(02207499 arcgis using arcgis program for the operating ...irre.ku.ac.th/project/pdf/255802.pdf ·...
TRANSCRIPT
โครงงานวศวกรรมชลประทาน
(02207499)
เรอง การประยกตใชโปรแกรม ArcGIS สาหรบการชลประทานในโครงการสงนาและ
บารงรกษาบางเลน
Using ArcGIS Program for The Operating and Maintenance Banglen
Project
ดาเนนงานโดย
นายณฐพล อนพรม
นางสาวเพญพชชา สวรรณชพ
เสนอ
ภาควชาวศวกรรมชลประทาน
คณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
วทยาเขตกาแพงแสน นครปฐม 73140
เพอความสมบรณแหงปรญญาวศวกรรมศาสตรบณฑต (วศวกรรมโยธา-ชลประทาน)
พทธศกราช 2559
ใบรบรองโครงงานวศวกรรมชลประทาน
ภาควชาวศวกรรมชลประทาน
คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
เรอง : การประยกตใชโปรแกรม ArcGIS สาหรบการชลประทานในโครงการสงนา
และบารงรกษาบางเลน
Using ArcGIS Program for The Operating and Maintenance Banglen Project
นามผทาโครงการ นายณฐพล อนพรม
นางสาวเพญพชชา สวรรณชพ
ไดรบพจารณาเหนชอบโดย
ประธานกรรมการ :…………………………………………….
(ผศ.ดร.พงศธร โสภาพนธ)
……..……./…………..…./……………
กรรมการ :…………………………………………….
(อ.ดร.จตเทพ วงศเพชร)
……..……./…………..…./……………
หวหนาภาควชา :…………………………………………….
(ผศ.ดร.นมตร เฉดฉนทพพฒน)
……..……./…………..…./……………
I
บทคดยอ
ชอเรอง : การประยกตใชโปรแกรม ArcGIS สาหรบการชลประทานในโครงการสงนาและบารงรกษา
บางเลน
โดย : นางสาว เพญพชชา สวรรณชพ
นาย ณฐพล อนพรม
อาจารยทปรกษาโครงการ :…………………………………………….
(ผศ.ดร.พงศธร โสภาพนธ)
……..……./…………..…./……………
ในการศกษาการประยกตใชโปรแกรมArcGIS กบงานชลประทานในโครงการสงนาและ
บารงรกษาบางเลน ไดถกจดทาขนเพอเกบรวบรวมขอมลทเปนประโยชนและงายตอการศกษาโครง การ
โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS) และเพอประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนเครองมอใน
การสนบสนนการตดสนใจในการบรหารจดการนาในพนทโครงการ
การจดทาระบบขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โดยใชโปรแกรม ArcGIS สามารถนามาใช
ประโยชนดานการบรหารจดการโครงการ และยงเปนแหลงเผยแพรขอมลและผลงานของโครงการสงนา
และบารงรกษาบางเลนไดเปนอยางด โดยการทาโครงการจะเกบขอมลและวเคราะหขอมลของคลอง
ชลประทาน ขอมลการใชทดน ขอมลสถานวดนาฝน รวมถงขอมลระดบดนเดม แลวแสดงผลในรปของ
แผนท เพอใหการนาเสนอมความนาสนใจและเหนภาพจรง โดยจากการประยกตใชโปรแกรมพบวา
โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มพนท 375,136.9 ไร ครอบคลม 2 จงหวด 4 อาเภอ และ 32
ตาบล มพนททอยอาศย 81,416.9 ไร คดเปนรอยละ 9.72 มพนทสวนใหญทาเกษตรกรรมอน ๆ (บอกง-
บอปลา) 514,140.5 ไร คดเปนรอยละ 61.36 และมนาฝนเฉลยของโครงการ
828.5 ม.ม. จากขอมลขางตนทาใหสามารถใชเปนเครองประกอบการตดสนใจเบองตนไดวา การ
บรหารงานโครงการชลประทานควรดาเนนการไปในทศทางใดจงจะเหมาะสมกบสภาพเหตการณตาง ๆ
II
และทาใหผปฎบตงานสามารถรบทราบขอมล ตดตามผล สอบถาม และรายงานไดอยางรวดเรว งายตอ
การทาความเขาใจและทนตอเหตการณ ทาใหการตดสนใจวางแผนงานจดสรรนาและบารงรกษาโครงการ
มประสทธภาพยงขน
III
ABSTRACT
Title : Using ArcGIS Program for the Operating and Maintenance Banglen
Project
By : Miss Phenphitcha Suwannacheep
Mr. Nattapon Inprom
Project Advisor :
………..……..…………………………………………..
(Dr. Phongsatorn Sopaphun)
………/…………../………
This research attempted to study about Using ArcGIS Program for The
Operating and Maintenance Banglen Project. The study is the aim of the study was to
collecting data that easier to study the project and to apply of Geographic
Information System for Development of the assistant to make the decision of water
management much easier in irrigation project.
GIS could be applied for publication of irrigation project management and
water resource management information. The project will collect and analyze data of
canal, landuse, rainfall station and contour. Irrigation information through GIS could
be illustrated in many features such as map or graph for easily and better
understanding. The result of research synthesis were as follow that size of the
Operating and Maintenance Banglen is 375,136.9 rai and covering 2 province, 3 district
and 32 subdistrict. The size of residence is 81,416.9 rai (9.72%). The size of agriculture
including Shrimp and crab farming is 514,140.5 rai (61.36%) and the average rainfall is
828.5 mm. These can help project manager to make quickly decisions for project
IV
management. Moreover, project activities also quickly learn about new information to
monitor, question and report which will be efficiently benefit to operation the
project.
V
ค ำนยม
ในการทาโครงงานวศวกรรมชลประทานครงนคณะผจดทาโครงงานขอขอบพระคณ
ผศ.ดร.พงศธร โสภาพนธ ประธานกรรมการทปรกษา ทไดกรณาใหคาแนะนา และคาปรกษาในการทา
โครงงานวศวกรรมชลประทานครงน จนประสบผลสาเรจ
ขอขอบพระคณ อ.ดร.จตเทพ วงษเพชร ทใหคาแนะนาและชวยเหลอในการใชโปรแกรม ArcGIS รวมทง
คาแนะนาในการทาโครงงานวศวกรรมมาโดยตลอด
ขอขอบคณ โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน และสานกชลประทานท 13 ทไดใหขอมล เอกสาร
และแผนทตาง ๆ มาใชประกอบการทาโครงงานวศวกรรมใชครงน
สดทายนขอขอบคณ เพอนๆ ทใหความชวยเหลอ และใหกาลงใจในการทาโครงงานวศวกรรมชลประทาน
ในครงนดวยดเสมอมา
คณะผจดทา
พฤษภาคม 59
VI
สำรบญ
หนำ
บทคดยอ I Abstract III
ค ำนยม V
สำรบญ VI
สำรบญตำรำง IX
สำรบญภำพ X
บทท 1 คานา วตถประสงค ขอบเขตการศกษา 1
บทท 2 การตรวจเอกสาร 4
2.1 ระบบสารสนเทศภมศาสตร 4
2.2 พนทการศกษา 20
2.2.1 ประวตและรายละเอยดสานกชลประทานท 13 20
2.2.2 ประวตและรายละเอยดโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 22
จงหวดนครปฐม
2.3 อตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) 27
2.3.1 ความหมายของอตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) 27
2.3.2 ขอมลทเกยวของกบอตนยมวทยา 27
2.4 นาจากอากาศ (Precipitation) 32
2.4.1 ความหมายของนาจากอากาศ 32
2.4.2 กระบวนการเกดนาจากอากาศ (Formation of Precipitation) 32
2.4.3 ลกษณะของการเกดฝนและฝนชนดตาง ๆ 34
2.4.4 เครองมอวดนาฝน 35
2.4.5 การตงสถานวดนาฝน 37
2.4.6 ความลกเฉลยของนาฝนทงพนทโดยวธของธเอสเสน 39
(Thiessen Polygon Method)
VII
หนำ
2.4.7 การประมาณคาทางอตนยมวทยา 41
2.4.8 วธการหาคาการระเหยโดยวธของ Penman 42
2.5 การสงนาและระบายชลประทาน 43
2.5.1 การสงนาชลประทาน 43
2.5.2 การระบายนาชลประทาน 44
2.6 ดนสาหรบการชลประทาน 46
บทท 3 อปกรณ และวธการ 47
3.1 อปกรณและเครองมอ 47
3.2 ขอมลพนฐาน 47
3.3 วธการและขนตอนการจดทาระบบสารสนเทศภมศาสตร 48
3.3.1 การรวบรวมขอมล 48
3.3.2 การนาเขาขอมล 52
3.3.3 การเชอมโยงขอมล 57
3.3.4 การวเคราะหขอมล 59
3.3.5 การทาแผนท 65
บทท 4 การวเคราะหและวจารณ 76
4.1 พนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 76
4.2 พนทจาแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 79
4.3 พนทจาแนกตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 81
4.4 พนทจาแนกตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 83
4.5 การแสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 86
จาแนกตามการเพาะปลก
4.6 กลมดนของโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 88
4.7 ปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนของแตละสถาน 93
4.8 คลองชลประทานในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 100
บทท 5 สรปผล 105
VIII
หนำ
บทท 6 ขอเสนอแนะ 107
เอกสารอางอง 108
IX
สำรบญตำรำง
หนำ
ตารางท 3.1 แสดงขอมลอาคารชลประทานในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 51
ตารางท 4.1 แสดงพนทจาแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงนา และบารงรกษาบางเลน 79
ตารางท 4.2 แสดงพนทจาแนกตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 81
ตารางท 4.3 แสดงพนทจาแนกตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 83
ตารางท 4.4 แสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 86
ตารางท 4.5 แสดงกลมดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 88
ตารางท 4.6 ตารางแสดงตวอยางบญชอาคารคลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง 99
ตารางท 4.7 แสดงปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในรอบ 21 ปของแตละสถาน 101
รอบเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน (ม.ม./เดอน)
ตารางท 4.8 แสดงการคานวณนาฝนเฉลยในพนทโครงการดวยวธ Theissen Polygons 102
X
สำรบญภำพ
หนำ
รปท 2.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร 6
รปท 2.2 หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร 7
รปท 2.3 จด 8
รปท 2.4 พนท 9
รปท 2.5 เสน 10
รปท 2.6 การแปลงขอมล Vector เปน Raster 11
รปท 2.7 เทอรโมกราฟแบบโลหะประกอบ 31
รปท 2.8 เทอรโมมเตอรแบบ Stevenson 31
รปท 2.9 เครองวดนาฝนแบบถวยกระดก 36
รปท 2.10 เครองวดนาฝนแบบชงนาหนก 36
รปท 2.11 เครองวดนาฝนแบบทนลอย 37
รปท 2.12 การหาความลกเฉลยของนาฝนทงพนท 40
รปท 3.1 แสดงขนตอนการนาเขาชนขอมล 52
รปท 3.2 แสดงการใสพกด x,y data 52
รปท 3.3 แสดงการสรางขอมลประเภท Shapefile 53
รปท 3.4 แสดงการใสระบบพกดทางภมศาสตร 54
รปท 3.5 แสดงการเขา Add XY Data 54
รปท 3.6 แสดงขนตอนการเลอกไฟลทมพกด UTM 55
รปท 3.7 แสดงการสงออกขอมล 55
รปท 3.8 แสดงการ Export Data และกาหนดรปแบบขอมลทตองการสงออก 56
รปท 3.9 แสดงการ Export Data 57
รปท 3.10 แสดงการเชอมโยงขอมลโดยวธ Join 57
รปท 3.11 แสดงผลลพธการเชอมโยงขอมล 58
รปท 3.12 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field) 59
XI
หนำ
รปท 3.13 แสดงการเลอก Calculate Geometry 59
รปท 3.14 แสดงหนาตาง Calculate Geometry 60
รปท 3.15 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field) 60
รปท 3.16 แสดงการเลอก Calculate Geometry 61
รปท 3.17 แสดงหนาตาง Calculate Geometry 61
รปท 3.18 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field) 62
รปท 3.19 แสดงการเลอก Calculate Geometry 62
รปท 3.20 แสดงหนาตาง Calculate Geometry 62
รปท 3.21 แสดงขนตอนการ Clip 63
รปท 3.22 แสดงภาพตวอยางทไดจากการ Clip 63
รปท 3.23 แสดงขนตอนการเขาคาสง Extraction 64
รปท 3.24 แสดงขนตอนการ Extract by Mask 64
รปท 3.25 แสดงขนตอนการ layout view 65
รปท 3.26 แสดงคาสงตางๆ 66
รปท 3.27 แสดงตวอยางการใชคาสงแผนท 66
รปท 3.28 แสดงภาพผลลพธขอมลคลองชลประทาน 67
รปท 3.29 แสดงแผนทประเทศไทยและขอมลแผนทโครงการ 68
รปท 3.30 แสดงผลลพธของอาเภอ 68
รปท 3.31 แสดงแผนทการใชประโยชนทดน 69
รปท 3.32 แสดงขอมลบญชอาคาร 70
รปท 3.33 แสดงหนาตาง Kriging 71
รปท 3.34 แสดงรปทไดจากการ Kriging 71
รปท 3.35 แสดงหนาตางการทา Thiessen Polygons 72
รปท 3.36 แสดงผลลพธจากการทา Thiessen Polygons 72
รปท 3.37 แสดงระดบดนเดม (Profile Graph) 73
รปท 3.38 แสดงแผนทกลมดน 74
XII
หนำ
รปท 3.39 แสดงขอมล Contour 75
รปท 4.1 แสดงขอบเขตแผนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนจาก Google Earth 77
รปท 4.2 แผนทแสดงขอบเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 78
รปท 4.3 แผนทแสดงขอบเขตจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 80
รปท 4.4 แผนทแสดงขอบเขตอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษา 82
รปท 4.5 แผนทแสดงขอบเขตตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 85
รปท 4.6 แผนทแสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษา 87
รปท 4.7 แผนทแสดงกลมดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 89
รปท 4.8 แผนแสดงระดบดนในเขตทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 90
รปท 4.9 แผนทแสดงเสนระดบดนในเขตทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 91
รปท 4.10 แสดงระดบดนเดมคลองสงนาชลประทาน 2ซาย 92
รปท 4.11 แสดงระดบดนเดมคลองระบายนา 2ขวา-สองพนอง 92
รปท 4.12 แผนทแสดงคลองสงนาชลประทานโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 94
รปท 4.13 แผนทแสดงคลองระบายนาโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 95
รปท 4.14 แผนทแสดงคลองสงและระบายนาโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 96
รปท 4.15 แผนทแสดงคลองชลประทานในโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 97
รปท 4.16 แสดงตวอยางบญชอาคารคลองระบายนาชลประทาน 98
รปท 4.17 แผนทแสดงนาฝนเฉลยในเขตทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 103
รปท 4.18 แผนทแสดงเสนชนนาฝนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 104
1
บทท 1
ค าน า วตถประสงค และขอบเขตการศกษา
ทมาและความส าคญของปญหา
ทรพยากรนา เปนหนงในปจจยสาคญตอการดารงชวตของสงมชวตทกชนด โลกประกอบไป
ดวยนา 3 ใน 4 สวนของพนทโลกทงหมด แมวาปรมาณนาในโลกดเหมอนวาจะมอยมากมายมหาศาล
แตความจรงแลวปรมาณนาทสามารถใชไดในสวนของนาจดทอยตามทางนา หนองบง ภเขาและนาใต
ดน มเพยง 1% เทานน หากไมมจดการนามเหมาะสม คอ การขาดแคลนนา ผลผลตทางการเกษตร
ตกตาและสงมชวตอาจดารงชวตตอไปไมได
ทรพยากรนาในประเทศไทย ปจจบนนบวนยงขาดแคลนและคาดวาจะไมเพยงพอตอความ
ตองการของเกษตรกรเพอทาการเกษตรกรรม รวมทงภาคอตสาหกรรม และการอปโภคบรโภคดวย
บางพนทยงไมไดรบนาเนองจากทางโครงการไมมขอมลทจะนาไปใชประกอบการพจารณาเบองตน
สาหรบการบรหารและการจดการนา
เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนตอโครงการการจดทาระบบสารสนเทศทางภมศาสตร(ArcGIS)
กบโครงการชลประทานจงมประโยชนในการนาเสนอขอมล ในรปแบบของแผนท กราฟ รปภาพ และ
ขอความ เพอใหเหนภาพทชดเจน ซงสามารถนาไปชวยตดสนใจเบองตนวาจะบรหารและจดการนา
ของโครงการใหเปนไปในทศทางใด ผปฎบตงานและผเกยวของสามารถรบทราบขอมลไดอยางรวดเรว
ทาใหประสทธภาพชลประทานสงขน
ในปจจบนระบบสารสนเทศภมศาสตร(Geographic Information System; GIS) มการใช
กนอยาง แพรหลาย เนองจาก GIS มคณสมบตพเศษ คอการวเคราะหเชงพนทและเวลา แสดงผล
การศกษาเปนแผนท ได (สรรคใจ กลนดาว, 2542) ดวยคณสมบตอนโดดเดนเหลานประกอบกบ
ขอมลในพนทศกษามการจดเกบ ในรปแบบสารสนเทศเชงพนทมจานวนพอทจะวเคราะหไดจงมความ
พยายามประยกตใชGIS มาใชในการจดเกบรวบรวมขอมลของโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
รวมถงการวางแผนจดการทรพยากรนา จากประสทธภาพและศกยภาพของ GIS ทสามารถวเคราะห
เชงพนท และเวลา โดยใชเทคนคการทบซอนของขอมลทมหลายชนขอมล การประยกตใชระบบ
2
สารสนเทศภมศาสตร ในงานทางดานวศวกรรมศาสตร เชนการวางแผนการสราง เขอน ใชGIS สาหรบ
วเคราะหพนทนาทวมและการวางแนวสาธารณปโภค ใชสาหรบการวางแผน การจดการนา ไดแกการ
แบงพนทออกเปนหลายๆ แบบตามสภาพภมประเทศ ตามสภาพสงคม เพอใหเหมาะสมสาหรบแตละ
พนทการวเคราะหพนทเสยงภยนาทวม นาแลง แผนดนถลม GIS สามารถวเคราะหขอมลตางๆ ให
นามาซอนทบ กนไดอยางมประสทธภาพ ในปจจบนมความพยายามของหลายหนวยงาน ทงไทยและ
ตางประเทศทจะนาความ สามารถของ GIS มาเชอมตอกบแบบจาลองอนๆ ทา ใหสามารถสงผานและ
รบขอมลระหวางกนไดแบบจาลอง อนจงสามารถนาขอมลทอยในฐานขอมล GIS ไปใชงานไดอยาง
สะดวกขน รวมถงหลงจากการวเคราะหดวยแบบ จาลองแลว การแสดงผลบน GIS ยงสามารถทา ไดด
และเขาใจไดงายอกดวย(วระศกดวระกนต,2545)
การใชเครองมอและเทคโนโลยสมยใหมโดยเฉพาะคอมพวเตอรในการเกบรวบรวม ประมวล
ผลขอมลทมจานวนมากจากขอมลและเหตผลดงกลาวผวจยจงไดสนใจทจะศกษาระบบชลประทาน
โดยใชโปรแกรม ArcGIS เพอประยกตใชในงานดานชลประทาน
วตถประสงค
1) ศกษาการใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โดยใชโปรแกรม ArcGIS เพอประยกต
ใชในงานดานชลประทาน
2) ดาเนนการจดทาระบบสารสนเทศภมศาสตร (ArcGIS) โครงการสงนาและบารงรกษา
บางเลน
3) เปนแนวทางในการตดสนใจวาจะบรหารและจดการนาไปในทศทางใด
ขอบเขตการศกษา
1) จดทาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ในพนทรบผดชอบของโครงการสงนาและบารง
รกษาบางเลน
3
2) ศกษาโปรแกรม ArcGIS และ Google Earth
3) นาขอมลในรปแผนทมาทาการวเคราะหโดยมขอมลตางๆ ดงน
- แผนทขอบเขตโครงการ
- แผนทตาบล
- แผนทอาเภอ
- แผนทจงหวด
- แผนทการใชทดน
- แผนทคลองชลประทาน (คลองสงนา, คลองระบายนา, คลองสงและระบายนา)
- แผนทเสนชนนาฝน
- แผนทนาฝนเฉลย
4) แสดงผลของขอมลททาการวเคราะห ซงสามารถแสดงผลไดทงในรปของตารางและตวหนงสอ
4
บทท 2
การตรวจเอกสาร
2.1) ระบบสารสนเทศภมศาสตร
1) บทน า
ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) คอ กระบวนการทางาน
เกยวกบขอมล เชงพนท (spatial data) ดวยระบบคอมพวเตอร โดยการกาหนดขอมลเชงบรรยายหรอ
ขอมลคณลกษณะ (attribute data) และสารสนเทศ เชน ทอย บานเลขท ทมความสมพนธกบตาแหนง
ในเชงพนท (spatial data) เชน ตาแหนงบาน ถนน แมนา เปนตน ในรปของ ตารางขอมล
และ ฐานขอมล (Sombat Yumuang, 2558)
ระบบ GIS ประกอบไปดวยชดของเครองมอทมความสามารถในการเกบรวบรวม ปรบปรงและ
การสบคนขอมล เพอจดเตรยม ปรบแตง วเคราะหและการแสดงผลขอมลเชงพนท เพอใหสอดคลอง
ตามวตถประสงคการใชงาน ซงรปแบบและความสมพนธของขอมลเชงพนททงหลาย จะสามารถนามา
วเคราะหดวย GIS ใหสอความหมายในเรองการเปลยนแปลงทสมพนธกบชวงเวลาได เชน
- การแพรขยายของโรคระบาด
- การเคลอนยายถนฐาน
- การบกรกทาลาย
- การเปลยนแปลงของการใชพนท
ขอมลเหลาน เมอปรากฏบนแผนททาใหสามารถแปล สอความหมาย และนาไปใชงานไดงาย
ขอมลใน GIS ทงขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยาย สามารถอางองถงตาแหนงทมอยจรงบนพนโลกไดโดยอาศยระบบพกดทางภมศาสตร (geocode) ซงจะสามารถอางองไดทงทางตรงและทางออม ขอมลใน GIS ทอางองกบพนผวโลกโดยตรง หมายถง ขอมลทมคาพกดหรอมตาแหนงจรงบนพนโลกหรอในแผนท เชน ตาแหนงอาคาร ถนน ฯลฯ สาหรบขอมล GIS ทจะอางองกบขอมลบนพนโลกไดโดยทางออมไดแก ขอมลของบาน (รวมถงบานเลขท ซอย เขต แขวง จงหวด และรหสไปรษณย) โดยจากขอมลทอย เราสามารถทราบไดวาบานหลงนมตาแหนงอย ณ ทใดบนพนโลก เนองจากบานทกหลงจะมทอยไมซากน
5
2) องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร GIS ( Components of GIS )
องคประกอบหลกของระบบ GIS จดแบงออกเปน 5 สวนใหญ ๆ แสดงดงรปท 2.1 โดยม
รายละเอยดของแตละองคประกอบดงตอไปน
1) อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตาง ๆ เชน Digitizer,
Scanner, Plotter, Printer หรออน ๆ เพอใชในการนาเขาขอมล ประมวลผล แสดงผล และผลต
ผลลพธของการทางาน
2) โปรแกรม คอชดของคาสงสาเรจรป เชน โปรแกรม Arc/Info, MapInfo ฯลฯ ซง
ประกอบดวยฟงกชน การทางานและเครองมอทจาเปนตาง ๆ สาหรบนาเขาและปรบแตงขอมล,
จดการระบบฐานขอมล,เรยกคน,วเคราะหและจาลองภาพ
3) ขอมล คอขอมลตาง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐานขอมลโดย
ไดรบการดแล จากระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS ขอมลจะเปนองคประกอบทสาคญรองลงมาจาก
บคลากร
4) บคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผนาเขาขอมล
ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญสาหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการ
ตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทสาคญทสดในระบบ GIS เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอย
มากมายมหาศาลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลยเพราะไมไดถกนาไปใชงาน อาจจะกลาวไดวา
ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบGIS
5) วธการหรอขนตอนการทางาน คอวธการทองคกรนน ๆ นาเอาระบบ GIS ไปใชงานโดยแต
ละ ระบบแตละองคกรยอมความแตกตางกนออกไป ฉะนนผปฏบตงานตองเลอกวธการในการจดการ
กบปญหาทเหมาะสมทสดสาหรบของหนวยงานนน ๆ เอง
6
รปท 2.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร
(ทมา: www.gisthai.org)
3) หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ( How GIS Works )
ภาระหนาทหลก ๆ ของระบบสารสนเทศภมศาสตรควรจะมอยดวยกน 5 อยางดงน
1) การนาเขาขอมล (Input) กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในระบบสารสนเทศ
ภมศาสตร ขอมลจะตองไดรบการแปลง ใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข (digital format)
เสยกอน เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลใน รปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอร
อปกรณทใชในการนาเขาเชน Digitizer Scanner หรอ Keyboard เปนตน
2) การปรบแตงขอมล (Manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจาเปนตองไดรบ
การปรบแตงใหเหมาะสมกบงาน เชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (scale) ทแตกตางกน หรอใช
ระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยใน ระดบเดยวกนเสยกอน
3) การบรหารขอมล (Management) ระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS จะถกนามาใชใน
การบรหารขอมลเพอการทางานทมประสทธภาพในระบบ GIS DBMS ทไดรบการเชอถอและนยมใชกน
อยางกวางขวางทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดการฐานขอมลแบบสมพทธ (DBMS) ซง
มหลกการทางานพนฐานดงนคอ ขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง
4) การเรยกคนและวเคราะหขอมล (Query and Analysis) เมอระบบ GIS มความพรอมใน
เรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ การนาขอมลเหลานมาใชใหเกด ประโยชน เชน
- ใครคอเจาของกรรมสทธในทดนผนทตดกบโรงเรยน ?
