนไมร จกเสอ มนนกวาแตสาว ๆ เทานน แตมนไมร จกตาย เราตอง

เขาชวยเอาหนงมนไวกอนครงน ไมเชนนนหนงมนจะเขาตลาดแนนอน

๒๗๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พอคดแลวกโดดขนบนเวททาทาวา “อายมน อายหา กเทยวตามหามง

แทบตาย แมมงตกเรอนสง ๆ ลงมากองอยกบพน จะตายหรอยงกไมแนใจ

เลย พอกโผลเขาไปจะชวย เขากใชใหกมาเทยวตามหามงตงแตวน ๆ จน

ปานน กตามหามงแทบตาย ขาวกยงไมตกทองเลย กจะเปนลมตายอย

เดยวน”

ทางอายมนกตกตะลง หญงสาวกตกตะลงในอบายไปตาม ๆ กน ฝาย

อายมนอดไมไดรบถามขนมาทนทวา “แมกเปนยงไงวะ อายจนทร” (ชอ

ทานเจาคณอบาลฯ วานายจนทร สมยเปนฆราวาส ทานพดกนตอนเปน

ฆราวาส) ฝายอายจนทรทาเปนอดโรยจะเปนลมตายอยบนเวทวา “กคดวา

แมมงตายแลว สวนกกาลงจะตายดวยทงหวขาวทงเปนลม” พอจบคา อาย

จนทรกฉดแขนอายมนทาทาลากกนลงมาจากเวททามกลางคนเปนพน ๆ

ตกตะลงพรงเพรดไปตาม ๆ กน แลวพากนออกวงผานฝงคนไปอยาง

รบดวน พอพนหมบานนนไปแลว อายมนถามซาอกอยางกระหาย อยาก

ทราบเปนกาลงวา “แมกไปทาอะไรถงไดตกเรอนขนาดกองกบพนเลา” ฝาย

อายจนทรตอบวา “กเองกยงไมทราบสาเหตชด พอมองเหนและจะวงเขาไป

ชวย เขาใชใหวงตามหามง กวงมาน จะไปร เรองละเอยดลอออยางไรเลา”

“เทาทมงดบางแลวแมกพอจะตายไหม” อายมนถามอยางกระวนกระวาย

อายจนทรตอบวา “ตายหรอยงอยเราจะไปดเองอยขณะนยงไงละ”

พอเลยหมบานไปไกล กะประมาณวาอายมนไมกลากลบมาคนเดยวได

อกแลว (สมยกอนหมบานอยหางกนมาก สตวเสอผกชม ใคร ๆ จงไมกลา

มาคนเดยวในเวลาคาคน) จงเปลยนกรยาอาการทกอยางเสยใหม แลวบอก

กบอายมนโดยตรงวา “แมมงไมไดเปนอะไรหรอก ทกทาทาอยางนนกทนด

๒๗๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มงตดกลอนอยายเมยมงคนนนไมไหว กลวมนจะถลกหนงมงไปขายตลาด

ซงเปนการขายหนาก และขายหนาบานเราวาอายมนส ผหญงไมได ใหเขา

เปดผาลบลายเลนเหมอนเสอตายแลว กจงไดคดอบายหลอกมงและหลอกอ

ยายเมยมงใหมนตายใจ และใหชาวบานเชอถอไดวามงยงไมหมดประตส

แตตองหนไปเพราะเหตสดวสย แลวฉดมงหนเพอไมใหใครเขาจบพรธได

แมอยายเมยคแขงมงกเหนอดตกตะลงไปตามอบายอนแยบคายของกไมได

มนตองสนใจฟงและมองตามพวกเราดวยความตกใจแสนสงสารแมมงและ

มงไปตามเรา เหนไหมอบายกชวยมงออกจากนรกผหญง คราวนมงคดวา

แยบคายดพอใชไหม”

พออายจนทรพดจบลง อายมนอทานวา “โอโฮ นาเสยดาย อายหานทา

กถงขนาดนเทยวนะ กกาลงคนฟนหาหนกบมนอยางสนกสนาน มงมาฉดก

ออกจากถวยลาภ แหม มงทากอยางถนด กมไดนกเลยอายจนทร กอยาก

คนไปซามนอก เอาหนงเขาตลาดในคนวนนจนได” อายจนทรตอบ “โธ มง

จะตายกชวยชบชวตไวไดแลว มงยงกลบทาทาอวดเกงอยอก เดยวกจะผลก

หลงกลบคนไปใหอยายเมยมงเอาเนอขนเขยงเสยในคนนไมดหรอ” อายมน

ออกทาวา “ทกทาทาตดกลอนมนบางพอใหมนไดใจไปหนอยนน เพราะกก

เหนมนเปนผหญง พอตกดกกกมดมนเขากระสอบเอาไปขายกนอยางหวาน

ๆ ยงไงละ มงยงไมรอบายก เปนอบายเสอหลอกลงเลย”

“ถามงเกงจรงดงทคยโม เพยงกคดอบายนดหนอยฉดมงขนจากนรก

ผหญงมงยงตกตะลง ทงจะรองหมรองไหตอหนาเมยมงอยางไมคดอายวา

ตวเปนผชายเลย แลวใครจะชมมงวาฉลาดพอจะเอาอยายเมยมงเขา

กระสอบละ กคดเหนแตมนจะมดมงโยนลงเวทตอหนาคนจานวนพน ๆ

๒๗๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เทานน มงอยาคยโมไปมาก รบสาธอบายเมตตากทมตอมงดกวาอายแพ

ผหญง” สดทายคนนนทงอายจนทรทงอายมนเลยไมไดดงานตามความ

คาดหมายไว เพราะเรองนเปนสาเหตใหตองพรากงาน

ฟงนกปราชญทงสองโตกน แมสมยทานยงเปนฆราวาสกยงรสกนาฟง

มาก ถงจะเปนเรองโลก ๆ แตกเปนเชงของคนฉลาดพดกน จงเปนทซาบซง

จบใจในอบายทแสดงออกทก ๆ ประโยค ฟงแลวทาใหเพลนใจประหนง

ทานสนทนากนอยตอหนาเราฉะนน เรองของทานทงสองโตกนยงมอกแยะ

แตเหนวาเทาทกลาวมาพอเปนคตแกพวกเราพอสมควร อบายของทานทง

สองแสดงใหเหนไดชดวามเคาแหงความฉลาดมาแตเปนฆราวาส ฉะนนเวลา

มาบวชเปนพระ ทานจงเปนจอมปราชญทงสององคในสมยปจจบน ปรากฏ

ชอลอนามกระเดองเลองลอทวประเทศไทยวา ทานเจาคณอบาลคณปมา

จารยและทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ เปนจอมปราชญสมยปจจบน ท

เขยนวาอายจนทรและอายมนนนเขยนตามททราบจากทานเลาใหพระฟง

เวลาทานเปดโอกาสสบาย ๆ กบบรรดาศษยทเครงเครยดตอการระวง

ในทานมาเปนประจา หากเปนการไมบงควรประการใด กขอประทานโทษ

ทานเจาพระคณทงสองและทานผอานทว ๆ ไปดวย ถาจะเลยงเขยนตาม

ศพทนยมกไมถนดใจ ททานเรยกกนเชนนน เขาใจวาทานนยมนบถอกน

ดวยคาพดทานองนน ซงเราเองกเคยใชตอกนระหวางบคคลทสนทสนมกน

ตามฐานะและวยเสมอมา จงไดเขยนตามเคามาดงเดม จะหยาบคายหรอ

ละเอยดประการใด กประสงคใหเปนไปตามเรองเดมซงเปนธรรมชาตแทท

ทานใชกนในเพศและวยนน รสกสะดวกใจ และอาจมองเหนภาพทานทง

คราวเปนฆราวาสทกาลงคะนองรนเรง และภาพทเปนนกบวชซงสละความ

๒๗๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนโลกออกอยางสนเชง มแตความอศจรรยลวน ๆ อยในองคแหงพระ

เวลาทานบวชแลว

ขณะทานเลานทานใหฟง นาฟงมาก โดยมากกเปนเรองสมยปจจบน

มากกวาจะเปนนทาน ทานชอบชมเชยความฉลาดของเจาคณอบาลฯ ใหฟง

เสมอ ครงหนงทานเลาวา ทานสนทนากบทานเจาคณอบาลฯ ถงพระ

เวสสนดร พอไดโอกาสทานเรยนถามถงแมของพระนางมทรคอใคร ไมเหน

กลาวไวในคมภร หรอคนหาไมพบตางหาก ทานเจาคณอบาลฯ กตอบขน

ทนทวา ทานยงไมเคยเหนไมเคยไดยนแมนางมทรบางหรอ เขาเหนกนทง

บานทงเมอง ทานมวไปหานางมทรอยทไหนถงไมไดเหนกบเขา ทานพระ

อาจารยมนกราบเรยนวายงไมเคยเหนเลย ไมทราบวาอยในคมภรไหน ทาน

ตอบทนทวาจะอยในคมภรอะไรทไหนกน กสาวอบผพดเสยงดง ๆ บานแก

หลงใหญ ๆ อยสแยกทางออกไปวดยงไงละ

ทานพระอาจารยมนเกดงง ตองเรยนถามทานอกวา สแยกทไหนและ

ทางออกไปวดไหน ทานไมเหนกลาวเรองวดเรองวาไวเลย ทานตอบวา กแม

นางมทรบานแกอยเกอบตดกบบานทานอยางไรละ ทาไมยงไมรกระทงนาง

มทรและสาวอบแมนางมทรเขาอก ทานนแยจรงๆ เพยงนางมทรและสาว

อบในหมบานเดยวกนยงไมรอก ทานจะไปเทยวหาแมนางมทรในคมภรไหน

กนอก ผมกแยแทนทานถาเปนอยางน ทานอาจารยกระลกไดทนทเมอทาน

พดวา นางมทรและสาวอบทอยในบานเดยวกน แตกอนมวไปนกภาพใน

เรองพระเวสสนดรในคมภรโนนจงทาใหงงไปนาน ทานวาทานเจาคณอบาล

ฯ ทานฉลาดโตตอบดวยอบายแปลก ๆ อยางนเสมอมา ทานมกโตตอบ

แบบศอกกลบเสมอ ทาเอาผฟงงงไปตาม ๆ กนและกไดสตปญญาจาก

๒๗๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อบายทานตลอดมา ทานเลาทงหวเราะขนตวทานเองทไมทนลกไมทานเจา

คณอบาลฯ

๙. ทาวสกกเทวราชบนสวรรคมาเยยมทานเสมอ

ทานพกจาพรรษาอยบานนาเมา อาเภอแมปง เชยงใหม ทานวาทาน

ตอนรบแขกจาพวกกายทพยบนสวรรค มทาวสกกเทวราชเปนหวหนามาก

เปนพเศษ แมหนาแลงทานหลกออกไปเทยววเวกองคเดยวอยในถาดอกคา

กมทาวสกกเทวราชพาพวกเทวดามาเยยมทาน ซงมาแตละครงเปนหมนเปน

แสนและมาบอยทสด ถาพวกทไมเคยมา ทาวสกกเทวราชตองเตอนใหเขา

เขาใจวธฟงธรรมกอนททานจะแสดงใหฟง โดยมากทานแสดงเมตตาอปป

มญญาพรหมวหารใหเขาฟง เพราะพวกเทวดาชอบธรรมนมากเปนพเศษ

ทานพกอยทงสองแหงน ทาวสกกเทวราชมาเยยมฟงธรรมเสมอ การตอนรบ

พวกเทพทกชนทกภมกปรากฏวามากเปนพเศษกวาทอน ๆ เพราะทนอยลก

และสงดมากบรรยากาศกอานวย

พวกนเคารพทานและสถานทททานพกอยมาก แมทางจงกรมทญาต

โยมเอาทรายมาเกลยไวสาหรบใหทานเดนจงกรมกไมกลาผานเขามา ตอง

เวนไปเขาทางอน พวกพญานาคกเชนกน เวลาเขาเขามาเยยมฟงธรรมทานก

ไมอาจเดนขามทางจงกรมเขามา ถาหวหนาจาเปนตองเดนผานเขามาเปน

บางครง ตองเวนไปทางหวจงกรมเดนออมเขามา บางครงพญานาคใชให

บรวารมากราบนมนตทานในกจบางอยาง เชนเดยวกบมนษยเรามานมนต

๒๘๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พระไปในงาน กไมกลาเดนขามทางจงกรมเขามา ถามทรายโรยไวกเอามอ

กวาดทรายออกเสยกอนแลวคอยคลานเขามา พอพนจากนนแลวคอยลกขน

เดนเขามาหาทาน กรยามรรยาททกอาการอยในความสารวมดมาก

ทานวามนษยเราซงเปนเจาของศาสนา ถาตางสนใจในธรรมและม

ความเคารพตอตวเองสมกบวารกตนจรง ๆ ตามความรสกทฝงลกอย

ภายใน กควรมมรรยาทเคารพศาสนาเชนเดยวกบพวกเทวดาและพญานาค

ทเขาทากน แมไมสามารถจะมองเหนวธการทเขาทาความเคารพตอศาสนา

แตศาสนากสอนวธเคารพไวอยางสมบรณแลว ไมมอะไรบกพรอง นอกจาก

พวกมนษยเราไมคอยสนใจเทาทควร และตงใจสงสมความประมาทใสตน

จนหาทเกบไมไดเทานน จงไมคอยประสบความสขความสมหวงดงท

ปรารถนากน

ความจรงศาสนาเปนแหลงผลตมรรยาทศลธรรมอนดงามเพอผล คอ

ความสขความสมหวงจะมทางเกดขนแกผสนใจตามหลกศาสนาทสอนไว

ทานกลาวเนนหนกลงไปวา ความสาคญของทกสงในโลกกคอใจ ถาใจหยาบ

ทกสงทมาเกยวของกกลายเปนของหยาบไปดวย เชนเดยวกบรางกาย

สกปรก แมสงทมาคละเคลากบกายจะเปนของสะอาดสวยงามเพยงไร ก

กลายเปนของสกปรกไปตามรางกายทสกปรกอยแลว ฉะนนธรรมจงอดจะ

หยาบไปตามใจทสกปรกไมได ถงจะเปนธรรมทบรสทธหมดจด แตพอคนม

ใจโสมมเขาไปเกยวของ ธรรมกกลายเปนธรรมอบเฉาไปตาม เหมอนผาท

สะอาดตกลงไปคลกฝ น หรอคนชวแบกคมภรธรรมอวดโลกใหเขารบนบถอ

ซงทงสองนไมมผลดตางกนเลย

๒๘๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คนทมใจหยาบกระดางตอศาสนากเปนคนในลกษณะนเหมอนกน จง

