บทท��8

หนี้��สาธารณ

ะ โดย อ. มานิ�ตย ผิ�วขาว

สายว�ชาเศรษฐศาสตร ว�ทยาเขต หนิองคาย มหาว�ทยาลั�ยขอนิแก่�นิ

ห�วข้�อ8.1 ความหมายและความส�าค�ญข้อง

หนี้��สาธารณะ8.2 ว�ตถุ�ประสงค�การก!อหนี้��

สาธารณะ8.3 ประเภทหนี้��สาธารณะ8.4 แนี้วค$ดเก��ยวก�บหนี้��สาธารณะ8.5 หล�กการ และการควบค�มการก!อ

หนี้��สาธารณะ8.6 ผลการก!อหนี้��สาธารณะ8.7 ว$ว�ฒนี้าการหนี้��สาธารณะข้อง

ไทย8.8 หนี้��สาธารณะและว$กฤต$

เศรษฐก$จ8.9 สถุานี้ะหนี้��และภาระหนี้��ข้อง

ร�ฐบาล

81. ความหมายและความส�าค�ญข้องหนี้��สาธารณะ

1)ความหมายข้องรายจ!ายสาธารณะ- หนี้��สาธารณะ(Public Debt)หร0อหนี้��ร�ฐบาล ( Government

Debt ) หมายถึ ง หนิ!"ส�นิท!#ร �ฐบาลัก่�อข "นิ“เพื่&#อนิ'ามาใช)จ่�ายในิก่�จ่ก่ารของ

ร�ฐบาลั แลัะท!#อย,�ในิร,ปของส�ญญาใช)เง�นิท!#ร �ฐบาลัให)ไว)แก่�ผิ,)ท!#ร �ฐบาลั

ก่,)ย&มว�าร�ฐบาลัจ่ะจ่�ายค&นิเง�นิต)นิท!#ก่,)มาพื่ร)อมท�"งดอก่เบ!"ยจ่'านิวนิหนิ #ง

เม&#อครบก่'าหนิดเวลัาตามส�ญญา ”-หนิ!"สาธารณะ ย�งม!ความหมายครอบคลั3มถึ งข)อผิ,ก่พื่�นิท!#ร �ฐบาลั

จ่ะต)องร�บผิ�ดชอบตามพื่�นิธก่รณ!ท!#ร �ฐบาลัได)ก่ระท'าในิฐานิะผิ,)ค'"าประก่�นิ

เง�นิก่,)แลัะร�บรองปร�วรรตเง�นิตราอ!ก่ด)วย ป4จ่จ่3บ�นิขยายครอบคลั3มถึ ง

หนิ!"ส�นิของก่องท3นิเพื่&#อก่ารฟื้6" นิฟื้,แลัะพื่�ฒนิาระบบสถึาบ�นิก่ารเง�นิ

(1) การค��าประก�นี้เง$นี้ก1� (Loan Guarantee) ก่ารท!#ร �ฐยอมข)อผิ,ก่พื่�นิในิก่ารร�บประก่�นิก่ารช'าระหนิ!"ให)แก่�

หนิ�วยราชก่ารต�างๆ แลัะร�ฐว�สาหก่�จ่

(2) การร�บรองปร$วรรต$เง$นี้ตรา (Exchange Guarantee) ก่ารท!#

ร �ฐบาลัร�บรองว�าจ่ะให)หนิ�วยงานิร�ฐว�สาหก่�จ่ได)แลัก่เปลั!#ยนิเง�นิตรา

ต�างประเทศ แลัะอนิ3ญาตให)ส�งเง�นิไปช'าระหนิ!"เง�นิก่,)ให)ก่�บเจ่)าหนิ!"ในิ

ต�างประเทศตามงวดส�ญญาท!#ต)องช'าระค&นิ (3) หนี้��ส$นี้ข้องกองท�นี้เพื่0�อการฟื้4� นี้ฟื้1

และพื่�ฒนี้าระบบสถุาบ�นี้การเง$นี้ เป9นิหนิ!"ท!#เก่�ดข "นิหลั�งเก่�ดว�ก่ฤตในิ

ภาคเศรษฐก่�จ่แลัะก่ารเง�นิป< 2540 ท!#ก่องท3นิฯเข)าไปช�วยเหลั&อ

สถึาบ�นิก่ารเง�นิ

2) ความส�าค�ญข้องหนี้��สาธารณะ- ม!ความส�มพื่�นิธก่�บก่ารเก่>บภาษ! อ�นิส�งผิลัต�อก่ารใช)จ่�ายแลัะก่าร

ออมของประชาชนิ- ม!ผิลัต�อก่ารใช)หร&อจ่�ดสรร หร&อก่ารเคลั&#อนิย)ายทร�พื่ยาก่รทางก่าร

เง�นิระหว�างภาคร�ฐบาลัก่�บภาคเอก่ชนิ(ท�"งบ3คคลัแลัะสถึาบ�นิหร&อองคก่ร

ท!#เก่!#ยวข)อง) แลัะก่ารเคลั&#อนิย)ายทร�พื่ยาก่ร ระหว�างประเทศ

- ม!ผิลัต�อก่ารพื่�ฒนิาของประเทศ โดยเฉพื่าะก่รณ!ท!#ทร�พื่ยาก่ร

ทางก่ารเง�นิของประเทศหร&อของร�ฐบาลัม!ไม� เพื่!ยงพื่อ เพื่&#อนิ'ามาใช)จ่�าย

ในิก่ารลังท3นิของร�ฐบาลั-ม!ผิลัต�อก่ารเปลั!#ยนิแปลังหร&อก่ารหม3นิเว!ยนิของปร�มาณเง�นิในิ

ระบบเศรษฐก่�จ่ แลัะก่ระทบต�อระบบเศรษฐก่�จ่โดยรวม

82 ว�ตถุ�ประสงค�ข้องการก!อหนี้��สาธารณะ

1)เพื่0�อใช้�จ!ายในี้การลงท�นี้ เป9นิรายจ่�ายลังท3นิในิโครงก่ารพื่�ฒนิา

เศรษฐก่�จ่แลัะส�งคมของประเทศ เช�นิ ป4จ่จ่�ยพื่&"นิฐานิทางเศรษฐก่�จ่

2 )เพื่0�อร�กษาเสถุ�ยรภาพื่ทางเศรษฐก$จ ท�"งด)านิรายได)(เศรษฐก่�จ่

ขยายต�ว-เศรษฐก่�จ่หดต�ว)แลัะระด�บราคา(เง�นิเฟื้@อ-เง�นิฝื6ด)