- เมองสองเมองนมระยะหางกนกกโลเมตร ?
7
- ดนชนดใดบางทเหมาะสาหรบปลกออย ?
หรอ ตองมการสอบถามอยางงาย ๆ เชน ชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (point and
click) เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล นอกจากนระบบ GIS ยงมเครองมอในการวเคราะห เชน การ
วเคราะหเชงประมาณคา (Proximity หรอ Buffer) การวเคราะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน
หรอ ตองมการสอบถามอยางงาย ๆ เชน ชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (point and click)
เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล นอกจากนระบบ GIS ยงมเครองมอในการวเคราะห เชน การวเคราะห
เชงประมาณคา (Proximity หรอ Buffer) การวเคราะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน ดงรปท
2.2
5) การนาเสนอขอมล (Visualization) จากการดาเนนการเรยกคนและวเคราะหขอมล
ผลลพธทไดจะอยในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยากตอการตความหมายหรอทาความเขาใจ การ
นาเสนอขอมลทด เชน การแสดงชารต (chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภาพจากสถานทจรง
ภาพเคลอนไหว แผนท หรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตาง ๆ เหลานจะทาใหผใชเขาใจความหมาย
และมองภาพของผลลพธทกาลงนาเสนอไดดยงขน อก ทงเปนการดงดดความสนใจของผฟงอกดวย
รปท 2.2 หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร
(ทมา: www.gisthai.org/about-gis/work-gis.html)
8
4) ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร โลกมความสลบซบซอนมากเกนกวาทจะเกบขอมลทงหมดเกยวกบโลกไวในรปขอมลดวยระบบคอมพวเตอร จงตองเปลยนปรากฏการณบน ผวโลกจดเกบในรปของตวเลขเชงรหส (digital form)โดยแบงออกเปน2ประเภทดงน 1) ขอมลเชงพนท (Spatial data) เปนขอมลทเกยวของกบตาแหนงทตงของขอมลตาง ๆ บนพนโลก ลกษณะทางภมศาสตรทเปนตวแทนของปรากฏการณทางภมศาสตรบนโลกแผนทกระดาษบนทกตาแหนงทางภมศาสตรและแทนสงตางๆ บนโลกท ลกษณะขอมลเชงพนท แบงได 2 ประเภท คอ Vector และ Raster 2) ขอมลแสดงทศทาง (Vector Data) คอขอมลทแสดงดวย จด เสน หรอพนท ทประกอบดวยจดพกดทางแนวราบ (X , Y) และ/หรอ แนวดง (Z) หรอ Cartesian Coordinate System ถาเปนพกดตาแหนงเดยวกจะเปนคาของจด ถาจดพกดสองจดหรอมากกวาจะเปนคาของเสน สวนพนทนนจะตองมจดมากกวา 3 จดขนไป และจดพกดเรมตนและจดพกดสดทายจะตองอยตาแหนงเดยวกน เชน ถนน แมนา ขอบเขตการปกครอง โรงเรยน เปนตน ลกษณะขอมลเชงพนท ในรปแบบเวกเตอรจะมลกษณะและรปแบบ (Spatial Features) ตาง ๆ กนพอสรปไดดงน คอ จด (Point) ลกษณะทางภมศาสตรทมตาแหนงทตงเฉพาะเจาะจง หรอมเพยงอยางเดยว สามารถแทนไดดวยจด (Point Feature) ดงรป 2.3
- หมดหลกเขต - บอนา - จดชมวว - จดความสง - อาคาร ตก สงกอสราง
ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน มาตราสวนแผนทจะเปนตวกาหนดวาจะแทนปรากฏการณบนโลกดวยจดหรอไม ตวอยางลกษณะทางภมศาสตรทเปนจด
ตวอยางเชน บนแผนทโลก มาตราสวนเลกจะแทนคาทตงของเมองดวยจด แมวาในความเปนจรงเมองนนจะครอบคลมพนทจานวนหนงกตาม ในขณะเดยวกนบนแผนทมาตราสวนทใหญขนเมอง
รปท 2.3 จด
(ทมา: http://www.gisthai.org/about-gis/data-gis.html)
9
ดงกลาวจะปรากฏเปนพนทและแตละอาคารจะถกแทนคาดวยจด
- ขอมลคาพกดของจด - คาพกด x, y 1 ค แทนตาแหนงของจด - ไมมความยาวหรอพนท
พนท (Polygon) ลกษณะทางภมศาสตรทมพนทเดยวกนจะถกลอมรอบดวยเสนเพอแสดงขอบเขต ตวอยางขอมลทเปนพนท
- เขตตาบล อาเภอ จงหวด - ขอบเขตอทยานแหงชาต - เขตนาทวม
ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน
มาตราสวนของแหลงทมาของขอมลจะเปนตวกาหนดการแทนปรากฏการณบนโลกแหงความเปนจรงดวย point หรอ polygon ตวอยาง เชน อาคารบนมาตราสวนขนาดใหญ เชน 1 : 4,000 เปน polygon ทถกกาหนดขน โดยขอบเขตอาคาร บนแผนท 1 : 50,000 ทมาตราสวนเลก อาคารจะแสดงดวยจด ขอมลคาพกดของ Polygon
- polygon จะประกอบดวย arc ตงแต 1 เสนขนไป แตม 1 Label point - ม Label point 1 point อยภายในพนทปดและใชในการแยกแยะแตละ polygon ออกจาก
กน
เสน (Arc) ลกษณะทางภมศาสตรทวางตวไปตามทางระหวางจด 2 จด จะแทนดวยเสน (Arc Feature) ตวอยางลกษณะทางภมศาสตรทเปนเสน
- ลานา - ถนน
รปท 2.4 พนท
(ทมา: http://www.gisthai.org/about-gis/data-gis.html)
10
- โครงขายสาธารณปโภค - เสนชนความสง
ขอจ ากดเกยวกบArc
Arc 1 เสน ม Vertex ไดไมเกน 500 Vertex โดย vertex ลาดบท 500 จะเปลยนเปน node และเรมตนเสนใหมดวยการidentifierคาใหมโดยอตโนมต ขอมลคาพกดของ Arc
- Vertex (คาพกด x, y คหนงบน arc) เปนตวกาหนดรปรางของ arc - arc หนงเสนเรมตนและจบลงดาน Node - arc ทตดกนจะเชอมตอกนท Node - ความยาวของ arc กาหนดโดยระบบคาพกด
จดเดนของขอมลแบบ Vector คอ แสดงโครงสรางขอมลเชงปรากฏการณไดด ยงเหมาะสาหรบใชแทนลกษณะของพนทจงมขอบเขตคดโคงทาใหสามารถแบงขอบเขตของพนทไดอยางชดเจน โครงสรางขอมลกะทดรด ไฟลขอมลมขนาดเลกจงใชพนทสาหรบการจดเกบนอย ความเชอมโยงทางโทโพโลยสามารถทาไดครบถวนดวยการเชอมโยงแบบเครอขาย มความถกตองในเชงกราฟฟก ซงสามารถแทนขอมลไดอยางมความแมนยาเชงตาแหนง สามารถทาการคนคน การแกไข และการวางนยทวไปกบขอมลกราฟฟกและลกษณะประจาได จดดอยของขอมลแบบ Vector คอ โครงสรางขอมลซบซอน การรวมแผนทแบบเวกเตอรหลาย ๆ แผนหรอรวมแผนท Vector กบ Raster ดวยวธวางซอนมความยงยากมาก การทดสอบดวยการจาลองสถานการณทาไดยาก เพราะแตละหนวยของแผนทมโครงสรางทตางกน การแสดงและการเขยนเปนแผนทเสยคาใชจายสง โดยเฉพาะเมอตองการแสดงสและสญลกษณทมคณภาพสง เทคโนโลยชนดนมราคาแพง โดยเฉพาะถาตองใชฮารดแวรและซอฟตแวรทมความซบซอน การวเคราะหพนทและการกรองรายละเอยดภายในรปหลายเหลยมเกอบเปนไปไมได ขอมลแสดงลกษณะเปนกรด (Raster Data) คอขอมลทมโครงสรางเปนชองเหลยม เรยกวา จดภาพ หรอ Grid cell เรยงตอเนองกนในแนวราบและแนวดง ในแตละจดภาพสามารถเกบคาได 1 คา ความสามารถแสดงรายละเอยดของขอมลขนอยกบขนาดของเซลล ณ จดพกดทประกอบขนเปนฐานขอมลแสดงตาแหนงชดนน คาทเกบในแตละจดภาพสามารถเปนไดทงขอมลลกษณะสมพนธ หรอ
รปท 2.5 เสน
(ทมา: http://www.gisthai.org/about-gis/data-gis.html)
11
รหสทใชอางองถงขอมลลกษณะสมพนธทเกบอยในฐานขอมลกได Raster Data อาจแปรรปมาจากขอมล Vector หรอแปรจาก Raster ไปเปน Vector หรอแปรจาก Raster ไปเปน Vector (แสดงดงรปท 2.6) แตเหนไดวาจะมความคลาดเคลอนเกดขนระหวางการแปรรปขอมล
รปท 2.6 การแปลงขอมล Vector เปน Raster
(ทมา: www.gis2me.com) จดเดนของขอมลแบบ Raster คอ
- มโครงสรางขอมลงาย ๆ มโครงสรางไมซบซอน ทาใหการประมวลผลในระดบจดภาพมความสะดวก
- การวางซอนและการรวมขอมลแผนทกบขอมลทรบรจากระยะไกลทาไดงาย - การวเคราะหทางพนทในแบบตาง ๆ ทาไดงาย - การทดสอบดวยการจาลองสถานการณทาไดงาย เพราะหนวยพนทแตละหนวยมรปรางและ
ขนาดเทากน - เทคโนโลยมราคาถกและกาลงมการพฒนาอยางจรงจง - นอกจากนขอมลแบบ Raster ยงมความเหมาะสมกบการแทนลกษณะของพนผว (Surface)
ทมความตอเนองกน จดดอยของขอมลแบบ Raster คอ
- ขอมลกราฟกมขนาดใหญ ไฟลมขนาดใหญจงใชพนทในการจดเกบมาก - การใชชองกรดใหญเพอลดปรมาตรขอมลทาใหสญเสยโครงสรางขอมลเกยวกบปรากฏการณ
และเปนการสญเสยขอสนเทศอยางมาก - ไมเหมาะสมในการแทนขอมลทเปนเสนโคง หรอแทนตาแหนงของจดเพราะตองใช 1 จดภาพ
สาหรบตาแหนง 1 ตาแหนง
12
- แผนทแรสเตอรทหยาบจะไมสวยเทาแผนทซงเขยนดวยเสน - การสรางเครอขายเชอมโยงทาไดยาก - การแปลงเสนโครงแผนทตองใชเวลามาก เวนแตใชขนตอนวธหรอฮารดแวรพเศษ
ขอมลทไมอยในเชงพนท (Non- Spatial data) เปนขอมลเชงบรรยาย (Attribute) ซงจะอธบายถงคณลกษณะตาง ๆ ในพนทนน ๆ ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง หรอหลาย ๆ ชวงเวลาเชน ขอมลจานวนประชากรในเขตตาง ๆ ขอมลจานวนนกเรยนแตละชนของโรงเรยนสงกด กทม. เปนตน สามารถแบงออกได 2 ประเภท คอ
- ตารางขอมลทเชอมโยงกบกราฟฟก (Graphic table) - ตารางขอมลทไมเชอมโยงกบกราฟฟก (Non-Graphic table)
5) เทคนคและวธการน าเขาขอมล
การนาเขาขอมล (Input data) เปนกระบวนการบนทกขอมลเขาสคอมพวเตอร การสรางฐานขอมลทละเอยด ถกตอง เปนสงสาคญอยางยงในการปฏบตงานดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรซงจาเปนตองมการประเมนคณภาพขอมล ทจะนาเขาสระบบในเรองแหลงทมาของขอมล วธการสารวจขอมลมาตราสวนของแผนท ความถกตอง ความละเอยด พนททขอมลครอบคลมถงและปทจดทาขอมล เพอประเมนคณภาพ และคดเลอกขอมลทจะนาเขาสระบบฐานขอมล 6) การน าเขาขอมลเชงพนท
สาหรบขนตอนการนาเขาขอมลเชงพนทอายทาไดหลายวธ แตทนยมทากนในปจจบนไดแก การดจไทซ (Digitize) และการกวาดตรวจ (Scan) ซงทง 2 วธตางกมขอด และขอดอยตางกนไปกลาวคอการนาเขาขอมลโดยวธกวาดตรวจจะมความรวดเรวและ ถกตองมากกวาวธการเขาขอมลแผนทโดยโตะดจไทซและเหมาะสาหรบงานทมปรมาณมาก แตการนาเขาขอมลโดยการดจไทซจะสนเปลองคาใชจายนอยกวาและเหมาะสาหรบงานทมปรมาณนอย
13
7) การใชเครองอานพกด (Digitizer) เปนการแปลงขอมลเขาสระบบโดยนาแผนทมาตรงบนโตะ และ กาหนดจดอางอง (control point) อยางนอยจานวน 4 จด แลวนาตวชตาแหนง (Cursor) ลากไปตามเสนของรายละเอยดบนแผนท 8) การใชเครองกวาดภาพ (Scanner) เปนเครองมอทวดความเขมของแสงทสะทอนจากลายเสนบน แผนท ผลลพธเปนขอมลในรปแบบแรสเตอร (raster format) ซงเกบขอมลในรปของตารางกรดสเหลยม (pixel) คาความคมชดหรอความละเอยดมหนวยวดเปน DPI : dot per inch แลวทาการแปลงขอมลแรสเตอร เปนขอมลเวกเตอร ทเรยกวา Raster to Vecter conversion ดวยโปรแกรม GEOVEC for Microstation หรอ R2V 9) การน าเขาขอมลเชงบรรยาย
ขอมลเชงบรรยายทจาแนกและจดหมวดหมแลว นาเขาสระบบฐานขอมลดวยแปนพมพ (Keyboard) สาหรบโปรแกรม PC ARC/Info จะจดเกบขอมลในรปแบบของ dBASE ดวยคาสง Tables สวนโปรแกรมจดการฐานขอมลแบบ Relational data base ทวๆ ไปบนเครอง PC เชน Foxpro, Access หรอ Excel จาเปนตองแปลงขอมลใหเขาอยในรปของ DBF file กอนการนาเขาส PC ARC/Info
10) ประโยชนของระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเปนเครองมอทาง ๆ
ภมศาสตรทมประโยชนอยางยงตอการจดเกบระบบขอมลซงมอยมากมายในปจจบน ไดม
การพฒนาทงดานฮารดแวร และซอฟตแวร ทาใหในปจจบนไดมการนา GIS มาใชงานกนอยาง
แพรหลาย ทงหนวยงานของภาครฐและเอกชน (Sombat Yumuang, 2558)
การใชงานระบบสารสนเทศจะมประโยชนมากในการศกษาวชาภมศาสตร ถารจกการใชงาน
การใชงานระบบสารสนเทศภมศาสตรจะตองมเปาหมายชดเจน รจกคดเลอกขอมลมาวเคราะห การใช
14
งานจะตองวางแผนงานในการกาหนดคณภาพ มาตราสวนของขอมลและทสาคญคอ ความสามารถใน
การวเคราะหขอมลนาไปใชประโยชนในการปรบปรงขอมลใหทนสมยตลอดเวลา การบรณาการขอมล
หลายรปแบบเขาดวยกน และสามารถสรางแบบจาลองทดสอบเปรยบเทยบขอมลกอนทมการลงมอ
ปฏบตจรง การใชระบบสารสนเทศภมศาสตรทสาคญไดแก
1) ดานการจดการทรพยากรธรรมชาต เชน การกาหนดพนทปาไม แหลงนา ทงบนผวดนและ
ใตดน ธรณวทยาหนและแร ชายฝงทะเลและภมอากาศ
2) ดานการจดการทรพยากรเกษตร เชน การแบงชนคณภาพพนทเกษตร ดนเคมและดนปญหา
อน ความเหมาะสมของพชในแตละพนท การจดระบบนาชลประทาน การจดการดานธาต
อาหารพช
3) ดานการจดการสงแวดลอม เชน การแพรกระจายของฝนและกาซ การกาหนดจดเกบ
ตวอยางจาก โรงงาน การปองกนความเสยหายของโบราณสถานหรอสถานททองเทยว การ
ปองกนไฟไหมปา เปนตน
4) ดานสงคม เชน ความหนาแนนของประชากร เพศ อาย การศกษา แรงงาน ตาแหนงของ
โรงเรยนและการเดนทางของนกเรยน เปนตน
5) ดานเศรษฐกจ เชน รายไดของประชากรของหมบาน ตาบล สนคาหลก ตาแหนงทตงของ
โรงงานประเภทตางๆ เปนตน
11) แผนท
แผนทเปนสงทมความสาคญมากในการศกษาวชาภมศาสตร เพราะครอบคลมทงลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาต รวมทงสงทเกดขนจากฝมอของมนษยบนพนผวโลกดวยการจดทาแผนทในปจจบนไดมการพฒนาการขนเปนลาดบ มการนาเอารปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมาชวยในการทาแผนททาใหสามารถสรางแผนทไดรวดเรว มความถกตองและทนสมยกวาในอดต
15
ความหมายของแผนท
แผนท (Map) หมายถง การแสดงลกษณะพนผวโลกลงบนแผนราบ โดยการยอสวนและการใชสญลกษณไมวาเครองหมายหรอส แทนสงตาง ๆ บนพนผวโลก แผนทจงตางจากลกโลกและแผนผง เครองหมายแผนท คอ เครองหมายหรอสญลกษณทใชแทนสงตาง ๆ บนพนพภพ ทเกดขนเองและตามธรรมชาต นอกจากเครองหมายแลว เรายงใชสเปนการแสดงลกษณะภมประเทศอกดวย คอ 1. สดา หมายถง ภมประเทศสาคญทางวฒนธรรมทมนษยสรางขน เชน อาคาร สสาน วด สถานทราชการตาง ๆ เปนตน 2. สนาเงน หมายถง ลกษณะภมประเทศทเปนนา เชน ทะเล แมนา หนอง บง เปนตน 3. สนาตาล หมายถง ลกษณะภมประเทศทมความสงโดยทวไป เชน เสนชนความสง 4. สเขยว หมายถง พชพนธไมตาง ๆ เชน ปา สวน ไร 5. สแดง หมายถง ถนนสายหลก พนทยานชมชนหนาแนน และลกษณะภมประเทศสาคญ
ความส าคญของแผนท
1. ทาใหทราบลกษณะทางธรรมชาตของพนผวโลก รวมทงกจกรรมทางเศรษฐกจบน พนผวโลก 2. ทาใหทราบขอมล สถตตาง ๆ เพอการเปรยบเทยบ การพฒนาการวางแผนในดานตาง ๆ รวมทงดานยทธศาสตร ประโยชนของแผนท
1. ประโยชนในการศกษาลกษณะภมประเทศ แผนทจะทาใหผศกษาทราบวาพนทใดม ลกษณะภมประเทศแบบใดบาง 2. ประโยชนตอการศกษาธรณวทยา เพอใหทราบความเปนมาของแหลงทรพยากร ดน หน แรธาต 3. ประโยชนดานสมทรศาสตรและการประมง เพอใหทราบสภาพแวดลอมชายฝงทะเล 4. ประโยชนดานทรพยากรนา รขอมลเกยวกบแมนาและการไหล อางเกบนา ระบบการ
16
