บทที่ ๑...
TRANSCRIPT
![Page 1: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/1.jpg)
ธรรมะภาคปฏบต : บทท ๑ประวตและววฒนาการของการปฏบตกรรมฐาน
![Page 2: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/2.jpg)
วตถประสงคการเรยนประจ าบท
บอกประวตและววฒนาการของการปฏบตกรรมฐานสมยกอนพทธกาลได
บอกการปฏบตกรรมฐานสมยพทธกาลและสมยหลงพทธกาลได
บอกรปแบบการปฏบตกรรมฐานในประเทศไทยปจจบนได
![Page 3: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/3.jpg)
ความน า
กรรมฐานเปนงานพฒนาจตใหเขาถงความสงบและใหเกดปญญาเปนศาสตรและศลปแหงการด าเนนชวตและเปนธระส าคญยงในทางพระพทธศาสนา
กรรมฐานเปนวถทางออกจากทกขท ด ทสด ซงมพฒนาการสงสมสบเนองกนมาเปนระยะเวลายาวนานจากยคกอนพทธกาลยคพทธกาลและหลงพทธกาลมาจนถงสมยปจจบน
![Page 4: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/4.jpg)
สมยกอนยคพทธกาล
การปฏบตกรรมฐานสมยกอนพทธกาลมปรากฏในคมภรทางพระพทธศาสนาจ านวนมากซงไดกลาวถงฤาษดาบสผบ าเพญพรตอยในปาหมพานตบรรลฌานสมาบตไดอภญญา ๕ แสดงฤทธปาฏหารยตาง ๆ ได การบรรลฌานสมาบตการไดอภญญาของพวกฤาษดาบสดงกลาวนนจดเปนผลของการเจรญสมถกรรมฐานโดยตรง
![Page 5: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/6.jpg)
สมยพทธกาล
เมอเจาชายสทธตถะเสดจออกบรรพชากทรงไปศกษาลทธของ เจาส านกตาง ๆ ทมชอเสยงในสมยนนทรงแสวงหาหนทางดบทกขโดยวธการลองผดลองถกมาหลากหลายวธโดยเฉพาะวธปฏบตแบบสมถ-กรรมฐานและวธทรมานตวเองทเรยกวา อตตกลมถานโยค
![Page 7: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/7.jpg)
สมยพทธกาล
พระองคกสรปผลไดวาวธการเหลานนไมใชทางพนทกขไดแทจรงจงทรงหนมาเลอกวธการบ าเพญเพยรทางจตดวยการเจรญสมกรรมฐานและวปสสนากรรมฐาน
![Page 8: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/8.jpg)
สมยพทธกาล
พระพทธองคทรงบรรลถงผลขนสงสดจนสามารถท าลายกเลสไดหมดสนกดวยทรงยดเอาการปฏบตสมถกรรมฐานและวปสสนากรรมฐานเปนอบายในการพฒนาจตโดยน าเอาสมถกรรมฐานมาสรางพนฐานทมนคงใหแกจตใจกอนแลวเพมเตมตอยอดดวยการปฏบตวปสสนากรรมฐาน
![Page 9: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/9.jpg)
ว ปสสนากรรมฐานจงถอวาเปนเอกลกณส าคญทางพระพทธศาสนาทพระพทธองคทรงคนพบแลวน ามาเผยแผสงสอนพทธบรษทมปรากฏเฉพาะในพระพทธศาสนาเทานน ความจรงการปฏบตกรรมฐานในสมยพทธกาลปรากฏวามแพรหลายมากมายจะเหนไดจากคมภรพระไตรปฎกทไดบนทกเรองราวและค าสอนทพระพทธองคทรงสอนกรรมฐานไว เชน มหาสตปฏฐานสตร อานาปานสตสตร เปนตน
![Page 10: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/10.jpg)
ในคมภรอรรถกถาไดกลาวถงการปฏบตกรรมฐานในสมย
พทธกาลไวหลายแหงพอสรปความไดวาภกษผมศรทธาออกบวช
ประสงคจะปฏบตกรรมฐานจะตองบ าเพญธระ ๒ อยางใน
พระศาสนาคอ
คนถธระ
วปสสนาธระ
![Page 11: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/11.jpg)
คนถธระ
หมายถงการศกษาเลาเรยนภาคทฤษฎหรอปรยตใหเขาใจถงกจวตรขอปฏบตส าหรบพระภกษและค าสอนของพระพทธเจา(พทธพจน)
