3.5-hoa-thcs _tl bdtx nd2

BDTX gio vin S dng s chuyn ho cc cht Trang 0

S GIO DC V O TO THANH HO ---------------------------------------------------

L NGC T

TI LIU

BI DNG THNG XUYN GIO VIN MN HA HC NI DUNG BI DNG II

S DNG S CHUYN HO CC

CHT V C V HU C

TRNG THCS

TI LIU LU HNH NI B


S DNG S CHUYN HO CC CHT V C V HU C

TRNG THCS

LI M U

T yu cu i mi ni dung v phng php dy-hc nhm tch cc ha

pht trin nng lc t duy sng to ca hc sinh, p ng yu cu ngy cng

cao ca i sng x hi . Vic la chn ni dung v phng php dy-hc ph

hp vi i tng trnh nhn thc ca hc sinh l bc chun b quan trng .

Thc t thy rng, t duy hnh nh, th nghim em li kt qu rt cao, hc

sinh hot ng tch cc nhng chng ta mi ch ch trng a phng tin trc

quan vo ni dung bi hc mi m t quan tm n bi tp kim tra, nh gi.

Trong khi , bi tp l vn kh, l thc o nhn thc ca hc sinh nhng

nng v t duy ngn ng. Bi vy kh c th nh gi ton din c ngi hc.

Mn ho hc trong trng ph thng l mt trong mn hc kh, c bit l

bc THCS, hc sinh bt u hc ho t lp 8. V vy nu khng c nhng bi

ging v phng php hp l ph hp vi th h hc tr d lm cho hc sinh

th ng trong vic tip thu, cm nhn. c hin tng mt b phn hc sinh

do khng hiu, kh khn trong lnh hi kin thc, khng mun hc ho hc, ngy

cng lnh nht vi gi tr thc tin ca ho hc. Nhiu gio vin cha quan tm

ng mc i tng gio dc: Cha t ra cho mnh nhim v v trch nhim

nghin cu. Hin tng dng ng lot cng mt cch dy, mt bi ging cho

nhiu lp, nhiu th h hc tr l khng t. Tuy nhin, c nhng dng bi tp,

nhng phng php dy hc vn c th p dng cho nhiu lp, nhiu th h

hc tr. Trn thc t, nh bng h thng tun ho cc nguyn t ho hc, bng

tnh tan ca mt s mui quen thuc, t in ho hc...vn l ti liu ph hp

cho nhiu th h hc tr v bn thn ca nhng gio vin. Mc d, tnh hu ch

ca mi loi ti liu l khc nhau v cch vn dng mi ti liu cng khc nhau


tu thuc vo i tng s dng. c kt qu dy- hc tt phi kt hp nhiu

phng php khc nhau, cch s dng phng php trong nhng trng hp c

th cng khc nhau: Trong ci chung cng c ci ring, trong ci ring cng

c ci chung.

Vic s dng s chuyn ho cc cht v c v hu c trong dy-hc mt

ho hc l cn thit v khng th thiu vi mn ha hc xa v nay. S dng s

chuyn ho cc cht v c v hu c c tc dng lin kt kin thc cc bi

hc thnh mt th thng nht, to iu kin cho hc sinh so snh tnh cht ca

cc cht, gip hc sinh c ci nhn tng qut v bi hc, chng, phn hc.

Loi bi tp v s chuyn ho cc cht ha hc va gip gio vin kim tra

kt qu dy-hc, va gip ngi hc ch ng lnh hi bi hc, chng, phn

hc ch ng hn. Thc t thy rng, nu hc sinh c thuc bi hc l rt

kh nhng nu cho hc sinh vit phng trnh ho hc theo dng bi tp v s

chuyn ho cc cht ha hc th vic ti to kin thc ha hc hc c

nng ln r rt.

Trong ti liu bi dng thng xuyn gio vin trung hc ph thng (THCS)

mn ho hc nm 2013 ca tnh Thanh Ho, chng ti cp n vic s dng

s chuyn ho cc cht v c v hu c, mt trong nhng phng php

Hng vo ngi hc. Ti liu gm 5 chng, mi chng gm 6 tit trnh

by v mt ni dung ring cu thnh nn ni dung s dng s chuyn ho cc

cht v c v hu c trng THCS.

Xin cm n Tin s Ng Xun Lng, Nh gio u t L Xun Qunh tham

gia gp , thm nh ti liu ny.

Ti liu ny c bin son cng phu, nhng chc chn vn cn nhng

iu cha p ng c nhu cu v s hiu bit ca gio vin rt mong c s

ng gp ca cc nh gio v bn c.