ชลประทาน 5. ประโยชนดานปาไม เพอใหทราบคณลกษณะของปาไมและการเปลยนแปลงพนทปา 6. ประโยชนดานการใชทดน เพอใหทราบปจจยการใชประโยชนทดนดานตาง ๆ 7. ประโยชนดานการเกษตร การเกษตรมผลตอการพฒนาประเทศ เพอรวาบรเวณใดควร พฒนา 8. ประโยชนดานสงแวดลอม โดยเฉพาะการจดการทรพยากรบรเวณตาง ๆ 9. ประโยชนในการวางผงเมอง เพอใชขอมลทางธรรมชาตในการจดวางผงเมองใหเหมาะสม 10. ประโยชนตอการศกษาโบราณคด เพอคนหาแหลงชมชนโบราณและความรอน ๆ 11. ประโยชนดานอตนยมวทยา เพอประโยชนในการเพาะปลก อตสาหกรรม ประมง การ ปองกนอทกภย ลกษณะของสงทแสดงปรากฏบนแผนทประกอบดวย 1. ลกษณะของสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ทะเล มหาสมทร ทะเลสาบ แมนา ภเขา ท ราบ ทราบสง เกาะ เปนตน 2. ลกษณะของสงทมนษยสรางขน เชน เสนกนอาณาเขต เมอง หมบาน สถานทราชการ ศาสนสถาน เสนทางคมนาคม พนทเกษตรกรรม เปนตน ชนดของแผนท
1. แบงตามขนาดของมาตรสวน ม 3 ชนด คอ
- แผนทมาตราสวนเลก หมายถง แผนททมาตราสวนเลกกวา 1 : 1,000,000 - แผนทมาตราสวนกลาง หมายถง แผนททมมาตราสวนระหวาง 1 : 250,000 ถง 1 : 1,000,000 - แผนทมาตราสวนใหญ หมายถง แผนททมมาตราสวนมากกวา 1 : 250,000
2. แบงตามประเภทการใช ไดแก
- แผนทกายภาพ หรอแผนทลกษณะภมประเทศ (Topographic หรอ Landform หรอ Relief Map) เปนแผนทแสดงรายละเอยดของสงทเกดขนโดยธรรมชาต เชน ทะเล มหาสมทร เทอกเขา ทราบสง ทราบ ฯลฯ
17
- แผนทรฐกจ (Political Map) หรอแผนททวไป (General Map) เปนแผนทแสดงขอบเขตการปกครองของจงหวด รฐ ประเทศ - แผนทประวตศาสตร (Histostical Map) เปนแผนทแสดงอาณาเขตของอาณาจกรหรอจกรวรรดตาง ๆ ในสมยโบราณ - แผนทโครงราง (Outline) เปนแผนทแสดงโครงรางของทวป ประเทศ โดยไมมรายละเอยดใด ๆ เพอใชในการศกษา เชน - แผนทเดนเรอ (Nautical Map) เปนแผนทแสดงเสนทางการเดนเรอในทองทะเล มหาสมทร รวมทงใชสญลกษณสเพอแสดงความตนลกของพนนา - แผนทเศรษฐกจ (Economic Map) เปนแผนทแสดงเขตกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ รวมทงแสดงแหลงทรพยากรสาคญ
องคประกอบของแผนท
1. ชอแผนทเปนสงทมความจาเปนสาหรบใหผใชไดทราบวาเปนแผนทเรองอะไร แสดงรายละเอยดอะไรบาง เพอใหผใชไดอยางถกตอง และตรงความตองการ โดยปกตชอแผนทจะมคาอธบายเพมเตมแสดงไวดวย เชน แผนทประเทศไทยแสดงเนอทปาไม แผนทประเทศไทยแสดงการแบงภาคและเขตจงหวดเปนตน 2. ขอบระวาง แผนททกชนดจะมขอบระวาง ซงเปนขอบเขตของพนทในภมประเทศทแสดงบนแผนทแผนนนมกจะแสดงดวยเสนขนานเพอแสดงตาแหนงละตจดกบเสนเมรเดยนเพอแสดงตาแหนงลองจจดและจะแสดงตวเลขเพอบอกคาพกดภมศาสตรของตาแหนงตางๆ 3. ทศทาง มความสาคญตอการคนหาตาแหนงทตงของสงตาง ๆ โดยในสมยโบราณใชวธดทศทางตามการขนและตกของดวงอาทตยในเวลากลางวน และการดทศทางของดาวเหนอในเวลากลางคน ตอมามการประดษฐเขมทศ ซงเปนเครองมอชวยในการหาทศขน เนองจากเขมของเขมทศจะชไปทางทศเหนอตลอดเวลา การใชทศทางในแผนทประกอบกบเขมทศหรอการสงเกตดวงอาทตย และดาวเหนอจงชวยใหเราสามารถเดนทางไปยงสถานททเราตองการได ในแผนทจะตองมภาพเขมทศหรอลกศรชไปทางทศเหนอเสมอ ถาหากแผนทใดไมไดกาหนดภาพเขมทศหรอลกศรไวกใหเขาใจวาดานบนของแผนทคอทศเหนอ 4. สญลกษณ เปนเครองหมายทใชแทนสงตาง ๆ ในภมประเทศจรง เพอชวยใหผใชสามารถอานและแปลความหมายจากแผนทไดอยางถกตอง ทงนในแผนทจะตองมคาอธบายสญลกษณประกอบไวดวยเสมอ 5. มาตราสวน เปนอตราสวนระหวางระยะทางทยอสวนมาลงในแผนทกบระยะทางจรงใน ภม
18
ประเทศ มาตราสวนชวยใหผใชทราบวาแผนทนน ๆ ยอสวนมาจากสภาพในภมประเทศจรง ในอตราสวนเทาใด มาตราสวนแผนทโดยมากจะม 3 ลกษณะ ไดแก มาตราสวนแบบเศษสวน มาตราสวนคาพดและมาตราสวนแบบกราฟก มาตราสวนของแผนท คอ อตราสวนระหวางระยะบนแผนทกบระยะในภมประเทศ หรอ ความสมพนธระหวางระยะทางราบบนแผนทกบระยะทางราบในภมประเทศ การเขยนมาตราสวนเขยนไดหลายวธ เชน 50,000 หรอ 1/50,000 หรอ 1 : 50,000 6. เสนโคงแผนทเปนระบบของเสนขนานและเสนเมรเดยน ทสรางขนเพอกาหนดตาแหนงพกดภมศาสตรใหเปนมาตรฐานไวใชอางองรวมกน ซงประกอบดวย เสนขนาน เปนเสนสมมตทลากจากทศตะวนออก สรางขนจากการวดมมเรมจากเสนศนยสตร ซงมคามม 0 องศา ไปยงขวโลกทงสองดานๆ ละไมเกน 90 องศา เสนขนานทสาคญประกอบดวย
1. เสนศนยสตรหรอเสนอเควเตอร มคามม 0 องศา 2. เสนทรอปกออฟแคนเซอร มคามม 23 องศา 30 ลปดาเหนอ 3. เสนทรอปกออฟแคปรคอรน มคามม 23 องศา 30 ลปดาใต 4. เสนอารกตกเซอรเคล มคามม 66 องศา 30 ลปดาเหนอ 5. เสนอารกตกเซอรเคล มคามม 66 องศา 30 ลปดาใต 6.2
เสนเมรเดยน เปนเสนสมมตทลากจากขวโลกเหนอไปยงขวโลกใต สรางขนจากการสมมตเสนเมรเดยนปฐม มคามม 0 องศา ลากผานตาบลกรนช กรงลอนดอน ประเทศสหราชอาณาจกรไปทางทศตะวนออกและทศตะวนตกดานละ 180 องศา โดยเสนเมรเดยนท 180 องศาตะวนออกและ 180 องศาตะวนตกจะทบกนเปนเสนเดยวนใหเปนเสนวนทหรอเสนแบงเขตวนระหวางชาต หรอเสนแบงเขตวนสากล เสนเมรเดยนแรกหรอเสนเมรเดยนปฐม (Prime Meridian) คอเสนเมรเดยนทลากผานหอดดาวแหงหนง ตาบลกรนช ใกลกรงลอนดอนในประเทศองกฤษ ทงนเพอใชเปนหลกอางองในการนบเสนเมรเดยนอน ๆ ตอไป เสนเมรเดยนรอบโลกม 360 เสน แบงเปนเสนองศา ตะวนออก 180 เสน และเสนองศาตะวนตก 180 เสน ความสาคญของเสนเมรเดยน คอ บอกพกดของตาแหนงทตงตาง ๆ บนพนผวโลกโดยใชรวมกน เสนขนาน (เสนละตจด) และใชเปนแนวแบงเขตเวลาของโลก แสดงเสนศนยสตร เสนขนาน เสนเมรเดยนและเสนเมรเดยนเรมแรก 7. พกดภมศาสตรเปนระบบทบอกตาแหนงของสงตาง ๆ บนพนผวโลก โดยอาศยเสน โครงแผนทซงเสนขนานและเสนขนานและเสนเมรเดยนตดกนเปนจดสงตาง ๆ บนพนผวโลก โดยอานคาพกดภมศาสตรเปนละตจด(เสนขนาน)และลองจจด(เสนเมรเดยน) ดงนน ละตจด เปนพกดของจดหนงบนเสนขนาน สวนลองจจดกเปนพกดของจดหนงบนเสนเมรเดยน ซงทงละตจดและลองจจดมคาของมมเปนองศา โดย 1 องศา มคาเทากบ 60 ลปดาและ 1
19
ลปดามคาเทากบ60ฟลปดา พกดภมศาสตรเปนระบบทบงบอกตาแหนงทตงอยจดตาแหนงตาง ๆ บนพนผวโลก โดยอาศยโครงขายของเสนโครงแผนทซงประกอบดวยเสนเมรเดยนกบเสนขนานตดกนเปน “จด”
1. ละตจด (Latitude) เปนคาของระยะทางเชงมม โดยนบ 0 องศา จากเสนศนยสตรไป ทางเหนอหรอใตจนถง 90 องศาทขวโลกทงสอง
2. ลองจจด (Longitude) เปนคาของระยะทางเชงมม โดยนบ 0 องศา จากเสนเมรเดยนไป ทางทศตะวนออกและทศตะวนตกจนถง 180 องศา
ปจจบนการบงบอกจดตาแหนงบนพนผวโลก สามารถทราบไดงายและถกตอง โดยใช จพเอส เครองมอกาหนดตาแหนงบนพนผวโลก (GPS : Global Positioning System) เครองมอชนดน มขนาดเลกพกพาไดสะดวก และใหขอมลตาแหนงบนพนผวโลกไดตรงกบความเปนจรง ดงนนจงมผนาเครองมอนไปใชไดสะดวกสบายในกจกรรมตาง ๆ ไดแก การเดนเรอ การเดนทาง ทองเทยวปา การเดนทางดวยรถยนต เครองบน เปนตน เมอกดปมสวตซ เครองจะรบสญญาณจากดาวเทยมแลวบอกคาพกดภมศาสตรใหทราบเครองหมายแผนท
20
2.2) พนทโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนอยในขอบเขต ส านกชลประทานท 13
2.2.1) ส านกชลประทานท 13
พนธกจ-ภาระหนาท ไดแก อานวยประโยชนในดานการชลประทาน การจดหานาเพอการ
อปโภคบรโภค การบรรเทาอทกภย การประมง และคลอบคลมไปถงการคมนาคมการพกผอนหยอนใจ
อกดวย โดยมวตถประสงคหลกคอเพอ การทดและสงนาไปชวยการเพาะปลก ในบรเวณสองฝงลม
แมนาแมกลอง มอาคารชลประทานไดแก
เขอนทดนายาว 117.50 เมตร มชองระบายนา กวาง 12.50 เมตร จานวน 8 ชอง ซงปดเปด
ดวยบานระบายเหลกโคงสง 7.50 เมตร มสะพานตดตงเครองกวานบานระบายทอดตลอดความยาวของ
เขอน และมสะพานรถยนตขาม มความสามารถในการระบายนาสงสด 3,100 ม./วนาท และสามารถยก
นาไดสงถงระดบ 22.00 เมตร เหนอระดบนาทะเลเฉลยปานกลาง
ประตเรอสญจรสรางไวในชองลดตดกบตวเขอนดานขวา มชองสาหรบใหเรอแพสญจรเขา-ออก
หนงชองกวาง 12.50 เมตร มอางสาหรบจอดพกเรอกวาง 26.50 เมตร ยาว 217.00 เมตร มสะพานหก
ตอจากสะพานของเขอนขามประตเรอสญจร ทางดานเหนอนา มเสารอคอนกรตยนออกไป 100 เมตร
เพอกนมใหเรอแพถกกระแสนาดดเขาไปในชองระบายนาของตวเขอน
ชองลดเปนทางนาทขดขนใหมเพอเปลยนทางเดนของนาใหไหลผานเขอนหลงจากกอสราง
เขอนเสรจแลว มความยาว 1,650 เมตร
ทานบดนสรางขนบรเวณโคงแมนาเพอปดกนลานาแมกลอง และเปลยนทางเดนของกระแสนา
ใหไหลผานเขอนทางชองลด ทานบสง 18.50 เมตร ฐานกวาง 180 เมตร และความกวางของสนเขอน
75.00 เมตร มถนนและคลองสงนาผานกลาง
คลองเชอมตงตนจากชองลดเหนอเขอน มประตแบงนาเพอสงนาใหแกพนทเพาะปลกฝงซาย
และฝงขวาโดย คลองสายใหญฝงซาย ( 1 ซาย 2 ซาย ) สามารถสงนาใหแกพนทเพาะปลกไดถง 6
จงหวด ไดแก กาญจนบร สพรรณบร นครปฐม ราชบร สมทรสงคราม และสมทรสาคร คลองสายใหญ
ฝงขวา (1 ขวา 2 ขวา ) สามารถสงนาใหแกพนทเพาะปลกในจงหวดกาญจนบร (ทามะกา) ราชบร และ
เพชรบร
21
ประตปากคลองเชอมสรางตดกบตวเขอนเพอควบคมปรมาณนาทไหลเขาสคลอง มชองระบาย
นากวาง 6 เมตร สง 5 เมตร จานวน 6 ชอง ปดเปดดวยบานระบายเหลกโคงสง 5.30 เมตร มสะพาน
ตดตงเครองกวาน บานระบายและสะพานรถยนตขามกวาง 4.50 เมตร
ประตแบงนาปลายคลองเชอม สรางขนเพอแบงนาสงไปยงพนเพาะปลกฝงซาย มชองระบาย
นากวาง 6 เมตร สง 5 เมตร จานวน 5 ชอง ปดเปดดวยบานระบายเหลกโคงสง 5.30 เมตร มสะพาน
ตดตงเครองกวาน บานระบายและสะพานรถยนตขามกวาง 4.50 เมตร การพฒนาโครงการ
ชลประทานในอนาคต โดยใชระบบควบคมกลไก เปด-ปดบานระบายดวยระบบคอมพวเตอร(ปจจบน
ไดเรมใชแลว)
สภาพการใชนาชลประทาน ของโครงการสงนาและบารงรกษาเขอนแมกลองโดย เขอนแม
กลอง รบนาจากเขอนศรนครนทร และเขอนวชราลงกรณ การระบายนาจากเขอนทง 2 เปนไปตาม
ขอตกลงระหวางกรมชลประทาน และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (สานกชลประทานท13,
2555)
กจกรรมการใชน าแบงเปน 4 กจกรรมหลก ดงน
1) ฤดฝน และฤดแลง ในเขตชลประทานลมนาแมกลอง ไดแก พนทจงหวดกาญจนบร
สพรรณบร นครปฐม ราชบร เพชรบร สมทรสงคราม และสมทรสาคร โดยสงนาเขาคลองสงนา
ชวยเหลอพนทเพาะปลกทายเขอน ฯ ทงฝงซาย และฝงขวาแมนาแมกลอง - พนทเพาะปลกฤดฝน
ประมาณ 460,000 ไร ความตองการนา 1,230 ลานลบ.ม หรอ 95 ลบ.ม/วนาท ชวงเดอนกรกฎาคม-
พฤศจกายน
- พนทเพาะปลกฤดแลง ประมาณ 440,000 ไร ความตองการนา 1,028 ลาน ลบ.ม หรอ 85
ลบ.ม /วนาท ชวงเดอนกมภาพนธ-พฤษภาคม
- พนทเพาะปลกฤดฝนประมาณ 1,910,000 ไร ความตองการนา 2,397 ลาน ลบ.ม หรอ
185 ลบ.ม/วนาท ชวงเดอนกรกฎาคม-พฤศจกายน
- พนทเพาะปลกฤดแลง ประมาณ 1,713,000 ไร ความตองการนา 2,056 ลาน ลบ.ม หรอ
170 ลบ.ม/วนาท ชวงเดอนกมภาพนธ-พฤษภาคม
2) เพอหลอเลยงลานาแมกลอง โดยระบายนาจากเขอนแมกลองอยางตา 70 ลบ.ม/ วนาท
22
หรอ 2,207 ลาน ลบ.ม/ ป
3) เพอชวยเหลอแมนาทาจน 1,190 ลานม./ปโดยคลองทาสาร-บางปลา 50 ลบ.ม/วนาท
หรอ 788 ลาน ลบ.ม/ป โดยคลองจรเขสามพน 22 ลบ.ม/วนาท หรอ 402 ลาน ลบ.ม/ป
4) เพอการประปานครหลวงสงนาไปชวยเหลอกรงเทพมหานคร 45 ลบ.ม./วนาท
เขอนแมกลอง เปนเขอนทมความสาคญทสดในโครงการพฒนาลมนาแมกลอง ครอบคลม
พนท 3 ลานไร ในจงหวดสพรรณบร กาญจนบร ราชบร นครปฐม สมทรสงครามและสมทรสาคร ตว
เขอนกวาง 117.50 เมตร ยาว 1,650 เมตร บรเวณเหนอเขอนมทวทศนสวยงาม
2.2.2) ประวตและรายละเอยดโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน จงหวดนครปฐม
1) ประวตโครงการ
โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน เปนสวนหนงของโครงการแมกลองใหญ ในพนทของ
การกอสรางระบบชลประทานฝงซายตอนบนระยะท 2 และระยะท 3 ซงม 3 โครงการดวยกน คอ
โครงการพนมทวน, โครงการสองพนอง และ โครงการบางเลน รวมพนทประมาณ 1,100,000
ไร สาหรบโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มพนทโครงการจานวน 369,000 ไร เปนพนท
ชลประทาน 314,000 ไร ครอบคลมพนทในเขตอาเภอบางเลน อาเภอกาแพงแสน อาเภอดอนตม
จงหวดนครปฐม และอาเภอสองพนองจงหวดสพรรณบร เนองจากโครงการสงนาและบารงรกษาบาง
เลน เปนโครงการฯทอยในลกษณะงานสงนาและบารงรกษาระหวางการกอสรางตามแผนงาน โครงการ
พฒนาระบบชลประทานแมกลองใหญ ระยะท3 ระยะเวลาดาเนนการกอสรางเรมตงแตปงบประมาณ
2539 ถงป 2542 ซงปจจบนมพนทโครงการทไดรบมอบแลว 120,000 ไร ซงจานวนพนทชลประทาน
จะเพมขนทกป ตามผลงานการกอสรางทแลวเสรจ ทงงานคลองสงนาและคลองระบายนาโดยเกษตรกร
ใชนาจากคลองไดดวยวธชวยเหลอตนเอง
2) ทตงและอาณาเขต
1) โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน ตงอยระหวางเสนรงท 13*57'54" เหนอถง 14*13'20" เหนอ เสนแวงท 99*50'23" ตะวนออกถง 100*10'55" ตะวนออกในเขตอาเภอกาแพงแสน อาเภอบางเลน อาเภอดอนตม จงหวดนครปฐม อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร
23
2) มอาณาเขตดงน
ทศเหนอ ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนอง และโครงการสงนาและบารง รกษาโพธพระ ทศใต ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษากาแพงแสน และโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวน ทศตะวนออก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาพระยาบรรลอ โครงการสงนาและบารงรกษาพระพมลและโครงการสงนาบารงรกษาเจาเจดบางยหน ทศตะวนตก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนอง และโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวนพนทรวม 352,000ไร
3) โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนมเสนทางคมนาคมทางบกสามารถตดตอกบหมบาน ตาบล อาเภอ ตลอดจนตวจงหวดนครปฐม และสพรรณบรไดสะดวก ททาการของโครงการฯตงอยท 205 หม 14 ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม อยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 95 กโลเมตร หางจากเขอนวชราลงกรณ สานกงานชลประทานท 10 ประมาณ 50 กโลเมตร และหางจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสนประมาณ 10 กโลเมตร
3) แหลงน าตนทน
แหลงนาตนทนทนามาใชในการชลประทาน ของโครงการสงนา ฯ ไดรบนาจากแหลงนาสาคญ 2 แหงคอ
