nceleme

95

Suriye Trkmenlerinin siyasal rgtlenme almalar dier Suriyeli muhalifler gibi daha ok Trkiye merkezli olarak ortaya kmtr.

Suriye Trkmenleri: Siyasal Hareketler veAskeri Yaplanma

Syrian Turkmens: Political Movements and Military Structure

Oytun ORHAN

AbstractOne of the consequences of one-party regime that has been in power in Syria for more than four decades is that, except for the groups in power, none of social or ideological groups in Syria has found an opportunity to become organized. The authority gap, caused by the upheaval that broke out in Syria on March 2011, helped the aforesaid groups which had been excluded from the government for many years to be organized in a short time. Another group that could not find a chance to be organized in Syria for many years was Syr-ian Turkmens. In the first stage Turkmens strived to be politically organized abroad, especially in Turkey. After the military dimension of the uprising came to the forefront, Syrian Turkmens started to form military units particularly in Latakia and Aleppo. In this article, political and military organization efforts of Syr-ian Turkmens in the post-uprising period will be discussed. First of all, formation process and positions of a supra-party initiative and two political movements that emerged in a year will be handled. Then, the paper will try to list the military formations that appeared almost all across the Syrian Turkmen settlements.

Keywords: Syria, Syrian Turkmen, Syrian Uprising, Arab Spring

nceleme

96

Giri

Suriyede krk yl akn sredir devam eden tek parti iktidarnn sonularndan biri, iktidar elin-de tutan gruplarn dnda hibir Suriye toplum-sal kesiminin ve ideolojik grubunun rgtlenme imkn bulamam olmasdr. Suriyede Mart 2011 tarihinde balayan olaylar neticesinde olu-an otorite boluu uzun yllar iktidar alanndan dlanan sz konusu kesimlerin ksa srede r-gtlenmesini salamtr. Suriyede iktidar mca-delesi ayaklanmann balamasndan yaklak alt ay sonra siyasal ve sivil alandan askeri alana kay-maya balamtr. Bunun sonucunda hiyerarik bir yapya sahip olmayan, birbirinden bamsz hareket eden ve kontrol ettikleri alan, bulun-duklar semt ya da ky ile snrl dank askeri gruplar ortaya kmtr. Rejim ile muhalefet ara-sndaki mcadele silahl gruplar zerinden yr-tlmeye balamtr. Bu da d siyasal muhalefet ile i askeri muhalefet arasnda askeri yapnn daha gl ve sz sahibi olduu bir iliki biimi dourmutur. erde rgtlenen askeri muhale-fet lke d ile balant kurabilecei bir balant ihtiyac hissetmitir. Darda rgtlenen siyasal muhalefet de meruiyetini ierde askeri gruplar ile kurduu ba sayesinde oluturmaya alm-tr. Bylece her bir d siyasal muhalefet grubu ve etkili siyasal figrn kendisine yakn askeri grup-lar ortaya kmtr.

Suriyede uzun yllar rgtlenme imkn bula-mayan gruplardan biri de Suriyeli Trkmenler olmu ve yukarda ksaca deinilen siyasal ve askeri rgtlenme srecini yaamtr. lk aa-

mada byk lde Trkiye olmak zere Suriye dnda siyasal rgtlenme abalarna giriilmi-tir. Ayaklanmann askeri boyutunun ne kmas ile bata Lazkiye ve Halep olmak zere Suriyeli Trkmenler askeri birlikler oluturmaya bala-mtr. Halen krsal kesimde yer alan Trkmen yerleim birimlerinin birounu Trkmenlerin oluturduu birlikler kontrol etmektedir. Ayrca baz ehir merkezlerinde dier Arap birlikler ile birlikte Suriye ordusuna kar mcadele yrtl-mektedir. Bu almada Suriye Trkmenlerinin ayaklanma sonras siyasal ve askeri rgtlenme abalar ele alnacaktr. lk olarak bir yllk bir sre iinde ortaya kan iki siyasal hareket ve bir partiler st giriimin oluum sreci ve pozis-yonlar anlatlacaktr. Ardndan neredeyse Suri-ye Trkmen yerleimlerinin tamamnda ortaya kan askeri yaplar sralanmaya allacaktr.