ไมมทางไดรบประโยชนจากศาสนธรรม แมเปนของวเศษเพยงไรเทาทควร

เอาแตชอออกประกาศกนวาตนนบถอศาสนา แตไมทราบวาศาสนาคออะไร

และมสวนเกยวของกบผนบถออยางไรบาง ถาประสงคอยากทราบ

ขอเทจจรงจากศาสนาอยางแทจรงแลว ตนกบศาสนากเปนอนเดยวกน

ความสขทกขทเกดกบตนยอมกระเทอนถงศาสนาดวย ความประพฤตดชวก

กระเทอนถงศาสนาเชนกน คาวาศาสนา คอแนวทางทถกตองแหงการ

ดาเนนชวตนนแล จะเปนอนมาจากไหน

ถาคดวาศาสนาอยทอนนอกจากตว กชอวาเขาใจศาสนาผดจากความ

จรง การปฏบตตอศาสนากปฏบตไมถก คาวาไมถกน ไมวาอะไรไมถก ของ

นนใชประโยชนอะไรไมได แมไดกไมถกตามกฎเกณฑ คอไดแบบขวางโลก

ขวางธรรม ขวางตน และขวางผอนไปทงนน คดอยางงาย ๆ และเหน

ประจกษตาคอ การบวกลบคณหารไมถก ตดเสอกางเกงไมถก เยบเสอผาไม

ถก สามภรยาปฏบตไมถกตามจารตประเพณ ครกปฏบตไมถกตามคามน

สญญาทใหไวตอกน พอแมกบลก ๆ ปฏบตตอกนไมถก การแสวงหาทรพย

ไมถกทาง การจายทรพยไมถกทาง ขบรถไมถกกฎจราจร เจาหนาท

ปฏบตงานไมถกตองตามกฎหมาย อนเปนเครองปกครองโลกใหรมเยนทว

หนากน ราษฎรกบเจานายปฏบตตอกนไมถกตามระบอบประเพณและ

กฎหมายบานเมอง ขาดความเคารพนบถอกนและกลายเปนขาศกตอกน

เหลานจะเหนเปนความเสยหายมากนอยกวางแคบเพยงไร ผลคอ

ความผดหวงและความเดอดรอนทเกดขนจากสงททาผด จะแสดงขนทไหน

ถาไมแสดงขนตามจดแหงเหตททาผดกไมมทแสดง ขนชอวาผดแลวผลคอ

๒๘๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ความเสยหายตองแสดงขนตามเหตนน ๆ แมคนททาผดตอผอนโดยทเขา

จะทราบวาตวทาผดตอเขาหรอไมกตาม ผลคอความเสยหายทจะระบาด

ออกจากการทาผดนน ปดไมอยแนนอน ตองแสดงสดขดแหงการทาผด จะ

เปนฝายใดไดรบไมเปนปญหา ขอแกตววาทาผดแลวผลไมแสดงตวให

ปรากฏ อยางไรตองแสดงมากนอยจนถงขนแดงโรทวดนแดน

ฉะนนคาวาไมถก เชน คดไมถก พดไมถก และคาวาไมถก หรอคาวา

ผดนจงเปนจดทควรสนใจอยางยง ไมชนชาตามว ไมเหลยวแลเรองจะแก

กลาพราเอาตวผเลอนลอยตอความผดใหลมจมอยางเหนประจกษตาใน

ขณะนชาตน ไมตองมองไกลอนเปนการตะครบเงามากกวาถกตวจรง เพราะ

ศาสนามใชเงาเครองหลอกหลอนคนใหโง แตเปนศาสนาทใหความจรงทก

ประตทประกาศสอนไว ไมผดพลาด ถาผนบถอไมปฏบตใหผดพลาดไปเอง

แลวกลาวตวาศาสนาไมเปนทา ซงเปนการกวานความผดพลาดมาทบถม

โจมตตวเอง ใหเกดความทกขรอนจนหาทปลงวางไมไดเทานน จงไมม

ปญหาสาหรบศาสนาซงเปนของบรสทธมาดงเดม

ทานกลาวยาอกวา คนเราถายอมรบความจรงตามหลกศาสนาทสอนไว

ตวยอมไดรบความเปนธรรม คอตวเยน ผเกยวของมากนอยกเยน โลก

รมเยนไมคอยมการทะเลาะเบาะแวงแยงชง เพอแขงดบแขงดกนให

เดอดรอนไปทงสองฝาย ซงสดทายกเปนไฟไปตาม ๆ กน ไมมใครไดครอง

ความสขดงใจหวง เพราะเอาใจดวงกาลงเปนไฟทงกอง เขาไปเปนหวหนาวา

ความในกจการในโรงในศาล ในเรองตาง ๆ ไมมประมาณ ดวยเหตนแล

คนเราจงหาประมาณความทรงตวไดยาก อยทไหนกรอนเปนฟนเปนไฟไม

๒๘๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนสข เพราะใจแบกกองไฟไวกบตวตลอดเวลา ไมคดจะปลงวางลงบาง

พอไดหายใจไกลทกขประสบสขเสยบาง เพอทรงตว

ทานวาผมเองนบแตบวชมาในศาสนา ชาตนเกอบทงชาตสนก

พจารณาศาสนธรรมทพระพทธเจาประทานไว ความกวางลกของศาสนธรรม

ยงกวางลกกวามหาสมทรทะเลเปนไหน ๆ เทยบกนไมไดเอาเลย ถาพดตาม

ความจรงจรง ๆ แลว ความละเอยดสขมเหลอประมาณทจะพจารณาตามได

ความอศจรรยแหงผลทแสดงขนกบการปฏบตเปนระยะ ๆ ไปกสดจะกลาว

ถาไมคดวาคนจะหาวาบาแลว ผมกราบพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ซง

เปนองคแหงธรรมอศจรรยแทไดตลอดไป เชนเดยวกบคนงานอน ๆ ซง

หนกยงกวาการกราบไหวเปนไหน ๆ ไมมการเกยจคราน ไมนกระอา ไมนก

วาซาซาก แตแนใจอยางถอนไมขน แมชวตดบไปวาพทธะ ธรรมะ สงฆะอย

กบเรา เราอยกบทานตลอดเวลาอกาลโก ไมมการแยกยายจากกนเหมอน

โลก อนจจ ทกข อนตตา ทคอยทาลายหวใจสตวโลกใหระทมขมขนอย

เสมอ ไมพอใหหายใจไดแตละเวลาเลย

ทานเลาวา หลายคนททาความเพยรอยตลอดกลางคนยามดกสงด

ปรากฏเหนสามเณรนอยองคหนงกบผหญงคนหนง พากนเดนผานไปผาน

มาอยแถวบรเวณนนแทบทกคน ทานนกสงสยวาคนทงสองนเดนไปมาเพอ

ประสงคอะไร วนตอมาจงถามถงเหตทตองพากนมาเดนวกเวยนอยแถวนน

กไดคาตอบจากคนทงสองวา เปนหวงและอาลยในพระเจดยทสรางยงไม

เสรจ แตไดตายไปเสยกอน เพราะความหวงใยนนจงตองวกเวยนไปมาอย

ทานองนนานแลว สวนสามเณรนอยนนเปนนองชายของหญงคนนน ทงสอง

คนไดรวมกาลงกนสรางพระเจดย ความทตางคนตางหวงและอาลยพระ

๒๘๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เจดยและเสยดายเวลาไมรอคอยพอใหสรางพระเจดยเสรจกอนแลวคอย

ตายไป จะไมเปนภาระผกพนดงทเปนอยเวลาน แมจะเปนอยในภพทม

ความหวงใย แตกมไดมความทกขทรมานซงควรจะเปน เปนแตจะไปผดไป

เกดทไหนกไมอาจปลงใจลงไดเดดขาดเทานน

ทานจงไดเทศนใหคนทงสองฟงวา “สงทลวงไปแลวไมควรไปทาความ

ผกพน เพราะเปนสงทลวงไปแลวอยางแทจรง แมจะทาความผกพนและ

มนใจใหสงนนกลบมาเปนปจจบนกเปนไปไมได ผทาความสาคญมนหมาย

นนเปนทกขแตผเดยวโดยความไมสมหวงตลอดไป อนาคตทยงไมมาถงก

เปนสงไมควรไปยดเหนยวเกยวของเชนกน อดตควรปลอยไวตามอดต

อนาคตกควรปลอยไวตามกาลของมน ปจจบนเทานนจะสาเรจประโยชนได

เพราะอยในฐานะทควรทาไดไมสดวสย”

การสรางพระเจดยไมสาเรจแตมาดวนตายไปเสยกอนนน ถาเปนสงท

สามารถทาใหเปนไปตามใจหวงไดแลวเรากไมควรตาย ควรจะสรางให

สาเรจไปเสยกอน แตยงฝนตายไปจนได มหนาเวลาตายแลวยงมาเปนหวง

อยากใหเจดยสาเรจทงทไมสามารถทาได นแสดงวาคดผดไปถงสองชน แลว

ยงจะเปนหวงเพอใหสมความปรารถนาอกตอไป ยงคดผดไปอกสามชน

ความคดผดมไดผดเฉพาะความคดเทานน การไปการมาเกดในภพ การ

เสวยสขเสวยทกขในภพนน ๆ กพลอยผดความมงหมายไปดวย เพราะ

ความคดผดเปนสาเหตจากใจเพยงดวงเดยว จงเปนการไมสมควรอยางยงท

จะฝนคดฝนเปนหวงตอไป

การสรางพระเจดยเราสรางหวงบญหวงกศลตางหาก มไดสรางเพอหวง

เอากอนอฐกอนหนปนทรายในองคพระเจดยไปดวย สงทเปนสมบตของเรา

๒๘๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ในการสรางพระเจดยกคอบญ สรางไดมากนอยบญทเกดจากการสรางนน

เปนของเรา จงไมควรเปนหวงใยในอฐในปนและในพระเจดย ซงเปนวตถท

หยาบยง และเปนสงสดวสยทจะใหเปนไปไดดงใจหวง ทานนกสรางบญ

ทงหลาย ทานเอาเฉพาะบญตดตวไป มไดเอาสงกอสรางวตถทานตาง ๆ ท

สละลงเพอทานแลวตดตวไปดวย เชน การสรางวด สรางกฎวหาร ศาลาโรง

ธรรมสวนะ สรางถนนหนทาง สรางถงนา สรางสาธารณสถาน ตลอดการให

ทานดวยวตถตาง ๆ มากมายหลายวธ สงเหลานนเปนเพยงเครองสนอง

กศลเจตนาของผมงทาบญใหทานเทานน มใชตวบญตวกศลตวสวรรค

นพพาน และมใชผจะไปสมรรคสผลสสวรรคนพพาน สรางไวแลวนานไปก

ชารดทรดโทรม และรวงโรยไปตามฐานะและกาลของมน

สงทสาเรจจากการกอสรางและการใหทานอนเปนสวนนามธรรมอย

ภายในนน คอตวบญกศล เจาของผคดเปนกศลเจตนาขนมาใหสาเรจเปน

วตถไทยทานตาง ๆ นนคอใจ ใจนแลเปนผทรงบญทรงกศล ทรงมรรคทรง

ผล ทรงสวรรคนพพาน และใจนแลเปนผไปสสวรรคนพพาน นอกจากใจไม

มอะไรจะไป เจดยของคณทงสองทสรางยงไมเสรจนน กมไดมจตใจพอจะม

เจตนาในบญกศลเพอไปสวรรคนพพานอะไรเลย ความเปนหวงกคอใจดวง

หงหวง แมจะเปนฝายด แตความคดทตดอยจดวาเปนความคดทไมฉลาด

ตอตวเองอยนนแหละ จงทาเจาของใหวกไปเวยนมาชกชาตอทางไปผดไป

เกด

ถาคณทงสองยนดเฉพาะกศลผลบญททาไดจากการสรางพระเจดยไป

เทานน ไมมงจะแบกหามพระเจดยไปสวรรคนพพานดวย คณทงสองกไป

อยางสคโตหายหวงไปนานแลว เพราะบญเปนเครองสนบสนนคนใหสคโต

๒๘๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เสมอมา ดงธรรมแสดงไววาอกาลโก ฉะนนบญจงไมเปลยนแปลงตว

กลายเปนบาปตลอดกาล ความหวงในสงไมควรหวงและในกาลไมควรหวง

จงเปนความผดของผหวงใยเอง อนงความหวงใยอยากใหเจดยสาเรจนน ก

มไดสาเรจไปตามความหวงความหวง จงไมควรตงจตคดเปนหวงในสงท

เปนไปไมได พลงแหงบญกศลของคณทงสองพอดกบคณทงสองอยเฉพาะ

ปจจบน อยาคดเรองอดตอนาคตใหเปนการกดถวงกาลงใจทควรจะไปทางด

ใหเสยเวลาอยนาน ดงทเปนมาและเปนอยขณะน ควรแกไขเจตสกธรรม คอ

ความคดปรงตาง ๆ นนเสย คณทงสองจะหายหวงและไปอยางสบายหาย

กงวลในไมชา ขอไดพากนสนใจในปจจบนอนเปนทบรรจกศลธรรมทงมวล

เพอมรรคผลนพพาน อดตอนาคตเปนขาศกทควรแกไขอยาใหเนนนาน

คณทงสองเปนบคคลทนาสงสารมาก สรางบญญาภสมภารมาเพอยง

ตนไปสสคต แตกลบมาตดกงวลในอฐในปนเพยงเทานน จนเปนอปสรรค

ตอทางเดนของตนซงทาใหเสยเวลาไปนาน ถาคณทงสองพยายามตดความ

ขดของหวงใยทกาลงเปนอยออกจากใจ ชวเวลาไมนานเลยจะเปนผหมด

ภาระเครองผกพน คณมจตมงมนในภพใดจะสมหวงในภพนน เพราะแรง

กศลทไดพากนสรางมาพรอมอยแลว

จากนนทานแสดงศล ๕ ซงเปนคณธรรมทไมขดตอภพกาเนดและเพศ

วยใหฟง พรอมอานสงสเปนใจความยอวา

“หนง สงทมชวตเปนสงทมคณคาอยในตวของมนเอง จงไมควร

เบยดเบยนและทาลายคณคาแหงความเปนอยของเขาใหตกไป อนเปนการ

ทาลายคณคาของกนและกนเปนบาปกรรมแกผทา

๒๘๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สอง สงของของใคร ๆ กรกและสงวนแมคนอนจะเหนวาไมดมคณคา