Tc gi

L Ngc T


CHNG I

VN I MI PHNG PHP DY-HC MN HO HC

TRNG THCS

(6 tit)

A. MC TIU

Sau khi c xong ni dung ny gio vin trnh by c:

1. nh hng v mc tiu ca vic i mi phng php dy - hc?

2. c trng ca phng php dy-hc tch cc l g? Vai tr ca gio vin

trong vic i mi phng php dy hc.

3. Phn tch mt s phng php dy - hc tch cc v mt s hnh thc t chc

dy-hc theo hng i mi.

B. NI DUNG

1. Quan im dy-hc:

Quan im dy-hc l nhng nh hng tng th cho cc hnh ng phng

php, trong c s kt hp gia cc nguyn tc dy-hc lm nn tng, nhng

c s l thuyt ca l lun dy-hc, nhng iu kin dy-hc v t chc cng

nh nh hng v vai tr ca gio vin v hc sinh. Quan im dy-hc cn l

nhng nh hng chin lc, cng lnh, l m hnh l thuyt ca phng

php.

Nhng quan nim dy-hc c bn: Dy-hc gii thch minh ho, gn lin vi

kinh nghim, k tha, nh hng hc sinh, nh hng hnh ng, mc tiu,

gii quyt vn , theo tnh hung, giao tip, nghin cu, khm ph

C th ni rng: Dy-hc l ton b cc thao tc c mc ch nhm chuyn

cc gi tr tinh thn, cc hiu bit, cc gi tr vn ha m nhn loi t c


vo bn trong mt con ngi t nh hng gip ngi hc tng bc

c nng lc t duy v nng lc hnh ng vi mc ch chim lnh cc gi tr

tinh thn, cc hiu bit, cc k nng, cc gi tr vn ha m nhn loi t

c. T s gii quyt c cc bi ton thc t t ra cho mi ngi hc.

2. nh hng i mi phng php dy-hc

Vn i mi chng trnh, i mi sch gio khoa t nm 2007 n nay v

xu hng sau 2015 t trng tm cho i mi phng php dy-hc.

nh hng i mi phng php dy-hc c xc nh trong Ngh quyt

Trung ng 4 kha VII (1 - 1993), Ngh quyt Trung ng 2 kha VIII (12 -

1996), c th ch ha trong. Lut Gio dc (12 - 1998), c c th ha trong

cc ch th ca B Gio dc v o to, c bit l ch th s 15 (4 - 1999).

Lut Gio dc, iu 24.2, ghi: "Phng php gio dc ph thng phi pht

huy tnh tch cc, t gic, ch ng, sng to ca hc sinh; ph hp vi c im

ca tng lp hc, mn hc; bi dng phng php t hc, rn luyn k nng

vn dng kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng

th hc tp cho hc sinh". C th ni ct li ca i mi dy v hc l hng ti

hot ng hc tp ch ng, chng li thi quen hc tp th ng.

i mi phng php dy-hc trng THCS nn thc hin theo nhng nh

hng sau:

1. Bm st mc tiu gio dc.

2. Ph hp vi ni dung dy-hc c th.

3. Ph hp vi c im la tui hc sinh.

4. Ph hp vi c s vt cht, cc iu kin ca nh trng.

5. Ph hp vi vic i mi kim tra nh gi kt qu dy-hc

6. Kt hp, tip thu v s dng c chn lc, c hiu qu cc phng php dy-

hc tin tin, hin i vi vic khai thc nhng yu t tch cc ca cc phng


php dy-hc truyn thng.

7. Tng cng s dng phng tin dy-hc, thit b dy-hc v c bit lu

n nhng ng dng ca cng ngh thng tin.

3. Mc tiu ca vic i mi phng php dy-hc

Mc ch ca vic i mi phng php dy-hc trng THCS l vn dng

c phng php dy-hc tch cc nhm pht huy tnh tch cc, t gic, ch

ng, sng to, rn luyn v thi quen kh nng t hc, tinh thn hp tc, k

nng vn dng kin thc vo thc tin; to nim vui v hng th trong hc tp

cho hc sinh, lm cho hc l qu trnh kin to; Hc sinh tm ti, khm ph,

pht hin, luyn tp, khai thc, x l thng tint hnh thnh hiu bit, nng lc

v phm cht. Mc tiu cao nht dy-hc l dy cch t duy nhng khng duy

nht.

Phng php dy-hc tch cc (mt thut ng rt gn) c dng nhiu

nc ch nhng phng php gio dc, dy-hc theo hng pht huy tnh tch

cc, ch ng, sng to ca ngi hc.