3 )เพื่0�อช้ดเช้ยงบประมาณท��ข้าดด�ล (รายร�บ<รายจ่�าย)

4 )เพื่0�อใช้�จ!ายในี้ยามฉุ�กเฉุ$นี้ เช�นิ ประสบภ�ยทางธรรมชาต�

สงคราม 5 )เพื่0�อร�กษาและเพื่$�มท�นี้ส�ารอง

ระหว!างประเทศ ในิก่รณ!ท!#ด3ลัก่าร ช'าระเง�นิขาดด3ลัต�ดต�อก่�นิหลัายๆป<ท'าให)

เง�นิท3นิส'ารองระหว�างประ เทศลัดลังเหลั&อนิ)อยก่ว�าระด�บปก่ต� ก่ระทบ

ความม�#นิคงทางเศรษฐก่�จ่

6 )เพื่0�อระดมท�นี้ท��ไม!ได�ใช้�ประโยช้นี้�ในี้การพื่�ฒนี้าประเทศ ก่รณ!

ท!#ประชาชนิเก่>บออมเง�นิไว)เฉยๆ ไม�ใช)จ่�าย ท'าให)เก่�ดภาวะเง�นิฝื6ด

7 )เพื่0�อนี้�ามาหม�นี้เว�ยนี้ใช้�หนี้��เก!า ก่รณ!ถึ งก่'าหนิดช'าระค&นิ แต�

ร�ฐบาลัไม�ม!เง�นิเพื่!ยงพื่อท!#จ่ะใช)ค&นิ 8 )เพื่0�อปร�บปร�งโครงสร�างภาระหนี้��ให�

ม�การกระจายหนี้��ด�ข้9�นี้ (Refinancing) ก่รณ!ท!#ภาวะก่ารณแลัะ

แหลั�งเง�นิท3นิใหม�ม!ดอก่เบ!"ยต'#าแลัะให)เง&#อนิไขท!#ด!ก่ว�า

83 ประเภทข้องหนี้��สาธารณะ 1)แบ!งตามระยะเวลาการก1� เป9นิเป9นิ

3 ประเภท (1 ) หนี้��ระยะส��นี้ (Short-Term

Loan) -ระยะเวลัาก่ารไถึ�ถึอนิค&นิไม�เก่�นิ 1

ป< ส�วนิใหญ� 3 เด&อนิ-สาเหต3จ่าก่ร�ฐบาลัม!รายได)นิ)อยก่ว�า

รายจ่�าย โดยเฉพื่าะในิช�วงต)นิป<งบประมาณ -ว�ธ!ก่ารก่,)ย&มโดยก่ารออก่ต�Bวเง�นิ

คลั�ง(Treasury Bills)โดยร�ฐมนิตร!ว�าหารก่ระทรวงก่ารคลั�งเป9นิคนิม!

อ'านิาจ่ก่ระท'า(ก่,) ) แลัะก่ารก่,)ย&มโดยก่ารเบ�ก่เก่�นิบ�ญช! (Overdraft

หร&อ O/D) จ่าก่ธนิาคารแห�งประเทศไทย(ก่,)ได)ไม�เก่�นิ 25% ของงบ

ประมาณรายจ่�าย แลัะดอก่เบ!"ยไม�เก่�นิ 2 % ต�อป< ไถึ�ถึอนิค&นิภายในิ 3

เด&อนิแรก่ของป<ถึ�ดไป)

2( ) หนี้��ระยะกลาง (Medium-Term Loan)

-ระยะเวลัาก่ารไถึ�ถึอนิค&นิ - 15 ป<-ไม�เป9นิท!#นิ�ยมในิก่ารก่,)

(3) หนี้��ระยะยาว (Long-Term Loan) -ระยะเวลัาก่ารไถึ�ถึอนิค&นิ 5 ป<ข "นิไป ปก่ต� - 1020 ป<-เคร&#องม&อโดยก่ารออก่พื่�นิธบ�ตรร�ฐบาลั (Government Bond)

โดยราคาไม�ส,งนิ�ก่แลัะอ�ตราดอก่เบ!"ยใก่ลั)เค!ยงก่�บอ�ตราดอก่เบ!"ยเง�นิฝืาก่

ประจ่'าของธนิาคารพื่าณ�ชย-นิ'าไปใช)ในิโครงก่ารใหญ�ๆ แลัะสาธารณ,ปโภคท!#ให)ผิลัตอบแทนิ

ระยะยาว เช�นิ ไฟื้ฟื้@า ประปา

2)แบ!งตามแหล!งท��มาข้องเง$นี้ก1� แบ�งเป9นิ 2 ประเภท

1( ) หนี้��ภายในี้ประเทศ (Internal Debt)

-ก่,)จ่าก่ธนิาคารก่ลัาง ธนิาคารพื่าณ�ชย ม,ลันิ�ธ� แลัะสถึาบ�นิ

ก่ารเง�นิต�างๆ 2( ) หนี้��ภายนี้อกประเทศ (External

Debt) -ก่,)จ่าก่เอก่ชนิต�างประเทศ ธนิาคาร

ต�างประเทศ ร�ฐบาลัต�างประเทศ แลัะสถึาบ�นิก่ารเง�นิระหว�าง

ประเทศ 3)แบ!งตามล�กษณะการก!อหนี้�� แบ�ง

เป9นิ 2 ประเภท (1) การก!อหนี้��ท��ไม!ก!อให�เก$ดการข้ยาย

ต�วทางเศรษฐก$จ (Non-Expansionary Borrowing)

