บทที่ 8 การกำหนดราคา และผลผลิตในตลาด
DESCRIPTION
Principles of EconomicsTRANSCRIPT
อ.อรคพฒร บวลม
ตลาด (market) การทผซอ และผขายมการตกลงซอขายสนคากน โดยทการตกลงซอขายอาจไมมสถานท ในการพบปะเจรจากได
ตลาดสนคาแตละชนดจะมโครงสรางแตกตางกน ขนอยกบลกษณะและขนาดของผซอซอ และผขายในตลาด ลกษณะของสนคา ลกษณะการเขาออกจากอตสาหกรรมของหนวยผลต
ตลาด
ตลาดแขงขนสมบรณ ตลาดแขงขนไมสมบรณ
ตลาดผกขาด ตลาดกงแขงขนกงผกขาด ตลาดผขายนอยราย
จ ำแนกตำมเขตภมศำสตร เชน ตลาดทองถน ตลาดภายในประเทศ
ตลาดตางประเทศ ตลาดโลก
จ ำแนกตำมชนดของสงของทซอขำย เชน ตลาดผลผลต ตลาดปจจยการ
ผลต
จ ำแนกตำมชนดสนคำ จ าแนกตามสภาพและลกษณะการซอขาย เชน
ตลาดกลาง ตลาดขายสงและขายปลก
ตลำดอนๆ** เชน ตลาดการเงน ตลาดทน ตลาดการเงนระหวางประเทศ
ตลาดซอขายลวงหนา ตลาดตราสารอนพนธ
การตงราคานนตองจ าแนกเสยกอนวา โครงสรางตลาดมลกษณะเปน
อยางไร เพราะยอมสงผลตอ อปสงค อปทาน ความสามารถในการ
ก าหนดราคาของผผลต ตลอดจนดลยภาพของตลาด
นอกจากน คณลกษณะของเสนตนทนเฉลย ตนทนสวนเพม เปนอกปจจย
ทก าหนดราคาและปรมาณการผลต
ตลาดทมก ารแข งข นอ ย า ง เตมท ร ะหว า ง ผ ซ อและ ผ ข าย
เปนผลใหราคาสนคา หรอปรมาณซอขายถกก าหนดโดยกลไกตลาด
ลกษณะส ำคญของตลำด
• มผซอ และผขายจ านวนมาก
• สนคาทขายมลกษณะเหมอนกนทกประการ
• ปจจยการผลตทกชนดเคลอนยายไดโดยเสร
• การเขา ออกจากการแขงขนในตลาดท าไดอยางเสร
• ผซอ และผขายมความรอบรเกยวกบสภาพของตลาดอยาง
สมบรณ
ลกษณะเสนอปสงค (demand) เสนรายรบเฉลย (AR) และเสนรายรบสวนเพม (MR) ของหนวยผลตในตลาดแขงขนสมบรณ
ปรมาณ ราคา TR AR MR
1 5 5 5 5
2 5 10 5 5
3 5 15 5 5
4 5 20 5 5
P
Q 0
P
Q 0 1 2 3 4
ตลาด หนวยผลต
5
D
S
5
Q
E D = = AR MR
ปรมาณการผลตทเหมาะสมทสด P
Q 0
P MR
MC
E1 E2
เสน MR คอเสนรายรบสวนเพม เสน MC คอเสนตนทนสวนเพม
พนทใตเสน MR พนทใตเสน MC
คอรายรบรวม (TR) คอตนทนรวม (TC)
Q1 Q2
จด E2 เปนจดทผผลตมปรมาณการผลต (Q2) ซงเปนปรมาณทผผลตมก าไรรวมสงทสด
ดงนน ปรมาณการผลตทเหมาะสมจะเกดขน ณ ปรมาณการผลตท MC = MR และเปนชวงทเสน MC มคาความชนเปนบวก (+)
1. กรณทหนวยผลตไดรบก าไรเกนปกต
- เสนอปสงคของหนวยผลตเปนเสนตรงขนานกบแกน Q ทราคา
ดลยภาพของตลาด (P)และเปนเสนเดยวกบเสน AR และเสน MR
ผผลตท าการผลตสนคา ณ ปรมาณท MC = MR คอจด E ทปรมาณ OQ หนวย
ผผลตขายสนคาราคาหนวยละ OP บาท