"Tch cc" trong phng php dy-hc tch cc c dng vi ngha hot

ng, ch ng, tri vi khng hot ng, th ng nhng khng dng theo

ngha tiu cc.

Phng php dy-hc tch cc hng ti vic hot ng ha, tch cc ha hot

ng nhn thc ca ngi hc, ngha l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca

ngi hc ch khng phi tp trung, pht huy tnh tch cc ca ngi dy. Tuy

nhin dy-hc theo phng php tch cc th gio vin phi n lc nhiu so

vi dy theo phng php th ng.

Mun i mi cch hc phi i mi cch dy. Cch dy ch o cch hc,

nhng ngc li thi quen hc tp ca tr cng nh hng ti cch dy ca thy.

Chng hn, c trng hp hc sinh i hi cch dy tch cc hot ng nhng


gio vin cha p ng c. C trng hp gio vin hng hi p dng phng

php dy-hc tch cc nhng khng thnh cng v hc sinh cha thch ng, vn

quen vi li hc tp th ng. V vy, gio vin phi kin tr dng cch dy hot

ng dn dn xy dng cho hc sinh phng php hc tp ch ng mt cch

va sc, t thp ln cao. Trong i mi phng php dy-hc, phi c s hp

tc ca c thy v tr, s phi hp nhp nhng hot ng dy-hc th mi thnh

cng. Nh vy, vic dng thut ng "Dy v hc tch cc" phn bit vi "Dy

v hc th ng".

Dy - hc truyn thng Dy - hc tch cc

4. Thc trng ca vic i mi phng php dy-hc hin nay

Thc t vic i mi phng php dy-hc ph thuc nhiu vo con ngi, c

s vt cht... Do c im ca i ng hin ti, nn xut hin nhng quan im

nhm c bn khc nhau. Thc t tng kt ti cc c s gio dc my nm gn

y cho thy, mi nhm thc hin c nhng kt qu khc nhau:

Nhm 1: Thc hin i mi phng php dy-hc nh thc hin mnh lnh,

b y nguyn l thuyt vo thc tin vi tt c cc i tng. Cch vn dng x

cng nh vy, bn cnh nhng thnh cng c c nh s tham gia ca cng

ngh a phng tin v mt s lp chuyn, lp chn. Cc tit ging cn li u

tht bi. Dy-hc i hi s sng to, s thch ng tnh hung trong tng pht.

im ny ngi thy phi c nng lc cao hn c mt din vin chuyn nghip,

bi khng ch phi thuc vai din m c th phi thay i tnh tit ca Kch


bn. Ngoi ra, ngi thy cn ng vai tr kp : Bin son v o din tit hc

na. Vic bin son gio n i mi nhc nhn nu khng c k nng tt. S

Trnh din li l mt vn khc. Do vy, nhm ny thng mt nim tin vo

s i mi.

Nhm 2: Kt hp ng dng phng php dy-hc mi vi nghin cu thc

tin iu chnh tng bc. y l nhm c xu th tch cc v thu hi c nhiu

thnh cng. Khi kho cu c th, chng ti thy nhm gio vin ny c nhng

c im sau: xc nh chn dy-hc nh mt ngh sinh tn, nhn thc khoa

hc nhng gi tr ca vic i mi phng php dy-hc; c kh nng hiu bit

nhiu lnh vc h tr dy-hc nh ngoi ng, cng ngh thng tin; nng lc t

hc nng trnh , bng nhiu hnh thc mc cao. Tuy nhin, nhm ny vn

gp nhng tr ngi khi vn dung mt s phng php trong nhng tnh hung c

th. Nguyn nhn ca s tht bi y l do cha thi gian tng hp rt kinh

nghim, s dng cng c thch ng vi tng nhm i tng; Cng c th do

qu tham ng dng ca ngi dy, hoc nhng iu kin khc ca n v gio

dc c s cha to ra iu kin v mi trng thun li cho gio vin.

Nhm 3: T chi phng php dy-hc mi, thc hin theo chun mc

phng php c. Gio vin nhm ny vn thu hi c thnh cng nht nh cho

mi i tng. Chnh nh im nyv s cha thnh cng r nt ca cc nhm

tham gia i mi nn h thng ln ting ph phn vic i mi phng php

dy-hc. Thc t, vi mt lp hc sinh km, vic trnh din nhng th nghim

o, nhng bng phim t liu vi s gp mt ca cng ngh thng tin, s c

cc em ch hn nhiu so vi vic c chp v ging gii. Chng ta t hi

vi cc mn hc nh trng THCS hin nay v mn ha hc ni ring, cu

chuyn c chp, hc thuc lng liu c l gii php kh thi? Hu ht cc gio

vin nhm ny u cha c nhn thc ng v i mi lm g? Vi cch

nhn: dy tr thi c l thnh cng. Gio vin nhm ny cha nhn nhn ht

s tht nhng vn sau tit dy. H thng nhm tng l sn phm ca


ring mnh. Th hi sau tit dy ca h, mt hc sinh thnh cng trong thi c c

phi t hc thm t cc knh thng tin khc khng? C trao i nhm vi b

bn? C t luyn suy ngh, lm bi, rt kinh nghim...? Nu gio vin dy theo

hng i mi th con ng tri nhn kin thc ca cc em c rt ngn.