![Page 12: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/12.jpg)
วปสสนาธระ
หมายถงการปฏบตวปสสนากรรมฐานดวยยกรปนามขนพจารณาโดยความเปนสภาพไมเทยง ไมคงทน มใชตวตนจนเกดผลคอสามารถท าลายกเลสบรรลมรรค ผล นพพานไดในทสด
![Page 13: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/13.jpg)
สมยหลงพทธปรนพพาน
หลงจากทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาปรนพพานแลวเหลาสาวกมความแตกแยกทางความคดมากขน แตในสวนทเปนการพฒนาจตเหลาสาวกกคงยดถอการปฏบตสมถกรรมฐานและวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐานสตร อานาปานสตสตร และสมถวธทพระพทธองคทรงสอนไวจนถงยคพทธศตวรรษท ๓
![Page 14: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/14.jpg)
สมยหลงพทธปรนพพาน
ในสวนของการปฏบตกรรมฐานยคนปรากฏวามพระเถระผทรงคณสมบตทงทางดานปรยตและดานการปฏบตหลายรป เชน พระโมคคลลบตรตสสเถระ พระมหนทเถระและคณะพระเถระทไปเปนธรรมทตเผยแผในดนแดนตาง ๆ นนลวนเปนพระอรหนตขณาสพทงสนเปนเครองแสดงใหเหนถงความเจรญของการปฏบตกรรมฐาน
![Page 15: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/15.jpg)
การสงสมณทต ๙ สาย สมยพระเจาอโศก
![Page 16: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/16.jpg)
โดยเฉพาะวปสสนากรรมฐานในยคน คณะพระโสณะและพระอตตระทน าพระพทธศาสนามาเผยแผในดนแดนสวรรณภมนบไดวาเปนผวางรากฐานทางพระพทธศาสนาในดนแดนแหงนรวมถงไดน าแนวการปฏบตวปสสนากรรมฐานทเชอวารบไดถายทอดมาจากพระโมคคลลบตรตสสเถระมาเผยแผในภมภาคนและมผรกษาสบตอแนวการปฏบตนมาจนถงปจจบน
![Page 17: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/17.jpg)
การปฏบตกรรมฐานในประเทศไทยปจจบน
แนวการปฏบตกรรมฐานในประเทศไทยปจจบนมรปแบบแนวการปฏบตทหลากหลายตามแนวทางทคณาจารยไดคดคนพฒนาขนใหเหมาะกบจรตนสยของตนเองโดยมจดมงหมายเพอท าจตใหสงบร างบและเพอใหเกดปญญารเทาทนตามความเปนจรง ดงนน รปแบบวธการปฏบตอาจดตางกนแตถาเปนไปเพอเขาถงจดมงหมายอนเดยวกนคอความสงบระงบใจและใหเกดสตปญญาแลว กถอวาไมออกนอกจากจดมงหมายของการปฏบตกรรมฐานทางพระพทธศาสนา
![Page 18: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/18.jpg)
ในทนจะขอยกรปแบบแนวการปฏบตกรรมฐานซงเปนทคนเคยรจกกนมาสก ๕ สายหลก คอ
แนวการปฏบตสายบรกรรมภาวนาพทโธ
แนวการปฏบตแบบพอง-ยบ
แนวการปฏบตแบบเคลอนไหว
แนวการปฏบตแบบวชชาธรรมกาย
แนวการปฏบตแบบอานาปานสต
![Page 19: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/19.jpg)
กรรมฐานสายบรกรรมภาวนาพทโธ
กรรมฐานสายบรกรรมภาวนาพทโธมปรากฏในประเทศไทยเปนเวลานานซงพระอาจารยส าคญผทใหก าเนดการปฏบตแนวนเปนทรจกกนอยางแพรหลายคอพระอาจารยมน ภรทตโต
![Page 20: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/20.jpg)
การปฏบตกรรมฐานตามแนวพระอาจารยมน