แตผเปนเจาของยอมเหนคณคาในสมบตของตน ไมวาสมบตหรอสงของใด

ๆ ทมเจาของ แมมคณคานอยกไมควรทาลาย คอ ฉกลก ปลนจ เปนตน อน

เปนการทาลายสมบตและทาลายจตใจกนอยางหนก ทงเปนบาปมาก ไมควร

ทา

สาม ลกหลานสามภรยาใคร ๆ กรกสงวนอยางยง ไมปรารถนาใหใคร

มาอาจเออมลวงเกน จงควรใหสทธเขาโดยสมบรณ ไมลวงลาเขตแดนของ

กนและกน อนเปนการทาลายจตใจของผอนอยางหนกและเปนบาปไมม

ประมาณ

ส มสา การโกหกพกลมเปนสงทาลายความเชอถอของผอนใหขาด

สะบนลง ขาดความนบถออยางไมมชนดเลย แมแตสตวดรจฉานเขากไม

พอใจในคาหลอกลวง จงไมควรพดโกหกหลอกลวงใหผอนเสยหาย

หา สรา ตามธรรมชาตเปนของมนเมาและใหโทษอยในตวของมนอยาง

เตมทอยแลว เมอดมเขาไปยอมสามารถทาคนด ๆ ใหกลายเปนคนบาไดใน

ทนททนใด และลดคณคาลงโดยลาดบ ผตองการเปนคนดมสตปกครอง

ตวอยางมนษยทงหลาย จงไมควรดมสราเครองทาลายสขภาพทางกายและ

ทางใจอยางยง เพราะเปนการทาลายตวเองและผอนไปดวยในขณะเดยวกน

อานสงสของศล ๕ เมอรกษาได

หนง ทาใหอายยนปราศจากโรคภยมาเบยดเบยน

สอง ทรพยสมบตทอยในความครอบครอง มความปลอดภยจากโจร

ผรายมาราวเบยดเบยนทาลาย

๒๘๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

สาม ระหวางลกหลาน สามภรยาอยดวยกนเปนผาสก ไมมผมาคอย

ลวงลากลากราย ตางครองกนดวยความเปนสข

ส พดอะไรมผเคารพเชอถอ คาพดมเสนหเปนทจบใจไพเราะดวยสตย

ดวยศล เทวดาและมนษยเคารพรก ผมสตยมศลไมเปนภยแกตนและผอน

หา เปนผมสตปญญาดและเฉลยวฉลาด ไมหลงหนา หลงหลง จบโนน

ชนนเหมอนคนบาบอหาสตไมได

ผมศลเปนผปลกและสงเสรมความสขบนหวใจคนและสตวทวโลก ใหม

แตความอบอนใจ ไมเปนทระแวงสงสย ผไมมศลเปนผทาลายหวใจคนและ

สตวใหไดรบความทกขเดอดรอนทกหยอมหญา ฉะนนผเหนคณคาของตว

จงควรเหนคณคาของผอนวามความรสกเชนเดยวกน ไมเบยดเบยนทาลาย

กน ผมศลสตยเมอทาลายขนธไปเกดในสคตโลกสวรรคไมตกตา เพราะ

อานาจศลธรรมคมครองรกษาและสนบสนน จงสมควรอยางยงทจะพากน

รกษาใหบรบรณ เมอจากอตภาพนจะมสวรรคเปนทไปโดยไมตองสงสย

ธรรมทสงสอนแลวควรจดจาใหด ปฏบตใหมนคง จะเปนผทรงสมบตทก

อยางในอตภาพทจะมาถงในไมชานแนนอน”

พอจบธรรมเทศนา สองพนองมใจราเรงในธรรม และขอสมาทานศล ๕

กบทาน ทานไดประกาศศล ๕ ใหแกสองพนองตามเจตนา พอเสรจการ

แสดงธรรมและประกาศศล ๕ แลว คนทงสองไดนมสการลาและหายตวไป

ในทและขณะนนนนเอง ดวยอานาจกศลศลทานทไดสรางมาและกศลทฟง

ธรรมรกษาศล ๕ กบทานอาจารย สองพนองไดเปลยนภพถายภมทเปนอย

ไปเกดในสวรรคชนดาวดงสพภพในลาดบตอมาโดยไมชกชา และไดพากน

มานมสการเยยมฟงเทศนทานอาจารยเสมอมไดขาด พรอมดวยความ

๒๘๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ขอบพระคณทานทเมตตาอนเคราะหใหอบายสงสอนตาง ๆ จนไดพนจาก

ความวกเวยนไปมาในสถานทนน แลวไปเกดในสวรรคเสวยทพยสมบตทไป

รอคอยอยเปนเวลานานแลวอยางมความสข เวลาทลงมาเยยมทานไดเลา

เรองความหวงใยวาเปนภยแกจตใจอยางยง ทาใหเนนชาตอทางดาเนนและ

ภพชาตทควรจะไดจะถง พอไดรบอบายแลวกสามารถตดความหวงใย

เหลานนเสยได จตพนจากความผกพนไปเกดในสวรรคไดโดยสะดวก

ลาดบนนทานไดแสดงความหวงใยของจตวา เปนสงททาใหเกด

อปสรรคไดอยางมากมาย เวลาจะพรากจากขนธ นกปราชญทานจงสอนให

ระวงจตไมใหเปนอารมณหวงใยกบสงใด ๆ ทงสน กลวจตจะประหวดกบสง

หนงสงใดซงเปนทรกบาง เปนอารมณขนมวในใจบาง เชน ความโกรธแคน

ในผหนงผใด ขณะจตจะออกจากรางเปนขณะทสาคญมาก อาจไปเกาะเอา

อารมณทไมดเขาแลวกลบมาเปนไฟเผาตว จากนนกไปเกดในทคตภพม

นรก เปรต อสรกาย สตวดรจฉานอยางใดอยางหนง ซงลวนเปนภพกาเนดท

ไมพงปรารถนา และใหความทกขรอนตลอดภพนน ๆ

ฉะนนการฝกอบรมจตเมออยในฐานะทควรทาไดจงควรสนใจอยางยง

ฝกใหร เรองของจตเสยแตยงเปนคนทร ๆ เหน ๆ เรองของตนอยทกขณะ น

เปนความชอบแท เมอทราบวายงบกพรองสวนใดจะไดรบแกไขดดแปลง

เสย เวลาเขาตาจนแลวจะไดมทางรกษาตวทนกบเหตการณ ไมตองวตก

วจารณวาจะเสยทใหความชวทงหลายเขามาเหยยบยาทาลายได ยงฝกให

ขาดความสบตอกบอารมณดชวทงหลายอยางประจกษแลว ยงประเสรฐเลศ

โลกไมมสงใดเสมอเหมอน นกปราชญทานเหนความสาคญของใจวา

๒๙๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประเสรฐยงกวาสงใด ๆ ในสามภพ ทานจงพยายามฝกใจใหไปถกทาง และ

สงสอนผอนใหปฏบตตอใจดวยด

เพราะการขาดทนสญทรพยนอกภายใน ขนอยกบใจเปนสาคญ เวลา

เปนอยกอยดวยใจ สขดวยใจ ทกขดวยใจ เวลาตายไปกไปดวยใจ เกดเปน

กาเนดตาง ๆ ดหรอชวกเกดดวยใจ เสวยกรรมทงหนกทงเบา ทงดทงชว

ดวยใจเปนเหตทงมวล ไมมสงใดพาใหเปน มใจดวงเดยวเทานนพาให

เปนไป ใจจงควรไดรบการอบรมในทางทถกทดเสมอ เพอร วธปฏบตตอ

ตวเองทงปจจบนและอนาคต พอจบการแสดงธรรมเทวดาไดรบความแชม

ชนเบกบานใจเปนอนมาก และกลาวสรรเสรญธรรมททานแสดงวาเปนยอด

แหงธรรม ซงไมเคยไดยนไดฟงจากทอนใดมากอนเลย เสรจแลวพากน

กระทาประทกษณสามรอบ และถอยหางออกไปจนพนเขตททานพกอย แลว

ตางกเหาะลอยขนบนอากาศ ราวกบสาลอนละเอยดถกลมพดปลวขนส

อากาศฉะนน

มเรองแปลกประหลาดอกเรองหนง ทานเลาวาแปลกใจมาก คนหนงท

มเหตการณโดยทางนมตภาวนาเกดขน เวลานนทานพกอยในภเขาลกแหง

หนง หางจากหมบานมากทจงหวดเชยงใหม เปนเหตการณททงนา

หวาดเสยวและนายนดพอ ๆ กน คนนนดกมากราว ๓ นาฬกา อนเปนเวลา

ธาตขนธละเอยด ทานตนจากจาวด นงพจารณาไปเลกนอย ปรากฏวาจตใจ

มความประสงคจะพกสงบมากกวาจะพจารณาธรรมทงหลายตอไป ทานเลย

ปลอยใหจตพกสงบ พอเรมปลอยจตกเรมหยงลงสความสงบอยางละเอยด

เตมภมสมาธ และพกอยนานประมาณ ๒ ชวโมง หลงจากนนกคอย ๆ ถอย

ออกมา แตแทนทจตจะถอนออกมาสปกตจต เพราะมกาลงจากการพกผอน

๒๙๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทางสมาธพอสมควรแลว แตกลบถอยออกมาเพยงขนอปจารสมาธ แลวออก

ร เหตการณตอเนองไปในเวลานนเลยทเดยว

คอขณะนนปรากฏวามชางเชอกหนงใหญมากเดนเขามาหาทาน แลว

ทรดตวหมอบลงแสดงเปนอาการจะใหทานขนบนหลง ทานกปนขนบนหลง

ชางเชอกนนทนท พอทานขนนงบนคอชางเรยบรอยแลว ขณะนนปรากฏวา

มพระวยหนมอกสององค ขชางองคละเชอกเดนตามมาขางหลงทาน ชางทง

สองเชอกนนใหญพอ ๆ กน แตเลกกวาชางตวททานกาลงขอยเลกนอย ชาง

ทงสามเชอกนนมความองอาจสงาผาเผยและสวยงามมากพอ ๆ กน คลาย

กบเปนชางทรงของกษตรย มความฉลาดรอบรความประสงคและอบายตาง

ๆ ทเจาของบอกแนะดเชนเดยวกบมนษย พอชางสองเชอกของพระหนม

เดนมาถง ทานกพาออกเดนทางมงหนาไปทางภเขาทมองเหนขวางหนาอย

ไมหางจากทนนนก ประมาณ ๑ กโลเมตร ชางทานเปนผพาเดนหนาไป

อยางสงาผาเผย

ในความรสกสวนลก ทานวาราวกบจะพาพระหนมสององคนนออกจาก

โลกสมมตทงสามภพ ไมมวนกลบมาสโลกใด ๆ อกตอไปเลย พอไปถงภเขา

แลว ชางพาทานและพระหนมสององคเดนเขาไปทหนาถาแหงหนงซงไมสง

นก เพยงเปนเนนเชอมกนขนไปหาถาเทานน เมอชางใหญทงสามเชอกเขา

ไปถงถาแลว ชางเชอกททานอาจารยขอยหนกนเขาไปในหนาถา หนหนา

ออกมา แลวถอยกนเขาไปจรดผนงถา สวนชางสองเชอกของพระหนมสอง

องคตางเดนเขาไปยนเคยงขางชางทานขางละเชอกอยางใกลชด หนหนาเขา

ไปในถา สวนชางทานอาจารยยนหนหนาออกมาหนาถา

๒๙๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ขณะนนปรากฏวา ทานอาจารยเองไดพดสงเสยพระวา นเปนวาระ

สดทายแหงขนธและภพชาตของผมจะขาดความสบตอกบสมมตทงหลาย

และจะยตลงเพยงแคน จะไมไดกลบมาสโลกเกดตายนอกแลว นมนตทาน

ทงสองจงกลบไปบาเพญประโยชนตนใหสมบรณเตมภมกอน อกไมนาน

ทานทงสองกจะตามผมมา และไปในลกษณะเดยวกบทผมจะเตรยมไปอย

ขณะน การทสตวโลกจะหนจากโลกทแสนอาลยออยองแตเตมไปดวยความ

ระบมงมทกขนไปไดแตละรายนน มใชเปนของไปไดอยางงายดายเหมอน

เขาไปเทยวงานกน แตตองเปนสงฝนใจมากทผนนจะตองทมเทกาลงทกดาน

ลงเพอตอส กความดทงหลาย ราวกบจะไมมชวตยงเหลออยในรางตอไปนน

แล จงจะเปนทางพนภยไรกงวล ไมตองกลบมาเกดตายเสยดายปาชาอก

ตอไป

การจากไปของผมคราวนมไดเปนการจากไปเพอความลมจมงมทกขใด

ๆ แตเปนการจากไปเพอหายทกขกงวลในขนธ จากไปดวยความหมดเยอใย

ในสงทเคยอาลยอาวรณทงหลาย และจากไปอยางหมดหวง เหมอนนกโทษ

ออกจากเรอนจาฉะนน ไมมความหงหวงและนอยเนอตาใจ เพราะความ

พรากไปแหงขนธทโลกถอเปนเรองกองทกขอนใหญหลวง และไมมสตวตว

ใดปรารถนาตายกนเลย ฉะนนจงไมควรเสยใจอาลยถงผมอนเปนเรองสงสม

กเลสและกองทกขไมมชนดเลย นกปราชญไมสรรเสรญ

พอทานแสดงธรรมแกพระหนมสององคจบลง กบอกใหถอยชางสอง

เชอกออกไป ซงยนแนบสองขางทานดวยอาการสงบนงราวกบไมมลมหายใจ

และอาลยคาสงเสยทานทใหโอวาทแกพระหนมสององค ขณะนนชางทงสาม

เชอกแสดงความรสกเหมอนสตวมชวตจรง ๆ ราวกบมใชนมตภาวนา พอสง

๒๙๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เสยเสรจแลว ชางสองเชอกของพระหนมกคอย ๆ ถอยออกมาหนาถาหน