1. Suriye Trkmenleri Siyasal Hareketleri

Suriye Trkmenlerinin en byk eksiklii Esad ynetimi altnda herhangi bir rgtlenme imknna sahip olamamalardr. Dolaysyla siya-sal muhalefet geleneine sahip bir hareket, Su-riye Trkmen toplumunu ynlendirebilecek bir rgt ve lider/lider kadro eksiklii yaanmakta-dr. Dier tm Suriyeli muhalif gruplar gibi Trk-menler de Suriyede ayaklanma baladktan son-ra ve lke dnda rgtlenme imkn bulmutur.

Suriye Trkmenleri adna siyasal rgtlenme abalarnn ilki, 2011 ylnda Suriyede ayaklan-mann balamasnn ardndan lkeyi terk ede-rek Trkiyeye yerleen Avukat Ali ztrkmen

./,*/+

$+/1315*5 Z+1'C!/+/+3/+1(5+1'*1>./, '3

/**5

M

+

/3C! ./

1

(5'5*,./#/*+5

Z*C

nceleme

97

(Silo)in kurduu Suriye Trkmen Hareketidir. Sosyal paylam siteleri zerinden rgtlenen hareket, Suriye iinde Trkmenlerin Trkmen ad ile sokaa inmesi ynnde aba sarf etmitir.1 Bunun yan sra, Suriye Ulusal Konseyinin olu-masna giden srete ilk adm olan ve 1 Haziran 2011 tarihinde Antalyada gerekleen Suriye in Deiim konferansna katlmtr. Ardndan stanbulda gerekleen tm Suriye muhalefeti toplantlarna katlarak Trkmen adnn sonu belgelerinde gemesi iin mcadele vermitir.2

Sonraki dnemde Suriye Ulusal Konseyinin kurulmas ve Trkmenlere yer verilmemesi ne-ticesinde Suriye Trkmen Hareketi ile beraber Trkiyede yaayan veya ayaklanma baladktan sonra g eden Suriyeli Trkmenler, Konseyde yer almak ve dier kesimler gibi kendi etnik hak-lar erevesinde mcadele yrtmek ihtiyac hissetmitir. Trkmenlerin Konseye katlma is-teklerine karlk rgtlerinin olmamas ve aba-larn daha ok kiisel boyutta olmas nedeniyle Konseyde temsil hakk kazanlamamtr. Bu-nun zerine nde gelen Suriye Trkmenlerinin giriimleri ile Trkiyede bulunan 180 Suriyeli Trkmen bir araya gelerek rgtlenme ve Trk-menlerin haklarn savunma konusunda fikir

birliine varmtr.3 Bunu takiben Suriye Trk-menler Birlii adyla bir dernek almas yapl-mtr. Bu dernein bakanln uzun zamandr Trkiyede yaayan Suriyeli Trkmen Bekir Ata-can stlenmitir. Ardndan dernek 2011 ylnn Kasm aynda Ali ztrkmenin Suriye Trkmen Hareketi ile birleerek siyasi harekete dnm ve ad Suriye Trkmen Kitlesi olarak belirlen-mitir. Bu hareketin ilk Genel Bakan Bekir Ata-can ve Genel Bakan Yardmcs da Ali ztrk-men olmutur. Ocak 2012 tarihinde ise Atacan ve ztrkmen, Kitleden ayrlmtr. Mart 2012 ay iinde de Kitleden ayrlanlar ve dier baz Su-riyeli Trkmenler ile birlikte Suriye Demokratik Trkmen Hareketi kurulmutur.4

Bylece 2012 yl Mart ay itibaryla Suriye Trk-menleri adna faaliyet gsteren Suriye Trkmen Kitlesi ve Suriye Demokratik Trkmen Hareke-ti ad altnda iki siyasal hareket ortaya kmtr. Bu iki hareket etkili olduklar blgeler, ideoloji, iliki iinde olduklar Trkmen askeri birlikler gibi unsurlar asndan birbirlerinden farkllk tamaktadr.

Siyasal hareket olmamakla birlikte Trkiye mer-kezli olarak ortaya kan Suriye Trkmenleri

#")

$+(

>"1:>+:/1"1>

>.>1:/1*1>+(:/1"1>,5/

+>"/1-

>KW'>W

8+(

/.+"1:./+"/1-

*+,5/

+

8.1:/1*1,T/

+(:/1"1W

W$!8;

.'KW'

,!

nceleme

98

Platformu isimli oluum da Suriye Trkmenleri hareketinin liderliini stlenmek adna partiler st bir giriim olarak faaliyet gstermeye ba-lamtr. Bu giriim uzun yllardr Trkiyede ya-ayan, Trkiyede siyaset veya i dnyasnda belli bir konuma gelmi Suriyeli Trkmenler tarafn-dan yrtlmektedir.5

Dolaysyla Suriye Trkmen siyasal hareketinin liderliini stlenmeye alan, Suriye Trkmen-lerinin temsilcisi olma ynnde aba gsteren farkl grup/siyasal parti/g odann olduu sylenebilir.