Hin ti, vic i mi phng php dy-hc khng cn l cu chuyn lm hay

khng, m l lm nh th no? Trc ht, vn nhn thc v vai tr, ngha,

ca n phi c mi ngi thm nhun.

V ni dung, nn hiu phng php dy-hc mi nh l t hp cc cng c

dy-hc bao gm nhng cng c mi thch ng vi dy-hc hin i v nhng

cng c truyn thng tinh hoa vn cn mang li nhiu gi tr cho cng tc dy-

hc hin i. H thng cng c ny, cn c ngi gio vin chim lnh v s

dng thnh tho trong nhng tnh hung s phm c th.

V thc hin, cn nng ng sng to, khng nht thit phi b y nguyn l

thuyt mt cch x cng vo mi tnh hung, i tng. Trong tnh trng khng

th xoay bn tho lun nhm v khng c Th lnh thc hin phng

php Chic khn ph bn...

Hy tm mt cch thc tng

t, hoc thay th bng mt

phng php khc hiu qu hn.

Tuy nhin, nguyn tc cao nht

phi thc hin l hc sinh t

khm ph, nh cch ni ca dn

gian l cho ci cn cu v dy

cch cu, ch khng cho mt

con c.

5. c trng ca phng php dy-hc tch cc


5.1. Dy-hc tng cng pht huy tnh t tin, tch cc, ch ng, sng to

thng qua t chc thc hin cc hot ng hc tp ca hc sinh.

Trong phng php dy-hc tch cc, ngi hc-i tng ca hot ng

"dy", ng thi l ch th ca hot ng "hc" - c cun ht vo cc hot

ng hc tp do gio vin t chc v ch o, thng qua hc sinh t khm ph

nhng iu cha r khng phi th ng tip thu nhng tri thc c gio vin

sp t. c t vo nhng tnh hung ca i sng thc t, ngi hc trc tip

quan st, tho lun, lm th nghim, gii quyt vn t ra theo cch suy ngh

ca mnh, t nm c kin thc k nng mi. V hn th s va nm c

phng php "lm ra" kin thc, khng rp theo khun mu sn c, bc l v

pht huy tim nng sng to.

Dy theo cch ny, gio vin khng ch gin n truyn t tri thc m cn

hng dn hnh ng. Chng trnh dy-hc phi gip cho tng hc sinh bit

hnh ng v tch cc tham gia cc chng trnh hnh ng ca cng ng.

5.2. Dy v hc ch trng rn luyn phng php t hc.

Phng php tch cc xem vic rn luyn phng php hc tp cho hc sinh

khng ch l bin php nng cao hiu qu dy-hc m cn l mc tiu dy-hc.

Trong x hi hin i ang bin i nhanh-s bng n thng tin, khoa hc, k

thut, cng ngh pht trin nh v bo-khng th nhi nht vo u c hc sinh

khi lng kin thc ngy cng nhiu. Phi quan tm dy cho hc sinh phng

php hc ngay t bc Tiu hc v cng ln bc hc cao hn cng phi c ch

trng. Trong cc phng php hc ct li l phng php t hc. Nu rn luyn

cho ngi hc c c phng php, k nng, thi quen, ch t hc s to cho

h lng ham hc, khi dy ni lc vn c trong mi con ngi, kt qu hc tp

s c nhn ln gp bi. V vy, ngy nay ngi ta nhn mnh mt hot ng

hc trong qa trnh dy-hc, n lc to ra s chuyn bin t hc tp th ng


sang t hc ch ng. Vn pht trin t hc phi t ra ngay trong trng ph

thng, khng ch t hc nh m t hc c trong tit hc c s hng dn ca

gio vin.

5.3. Tng cng hc tp c th, phi hp vi hc tp hp tc.

Trong mt lp hc, trnh kin thc, t duy ca hc sinh khng ng u

tuyt i th khi p dng phng php tch cc buc phi chp nhn s phn ha

v cng , tin hon thnh nhim v hc tp, nht l khi bi hc c thit

k thnh mt chui cng tc c lp. p dng phng php tch cc trnh

cng cao s phn ha ny cng ln. Vic s dng cc phng tin cng ngh

thng tin trong nh trng s p ng yu cu c th ha hot ng hc tp theo

nhu cu v kh nng ca mi hc sinh.