-เป9นิก่ารเปลั!#ยนิม&อผิ,)ใช)เง�นิจ่าก่ภาคเอก่ชนิมาส,�ภาคร�ฐบาลั

-- ก่รณ!ขายให)เอก่ชนิ ท'าให)ปร�มาณ

เง�นิในิม&อประชาชนิลัดลัง ก่ารใช)จ่�ายลัดลัง ร�ฐนิ'าเง�นิไปใช)จ่�าย ระบบ

เศรษฐก่�จ่จ่ งอย,�ในิสมด3ลัเด�ม

-ก่รณ!ก่,)ย&มจ่าก่ธนิาคารพื่าณ�ชยหร&อ สถึาบ�นิก่ารเง�นิอ&#นิ โดยเง�นิ

ท!#นิ'ามาให)ก่,)(หร&อนิ'ามาซื้&"อพื่�นิธบ�ตร)เป9นิส�วนิท!#ขายตราสารให)เอก่ชนิหร&อ

เร!ยก่เง�นิก่,)ย&ม(ค&นิ) จ่าก่เอก่ชนิ ก่ารใช) จ่�ายเอก่ชนิลัด ร�ฐนิ'ามา

ใช)จ่�ายท'าให)ก่ารใช)จ่�ายภาคร�ฐบาลัเพื่�#มแต�ไม�ท'าให)ของระบบ

เปลั!#ยนิแปลัง

PYADGC ,,,

เง$นี้เอกช้นี้ส!วนี้ท��จะบร$โภคเง$นี้เอกช้นี้ส!วนี้ท��ออม

ค!าใช้�จ!ายในี้ระบบเศรษฐก$จไม!เปล��ยนี้ค!าใช้�จ!ายในี้ระบบเศรษฐก$จเพื่$�มข้9�นี้

(2) การก!อหนี้��ท��ก!อให�เก$ดการข้ยายต�วทางเศรษฐก$จ

(Expansionary Borrowing) --ก่,)จ่าก่ธนิาคารก่ลัาง

-ก่,)จ่าก่ธนิาคารพื่าณ�ชย โดยพื่�นิธบ�ตรส�วนิท!#ซื้&"อสามารถึเป9นิส�วนิ

หนิ #งของเง�นิสดส'ารองตามก่ฎหมาย(เป9นิส�วนิท!#ธนิาคารเก่>บส'ารองไม�ได)

นิ'ามาปลั�อยส�นิเช&#อ ) ไม�ก่ระทบต�อปร�มาณก่ารปลั�อยส�นิเช&#อของธนิาคาร

เม&#อร�ฐบาลัใช)จ่�ายจ่ะท'าให)เป9นิก่ารเพื่�#มปร�มาณเง�นิในิระบบ

)(, ายต�วเศรษฐก่�จ่ขยYADGC

YADข "นิ์เง�นิเพื่�#มเสม&อนิพื่�มพื่MS )(

P

YADGCR,

-ก่,)จ่าก่ต�างประเทศ ใช)จ่�ายไปในิโครงก่ารพื่�ฒนิาต�างๆ

เศรษฐก่�จ่ขยายต�วก่ารสงคราม หร&อซื้&"ออาว3ธ

เศรษฐก่�จ่ไม�ขยายต�ว แนี้วค�าถุาม

- “ร�ฐบาลัจ่'าเป9นิต)องก่�อหนิ!"สาธารณะ ”ท�านิเห>นิด)วยก่�บค'าก่ลั�าว

ข)างต)นิหร&อไม� อย�างไร?- ก่ารก่�อหนิ!"ม!ว�ตถึ3ประสงคเพื่&#ออะไร ? หาก่ร�ฐต)องก่�อหนิ!"จ่ะต)อง

ค'านิ งถึ งอะไรหร&อป4จ่จ่�ยใดบ)าง?- “ก่ารก่�อหนิ!"ก่�อให)เก่�ดผิลัทางเศรษฐก่�จ่ท!#แตก่ต�างก่�นิตาม

แหลั�งท!#มาของเง�นิก่,) ท�านิเข)าใจ่อย�างไร” ?อธ�บาย

84 แนี้วค$ดเก��ยวก�บการก!อหนี้�� - ปร$มาณหนี้��สาธารณะข้องแต!ละประเทศ

จ่ะมาก่นิ)อยเท�าใดข "นิอย,�ก่�บป4จ่จ่�ยหลัายประก่าร เช�นิ

(1) ขนิาดของระบบเศรษฐก่�จ่(ว�ดจ่าก่ GDP )

(2) ก่ารสะสมท3นิภายในิประเทศ(ก่ารสะสมท3นิภายในิประเทศต'า

ประเทศต)องก่,)เง�นิมาก่ ) (3) ความจ่'าเป9นิในิก่ารใช)เง�นิเพื่&#อลังท3นิในิ

โครงก่ารพื่�ฒนิาต�างๆ ถึ)าม!ความจ่'าเป9นิมาก่ ก่ารก่�อหนิ!"จ่ะมาก่ตามไป

ด)วย (4) ความสามารถึในิก่ารช'าระหนิ!"ค&นิในิ

อนิาคต ถึ)าส,งจ่ะท'าให)ก่ารก่�อหนิ!"ส,งตามไปด)วย(ผิ,)ให)ก่,)ก่>อยาก่ให)ก่,))

(5) ภาวะทางเศรษฐก่�จ่ เช�นิ ร3 �งเร&อง-ถึดถึอย , เง�นิเฟื้@อ-เง�นิฝื6ด

(6) ภาระทางงบประมาณในิอนิาคต

- ส$�งท��ต�องค�านี้9งถุ9งในี้การก!อหนี้��สาธารณะ เช�นิ

(1) ปร�มาณเง�นิก่,) (2) อ�ตราดอก่เบ!"ยเง�นิก่,) (3) ระยะเวลัาก่ารไถึ�ถึอนิเง�นิก่,) (4) ประส�ทธ�ภาพื่ก่ารบร�หารเง�นิก่,) (5) ผิลัก่ระทบต�อก่ารจ่�ดสรรทร�พื่ยาก่ร

แลัะผิลัก่ระทบต�อระบบเศรษฐก่�จ่ -การว�ดระด�บปร$มาณหนี้��สาธารณะว�ดจ่าก่

(1) ส�ดส�วนิหนิ!"สาธารณะต�อผิลั�ตภ�ณฑ์ประชาชาต�:GNP(หร&อต�อ

ผิลั�ตภ�ณฑ์ภายในิประเทศเบ&"องต)นิ:GDPก่>ได))