นอกจากจะน าบทวาพทโธมาบรกรรมใหเกดสมาธแลว ยงไดน าการบรกรรมพทโธไปประยกตใชกบอานาปานสตกรรมฐานดวย กลาวคอ เวลาหายใจเขาบรกรรมวา พท เวลาหายใจออกบรกรรมวา โธ ค าวา พทโธ เปนพระนามของพระพทธเจาซงแปลวา ผร ผตน ผเบกบาน การใชค าวาพทโธมาบรกรรมขณะหายใจเขาออกเปนกศโลบายในการรวมจตเปนหนงเดยวไดงายซงเปนการเจรญสมถกรรมฐานกอนแลวคอยพฒนาไปสวปสสนากรรมฐานในภายหลง
![Page 21: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/21.jpg)
กรรมฐานสายพอง-ยบ
กรรมฐานสายนมศนยกลางอยทวดมหาธาตยวราชรงสฤษฎคณะ ๕ ทาพระจนทร กรงเทพมหานคร การสอนกรรมฐานสายนเปนทนยมกนอยางแพรหลายนบตงแตป พ.ศ.๒๔๙๖ เปนตนมาจนถงปจจบน ทงนโดยมพระธรรมธรราชมหามน (โชดก ญาณสทธ ป.ธ.๙) เปนพระอาจารยใหญฝายวปสสนาธระ ซงทานไดชอวาเปนผมบทบาทส าคญในการเผยแผแนวการปฏบตกรรมฐานวธน
![Page 22: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/22.jpg)
พระธรรมธรราชมหามน(โชดก ญาณสทธ ป.ธ.๙) พระอาจารยใหญฝายวปสสนาธระ
![Page 23: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/23.jpg)
วธการปฏบต
วธการปฏบตในทานง เมอผปฏบตอยในอรยาบถนงเปนทเรยบรอยแลว พงสงเกตอาการยพองยบของหนาทอง ขณะหายใจเขา หนาทองจะพอง ใหมสตก าหนดดอาการพองพรอมบรกรรมวา “พองหนอ” ขณะหายใจออกหนาทองจะยบ ใหมสตก าหนดดอาการยบ พรอมบรกรรมวา “ยบหนอ” ผปฏบตใหมสตก าหนดดอาการพองและยบของหนาทองอยางนไปเรอยๆ สงส าคญในการปฏบตคออยาตามลมหายใจเขา หายใจออก ใหมสตกบอาการพองยบอยางเดยว
![Page 24: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/24.jpg)
พองหนอ...ยบหนอ.....
![Page 25: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/26.jpg)
กรรมฐานแบบเคลอนไหว
อาจารยผมชอเสยงในสายน
ทรจกโดยมากคอ
หลวงพอเทยน จตตสโภ
![Page 27: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/27.jpg)
วธการปฏบตแบบหลวงพอเทยน
กลาวถงสาระส าคญของการปฏบตกรรมฐานแบบเคลอนไหววา ความคดเปนตนเหตของความทกขของมนษย โทสะ โมหะ โลภะ กเลส ตณหา อปาทาน ลวนปรากฏขนในรปของความคด
ดงนน ผปฏบต จงตองมความร สกตวในการเคลอนไหวตลอดเวลา ใหสตอยกบอาการเคลอนไหวไมใหหลงเขาไปปรงแตงกบความคดทเกดขนและตองเหนความคดทกครงทใจคดดวยการใชสตก าหนดรอาการเคลอนไหวของกายอนจะน าไปสการพนทกข พบกบความสะอาด สวาง และสงบแหงจตใจตอไป
![Page 28: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/29.jpg)
กรรมฐานแนววชชาธรรมกาย
ผใหก าเนดกรรมฐานสายนคอพระมงคลเทพมน(สด จนทสาโร)หรอหลวงพอวดปากน า ภาษเจรญ กรงเทพฯ ทานน ากรรมฐานตาง ๆมาประยกตใชรวมกนกลาวคอใชอาโลกกสณ อานาปานสตและพทธานสสต
![Page 30: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/30.jpg)
วธปฏบต
วธปฏบตในขนสมถภาวนา คอ ใหก าหนดบรกรรมนมตเปนเครองหมายดวงกลมใสขนาดเลกประมาณเทาดวงตาด า(หรอขนาดเทาทพอนกเหนดวยใจไดชดเจน) ใหปรากฏขนทปากชองจมก(หญงซาย-ชายขวา)ใหใจอยในดวงกลมใสนน คอนกใหเหนจดเลกใสศนยกลางดวงกลมใสตงอยทปากชองจมก(หญงซาย-ชายขวา)พรอมกบบรกรรมภาวนาตรงศนยกลางดวงกลมใสนนวา “สมมาอะระหง ๆ ๆ”
![Page 31: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/31.jpg)
กรรมฐานสายอานาปานสต