หลงกลบออกไป แลวหนหนากลบคนมายงทานอาจารยตามเดมดวยทาทาง

อนสงบอยางยง สวนชางทานกเรมทาหนาทหมนกนเขาไปในผนงถาโดย

ลาดบ เฉพาะองคทานนงอยบนคอชางนนเอง ทงขณะใหโอวาททงขณะชาง

หมนตวเขาในผนงถา พอชางหมนกนเขาไปไดคอนตว จตทานเรมรสกตว

ถอนจากสมาธขนมา เรองเลยยตลงเพยงนน

เรองนนจงเปนสาเหตใหทานพจารณาความหมายตอไป เพราะเปน

นมตทแปลกประหลาดมากไมเคยปรากฏในชวต ไดความขนเปนสองนย

นยหนงตอนทานมรณภาพจะมพระหนมสององครธรรมตามทาน แต

ทานมไดระบวาเปนใครบาง

อกนยหนงสมถะกบวปสสนา เปนธรรมมอปการะแกพระขณาสพแต

ตนจนวาระสดทายแหงขนธ ตองอาศยสมถวปสสนาเปนวหารธรรมเครอง

บรรเทาทกขระหวางขนธกบจตทอาศยกนอย จนกวาระหวางสมมตคอขนธ

กบวมตตคอวสทธจตจะเลกราจากกน ทโลกเรยกวาตายนนแล สมถะกบ

วปสสนาจงจะยตในการทาหนาทลงได และหายไปพรอม ๆ กบสมมต

ทงหลาย ไมมอะไรจะมาสมมตกนวาเปนอะไรตอไปอก

ทานวานาหวาดเสยวนน ทานคดตามความรสกทว ๆ ไป คอตอนชาง

ทานกาลงหมนกนเขาไปในผนงถา ทงททานนงอยบนคอชาง แตทานวา ทาน

มไดมความสะทกสะทานหวนไหวเพราะเหตการณทกาลงเปนไปอยนนเลย

ปลอยใหชางทาหนาทไปจนกวาจะถงทสดของเหตการณ ทนายนดเชนกนคอ

ตอนทนมตแสดงภาพพระหนมและชางใหปรากฏขนในขณะนน บอก

ความหมายวา จะมพระหนมรธรรมตามทานสององคในระยะทมรณภาพ ไม

๒๙๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

กอนหรอหลงทานนานนก ทานวาแปลกอยอกตอนหนงกคอ ตอนทานสง

เสยและอบรมสงสอนพระหนมไมใหตกใจ และมความอาลยถงทาน ใหพา

กนกลบไปบาเพญประโยชนสวนตนใหเตมภมกอน และพดถงการจากไป

ของทานเองราวกบจะไปในขณะนนจรง ๆ นทานวา นมตแสดงใหเหนเปน

ความแปลกในรปเปรยบวาเมอวาระนนมาถงจรง ๆ พระหนมสององคจะร

ธรรมในระยะนน แตเปนทนาเสยดายทพระหนมสององคนนคอใครบาง

เวลาเรยนถามทานทานไมบอก

เวลานนผเขยนมอาการบากาลงกาเรบอยากร ชอพระหนมสององคนน

จนลมอยากรความบกพรองของตนเสยหมด เลยวาดภาพหลอกตวเองอยรา

ไปวาจะเปนองคไหนกนแน องคไหนกนแน อยทานองนน และไดพยายาม

ใชความสงเกตเรอยมาแตทานมรณภาพทแรกจนถงวนเขยนประวตทาน ก

ยงไมมวแววมาจากทางไหนวา องคนนเปนผมโชคมหศจรรยตามนมต

ภาวนาททานเมตตาบอกเลา คดไปมากเทาไรกยงเหนความบาของตนหนก

เขาทตะครบเงานอกจากตวไปวา ใครจะมาประกาศขายตววาตนเปนผบรรล

ธรรมนน เพราะมใชปลาเนาทจะประกาศขายใหแมลงวนตอมเลนไมม

ประโยชน เนองจากทานผจะบรรลธรรมขนนน ตองเปนผมความฉลาดอยาง

พอตว และควรแกธรรมขนนนอยางเตมภมจงจะบรรลได แลวใครจะยอมโง

มาประกาศขายตวใหนกปราชญสมเพชเวทนา ใหคนพาลหวเราะเยาะ ใหคน

หเบาเชองายไมมเหตผลรบเชอและตนขาวไปตาม ๆ กน เหมอนกระตาย

ตนตมวาฟาถลมฉะนน เรองบาเลยขอบเขตกคอยสงบลง

จงไดเขยนเรองนลงไวเพอทานผอานทงหลายไดพจารณาตอไป ผดถก

ประการใดกรณาตาหนผเขยนซงมนสยไมรอบคอบมาดงเดม เพราะเรอง

๒๙๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานองนถอเปนการภายในระหวางอาจารยกบศษยควรพดตอกนโดยเฉพาะ

ไมเปนภยตอฝายใดฝายหนง แตผเขยนประวตทานเปนคนมนสยทควร

ตาหนอยมาก ถาไมสงสารและใหอภยดงทเรยนขอแลวขอเลาตลอดมา จง

หวงไดรบความเมตตาเปนอยางดตามเคย

การเทศนโปรดอนเคราะหจาพวกกายทพยในภพภมตาง ๆ ทานพระ

อาจารยมนไดทาภาระอยางหนกหนวงตลอดมาจนถงวนมรณภาพ ไมวาทาน

จะพกอยทใด จาตองไดตดตอสอสารกบพวกกายทพยประเภทตาง ๆ อย

เสมอ ยงพกอยในปาในเขาลกปราศจากผคนดวยแลว พวกกายทพยจากภพ

ภมตาง ๆ ยงมาเกยวของทานมากเปนพเศษแทบไมเวนแตละคน โดยพวก

นนมา พวกนมา ภมนนมา ภมนมา ชนนนมา ชนนมา แมพวกเปรตผทรอ

รบไทยทานจากญาต ๆ ซงทงผเปนเปรตเปนผ และผเปนญาต เดมเปน

โคตรแซอะไร อยเมองไหน ตายไปแตเมอไร และญาตในโคตรแซนนยงม

ใครเหลออยบางพอชวยตดตอสอสาร กไมมใครทราบได ยงอตสาหมา

ตดตอกบทานอาจารยเพอเมตตาอนเคราะหชวยบอกกบญาต ๆ ของเปรตผ

นน ๆ ใหพากนทาบญใหทานแลวอทศแผสวนกศลไปใหเขา พอชวยพยงให

ความทกขทเสวยอยไดมวนเบาบางลงบาง ไมทรมานจนเกนไป เทาทเสวย

ทกขอยในนรกกนบวาเหลอทนมานานแสนนานแลว จนไมมมนษยคนใดจะ

สามารถนบอานเดอนปของแดนนรกซงตางกบเมองมนษยได เพราะเลยการ

นบอานของแดนมนษยทใชนบกนจะอาจเออม

พอพนแดนนรกขนมาแทนทจะหมดกรรมหมดเวรพอมความสขบาง

แตไมปรากฏความทกขไดลดตวลงสมกบคาวาพนจากนรกบางเลย ความม

กรรมชวตดตวนอยในโลกไหนกสกแตชอเทานน ไมมอะไรเปลยนแปลงไป

๒๙๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พอใหเยนใจหายทกขพอควรบางเลย ดงพวกขาพเจาเสวยอยเวลาน ทงยง

ไมทราบวาจะพนจากกรรมชวไปไดเมอไร ถาพระคณเจาไดเมตตาบอกขาว

กลาวเรองใหญาต ๆ ฟงแลว เขาอาจมจตเมตตาบาเพญกศลอทศกลปนา

ผลสงมาให พวกขาพเจาอาจมเวลาหลดพนจากความทกขทรมาน ซงสดจะ

สงเวชสงสารตนเหลอประมาณนเสยได

เวลาทานถามถงญาตของผเปนเปรตผทมาขอสวนบญ กบอกไปคนละ

โลกจนไมร เรองกน ผทตายไปตกนรกตงหมนตงแสนปทพย กวาจะพนโทษ

ขนมาและมาเสวยกรรมปลกยอยอนเปนเศษนรกอย บางรายหารอยปทพย

บางรายกพนปทพย จนไมสามารถคนหาตนตอหนอแขนงแหงโคตรแซไดวา

อยทไหน ถาเปนเชนรายนนกสดวสย ซงนบวาเปนกรรมของสตวอกแขนง

หนง ทพนกรรมหนกขนมาสกรรมเบาบาง ทพอจะรบความชวยเหลอจาก

ผอนได แตกลบคนหาบญชสามะโนครวไมเจอเสย เปนอนวาตองยอมทน

ทกขเสวยกรรมนนตอไป โดยไมมกาหนดกฎหมายวาจะตดสนกรรมลงได

เมอไรสกท รายทเปนทานองสตวไมมเจาของคอยอปการะนมจานวนไมนอย

รายทพอชวยเหลอไดบางกม เชนรายทไมนานและไมหนก ทงอยใน

ฐานะทควรรบทานจากญาตได สามะโนครวคอโคตรแซทเปนญาตกยงม ชอ

ญาตและสถานทกจาได ทงอยไมหางไกลกบสถานทมาตดตอขอความ

ชวยเหลอจากทาน ถาอยางนทานกอนเคราะหชวยเหลอได โดยหาอบาย

แสดงธรรมใหเขาทราบและอทศสวนกศลในเวลาบาเพญทานในงานตาง ๆ

หรอใหทานประจาวน เชน ใสบาตรถวายทานอนเปนการทาบญทว ๆ ไป

เสรจแลวอทศแผสวนกศลไปยงผลวงลบ ซงรอรบอยพรอมแลว บางรายก

รบสวนกศลจากการอทศของทานผใจบญทงหลายอทศกนอยทวไปได

๒๙๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เฉพาะทานเองกอทศสวนกศลหรอแผเมตตาแกบรรดาสตวทว ๆ ไปมได

ขาด แตบางรายกรบไดเฉพาะทญาตอทศใหเทานน บางรายกรบไดทวไป

ตามความนยมของกรรมทมตาง ๆ กน

ทานวาพวกเปรตผนพสดารมาก และมกรอยกพนจาพวกทมาเกยวของ

กบทาน จนไมสามารถนบอานได ทงรบกวนมากกวาจาพวกอน ๆ ทมกาย

ลกลบเหมอนกน เพราะพวกนหมดทพงเหมอนคอยลมหายใจจากผอน พอ

เขาปดจมกไอหรอจามเสยขณะหนงตวกจะตายเพราะหมดทางหากน จง

ลาบากมากเกยวกบการอาศยผอน โดยทไมเปนตวของตวมาแตดงเดม

ฉะนนการทาบญใหทานจงเปนกจสาคญมากเหนอสงอนใด สาหรบผหวงพง

ตวเองทงปจจบนและอนาคตทยงทองเทยวอยในสงสาร เพราะสตวทมกรรม

ทวไตรโลกธาตตองเปนผรบผดชอบตวเองดวยกน ไมมใครจะคอย

รบผดชอบใคร ทงการเกดในกาเนดดชวตาง ๆ ตลอดการเสวยคอสขหรอ

ทกขหนกเบามากนอย ตองเปนผเสวยกรรมของตวทาไวทงสน ไมมใครทา

ไวเพอใคร ตางทาไวเพอตว แมไมมเจตนาวาทาไวเพอตวเองกตาม แต

ความจรงกเปนกฎตายตวมาดงเดมอยางนน

ทานพระอาจารยมนทานเชยวชาญในทางเปรต ผ เทวบตร เทวดา

อนทร พรหม ยม ยกษ นาค ครฑมาก ทงภพหยาบภพละเอยดสามารถร

ซอกแซกไปไดอยางไมมประมาณ ในสงทสดวสยของตาเนอหหนงจะเหน

และไดยนได นอกจากทานไมเลาหมดตามทรทเหนเทานน ขณะทานเลา

เรองเปรตผเปนตนใหฟง อดขนลกไมได ทงทไมกลวผ แตกอดกลวกรรมซง

เปนของลกลบและมอานาจมากไมได ทานวาคนเราถาสามารถร เหนกรรมด

ชวทตนและผอนทาขนเหมอนเหนวตถตาง ๆ เชน เหนนาเหนไฟ เปนตน

๒๙๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จะไมกลาทาบาปเหมอนคนไมกลาเขาไฟ แตกระตอรอรนกนทาแตความด

ซงเปนของเยนเหมอนนา ความเดอดรอนของโลกทเคยไดรบกนบวนลด

นอยลง เพราะตางคนตางกรกษาตว กลวเปนบาปอนตราย

๑๐. ลกศษยกบอาจารยโตนรกสวรรคกน

ขณะททานอธบายธรรมเกยวกบเปรตผนรกสวรรค เปนตน มอาจารย

องคหนงทเปนศษยทานเรยนถามทานขนวา เมอคนทงโลกไมร ไมเหนบาป

เหนบญ เหนนรกสวรรค ตลอดเหนเปรต เทวบตร เทวดา ครฑ นาค และ

วญญาณทเปนภพละเอยดยง แตทานอาจารยสามารถร เหนไดเพยงองค

เดยวทงทคนอนไมร ไมเหนดวย ทานอาจารยจะอธบายใหคนร เหนดวยไมได

บางหรอ ตงแตพระพทธเจาและพระสาวกทานเวลาเหนแลวยงนามาสงสอน

โลกได เชน บาป บญ นรก สวรรค เปนตน ลวนเปนธรรมชาตทพระองคร

เหนแลวนามาสอนโลกทงสน ไมเหนใครปรบโทษพระพทธเจาและพระ

สาวกทาน นกเขาใจวาจะไมมทานผใดจะมาปรบโทษทานอาจารย นอกจาก

เขาจะอนโมทนาสาธกบทานอาจารยเทานน เชนเดยวกบพวกกระผมเชอและ

อศจรรยความรความสามารถของทานอาจารยอยเวลาน

ทานอาจารยตอบวา ผมยงไมไดคดวาจะพดอยางทานขอรอง แตผ

ขอรองคอทานจะหาเรองบามาฆาตวทานและผมกอนแลว ถาผมพดตาม

ความเหนทาน ทานกเปนบาคนทหนง ผมกคอบาคนทสอง ผฟงทนงอย

ดวยกนนกจะเปนบาคนทสามทส จะเปนบาไปดวยกนทงวด แลวจะมวดบา

๒๙๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทไหนใหพวกเราซงเปนบากนหมดทงวดอยละ ศาสนาออกจากทานผ

รอบคอบ แสดงไวดวยความรอบคอบ เพอปฏบตดวยความรอบคอบ ร ดวย

ความรอบคอบ และพดดวยความรอบคอบ แตการพดพลามไปดงทานน จะ

จดวารอบคอบหรอจดวาพวกบานาลาย ทานลองพจารณาดซ ผมวาเพยงคด

ขนเทานนกเรมคดเรองบาอยแลว มหนายงจะขนพดออกมา ถาโลกทนฟง

ไดโลกไมแตก ผพดผฟงเหลานกดแตกและบาแตกหาโลกอยไมไดแน ๆ

การพดดงททานคดนนทานมเหตผลอะไรบาง ทานลองคดดแมแตสงท

เหน ๆ ร ๆ กนอยทวไป เขายงร จกวธปฏบตวาควรอยางไรไมควรอยางไร

จงจะเหมาะสมกบเหตการณสถานทและความนยมของคนในยคนน ๆ

ธรรมแมจะเปนความจรงเหนอสงใด แตยงอาศยโลกผเกยวของกบธรรมอย

ซงควรปฏบตใหเหมาะสมกบโลกกบธรรมไปตามกรณ แมพระพทธเจาท

ทรงร เหนสงตาง ๆ กอนใครในโลก ทงสามารถจะตรสอะไรไดดวยความร

ความเหนทประจกษพระทย แตกทรงรอบคอบในสงทงปวงวาจะควรปฏบต

อยางไรเสมอมา หากพระองคจะตรสบางในบางเรอง กทรงเหนวาเหมาะกบ

เหตการณสถานทและบคคลผรบฟง มไดตรสโดยปราศจากพระสตปญญา

ความรอบคอบอนแหลมคม

ความรความเหนสงตาง ๆ ทควรแกฐานะของตนนนเปนสทธของผนน

แตจะพดพลามออกมาเสยทกสงทกอยางโดยปราศจากสตปญญาทควรนาใช

เปนประจานน รสกจะเปนความรความเหนทแหวกแนว คาพดแหวกแนว

แตผรบฟงซงมใชคนแหวกแนวกทนฟงอยมได การทใครจะปรบโทษหรอไม

นนเปนเรองหยาบและเรองนอก ๆ ซงไมสาคญยงกวาตวผร ผเหน จะควร

๓๐๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ปฏบตตอตวโดยสามจกรรมอนเปนความชอบธรรมแกตนและผเกยวของทว