(2) ส�ดส�วนิหนิ!"สาธารณะต�อเง�นิท3นิส'ารองระหว�างประเทศ

- แนี้วค$ดในี้การก!อหนี้��สาธารณะ 3แนิวค�ด

1 ) การก!อหนี้��และการบร$หารหนี้��แบบต�านี้วงจรเศรษฐก$จ (The

Counter-Cyclical Approach) -ว�ตถึ3ประสงคเพื่&#อร�ก่ษาเสถึ!ยรภาพื่ทางเศรษฐก่�จ่ (เสถึ!ยรภาพื่ของ

P,Y)-ศ.ก่.ร3 �งเร&อง MS>MD,AD>AS,เง�นิเฟื้@อ(P ),Y ต)อง MS

โดย ขายพื่�นิธบ�ตรซื้ #งเป9นิก่ารก่�อหนิ!"ระยะยาว MS AD P ,Y-ศ.ก่.ถึดถึอย AD P ,Y ซื้&"อค&นิพื่�นิธบ�ตร MS C AD P , Y

G AD P ,Y -เง&#อนิไข ดอก่เบ!"ยท!#ให)ผิ,)ให)ก่,)ต)องส,งก่ว�าปก่ต�เพื่&#อเป9นิแรงจ่,งใจ่

2) การก!อหนี้��และการบร$หารหนี้��แบบตามวงจรเศรษฐก$จ (The

Cyclical Approach) -ก่ารก่�อหนิ!"แลัะก่ารบร�หารหนิ!"ท!#ด!ท!#ส3ดควรด'าเนิ�นิก่ารโดยให)เก่�ด

ภาระดอก่เบ!"ยเง�นิก่,)แก่�ร�ฐบาลันิ)อยท!#ส3ด ต)นิท3นิเง�นิก่,)ของร�ฐบาลัต'#าส3ด-ศ.ก่.ร3 �งเร&อง ป4จ่จ่3บ�นิดอก่เบ!"ย(R)ส,ง Rอนิาคตจ่ะต'#า ควร

ก่�อหนิ!"ระยะส�"นิเพื่ราะจ่ะท'าให)เส!ยต)นิท3นิดอก่เบ!"ยส,งไม�นิานิ เม&#อ

ดอก่เบ!"ยลัดค�อยก่,)ใหม�อ!ก่ -ศ.ก่.ตก่ต'#า R ต'#า ก่�อหนิ!"ระยะยาว(เพื่ราะดอก่เบ!"ยต'#า,ควร

ย&ดระยะเวลัาก่ารไถึ�ถึอนิเพื่ราะเส!ยต)นิท3นิดอก่เบ!"ยต'#า )

YNG

3 ) การก!อหนี้��และการบร$หารหนี้��แบบเป:นี้กลาง (The

Neutrality Approach) -ม!ข)อโต)แย)ง 2 แนิวค�ดแรก่

(1) แบบแรก่ เนิ)นิเสถึ!ยรภาพื่มาก่เก่�นิไป โดยร�ฐบาลัร�บภาระ

ดอก่เบ!"ยส,ง ไม�ย3ต�ธรรมส'าหร�บคนิร3 �นิหลั�ง (2) แบบสอง ไม�ค'านิ งเสถึ!ยรภาพื่

ก่�อให)เก่�ดก่ารว�างงานิเพื่�#มข "นิ รายได)ประชาชาต�ลัด(Y )

-แนิวค�ดหลั�ก่ ก่ารก่�อหนิ!"ต)องเป9นิไปโดยสม'#าเสมอแลัะท'าเป9นิ

ประจ่'า โดยม!หลั�ก่ทร�พื่ยร�ฐบาลัไม�มาก่ประเภทนิ�ก่ จ่ะง�ายต�อก่าร

คาดคะเนิผิลัทางเศรษฐก่�จ่ท!#เก่�ดข "นิ แลัะก่ารก่,)จ่าก่แหลั�งเง�นิก่,)ภายในิ

ประเทศท'าให)ก่ารคาดคะเนิผิลัทางเศรษฐก่�จ่ท!#เก่�ดข "นิค�อนิข)างแนิ�นิอนิ-ว�ตถึ3ประสงคเพื่&#อเก่�ดความแนิ�นิอนิของแหลั�งเง�นิก่,)

8.5 หล�กการและการควบค�มการก!อหนี้��สาธารณะ

1)หล�กผลประโยช้นี้� แบ�งเป9นิ 2 ประก่าร(1) พื่�จ่ารณาจ่าก่งบลังท3นิ ก่ารก่�อหนิ!"ควรจ่ะนิ'าเง�นิไปใช)จ่�ายในิงบ

ลังท3นิ เพื่&#อเก่�ดผิลัตอบแทนิในิอนิาคต(2) พื่�จ่ารณาจ่าก่ผิลัตอบแทนิ ผิลัตอบแทนิท!#ได)ร�บต)องไม�ควร

นิ)อยก่ว�าอ�ตราดอก่เบ!"ยหร&อต)นิท3นิของก่ารลังท3นิ(หร&อเง�นิก่,)) โดยใช)

หลั�ก่ก่ารว�เคราะหโครงก่าร 2)หล�กการช้�าระหนี้��ค0นี้และมาตรการ

ควบค�ม (1) ก่ารก่�อหนิ!"โดยตรงของร�ฐบาลั

(1.1)ก่ารก่,)จ่าก่ต�างประเทศ- ไม�เก่�นิร)อยลัะ 9 ของเง�นิตราต�างประเทศท!#หามาได)

- ไม�เก่�นิร)อยลัะ 10 ของงบประมาณรายจ่�ายประจ่'าป<- ไม�เก่�นิร)อยลัะ 13 ของรายได)ของร�ฐบาลั(1.2) ก่ารก่,)ภายในิประเทศ- ไม�เก่�นิร)อยลัะ 20 ของบประมาณรายจ่�ายหร&องบประมาณรายจ่�าย

เพื่�#มเต�ม- ไม�เก่�นิร)อยลัะ 80 ของงบประมาณในิก่ารช'าระต)นิเง�นิก่,)

(2) ก่ารก่,)โดยร�ฐบาลัค'"าประก่�นิ-ม!ก่ารก่'าหนิดข)อจ่'าก่�ดในิก่ารก่,)ท!#ค�ดเป9นิส�ดส�วนิก่�บรายจ่�าย