1.1. Suriye Trkmen Kitlesi

Suriye Trkmen Kitlesi Suriyede ayaklanmann balamasn takiben Trkiyede yaayan Suriyeli Trkmenler tarafndan balayan rgtlenme a-balarnn bir sonucu olarak ortaya kmtr. lk bata Suriye muhalefeti iinde Trkmen hakla-rnn elde edilmesi erevesinde mcadele y-rten Trkmenler, Suriyede atmann giderek etnik ve mezhepsel boyutunun ne kmas ile Suriye Trkmenleri ad ile rgtlenme dncesi iine girmitir. Bu erevede ilk almalar 2011 ylnn Austos aynda balatlm ve 15 ubat

2012de Suriye Trkmen Kitlesinin kuruluu ilan edilmitir. Ksaca Kitle adyla bilinen hareketin liderliini uzun yllardr Trkiyede yaayan Suri-ye Trkmeni Yusuf Molla stlenmi ve bu grevi gnmze kadar devam ettirmitir.6

Kitle, Suriye Trkmenleri sorununa ilikin ola-rak, Trkmenlerin en byk sorununun tek bir blgede toplanmam olmalar olarak grmek-tedir. Esad sonrasnda blgesel federasyonun mmkn olmadn ve Suriyenin vatandalk esasna dayal bir yaklamla ynetilmesi gerek-tiini dnmektedir. Suriye birdir! slogann benimseyen Kitle, yeni Suriyede Trkmenlerin siyasal, toplumsal, ekonomik, kltrel haklarn kazanmas ve ayrmcla maruz kalmadan eit Suriye vatandalar olarak yaamas ynnde bir yaklama sahiptir. Suriyenin blnmesine kar- klmaktadr. Merkezi otoritenin korunduu ancak yerel ynetimlerin daha glendirildii medeni, demokratik bir devlet talep edilmekte-dir. Ancak yerel ynetimlerin glenmesini fede-ralizme gitmeyi engelleyecek boyutu ile snrla-maktadrlar.7

Kitle genel olarak Lazkiye ve Bayr-Bucak mer-kezli bir harekettir. En gl ve aktif olduu,

#'")

8;

W+/1

;r51W

W'#"

#,"+

6T/W+

+,.)9,+++(1

W+,++++W+,++W

W

.,3./,!

3:1">8,+!3+3./,.+

9/+

nceleme

99

Trkmen askeri birliklerle en derin ilikiye sahip olduu blge Bayr-Bucaktr ve ynetimin de nemli bir ksmn Bayr-Bucakllar oluturmak-tadr. Kitle, Suriye iinde etkili olmak ve sahaya ynelik almak stratejisi erevesinde ilk adm olarak Suriye snr blgelerinde irtibat brolar kurmutur. lk olarak Yaylada, ardndan Aka-kale ve sonrasnda Gaziantep ofisleri almtr. Bu ofisler sayesinde Kitlenin Suriye Trkmen blgeleri ile yakn irtibat salanmaktadr. Yay-lada Ofisi Lazkiye Trkmenlerine, Gaziantep ofisi Halep Trkmenlerine ve Akakale ofisi Rak-ka Trkmenlerine ynelik olarak faaliyet gster-mektedir.

Suriye Trkmen Kitlesi Bayr-Bucak blgesinde yer alan Trkmen askeri birlikler ile yakn ilikisi sz konusudur. Lazkiyede faaliyet gsteren 12 ci-varndaki Trkmen askeri birlikler bu birliklerin at rgtlenmesi olan Trkmen Da Bl

Kitleye yakn duran bir tugaydr. Kitlenin aske-ri anlamda Halepte etkinlii bulunmamaktadr. Halepe sadece insani yardm gnderebilmekte-dirler. Ancak Halepe de askeri olarak alma y-nnde stratejileri ve abalar sz konusudur.8 Suriye Trkmen Kitlesi, 15 Aralk 2012 tari-hinde stanbulda dzenlenen Suriye Trkmen Platformu 1. Toplants sonrasnda Demokratik Hareketten istifa edenler ile birlikte yeni bir olu-uma gidilmesi konusunda anlamtr. Ancak Kitle bu durumu Demokratik Hareketin kendi-sine katlm olarak grmektedir. Sadece partinin isminde deiikliine giderek ve istifa eden isim-lere parti ynetiminde grev vererek Kitlenin ismen olmasa da pratikte devam ynnde bir bak asna sahiptir. Bylece mevcut tekilat-lanma yaps korunarak Demokratik Hareketten istifa edenlerden faydalanlmas yoluna gidile-cektir.