ๆ ไป

ความเชอและความอศจรรยกมใชเหตผลทจะนามาสนบสนนเพอเสรม

คนใหเปนบา ความเชอและความอศจรรยดวยความอยากใหพดใหคย ก

เปนความเชอความอศจรรยของคนทกาลงจะหาทางเปนบา ผมจงไม

สรรเสรญความเชอความอศจรรยแบบนน แตอยากใหมความเชอความ

อศจรรยทจะเปนความแหลมคม สมกบทพระพทธเจาทรงสอนคนใหฉลาด

บาง แมไมฉลาดมากกพอนาชมดวยความหวงวาจะยงมผทรงพระศาสนา

และสบพระศาสนาไปดวยความฉลาดรอบคอบอยบาง ผมขอถามทานบางวา

“สมมตวาทานมเงนตดตวอยจานวนพอทจะทาประโยชนหรอทาความ

เสยหายแกตวทานไดหากไมฉลาด เวลาทานเขาในทชมนมชนทานจะปฏบต

ตอสมบตนนอยางไรบาง ถงจะปลอดภยทงสมบตและตวทานเอง”

พระอาจารยองคนนเรยนตอบทานวา“กระผมกจะพยายามรกษาสมบต

นนเตมสตปญญาทจะรกษาได” ทานถามวา “สตปญญาททานจะนามาใชตอ

สมบตและชมนมชนในเวลานน ทานจะนามาใชดวยวธใด สมบตสวนอน ๆ

และตวทานเองจงจะปลอดภย” อาจารยนนเรยนทานวา “ถากระผมจะ

สงเคราะหเขาโดยทเหนวาควรสงเคราะห กจะพยายามแยกสมบตจานวนท

จะสงเคราะหออกแผนกหนง โดยมใหเขามองเหนสมบตสวนใหญทมอยของ

ตน แลวสงเคราะหเขาไปเฉพาะจานวนทแยกออกไวจากสวนใหญเทานน

นอกนนกระผมกเกบไวอยางมดชดไมใหใครรใครเหน เพราะกลวจะเปนภย

แกสมบตและตวกระผมเอง” ทานตอบวา “เอาละ ทนสมมตวาทานร เหน

ธรรมหรอสงตาง ๆ ดงททานยกขนถามผม มการเหนเปรตผ เปนตน ทาน

๓๐๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จะปฏบตตอความรความเหนและแกผเกยวของอยางไรบาง ถงจะจดวาเปน

ผมความรอบคอบในสมบตประเภทนนและเปนประโยชนแกหมชนผมา

เกยวของเทาทควร โดยไมมการออฉาวราวเรอง ซงอาจเปนความเสยหายแก

ทานเองและพระศาสนาได”

อาจารยองคนนเรยนทานวา “กระผมกจาตองปฏบตทานองเดยวกน

กบการปฏบตตอเงนซงเหนวาเปนคณแกตนและผอนโดยถายเดยว ไมมภย

เขามาแทรกดวย” ทานถามวา “กเมอสกครนทานพดเปนเชงชกนาใหผม

ประกาศโฆษณาความรความเหน มเหนเปรตผ เปนตน แกประชาชน โดย

มไดคานงถงผลประโยชนและความเสยหายอนจะตามมานน ทานพดม

ความหมายอยางไรบาง ผมคดวาถาคนมสตปญญาพอประคองตวอยบางดง

มนษยทว ๆ ไป เขาคงไมพดอยางทานแนนอน แตทานเองยงพดออกมาได

ถาทานไมเลยขนคนธรรมดากาวเขาขนไมมสตแลว จะควรชมเชยวาทานกาว

ขามไปขน……อะไรแลว ผมเองยงมองไมเหนจดทควรชมเชยทานบางเลย

สมมตวามผมาตอวาทานวา เวลาทานกาวเขาถงขน……แลว ทานจะตอบ

เขาวาอยางไรจงจะตรงกบความจรงทเขาวาทานโดยมเหตผล ทานไดคดบาง

หรอเปลาวา คนในโลกมคนฉลาดมากหรอคนโงมาก และคนจาพวกไหนท

จะสามารถทรงพระศาสนาใหเจรญรงเรองไปดวยความมเหตผล และยงยน

ไปนานไมถกทาลายดวยแบบทานถามผมเมอสกครน”

ทานนนเรยนทานวา “ถาพจารณาตามททานอาจารยวาแลว กเปน

ความผดในการกลาวของกระผมโดยไมมเงอนไข เพราะเทาทกระผมกราบ

เรยนขอนน โดยมงเจตนาในทางอยากใหคนทงหลายทราบบาง อยาง

กระผมทราบแลวรสกซาบซงและอศจรรยอยางยง ทไมเคยไดยนไดฟงมา

๓๐๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จากทานผใดเลย เมอเลาใหเขาทราบบาง คงจะรสกซาบซงไปนานและเกด

ประโยชนแกเขามากมาย ดวยความรสกอยางนจงทาใหความอยากนนหลด

ปากออกมา โดยมไดคานงวาจะเกดความเสยหายแกผพดและพระศาสนา

มากนอยเพยงไรดวยความร เทาไมถงการณ กระผมจงขอประทานโทษได

โปรดเมตตาอยาใหกรรมนตองตดในสนดานอกตอไป กระผมจะพยายาม

สารวมมใหเปนทานองนอก

หากมคนมาตอวาวากระผมกาวเขาถงขน…..กจาตองยอมรบเหตผล

เพราะเราเปนผควรถกตาหนอยางหาทางหลกเลยงไมได แตกอนกระผมยง

มไดคดวาคนในโลกมความฉลาดมากหรอคนโงมาก เพงจะมาสะดดใจเอา

ขณะททานอาจารยถามนเอง เลยเดาเอาตามความรสกวา คนโงมมากกวา

คนฉลาดอยมากมาย คดดในหมบานหนง ๆ มคนฉลาดและรกศลรกธรรม

อยเพยงไมกคน นอกนนแทบจะพดไดวา ไมทราบทไปทมาของตวเอาเลยวา

ไปเพออะไร มาเพออะไร ทาเพออะไร ผดหรอถก ดหรอชว ควรทาหรอไม

ควร เขาไมคอยสนใจคดเลย ขอแตใหสะดวกสบายในขณะนนกพอใจแลว

จะเปนอะไรตอไปกมอบใหยถากรรมเปนผตดสนเอาเอง คราวนกระผมพอ

เขาใจไดบางไมมดมดปดทวารเหมอนแตกอน

สวนผจะทรงพระศาสนาใหเจรญรงเรองและยนนานตอไปดวยความม

เหตมผลนน กเหนจะไดแกคนฉลาดเปนผนา และทรงไวดวยความราบรน

สมาเสมอมากกวาจาพวกอน ๆ จาพวกนอกนนกพลอยไดประโยชนไปตาม

ๆ กน แตหลกใหญเหนจะอยในคนจาพวกมเหตมผลเปนแน เพราะทางโลก

ทางธรรม กจบานการอาชพตลอดงานทกแผนก รสกจะหนจาพวกฉลาดม

เหตผลเปนผนาไปไมได”

๓๐๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานอาจารยอธบายตอไปวา “งานทางโลกทางธรรมทานยงพอคดพอ

พดไดวา คนฉลาดเปนบคคลสาคญในวงการตาง ๆ แตงานของทานเองซง

เปนนกบวชและนกปฏบตทาไมจงไมคดบางวาควรอยางไรไมควรอยางไร

งานพระศาสนาเปนงานละเอยดมาก ยากทจะรทวถง ผจะทรงพระศาสนา

ทรงธรรมทรงวนยใหถงขนสมบรณได ตองเปนคนฉลาด ความฉลาดในทน

มไดหมายความฉลาดททาลายโลกใหพนาศ ทาลายศาสนาใหฉบหายลมจม

แตเปนความฉลาดในเหตผลทจะยงโลกและธรรมใหเจรญโดยถายเดยว

ความฉลาดนแลทแสดงไวในมรรคแปดวา สมมาทฏฐ สมมาสงกปโป คอ

ความเหนชอบ ความดารคดนกชอบ และเปนผนากายวาจาใหประพฤตแต

ในทางทชอบตามปญญาสมมาทฏฐซงเปนผนา

แมแตสมาธทเปนไปในทางชอบ กจาตองอาศยสมมาทฏฐองคปญญา

คอยตรวจตราสอดสองอยเสมอ ไมเชนนนจะกลายเปนสมาธหวตอไปได จต

สงบจตรวมตองมสตปญญาคอยแฝงอยเสมอ จตเกดความรอะไรขนมา จต

ออกรอะไรบาง สงทร นน ๆ จะควรปฏบตอยางไรจงจะถกตองตามหลกของ

ผตองการความรจรงเหนจรงในสงทมาเกยวของ ถาไมมปญญาแฝงอยดวย

แลว ตองทาใหเหนผดยดผดไปจนได เพราะความร ตาง ๆ ทงขางในทงขาง

นอกทเกยวกบสมาธไมมประมาณ สดแตจะปรากฏขนมาและผานเขามา ใน

รายทนสยจะควรรควรเหนเปนตองร ตองเหน จะหามไมใหร ใหเหนยอม

ไมได แตสาคญอยทปญญาจะคดเลอกเกบเอาเทาทพจารณาเหนวาควร

นอกนนกปลอยใหผานไปอยางนกปญญา ไมยดถอไวใหกอกวนตวเองอยไม

หยด

๓๐๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ถาขาดปญญาเพยงขนสมาธกไปไมตลอด คอตองยนดกบสงนน ยน

รายกบสงน เพลดเพลนกบสงนน เศราโศกกบสงน ซงลวนเปนอารมณเขยา

ใจใหลมหลงไปตามทงสน อารมณทมาปรากฏถาไมกาจดดวยปญญาจะตก

ไปไดยาก นอกจากจะพาใหเปนอารมณกอกวนอยไมหยดเทานน แตถา

คดเลอกดวยปญญาแลวจะมทางผานไปได ทยงเหลออยกเฉพาะทปญญาคด

ไวเทานน ปญญาจงเปนธรรมจาเปนในธรรมทกขน

ผกาวเขามาบวชในศาสนา กคอกาวเขามาหาความรความฉลาด เพอ

คณงามความดทงหลายทโลกปรารถนากน มไดเขามาสงสมความโงเขลา

เบาตอเลหเหลยมของกเลสตวหลอกลวง แตเพออบายปญญาพลกแพลงให

ทนเรองของกเลสตางหาก เพราะคนเราอยและไปโดยไมมเครองปองกนตว

ยอมไมปลอดภยตออนตรายทงภายนอกภายใน เครองปองกนตวของ

นกบวชคอหลกธรรมวนย มสตปญญาเปนอาวธสาคญ ถาตองการความเปน

ผมนคงตอสงทงหลายไมสะทกสะทาน จงควรเปนผมสตปญญาแฝงอยกบ

ตวทกอรยาบถ จะคดจะพดจะทาอะไร ๆ กตามไมมการยกเวนสตปญญาท

จะไมเขามาสอดแทรกอยดวยในวงงานททาทงภายนอกภายใน จะเปนท

แนนอนตอคตของตนทก ๆ ระยะไป

ผมปรารถนาอยางยงทจะเหนบรรดาลกศษย มความเขมแขงตอ

แดนพนทกขดวยความเพยรทกประโยค ทเตมไปดวยสตปญญาเปน

หวหนางาน ไมงมงามเซอะซะตอตวเองตลอดธระหนาททงหลาย สมกบ

ศาสนายอดเยยมดวยหลกธรรมทสอนคนใหฉลาดทกแงทกมม แตไม

ปรารถนาอยางยงทจะเหนผปฏบตทมาอาศยอยดวย เปนคนออนแอ

๓๐๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

โงเงาเตาตน วนวายอยกบอารมณเครองผกพนดวยความนอนใจ และ

เกยจครานในกจการทจะยกตวใหพนภย ไมขยนคดอานดวยความสนใจ

ในงานของตวทกประเภท เพราะงานของพระผพรอมแลวเพอขามโลก

ขามสงสารเปนงานชนเยยม ไมมงานใดในโลกจะหนกหนวงถวงใจยง

กวางานยกจตใหพนจากหวงแหงวฏทกข งานน เปนงานททมเทกาลงทก

ดาน แมชวตกยอมสละไมอาลยเสยดาย จะเปนจะตายกมอบไวกบความ

เพยร เพอรอถอนตนใหพนจากหลมลกคอกเลสทงมวล ไมมการแบงรบ

แบงสเหมอนงานอน ๆ จะรจะเหนธรรมอศจรรยทไมเคยพบเคยเหน กร

และเหนกนกบความเพยรทสละตายไมเสยดายชวตนแล วธอน ๆ กยาก

จะคาดถกได

การทาความเพยรของผตงใจจะขามโลก ไมขอเกดมาแบกหามกอง

ทกขนานาชนดอกตอไป ตองเปนความเพยรชนดเอาตายเขาแลกกน เฉพาะ

ผมเองกอนทจะมาเปนอาจารยสอนหมคณะ มไดนกวาชวตจะยงเหลอเดน

มาเลย เพราะความมงมนตอธรรมแดนหลดพนมระดบสงเหนอชวตทครอง

ตวอย การทาความเพยรทกประโยคและทกอรยาบถไดตงเขมทศไวเหนอ

ชวตทกระยะ ไมยอมใหความอาลยเสยดายในชวตเขามากดขวางในวงความ

เพยรเลย นอกจากความบบบงคบของจตทเตมไปดวยความหวงตอทางหลด

พนเทานน เปนผบงการแตผเดยววา ถาขนธทนไมไหวจะแตกตายไปกขอให

แตกไป เราเคยตายมาแลวจนเบอระอา ถาไมตายขอใหรธรรมทพระองคร

เหน อยางอนไมปรารถนาอยากรอยากเหน เพราะเบอตอการร เหนมาเตม

๓๐๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ประดาแลว บดนเราอยากร เพยงอยางเดยวคอสงทเรารแลวไมตองกลบมา