ประจ่'าป<หร&อก่'าหนิดก่ารก่,)ไม�ให)เก่�นิจ่'านิวนิเท�าของเง�นิท3นิท!#ช'าระแลั)ว

3)หล�กนี้$ต$บ�ญญ�ต$ - ส�วนิราชก่ารท!#จ่ะก่�อหนิ!"ต)องเสนิอ

ก่ระทรวงก่ารคลั�งเพื่&#อพื่�จ่ารณา แลัะ รมต.ก่ารคลั�งเป9นิผิ,)ม!อ'านิาจ่ลังนิาม

ส�ญญาเง�นิก่,)

- ก่ารก่�อหนิ!"ก่ระท'าโดยก่ารออก่ก่ฎหมายรองร�บ

4 )หล�กการร�กษาเสถุ�ยรภาพื่ทางเศรษฐก$จ

- เพื่&#อควบค3มภาวะเศรษฐก่�จ่ให)เป9นิไปตามท!#ต)องก่าร ท�"งด)านิอ3ป

สงครวม ก่ารว�างงานิ รายได)ประชาชาต� ระด�บราคา เป9นิต)นิ

86 ผลการก!อหนี้��สาธารณะ - ผลข้องการก!อหนี้��สาธารณะก�บการ

โอนี้ภาระหนี้�� 1) แนี้วค$ดเก��ยวก�บการโอนี้ภาระหนี้��

สาธารณะ (1) แนิวค�ดแบบอนิ3ร�ก่ษนิ�ยม

(Conservative) ไม�เห>นิด)วยก่�บก่ารก่�อหนิ!"ของร�ฐบาลั เพื่ราะประโยชนิตก่แก่�คนิ

ร3 �นิป4จ่จ่3บ�นิ ภาระตก่แก่�คนิร3 �นิต�อไป ร�ฐบาลัเป9นิหนิ!"เพื่ราะใช)จ่�าย

ฟื้3 Gมเฟื้6อย (2) แนิวค�ดแบบเสร!นิ�ยม(Liberals) ร�ฐ

จ่'าเป9นิต)องก่�อหนิ!"เพื่ราะ

หารายได)ไม�ท�นิก่�บรายจ่�าย นิ'าไปจ่�ายลังท3นิได)ผิลัตอบแทนิอนิาคต

2) ผลการโอนี้ภาระหนี้��สาธารณะ (1) การโอนี้ภาระหนี้��ต!อการเก;บภาษ�

ก่รณ!เก่>บภาษ!แลั)วนิ'าไปช'าระหนิ!"

- ถึ)าโครงสร)างภาษ!ทางอ)อมส�วนิใหญ�(ซื้ #งเป9นิแบบถึดถึอย ) ไม�

ย3ต�ธรรมส'าหร�บผิ,)ม!รายได)นิ)อยซื้ #งต)องเส!ยภาษ! เท�าก่�บเป9นิก่ารโอนิ

ภาระหนิ!"ให)ผิ,)ม!รายได)นิ)อยมาก่ก่ว�าผิ,)ท!#ม!รายได)ส,ง- ถึ)าอ�ตราส�วนิ หนิ!" ต�อ GNP (หร&อ GDPก่>ได) ) ม!ค�าลัดลัง ก่ารก่�อ

หนิ!"ท'าให) GNP ขยายต�วส,ง จ่ งไม�เป9นิภาระแก่�คนิร3 �นิหลั�ง

(2) การโอนี้ภาระหนี้��ก�บการสะสมท�นี้ภายในี้ประเทศ-พื่�จ่ารณาว�ธ!ก่ารหาเง�นิ(เก่>บภาษ!,ก่,) ) แลัะก่ารใช)จ่�าย(ประจ่'า,ลังท3นิ)

- ถึ)า ภาษ! ใช)จ่�ายประจ่'า แลัะเง�นิก่,) ใช) จ่�ายลังท3นิ เป9นิก่าร

ย3ต�ธรรมก่�บคนิร3 �นิป4จ่จ่3บ�นิแลัะคนิร3 �นิต�อไป- ถึ)าภาษ! ใช)จ่�ายลังท3นิ ภาระภาษ!ตก่แก่�

คนิร3 �นิป4จ่จ่3บ�นิประโยชนิตก่แก่�คนิร3 �นิต�อไป

แลัะเง�นิก่,) ใช)จ่�ายประจ่'า ภาระภาษ!ตก่แก่� คนิร3 �นิต�อไป แต�

ประโยชนิตก่แก่�คนิร3 �นิป4จ่จ่3บ�นิ สร3ปว�า เก่�ดความไม�ย3ต�ธรรม(3) การโอนี้ภาระหนี้��จากการก!อหนี้��ต!างประเทศ- พื่�จ่ารณาผิลัประโยชนิท!#ได)ร�บ- ไม�ม!ผิลัให)ก่ารบร�โภคแลัะก่ารลังท3นิของคนิร3 �นิป4จ่จ่3บ�นิลัดลัง-ถึ)าสามารถึนิ'าเง�นิก่,)มาลังท3นิก่�อให)เก่�ดผิลัผิลั�ตหร&อรายได)หร&อ

เง�นิตราต�างประเทศเพื่�#มข "นิมาก่ก่ว�าเง�นิต)นิ แลัะดอก่เบ!"ยท!#จ่�าย ถึ&อว�าไม�

เป9นิภาระแก่�คนิร3 �นิต�อไป

(4) การโอนี้ภาระหนี้��ก�บการพื่�ฒนี้าเศรษฐก$จ-เป@าหมายก่ารก่,)เพื่&#อลังท3นิในิก่ารพื่�ฒนิาประเทศ โดยก่,)จ่าก่ต�างประ

เทศไม�ถึ&อว�าเป9นิภาระแก่�คนิร3 �นิต�อไปเพื่ราะประโยชนิตก่แก่�คนิร3 �นิต�อไป

-ผลกระทบข้องการก!อหนี้��ต!อต�วแปรทางเศรษฐก$จ

1 ผลทางด�านี้การข้ยายต�วทางเศรษฐก$จข้องการก!อหนี้��สาธารณะ

1) ก่ารก่,)จ่าก่ต�างประเทศ-เก่�ดจ่าก่ป4ญหาขาดแคลันิเง�นิท3นิภายในิประเทศ-สาเหต3ก่ารก่,)จ่าก่ต�างประเทศ