Suriye Trkmenleri Platformu 1. Toplantsna katlan Dileri Bakan Davutolu Trkiyenin Suriye Trkmenlerinedestek verecei taahhdnde bulunmutur.

nceleme

100

Suriye Trkmen Kitlesi, nmzdeki dnemde Suriye iinde seimler yaparak 200 delege belir-lemeyi ve partinin lider ve ynetim seiminin bu delegeler tarafndan yaplmasn planlamaktadr. Delegeler her Trkmen blgesinin nfuslar ile orantl sayda seilecektir. Buna gre en fazla delege Halep-Rakka blgesinden ve sonrasn-da srasyla, Lazkiye-Tartus, Humus ve amdan seilecektir. Bylece Suriye Trkmen Kitlesinin ynetimi, lideri delegeler tarafndan belirlene-cektir. Bu aba Suriye Trkmen Kitlesinin par-tileme ve partiyi tabana yayma dncelerinin rndr.9

1.2. Suriye Demokratik Trkmen Hareketi

Suriye Demokratik Trkmen Hareketi, Kitlenin ardndan Suriye Trkmenlerini temsil iddias ile kurulan ikinci siyasal harekettir. Ksaca Hare-ket olarak adlandrlan partinin kurulmas d-ncesi Suriyede olaylarn balamasn takiben, Suriye Trkmenlerinde rgtlenme eksikliinin anlalmas ve Trkiyedeki Suriye Trkmenleri-nin bir araya gelerek rgtlenme abalarnn bir sonucudur. lk olarak Suriye Trkleri Dernei kurulmu ve ardndan Suriyedeki Trkmenleri siyasallatrma karar alnmtr. Bunun netice-sinde 21 Mart 2012 tarihinde stanbulda Suriye Trkmen Demokratik Hareketinin kuruluu ilan edilmitir.

Hareket, Suriye Trkmen Kitlesinden ayrlan baz isimler ve Trkiyede yaayan gen Suriye Trkmenlerinden oluan ekip tarafndan kurul-mutur. lk aamada Hareket ynetiminde her Trkmen blgesinden temsilciler yer almtr. Suriye Demokratik Trkmen Hareketinin Ge-nel Bakanln 1 yla yakn bir sre Abdlke-rim Aa yrtmtr. 15 Aralk 2012 tarihinde gerekleen Suriye Trkmenleri Platformu 1. Toplants srasnda Suriye Trkmenlerini tek at altnda toplama hedefi erevesinde Suri-ye Trkmen Demokratik Hareketinin nde ge-len isimleri ile Suriye Trkmen Kitlesi birleme karar aldklarn aklamtr. Suriye Trkmen Demokratik Hareketinin nde gelen isimleri-nin byk ounluu partiden istifa ederek yeni ortak parti altnda hareket edeceini aklasa da Suriye Trkmen Demokratik Hareketi kalan

isimlerle birlikte siyasi faaliyetlerine ayn par-ti ats altnda devam edeceini aklamtr. Parti ynetiminde yer alan Ziyad Hasan Genel Bakanlk ve Tark Sulo Cevizci de Genel Ba-kan Yardmcl grevini stlenmitir. Hareket Aralk 2012 sonunda gerekletirilen kurultay ile farkl Trkmen blgelerinden temsilcilerin oldu-u yeni bir ynetim oluturulmutur.

Demokratik Trkmen Hareketi almalarn sa-haya kaydrp sonu odakl almak ynnde bir yaklama sahiptir. Yeni ynetim yaps ile bera-ber Demokratik Trkmen Hareketi byk l-de Halep merkezli bir hareket olarak ne kma-ya balamtr. Siyasal, sivil ve askeri faaliyetlerin neredeyse tamamna yakn Halepte srdrl-mektedir.