ลมหลงเกดตายอกตอไป สงนนเปนสงทปรารถนาอยางยงของเราในบดน

สวนความเพยรทหมนไปตามความอยากรอยากเหนธรรมดวงนน จง

เปนเหมอนโรงจกรทเปดทางานแลวไมยอมปดเครอง ปลอยใหหมนตวเปน

ธรรมจกร ฟาดฟนหนแหลกกบกเลสวฏฏะทงหลายไมมวนมคน ไมม

อรยาบถใดวาไดยอหยอนความเพยร เวนแตหลบไปเสยเทานนเปนเวลาพก

งานชวคราว พอตนขนมามอกบงาน คอสตปญญาศรทธาความเพยรกบ

กเลสทยงเหลอเปนเชอเรอรงอยภายในมากนอย ไมวางตอการรบพงชงชย

กนเลย จนถกทาลายดวยสตปญญาศรทธาความเพยรใหราบเรยบไปหมด

อยางสบายหายหวง

นบแตขณะนนมาสวนทตายไปคอกเลสทงหลายกทราบวาตายไปอยาง

สนท ไมกลบฟนคนมากอกวนวนวายไดอก สวนทยงเหลอคอชวตธาตขนธ

กทราบวายงพอทนตอไปไดไมแตกสลายไปตามกเลส ขณะทเขาสสงคราม

ทาการหกโหมกนอยางสดกาลงทกฝาย สงทตางฝายตางหมายยดครอง

ถงกบตองทาสงครามยอแยงแขงชยชนะกนนน คอใจอนเปรยบเหมอน

นางงาม ไดตกมาเปนสมบตอนลาเลศประเสรฐสดของฝายเรา เรยกวาอมต

จตหรออมตธรรม ใครคนพบผนนประเสรฐโดยไมมอะไรมาเสกสรร

แตธรรมนนอยฟากตาย ถาใครกลวตายเสยดายทกข ชอบถอเอาความ

สนกในการเกดวาเลศเลอ ผนนตองจดวาลมตวมวประมาทและชอบผด

เพยนเลอนเวลาวา เชา สาย บาย เยน ไมอยากบาเพญความดสาหรบตนใน

เวลาทเปนฐานะพอทาไดอย ความประมาททงนยงจะพาใหหลงนาตาดวย

ความทกขในสงสาร ไมอาจประมาณไดวายงอกนานเทาไร จงจะผานพน

๓๐๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แหลงกนดารอนเปนททรมานไปได จงขอฝากปญหาธรรมเหลานไวกบทาน

ทงหลายนาไปขบคดดวยวา เราจะเปนฝายคบหนากลาตายดวยความเพยร

หมายพงธรรม ไมเหลยวหลงไปดทกขทเคยเปนภาระใหแบกหาม ดวย

ความเจบแสบและปวดราวในหวใจมาเปนเวลานาน หรอยงจะเปนฝาย

เสยดายความตายแลวกลบมาเกดอก อนเปนตวมหนตทกขทแสนทรมานอก

ตอไป รบพากนนาไปพจารณา อยามวเมาเฝาทกขและหายใจทงเปลา ๆ

ดงทเปนมาและเปนอยเวลาน จะชาทางและเสยใจไปนาน

เพราะโรงดดสนดานกเลส ตวพาใหวายบกอกแตกแบกกองทกขไมม

เวลาปลงวางนน มไดมอยในทอนใดและโลกไหน ๆ แตมอยกบผตงหนา

บาเพญดวยการใชหวคดปญญาศรทธาความเพยร เปนเครองมอบกเบกเพอ

พนไปนเทานน ไมหยดหยอนนอนใจวากาลเวลายงอกนาน สงขารยงไมตาย

รางกายยงไมแก ซงเปนความคดททาใหแยลงโดยถายเดยว ผเปนนกบวช

และนกปฏบตจงไมควรคดอยางยง

อนง ผจะพาใหผดพลาดและพาใหฉลาดแหลมคมกมอยกบใจดวง

เดยวจะเปนผผลต ไมมอยในทใด ๆ จงไมควรตงความหวงไวกบทใด ๆ ท

มไดสนใจดตวเอง ตวจกรเครองทางาน คอกายวาจาใจทกาลงหมนตวกบ

งานทกประเภทอยทกขณะ วาผลตอะไรออกมาบาง ผลตยาถอนพษคอธรรม

เพอแกความไมเบอหนายและอมพอในความเกดตาย หรอผลตยาบารง

สงเสรมความมวเมาเหมาทกข ใหมกาลงขยายวฏวนใหยดยาวกวางขวาง

ออกไปไมมสนสด หรอผลตอะไรออกมาบาง ควรตรวจตราดใหละเอยดถ

ถวน ไมเชนนนจะเจอแตความฉบหายลมจม ไมมวนโผลตวขนจากทกขท

โลกทงหลายกลว ๆ กนไดเลย”

๓๐๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานแสดงธรรมโดยถอเอาพระทเปนตนเหตอาราธนาทาน ใหแสดง

ตามทรทเหนสงตาง ๆ แกโลกอยางไมมขอบเขตนน ปรากฏวาทานแสดง

อยางเผดรอนมาก ทงเนอธรรมกทรงรสชาตอยางมหศจรรยยากจะไดยนได

ฟง พระผเปนตนเหตใหทานตองแสดงกไมนาจะผดตามททานดดาขเขญ

แตอาจจะเปนอบายวธอาราธนาใหทานแสดงธรรมโดยทางออมกได เทาท

เคยสงเกตทานตลอดมา ถาทานแสดงธรรมตามปกต ไมมอะไรเขาไปสมผส

หรอกระเทอนถงใจหรอถงธรรมทาน ทานชอบแสดงไปเรยบ ๆ แมจะแสดง

ธรรมชนสงกทานองเดยวกน ผฟงรสกจะขาดอะไร ๆ อยบางไมจใจ

แตถามรายใดรายหนงกอเหตขน เปนเชงเรยนถามปญหาทานหรอ

สนทนาธรรมกนเองตอหนาทานแบบผด ๆ ถก ๆ พอใหทานราคาญ หรอ

ธรรมทกาลงสนทนากนไปสะดดใจทานเขาขณะนน นนแลเปนขณะทธรรม

ภายในใจทานเรมไหวตวออกมาผดปกต และแสดงออกทางวาจาอยางเผด

รอนถงใจ ทงทานผแสดงและผฟงอยางเพลนใจ และทกครงททานแสดง

แบบน ตองเปนทซาบซงดมดาเหลอทจะพรรณนาใหถกตองกบความรสกได

ผเขยนซงเปนผมนสยหยาบจงชอบฟงธรรมททานแสดงแบบนมากกวา

แบบอน ๆ เพราะเหนวาถกกบจรตนสยทหยาบของตนมาก ฉะนนทานผ

เปนตนเหตอาราธนาทานดวยอบายวธตาง ๆ ถงกบทานไดแสดงธรรมแบบ

เผดรอนออกมานน จงเขาใจวาเปนความแยบคายของแตละองคจะหาอบาย

แสดงออกตามสตปญญาของตน ซงไมควรจะผดไปทเดยว อาจมเจตนาเพอ

ประโยชนแกตนแฝงอยกบคาอาราธนานนดวย ทงนเมอมาถงวาระของ

ผเขยนไดสดบธรรมจากทานจรง ๆ แลวโดยมากไดฟงธรรมเดดเดยวทให

เกดความอาจหาญราเรง มกจะเกดจากวธเรยนถามปญหาซอกแซกกบทาน

๓๐๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มากกวาวธอน ๆ ขณะทานอธบายธรรมกถกกบจดทตองการ ซงผดกบการ

แสดงแบบแกงหมอใหญเปนไหน ๆ ดงนนเมออยกบทานนาน ๆ ไป กคอย

ทราบวธแสวงหาธรรมกบทานกวางขวางออกไป ไมรอคอยใหทานหยบยน

ใหถายเดยว ยงพอมอบายขอรองตาง ๆ พอใหทานเมตตาบาง โดยมใชวน

ประชมแสดงธรรมตามปกต

๑๑. ทานพจารณาเหนถาดวยตาทพย

ทานกบหมคณะราว ๓-๔ องคเทยววเวกมาพกอยถาเชยงดาวได

ประมาณสองคน พอตนเชาคนทสามทานบอกวา คนนภาวนาปรากฏเหนถา

ใหญและกวางขวางนาอยมาก อยบนยอดเขาสงและชน ถานสมยกอน ๆ

เคยมพระปจเจกพทธเจาทงหลายมาพกเสมอ แตพระเราสมยนไปอยไมได

เพราะสงและชนมาก ทงไมมทโคจรบณฑบาต ทานสงใหพระขนไปดถานน

และกาชบวา กอนขนไปตองเตรยมเสบยงอาหารขนไปพรอม ทางขนไมม

ใหพยายามปนปายขนไปโดยถอเอายอดเขาลกนนเปนจดทหมาย คอถาทวา

นอยใตยอดเขานนเอง พระและโยมไดพากนขนไปดตามคาททานบอก เมอ

ขนไปถงแลวปรากฏวาถานนสวยงามและกวางขวางมากดงททานวาจรง ๆ

อากาศปลอดโปรงสบายนาอยมาก พระเกดความชอบใจอยากพกอยบาเพญ

สมณธรรมเปนเวลานาน ๆ แตจาเปนดวยทโคจรบณฑบาตไมม เพราะถาอย

สงและหางไกลจากหมบานมาก พอเสบยงจวนหมดจาตองลงมา

๓๑๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เมอลงถงทพก ทานถามวาเปนอยางไรถาสวยงามนาอยไหม ผมเหนใน

นมตภาวนารสกวาถานนทงกวางขวางและสวยงามมาก จงอยากใหหมเพอน

ขนไปด ใคร ๆ คงจะชอบกนแน ๆ แตกอนผมกไมไดสนใจพจารณาวาจะม

สงแปลก ๆ อยในเขาลกน แตพอพจารณาจงทราบวามของแปลกและ

อศจรรยอยทนมากมายหลายชนด ในถาทพวกทานขนไปดนนยงมรกขเทพ

อารกขาอยเปนประจาตลอดมามไดขาด ใครไปทาอะไรทไมสมควรในทนน

ไมได ตองเกดเปนตาง ๆ ขนมาจนได ขณะทสงใหพวกทานขนไปด ผมกลม

บอกวาทนนมพวกเทพฯอารกขาอย ควรพากนสารวมระวงมรรยาทและ

อาการทกสวน อยาไปสงเสยงออองผดวสยของสมณะ เกรงวาจะเกดความ

ไมสบายตาง ๆ ขนมา เพราะความไมพอใจของพวกเทพฯ ทอารกขาอยใน

สถานทนน อาจบนดาลใหเปนตาง ๆ ได

พระทขนไปไดกราบเรยนทานตามทไดประสบมา และแสดงความ

ประสงคอยากอยถานนเปนเวลานาน ๆ ทานตอบวา แมจะสวยงามและนา

อยเพยงไรกอยไมได เพราะไมมขาวจะกน ดงนอาการททานพดกบพระทไป

ดถากลบลงมาเปนคาพดธรรมดา ๆ ประหนงทานเคยเหนถานนดวยตา

มาแลวหลายครง ทงทไมเคยขนไปเลย เพราะอยสงและชน ขนลงลาบาก

มาก แตกลบถามวานาอยไหม ซงเปนคาพดออกมาจากความแนใจจรง ๆ

มไดสงสยวาความรทางดานภาวนาจะโกหกหลอกลวงเลย

ททานเตอนพระใหพากนสารวมระวงเวลาพกอยในทตาง ๆ ไมเฉพาะ

เพยงถานนแหงเดยวนนเกยวกบพวกเทพฯ ทสถตอยในทนน ๆ ซงชอบ

ความเปนระเบยบงามตาและชอบสะอาดมาก เวลาพวกรกขเทพฯ มาเหน

อากปกรยาของพระทจดวางอะไรไวไมเปนระเบยบ เชน การหลบนอนไมม

๓๑๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มรรยาท นอนหงายเหมอนเปรตทงเนอทงตว บนพมพาดวยการละเมอเพอ

ฝนไปตาง ๆ เหมอนคนไมมสต แมจะเปนสงทสดวสยของคนนอนหลบจะ

รกษาไดกตาม แตพวกเทวดามความอดหนาระอาใจอยเหมอนกน และเคย

มาเลาใหทานอาจารยมนทราบเสมอ และเลาวา พระซงเปนเพศทนาเลอมใส

และเยนตาเยนใจแกโลกทไดเหนไดยน จงควรสารวมระวงกรยามรรยาททง

การหลบนอนและเวลาปกต พอเปนความงามตาเยนใจแกตนและทวยเทพ

ตลอดมนษยทงหลายบาง ไมแสลงตาแสลงใจจนเกนไปเมอยงพอมทาง

รกษาไดอย ไมอยากใหเปนไปแบบฆราวาสซงไมมขอบเขตหรอปลอยไป

ตามยถากรรมจนเกนไป เพราะสงเหลานยอมอยในวสยของพระจะทาได

การมาเลาเรองทงนมไดมงมนมาตาหนตเตยนพระวาไมดโดยถายเดยว

แตเทวดาทงหลายกมสวนแหงความดและเจตนาหวงเทดทนพระศาสนา

พรอมทงมความพอใจกราบไหวพระสงฆผมมรรยาทอนดประจานสยของ

พวกเทวดาเหมอนกน จงใครขอกราบทานเพอไดตกเตอนพระสงฆทเปนลก

ศษยไดตงอยในทาสารวม พอเปนทงามตาแกมนษยมนาตลอดเทวดาอนทร

พรหมทงหลายบาง เทวดาทงหลายกจะพลอยมสวนเพมพนความเคารพ

เลอมใสขนอกมากมายจากความดของพระทนาเลอมใส นเปนคาของพวก

เทวดามาเลาถวายทาน

ดงนนเวลาทานกบพระลกศษยพกอยในปาในเขาลก ซงเปนทสถตของ

พวกรกขเทวดา ทานจงคอยเตอนพระอยเสมอเกยวกบการวางบรขาร

เครองใชสอยตาง ๆ ใหเปนระเบยบเรยบรอย ตลอดผาเชดเทาทานกสงให

พบและเกบไวอยางเปนระเบยบ ไมใหทงระเกะระกะ การขบถายกใหเปนท

เปนทาง และกาหนดทศทางวาควรจะทาสวมสาหรบถายในทเชนไร บางครง

๓๑๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ทานกสงพระตรง ๆ เลยวาไมใหไปทาสวมหนกสวมเบาทางทศนนหรอ