1) เขอนศรนครนทร สรางโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตงอยทองทบานเจาเณร ต.ทากระดาน อ.ศรสวสด จ.กาญจนบร หางจากเขอนวชราลงกรณขนไปตามลานาแควใหญ ประมาณ 94 กม. มความจประมาณ 17,750 ลานลกบาศกระดบเกบกกสงสด+180 เมตรระบายนาไดสงสด2,420ลบ.ม./วนาท เปนเขอนทใชผลตกระแสไฟฟาและระบายนาสวนนนลงมายงเขอนวชราลงกรณเพอใชในการชลประทานตอไป 2) เขอนเขาแหลม สรางโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตงอยทลานาแควนอย ทองทบานเขาแหลม ต.ทาขนน อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร หางจากเขอนวชราลงกรณขนไปตามลานาแควนอยประมาณ 165 กม มความจประมาณ 9,500 ลานลกบาศก ระดบเกบกกสงสด +160.5 เมตร ระบายนาไดสงสด 4,400 ม3/วนาท เปนเขอนทใชผลตกระแสไฟฟาและนาทปลอยจากเขอนเขาแหลมนจะชวยเหลอการชลประทานทเขอนวชราลงกรณ
24
4) เครองมอทใชในการบรหารจดการน า
อาคารชลประทานในคลองสงนา - ประตระบายนาปากคลอง ( Head Regulator ) ประตระบายทดนาปากคลอง เปนอาคารทสรางขนทปากคลอง มหนาทควบคมปรมาณทจะไหลเขาสคลองสงนา ประตระบายทดนาปากคลองเปนอาคารชลประทานสาคญทจาเปนตองสรางไวทปากคลองทกสาย เพราะทาหนาทบงคบและควบคมปรมาณนาทสงเขาคลองสงนาตลอดเวลา ถาไมมประตระบายทดนาปากคลองจะสงนาไมไดผล
- ประตระบายนากลางคลอง (Check gates) ประตระบายทดนากลางคลอง สรางไวในคลองสงนาทกประเภท มหนาทบงคบระดบนาดานเหนอนาของประตระบายทดนากลางคลองใหสงพอทจะสงเขาคลองซอย คลองแยกซอยและทอสงนาเขานาไดสะดวกตลอดเวลาถงแมวาปรมาณนาทไหลมาจะนอยกวาปรมาณนาทกาหนดไวกตาม ในบางกรณอาจจะใชประตระบายทดนากลางคลองปดกนไมใหนาไหลผานไปตามคลองดานทายประต แตบงคบใหไหลไปทางประตระบายทงนา เพอลางตะกอนซงตกจมอยในคลองใหหลดออกไป
- อาคารนาตก (drop) เปนอาคารสงนาซงเหมาะกบปรมาณนาทไหลผานไมมากนก สรางขนเพอจะลดระดบนาและระดบทองคลองในแนวดงหรอตามลาดในชวงสนๆม 2 ชนดคอ นาตกดง ( Vertical Drops ) และนาตกเอยง ( Inclined Drops )
- ทอเชอม (Syphon หรอ Siphons) เปนทอกลมหรอสเหลยม จะเปนทอแถวเดยวหรอหลายแถวกได ซงสรางจากรมตลงขางหนงของลานาธรรมชาต หรอของคลองสงนา (แลวแตกรณ) ลงไปตามลาดตลง หกเลยวขนานไปตามทองนา แลวลาดขนไปตามลาดตลงอกขางหนง เพอใหคลองสงนาไหลลอดใตลานาธรรมชาตหรอใหลานาธรรมชาตไหลลอดใตคลองสงนา
- ทอลอด (culvert) เปนอาคารซงสรางลอดถนนหรอทางรถไฟหรอคลองสงนา มลกษณะคลาย Syphon สวนทแตกตางอยทระดบตางของตวทอทจดสงสดและจดตาสด ตางกนไมมาก บางครงตวทออาจวางในระดบเลยกม การไหลของนาทผานทอลอดมลกษณะทเตมทอและไมเตมทอกได ขนอยกบความแตกตางของปรมาณนาทไหลผานทอ ดงนนแรงดนของนาจงไมมความสาคญในการออกแบบความแขงแรงของตวทอนก นยมใชทอสาเรจ (Precast Concrete Pipe) แลวยาดวยปนกอ หากเปนทอทมขนาดใหญมากจะมการหลอในทกอสราง ทอลอด (culvert) มกออกแบบใหนานาลอดทางเกวยน ทางถนนหรอทางรถไฟอาจเปนทอคอนกรตกลมหรอเหลยมกได
25
- รางนา(Flumes) รางนาเปนรางเปดชนดหนงเพอใหนาชลประทานไหลไปตามรางผานบรเวณ ซงถาจะขดเปนคลองสงนาหรอสรางเปนทอสงนาแลวจะเสยคากอสรางมากกวาทารางนา การสรางรางนามวตถประสงค 2 ประการคอ
1. เพอสงนาชลประทานไปตามรางเลาะชายลาดเขาซงถาจะขดเปนคลองสงนาแลวจะเสยเงนมาก 2. เพอสงนาชลประทานไปตามรางขามลานาธรรมชาต คลอง หรอทลมลกซงไมเหมาะจะสรางเปนทอเชอมหรอสรางทอเชอมไมได
- รางเท ( Chutes ) เปนนาตกเอยง ( Inclined Drops )ชนดพเศษออกแบบไวสาหรบลดระดบนา และระดบทองคลองลงตามลาดคอนขางยาว และชนมากพอทจะทาใหเกดมกระแสนาในรางแรงจด
- ประตระบายปลายคลองสงนา (Tail Regulators , Tail Pipes) มลกษณะเชนเดยวกบประตระบายปากคลองสงนา หรอประตระบายทดนากลางคลอง จะผดกนกแตเพยงหนาทของมนเทานน
5) พชเศรษฐกจ
ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มประชากรรวมทงสน 203,212 คน แยก
เปนชาย 97,540 คน หญง 105,672 คน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก ออย,
นาขาว, พชผกและบอกง - บอปลา ดงนา สภาพเศรษฐกจขนอยกบผลผลตและสถานการณดานราคา
ของออย, ขาว และกง ในปจจบนแนวโนม เกษตรกรนยมเลยง กงกลาดาในเขตพนทโครงการ ฯ เพม
มากขน โดยเฉพาะอยางยงในอาเภอกาแพงแสน อาเภอบางเลน จงหวดนครปฐม อาเภอสองพนอง
จงหวดสพรรณบร ทาใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม ทาใหพนทชลประทานไดรบความเสยหายเนอง
จากการเลยงกงกลาดา ตองนานาเคมเขามาผสมกบนาจดทมอยในบรเวณพนทลมของโครงการฯ
สวนเกษตรกรผปลกขาวเดม ไมมระบบการชลประทานปลกขาวนาปเพยงฤดเดยว เสยงตอการถกนา
ทวม การขาดนาและศตรพช ทาใหเศรษฐกจของชาวนาในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
จงคอนขางยากจน แตในปจจบนเมอมระบบชลประทานเขามาในพนทปลกขาว ชาวนาจะสามารถทา
นาปลกขาวได 2 ฤด ดวยนาฝน และนาชลประทาน โดยโครงการสามารถสงนาไดเกอบสมบรณ ทง
พนทสาหรบราคาขาวในชวงปจจบนยงคงมราคาคอนขางสง และเกษตรกรในพนทยงคงเลยงกง
กลาดาจะทาใหเศรษฐกจของเกษตรกรในเขตโครงการดขนจากเดม
26
ชวงฤดแลง
ขาว 40,700 ไร
ออย 8,400 ไร
พชผก-พชไร 1,440 ไร
บอกง-บอปลา 12,400 ไร
ไมผลและไมยนตน 2,120 ไร
27
2.3) อตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) 2.3.1) ความหมายของอตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) Meteorology เดมเปนภาษากรกมาจากคาวา Meteoros (thing in the heaven above) รวมกบคาวา Logos (discourse) สาหรบคาทใชในภาษาไทยนน อต เปนภาษาสนสกฤต แปลวา ฤด รวมกบคาวา นยม เปนภาษาบาล แปลวา กาหนด และวทยา แปลวา วชาการ หรอความร ดงนน คาวา อตนยมวทยา แปลรวมความหมายวา “วชาการ หรอความรของ การกาหนดฤดกาล” (รงสรรค, 2547) พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2523 นยาม อตนยมวทยา วาเปน
วชาทกลาวถง เรองราวของบรรยากาศ วชานไมเพยงแตเกยวของทางกายภาพ ทางเคม และทาง
พลวตของบรรยากาศเทานน แตยงมสวนสมพนธโดยตรงระหวางบรรยากาศกบพนโลก มหาสมทร
และสงมชวตโดยทวไปอกดวย อกสาขาวชาหนงทใกลเคยงกบอตนยมวทยา และมกมผสบสนกนอย
เสมอไดแก ภมอากาศวทยา (Climatology) (ดวงพร, 2536) กลาวไววา ภมอากาศวทยาเปนสาขา
หนงของ อตนยมวทยา ซงมความแตกตางจากอตนยมวทยาโดยภมอากาศจะเนนถงธาตประกอบของ
บรรยากาศในชวงระยะเวลานาน
นอกจากน คาวา ภมอากาศ (Climate) และลมฟาอากาศ (Weather) นนม ความหมายท
แตกตางกน โดยภมอากาศ (Climate) หมายถง สภาวะอากาศประจาถนของกลม ประเทศ หรอทวป
ใดทวปหนง หรอเขตใดเขตหนง (Zone) ทสภาวะอากาศนนๆ ครอบคลมอยท ตรงนน เปนเวลาอน
ยาวนานมาแลว สวนลมฟา อากาศ (Weather) หมายถง ลกษณะของอากาศ ทครอบคลม ณ บรเวณ
ใดบรเวณหนง เปนเวลาสนๆ โดยไดรบอทธพลและปจจยจากภมอากาศ เปนหลก อาจจะเรยกไดวา
เปนลมฟาอากาศระหวางวนหรอระหวางสปดาห (วษวฒก แตสมบต, 2555a)
2.3.2) ขอมลทเกยวของกบอตนยมวทยา
1) ลม (Wild)
ลมคออากาศทเคลอนท มผลกระทบอยางมาก ตอกระบวนการดานอตนยมวทยา ลมทาใหการ
ระเหยเกดมากขน ทาใหเกดการถายเทความรอนและความชนระหวางผวทสมผสกบอากาศและอากาศ
ลมเปนปจจยทสาคญประการหนงของการเกดฝน (สายสนย พทธาคณเจรญ, 2546a)
1.1) การวดลม (Measurement of wild) โดยทวไปเราสนใจวดลมอย 2 กรณ คอการวดอตรา
28
ความเรว และทศทางทลมพดผานไป การวดอตราความเรวของลมมหนวยสากลเปนนอต ความเรวลม 1
กโลนอต มคาเทากบ 1.852 กโลเมตร/ชวโมง หรอเทากบ 1.15 ไมล/ชวโมง (=0.514 เมตร/วนาท)
เครองมอวดอตราความเรวลมใช Anemometers มหลายชนด ไดแก Three- หรอ Four-cup
Anemometers, Propeller Anemometers และ Pressure-tube Anemometers
เนองจากความเรวลมแปรเปลยนไปตามความสงจากพนดน จงไมมมาตรฐานของความสงใน
การตดตงเครองมอวดความเรว สวนทศทางของลมม 16 ทศทาง
2) อณหภม (Temperature)
อณหภมของอากาศเปนการปลอยพลงงานความรอนจากพนดนใหกบบรรยากาศ พลงงาน
ความรอนดงกลาวนเปนพลงงานทเปลยนรปจากพลงงานรงสดวงอาทตย เรยกวา ความรอนรสก
(Sensible Heat) การถายเทความรอนมกลไกแบบตางๆ ดวยกน 3 แบบ (สนนท, 2545) คอ
1. การถายเทความรอนโดยการนา หรอการนาความรอน (Conduction)
2. การถายเทความรอนโดยการพา หรอ การพาความรอน (Convection)
3. การถายเทความรอนโดยการแผรงส หรอ การแผรงสความรอน (Radiation)
เนองจากอากาศเปนตวนาความรอนทเลว แตเปนตวพาความรอนทด การเปลยนแปลง ความ
รอนในบรรยากาศสวนใหญจะเกดขนทงการถายเทความรอนในแนวตง ทเรยกวา การพา
ความรอน (Convection) และการถายเทความรอนในแนวราบ (Advection) (รงสรรค, 2547)
2.1) ปจจยตางๆ ทมผลตออณหภมอากาศ
1. ปรมาณรงสดวงอาทตย (Quantity of Solar Radiation) การเปลยนแปลงอณหภม
อากาศจะมความสมพนธโดยตรงกบปรมาณรงสดวงอาทตยทโลกไดรบ
2. พนดนและพนนา (Land and Water) พนดนจะรอนและเยนเรวกวาพนนา ดงนน บรเวณ
ทเปนพนดนจะมการเปลยนแปลงอณหภมในรอบวนมากเมอเทยบกบบรเวณทเปนพนนา
3. ตาแหนงทางภมศาสตร (Geographic Position) บรเวณใกลชายฝงจะมการ เปลยนแปลง
อณหภมนอยกวาบรเวณทอยไกลออกไป เนองจาก อทธพลของทะเลจะควบคม การเปลยนแปลงของ
29
อณหภม
4. ความสงของพนท (Altitude) บรเวณพนทสงความกดอากาศและความหนาแนนของ
อากาศนอยกวาบรเวณพนทตา ทาใหดดกลนและสะทอนรงสดวงอาทตยไดนอยลง จงมผลให พนดน
ไดรบรงสดวงอาทตยมากขนและอณหภมอากาศสงขน ขณะทกลางคนจะมการคายความ รอนไดเรว
กวา อณหภมเฉลยของพนทสงจะมคาตากวาพนทตา แตมความแตกตางระหวาง กลางวนกบกลางคน
มากกวา
5. กระแสนาในมหาสมทร (Ocean Current) หากบรเวณใดมกระแสนาอนหรอนาเยน ไหล
เลยบชายฝงทวปอณหภมของอากาศบรเวณนนจะอนหรอเยนตามไปดวย
การวดอณหภม (Measurement of Temperature) หนวยวดอณหภม (Temperature
Scale) ทใชในโลกม 3 แบบ คอ องศาเซลเซยส (Celsius, C) องศาฟาเรนไฮท (Fahrenheit, F)
และองศาเคลวน (Kelvin, K) ซงม ความสมพนธดงสมการท 2-5 และสมการท 2-6
การวดอณหภมใชเครองมอทเรยกวา เทอรโมมเตอร (Thermometer) มหลายประเภท เชน
เทอรโมมเตอรแบบอานและจดบนทกอณหภมตามเวลาทกาหนด และเทอรโมมเตอรทใชวด อณหภม
อยางตอเนองหรอทเรยกวา เทอรโมมกราฟ (Thermograph) ซงตามสถานอตนยมวทยา ตาง ๆ
มกจะมการตดตงเทอรโมมเตอรไวในเรอนเทอรโมมเตอร (Thermometer Screen) โดยม ตวอยาง
และรายละเอยดดงน
(ก) เทอรโมมเตอรแบบอานและจดบนทกอณหภมตามเวลาทก าหนด ทนยมใชประกอบดวย
(1) เทอรโมมเตอรธรรมดา (Ordinary Thermometer) ใชสาหรบวดอณหภมปกต ทวไปม
ลกษณะเปนหลอดแกวรปทรงกระบอกกลวง หลายขางหนงของหลอดแกวเปนกระเปาะ สาหรบบรรจ
ปรอทหรอแอลกอฮอลซงภายในหลอดแกวเปนสญญากาศ
30
(2) เทอรโมมเตอรวดอณหภมสงสด (Maximum Thermometer) ใชวดอณหภมสงสด ในแต
ละวนมลกษณะเปนหลอดแกวใสภายในบรรจปรอทในกระเปาะ
(3) เทอรโมมเตอรวดอณหภมตาสด (Minimum Thermometer) ใชวดอณหภมตาสด ในแต
ละวนมลกษณะเปนหลอดแกวใสภายในบรรจแอลกอฮอล
(4) เทอรโมมเตอรวดอณหภมตาสดทยอดหญา (Grass Minimum Thermometer) ใชวด
อณหภมตาสดทยอดหญา เพอบอกถงอณหภมเหนอพนดนวามการเกดนาคางแขงเหนอผว ดน
(GroundFrost)หรอไม
(5) เทอรโมมเตอรวดอณหภมใตดน (Earth Thermometer) ใชวดอณหภมทความลก ตาง ๆ
ใตผวดน มประโยชนสาหรบการชลประทาน (Irrigation)หรอการคาดการณนาหลาก (Flood
Forecasting)
(ข) เทอรโมมเตอรทใชวดอณหภมอยางตอเนอง ทนยมใชประกอบดวย
(1) เทอรโมกราฟ (Thermograph) คอ เครองมอใชวดอณหภมอยางตอเนอง มโครงรป
ทรงกระบอกสาหรบใสกระดาษกราฟทหมนตามเขมนาฬกาทตงไว (ดงแสดงในรปท 2.7)
(2) เรอนเทอรโมมเตอร (Thermometer Screen) คอ ตใสเทอรโมมเตอรหรอเทอรโม กราฟ
เพอปองกนเครองมอวดอณหภมอากาศจากอทธพลของแสงอาทตย ลม ฝน และลกเหบ ตวเรอนทา
ดวยไมและทาสขาว เพอลดอทธพลของความรอนทเกดจากรงสจากดวงอาทตย ทนยมใชเปนแบบ
Stevenson (ดงแสดงในรปท 2.8)
31
รปท 2.7 เทอรโมกราฟแบบโลหะประกอบ
(ทมา: http://www.maceducation.com/e-knowledge/2412212100/19_files/19-9.jpg)
รปท 2.8 เรอนเทอรโมมเตอรแบบ Stevenson
(ทมา: เอกสารประกอบการเรยนอทกวทยาทางวศวกรรม)
32
3) ความชน (Humidity)
ความชน คอ ปรมาณไอนาในอากาศทมผลตอการเกด การเปลยนแปลง และการ หมนเวยน
ของนาในวฏจกรอทกวทยา ความชนทปนอยในอากาศทวๆ ไปจะอยในรปของไอนา(Water vapor)
ปรมาณไอนา ในอากาศขนอยกบอณหภมของอากาศและของนา ถาอณหภมของอากาศสง จานวนไอ
นาใน อากาศกจะมมากหรออากาศสามารถรบเอาไอนาไวไดมาก แรงดนของมวลอากาศชนเกดจาก
ผลรวมของแรงดนของมวลอากาศแหงและแรงดนของไอนาในมวลอากาศขณะนน หนวยของ แรงดนท
นยมใชกนทวไปคอ บรรยากาศ บารและมลลบาร หรอความสงของลาปรอท (มลลเมตร) โดยท 1
บรรยากาศ (1 atm) มคาเทากบ 101.325 kPa หรอเทากบ 760 มลลเมตร ปรอท (mmHg) สวน 1
บาร (1 bar) มคาเทากบ 100 กโลนวตนตอตารางเมตร (kPa) หรอ เทากบ 1,000 มลลบาร (mbar)
ดงนน ความสงของลาปรอท 1 มลลเมตร (mmHg) มคาเทากบ 1.33 มลลบาร (mbar)
2.4) น าจากอากาศ (Precipitation)
2.4.1) ความหมายของน าจากอากาศ
ตามความหมายของคณะกรรมการจดทานยามศพทอตนยมวทยา Precipitation หมายถง นา
ในลกษณะของเหลว หรอของแขงรปผลก หรอของแขงอสณฐาน ซงเกดจากกอน เมฆบนทองฟาแลวตก
ลงมายงพนโลก Precipitation จะหมายรวมถง ฝนละออง ฝน หมะ ผลก นาแขง และลกเหบเนองจาก
มผแปลคาวา Precipitation เปนคาไทยไวหลายคา อาท “นาจาก อากาศ” “หยาดนาฟา” หรอ “นา
ฟา” ในเอกสารชดนไดเลอกใช นาจากอากาศ เปนคาแปล ถง กระนน ทจะกลาวตอไปในเนอหาจะใช
คาวาฝนหรอนาฝนแทน เนองจากเปนคาทสอความหมาย ไดดกวา (วษวฒก แตสมบต, 2555b )
2.4.2) กระบวนการเกดน าจากอากาศ (Formation of Precipitation)
กระบวนการเกดนาจากอากาศ ประกอบดวยขนตอน 4 สวน ไดแก
(1) การททาใหมวลอากาศชนเยนลง
(2) การทไอนาควบแนนเปนละอองนาหรอผลกนาแขง
(3) การทละอองนารวมตวกนมขนาดโตขน
33
(4) การเพมไอนาเขามาเพอใหกระบวนการเกดขนอยางตอเนอง
(ก) กระบวนการทท าใหเกดการเยนตวจนเกดการควบแนน ไอนาในบรรยากาศทเปลยนสถานะ
กลายเปนหยดนาหรอผลกนาแขงจะเกดขนเมอ อากาศลดอณหภมตาลงจนกระทงถงจดนาคางหรอจด
เยอกแขง ซงกระบวนการลดอณหภมของ อากาศสามารถจาแนกออกเปน 2 กรณ (รงสรรค, 2547) คอ
- กระบวนการอะเดยแบตก (adiabatic process) เปนการลดอณหภมลงจากผล ของการ
ขยายปรมาตร อาจเกดไดจากการลดความกดบรรยากาศทผว การยกตวของอากาศให สงขนจากการพา
ความรอน การเบยดตวเขาหากนของกระแสลมหรอการปะทะของมวลอากาศ และ การยกตวขนตาม
ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวลาดเชงเขา
- กระบวนการเดยแบตก (diabatic process) เปนกระบวนการทอากาศสญเสย ความรอน
ใหกบสภาพแวดลอม ภายนอก อาจเกดไดจาก การสญเสยความรอนดวยการแผรงส การสมผสกบ
พนผวทมอณหภมตากวาและการผสมคลกเคลากบกอนอากาศทเยนกวา
(ข) รปแบบของการควบแนน
1. เมฆ (clouds) โดยทวไปเกดจากการยกตวของกอนอากาศ ขณะทยกตวลอยขน อณหภมจะลดลง
ตามกระบวนการอะเดยแบตก บางครง เมฆเกดจากอณหภมทลดลงจาก กระบวนการเดยแบตกกได
รปรางพนฐานของเมฆแบงไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ
- ซรรส (cirrus) เปนเมฆทอยในระดบสง สขาวบางใส รวมกนเปนหยอม หรอเปน แถบคลาย
มานบางๆ
- สเตรตส (stratus) มลกษณะเปนแผนหรอชนปกคลมฟาเปนบรเวณกวาง ความสง ฐาน
เมฆสมาเสมอกนเหนเปนสเทา
- ควมลส (cumulus) มลกษณะแยกเปนกอน ๆ ฐานเมฆแบนเรยบมสคอนขางดา กอนเมฆม
การกอตวในแนวตงพอกสงขน
2. หมอก (fog) เกดเมออากาศชนใกลพนดนลดอณหภมลงจนถงจดนาคาง ไอนาเกด การควบแนน
เปนละอองนาขนาดเลกลอยอยเหนอพนดน
34
3. นาคาง (dew) ปรากฏเปนหยดนาเกาะอยบนใบไม ยอดหญา และวตถตางๆ ทอย ใกลพนดน
4. นาคางแขง (frost) เกดจากสภาพอากาศทมอณหภมตากวาจดเยอกแขง ไอนาใน อากาศจะเปลยน
สถานะเปนนาแขงโดยตรง
(ค) กระบวนการท าใหไอน าในอากาศรวมตวกนมขนาดโตขน กระบวนการทไอนาทาใหอากาศ
รวมตวกนมขนาดโตขนจนตกลงมาเปนเมดฝน เรยกวา coalescence สาเหตสาคญททาใหเกดการ
รวมตวดงกลาวอย 3 ประการ คอ
- การชนกนของกอนเมฆ (collision of cloud droplets)
- ฟาแลบ (lightening)
- ผลกนาแขง (ice crystal)
(ง) รปแบบของน าจากอากาศ
- ฝน (rain) เปนหยดนามขนาดระหวาง 0.5 ม.ม. ถง 7 ม.ม. ในขณะทฝนละอองหรอฝนหยม
(drizzle) มขนาดเลกกวา 0.5 ม.ม.
- หมะ (snow) เปนผลกนาแขง
- ลกเหบ (hail) เปนกอนนาแขง มขนาดตงแต 5 ม.ม. ถงมากกวา 125 ม.ม. ลกเหบท ม
ขนาดใหญจะเรยกวา hail stone
- ฝนนาแขง (sleet) เปนหยดนาฝนทแขงตวปกตจะตกปนกนระหวางหมะกบฝน
- ไรมหรอฝนเกลดนาแขง (rime)
- นาแขงเคลอบ (glazed frost)
2.4.3) ลกษณะของการเกดฝนและฝนชนดตาง ๆ
จดแบงตามสาเหตททาใหเกดฝนได 4 ชนด คอ
(1) ฝนเกดจากการพาความรอน (convective storm) มวลอากาศรอนลอยตวสงขน
(2) ฝนภเขา (orographic storm) มวลอากาศทอมไอนาพดจากทะเล ปะทะภเขาจะ ลอยตว
สงขน
(3) ฝนในแนวอากาศ (frontal storm) มวลอากาศรอนปะทะมวลอากาศทมอณหภม เยน
35
มวลอากาศรอนลอยตวสงขน
(4) ฝนพายหมน (cyclonic storm) ความกดอากาศสงเคลอนไปสบรเวณความกด อากาศตา
มวลอากาศในบรเวณความกดอากาศตาลอยตวสงขน
2.4.4) เครองมอวดน าฝน
จานวนนาฝนทงหมดทตกลงมาจากอากาศในชวงระยะเวลาหนง ใชวดเปนความลกของ นาท
สมมตวาขงอยบนพนทราบโดยไมมการสญเสยนาเนองจากการซม การระเหย และอนๆ หนวยของ
ความลกทนยมใชกนมากทสด คอ นว หรอ มลลเมตร ความถกตองของนาฝนทวดไดขนอยกบ กระแส
ลม ความสงของการตดตงเครองวด สถานทตง และขนาดของพนทรบนาฝนของเครองวด ความ
ผดพลาดเนองจากกระแสลมและ สถานทตงเปนตวการทสาคญ กระแสลมสวนใหญเปนพวกลมหวน
รอบๆ ถงวดนาฝน ถากระแส ลมพดขนมาทาใหไดความลกของฝนมากขน บางแหงอาจตองมสง
ปองกนลมตดไวทเครองวด ในทางปฏบต ขนาดของพนทรบนาฝน จะมอทธพลนอยมากตอปรมาณ
นาฝน ยกเวนของขนาด พนทรบนาฝนนอยกวา 10 เซนตเมตร นอกจากเหตผลความคลาดเคลอนท
กลาว การกระเดน ของนาฝนเมอกระทบกบกรวยรองรบ และการระเหยของนาฝนทตดอยตามผว
กรวยรองรบกทาใหเกดความคลาดเคลอนได 1-2 % โดยเครองวดนาฝนทใชกนอยทวไปม 3 ชนด
(สายสนย พทธาคณเจรญ, 2546b) คอ
1. แบบถงกระดก (Tipping-bucket Gage)
ประกอบดวยกรวยรบนาฝน และถงรบนา ซงม 2 สวน เมอสวนหนงของถงไดรบนาฝนเตม
(0.1 ม.ม. หรอ 0.25 ม.ม.) ถงจะกระดก และเทนาฝนลงอาง (Reservoir) ทรองรบ พรอมทงเคลอน
อกสวนหนงของถงมารบนาฝน (ดรปท 2.9)
2. แบบชงนาหนก (Weighting-type Gages)
ชงนาหนกนาฝนทตกลงมายงถงทวางอยบนตาชง จะบนทกนาหนกลงบนกระดาษกราฟท
หมนดวยนาฬกา คาทบนทกเปนปรมาณฝนสะสม (ดรปท 2.10)
3. แบบทนลอย (Float Recording Gages)
เมอปรมาณนาฝนถกจบมาก ทนกจะลอยสงขน และจะบนทกคาลงกระดาษกราฟ เครองวด
บางชนดตองระบายนาทงดวยมอ และบางชนดระบายนาทงโดยอตโนมต โดยปกตตดตงทนลอยในถง
รบนา แตบางชนดบนทกการเพมระดบของนามนหรอปรอททมถงรบนาฝนรออย (ดรปท 2.11)
36
รปท 2.9 เครองวดนาฝนแบบถวยกระดก
(ทมา: เอกสารประกอบการเรยนอทกวทยาทางวศวกรรม)
รปท 2.10 เครองวดนาฝนแบบชงนาหนก
(ทมา: เอกสารประกอบการเรยนอทกวทยาทางวศวกรรม)
37
รปท 2.11 เครองวดนาฝนแบบทนลอย
(ทมา: เอกสารประกอบการเรยนอทกวทยาทางวศวกรรม)
2.4.5) การตงสถานวดน าฝน
สถานทตงเครองมอวดนาฝนตองอยในแนวระดบ พนดนรอบๆ ตองปลกหญาปกคลมสง กด
ขวาง เชน ตนไม อาคาร ตก หรอสงปลกสรางอนๆ อยางนอยทสดควรจะอยหางจาก เครองวด 2 เทา
ของความสงของสงกดขวางนน หรอไมมสงกดขวางตามมมเงย 30 องศา จากเครองวดนาฝนนอกจากน
ฐานรองรบอาจหลอดวยซเมนต ทาเปน โครงรบใหพอดกบเครองวดปากของเครองวดตองตงใหไดระดบ
นอนจรงๆ ไมเอนเอยง ในประเทศทมตกรามบานชองหนาแนน เชน ยโรปและสหรฐอเมรกา อาจนา
เครองวด ไปตดตงบนหลงคาหรอดาดฟาของอาคารได แตปรมาณนาฝนทวดไดจะผดไปจากปรมาณ
นาฝนทพนดนประมาณ 5-10% (วษวฒก แตสมบต, 2555c )
จานวนของเครองวดนาฝนทใชหาความลกเฉลยของนาฝนในพนทลมนาทพจารณา ขนอยกบ
(1) ขนาดของพนท (2) ชนดของพายทเกด (3) รปแบบของนาจากอากาศ (4) ลกษณะภมประเทศ (5)
วตถประสงค (6) ฤดกาล ในพนททม Cyclonic Precipitation เกดขน บอย ๆ โดยทวไปนาฝนจะม
38
ความแรง (Intensity) ตา และแผกระจายไปเปนบรเวณกวาง การกระจายของเครองวดไมจาเปนตอง
หนาแนนมาก แตในพนททม Convective Precipitation เกดขนเปนสวนใหญ ลกษณะทวไปมพายฝน
ฟาคะนอง ความแรงของฝนสง และมการแผ กระจายของนาฝนไมสมาเสมอ การกระจายของเครองวด
ตองมความหนาแนน คอ มจานวน เครองวดมากและกระจดกระจายทวทงพนท ในพนททเปนภเขาม
Orographic Precipitation เกดเปนสวนใหญ จงจาเปนตองมสถานวดนาฝนมากกวาในพนทราบ
วตถประสงคกเปนตวการหนงทสาคญในการกาหนดจานวนเครองวด เชน ในพนทลม นาตองการศกษา
ลกษณะของพายลกตอลก ตองตดตงเครองวดนาฝนมากกวาในพนททศกษา เกยวกบ Water Yield
ประจาปหรอประจาฤดกาล องคการอตนยมวทยาโลก (WMO) ไดใหคาแนะนาในการจดเครอขายสถาน
วดนาฝนไว ดงน
(1) ในพนทคอนขางเรยบแถบเมดเตอรเรเนยนหรอแถบโซนรอน ความหนาแนนของ สถาน
วดนาฝนประมาณ 600-900 ตารางกโลเมตรตอสถาน
(2) ในพนทหบเขาแถบเมดเตอรเรเนยนหรอแถบโซนรอน ความหนาแนนของสถานวด นาฝน
ประมาณ 100-250 ตารางกโลเมตรตอสถาน
(3) ในพนทบรเวณเกาะเลกๆ และเตมไปดวยภเขา มสภาพฝนตกไมสมาเสมอและไมแนนอน
ความหนาแนนของสถาน
(4) สาหรบบรเวณทคอนขางแหงแลงและแถบขวโลก ความหนาแนนของสถานวดนาฝน
ประมาณ 1,500-10,000 ตารางกโลเมตรตอสถาน
แตทงนในการกาหนดเครอขายวามหนาแนนของสถานวดนาฝนในแตละพนทนน จะตองใช
ขอมล ดงตอไปน ประกอบการพจารณา คอ งบประมาณ วตถประสงคของการ ศกษาวจย ความ
คลายคลงและแตกตางของสภาพดนฟา อากาศ สภาพธรรมชาตของพนทท เกยวของ
39
2.4.6) ความลกเฉลยของน าฝนทงพนท (Average Areal Rainfall) โดยวธของธเอสเสน
(Thiessen Polygon Method)
วธของธเอสเสนเปนการสรางรปหลายเหลยม (polygon) ขน โดยถอวาปรมาณนาฝนใน พนท
หลายเหลยมนนมคาสมาเสมอเทากบสถานวดทตงในรปหลายเหลยมนน แลวจงหาพนทท แตละสถาน
ครอบคลมเพอทาการคานวณคาเฉลยแบบมคาถวงนาหนกตอไป (วษวฒก แตสมบต, 2555d )
ขนตอนการสรางรปหลายเหลยมของธเอสเสน มดงน (ดรปท 2.12 ประกอบ)
- ใหลงตาแหนงของสถานวดนาฝนบนแผนทแสดงขอบเขตพนทศกษา โดยพจารณา สถาน
ทงทอยในพนทศกษาและพนทใกลเคยง
- ทาการสรางรปสามเหลยม โดยลากเสนเชอมโยงแตละสถานเขาดวยกน ในขนตอนน อาจม
แนวทางใหลากเสนไดหลายแนวใหเลอกแนวทจะไดเสนสนทสด
- ทาการแบงครงดานของสามเหลยม ลากเสนตงฉากจากแตละดาน ในกรณทแตละ ดานของ
สามเหลยมทสรางขนมความยาวใกลเคยงกน จดตดของเสนตงฉากทงสามเสนจะอย บรเวณกงกลาง
ของรปสามเหลยม หากสามเหลยมมดานใดดานหนงยาวมากจดตดมกจะออกไปอยนอกรปสามเหลยม
- เมอทาการลากเสนตงฉากครบทงหมดเสนทเชอมโยงระหวางสถานจะไมนามา พจารณา
เมอพจารณาเฉพาะสวน ของเสนตงฉากจะเหนเปนรปหลายเหลยมลอมตาแหนง สถานแตละสถาน
40
รปท 2.12 การหาความลกเฉลยของนาฝนทงพนท
(ทมา: เอกสารประกอบการเรยนอทกวทยาทางวศวกรรม)
41
2.4.7) การประมาณคาทางอตนยมวทยา
วธการประมาณคาในชวงรปแบบ Inverse Distance Weighted (IDW) เปนการประมาณ
คาโดยทาการสมจดตวอยางแตละจดจากตาแหนงทสามารถสงผลกระทบไปยงเซลลทตองประมาณคา
ได ซงจะมผลกระทบนอยลงเรอย ๆ ตามระยะทางทไกลออกไป เหมาะกบตวแปรทอางองกบระยะทาง
ในการคานวณ ยงใกลยงมอทธพลมาก เชน ความดงของเสยง ความเขมขนของสารเคม
วธการประมาณคาในชวงรปแบบ Natural Neighbors หลกการของ Natural
Neighbors คอ การสราง subset ทอยใกลจดตวอยางมากทสด จากนนจะทาการแทรกคาโดยใช
คาเฉลยถวงนาหนกตามขนาดของพนทของขอมลจดตวอยาง ในเบองตนจะทาการสรางโพลกอนรอบ
ลอมจดตวอยาง เรยกวา Voronoi (Thiessen) polygon จากนนจะมการสราง Voronoi ขนใหมรอบ
จดทตองการแทรกคา โดยขนาดพนทของ Voronoi ทสรางใหมนจะนาไปใชคานวณคาเฉลยถวงนาหนก
วธการประมาณคาในชวงรปแบบ (Spline) เปนวธการแทรกคาใหพอดกบพนผวทมความโคงเวาอยางนอยตามจดขอมลตวอยางทนาเขามา เหมอนการบดงอของแผนยางผานจดตวอยาง โดยพยายามใหอยางนอยความโคงทงหมดเขาหาจดตวอยางเหลานนมาเปนพนผว วธ Spline เปนการนาสมการทางคณตศาสตรมาใชในการคานวณเหมาะกบพนผวทมการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป เชน ความสง และความลกของพนนา เปนตน ม 2 วธ คอ REGULARIZED และ TENSION Regularized spline เปนเทคนคททาใหผลลพธทไดมความเรยบ และคาของขอมลมการเพมขนหรอลดลงแบบคอยเปนคอยไปมากขน โดยการกาหนดคานาหนกทเหมาะสมควรอยระหวาง 0-0.5 Tension spline เปนเทคนคทมการควบคมความแขงกระดางของพนผว ใหเปนไปตามลกษณะของปรากฏการณ โดยผลลพธทไดมความเรยบนอย กวาแบบ Regularize วธการประมาณคาในชวงรปแบบ Kriging เปนวธการประมาณคาชวงขนสง โดยการใชกระบวนการทางสถตและสมการทางคณตศาสตรเขามาชวยในการวเคราะห วธการนจะทาการเลอกสมการทางคณตศาสตรทเหมาะสมกบจดตวอยางทเลอกไว ภายในรศมทกาหนดเพอใหไดผลลพธในแตละพนทออกมา การใช Kriging ควรตองรระยะทางทสมพนธทางพนทหรอทศทางเอนเอยงในขอมล Kriging แตกตางจากการประมาณคาชวงดวยวธอน เชน IDW หรอ Spline เนองจากทง 2 วธนเปนการประมาณคาโดยรอบจดตวอยางโดยตรง หรอใชสมการทางคณตศาสตร ผลลพธทไดจงมความเรยบ แตวธKriging จะทาการประมาณคาโดยใชแบบจาลองทางสถต เชน คาสหสมพนธ (Correlation) ดงนน เมอใช Kriging จะไดผลลพธทมาจากการวเคราะหทแนนอนและมความถกตองสง
42
2.4.8) วธการหาคาการระเหยโดยวธของ Penman
วธของ Penman ไดมการพฒนาปรบปรงมาตลอดนบแตป 1948 จนถงปจจบน จากวธ
ดงเดมทใชสาหรบหาคาการระเหยจากผวนาไปสคาการใชนาของพชอางอง (reference crop
evapotranspiration) ถงกระนนในภาพรวม ขอมลทนามาใชในการคานวณมไดเปลยนแปลงมาก นก
โดยประกอบดวย 2 สวนหลก คอ
1. สมดลพลงงานรงสแสงอาทตย (radiation balance)
2. องคประกอบในดานของการไหลเวยนของมวลอากาศ (aerodynamic term)
ซงการพจารณาองคประกอบทงสองสวนนเปนทมาของการเรยกวธของ Penman วา
เปนวธผสม (combination method) องคประกอบทงสองสวนนคณอยกบคาถวงนาหนก
(weighted factor) ไดแก /( ) และ /( ) ตามลาดบ โดยท นนเปนคา slope
ของกราฟความสมพนธของอณหภมกบแรงดนไอนาอมตว และ เปนคาคงทของเครองวด ความชน
(psychrometerconstant)
วธ FAO modified Penman (Doorenbos & Pruitt, 1977) หรอ Modified
Penman ไมไดพจารณาคาความรอนในดน (soil heat flux, G) ในสมการและมวธการคานวณเทอม
ของ ลม (wind function, f(u)) และความดนไอนาทขาด (vapor pressure deficit, (es -ea)) ตาง
ไป จากวธดงเดม นอกจากนน จะมการปรบเพอหาคาการใชนาของพช อางองดวยคาสมประสทธ c ท
ไดจากการทดลองและวเคราะหทางสถตเพอใหไดคาทใกลเคยงกบคาทวดยงขน
สวนวธ FAO Penman-Monteith (Allen et al., 1998) เปนการปรบปรงวธหาการใช
นา ของพชอางองจาก M๐dified Penman เพอใหการคานวณมความถกตองใกลเคยงกบคาทวดได
ยงขน โดยไดใชสมการของ Penman- Monteith ทมการพจารณา คาความตานพนผว (surface
roughness, rs) และ ปจจบน FAO ไดแนะนาใหใชวธน สาหรบการหาคาการใชนาของพชอางอง
43
2.5) การสงน าและการระบายน าชลประทาน
2.5.1) การสงน าชลประทาน
หมายถง การนานาจากแหลงนาเขาระบบสงนาเพอเขาพนทเพาะปลกเพยงพอกบความ
ตองการนาของพชขนาดพนทเพาะปลกเวลาการใหนา (กรต ลวจนกล, 2546)
1) ชนดของระบบสงน าระบบสงน าแบบทางน าเปด หรอ คลองสงน า
คลองสงนาสายใหญ (Main Canal)
- คลองสายแรกทสรางขน รบนาจากแหลงนาไปใหพนทเพาะปลก
- ปกต ประกอบดวย คลองสงนาสายใหญฝงซาย และ คลองสงนาสายใหญฝงขวา
คลองสงนาสายซอย (Lateral)
- สรางแยกจากคลองสายใหญ
- แนวคลองอยบนทสงกวาเพอใหนาไหลโดยอาศยแรงดงดดของโลก
- การจายนา โดยผานทอสงนาเขานา (FTO)
คลองสงนาสายแยกซอย (Sub-Lateral)
- แยกจากคลองซอย เพอไมใหคลองซอยยาวเกนไป
- แจกจายนาทวถงยงขน
คสงนา (Farm Ditch)
- ทางนาเปดขนาดเลก รบนาจาก FTO สงพนทเพาะปลก
- ควบคมการจายนามประสทธภาพ
2) คณสมบตของคลองสงน า
- คลองมขนาดโตพอทจะสงนาไดตามความตองการ
- ระดบนาในคลองตองสงพอ
- ไมมการตนเขนหรอกดเซาะในคลอง
- คลองสงนาจะตองไมรวมาก
- ระบบสงนาแบบทางนาปด หรอ ระบบทอ
- อาศยแรงดนทจดสงนาเชนเดยวกบระบบประปา
- ทอสงฝงในพนดน มทอโผลขนบรเวณหวแปลงเพาะปลก
- ไมมการสญเสยนา
44
2) ระบบปด เปนระบบสงนาภายใตแรงดน ซงเหมาะกบโครงการทมระบบสงนาสายหลกเปน ระบบ
ทอสงนาม 2 ลกษณะ คอ
- ทอ HDPE ใชสาร Polyethylene ทมความหนาแนนสง มคณสมบตของทอโคงงอไดและ
ปรบเขากบสภาพภมประเทศไดด มอตราการไหลของนาทใชในการออกแบบตงแตขนาด 30, 60,