มรายรบรวม = OP x OQ หรอเทากบพนท OPEQ บาท
ผผลตมตนทนหนวยละ OA บาท
มตนทนรวม = OA x OQ หรอเทากบพนท OABQ บาท
ผผลตมก าไรหนวยละ AP บาท
มก าไรรวม = AP x OQ หรอเทากบพนท APEB บาท
P
0 Q
d = AR = MR P
MC
E AC
B A AVC
*จด E=จดก าไรเกนปกต
2. กรณทหนวยผลตไดรบก าไรปกต
เสนอปสงคของหนวยผลตเปนเสนตรงขนานกบแกน Q ทราคาดลยภาพของตลาด (P) และเปนเสนเดยวกบเสน AR และเสน MR
ผผลตท าการผลตสนคา ณ ปรมาณท MC = MR คอจด E ทปรมาณ OQ หนวย
ผผลตขายสนคาราคาหนวยละ OP บาท
มรายรบรวม = OP x OQ หรอเทากบพนท OPEQ บาท
ผผลตมตนทนหนวยละ OP บาท
มตนทนรวม = OP x OQ หรอเทากบพนท OPEQ บาท
ผผลตมก าไรหนวยละ 0 บาท
P
0 Q
d = AR = MR P
MC
E
AC
AVC
*จด E=จดคมทน
3. กรณทหนวยผลตขาดทน
เสนอปสงคของหนวยผลตเปนเสนตรงขนานกบแกน Q ทราคาดลยภาพของตลาด (P) และเปนเสนเดยวกบเสน AR และเสน MR
ผผลตท าการผลตสนคา ณ ปรมาณท MC = MR คอจด E ทปรมาณ OQ หนวย
ผผลตขายสนคาราคาหนวยละ OP บาท
มรายรบรวม = OP x OQ หรอเทากบพนท OPEQ บาท
ผผลตมตนทนหนวยละ OA บาท
มตนทนรวม = OA x OQ หรอเทากบพนท OABQ บาท
ผผลตขาดทนหนวยละ AP บาท
ขาดทนรวม = AP x OQ หรอเทากบพนท PABE บาท
P
0 Q
d = AR = MR
MC
E
AC
B AVC
F
*จด E= จดขาดทน
*จด F= จดปดกจการ
เนองจาก การเขาออก ตลาดของหนวยผลตในตลาดแขงขนสมบรณ
เปนไปโดยเสร
ดงนน หากหนวยผลตสวนใหญไดรบก าไรเกนปกต หนวยผลตรายใหม
จงเขามาแขงขนกนมากขน ปรมาณผลผลตในตลาดเพมมากขน ราคาสนคาจง
ลดลง หนวยผลตจงไดรบเพยงก าไรปกต
และ หากหนวยผลตสวนใหญประสบกบการขาดทนหนวยผลตจะออก
จากการแขงขน ปรมาณผลผลตในตลาดลดลง ราคาสนคาจงสงขน หนวย
ผลตไดรบก าไรปกต ผผลตในตลาดแขงขนสมบรณจะอยในภาวะดลยภาพ
เมอไดรบก าไรปกต
เงอนไขดลยภาพ คอ
D=P=AR=MR=SMC=LMC=LAC=SAC
ณ ดลยภาพในระยะยาวผผลตจะไดรบเพยงก าไรปกต (Normal Profit) อนเปนผลเนองมาจากคณสมบต Free entry
D=AR=MR
M N
R P
SMC1
SAC1
SAC2
SMC2
LMC
S
0 Q1 Q2
ราคา
ปรมาณผลผลต
LAC SAC3
A
B
Q3
K
D1=AR=MR
P3
P1
LMC
0 Q
ราคา,รายรบ,ตนทน
ปรมาณผลผลต
LAC
P2 D2=AR=MR
D3=AR=MR
2.1 ตลำดผกขำดทไมมกำรควบคม
ผผกขาดมอ านาจเตมทในการก าหนดราคา หรอ ปรมาณขาย
อยางใดอยางหนง ราคาและปรมาณดลยภาพในตลาดผกขาดจะอย
ณ
ท MC = MR แตไมเทากบ P
มผผลตเพยงรายเดยวเทานน เรยกวาผผกขาด ( Monopolist ) สนคานนไมสามารถหาสนคาใดมาเทยบเคยงได ( ถาไมมสนคา