ตนไมนน เพราะพวกเทวดาทสถตอยหรอเทวดามาทางทศนน จะรงเกยจ

และยกโทษเอาดงนกม

ถาเปนพระทร เรองของพวกเทวดาไดดอยแลว กไมหนกใจททาน

อาจารยตองบอกกลาว เพราะทานองคนนยอมทราบวธปฏบตตอเทวดาโดย

ถกตอง และพระทเปนลกศษยทานพระอาจารยมนมความสามารถในทางน

อยไมนอย เปนแตความรของทานเปนประเภทปา ๆ จงไมอาจแสดง

ตวอยางเปดเผย กลวนกปราชญจะหวเราะเยาะ เราพอทราบไดเวลาทาน

สนทนากนเรองเทวดาประเภทและภมตาง ๆ กนมาเยยมทาน เขามเรอง

อะไรบางมาสนทนาหรอถามปญหาทาน ๆ นามาเลาสกนฟง เรากพลอย

ทราบภมจตใจทานทเกยวกบทางนไปดวย

ในถาเชยงดาวซงมใชถายาวเขาไปในกลางเขา ทประชาชนชอบเขาไป

เทยวกนเปนประจา แตเปนถาหนงทสงขนไปกวาถาททานพกอย ทานวาใน

ถาททานพกมพญานาคตนหนงรกษาถาอยเปนประจามาเปนเวลานาน แต

รสกจะเปนพญานาคมจฉาทฐ จงชอบยกโทษพระไมมประมาณแหงความ

พอด ขณะทานพกอยถานนถกพญานาคตนนนตาหนตเตยนดวยเรองตาง ๆ

อยเปนประจา เวลาแผเมตตาสวนกศลใหกรสกวารบไดยาก คงจะเคยม

กรรมกบพระมานานยงไมจบสนลงได ขณะทานพกอยทนนจงยกโทษอยเปน

ประจาแทบทกอรยาบถแมขณะหลบ ตอนกลางคนเวลาทานใสรองเทาเดน

จงกรมมเสยงดงบางกวาสมณะอะไรเดนจงกรมมเสยงดงราวกะเสยงมาแขง

ไมสารวมระวงบางเลย เสยงรองเทากระทบดนและหนกระเทอนทวภเขา ไม

๓๑๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

คดวาใครจะมความลาบากราคาญบางเลยดงน ทงททานกเดนไปมาอยางเบา

ๆ ในทาสารวมของผบาเพญธรรม ไมผดไปจากปกตธรรมดาเลย

พอทานทราบวาพญานาคยกโทษกพยายามระวงเดนเบา ๆ กยงถกวา

อกวาสมณะอะไรเดนจงกรมราวกบเขาดอมจะยงนก บางครงเทาทานไป

สะดดหนทางจงกรมมเสยงดงตบตบบางเทานน กวาสมณะอะไรเดนจงกรม

ราวกบเขาเตนราระบาโป โขยกเขยกไมสารวมระวงบางเลย บางคราวทาน

ตกแตงทางจงกรมพอเดนไดสะดวก ไมขรขระเกนไป พอยกหนกอนนนมา

วางยกกอนนมาวางเรยงรายตามทางจงกรม กวาสมณะอะไรไมสารวมจบ

โนนโยนนอยไมเปนสข ไมคดวาศรษะใครจะแตกเพราะความ

กระทบกระเทอนจากความอยไมเปนสขของตน ไมวาการไปการมา การเขา

การออกในบรเวณนน ทานตองทาความระมดระวงเปนพเศษ แมเชนนนยง

ตองไดรบความตาหนจากพญานาคตวมจฉาทฐจนได ตอนกลางคนทานพก

จาวดขณะหลบไป อวยวะสวนตาง ๆ อาจไหวตงไปบาง พอตนนอนขนมา

ความรสกทบนทกไวโดยตลอดกบอกวา พญานาคตาหนวาทานนอนทาเสยง

ตกตกบาง เสยงหายใจฟดฟาดบาง เสยงกรนบาง รอยแปด

ขณะทานกาหนดจตดพญานาคตนข โมโหและแสนยกโทษเกงทไร

ปรากฏวาโผลศรษะออกมาคอยจองมองทานอยเปนประจา ประหนงไมยอม

พลกสายตาไปทอนเลย ถาเปนคนกหนาเสอใจยกษ ทานวา ไมยอมรบสวน

บญจากใครเลย ตงหนาสรางแตความโมโหโทโสอนเปนไฟเผาตวอย

ตลอดเวลา ทานเองกเมตตาสงสารกลวพญานาคตนนนจะเปนบาปกรรม

หนกเขาทกท แตกสดวสยทจะอนเคราะหไดในระยะนน เพราะเธอไมมา

สนใจในเหตผลอรรถธรรมเอาเลย มแตคอยยกโทษอยทาเดยว

๓๑๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บางครงทานกเตอนเธอใหทราบเรองของสมณะบาง เฉพาะอยางยง

ทานอธบายเรองขององคทานเองใหพญานาคทราบวา ทานมไดมาเพอกอ

กรรมทาเขญแกผหนงผใด นอกจากมาบาเพญประโยชนตนและประโยชน

ผอน อยางเตมกาลงความสามารถทจะทาไดเทานน ทานไมควรตดใจใฝตา

วา อาตมาจะมาทาความเดอดรอนเสยหาย แตพยายามทาความดทกขณะท

ระลกได ผลบญทบาเพญมามากนอยกไดแผไปยงสตวทงหลายไมม

ประมาณ ทานเปนผหนงในจานวนสตวโลกทควรจะไดรบสวนบญทอาตมา

แผอทศให จงไมควรเดอดรอนเสยใจวาอาตมาจะมารบกวนความสขทควร

จะได

การเคลอนไหวตาง ๆ กเปนเรองธรรมดาของคนทยงเปนอย ซงทวโลก

จะตองมการพลกไปเปลยนมา นอกจากคนตายและสตวตายแลวเทานน จะ

ไมมกระดกกระดก อาตมาแมเปนสมณะซงเปนเพศทสารวม แตมไดสารวม

แบบคนตาย เพราะลมหายใจยงมอยจงจาตองสดเขาสดออก คอยบางแรง

บาง ขณะหลบลมหายใจกยงทางานและรางกายทกสวนยงทางานเชนกน ซง

จาตองมเสยงอยบางเปนธรรมดา ขณะตนนอนออกเดนจงกรมและทากจ

ธระบางอยาง กยอมทราบวาทางานและจาตองมเสยงเชนกน แตกมไดเลย

ขอบเขต ทานเคยเหนสมณะทไหนบางทไมมการกระดกกระดก ยนแขงโด

อยราวกบของตาย เขาใจวาคงไมมในโลกมนษยเรา

การเดนจงกรมกพยายามคอยเดนคอยไปในทาสารวม แตกอดถก

ตาหนจากทานไมได วาเดนราวกบมาแขงเปนตน ความจรงแลวมาแขงซง

เปนเพยงสตวเดยรจฉาน กบสมณะผมศลสารวมเดนจงกรมดวยทาระวงตง

สตนน ผดกนราวฟากบดน ทานไมควรนามาเปรยบเทยบกน ถาไมใชผ

๓๑๕

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

อาภพในความดทงหลาย หมายยดเอานรกเปนเรอนนอนเทานน อาตมาก

สดวสยทจะปฏบตใหถกใจไปเสยทกอยางทงทไมถกทาง ถาทานยงหวง

ความสขความเจรญเหมอนโลกทงหลาย ทานกควรสานกในความผดถกชวด

ของตนบาง จะไมหาบแตนรกเขาไปเผาใจตลอดเวลา ยงจะมทางออกบาง

การตาหนตเตยนผอนแมเขาจะเปนผผดจรง ยงจดวาเปนการกอกวน

จตใจตนใหขนมวไปดวยอยนนเอง เฉพาะการเคลอนไหวของอาตมายงมอง

ไมเหนวาไดผดพลาดจากหลกของสมณะไปทตรงไหนบาง แตกไดรบความ

ตาหนจากทานเรอยมา ทานนะถาเปนคนกนาจะอยกบโลกเขาไมได คงจะ

เหนโลกเปนมลแหงมลสดไปหมด แตจะสาคญตนวาเปนทองทงแทงทจะ

คละเคลากบโลกทเตมไปดวยมลไมได เพราะความเดอดรอนวนวายของใจท

คดแตเรองยกโทษผอนจนอยไมเปนสข การยกโทษผอนโดยไมมขอบเขต

นกปราชญถอวาเปนความผด และเปนบาปกรรมไมมชนดเลย สาหรบทาน

ทาไมจงชอบแสวงยงนก โดยไมสนใจคดวาสรางบาปหาบทกขใสตว ดงทาน

ตาหนอาตมา แตอาตมาไมเปนทกขเลย สวนทานรสกกระวนกระวายสายแส

อยภายในไมเปนสข เมอผลกเหน ๆ กนอยประจกษใจ แตทาไมจงไมทราบ

วาความคดนนเปนทางแหงความผด

ทานคดอะไรออกมาอาตมาทราบอยอยางเตมใจ พรอมทงใหอภยอย

ตลอดมา แตทานกยงตงหนาตงตาสรางเอา ๆ ในบรรดากรรมทงหลายทจะ

เผาผลาญตวใหฉบหายยอยยบ ทานชางเปนนสยไมเบอในบาปกรรมเอาเลย

ถาเปนโรคกสดกาลงยาจะตามแกไขใหหายได อาตมาเองไดพยายามแกไข

อยภายใน และอนเคราะหสตวรวมโลกมากมายหลายจาพวกมาเปน

เวลานาน มนษยและเปรตผเทวบตรเทวดาอนทรพรหมยมยกษตลอด

๓๑๖

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

พญานาค ทมฤทธาศกดานภาพมากกวาทานเปนไหน ๆ ทานเหลานนยง

ยอมรบความจรงจากธรรมของพระพทธเจา ไมมใครยกโทษโกรธเคองวา

ธรรมไมด ยงยอมรบนบถอกนทวโลกธาต

แตมาประหลาดเฉพาะทานเพยงผเดยวทเปนสตวโลกทแปลกและ

พสดารอยไมนอย ไมยอมรบความจรงจากอะไรเอาเลย สงททานยอมรบ

และชอบใจไมมวนอมพอนน คอการตเตยนยกโทษโกรธกรวผอนทไมม

ความผด สงนทานเขาใจวาเปนความรงเรองสาหรบทาน จงพยายามสงสม

ไมยอมลดละปลอยวาง ฉะนนคตของทานจงไมมนกปราชญทานใดยนยน

รบรองไดวาปลอดโปรงโลงใจ ในเวลาทานถายคราบจากภพทกาลงอาภพอย

ขณะนแลว จะเปนผผองใสไรทกขไมมบาปกรรมตดตว อาตมาตองขออภยท

ไดตดสนใจพดกบทานอยางตรงไปตรงมาตามหลกธรรม ดวยความหวงด

มไดมสงเปนพษมาแอบแฝงเลย นอกจากทานจะคดเอาเองตามชอบใจ

เทานน กสดวสยจะทาตามไดทกสงซงอาจไมควรกม

นบแตขณะแรกทอาตมามาพกอยทน ไดพยายามทาความระวงสารวม

ทงกจภายนอกการภายในไมประมาท เพราะทราบดวาทานมาประจาอย

สถานทน เกรงวาจะไมไดรบความสะดวกใจ และกทราบดวยดวา ทานเปน

สตวโลกทมนสยหนกไปในทางชอบแสวงหาโทษผอนมาเปนความพอใจ แม

เชนนนกไมพนจากการถกมองไปในแงผด ๆ ตองมาเจอเอาจนได สาหรบ

อาตมามความสขใจโดยสมาเสมอ แมจะถกตาหนอยทกขณะทเคลอนไหว

แตเกรงทานผตาหนเสยเองจะเปนบาปหาบทกข เพราะขวนขวายอยทกขณะ

จตทแสดงออก อาตมามไดมาแสวงหาบาปหาบกรรมอนเลวทราม จงแนใจ

๓๑๗

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

วาเปนผบรสทธทางการแสดงออกทกประต และไมกลวบาปกรรมวาจะมทาง

ตดตามได

นกปราชญทงหลายนบแตเรมแรกแยกสมมตออกมาเปนโลกเปนธรรม

ทานมความยนดและชมเชยในกศลผลบญทงหลาย ทงททานสรางขนเอง

และผอนสรางขน เพอเปนความรมเยนแกตน และทาการอบรมสงสอนโลก

ใหมความชนบานหรรษาในความดตลอดมาจนถงสมยปจจบน แตทานเอง

ทาไมจงมความเหนผดแปลกและแหกคอกลอกความดออกจากตว และกลบ

เมามวมวสมในสงชว เกลยดกลวความดจนฝงใจโดยไมสนใจระลกตนบาง

เลย อาตมาเองแมไมใชผเสวยกรรมแทนทาน แตกลวความทกขมหนตแทน

ทาน ผจะรบเสวยผลทนทกขอยมาก จงไมอยากใหทานคดในสงทไมเปน

มงคลแกตน เพราะความไมดททาทกประเภทลวนเปนสงมอานาจอาจ

บนดาลผทาใหกลายเปนผไรสารคณโดยสนเชง แตสงไมพงปรารถนาจะ

กลายมาเปนสงทรมานอยางไมคาดฝน สงนนอาตมากลวมากกวาสงใด ๆ

ในโลก ความแกเจบตายทโลกกลวกน แตอาตมามไดกลวมากเทากลวบาป

กลวกรรม

การบวชเปนพระตามหลกธรรมวนยของพระพทธศาสนา นบวาเปน

การทรมานใจ ทรมานสนดานของคนมกเลสทชอบในสงทหลกศาสนาไม

ชอบ แตกลบไมชอบในสงทหลกศาสนาสงสอนใหชอบไดเปนอยางด ความ

ลาบากเพราะการฝนกเลสอาตมากทราบ แตกจาตองเขามาบวชเพอทรมาน

หวใจตวเอง การปฏบตตามพระธรรมวนยทราบวาลาบากทกระยะทฝน

ทรมาน แตกจาตองทรมานเพราะอยากด และอยากหลดพนจากกรรมอน

ลามก คอกเลสตวไมยอมลงรอยเหตผลและอรรถธรรมของพระพทธเจา

๓๑๘

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

แมการมาพกบาเพญประพฤตตวเปนคนเหลอเดน ไมคดคณคาในชวต

อยในถาเวลาน เพราะกลวบาปกลวกรรมนนแล มใชกลวอะไรทไหน และม

ไดมาหวงทาลายหรอเบยดเบยนทานผใดใหลาบาก แมสตวทกประเภทใน

แหลงแหงไตรภพ อาตมากเคารพไมดถกเหยยดหยาม โดยถอวาเปนเพอน

ผทรงชพอยดวยกรรมของตนเชนเดยวกน และมคณคาความเปนอยเทา

เทยมกน ไดบาเพญจตแผสวนกศลใหความเสมอภาค และความอยเปนสข

โดยทวกนตลอดมาไมเลอกกาลสถานท มไดเยอหยงจองหองและลาพองตว

วาเปนมนษยและเปนนกบวชทมชาตและเพศอนสงกวาเพอนสตวผเกดแก

เจบตายทงหลาย ทานกเปนสตวโลกผหนงทอยในขายแหงกรรมอนเดยวกน

จงควรสานกในดชวสขทกขทมอยกบตวตลอดมา

การยกโทษผอนโดยขาดความไตรตรองนน ไมมอะไรดขนพอไดรบ

ประโยชนบางเลย นอกจากเปนการสงสมโทษและบาปกรรมใสตนใหไดรบ

ความทกข ไมมวนสนสดเทานน จงควรสลดสงเวชตอความผดของตน แลว

งดความรความเหนชนดเปนภยแกตนเสย กจะกลายเปนผดมหวงสคตเปน

ทไปในเบองหนา ใจทเคยเหยมโหดโกรธกรวกจะมวนสงบเยน เวลาถายภพ

ถายชาตเกดในภพใหมชาตใหมกมหวงผลเปนกาไร คอความสขเปนสมบต

ไมลมจมระงมทกขไปตลอดกาล

อนง ไมวาใจคนใจสตว ใจเทวบตรเทวดาอนทรพรหมยมยกษในแหลง

โลกธาต ยอมมความรสกรกสขเกลยดทกข และไมตาหนธรรมวาเปนขาศก

ตอตวเองแมปฏบตไมได เพราะธรรมเปนธรรมชาตลาเลศในไตรภพมา

ดงเดม ถาพอมทางปฏบตหรอเกยวของไดเทาทกาเนดและฐานะอานวยบาง

สตวโลกยอมพอใจในธรรมเชนเดยวกบสตวผมกาเนดทควรแกธรรมอยแลว

๓๑๙

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เชนมนษยเปนตน สวนทานกเปนผหนงในจานวนสตวโลกผรดชวอยางเตม