Suriye Demokratik Trkmen Hareketi, en batan bu yana dorudan Suriye ii ile iliki kurmann yan sra Trkiye ve Suriye muhalefeti nezdinde diplomasi abalarna da arlk vermi bir hare-kettir.10 Bu erevede Demokratik Hareketin a-balar ile Suriye Ulusal Konseyi iinde 16 ve Suri-ye Ulusal Koalisyonu iinde 3 Trkmen temsilci-nin grev almas salanabilmitir. Bundan sonra-ki dnemde ksa vadeli planlarn; yeni kurulacak geici hkmette bakanlk elde etmek, Suriye iinde sivil rgtlenmelere arlk vermek, Halep ve kurtarlm blgelerde yerel ynetimlere gir-mek eklinde zetlemektedirler.11

Hareket, Suriye Trkmenlerinin sorunlarnn zmne ilikin u ekilde bir bak asna sahiptir; Suriye Trkmenlerinin farkl ehirler-de yayor olmalar ve corafi btnlklerinin olmamas nedeniyle Suriye genelinde yaana-cak bir blnme Suriye Trkmenlerine byk zarar verecei dnlmektedirler. Dolaysyla ilk hedeflerini Suriyenin birlik ve btnln korumak olarak grmektedirler. Yeni Suriyede vatandalk esasna dayal yeni bir sistem kurul-mas talep edilmekte, uluslararas kamuoyunun denetiminde zgr seimin yaplmasn, dnya artlarna uygun bir anayasann yazlmasn ve Suriye topluluunu oluturan gruplara hem kl-trel, hem siyasal hem de vatandalk haklarnn verilmesini istemektedirler.

nceleme

101

Demokratik Trkmen Hareketi rgtlenmesi bnyesinde yer alan tekilatlar ve Suriye iin-de Harekete bal sivil rgtler u ekildedir: Genlik Kollar, i rgt, Suriye Trkmenleri Yardmlama Dernei, ehit Aileleri, Gazileri ve Tutsaklar Koruma Dernei, nsani Yardm Mer-kezleri, Trkmen Haber Ajans. Yakn zamanda Suriye Trkmenlerinin Sesi Radyosunun yayna balatlmas ve Trkmenler adna dergi ve gazete karlmas planlanmaktadr. Halepe bal o-banbey ve Bab- Limonda Trke eitim veren iki okul da Demokratik Hareketin abalar ile hayata gemitir.12

Suriye Demokratik Trkmen Hareketinin Trk-men askeri birliklerle ilikisi Halep blgesi ile snrldr. Halepteki Trkmen Tugaylarnn Koordinatrln yrten Ali Beir, Hareket ile birlikte hareket edildiini belirtmektedir.13

1.3. Suriye Trkmenleri Platformu

Suriye Trkmen Platformu fikri 2012 yl iinde ortaya kmtr. lk toplant 42 katlmc ile ger-eklemi ve 5 kiilik bir komite oluturulmutur. lk hedef Trkiye ve dnya kamuoyunda Suriye Trkmenleri konusunda kamuoyu oluturmak olmutur. Sivil bir inisiyatif olarak ortaya km-tr. Trkmen Platformu giriimi bnyesinde yl-lardr Trkiyede yaayan, i ve ticaret hayatnda nispeten iyi yerlere gelmi Suriyeli Trkmenler yer almaktadr.

Bu giriimin hedefi Suriye iinden seilecek de-legeler yoluyla bir Meclisin oluturulmas ve bu Meclisin seecei komitenin Suriye Trkmen-

leri adna konuacak, temsil grevi stlenecek yap olmasdr. Bylece partiler st bir yap-lanma ile mevcut iki Trkmen partinin bu olu-um iinde yer almas istenmektedir. Bu giriim Trkiye iinde sahip olduu siyasal etki ile Su-riye Trkmen Platformunun dzenlenmesi iin Dileri Bakanlndan destek almay baarm-tr. Bu erevede Suriye Trkmenleri Platformu 1. Toplants 15 Aralk 2012 tarihinde Dileri Bakanlnn ev sahiplii ve Babakanln des-tei ile stanbulda dzenlenmitir.

Suriye Trkmenleri Platformu bir Trkmen Meclisi kurulmasn ve bunun partiler st bir kurulu olmasn istemektedir. Suriye iinden 350 delegenin getirilmesi dnlmektedir. Bu delegelerin seimi ile 9 kiilik bir komite olu-turulacaktr. Bu komite Suriye Trkmenlerinin karar organ olacaktr.14 Platform bunu Suri-ye Trkmen Kitlesi ve Demokratik Trkmen Hareketine alternatif nc bir parti olarak deil, ortak alacak partiler st bir yaplanma olarak dnmektedir. Bu karar organ Suriye Trkmenlerini her yerde temsil edecek Suriye Trkmenleri adna yrtlecek her trl mza-kereyi yrtecektir.