90 และ 120 ลตร/วนาท
- ทอ PVC ใชสาร Polyvinyl Chloride ในการผลตทอ อตราการไหลของนาทใชในการ
ออกแบบมขนาด 30, 60,90 และ 120 ลตร/วนาท
2.5.2) การระบายน าชลประทาน
หมายถง การจดการนาสวนเกนทไมตองการออกจากพนทเพอใหพนทนนมสภาพทเหมาะตอการใชงานตามวตถประสงค (กรต ลวจนกล, 2546) การระบายน าจากพนทชลประทานพจารณา - นาฝน : ถาพนทเรยบ ลาดชน ไมมปญหา - นาชลประทาน : เหลอจากนาทใหพช หรอ รวซมจากคลอง - นาใตดน : มาจากนาชลประทานผลของการมนามากเกนไป - การมนาแทรกระหวางเมลดดน ทาใหพชขาดอากาศ - การมนาใตดนสงเกนไปจะทาใหรากพชถกจากดพนทหาอาหารไดนอยและอาจทาใหพชขาดนา เมอระดบนาใตดนลดลง - หากมเกลอสะสมในนาจะทาใหเกลอสะสมบรเวณรากพชและผวดนเปนปรมาณมากดวย - โครงสรางดนเสยไป - ดนทเปยกมากจะทาใหการเกบเกยวยากและเครองจกรกลเกษตรทางานยาก - ดนมอณหภมตากระทบกบระยะเวลาเพาะปลก 1) ชนดทางระบายน าชลประทาน แบบคระบายนา (Open Ditch Drain) - คเปดเหมอนคลองระบายนา - ปกตใชระบายนาผวดนและรวมนาจากทอระบายนาไปททงนา - ระบายนาไดเรว แตเสยพนทมาก
45
- ตองมการกาจดวชพช ขดลอก และซอมตลง
แบบรตน (Mole Drain) - ทาขนโดยลากโลหะคลายลกปนไปในดน สาหรบระบายนาใตดน - อายการใชงานสน แบบชวคราว ขนอยกบความแขงแรงของดน ความชน ความถของนาฝนฯลฯ แบบทอระบายนา (Tile Drain) - ฝงทอดนเผา หรอ ทอคอนกรตเปนแนวใตดน โดยนาระบายเขาทอบรเวณรอยตอหรอรเจาะ - ไมเสยพนทเพาะปลก ไมกดขวางเครองจกร - ลงทนสง อาจมการอดตนจากรากพช หรอการตกตะกอน แบบบอระบายนา (Well Drain)
- บอแบบตน : ระดบนาในบอเทากบนาใตดน - บอบาดาล : นาทไหลเขาบอมาจากชนกรวดหรอทรายระหวางชนดนทนาซมผานไดยาก
46
2.6) ดนส าหรบการชลประทาน 1) ความหมายของดน
หมายถง วตถทเปนสวนประกอบของสารซงเกดจากการสลายตวและผกรอนของหน อนทรยวตถ นา และกาซ ซงทาหนาทเปนเครองยดเหนยวของลาตน และเปนคลงเกบอาหาร และนา ไวใหเพอใชสาหรบการเจรญเตบโตคณสมบตของดนทเหมาะแกการเจรญเตบโตของพช
1) สามารถอมนาไวใหพชใชได ปรมาณนาทเกบไวไดจะตองไมนอยเกนไป จนตองใหนาบอย ๆ 2) มการระบายนาและถายเทอากาศไดด 3) มแรธาตอาหารทเปนประโยชนตอพชอยมากพอ 4) ความเขมขนของสารเคมหรอเกลอในดนจะตองไมมากจนเปนอนตรายตอพช
2) ชนดของดน
1) ดนทราย (Sands) ประกอบดวยทรายมากกวา 85 %ดงนนจะมลกษณะรวน เมลดดนไมเกาะกนแตละเมลดสามารถมองเหนและสมผสได เมอกาใหแนนในมอขณะทดนแหงแลวคลายมอออกจะแตกรวน ถากาในขณะทเปยกชนจะเปนกอนแตแตกออกไดงายเมอใชนวแตะเบาๆ 2) ดนรวนปนทราย (Sandy Loam) เปนดนทประกอบดวยทรายมากกวา 50 % แตกมตะกอนทรายและอนภาคดนเหนยว มากพอทจะประสานใหเกาะกนเปนกอนได ทรายแตละเมลดสามารถมองเหนและสมผสได เมอกาใหแนนในมอ ขณะทดนแหงจะเปนกอนแตแตกออกจากกนไดงาย ถากาในขณะทเปยกชนจะเปนกอนและไมแตกเมอใชนวแตะเบาๆ 3) ดนรวน (Loam) เปนดนซงมสวนประกอบของทราย ตะกอนทรายและอนภาคดนเหนยว มากเกอบพอ ๆ กน เปอรเชนอนภาคดนเหนยวตากวาทราย และตะกอนทรายเลกนอย มลกษณะออนนมเมอจบ เมอเปยกจะเหนยวเลกนอย ถากาใหแนนในมอ ขณะทดนแหงจะเปนกอนและไมแตกออกจากกนเมอใชนวกดเบา ๆ ถากาในขณะทเปยกชนจะเปนกอนแขง 4) ดนรวนปนตะกอนทราย (Silt Loam)เปนดนทประกอบดวยตะกอนทรายมากกวา 50 % ทเหลอสวนใหญเปนทรายละเอยด ดนชนดนเมอแหงจะจบกนเปนกอน แตทาใหแตกออกจากกนไดงาย ถาบใหละเอยดดวยนวจะรสกรนเหมอนแปง เมอเปยกจะมลกษณะเปนโคลนและไหลไปรวมกนไดงาย 5) ดนเหนยว (Clay) เปนดนเนอละเอยดซงจะจบตวเปนกอนแขงเมอแหง เหนยว สามารถปนเปนรปตาง ๆ ได
47
บทท 3
อปกรณและวธการ
3.1) อปกรณและเครองมอ
1) Software โปรแกรม ArcGIS
2) Software โปรแกรม Google Earth
3) เครองจบพกดภมศาสตร (GPS)
4) คอมพวเตอร (Computer)
3.2) ขอมลพนฐาน
1) แผนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มาตราสวน 1:50000 แสดงสภาพทวไปของ
โครงการ ไดแก
1.1) ขอบเขตโครงการสงนาและบารงรกษา
1.2) ขอบเขตจงหวด อาเภอ ตาบล
1.3) คลองสงนาชลประทาน คลองระบายนาชลประทาน และคลองสงและระบายนา
ชลประทาน
1.4) ถนน ทางรถไฟ
1.5) อน ๆ ทตองการนาเสนอในรปของแผนท
2) ขอมลเกยวกบแผนททจดเตรยมไว และขอมลโครงการฯ ไดแก
2.1) สถานวดนาฝน พรอมปรมาณนาฝนรายเดอน และรายปยอนหลง (ม.ม.)
2.2) ลกษณะของคลองสงนาชลประทาน คลองระบายนาชลประทาน และคลองสงและ
ระบายนาชลประทาน
2.3) ชอ ความยาว จานวนถนนบนคนคลอง ปรมาณนาสงสดทผานคลองสงและคลองระบาย
รวมทง จานวน อาคารอดนา ทอสงนาเขานา และบญชอาคารคลอง
2.4) ขอมลของพชทปลกในโครงการ แบงตามชนดพช
48
2.5) ขอมลของตาบล อาเภอ และจงหวดในโครงการ
2.6) ขอมลปรมาณนาและระดบนาในโครงการ
2.7) ขอบเขตพนทความรบผดชอบของโครงการ
3.3) วธการและขนตอนการจดท าระบบสารสนเทศภมศาสตร
3.3.1) รวบรวมขอมลตางๆ ทจาเปนตองใช เชน
- แผนทโครงการ 1:50000 ทมา โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
- ขอมลสถานวดนาฝน จานวนทงสน 21 ป (2538-2559) รวม 11 สถาน ไดแก พนมทวน ,
ทามะกา, บางเลน, กาแพงแสน, ดอนตม, เมองนครปฐม, ไทรนอย, อทอง, บางปลามา,
สองพนอง และลาดบวหลวง
- ขอมลการใชทดน (Land use) ใชขอมลป 2552 ทมา กรมพฒนาทดน ( Land
Development Department )
- แผนทระดบดนเดม (DEM) 300x300 เมตร ทความสง 1 เมตรและเปนไฟล Raster
ขอมลเกยวกบอาคารชลประทานตางๆในโครงการ
คลองสายหลก ไดแก
- คลองสงนา 2L เลขทแบบ MK.3009 เรมท กม. 30+175 - 73+700, slope 1:10000
- คลองสงนา 7R- 2L เลขทแบบ MK.3384 ก2 เรมท กม. 0+000 - 9+494.974, slope
1:10000
- คลองสงนา 8L- 2L เลขทแบบ MK.3508 เรมท กม. 0+020 - 25+369.985, slope
1:10000
- คลองสงนา 9L- 2L เลขทแบบ MK.3390 เรมท กม. 0+000 – บอพกนา, slope
1:10000
- คลองสงนา 10L- 2L เลขทแบบ MK.3679ก1 เรมท กม. 0+000 – 5+654, slope
1:10000
- คลองสงนา11L- 2L เลขทแบบ MK.3619ก1 เรมท กม. 0+000 – 17+303.733, slope
1:10000
- คลองสงนาและระบายนา 12ซาย-ทาสาร-บางปลา เลขทแบบ MK.3822 เรมท กม.
0+000 – 22+700 , slope 1:20000
49
- คลองสงนาและระบายนา 13ซาย-ทาสาร-บางปลา เลขทแบบ MK.3882 ก2 เรมท
กม. 0+000 – 4+880, slope 1:10000
- คลองสงนาและระบายนา 14ซาย-ทาสาร-บางปลา เลขทแบบ MK.3884 ก1เรมท
กม. 0+000 – 6+380, slope 1:10000
- คลองสงนาและระบายนา 1ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3808 เรมท กม. 0+000
6+310 , slope 1:20000
- คลองสงนาและระบายนา 2ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3817 ก3 เรมท กม. 0+000
– 7+750, slope 1:20000
- คลองสงนาและระบายนา 3ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3808 เรมท กม. 0+000-
10+050 , slope 1:20000
- คลองสงนาและระบายนา 4ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3860 ก1 เรมท กม. 0+000 –
8+412 , slope 1:10000
- คลองสงนาและระบายนา 5ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3865 ก2 เรมท กม. 0+000 –
7+432 , slope 1:20000
- คลองสงนาและระบายนา 6ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK3852ก.2 เรมท กม. 0+000 –
8+170 , slope 1:10000
- คลองสงนาและระบายนา 7ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3852 ก.2 เรมท กม. 0+000 –
3+600 , slope 1:20000
- คลองระบายนา 6เอขวา-สองพนอง เลขทแบบ MK.71953 ก1 เรมท กม. 0+000 –
12+282 , slope 1:10000
- คลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง เลขทแบบ MK.71976 เรมท กม. 0+000 – 17+165 ,
slope 1:10000
- คลองระบายนา 6ขวา-สองพนอง เลขทแบบ MK.71922 เรมท กม. 0+000 – 24+446 ,
slope 1:10000
50
โดยมหนาตดคลองสงนาชลประทาน 2L ดงน
หมายเหต สวนหนาตดคลองอนๆจะแสดงในภาคผนวก
จานวนอาคารบงคบนาในเขตพนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนโดย คลองสงนาม
ทอสงนาเขานามากทสดเปนจานวน 343 ทอ คลองระบายนาชลประทานมทอลอดถนนมากทสดเปน
จานวน 79 ทอ และคลองสงและระบายนาชลประทานมทอรบนามากทสดเปนจานวน 204 ทอ แสดง
ดงตารางท 3.1
KM - KM Q B D A V R n S Ss HL HB
30+175-31+500 74.189 8.00 4.30 62.135 1.194 2.641 0.016 1:10,000 1:1.5 4.95 5.65
31+500-32+410 74.189 8.00 4.30 62.135 1.194 2.641 0.016 1:10,000 1:1.5 4.95 5.65
32+410-33+194.3 67.782 7.00 4.30 57.835 1.172 2.568 0.016 1;10,000 1:1.5 4.90 5.60
33+194.3-35+000 67.782 7.00 4.30 57.835 1.172 2.568 0.016 1;10,000 1:1.5 4.90 5.60
35+000-37+400 64.685 7.00 4.20 55.860 1.158 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50
37+400-38+100 64.685 7.00 4.20 55.860 1.158 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50
38+100-38+500 64.685 7.00 4.20 55.860 1.158 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50
38+500-39+100 64.685 7.00 4.20 55.860 1.16 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50
39+100-40+403.932 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1;10,000 1:1.5 4.70 5.40
40+403.932-40+900 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1:10,000 1:1.5 4.70 5.40
40+900-41+100 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1:10,000 1:1.5 4.70 5.40
41+100-42+000 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1:10,000 1:1.5 4.70 5.40
บญชคลองสงน า
โครงการสงน าและบารงรกษาบางเลน
คลองสงน า 2L
51
ตารางท 3.1 แสดงขอมลอาคารชลประทานในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
ชนดคลอง ชนดอาคาร จ านวน (อาคาร)
คลองสงนาชลประทาน ทรบ.ปากคลอง 20
ทรบ.ปลายคลอง 15
ทรบ.กลางคลอง 3
ปตร.กลางคลอง 5
ทอรบนา 21
ทอลอดถนน 87
สะพานคอนกรต 84
อาคารทดนา 24
อาคารทงนา 17
ทอสงนาเขานา 343
ทอลอดคลองสงนา 49
ปากคลองสงนา 8
คลองระบายนาชลประทาน ทอลอดถนน 79
ทอรบนา 24
สะพานคอนกรต 43
คลองสงและระบายนาชลประทาน ทรบ.ปากคลอง 11
ทรบ.กลางคลอง 43
ทอรบนา 204
สะพานคอนกรต 57
ทอลอดถนน 19
สถานสบนา 1
หนเรยงปองกนตลง 15
ปตร.บางนอย 1
52
3.3.2) การน าเขาขอมล
ขนตอนการสรางและแกไขขอมล (Digitize)
1) การน าเขาชนขอมล (Add data)
การนาเขาขอมลสามารถนาเขาไดทงขอมลประเภทจด เสน รปปด ภาพถายทางดาวเทยม
ภาพถายทางอากาศและขอมลตาราง เปนตน สามารถนาเขาขอมลไดดงน
- คลกปม Add Data บนแถบเครองมอจะปรากฏหนาตาง Add Data เลอกขอมล
ทตองการ ดงรปท 3.1
รปท 3.1 แสดงขนตอนการนาเขาชนขอมล
2) การใสพกด เปดโปรแกรม Google Earth เพอนาพกดมาใสในโปรแกรม
- คลก Add Control Points > คลกซายตามดวยคลกขวา ดงรปท 3.2
รปท 3.2 แสดงการใสพกด x,y data
- คลก Input X and Y > ใสพกด X และ Y > OK โดยปกหมดพกดอยางนอย 4 จด
53
3) การสรางขอมลประเภท Shapefile
การสรางขอมลประเภทจด เสน และรปปดเปนระบบพกดภมศาสตร WGS 1984
UTM Zone 47N
เปดโปรแกรม ArcCatalog หรอหนาตาง Catalog Window คลกขวาบนโฟลเดอร
ทตองการสราง Shapefile เลอก New > Shapefile
ปรากฏหนาตาง Creat New Shapefile สรางชนขอมลคลองเปน Polyline ให
กาหนดคาตางๆ ดงภาพ และคลกปม Edit เพอกาหนดระบบพกดภมศาสตร ดงรปท
3.3
รปท 3.3 แสดงการสรางขอมลประเภท Shapefile
จากการกาหนดประเภทชนขอมล (feature type) กาหนดเปน polyline เนองจาก ตองการสราง
ขอมลชนคลองซงมลกษณะเปนเสน
ก าหนดชอชนขอมล
ก าหนดประเภทชนขอมล
ก าหนดระบบพกดภมศาสตร
54
- หนาตาง Spatial Reference Properties เลอกรปแบบการกาหนดระบบพกดใหกบชน
ขอมล ดงรปท 3.4
รปท 3.4 แสดงการใสระบบพกดทางภมศาสตร
- เมอกาหนดคาตาง ๆ เรยบรอยแลว คลกปม OK สาหรบทกๆหนาตาง
4) การสรางขอมลเชงเสน
- คลก Editor > Start Editing
- เลอก Shapefile ทจะทาการ Digitize > OK > continued
- จะปรากฏหนาตาง Create Feature เลอก Line แลวเรมทาการ Digitize
5) การสรางขอมลเชงจด
- คลก File > Add data > Add XY Data ดงรป 3.5
- เลอกไฟลExcel ทมพกด UTM แลวนามาเชอมโยงกนดงรปท 3.6
รปท 3.5 แสดงการเขา Add XY Data
เลอกระบบพกดทตองการ
55
รปท 3.6 แสดงขนตอนการเลอกไฟลทมพกด UTM
6) การสงออกขอมลเปนชนขอมลใหม (Export Data)
เปนการสรางชนขอมลใหมจากขอมลทไดเลอกไวหรอขอมลทงหมดไปเกบในฐานขอมลรปแบบ
Shape file หรอ Geodatabase
- โดยคลกขวาบนชนขอมลทตองการสรางเปนชนขอมลใหมเลอกคาสง Data > Export Data
- เลอกอาเภอดงภาพ แลวคลกขวาบนชนขอมล AMPHOE เลอกคาสง Data > Export Data ดง
รปท 3.7
รปท 3.7 แสดงการสงออกขอมล
- ท Export: สามารถเลอกเปนสงออกขอมลทงหมด (All features) หรอสงออกเฉพาะฟเจอร
ทเลอก (Selected features) หรอสงออกขอมลทงหมดในขอบเขตทแสดง (All features
in view Extent) ดงรปท 3.8
56
รปท 3.8 แสดงการ Export Data และกาหนดรปแบบขอมลทตองการสงออก
เลอกทเกบและตงชอชนขอมลใหม
ใชระบบพกดตาม feature dataset ใชระบบพกดตาม Data frame ใชระบบพกดตามชนขอมลเดม กาหนดระบบพกดภมศาสตร
กาหนดรปแบบขอมลทจะสงออก
57
3.3.3) การเชอมโยงขอมล
1) การ Join
การ Join เปนการเชอมโยงขอมลไฟล Excel เขากบ ตาราง Attribute Table โดยใชหวขอ
เปนการเชอมตอ โดยมวธการทาดงตอไปน
- นาเขาขอมลทไมมขอมลในดาราง ซงในรปยกตวอยาง คลองชลประทาน ดงรปท 3.9
- เปดขอมล Excel โดยสรางชองลาดบเพอใชเชอมโยงกบ ตาราง Attribute Table
- คลกขวาทไฟล > Join and Relates > Join… แลวทาการเลอกไฟล Excel ดงรปท 3.10
รปท 3.9 แสดงการ Export Data และกาหนดรปแบบขอมลทตองการสงออก
รปท 3.10 แสดงขนตอนการเชอมโยงขอมลโดยวธการ Join
58
รปท
3.11
แสดง
ผลลพ
ธการ
เชอม
โยงข
อมล
59
3.3.4) การวเคราะหขอมล
1) การหาคณสมบตของ Shapefile
การค านวณหาพนท
- คลกOpen Attribute > Add Field..