ใจ พอจะพจารณาเลอกเฟนถอเอาประโยชนไดเทาทควร แตแลวทาไมจง

กลายเปนคนละคนและคนละโลกไปได อาตมาเองกแปลกใจททานไปพอใจ

และกอบโกยเอาสงทนกปราชญทงหลายเกลยดกลวกน และชอบตาหนสงท

นกปราชญทานชมเชย

คาวาความทกขทานเองทงทราบทงเกลยดกลว แตสาเหตทจะใหเกด

ทกขทานทาไมจงพอใจสงสมเอานกหนา คอการทาความพยายามยกโทษ

ผอน นกปราชญทานวาเปนการสรางเหตแหงความทกขนบแตนอยไปถง

มากจนถงขนมหนตทกข นเปนกจประจาตวทานททาอยทกขณะอยางไมนก

ละอายบาป และอาจไมสนใจวาอาตมาจะทราบ แตอาตมาทราบทกระยะท

ทานคดไมด และใหอภยทานตลอดมา มไดถอโกรธถอโทษอะไรเลย

นอกจากสงสารทานทกาลงเดนทางผดเทานน จงไดตดสนใจแสดงความจรง

ใหทราบไมปดบง หากจะพอเกดประโยชนแกทานบาง อาตมากพลอยยนด

อนโมทนาดวย สาหรบอาตมาเองไมมโทษทกขใด ๆ เกดขนแกตวเองจาก

ความคดดชวของทานเปนตนเหต เพราะมไดเปนผกอขนและเกบสงสมไว

ในใจ มแตความสงบสขและความสงสารทเกดจากการบาเพญมาเปนเรอน

อยของใจเทานน

ขณะททานอธบายธรรมในแงตาง ๆ ใหพญานาคฟง เธอมไดตอบ

รบคาทานแมประโยคหนงเลย แตมความคดแทรกขนมาในระหวาง ซงพอ

เปนประโยชนแกเธอบางวา สมณะนพดมเหตผลนาฟง แตเรายงไมสามารถ

ปฏบตตามทานไดในระยะน เพราะยงมความยนดในวสยของตนอย จนกวา

จะผานพนจากภพนไปแลวจงจะสนใจปฏบต สมณะนมสงทนาเกรงขามอย

๓๒๐

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

มาก สงทไมนาร นาเหนกร เหนได ความคดทเราคดขนโดยลาพง ทาไม

สมณะนทราบได เราอยในสถานทลกลบทาไมสมณะนเหนได เราคดอะไร

สมณะนทราบไดโดยตลอด พระทเคยมาพกอยในถานเปนจานวนมากมาย

แตไมเหนวาองคใดทราบวาเราคดอยางไรบาง เราอยอยางไรบาง ซงนบแต

เรามาอยทนกนานแสนนาน พระบางองคถงตองหนไปเพราะเราขบไลดวย

อบายตาง ๆ ใหทานอยไมได (ตอนนทานพระอาจารยมนวาพญานาคพน

พษใหพระทมาพกอยมอนเปนไปตาง ๆ จนทนอยไมไดจาตองหนไป)

แตสมณะนทาไมร เหนเอาเสยทกอยางกระทงความคดนก และยงร ไป

ตลอดทเราคดตาง ๆ แมขณะกาลงหลบสนทอยยงสามารถรและนามาเลาได

โดยถกตอง ประหนงไมหลบเลย แตเราทาไมจงมทฐมานะไมมแกใจทจะ

ยอมรบนบถอและปฏบตตามทสมณะนสงสอนบาง เราคงมกรรมหนามาก

ดงทานวาไมผดแน เวลาฟงสมณะอธบายกจวตรททานทาประจาวน มไดม

เจตนาเพอความกระทบกระทงเรา ทง ๆ ททานเหนและทราบความคดชว

ลามกของเราอยตลอดมา เราเกดมาชาตกอาภพ แมใจกยงอาภพอก ทงทรด

ชวอยอยางเตมใจดงสมณะวาไมผด เวลาเกดชาตหนากคงจะเปนผอาภพอย

ทานองน ไมมวนสนกรรมไดเลย

อกพกหนงทานกถามพญานาควา เปนอยางไรบางทอาตมาอธบาย

ธรรมใหฟงพอเขาใจบางหรอเปลา เธอตอบทานวา เขาใจไดดทกประโยคท

ทานเมตตาโปรดสตวผอาภพ แตตวผมเองมกรรมหนามาก คงยงไมเบอ

ความอาภพของตน จงกาลงถกเถยงกบตวเองอยเวลาน ยงไมลงรอยกนได

เลย ใจคอยแตจะไหลลงทางตาทเคยเปนมาอยเรอย ๆ ไมยอมฟงเสยง

อรรถธรรมทนามาพราสอนบางเลย ทานถามวาใจชอบไหลลงทางตานนไหล

๓๒๑

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ลงอยางไร เธอตอบวา กใจชอบแตจะยกโทษทานอยทกขณะทเผลอตวทงท

ทานไมมความผดอะไรเลย แตใจมนกชอบคดของมนอยางนน ไมทราบจะ

ปฏบตอยางไรถงจะพอดและเหนโทษในความผดเสยบาง พอมทางเดนเพอ

ความดตอไปได

ทานตอบวาทกสงทเหนวาเปนโทษจรง ๆ ดวยความสนใจคดอาน

ไตรตรอง ใจกยอมจะเพกถอนเสอมคลายในสงนน ไมกาเรบลาพองตอไป

แตถาใจยงฝกใฝไยด โดยเขาใจวาสงนนยงเปนคณ กยอมจะสนใจใครคด

ผลตโทษขนเผาผลาญตนอยเรอย ๆ ไมมทางลดหยอนผอนคลายลงได

แนนอน และนบวนทใจจะทาความลามกโสมมแกตนอยางไมมทางชวยไดถา

ไมรบแกไขเสยบดนเปนตนไป อาตมากเปนเพยงผแนะแนวทางใหบาง

เลกนอยเทานน ไมอาจทาหนาทแกไข หรอถอดถอนแทนทานได การแกไข

ดดแปลงจงเปนหนาทของทาน ผรบผดชอบตวเองจะทาความพยายามเตม

กาลงความสามารถไมลดละทอถอย สงทเคยเปนภยกจะคอยลดตวลง สงท

เปนคณจะมทางเจรญไดและลบลางกนไป จนกลายเปนความดลวน ๆ ไมม

สงชวเขามาแอบแฝงแทงใจตอไป

ถาทานเชอธรรมของพระพทธเจาทเคยชวยโลกใหพนจากทกขภย

ตลอดมา ทานกจะเปนผมธรรมคมครองใจ ใจทมธรรมคมครองหลบนอน

และตนยอมเปนสข ไมกระวนกระวายสายแส มตนเสมอภาคตอสงทงปวง

ไมชมสงนนวาด ไมตาหนสงนวาชว จนตวเองตองเปนทกขไปตาม ซงไมใช

ทางนกปราชญทานดาเนนกน

พอจบการสนทนาเธอรบคาทานวา จะพยายามทาตามททานแนะนา

หลงจากนนทานเองกทาความเพยรไปและสงเกตเธอไป ผลปรากฏวาดขน

๓๒๒

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

บางตอนทขณะจตเธอซงคอยจะยกโทษทานบอย ๆ ปรากฏขนมาตามนสย

เธอคอยทาความกวดขนตวเองอยเรอย ๆ ไมปลอยตวดงทเคยเปนมานก

แตกรสกวาเปนความลาบากไมนอย เมอทานเหนความลาบากในการรกษา

จตของพญานาคทคอยจะคดไมดอยเรอย ๆ ทานเลยหาอบายลาเธอไปเทยว

ทอนซงเธอกยนดใหทานไป เรองพญานาคกบทานจงเปนอนยตลง

เพยงแคน

หลงจากนน ทานเลยถอเอาเรองพญานาคเปนเหตอธบายธรรม

เกยวกบนสยของคนและสตวตอไปอก เพอเปนประโยชนแกผนงฟงบางไม

เสยเวลาไปเปลา อนนบวาเปนคตไดด จงไดนามาลงเพอทานผอานนาไป

พจารณา ถอเอาเปนคตเทาทควรแกจรตนสยของตน

ทานวา “ดชวมไดเกดขนมาเอง แตอาศยการทาบอยกชนไปเอง เมอ

ชนแลวกกลายเปนนสย ถาเปนฝายชวกแกไขยาก คอยแตจะไหลลงไปตาม

นสยทเคยทาอยเสมอ ถาเปนฝายดกนบวนคลองแคลวแกลวกลาขนเปน

ลาดบ ฉะนน เดก ๆ ทแรกเกด พอแมทฉลาดจงตองพยายามอบรมในทาง

ทดกอนจะสายเกนไป และหาพเลยงทเหมาะสมมาบารงรกษา ไมใหปลอย

ไวตามยถากรรม เพราะเดกเรมศกษาวชาหลกธรรมชาตมาแตออนแตออก

ไมขาดวรรคขาดตอนเหมอนไปเรยนทโรงเรยน หลกวชาธรรมชาตนแล เปน

วชาทฝงนสยเดกไดดกวาวชาแขนงอน ๆ เพราะมอยทวไปทงในบานนอก

บาน ในสถานทเรยนและนอกสถานทเรยน

เดกสามารถเรยนและจดจาไดทกกาลสถานททสงนน ๆ มาสมผสทาง

ทวารอายตนะภายนอกคอ รป เสยง เปนตน นนแลเปนเหมอนแผนกระดาน

และตวหนงสอทเตมไปดวยความหมายดชวตาง ๆ ทงจากเดกดวยกน ทง

๓๒๓

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

จากผใหญชายหญงไมเลอกหนา ทงจากโรงหนงโรงละครและโรงอะไรตาง

ๆ ทมอยทวไป ไมมวนเวลาบกพรอง หลกธรรมชาตเหลานแลเปนครเครอง

พราสอนเดก ๆ ทพรอมอยแลวในการสาเหนยกศกษาไดเปนอยางด และม

การรบถายทอดไปตลอดสาย ถาเปนฝายชวกพาใหเดกชวไดจรง ถาเปนฝาย

ดกพาใหเดกดไดจรง การเหนการไดยนอยบอย ๆ เดกยอมถอเอาเปน

เยยงอยางไปวนละเลกละนอย นานไปกกลายเปนนสยไปเอง

ถาลงไดเปนนสยแลว ไมวาทางชวทางดยอมมทางระบายออกไดทาง

ไตรทวาร ไมยากเยนอะไร ทคนชวทาชวไดงายและตดใจไมยอมลดละแกไข

กด คนดทาดไดงายและตดใจกลายเปนคนรกศลรกธรรมไปตลอดชวตกด ก

เพราะหลกนสยเปนสาคญ ลาพงการฝนทาทงทนสยไมอานวยมากอน ยอม

ลดละปลอยวางไดงาย จนกวาจะปรากฏผลเปนนาเชอมทมรสดมดาแกใจ

แลวนนแล จงจะเกดความพอใจในงานนน ๆ ทงชวและด ไมยอมปลอยวาง

อยางงายดาย ฉะนน หลกนสยจงเปนสงสาคญมากในตวบคคลและสตว การ

ทาอะไรจนกลายเปนนสยแลวเปนสงแกไขไดยาก จงไมควรทาแบบสมเดา

โดยมไดใครครวญใหรอบคอบกอน

เราพอทราบไดจากการฝกฝนตนในทางทดจนเคยชนตอนสย เชน การ

เทยวทมเหตผลควรเทยว การจายทรพยเพอประโยชนแกตนและ

ครอบครวอยางมเหตผล การรบประทานเปนเวลาเวลาไมพราเพรอ การ

หลบและการตนนอนตามเวลา การฝกมรรยาทและความประพฤตในทางด

พยายามฝกฝนดวยความสนใจไมลดละจนเปนนสยเคยชนแลว ยอมสะดวก

ราบรนตอตวเองในวาระตอไปไปเอง ไมตองฝนกนอยเรอยเหมอนขน

เรมแรก เพยงเทานกพอทราบไดวานสยเปนสงทฝกไดไมเหลอบากวาแรง

๓๒๔

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

เปนแตควรใชความเพยรพยายามบางในเบองตน การฝกเดกหรอเราซงเปน

ผใหญกฝกในทานองเดยวกน

เราตองการของดคนดกจาตองฝก ฝกจนด จะพนการฝกไปไมได งาน

อะไร ๆ ยอมมการฝกกนทงนน โลกถงไดเรยกกนวา ฝกงาน ฝกสตว ฝกคน

ฝกตน ฝกใจตลอดมา นอกจากตายเสยเทานน จงหมดการฝกกน สงใดททา

ยงไมเปน เมอตองการเปนในสงนนกจาตองฝก และฝกจนเปนการเปนงาน

เปนคนดสตวด รวมลงในคาวาฝกนทงสน จงควรพจารณาใหถงใจปฏบตให

เกดผล คาวาดจะเปนสมบตของผฝกดแลวแนนอน” ไดนาเรองนสยททาน

พระอาจารยมนอธบายใหฟงมาลงบางเลกนอย พอเปนคตแกพวกเราท

กาลงอยในขายแหงธรรมน จงขอยตไวเพอดาเนนเรองใหมตอไป

๑๒. พระอรหนตมานพพานทถาเชยงดาว ๓ องค

ขณะททานพกอยในถาเชยงดาวปรากฏนมตตาง ๆ ทประทบใจ

มากมายหลายนมต แตจะนามาลงเทาทควร คอตอนกลางคนยามดกสงด

แทบทกคน มเทวดามาจากเบองบนชนตาง ๆ บาง มาจากเบองลางทตาง ๆ

บาง มาฟงเทศนทานคนละ ๓ พวกบาง ๒ พวกบาง ๑ พวกบาง ตามเวลาท

ทานนดใหมา และมพระอรหนตมาสมโมทนยกถาธรรม เครองรนเรงกบ

ทานเสมอมไดขาด พระอรหนตทมานน ตางองคตางแสดงวธนพพานของ

ตนทาตาง ๆ ใหทานดบาง ทงองคทมานพพานในถานนและนพพานในทอน

ๆ กมาแสดงในทนนบาง พรอมคาอธบายประกอบดวย ขณะทแตละทาน

ประวตทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ดดแปลงรปแบบตนฉบบจาก www.luangta.com ใหเหมาะแกการอานแบบหนงสออเลคโทรนกส โดย วดพทธธมมธโร คอนคอรด แคลฟฟอรเนย สหรฐฯ