Tuy nhin, trong hc tp khng phi mi tri thc, k nng, thi u c

hnh thnh bng nhng hot ng c lp c nhn. Lp hc l mi trng giao

tip thy-tr, tr-tr, to nn mi quan h hp tc gia cc c nhn trn con

ng chim lnh ni dung hc tp. Thng qua tho lun, tranh lun trong tp

th, kin mi c nhn c bc l, khng nh hay bc b, qua ngi hc

nng mnh ln mt trnh mi. Bi hc vn dng c vn hiu bit v kinh

nghim sng ca ngi thy gio.

Trong nh trng, phng php hc tp hp tc c t chc cp nhm, t,

lp hoc trng. c s dng ph bin trong dy-hc l hot ng hp tc

trong nhm nh 4 n 6 ngi. Hc tp cch hp tc lm tng hiu qu hc tp,

nht l lc phi gii quyt nhng vn gay cn, lc xut hin thc s nhu cu

phi hp gia cc c nhn hon thnh nhim v chung. Trong hot ng theo

nhm nh s khng th c hin tng li; tnh cch nng lc ca mi thnh

vin c bc l, un nn, pht trin tnh bn, thc t chc, tinh thn tng

tr. M hnh hp tc trong x hi c a vo i sng hc ng s lm cho


cc thnh vin quen dn vi s phn cng hp tc trong lao ng x hi. Nn

kinh t th trng xut hin nhu cu hp tc xuyn quc gia, lin quc gia;

nng lc hp tc phi tr thnh mc tiu gio dc m nh trng phi chun b

cho hc sinh.

5.4. Kt hp nh gi ca thy vi t nh gi ca tr.

Hot ng nh gi a dng: nh gi chnh thc v khng chnh thc; nh gi

bng nh tnh v nh lng; nh gi bng kt qu v bng biu l thi -

tnh cm; nh gi thng qua sn phm gii thiu v nh hng pht trin mi

quan h x hi.

5.5. Tng cng kh nng, k nng vn dng vo thc t.

Cn c vo tnh hnh thc t v c s vt cht, kh nng hc sinh ti u cc iu

kin hin c.

6. Vai tr ca gio vin trong vic i mi phng php dy-hc

i mi phng php ging dy c hiu qu, gio vin l yu t quyt nh

hng u trong vic thc hin i mi phng php dy-hc. S nhn thc ng

n, tinh thn trch nhim v s quyt tm cao, k nng s dng thit b dy-hc

v t chc hng dn hc sinh hc tp tt l nhng phm cht cn thit ca

ngi gio vin trong nh trng.

Tri thc ca gio vin l nhng c im quan trng trong cng tc gio dc.

Gio vin vi bt c lp hc no u phi hi cc iu kin v kin thc, kh

nng ging dy hu hiu, lng nhit thnh v c tnh thn mt. Bn cch ,

gio vin phi c k nng t chc hng dn hc sinh trong lp hc, c k nng

s dng dng dy-hc, c nng lc t thu thp thng tin phong ph ca thi


i phc v yu cu dy-hc. Gio vin phi c kin thc a dng, uyn thm,

c kin thc s phm v cc ti ging dy, phi c kh nng truyn ti nhng

kin thc vo chng trnh ging dy, bi son, c li trnh by gin d sng t

vo ng li nh gi cng nh cc hot ng khc ca vic ging dy. Gio

vin c nhiu kin thc, c nhiu cch t chc v trnh by ngn gn, sng t

cng vi s nhit tnh trong ging dy, chc chn s truyn t kin thc cho hc

sinh mt cch hiu qu v thnh cng hn mong i.

Gio vin phi xc nh c nhng vn cn i mi. Gio vin mun i

mi phng php dy-hc th phi xc nh trc mc tiu gio dc c i

mi, ni dung gio dc i mi trong c c phng tin dy-hc. Hnh thc

t chc v phng thc nh gi gio dc phi p ng c nhu cu i mi.

iu quan trng l phi lu mt s lnh vc thc t ging dy: Lp k hoch

v chun b mi trng lp hc, ging dy v trch nhim chuyn mn; cung cp

mt khun kh tuyt vi cho cuc i thoi v kinh nghim lp hc v s pht

trin gio vin; Thc y hot ng hiu qu nht vic s dng thi gian v lm

cho c lp; cung cp u vo, lp m hnh thch hp ph bin ti liu mi,

kim tra hiu bit v thay i tin ging dy ph hp nhm to ra cch s

dng kin thc c lp, theo hng dn.