- คลก Add Field... > OK ดงรปท 3.12
รปท 3.12 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field)
จาก Type เลอก Double เนองจากตองการเกบขอมลเปนตวเลขทศนยม
- จะได Colum ทสรางขน จากนน คลกขวา เลอก Calculate Geometry…ดงรป 3.13
- จะไดหนาตางทแสดงดงรปท 3.14 และเลอกหวขอ Area
รปท 3.13 แสดงการเลอก Calculate Geometry
ชอหวขอ เลอก Double
60
รปท 3.14 แสดงหนาตาง Calculate Geometry
การค านวณหาความยาว
- คลกOpen Attribute > Add Field..
- คลก Add Field... > OK ดงรปท 3.15
รปท 3.15 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field)
จาก Type เลอก Double เนองจากตองการเกบขอมลเปนตวเลขทศนยม
- จะได Colum ทสรางขน จากนน คลกขวา เลอก Calculate Geometry ดงรป 3.16
- จะไดหนาตางทแสดงดงรปท 3.17 และเลอกหวขอ Perimeter
ชอหวขอ เลอก Double
61
รปท 3.16 แสดงการเลอก Calculate Geometry
รปท 3.17 แสดงหนาตาง Calculate Geometry
การค านวณหาพกด
- คลกOpen Attribute > Add Field..
- คลก Add Field... > OK ดงรปท 3.18
62
รปท 3.18 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field)
จาก Type เลอก Double เนองจากตองการเกบขอมลเปนตวเลขทศนยม
- จะได Colum ทสรางขน จากนน คลกขวา เลอก Calculate Geometry…ดงรป 3.19
- จะไดหนาตางทแสดงดงรปท 3.20 และเลอกหวขอ X Coordidate of Centroid หรอ Y
Coordidate of Centroid
รปท 3.19 แสดงการเลอก Calculate Geometry
รปท 3.20 แสดงหนาตาง Calculate Geometry
ชอหวขอ เลอก Double
63
2) การตดขอมล
ขอมล Vector
ขนตอนการ Clip
- คลก Geoprocessing > Clip จะปรากฏหนาตางขนดงรป 3.21
รปท 3.21 แสดงขนตอนการ Clip
- จะไดพนททเราตองการ Clip ดงรปท 3.22
รปท 3.22 แสดงภาพตวอยางทไดจากการ Clip
เลอกไฟลพนททตองการ Clip
เลอกไฟลทตองการ Clip
64
ขอมล Raster
ขนตอนการ Extraction
- คลก ( Arctoolbox )
- คลก Spatial Analyst Tools > Extraction > Extract by Mask ดงรปท 3.23
รปท 3.23 แสดงขนตอนการเขาคาสง Extraction
- กด Extract by Mask จะปรากฏหนาตางดงรปท 3.24
รปท 3.24 แสดงขนตอนการ Extract by Mask
เลอกขอมลทตองการ Extract
เลอกพนททตองการ Extract
65
3.3.5) การท าแผนท
การทาแผนทใหมความเหมาะสม จะตองมองคประกอบ ดงทกลาวไวในบทท 2 และมขนตอน
วธการทาดงตอไปน
- คลก View > layout view ดงรปท 3.25
รปท 3.25 แสดงขนตอนการ layout view
- คลก Insert ตามดวยคาสงทเราตองการใสในแผนทดงรปโดย จะตองมองคประกอบ ดงท
กลาวไวในบทท 2 ดงรปท 3.26
66
รปท 3.26 แสดงคาสงตางๆ
- รปแสดงแผนท ดงรปท 3.27
รปท 3.27 รปแสดงตวอยางแผนท
ใส Scale
เกลฃฃฃ
ใสเครองหมายบอกทศ
เกลฃฃฃ
ใสชอเรองแผนท
บอกรายละเอยดของแผนท
North Arrow
Scale Bar
Legend
Title
67
การน าเขาและสรางขอมลชนดตางๆ
1) ขอมลคลอง
ขอมลคลองจะมการ แสดงทศทางการไหลของนา แสดงขอมล Hydrualic properties
เพอนาไปวเคราะหการสงนา ปรมาณนาทตองสง และ อตราการสงนา
- นาเขาขอมลคลองสงนาและระบายนา ดงรป 3.1
- ถาไมมขอมลใหทาการสรางขอมลเชงเสน (ตามหวขอ 4)
- จะไดผลดงรปท 3.28
รปท 3.28 แสดงภาพผลลพธขอมลคลองชลประทาน
(คลองสงนา-สนาเงน และ คลองระบาย-สแดง)
68
2) ขอมล อ าเภอ ต าบล จงหวด
ขอมล อาเภอ ตาบลและจงหวด แบงเขตและคานวณ เชน เขตพนทโครงการสงนาและ
บารงรกษากาแพงแสน มเขตจงหวดทงหมด 3 จงหวด มจงหวดนครปฐมเปนสวนใหญ
- นาเขาขอมลแผนทประเทศไทยและขอมลแผนทโครงการโดยจะไดแผนทดงรปท 3.29
- ทาการ Cilp ตามหวขอการวเคราะหขอมลและการจดทาแผนท
- จะไดขอมลดงรปท 3.30
รปท 3.29 แสดงแผนทประเทศไทยและขอมลแผนทโครงการ
รปท 3.30 แสดงผลลพธของอาเภอ
69
3) ขอมลการใชประโยชนทดน
ทาขนมาเพอนาไปวเคราะหควบคกบขอมลคลองสงนาและขอมลจงหวด อาเภอ ตาบล
- นาเขาขอมลการใชประโยชนทดน (ขอมลจาก : กรมพฒนาทดน) จะไดแผนทดงรปท 3.31
รปท 3.31 แสดงแผนทการใชประโยชนทดน
70
4) ขอมลบญชอาคาร
ทาเพอบอกตาแหนงและชอของอาคารชลประทานในเขตพนทโครงสงนาและบารงรกษา
- ทาการนาเขาขอมลโดยวธการ คลก File > Add data > Add XY Data (หวขอการสราง
ขอมลเชงจด)
- ใสคาพกด UTM
- จะไดดงรปท 3.32
รปท 3.32 แสดงขอมลบญชอาคาร
5) ขอมลฝน
ทาขนเพอนาไปใชในการวเคราะหควบคกบขอมลการใชประโยชนทดน ในการทาการเกษตร
1) การประมาณคาชวงน าฝนโดยวธ Kriging
จากทกลาวไวในบทท 2 จงเลอกวธดาเนนการแบบ Kriging โดย
- นาเขาขอมลสถานวดนาฝนดงรปท 3.1
- เปด Arctoolbox เลอก Interpolation > Kriging จะปรากฏหนาตางดงรปท 3.33
71
รปท 3.33 แสดงหนาตาง Kriging
- จากรปท 3.33 ชอง Input point features เลอกขอมลนาฝนทไดทาการเฉลยไวแลว ชอง Z
value
field เลอก Average เพราะตองการผลลพธออกมาเปนคาเฉลย ชอง Output surface raster
สวนชองทเหลอใชตามโปรแกรมกาหนด
- เมอกด Ok จะไดผลลพธดงรปท 3.34 โดยจดทเหนในรปคอสถานวดนาฝนรอบโครงการ
รปท 3.34 แสดงรปทไดจากการ Kriging
72
2) การหาคาเฉลยน าฝนในพนทโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน โดยวธ Thiessen
Polygons
ทาขนเพอบอกคานาฝนเฉลยในพนทโครงการ โดยสามารถนาไปวเคราะหในเรองการเกษตรตอไปได
- เปด Arctoolbox เลอก Proximity > Create Thiessen Polygons
- จะปรากฏหนาตางดงรปท 3. 35
รปท 3.35 แสดงหนาตางการทา Thiessen Polygons
- จากรปท 3. ชอง Input Features เลอกขอมลนาฝนทไดทาการเฉลยไวแลว ชอง Output Fields
เลอก All เพราะตองการนาตารางขอมลนาฝนของทกสถาน
- เมอกด Ok จะไดขอมลจากการทา Thiessen Polygons ดงรปท 3.36
รปท 3.36 แสดงผลลพธจากการทา Thiessen Polygons
73
6) ขอมลระดบดนเดม
ทาขนมาเพอสามารถนาไปคานวณปรมาณดนขด – ดนถม หรอนาไปออกแบบคลองตอไปได
- นาเขาขอมล DEM คลองชลประทาน และพนทโครงการ โดยการนาเขาขอมลแสดงดงรปท 3.1
- จากนนคลกคาสง Interpolate Line จะไดระดบดนเดม (Profile Graph) ดงรปท 3.37
รปท 3.37 แสดงระดบดนเดม (Profile Graph)
7) ขอมลกลมดน
ทาขนมาเพอบงบอกวาในเขตพนทเหมาะสมสาหรบการทาการเกษตรชนดใด
- นาเขาขอมลกลมดน (ขอมลจาก : FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF
THE UNITED NATIONS )
- ทาการ Cilp ขอมลจากตามหวขอการวเคราะหขอมลและการจดทาแผนท( หนา37 )
- จะไดดงรปท 3.38
74
รปท 3.38 แสดงแผนทกลมดน
8) ขอมลContour
ทาขนมาเพอบงบอกความสงตาของพนท ซงนาไปวเคราะหควบคกบการเกษตรในเขตพนทได
- นาเขาขอมล DEM ( ขอมลจาก: กรมพฒนาทดน )
- ทาการ Extraction กบพนทโครงการตามหวขอขนตอนการ Extraction (หนาท38 )
- ทาการสราง Contour โดย Arc Toolbox > Spatial Analyst Tools > Surface >
Contour
- จะไดดงรปท 3.39
75
รปท 3.39 แสดงขอมลระดบดนเดม (Contour)
76
บทท 4
การวเคราะห และวจารณ
4.1) พนทโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มตงหวงานโครงการตงอยหมท 14 ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม มพนททงหมด 375,136.9 ไร โดยมคลองสงนาสายใหญ 2ซาย ทรบนาตอจากโครงการ ฯ พนมทวน และโครงการ ฯ สองพนอง ดงรปท 4.1 และ 4.2 โดยมอาณาเขตดงน
ทศเหนอ ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนอง และโครงการสงนาและบารงรกษา โพธพระยา
ทศใต ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาพระยาบรรลอ , โครงการสงนาและบารงรกษาพระพมล และโครงการสงนาและบารงรกษาเจาเจดบางยหน
ทศตะวนออก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนองและโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวน
ทศตะวนตก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนองและโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวน
77
รปท
4.1 แ
สดงข
อบเข
ตแผน
ทโคร
งการ
สงนา
และบ
ารงร
กษาบ
างเล
น จา
ก Go
ogle
Ear
th
78
รปท
4.2 แ
ผนทแ
สดงข
อบเข
ตโคร
งการ
สงนา
และบ
ารงร
กษาบ
างเล
น
79
4.2) พนทจ าแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน
จากขอมลการจาแนกพนทตามจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน โดย
ครอบคลม 2 จงหวด
- จงหวดนครปฐม มพนท 264,983.2 ไร คดเปน 70.65 % ของพนทโครงการทงหมด
- จงหวดสพรรณบร มพนท 110,071.2 ไร คดเปน 29.35 % ของพนทโครงการทงหมด
ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนมพนทจงหวดนครปฐมมากกวาพนทจงหวด
สพรรณบรคดเปน 154,911.951 ไร คดเปน 41.30 % จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดง
ตารางท 4.1 และดงรปท 4.3
ตารางท 4.1 แสดงพนทจาแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
จงหวด พนท(ไร) % ของพนททงหมด
สพรรณบร 110,071.2 29.35
นครปฐม 264,983.2 70.65
รวมทงหมด 375,054.4 100.00
80
รปท
4.3 แ
ผนทแ
สดงข
อบเข
ตจงห
วดใน
เขตโ
ครงก
ารสง
นาแล
ะบาร
งรกษ
าบาง
เลน
81
4.3) พนทในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนจ าแนกตามอ าเภอ
จากขอมลการจาแนกพนทตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน โดย
ครอบคลม 4 อาเภอ
- อาเภอกาแพงแสน มพนท 140,256.6 ไร คดเปน 37.39 % ของพนทโครงการทงหมด
- อาเภอสองพนอง มพนท 112,177.2 ไร คดเปน 29.90 % ของพนทโครงการทงหมด
- อาเภอบางเลน มพนท 106,233.4 ไร คดเปน 28.32 % ของพนทโครงการทงหมด
- อาเภอดอนตม มพนท 16,469.5 ไร คดเปน 4.39 % ของพนทโครงการทงหมด
ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนมพนทอาเภอกาแพงแสนมากทสด รองลงมาคอ
พนทอาเภอสองพนอง อาเภอบางเลน และอาเภอดอนตม ตามลาดบ จากขอมลทนามาวเคราะหแสดง
ผลไดดงตารางท 4.2 และดงรปท 4.4
ตารางท 4.2 แสดงพนทจาแนกตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
อาเภอ พนท(ไร) % ของพนททงหมด
ดอนตม** 16,469.5 4.39
บางเลน** 106,233.4 28.32
สองพนอง* 112,177.2 29.90
กาแพงแสน** 140,256.6 37.39
รวมทงหมด 375,136.9 100.00 หมายเหต * จงหวดสพรรณบร
** จงหวดนครปฐม
82
รปท
4.4 แ
ผนทแ
สดงข
อบเข
ตอาเภ
อในเ
ขตโค
รงกา
รสงน
าและ
บารง
รกษา
บางเล
น
83
4.4) พนทในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนจ าแนกตามต าบล
จากขอมลการจาแนกพนทตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนครอบคลม 32 ตาบล โดยมพนทตาบลสระสมมมาก
ทสดคดเปน 8.15 % ของพนททงหมด รองลงมาคอพนทตาบลบางหลวง ตาบลทงคอก ตาบล
กระตบตามลาดบ รองลงมาคอพนทตาบลหวยมวง ตาบลไผหชาง ตาบลบางเลน ซงจะมพนท
ขนาดใกลเคยงกน ตาบลทเหลอมพนทนอยลงมาตมลาดบ จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลได
ดงตารางท 4.3 และดงรปท 4.5
ตารางท 4.3 แสดงพนทจาแนกตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
ตาบล พนท(ไร) % ของพนททงหมด ต.ทงกระพงโหม*** 86.5 0.02
ต.หนองกระทม*** 170.4 0.05
ต.ตนตาล* 210.2 0.06 ต.ลาเหย**** 237.3 0.06
ต.บางตาเถร* 471.3 0.13 ต.บางตะเคยน* 594.8 0.16
ต.ศรสาราญ* 605.7 0.16
ต.สองพนอง* 1,646.5 0.44 ต.ไทรงาม** 4,262.0 1.14
ต.สามงาม**** 4,514.8 1.20
ต.วงนาเขยว*** 5,746.4 1.53 ต.กาแพงแสน*** 6,716.0 1.79
ต.บางปลา** 7,989.8 2.13
ต.ทงบว*** 8,053.7 2.15 ต.หนมล** 9,808.4 2.61
ต.ดอนตม**** 10,249.8 2.73 ต.บางเลน** 11,467.3 3.06
ต.ลาลกบว**** 11,906.1 3.17
ต.ทงลกนก*** 11,998.8 3.20
84
ตาบล พนท(ไร) % ของพนททงหมด
ต.บางไทรปา** 13,196.6 3.52 ต.เนนพระปรางค* 13,421.6 3.58
ต.บอสพรรณ* 17,662.9 4.71
ต.ดอนขอย*** 18,454.9 4.92 ต.ดอนมะนาว* 18,639.0 4.97
ต.สระพฒนา*** 18,931.3 5.05 ต.บางเลน** 21,087.7 5.62
ต.ไผหชาง** 21,340.4 5.69
ต.หวยมวง*** 21,573.5 5.75 ต.กระตบ*** 25,669.3 6.84
ต.ทงคอก* 28,213.7 7.52
ต.บางหลวง** 29,645.2 7.90 ต.สระสมม*** 30,564.5 8.15
รวมทงหมด 375,136.9 100.00 หมายเหต * อาเภอสองพนอง, ** อาเภอบางเลน, ***อาเภอกาแพงแสน, ****อาเภอดอนตม
85
รปท
4.5 แ
ผนทแ
สดงข
อบเข
ตตาบ
ลในเ
ขตโค
รงกา
รสงน
าและ
บารง
รกษา
บางเล
น
86
4.5) การแสดงการใชทดนในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนจ าแนกตามการเพาะปลก
จากขอมลการจาแนกการใชทดนสวนใหญ จะปลกขาว, เกษตรกรรมอนๆ และพชไร โดย
ประกอบดวย
- พนทปลกขาวรวม 128,934.4 ไร คดเปน 15.39% ของพนทโครงการทงหมด
- พนทเกษตรกรรมอนๆรวม 81,416.9 ไร คดเปน 9.72 % ของพนทโครงการทงหมด
- พนทปลกพชไรรวม 63,314.0 ไร คดเปน 7.56 % ของพนทโครงการทงหมด
โดยพนททไมไดทาการเพาะปลกรวม 551,463.3 ไร คดเปน 65.82 % ของพนทโครงการ
ทงหมด จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดงตารางท 4.4 และดงรปท 4.6
ตารางท 4.4 แสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
การใชทดน พนท(ไร) % ของพนททงหมด
พชผก 5,926.2 0.71
ไมผลไมยนตน 6,796.4 0.81 แหลงนา 16,239.3 1.94
บอทราย,บอดน 21,083.5 2.52
พชไร 63,314.0 7.56 หมบาน 81,416.9 9.72
นาขาว 128,934.4 15.39 เกษตรกรรมอนๆ 514,140.5 61.36
รวมทงหมด 837,851.2 100.00
87
รปท
4.6 แ
ผนทแ
สดงก
ารใช
ทดนใ
นเขต
โครง
การส
งนาแ
ละบา
รงรก
ษาบา
งเลน
88
4.6) กลมดนของโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน
สวนใหญจะเปนกลมดนประเภท Ag และ Jt โดยประกอบดวย
- กลมดนประเภท Ag จากการวเคราะหพบวาเปนดนเหนยวปนดนทราย (Sandy Clay)
(sand topsoil 40.9 % sand subsoil 36.8 % silt topsoil 27.2 %
silt subsoil 29.7 % clay topsoil 32.1 % clay subsoil 33.4 %)
รวม 166,935,465.3 ไร คดเปน 27.81 % ของพนทโครงการทงหมด
- กลมดนประเภท Jt จากการวเคราะหพบวาเปนดนเหนยว (Clay) (sand topsoil 11.7 %
sand subsoil 7.8 % silt topsoil 36.8 %
silt subsoil 40.3 % clay topsoil 51.5 % clay subsoil 52 %) รวม 433,283,497.2
ไร คดเปน 72.19 % ของพนทโครงการทงหมด
จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดงตารางท 4.5 และดงรปท 4.7
ตารางท 4.5 แสดงกลมดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน
กลมดน พนท(ไร) % ของพนททงหมด
Ag 166,935,465.3 27.81
Jt 433,283,497.2 72.19
รวมทงหมด 600,218,962.5 100.00 หมายเหต Ag = Sandy Clay , Jt = Clay
จากขอมลการใชทดนและขอมลระดบดนเดม แสดงใหเหนวาพนทปลกขาวสวนใหญ จะอย
ในกลมดนประเภท Jt ซงดน Jt เปนดนทมสวนผสมของดนเหนยวเปนสวนใหญ รวมถงระดบดนเดม
(ดงรปท 4.8) ซงเปนทลมจงเหมาะแกการปลกขาว สวนพนทเกษตรกรรมอนๆและพชไร จะอยในกลม
ดนประเภท Ag ซงมสวนประกอบของดนทรายเปนสวนใหญและมระดบดนเดมทคอนขางสงจงเหมาะ
แกการปลกพชไร
89
รปท
4.7 แ
ผนทแ
สดงก
ลมดน
ในเข
ตโคร
งการ
สงนา
และบ
ารงร
กษาบ
างเล
น
90
รปท
4.8 แ
ผนทแ
สดงร
ะดบด
นในเ
ขตทโ
ครงก
ารสง
นาแล
ะบาร
งรกษ
าบาง
เลน
91
รปท
4.9 แ
ผนทแ
สดงเส
นชนค
วามส
งในเข
ตทโค
รงกา
รสงน
าและ
บารง
รกษา
บางเล
น
92
จากการวเคราะหระดบดนเดมของคลองสงนาชลประทาน 2ซาย และคลองระบายนา 6ขวา-
สองพนอง โดยสรปไดวาทรป 4.10 และ 4.11 มลกษณะดนสงทางดานขวาและลดลงมาเรอยๆ จง
เหมาะสมแลวเมอเทยบกบแผนทแสดงระดบดน (รปท 4.8) ทมสภาพภมประเทศเปนทดอนทางฝง
ซาย และเปนทลมทางฝงขวา โดยมประโยชนเพอนาไปคานวณปรมาณดนขด – ดนถม และคานวณหา
ระดบนาตอไป
รปท 4.10 แสดงระดบดนเดมคลองสงนาชลประทาน 2ซาย
รปท 4.11 แสดงระดบดนเดมคลองระบายนา 6ขวา-สองพนอง
หมายเหต ระดบดนใหมทางโครงการไมไดใหขอมล