(1) ก่,)เพื่&#อทดแทนิส�วนิท!#ขาดระหว�างก่ารออมในิประเทศก่�บก่าร

ลังท3นิในิประเทศ เร!ยก่ว�า ช�องว�างก่ารออม (Saving Gap) เพื่ราะก่าร

ออม(หร&ออ3ปทานิเง�นิให)ก่,) ) ม!นิ)อยก่ว�าความต)องก่ารลังท3นิ(หร&ออ3ปสงค

ต�อเง�นิก่,) ) ผิลัค&อ ก่ารบร�โภคในิประเทศไม�ลัด นิ'าเง�นิก่,)มาลังท3นิ

ท'าให)เศรษฐก่�จ่ขยายต�ว (2) ก่,)เพื่&#อนิ'ามาทดแทนิช�องว�าง

ระหว�างรายได)ก่�บรายจ่�ายเง�นิตราต�างประเทศ เก่�ดจ่าก่ส�งออก่(รายได)เง�นิตรา

ต�างประเทศ)นิ)อยก่ว�านิ'าเข)า(รายจ่�ายเง�นิตราต�างประเทศ ) เร!ยก่ ช�อง

ว�างทางก่ารค)า (Trade Gap) ก่,)มาเพื่&#อใช)จ่�ายนิ'าเข)า ไม�ส�งผิลัต�อก่ารใช)จ่�าย

แลัะก่ารลังท3นิในิประเทศ จ่ งส�งผิลัต�อก่ารขยายต�วทางเศรษฐก่�จ่นิ)อย

2) ก่ารก่,)จ่าก่ธนิาคารก่ลัาง-เหม&อนิก่�บก่ารพื่�มพื่เง�นิเพื่�#ม ท'าให)ปร�มาณเง�นิเพื่�#ม ร�ฐบาลัก่,)แลั)ว

นิ'ามาใช)จ่�าย ท'าให)ก่ารให)ส�นิเช&#อแก่�เอก่ชนิเพื่�#มข "นิ เศรษฐก่�จ่ขยายต�ว-ปร�มาณเง�นิในิระบบจ่ะเพื่�#มข "นิมาก่หร&อนิ)อยข "นิอย,�ก่�บว�าธนิาคาร

ก่ลัางม!นิโยบายก่ารเง�นิในิขณะนิ�"นิเป9นิแบบใด(แบบขยายต�วหร&อแบบ

หดต�ว ) ถึ)าเป9นิแบบขยายต�วปร�มาณเง�นิจ่ะเพื่�#มมาก่

-ส�#งท!#ต)องระว�งค&อผิลัก่ระทบต�อเง�นิเฟื้@อ 3) ก่ารก่,)จ่าก่ธนิาคารพื่าณ�ชย(ธพื่ณ.)

-ก่,)จ่าก่ส�วนิท!# ธพื่ณ.ปลั�อยส�นิเช&#อ เป9นิก่ารแย�งเง�นิท3นิจ่าก่เอก่ชนิ-ก่,)จ่าก่ส�วนิท!#เหลั&อจ่าก่ก่ารปลั�อยก่,) แลั)วนิ'ามาใช)จ่�าย อ3ปสงครวม

เพื่�#มข "นิ เศรษฐก่�จ่ขยายต�ว-ส�วนิท!#ก่,)โดยออก่พื่�นิธบ�ตร ธพื่ณ.นิ'าไปเป9นิเง�นิส'ารองตามก่ฎหมาย

ไม�ท'าให)ก่ารปลั�อยส�นิเช&#อลัดลัง ร�ฐนิ'ามาใช)จ่�าย เศรษฐก่�จ่ขยายต�ว

4) ก่ารก่,)จ่าก่เอก่ชนิ-ก่,)จ่าก่ส�วนิท!#ออม(S ) G AD Y

-ก่,)จ่าก่ส�วนิท!#บร�โภค(C ) C G Y , Y (ข "นิอย,�ก่�บ

ประส�ทธ�ภาพื่ก่ารใช)จ่�ายแลัะผิลัของต�วทว!ค,ณก่ารบร�โภคก่�บก่ารใช)จ่�าย)

3) ผลทางด�านี้การกระจายรายได� - ก่,)ภายในิประเทศ ผิลัได)ท!#เป9นิก่ารช'าระ

ค&นิเง�นิต)นิแลัะดอก่เบ!"ยจ่ะตก่แก่�คนิรวยเป9นิส�วนิใหญ�(คนิรวยถึ&อ

พื่�นิธบ�ตร แต�คนิจ่นิถึ&อนิ)อย) ก่ารเก่>บภาษ!เพื่&#อนิ'ามาช'าระหนิ!"ก่ระทบคนิจ่นิ

มาก่ก่ว�า รายได)แลัะก่ารบร�โภคลัดลังมาก่ก่ว�า

- ก่,)จ่าก่ต�างประเทศ แลัะหาก่ส�งผิลัให)เก่�ด เง�นิเฟื้@อ ก่ระทบต�อผิ,)ท!#ม!

รายได)ประจ่'า ผิ,)ถึ&อพื่�นิธบ�ตร แลัะเจ่)าหนิ!"แต�จ่ะเก่�ดผิลัด!ต�อพื่�อค)านิ�ก่

ธ3รก่�จ่ ผิ,)ถึ&อส�นิทร�พื่ย(เช�นิท!#ด�นิ) แลัะร�ฐบาลั(ลั,ก่หนิ!") เก่�ดก่าร

เปลั!#ยนิแปลังในิก่ารก่ระจ่ายรายได)จ่าก่ก่ลั3�มเก่�ดผิลัเส!ยส,�ก่ลั3�มท!#เก่�ดผิลัด!