Gio vin phi nm vng k nng truyn t kin thc, yu cu ni dung gio

dc, kin thc v k nng cn truyn t n hc sinh, dn dt hc sinh i t d

n kh, t t n nhiu. Ti ngh ca gio vin trong cng tc ging dy cng

cn thit khng km bt c mt lnh vc sng to no khc. Cng vic ny c th

tr thnh mt hnh thc sng to nht. Nu gio vin kho ko pht huy tnh tch

cc, ch ng ca hc sinh th con ngi ang chu tc ng ca gio dc s tr

thnh ch th ca gio dc. Qu trnh hc quan trng hn mn hc, to thi quen

tr tu, k nng phn tch vn , kh nng tip thu, din t, t chc x l thng

tin. Gio vin hin nay khng cn l ngi truyn th kin thc m l ngi h

tr hc sinh hng dn tm chn v x l thng tin. V tr ca gio vin khng


phi c xc nh bng s c quyn v thng tin v tr thc c tnh ng cp,

m bng tr tu , s tng tri ca mnh trong qu trnh dn dt hc sinh t hc.

i mi phng php ging dy, khng phi to ra mt phng php khc vi

ci c, loi tr ci c. S pht trin hay mt cuc cch mng trong khoa hc

gio dc thc cht l to c mt tin cho nhng nhn t tch cc ca ci

c vn c c hi pht trin mnh m hn, to ra ci mi tin b hn, tt hn ci

c. Ni nh vy, khng phi chng ta dung ha lm "hi khc hay tng

t ci c". Cn c ci mi thc s p ng c i hi ca s tin b.

Nu phng php dy-hc c c

mt u im ln l pht huy tr

nh, tp cho hc sinh lm theo

mt iu no th phng php

mi vn cn nhng u im trn.

im cn bn ca phng php

ging dy c l phn nhiu "b

qun hc sinh", hc sinh b ng

trong tip nhn.

Phng php ging dy mi phi pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to

ca hc sinh. iu ny c bit cn thit, hc sinh s ho hng i tm tri thc

khng cn b ng, b nhi nht na. Nh vy, nguyn vng hnh ng th ny

hay th khc l kt qu ca s mong mun ca chng ta.

7. Mt s phng php dy-hc tch cc

dy-hc theo phng php tch cc th gio vin phi n lc nhiu so vi

dy theo phng php th ng. Phng php ny kt hp gia phng php

thuyt trnh vi cc phng php khc, c tnh n vic s dng cc phng tin

dy-hc hp l v cc hnh thc kim tra, nh gi thng xuyn trong qu trnh


dy-hc nhm nng cao cht lng o to. Cc phng php dy-hc tch cc

c bn bao gm: Phng php thuyt trnh; phng vn nhanh; sng lc; ly

kin ghi ln bng; hi p; lm vic nhm; tnh hung; hi chuyn gia. Trong

, phng php thuyt trnh c xem l trng tm, cc phng php khc h

tr cho phng php thuyt trnh trong ging dy.

7.1. Phng php thuyt trnh, thc hin qua 2 khu:

Khu chun b thuyt trnh:

- Xc nh r ch thuyt trnh, thi gian

thuyt trnh.

- Xc nh ni dung trng tm vn cn

thuyt trnh.

- Chun b nhng thng tin lin quan nh cc

v d minh ha, nhng ti liu, gio trnh.

- Chun b trc quan.

- La chn phng tin ging dy.

Khu thc hin thuyt trnh:

- Bao qut lp hc.

- Ngn ng trnh by phi chnh xc, r rng, ngn gn, d hiu v phi s dng

ng iu hp l.

- Thc hin thuyt trnh khng qu 20 pht chim di 50% kin thc trong mt

bui ging. Khi thc hin thuyt trnh, phi ch n ging ni, c ch v nh

mt ti ngi hc. Ch khong cch ng ca gio vin vi hc sinh bao

qut lp. Thng kt hp thuyt trnh vi phng php phng vn nhanh, s

dng trc quan hp l v phng tin trc quan hp l. Sau cng, gio vin cht

kin thc.

7.2. Phng php phng vn nhanh, thc hin qua 3 bc:


Bc 1: Gio vin nu vn v t cu hi.

Bc 2: Gio vin nghe tr li ca hc sinh.

Bc 3: Gio vin cht kin thc.

7.3. Phng php sng lc, thc hin qua 5 bc:

Bc 1: Xc nh ch ln.