กรรมฐานสายอานาปานสตนมปฏบตแพรหลายกนมากอกแนวหนงในประเทศไทย เนองจากเปนกรรมฐานทใชอารมณหรออปกรณทมอยภายในตวของแตละคนคอลมหายใจซงกอใหเกดผลดตอสขภาพกายและสขภาพจตอยางยง อาจารยผสอนกรรมฐานทมชอเสยงในสายนมหลายทานซงสวนใหญมวธการปฏบตเปนไปในแนวเดยวกน ในทนจะยกเอาวธการปฏบตอานาปานสตของทานพทธทาสภกขแหงสวนโมกขพลารามมากลาว
![Page 32: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/32.jpg)
วธการปฏบต
(๑) รจกลมหายใจยาว คอ ตงสตคอยเฝาสงเกตลมหายใจยาวทกครงทหายใจเขาและหายใจออกตอเนองกนไปจนกวาจะรสกซมซาบเขาใจลมหายใจยาวเปนอยางดวาเปนอยางไร มลกษณะอยางไร และอทธพลแกรางกายอยางไร ลมหายใจยาวจงเปนสงทผปฏบตจะตองท าความเขาใจจนคนเคยใหดเปนล าดบแรก
![Page 33: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/33.jpg)
(๒) รจกลมหายใจสน เมอท าความคนเคยกบลมหายใจยาว จากนนใหตงสตคอยเฝาสงเกตลมหายใจสนทกครงทหายใจเขาและหายใจออกอยางตอแนองจนกวาจะรสกซมซาบเขาใจลมหายใจสนเปนอยางดวาเปนอยางไร มลกษณะอยางไร และอทธพลแกรางกายอยางไร
![Page 34: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/34.jpg)
(๓) รจกลมทปรงแตงกายทงหมด คอ ก าหนดรกายสงขาร หมายถงลมหายใจทคอยปรงแตงกายใหขนหรอลง ใหสงบระงบหรอใหกระวนกระวาย ในขนนตองก าหนดพจารณาลมหายใจละเอยดขนวาปรงแตงรางกายอยางไร รางกายเนองอยกบลมหายใจอยางไร จนสามารถมองเหนวธการทจะบงคบรางกายไดตามใจชอบโดยวธการบงคบผานทางลมหายใจ เพราะลมหายใจเปนเครองปรงแตงรางกาย
![Page 35: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/35.jpg)
(๔) ท าลมหายใจใหระงบลง ลมหายใจคอกายสงขารท าหนาทปรงแตงรางกาย ถาผปฏบตท าลมหายใจใหระงบลง ละเอยดลง รางกายกจะสงบระงบลงดวยเหมอนกน
![Page 36: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/36.jpg)
สรปทายบท
จากการไดศกษาประวตและววฒนาการของการปฏบตกรรมฐานผศกษาจะมองเหนพฒนการการปฏบตกรรมฐานในยคตาง ๆ ตงแตกอนพทธกาลกมการปฏบตกรรมฐานเชนกนโดยเฉพาะสมถกรรมฐานมพฒนาการเจรญกาวหนาจนถงขนสงสดคอไดสมาบต ๘ ยงขาดแตวปสสนากรรมฐานเทานน
![Page 37: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/37.jpg)
ตอมาสมยพทธกาลเจาชายสทธตถะไดออกแสวงหาทางหลดพนจากทกขกทรงผานการปฏบตสมถกรรมฐานมาทกขนตอนรวมถงการทรมานตนดวยวธตาง ๆ ในทสดกทรงคนพบวธการตดท าลายกเลสไดเดดขาดคอวปสสนากรรมฐานและทรงท าการเผยแผทงสมถกรรมฐานและวปสสนากรรมฐานดวยทรงเหนวาการน ากรรมฐานทงสองมาปฏบตจะสนบสนนเกอกลกนด าเนนไปสความดบทกขไดเรวขนหลงจากพทธปรนพพานแลวเหลาสาวกไดสบตอวธการปฏบตกรรมฐานกนมาอยางไมขาดสายจนถงสมยปจจบน
![Page 38: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/38.jpg)
จบบทท ๑
![Page 39: บทที่ ๑ ประวัติและวิวัฒนาการของการปฏิบัติกรรมฐาน](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050623/589974e31a28ab49478b72cd/html5/thumbnails/39.jpg)
ดาวนโหลดไฟลนไดท
www.philosophychicchic.comสนกกบการเรยนรปรชญาและศาสนาแบบชคๆ เคยงครอยยม