รปท
4.14
แผนท
แสดง
เสนร
ะดบด
นในเ
ขตทโ
ครงก
ารสง
นาแล
ะบาร
งรกษ
าบาง
เลน
93
4.7) คลองชลประทานในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน
จากขอมลสามารถวเคราะหไดวา มคลองสงนาชลประทานทงหมด 18 สาย โดยมคลองสงนา
สายใหญ 2ซายทาหนาทรบนาจากเขอนแมกลอง มคลองระบาย 16 สาย และคลองสงและระบายนา
14 สาย (คลองธรรมชาต) ดงรปท 4.14, 4.15, 4.16 และ 4.17 และไดแสดงตวอยางของบญชอาคาร
ของคลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง ดงตารางท 4.6
94
รปท
4.12
แผนท
แสดง
คลอง
สงนา
ชลปร
ะทาน
โครง
การส
งนาแ
ละบา
รงรก
ษาบา
งเลน
(มค
ลองส
งนาช
ลประ
ทานท
งหมด
18
สาย)
95
รปท
4.13
แผนท
แสดง
คลอง
ระบา
ยนาโ
ครงก
ารสง
นาแล
ะบาร
งรกษ
าบาง
เลน
(มคล
องระ
บายน
าทงห
มด 1
6 สา
ย)
96
รปท
4.14
แผนท
แสดง
คลอง
สงแล
ะระบ
ายนา
โครง
การส
งนาแ
ละบา
รงรก
ษาบา
งเลน
(
มคลอ
งสงแ
ละระ
บายน
าทงห
มด 1
4 สา
ย)
97
รปท
4.15
แผนท
แสดง
คลอง
ชลปร
ะทาน
ในโค
รงกา
รสงน
าและ
บารง
รกษา
บางเ
(ม
คลอง
ชลปร
ะทาน
ทงหม
ด 48
สาย
เปนค
ลองท
ตอมา
จากค
ลองส
งนาส
ายให
ญฝงซ
าย)
98
รปท
4.16
แสดง
ตวอย
างบญ
ชอาค
ารคล
องระ
บายน
า
99
ตารางท 4.6 ตารางแสดงตวอยางบญชอาคารคลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง
ท กม. ชนดอาคาร ขนาดอาคาร ตาบล อาเภอ จงหวด
ของคลอง เสนรง(X) เสนแวง(Y) E N
1 0+870 ทอลอดถนน (มบาน) 3 - □ 2.00 x 2.00 x 20.00 ม. 14.181245° 100.093110° 0617959 1568047 บางเลน สองพนอง สพรรณบร
2 3+685 ปรบปรงใตสะพานรถยนตเดม 14.170134° 100.073238° 0615820 1566808 บางเลน สองพนอง สพรรณบร
3 5+135 สะพานรถยนต 4.00 x 24.00 ม. 14.161452° 100.063922° 0614819 1565843 บางเลน สองพนอง สพรรณบร
4 7+150 สะพานคอนกรต 2.40 x 15.00 ม. 14.150449° 100.053634° 0613714 1564621 บางเลน สองพนอง สพรรณบร
5 10+110 สะพานรถยนต 4.00 x 16.00 ม. 14.131021° 100.037092° 0611938 1562464 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม
6 10+720 ทอลอดทางหลวง (ไมมบาน - 14.128721° 100.042065° 0612476 1562212 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม
7 10+910 สะพานคอนกรต 4.00 x 24.00 ม. 14.126552° 100.041833° 0612452 1561972 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม
8 11+520 สะพานรถยนต 4.00 x 16.00 ม. 14.121052° 100.040715° 0612334 1561363 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม
9 12+610 ปรบปรงใตสะพานรถยนตเดม - 14.111522° 100.038745° 0612126 1560308 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม
10 14+330 สะพานรถยนต 4.00 x 24.00 ม. 14.096754° 100.033556° 0611573 1558672 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม
11 15+185 สะพานรถยนต 4.00 x 15.00 ม. 14.089397° 100.031013° 0611302 1557857 สระพฒนา กาแพงแสน นครปฐม
12 15+650 สะพานคอนกรต 2.40 x 15.00 ม. 14.085488° 100.029680° 0611160 1557424 สระพฒนา กาแพงแสน นครปฐม
13 16+530 สะพานทางหลวงเดม - 14.078393° 100.027147° 0610890 1556638 สระสมม กาแพงแสน นครปฐม
พกด - UTMพกด
โครงการสงน าและบารงรกษาบางเลน
คลองระบายน า 7ขวา-สองพนอง
บญชอาคารในคลองระบายน า
100
4.8) ปรมาณน าฝนเฉลยรายเดอนของแตละสถานในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน
จากวธ kriging และ Theissen Polygons ไดคาเฉลยนาฝนในเขตพนทโครงการสงนาและ
บารงรกษาบางเลน 828.5 ม.ม. และจากการเฉลยปรมาณนาฝนรานเดอนรอบ ๆ เขตโครงการใช
ขอมลสถานวดนาฝน จานวนทงสน 21 ป (2538-2559) รวม 11 สถาน ไดแก พนมทวน, ทามะกา,
บางเลน, กาแพงแสน 2 สถาน, ทามวง, อทอง 2 สถาน, ดอนตม, สองพนอง และลาดบวหลวง
วเคราะหได (ดงตารางท 4.6, 4.7 และรปท 4.12 และ 4.13) วา
- ในเดอนมกราคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานอทอง 76.7 ม.ม./เดอน
- ในเดอนกมภาพนธสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานบางเลน 87.1 ม.ม./เดอน
- ในเดอนมนาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานสองพนอง 317.3 ม.ม./เดอน
- ในเดอนเมษายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานอทอง 654.1 ม.ม./เดอน
- ในเดอนพฤษภาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานลาดบวหลวง 1435.7 ม.ม./
เดอน
- ในเดอนมถนายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานลาดบวหลวง 1129.0 ม.ม./
เดอน
- ในเดอนกรกฎาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานทามะกา 1143.4 ม.ม./เดอน
- ในเดอนสงหาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานบางเลน 1216.3 ม.ม./เดอน
- ในเดอนกนยายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานสองพนอง 2265.0 ม.ม./เดอน
- ในเดอนตลาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานบางเลน 2351.7 ม.ม./เดอน
- ในเดอนพฤศจกายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานกาแพงแสน 565.6 ม.ม./
เดอน
- ในเดอนธนวาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานพนมทวน 87.7 ม.ม./เดอน
จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดงตารางท 4.7 และดงรปท 4.18 และ 4.19
101
ตารางท 4.7 แสดงปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในรอบ 21 ปของแตละสถานรอบเขตโครงการสงนา
และบารงรกษาบางเลน (ม.ม./เดอน)
สถาน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย ธ.ค.
สองพนอง 32.7 85.8 317.3 539.2 1267.2 829.4 1142.7 1159.8 2265.0 2270.2 425.2 54.5
กาแพงแสน 28.1 51.6 286.4 375.3 1028.3 747.1 1038.4 1099.0 2141.3 1786.3 565.6 37.3
บางเลน 16.4 87.1 296.2 552.1 1056.3 813.6 1093.5 1216.3 2386.7 2351.7 515.0 42.5
กาแพงแสน 10.7 46.5 261.0 468.7 1046.6 878.2 1101.4 1068.5 2203.4 2165.5 551.6 44.0
102
ตารา
งท 4
.8 แส
ดงกา
รคาน
วณนา
ฝนเฉ
ลยใน
พนทโ
ครงก
ารดว
ยวธ
Theis
sen
Polyg
ons
หมายเหต จากขอมล สถาน
103
รปท
4.17
แผนท
แสดง
นาฝน
เฉลย
ในเข
ตทโค
รงกา
รสงน
าและ
บารง
รกษา
บางเล
น
หมายเหต พน
ท ไม
ไดน ามาค านวณ เนองจากไมม
ขอมล
104
รปท
4.18
แผนท
แสดง
นาฝน
( แสด
งเสนช
นนาฝ
นของ
ชวงเว
ลา 2
1 ป
โดยอ
ยในเ
ขตพน
ทจงห
วดนค
รปฐม
และ
สพร
รณบร
)
105
บทท 5
สรปผล
การดาเนนงานโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน ในเขตอาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม
ซงเปนสวนหนงของสานกชลประทานท 13 นน สามารถนาเอาระบบสารสนเทศภมศาสตรมา
ประยกตใช เพอชวยในการบรหารจดการนาในพนทโครงการ และเปนระบบฐานขอมลดานตางๆของ
โครงการ
จากการนาโปรแกรม ArcGIS มาประยกตใชในการเกบขอมลและปรบปรงขอมลของโครงการ
รวมถงการวเคราะหขอมลคลองชลประทาน ขอมลการใชทดน (Land use) ขอมลสถานวดนาฝน
รวมถงขอมลระดบดนเดม แลวแสดงผลออกมาในลกษณะของแผนทและขอมลตวหนงสอ ทาให
สามารถเหนภาพรวมของโครงการไดชดเจนขน ชวยในการตดสนใจและแกปญหาไดดยงขนโดยเฉพาะ
ในดานของการบรหารจดการนาเพอระบบชลประทานในโครงการเนองจากมการเกบขอมลในแงของ
การวางแนวคลองสง-คลองระบาย เสนทางการไหลของนา ระดบดนเดม รวมไปถงลกษณะการใช
ประโยชนของทดน
จากการวเคราะหผลสรปไดวาโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มตงหวงานโครงการตงอย
หมท 14 ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม มพนททงหมด 375,136.9 ไร
ครอบคลม 2 จงหวด 4 อาเภอ และ 32 ตาบล โดยมการใชทดนประเภท เกษตรกรรมอน ๆ (บอกง –
บอปลา) มากทสด และมคลองสงนาชลประทาน 18 สาย คลองระบายนา 16 สาย และคลองสงและ
ระบาย 14 สาย และจากการวเคราะหนาฝนเฉลยในพนทโครงการ โดยวธ Theissen Polygons (อทก
วศวกรรม) ไดฝนเฉลย 828.5 ม.ม.
บทท 3 อธบายถงอปกรณทใชในการดาเนนงานรวมถงขอมลพนฐานในการทาโครงงาน เชน
ขอมลพนท ขอมลแผนท รวมถงอธบายขนตอนการดาเนนงานในสวนของโปรแกรมสารสนเทศทาง
ภมศาสตร ArcGIS มวธการอยางไร โดยมขนตอน การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การนาเขา
ขอมล การใสพกด การสรางขอมลประเภท Shapefile การสรางขอมลเชงเสน การเชอมโยงและสงออก
ขอมล การวเคราะหขอมล การหาคาเฉลยนาฝน การหาคาระดบดนเดม การจดทาแผนท การแกไขลาย
ระเอยดตาง ๆ และการใสสญลกษณตาง ๆ ทใชในการทาโครงงาน
106
บทท 4 อธบายถงการวเคราะหและวจารณผลทไดจากการทาโปรแกรม Google Earth และ
ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (ArcGIS) รวมถงการแสดงผลดวยรปภาพและแผนท โดยแสดงแผนท
โครงการ แผนทจงหวด อาเภอ และตาบล แผนทการใชทดน แผนทระดบดนเดม และแผนทเสนชน
นาฝน
107
บทท 6
ขอเสนอแนะ
ในการวเคราะหระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ทใชมาประยกตในงานดานวศวกรม
ชลประทานโดยเฉพาะโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน โดยโปรแกรม ArcGIS และ โปรแกรม
Google Earth นนเปนโปรแกรมหนงทใชในการเกบขอมล เพอนาผลมาวเคราะหและแสดงผล เพอ
นาเสนอใหแกผใช ซงโปรแกรมในลกษณะน ยงมอยอกหลายโปรแกรม ดงนนในการเลอกใชโปรแกรมใด
นน จะขนอยกบผลลพธทตองการความสะดวกในการวเคราะหผล และความสามารถของผใช
จากการเกบขอมล วเคราะห และแสดงผลโดยใชโปรแกรม ArcGIS พบวายงมขอผดพลาดอก
เลกนอย โดยเฉพาะในขนตอนแสดงผลในเรองพนทโครงการและพนทการใชทดน เชน ขอมลทไดมา
จากโครงการมพนททงหมด 369,000 ไร แตผลจากการวเคราะหโดยใชโปรแกรม ArcGIS ไดพนท
ทงหมด 375,136.9 ไร ซงขอผดพลาดอาจเนองมาจากการปอนขอมลผดพลาดหรอจะมาจากขอมลจาก
โครงการผดกได
การศกษาเพมเตมในโปรแกรม ArcGIS ยงมฟงกชนในการวเคราะหผลทจาเปนและนาเรยนร
อกมากมาย ดงนน ควรจะมการศกษาเพมเตมเพอประโยชน และเพอความละเอยดถกตองของการ
พฒนางานในระบบการชลประทานตอไป โดยการทาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) จากหลาย
แหลงขอมลควรคานงถงความถกตองและตองตรวจสอบความถกตองของขอมลทกครง และในการ
พฒนางานวจยครงตอไป อาจสามารถนาเสนอในรปแบบของสามมตหรออนเมชน เพอทาใหเกดความ
สวยงามและความเขาใจมากยงขน
จากการทาคาเฉลยนาฝน ยงมอกหลายวธทสามารถนามาคานวณคาไดนอกจาก วธ Kriging
และ Theissen Polygons ดงนนในการเลอกใชโปรแกรมใดนน จะขนอยกบขอมลและผลลพธท
ตองการตามความเหมาะสม
108
เอกสารอางอง
ผศ.ดร.สายสนย พทธาคณเจรญ. (2546). วศวกรรมอทกวทยา. กรงทพมหานคร (หนา 31): ไลบราร
ไนน พบลชชง
ผศ.ดร.สายสนย พทธาคณเจรญ. (2546). วศวกรรมอทกวทยา. กรงทพมหานคร (หนา 40): ไลบราร
ไนน พบลชชง
อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555a). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 2-1): ภาควชาวศวกรรม
ชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555b). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 3-1): ภาควชาวศวกรรม
ชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555c). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 3-2): ภาควชาวศวกรรม
ชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555d). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 3-15): ภาควชา
วศวกรรมชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต
กาแพงแสน
กรต ลวจนกล. (2546). การไหลในทางนาเปด. นครปฐม: ภาควชาวศวกรรมศาสตร วทยาลย
วศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยรงสต
รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555a). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม
Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 31-32 ): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ
พมพ.
109
รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555b). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม
Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 32-39): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ
พมพ.
รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555c). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม
Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 39-42): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ
พมพ.
รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555d). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม
Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 42-49): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ
พมพ.
รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555e). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม
Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 49-52): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ
พมพ.
นายเกรก จนทรอรณ. 2559. หนาทของ Gis. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://student.nu.ac.th/geograp hica/Geo-3unit4.htm
คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2559. ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร.
(ออนไลน). แหลงทมา: http://www.gisthai.og/about-gis/data-gis.html
ธรศกด มนตร. 2559. เทคนคแหละวธการนาเขาขอมล. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://mateteerasak.blogspot.com/2015/03/blog-post_19.html
Asst. Prof. Sombat Yumuang, Ph.D. 2559. ประโยชนของระบบสารสนเทศภมศาสตร.
(ออนไลน). แหลงทมา: http://www.gisthai.org/about-gis/
110
โครงการสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน. 2559. การวดปรมาณนาฝน. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=2&chap=4&page=t2-
4-infodetail04.html
Eakanpan Boonsrem. 2559. การประมาณคาชวงนาฝน. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://eakgis2.blogspot.com/2014/02/6-surface-analysis.html
กษม จนทรเนยม. 2559. การสงนาชลประทาน. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://eakgis2.blogspot.com/2014/02/6-surface-analysis.html
กรมชลประทาน. 2559. การระบายนา. (ออนไลน). แหลงทมา: http://kromchol.rid.go.th
/lproject/2010/index.php/2011-07-16-11-26-03/51-2011-05-04-06-28-07
สานกงานชลประทานท13. 2559. ประวตสานกงานชลประทานท13. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://irrigation.rid.go.th/om13/rid13/groups/dam/dam.html
กรมชลประทาน. 2559. โครงการสงนาแหละบารงรกษากาแพงแสน. (ออนไลน). แหลงทมา:
http://irrigation.rid.go.th/kampaengsaen/2013/s-o1.html
โครงการสงนาและบารงรกษากาแพงแสน, (2559), รายงานการศกษาโครงการสงนาและบารงรกษา,
กาญจนบร, กรมชลประมาน
สานกชลประทานท 13, (2559), รายงานการศกษาโครงการสงนาและบารงรกษา, กาญจนบร,
กรมชลประทาน
food and agriculture organization of the united nation. 2559. ขอมลดน. (ออนไลน).
แหลงทมา: http://www.fao.org/home/en/