ทดแทนแสดงวาความยดหยนมคาเปนศนย หรอมคาความยดหยนทนอยมาก )
ผผลตรายใหมๆ ไมสามารถเขาสตลาดได อาจเปนความสามารถกดกนจากผผลตรายเดม เชน สมปทาน ลขสทธ สทธบตร
ผผกขาดมอ านาจในการก าหนดราคา ( Price Searcher ) หรอ
ก าหนดปรมาณการผลตอยางใดอยางหนง เนองจากเปนผขายรายเดยว
เสนอปสงคของสนคาทผผลตเผชญจงเปนเสนเดยวกนกบเสนอป
สงคตลาด ( ทอดจากซายบนมาขวาลาง ) จดทท าใหก าไรสงสดยงคงเปนตามเงอนไข MC = MR
ราคา
ปรมาณ
D
ราคา
ปรมาณ
D, AR MR
1. กรณหนวยผลตผผกขาดผลตไดก าไรเกนปกต
ราคา
ปรมาณ
D, AR MR
AVC ATC
MC
Q 1
P 1
P 2
Profitable (MR=MC > AC)
ราคา
ปรมาณ
D, AR MR
AVC ATC
MC
Q 1
P 1
P,C
Q
D, AR MR
AVC ATC
MC
P 2
P 1
Q 1
เปนการผกขาดทมรฐบาลเขามาควบคมดแลการตงราคาไมให
สงเกนไป ราคาดลยภาพ อาจอย ณ ระดบท AC = AR
P,C
Q D MR o
= AR
AC MC
P1
Q
ผผกขาดสามารถเปลยนแปลงขนาดของโรงงาน แตไมจ าเปนตอง
เปนโรงงานทมขนาดทเหมาะสม แตจะเปนโรงงานขนาดใดขนอยกบ
ขนาดของตลาด, อปสงคและ AR ในตลาด และ จะเลอกผลตตรงท LMC = MR จงจะไดก าไรสงสด
ก าไรเกนปกตไมสามารถดงดดใหผผลตรายใหมเขามาแขงขนได
เนองจากถกหามโดยกฎหมาย
“ผผลตสามารถไดรบก าไรเกนปกต แมจะเปนการผลตในระยะยาว”
P,R,C
Q
D=AR MR
LMC
P
Q
LAC
SMC
C
A
B
ตลาดผขายนอยราย เปนตลาดการแขงขนแบบไมสมบรณทมผขาย
จ านวนนอยราย แตวามความเกยวพนซงกนและกนอยางมาก (Great interdependence)
เมอผผลตรายใดรายหนงเปลยนแปลงราคาและจ านวนการผลตจะ
มผลกระทบกระเทอนตอคแขงขน และมกกระท าโตตอบ ตลาดน
แบงเปน 2 แบบ คอ 1.ผผลตแตละรายผลตสนคาเหมอนกน (ไมใชการแขงขนดานราคา) 2.ผผลตแตละรายผลตสนคาแตกตางกน แตใชแทนกนได
มผขายจ านวนนอยตงแต 2 รายขนไป
ปรมาณสนคาของผขายแตละรายจะมากเมอเทยบกบปรมาณสนคา
ทงหมด (ท าใหการเปลยนแปลงราคาหรอ ปรมาณสนคาของผขายคนใด
คนหนง จะมผลกระทบตอผขายรายอนได)
การเขา-ออกในธรกจ ไมคอยเสรและงายนก
สนคาของผขายนอยรายอาจเหมอนกนหรออาจแตกตางกน
ผผลตแตละรายมกจะไมแขงขนดานราคา แตพยายามรกษา
ระดบราคาเอาไว โดยจะใชวธอนเพอดง Market Share มาจากผผลตคแขง
เพอแกปญหาระหวางกนผขายมกรวมมอกนก าหนดราคา และ
ปรมาณผลผลต วธนถอเปนการรวมมอกนทางธรกจ(cartel) เสนอปสงคของตลาดผขายนอยราย เปนแบบเดยวกบตลาด
ผกขาดแทจรง คอ ลาดลงจากซายบนมาขวาลาง หมายความวา เมอ
ลดราคาจะขายสนคาไดมากขน