Bc 2: a ra cc thng tin lin quan c

chun b sn.

Bc 3: Hc sinh la chn hay sng lc thng tin.

Bc 4: Gio vin cng hc sinh phn tch thng

tin.

Bc 5: Gio vin cht kin thc.

7.4. Phng php ly kin ghi ln bng, thc hin qua 6 bc:

Bc 1: Gio vin nu vn - t cu hi.

Bc 2: Hc sinh suy ngh.

Bc 3: Mi 2 hc sinh ghi bng.

Bc 4: Ly kin hc sinh.

Bc 5: Gio vin tng hp kin.

Bc 6: Gio vin kt lun ch .

7.5. Phng php lm vic nhm, thc hin qua 5 bc:

Bc 1: Gio vin nu ch tho lun.

Bc 2: Gio vin giao nhim v.

Bc 3: Gio vin chia nhm.


Bc 4: Cc nhm lm vic.

Bc 5: i din nhm trnh by kt qu.

Bc 6: Gio vin tng kt ch .

7.6. Phng php hi p, thc hin qua 4 bc:

Bc 1: Gio vin nu vn - t cu hi.


Bc 3: Hc sinh tr li v trao i kin.

Bc 4: Gio vin kt lun ch .

7.7. Phng php tnh hung, thc hin qua 4 bc:

Bc 1: Gio vin gii thiu v gii thch tnh hung.


Bc 3: Hc sinh nu cc gii php gii quyt tnh hung.

Bc 4: Gio vin tng kt.

7.8. Phng php chuyn gia, thc hin qua 6 bc:

Bc 1: Gio vin nu vn , t cu hi m.

Bc 2: Ly cc cu hi hin th ln bng.

Bc 3: Phn loi cu hi.

Bc 4: Gii thiu chuyn gia.

Bc 5: Chuyn gia gii p cu hi.

Bc 6: Gio vin cht ch .


Kt hp nhiu phng php dy-hc tch cc trong mt gi dy mt cch thch

hp s em li hiu qu mong mun. Hc sinh khng ch hng th vi tit hc,

tip thu bi nhanh hn m cn c c hi th hin s hiu bit, kh nng t duy,

ni trc m ng, pht trin k nng... l mc tiu ca dy-hc hin i.

8. Mt s hnh thc t chc dy-hc theo hng i mi

Cc hnh thc t chc dy-hc l nhng hnh thc ln ca dy-hc, c t

chc theo nhng cu trc xc nh nhm thc hin cc nhim v dy-hc. l

hnh thc bn ngoi ca phng php dy-hc.

Mt hnh thc t chc dy-hc c th s dng nhiu phng php dy-hc c

th vi nhiu hnh thc phi hp, hp tc. Hnh thc t chc dy-hc chi phi

cu trc cc mi quan h, giao tip ca gio vin v hc sinh. Mi hnh thc t

chc dy-hc u c nhng u im, nhc im ring. Tu thuc vo iu kin

c s vt cht, i tng hc sinh m c hnh thc ph hp.

8.1. E-learning.

Hnh thc gio dc in t (E-education)

v o to t xa (Distance learning) gi

chung l E-Learning, da trn cng c

my tnh v mi trng Web (CBT/WBT),

ra i nh l mt hnh thc hc tp mi

mang n cho ngi hc mt mi trng

hc tp hiu qu vi tinh thn t gic v

tch cc.

E-Learning l mt phng thc dy-hc mi da trn cng ngh thng tin v

truyn thng (CNTT&TT). Vi E-Learning, vic hc l linh hot m, c th hc


bt c lc no, bt c u, vi bt c ai, hc nhng vn bn thn quan tm,

ph hp vi nng lc v s thch, ph hp vi yu cu cng vicch cn c

phng tin l my tnh v mng Internet. Phng thc hc tp ny mang tnh

tng tc cao, s h tr b sung cho cc phng thc o to truyn thng gp

phn nng cao cht lng ging dy.

Lp hc truyn thng v lp hc E-Learning

Nhng c im c bn ca E-learning so vi cc hnh thc t chc dy-hc:

- Cng ngh l th yu sang a phng tin l trng tm.

- Gio dc ch mt ln sang sut i.

- Chng trnh c nh sang chng trnh m.

- Tp trung vo t chc, vo ngi dy sang tp trung vo ngi hc.

- Gii hn hp (lp, a phng) sang gii hn rng, ton cu.

Yu t lin

quan

Lp hc truyn thng Lp hc E-Learning

Lp hc

- Phi c phng hc, khng

gian v kch thc phng

gii hn.

- Lp hc phi ng b,

cch hc cng phi ng b.