Suriye Trkmenlerinin temsilcisi olma, liderlii-ni stlenme abasndaki balca grubun yan sra baz ufak apl siyasal ve sivil giriimler de sz konusudur. Islahiyede bulunan ve Suriyeli Trkmenlerin yaad kamplarda ufak apl r-gtlenmeler olumaya balamtr. Bu erevede Islahiyedeki kampta yaayan Trkmenler Suriye Trkmen Partisi isimli bir hareket kurduklarn aklamtr. Bu oluum Suriye Trkmen Plat-

./ , 6( * ,

+# + *'+*++C./;GNB55+C5+;@

*C./,5C

nceleme

102

formu Toplants srasnda aklanan yeni ortak cephe iinde yer alacan aklamtr. Bunun yan sra yine Islahiyedeki kampta slam Birlii Partisi ad altnda kk bir oluum daha orta-ya kmtr.15 Suriye iinde Lazkiye Vilayetinde Lazkiye Trkmenler Birlii ad altnda bir olu-um da siyasal partiye dnme almalar y-rtmektedir.16

Siyasal oluumlarn yan sra protestolar dzen-lenme, sivil yardmlarn datm, askeri birlik-lere adam salama gibi ilevler gren Trkmen genlik rgtleri de bulunmaktadr. Bu gruplar u ekildedir:

- Trkmen Genlik Hareketi, Yerel dareler Genlii Hareketi, Suriye Trkmen Genlik Bir-lii, Suriye Trkmen Genleri, zgr Trkmen Genleri.

2. Suriye Trkmenleri Askeri Yaplanmas

2.1. Lazkiye Vilayeti (Bayr-Bucak Blgesi) Trkmen Askeri Birlikleri

Lazkiyede vilayetin kuzeyine den blgede Ha-tay snrna kadar Trkmenler yaamaktadr. Bu-cak blgesi ky eridinde yer alrken Bayr daha ok i ksmlar yer alan blgedir. Hatay snrn-dan Lazkiye ehir merkezine kadar yer alan ky hatt rejimin kontrol altndadr. erde kalan Bayr blgesi ise muhaliflerin kontrol altnda-dr.

Lazkiye Vilayetinin Bayr-Bucak blgesinin b-yk blm Trkmen birliklerin kontrolndedir.

Nusayri kyler ile Trkmen ve Snni Arap ky-ler arasnda bir atma snr hatt olumutur. Kapakl ve Gmam Trkmen kylerinin olutur-duu bu snr hattnda karlkl olarak nbet tu-tulmakta ve zaman zaman atmalar yaanmak-tadr. Trkmen kylerin ounda muhaliflerin kontrol sz konusudur. Sadece snr hattnn gneyinde Buru ve ulayip isimli Trkmen ky-leri rejimin kontrol altndadr. Bu kyler Nusay-ri yerleimleri ile evrili olduu ve muhaliflerin kontrolndeki blge ile corafi balar kesik ol-duu iin son derece riskli bir blgede yer al-maktadrlar.17

Lazkiye Vilayetinde Trkmen askeri yaplan-mas 12 birlik ve bu birliklerin st yaplanmas olan Trkmen Da Blnden olumaktadr. Lazkiye Vilayeti Trkmen askeri birliklerinin st rgtlenmesi olan Trkmen Da Blnn komutan Albay Muhammed Avaddr. Mu-hammed Avad, Antalyada gerekleen toplant neticesinde Suriyeli askeri muhaliflerin olu-turduu Yksek Askeri Konseyde de 30 kiilik ynetim kademesinde de yer almtr. Trkmen Da Blne bal 12 adet birlik (ketibe) yer almaktadr. Bunun dnda Hizbullah al Galibu adnda Trkmen Da Blne bal olmayan bir Trkmen birlik daha mevcuttur.18

Trkmen Da Bln oluturan birlikler u ekildedir:19

- Nurettin Zengi, Zahir Baybars, El Huva Billa, Yavuz Sultan Selim, Fatih Sultan Mehmet, Mem-duh Colha, Bin Tamime, Katib El Mustafa, Frsan Tevhid (Birleik Svariler), Sukur ul Turkmen (Trkmen ahinleri).