ผผลตจะก าหนดราคาและปรมาณผลผลตตรงจดทไดก าไรสงสด
คอ MR=MC
แบบจ าลองเสนอปสงคหกงออยในประเภทผขายไมรวมมอกน
ราคาสนคาจะไมเปลยนแปลงแมวาตนทนการผลตหรออปสงคตอ
สนคาเปลยนแปลงไปอยางไรกตาม
แบบจ าลองเสนอปสงคหกงอเปนทฤษฎทอธบายวา ท าไมเมอ
ผขายไมรวมมอกนแลว ราคาจงไมยดหยน (สนคาในตลาดผขายนอย
รายในกรณทผลตสนคาเหมอนกน)
P,C
Q D1 MR
o
Pe A
Qe
D0
D0 เปนเสนอปสงคทแทจรงของหนวยผลต (กรณผขายอนไมมการตอบโตเมอ P เปลยน) >> ถาหนวยผลตลดราคาต ากวา Pe จะขายไดเพมขนมาก
ในความเปนจรง ถาหนวยผลตหนงลดราคาลง หนวยผลตอนกตองลดราคาลงตามดวย ท าใหทขายไมไดมากขนตามทคาดไว
ยอดขายจงเพมเพยงเลกนอยตามสดสวนการเพมขนของอปสงค (การเคลอนไหวยายมาอยบนเสน D1
การทหนวยผลตอนด าเนนนโยบายราคาตาม เทากบวาเกดการรวมมอ
ดลยภาพในการผลตทจะท าใหไดก าไรสงสด จะอยท MR=MC
การก าหนดราคาในตลาดน ยงยาก ในทางปฏบตในตลาดนมกจะ
รวมตวกนก าหนดราคา
ผขายในตลาดนจงมกจะไดก าไรเกนปกต แตกมโอกาสไดก าไร
ปกตหรอขาดทนกได
P,C
Q D1 MR
o
AC
MC
P1 A
Q1
D2
ในระยะยาวผผลตไดก าไรปกตเพราะก าไรเกนปกตในระยะส นจะ
ดงดดใหผผลตรายใหมเขามาแขงขน
ถาผผลตรายใหมเขามาแขงขนไดงาย ก าไรเกนปกตของผผลตก
จะหมดไปโดยเรว
P,C
Q D1 MR
o
AC MC
P1 A
Q1
D2
*AC=AR=P
เปนตลาดทมลกษณะทเปนการแขงขนและผกขาดรวมกน เสนอป
สงคของผผลตแตละรายจงมความยดหยนมากทสด (แตนอยกวา
Infinity) เพราะผผลตทกรายตองขายสนคาตามราคาตลาด ถาขายสงกวาตลาดเลกนอยกจะสญเสยลกคาท งหมด
ผขายมจ านวนมาก ผขายแตละคนไมสนใจวาการตดสนใจ
ด าเนนงานตามนโยบายของตนในเรองราคาและอน ๆ จะมผลกระทบ
ตอผขายรายอนหรอไม
การเขามาในธรกจ กไมเขมงวดหรอยากนก หรอคอนขางเสร
สนคาแตกตางกน(Differentiated) อ านาจในการผกขาดมบางแตจะมมากหรอนอยขนอยกบวาสนคาของ
ผขายนนแตกตางหรอเหนอกวาผผลตรายอนอยางไร
ลกษณะอปสงคสนคาของผขายแตละคนคลายอปสงคในตลาดผกขาด
นนคอ ถาราคาสนคามระดบสง จะขายสนคาไดจ านวนนอย และถา
ราคาสนคาลดลง จะขายสนคาไดมากขน
เสนอปสงคส าหรบสนคาในตลาดผขายมากราย จะมความยดหยน
มากกวาเพราะผบรโภคสามารถหนไปซอสนคาของผขายรายอนแทนได
จะเกดขนเมอหนวยธรกจผลตสนคา ณ ระดบท
MC = MR
หนวยธรกจจะไดรบก าไรเกนปกต
P,C
Q MR
o
D= AR
AC MC P1
A
B
C
E
Q1
จะเกดขนเมอหนวยธรกจท าการผลตสนคา ณ ระดบ
MC = MR และ AC = AR = P
และมความโนมเอยงไดรบเพยงก าไรปกตเทานน
P,C
Q MR
o
D= AR
LAC
LMC
P2 F
E
Q2