4) ผลต!อระด�บราคาส$นี้ค�า ด�ลการค�าและด�ลการช้�าระเง$นี้

ระหว!างประเทศ

(1) ผิลัทางด)านิระด�บราคาส�นิค)า- เศรษฐก่�จ่ตก่ต'#า ราคาป4จ่จ่�ยก่าร

ผิลั�ตไม�เปลั!#ยนิ ก่ารใช)จ่�าย เพื่�#มข "นิ อ3ปสงครวมเพื่�#มข "นิ ก่ระทบราคา

นิ)อยมาก่- เศรษฐก่�จ่ร3 �งเร&อง ป4จ่จ่�ยก่ารผิลั�ต

ถึ,ก่ใช)เต>มท!#แลั)ว ก่ารใช)จ่�าย ร�ฐบาลั ท'าให)อ3ปสงครวมเพื่�#มข "นิ ราคา

ป4จ่จ่�ยก่ารผิลั�ตเพื่�#มข "นิ ราคาส�นิค)าเพื่�#มข "นิ

(2) ผิลัทางด)านิด3ลัก่ารค)าแลัะด3ลัก่ารช'าระเง�นิระหว�างประเทศ

-ข "นิอย,�ก่�บลั�ก่ษณะก่ารใช)จ่�ายแลัะแหลั�งท!#มาของเง�นิก่,)

- ถึ)านิ'าเง�นิก่,)ไปซื้&"อส�นิค)า อาว3ธ หร&อ ช'าระหนิ!"ต�างประเทศ ท'า

ให)ด3ลัก่ารค)าแลัะด3ลัก่ารช'าระเง�นิเลัวลัง- ก่,)ภายในิประเทศ แลั)วนิ'าไปเป9นิ

ท3นิส'ารองหร&อใช)จ่�าย ไม�ก่ระทบด3ลัก่ารค)าแลัะด3ลัก่ารช'าระเง�นิ

87 ว$ว�ฒนี้าการหนี้��สาธารณะข้องไทย

1 ว$ว�ฒนี้าการข้องการก!อหนี้��ต!างประเทศข้องไทย-คร�"งแรก่ปลัายป< 2445 ก่,)เพื่&#อสร)างทางรถึไฟื้จ่าก่ลัพื่บ3ร!ไป

อ3ตรด�ตถึแลัะสาธารณประโยชนิต�างๆ สก่3ลัเง�นิปอนิด ตลัาดเง�นิ

ลัอนิดอนิแลัะปาร!ส-ป4จ่จ่3บ�นิก่,)มาเพื่&#อพื่�ฒนิาประเทศ แลัะก่ารเศรษฐก่�จ่ต�างๆ จ่าก่

ธนิาคารโลัก่ ธนิาคารพื่�ฒนิาเอเช!ย ร�ฐบาลัประเทศต�างๆ ตลัาดเง�นิ

ย3โรป ตลัาดเง�นิโตเก่!ยว ตลัาดเง�นินิ�วยอรค เป9นิต)นิ

2.ว$ว�ฒนี้าการการก!อหนี้��ภายในี้ประเทศ-ระยะท!# 1 ก่�อนิสงครามโลัก่คร�"งท!# 2เพื่&#อใช)จ่�ายในิงบประมาณ

แผิ�นิด�นิ (เพื่&#อสหก่รณ เพื่&#อก่ารอ3ตสาหก่รรม เพื่&#อเทศบาลั แลัะเพื่&#อ

ช�วยชาต�)

-ระยะท!# 2 หลั�งสงครามโลัก่คร�"งท!# 2- 2502 เพื่&#อแก่)ป4ญหาเง�นิเฟื้@อ

โดยออก่ต�Bวเง�นิคลั�ง-ระยะท!# - 325032522

เพื่&#อชดเชยงบประมาณขาดด3ลั ส�วนิใหญ�เป9นิพื่�นิธบ�ตร

-ระยะท!# - 425232533

เพื่&#อแก่)ป4ญหาความซื้บเซื้าทางเศรษฐก่�จ่-ระยะท!# 5 -2534 ป4จ่จ่3บ�นิ เพื่&#อฟื้6" นิฟื้,เศรษฐก่�จ่

88. หนี้��สาธารณะและว$กฤตเศรษฐก$จ

-ผิลัก่ระทบภายหลั�งว�ก่ฤต เช�นิ ท3นิส'ารองระหว�างประเทศลัดลัง

เง�นิท3นิต�างประเทศของเอก่ชนิไหลัออก่ ส�งผิลัก่ระทบค�าเง�นิบาทแลัะ

สภาพื่คลั�องภายในิประเทศ สถึาบ�นิก่ารเง�นิถึ,ก่ปHดก่�จ่ก่าร

-มาตรก่ารท!#ร �ฐด'าเนิ�นิก่าร1)เสร�มสร)างท3นิส'ารองระหว�างประเทศเพื่&#อร�ก่ษาค�าเง�นิ2)งบประมาณขาดด3ลัเพื่&#อก่ระต3)นิเศรษฐก่�จ่3)บรรเทาผิลัก่ระทบทางส�งคม4)เพื่�#มท3นิสถึาบ�นิก่ารเง�นิของร�ฐเพื่&#อเพื่�#มสภาพื่คลั�อง5)แทรก่แซื้งสถึาบ�นิก่ารเง�นิเพื่&#อประก่�นิเง�นิฝืาก่6 )เพื่�#มท3นิให)สถึาบ�นิก่ารเง�นิ

-มาตรก่ารก่�อหนิ!"1 ก่ารก่�อหนิ!"ต�างประเทศ เพื่&#อ11. )ปร�บโครงสร)าง

เศรษฐก่�จ่(SAL) เพื่&#อเพื่�#มท3นิสถึาบ�นิก่ารเง�นิ

เฉพื่าะก่�จ่ของร�ฐ12. )เง�นิก่,)โครงก่ารลังท3นิทาง

ส�งคม(SIP)

รายก่าร 2539 2540 2543 2544 25451.หนิ!"ท!#ร �ฐบาลัก่,)โดยตรง 169,016 328,133 1,006,949 1,263,703 1,670,548 1.1หนิ!"ต�างประเทศ 124,853 296,459 345,748 449,610 447,450 1.2หนิ!"ในิประเทศ 44,163 31,674 661,201 814,090 1,260,9792.หนิ!"ท!#ร �ฐบาลัค'"าประก่�นิ 391,124 575,069 687,049 1,073,757 983,311 2.1หนิ!"ต�างประเทศ 215,532 370,361 384,484 447,450 381,085 2.2หนิ!"ในิประเทศ 175,592 204,708 302,565 626,306 602,226รวม 685,234 1,901,355 2,613,336 2,337,461 2,653,859