./ , 6( * ,

+# + *'+*++C./;GNB55+C5+;@

*C./,5C

nceleme

103

2.2. Halep Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

Halep Vilayetindeki Trkmen askeri birlikle-rin byk ounluu Halepli Suriye Trkmeni Ali Beire baldr. Ali Beir gemi dnemden bu yana Halepte Suriye Trkmen toplumunun nemli isimlerinden biridir. Ali Beire bal olan gruplar Halepte neredeyse tm Trkmen ky-lerinin gvenliini salamaktadr. Bu birlikler yaklak 350 kilometrelik bir blgeyi kontrol et-tiini belirtmektedir. Halep ehir merkezinde de 6 Trkmen mahallesini korunmas bu birlikler tarafndan salanmaktadr.20

Ali Beire bal 6 askeri birlik bulunmaktadr. Bu gruplar yeni bir askeri yaplanmaya gitme d-ncesi iindedir. 6 askeri birlik 2 byk tugay altnda birletirilecektir. Ali Beirin Koordina-trl altndaki Halep Trkmen askeri birlikleri u ekildedir:21

- Fatih Sultan Mehmet, Zahir Baybars Tuga-y, ehit Ali Ylmaz Birlii, Buhari Birlii, ma-dettin Zengi Birlii (Buhari ve madettin Zengi Birliklerinin Sleyman ah ad altnda ile birle-tirilmesi planlanmaktadr.), Alparslan Birlii. Halepte Ali Beire bal gruplardan bamsz hareket eden Trkmen askeri birlik daha bu-lunmaktadr:

- Fatihin Torunlar (Ahfad ul Fatih), Yldrm Be-yazt Tugay, Sultan Abdlhamit.

2.3. Humus Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

Humus Vilayetinde 43 Trkmen ky bulun-maktadr. Humustaki muhalif Trkmen askeri birlikleri krsalda faaliyet gstermektedir. Hu-mus merkezde ok sayda Trkmen bulunmak-la beraber Trkmenler Araplarla birlikte rejime kar savamaktadr. Merkezde sadece Trkmen-lere zel bir birlik yoktur ancak Humus merkez-de Bab Amr, Bab el Siba, Bab el Turkmen, El Var, El Karabis, El Haldi gibi mahallelerde Trkmen-ler yerleiktir ve bu semtlerde mcadele veren birlikler iinde ok sayda Trkmen, Snni Arap-larla birlikte rejime kar savamaktadr.22

Humusta Trkmen askeri birlikleri birka farkl gruba ayrlmtr. Trkmen birliklerin merkezi

Zaradr. Humustaki Trkmen askeri birlikler u ekildedir:23

- Humus Kalkan (Ketibe Dra Humus), Rahman ehitleri (uheda er Rahman), Hak ehitleri (u-heda el Hak), Fatih Sultan Mehmet, Zarann z-gr Askerleri, Alparslan, Humus Trkmenleri.

Bu birlikler dnda Humus krsalnda sadece Trkmenlere ait askeri birlik bulunmamaktadr. Ancak Kusayr, Nizariye, Causia, Bur Kai, Tsnin, Hulaya, As Sabunin, Jibab el Zeyd gibi Trkmen-lerin yaad ky ve kasabalarda askeri birlikler iinde ok sayda Trkmen asker yer almaktadr.

2.4. Rakka Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

Rakka Vilayetine bal Tel Abayad ilesi merke-zinde ve ona bal kylerde Trkmen nfusu yer almaktadr. Rakkadaki toplam Trkmen nfusu 15-20 bin arasndadr. Rakkada da Trkmenlerin oluturduu bir tane askeri birlik bulunmaktadr. Hakkn Nuru Birlii (Enver ul Hak) isimli birlik Urfa iline bal Akakale karsnda yer alan Tel Abayad ilesi ve ona bal Trkmen kylerin-de faaliyet gstermektedir. Enver ul Hak Birlii yakn zamana kadar Suriye Trkmen Kitlesi ile birlikte hareke etmekle beraber son dnemde Ali Beir grubuna yaknlama sz konusudur.24

2.5. am Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

Bakent amdaki Trkmen askeri birlik rgt-lenmelerini Golan Trkmenleri oluturmaktadr. Bu birliklerin en nde geleni mam Zahabi Birli-idir. Yakn zaman iinde adn Trkmen ehit-leri Tugay olarak deitirmeyi planlamaktadr. amda ayn zamanda Imam Zahabiye bal ola-rak Trkmenlerden oluan 12 kiilik zel hare-kat birlii bulunmaktadr. amda mam Zahabi dnda birinin ad Amr ubat olan 3 Trkmen birlii daha bulunmaktadr.25