13. )เพื่&#อก่ระต3)นิเศรษฐก่�จ่(Miyazawa)14. )เพื่&#อปร�บโครงสร)างทางก่าร

เก่ษตร2)หนิ!"ในิประเทศ21. )เพื่&#อชดเชยก่ารขาดด3ลังบ

ประมาณ22. )เพื่&#อชดเชยความเส!ยหาย

ก่องท3นิฟื้6" นิฟื้,ฯ23. )เพื่&#อช�วยเพื่�#มท3นิให)ก่�บ

สถึาบ�นิก่ารเง�นิตามโครงก่าร14ส�งหาคม2541

89 สถุานี้ะหนี้��และภาระหนี้��ข้องร�ฐบาล

-ก่ารว�เคราะหพื่�จ่ารณาว�า1)ว�เคราะหว�าระด�บของหนิ!"อย,�ในิระด�บท!#จ่�ดก่ารได)(Manageable)2)ระด�บหนิ!"ลัดลังในิระยะยาว(Sustainable)

-องคประก่อบท!#ต)องพื่�จ่ารณาในิก่ารว�เคราะห1)ฐานิะก่ารคลั�ง ก่ารเก่�นิด3ลั-ขาดด3ลังบประมาณ ถึ)าเก่�นิด3ลัได)ด!2)ส�ดส�วนิหนิ!"ท!#ร �ฐบาลัก่,)โดยตรง ต�อ GDP ส,งต'#าเพื่!ยงไร ส,งส3ด

เม&#อไร ระยะปานิก่ลัางแลัะระยะยาวลัดลังไหม3)ภาระหนิ!"(รายจ่�ายช'าระค&นิต)นิเง�นิก่,) ดอก่เบ!"ย แลัะค�าธรรมเนิ!ยม )

ต�อ งบประมาณรายจ่�ายรวม (Dept service) อย,�ระด�บใด ส,งส3ดเม&#อไร

ทยอยลัดลังไหมในิระยะปานิก่ลัาง

.ป<งปม หนิ!"ต�อGDP( )ร)อยลัะ

.ภาระหนิ!"ต�องปม( )ร)อยลัะ

รายจ่�ายดอก่เบ!"ยต�อ( )รายจ่�ายรวมร)อยลัะ

รายจ่�ายลังท3นิต�องบ( )ประมาณร)อยลัะ

2528 47.9 21.0 14.2 16.72529 51.7 23.4 15.8 15.92530 52.3 24.7 16.2 16.02531 43.2 24.5 17.0 16.62532 34.5 23.3 16.6 18.82533 28.6 20.7 13.1 24.52534 25.5 14.3 9.7 27.32535 22.8 12.7 7.0 28.42536 20.7 11.2 5.0 30.62537 20.0 9.4 3.6 34.12538 16.9 6.3 2.1 35.52539 14.8 5.7 1.3 38.82540 35.5 5.0 1.7 41.12541 43.7 5.3 1.0 33.62542 53.9 9.1 5.4 28.32543 51.9 9.5 6.7 25.22544 40.1 9.7 8.5 24.02545 48.9 10.4 8.0 22.02546 44.8 10.7 8.3 22.12547 9.3 22.32548 12.6 8.0

ค�าถุามท�ายบทท�� 8 หนี้��สาธารณะ จ่าก่ข)อม,ลัท!#ก่'าหนิดให) ในิแต�ลัะช�วง

ร�ฐบาลัสมควรก่�อหนิ!" หร&อไม� เพื่ราะเหต3ใด ?

ข้�อม1ลประกอบค�าถุาม

ป< อ�ตราก่ารเจ่ร�ญเต�บโตทาง

(%)เศรษฐก่�จ่

อ�ตราเง�นิเฟื้@อ(%)

รายได)( )ลั)านิบาท

รายจ่�าย( )ลั)านิบาท

ด3ลังบประมาณ( )ลั)านิบาท

ภาระหนิ!"ต�องบประมาณ( )ร)อยลัะ

รายจ่�ายดอก่ เบ!"ยต�อราย

(จ่�ายรวม%)

ส�ดส�วนิหนิ!"GDP(ต�อ %)

ท3นิส'ารองระหว�างประเทศ( )ลั)านิดอลัลัาร

อ�ตราดอก่เบ!"ยภายในิ

(%)ประเทศ2534 8.6 5.7 462,608 362,238 100,370 14.3 9.7 25.5 18,416.4 142535 8.1 4.1 511,317 442,611 68,706 12.7 7 22.8 21,181.5 11.52536 8.3 3.4 574,932 521,066 53,866 11.2 5 20.7 25,438.8 10.52537 9.0 5 683,141 581,047 102,094 9.4 3.6 20 30,279.0 11.752538 9.2 5.8 776,681 642,724 133,957 6.3 2.1 16.9 37,026.7 13.752539 5.9 5.9 853,201 819,083 34,118 5.7 1.3 14.8 38,724.5 13.252540 -1.4 5.6 847,696 931,705 - 84,009 5 1.7 35.5 26,967.7 15.252541 -10.5 8.1 717,779 842,861 - 125,082 5.3 1 43.7 29,535.9 122542 4.4 0.3 713,079 833,064 - 119,985 9.1 5.4 53.9 34,780.6 82543 4.8 1.6 745,138 853,193 - 108,055 9.5 6.7 51.9 32,661.3 7.52544 2.1 1.6 775,802 908,613 - 132,811 9.7 8.5 40.1 33,048.4 6.752545 5.4 0.7 876,901 955,504 - 78,603 10.4 8 48.9 38,923.7 5.5

"การเม0องบ�บเรามาตลอด ข้�อส�าค�ญอย1!ท��ว!า จ�ดย0นี้ข้องเราเป:นี้อย!างไร ผมเคยบอกแล�วว!า ผมอย1!ท��นี้��แม�ว�นี้เด�ยว และผมได�ท�าความถุ1กต�องเป:นี้อ�ดมการณ� ด�กว!าผมอย1! 10 ป<แล�วยอมปล!อย..เป:นี้สวะลอยนี้��า .."

ป�ระช้�ย เป<� ยมสมบ1รณ