2.6. dlib Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

dlibte Trkmenlerin askeri ve sivil rgtlenme-leri bulunmaktadr. Sivil kanadn liderliini Fadl Talip yrtrken askeri birlikler sivil kanat ile yakn iliki iindedir. dlib Vilayeti Trkmen as-keri birlikleri ise u ekildedir:26

nceleme

104

O

? "

r5;5>?WFB??CF "/#5;J./;!L(++*#5;./

1

Y3

'/'5CG ./,!W./,+6X/

"5;5>?S"FB?FCI ./,!W./,+6X/

"5;5>?S"FB?FCN ./ , 6( 1 5 *5 ; *C 1'MM'(C5M2C'1'M

1CH ./,++(

5;5>F?"FB?FCS ./,++(

5;5>F?"FB?FCA /q*5+(

/5+,+*

./,+

/

/'5>FB3FF"FB?FC@ ./,+/5;5>F?"FB?FC?B ./!,W8T/W+5;5>FI:*

FB?FC?? ./!,W8+,.) 5;

5>FI"FB?FC?F ./!,W8+,.) 5;

5>FI"FB?FC?G W',"+,5/"

5;5>FB"FB?FC

DPNOTLAR

- Rcal Allahul Ahrar (Allahn zgr Adamla-r), Hananu Kalkan, zgr Trkmenler. 2.7. Hama Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

Hamada tamamn Trkmenlerin oluturduu askeri birlik yer almamaktadr. Araplarn olu-turduu askeri birlikler iinde ok sayda Trk-men asker yer almaktadr.27

2.8. Tartus Vilayeti Trkmen Askeri Birlikleri

Tartusta Trkmenlerin yaad 6 ky bulun-maktadr. Bunlar iinde El Mitras halk rejime kar ayaklanmtr. Humustaki Trkmen yerle-im birimi Zaradan destek alan El Mitras kendi blgelerini korumak zere bir askeri birlik kur-mutur.28

Sonu

Suriye Trkmenleri sadece Trkiye iin de-il Suriyenin demokratik gelecei iin anahtar

halklardan birisidir. Suriyenin gelecekteki yne-timi, barndrd tm etnik ve mezhepsel grup-larla bar iinde ve bir arada yaanabilecek bir lke ina etmek istiyorsa Trkmenlerin varln kabul etmek ve dier halklarla birlikte eit dere-cede siyasal temsil vermek zorundadr. Suriyede ilk demokratik gsterilerin balamasndan bu yana otoriter uygulamalarn karsnda cesaretle direnen Suriye Trkmenleri lkenin btnl-n savunma konusunda dier hibir topluluktan geri kalmamaktadr. Suriyede yeni bir dnemin balamasnda oynad rol nedeniyle Trkmenle-re Suriye muhalefeti tarafndan da hak ettii yere ulamasnda kolaylk salanmaldr. Esad yneti-minin basksndan ve insan haklar ihlallerinden bugne kadar aclar ekmi olan Trkmenlerin; Snni Araplar, Arap Aleviler, Hristiyanlar, Krt-ler, Drziler, iiler ile birlikte yeni Suriye siyasal ve toplumsal yaamnda eit bir aktr olarak yer almas Suriye ve blge iin kritik nem arz et-mektedir.

Yazarlar

105

?I ./,6(W/+

"

5;5>FI"FB?FC?N ./,6(?C,'+++*5>?N"FB?FC?H ./,!W./,+6X/"

5;5>?S"FB?FC?S ./,!W./,+6X/"

5;5>?S"FB?F?A /q*5+(

/5+,+*

./,+/3

/'5>FB3FF"FB?FC?@ *5/q*5+(

/5+,+*

./

,+/

/'5+>FB3FF"FB?FCFB W',"+,5/"

5;5>FB"FB?FCF? *5W',"+,5/"

./!W

8+,.)5;5+>?@3FI"FB?FC

FF ./,+,.+T/W+/!+/X/+W+5+/++5;5>?N3?@"FB?FC

FG *5./,+,.+T/W+5+/++5;5+>?N3?@"FB?FC

FI 9/,+*

1*5./,+8+(

W',"+ ,5/"

5;5 + >?@3FB"FB?FC

FN :+/+/.+"15;5>?N"FB?FC

FH

*/,+*

1*5

*,.EK,

'5;35+>?N"FB?FC

FS ./,+,.+T/5;5>?@"FB?FCFA ./,+,.+T/5;5>?@"FB?FC