- Khng gian lp hc khng

gii hn.

- Hc mi lc, mi ni.

S lng - C gii hn, phi n lp,

hc mt gi nht nh,

trc tip ln lp.

- Khng gii hn, khng phi

trc tip n lp.

u, nhc im ca E-Learning:

u im:

- Khng b gii hn bi khng gian v thi gian: s ph cp rng ri ca internet

dn xa i khong cch v thi gian v khng gian cho E-Learning. Ngi

hc c th ch ng hc tp, tho lun bt c lc no v bt c ni u.


- Tnh hp dn: Vi s h tr ca cng ngh multimedia, nhng bi ging tch

hp text, hnh nh minh ha, m thanh lm tng thm tnh hp dn ca bi hc.

- Tnh linh hot: Ngi hc c th t iu chnh qu trnh hc, la chn cch hc

ph hp nht vi hon cnh ca mnh.

- Tnh cp nht: Ni dung bi hc thng xuyn c cp nht v i mi nhm

p ng tt nht v ph hp nht vi ngi hc.

- Hc c s hp tc, phi hp: Ngi hc th d dng trao i thng tin vi

nhau, vi ging vin qua cc din n (forum), hi thoi, trc tuyn (chat), th t

(email)

- Tm l d chu: Mi ro cn v tm l giao tip ca c ngi dy v ngi hc

dn dn b xa b, mi ngi t tin hn trong vic trao i quan im.

- Cc k nng lm vic hp tc, t iu chnh thch ng ca ngi hc s c

hon thin khng ngng. Do , khi n vi E-Learning, mi thnh phn, khng

phn bit trnh , gii tnh tui tc u c th tm cho mnh mt hng tip cn

khc nhau vi vn m khng b rng buc trong mt khun kh c th no.

Nhc im:

S giao tip cn thit gia ngi dy v ngi hc b ph v. Ngi hc s

khng c rn k nng giao tip x hi.

i vi nhng mn hc

mang tnh thc nghim,

E-Learning khng th

p ng yu cu mn

hc, khng rn c cho

ngi hc thao tc thc

hnh th nghim, k nng

nghin cu thc nghim.

8.2. Dy-hc theo d n.


L mt kiu dy-hc ly hot ng ca ngi hc lm trung tm. Qu trnh

ging dy lun nh hng vo cc khi nim c bn ca mn hc nhng gn

lin vi thc t. Theo phng php ny, ngi hc phi t mnh gii quyt cc

vn , cc nhim v c lin quan khc c c kin thc, kh nng gii

quyt vn v cho ra nhng kt qu thc t. Bn cht ca dy-hc theo d n l

ngi hc lnh hi kin thc v k nng thng qua vic gii quyt mt bi tp

tnh hung gn vi thc tin (bi tp d n - project). Kt thc d n, ngi hc

phi cho ra sn phm gn vi thc tin c th. Hc theo d n l phng php

hc tp mang tnh xy dng, trong ngi hc hon ton ch ng tham gia

hot ng di s hng dn ca ngi dy, to ra mt sn phm hay vn

dng cc kin thc hc tm hiu, thc hnh nghin cu mt vn trong

hc tp hoc gii quyt mt vn trong cuc sng.

Hay ni khc, hc theo d n l mt

hot ng hc tp nhm to c hi

cho ngi hc tng hp kin thc t

nhiu lnh vc hc tp v p dng

mt cch sng to vo thc t cuc

sng. Qu trnh hc theo d n gip

ngi hc cng c kin thc, xy

dng cc k nng hp tc, giao tip

v hc tp c lp n chun b hnh

trang hc tp sut i cho ngi hc,

c bit l th h tr gip i mt vi th thch trong cuc sng. Hc theo d n

l hot ng tm hiu su v mt ch c th vi mc tiu to c hi ngi

hc thc hin nghin cu vn thng qua vic kt ni cc thng tin, phi hp

nhiu k nng gi tr v thi nhm xy dng kin thc, pht trin kh nng.


Dy-hc theo d n c th p dng cc bi mang tnh tng hp ca mn hc

hoc lin mn. Trong dy-hc M thut, hc theo d n ph hp vi cc dng

bi mang tnh khai thc gi tr truyn thng, mang tnh lin mn hay nhng vn

tng hp nhiu ni dung, c tnh hin thc cuc sng, gn kt gia l thuyt

vi thc hnh, xm nhp thc t cuc sng. t pht trin nhn thc, t duy

v kch thch, khm ph, sng to....

S khc nhau gia phng php dy-hc truyn thng v phng php dy-hc

theo d n:

Hnh thc

t chc

dy-hc

Hnh thc t chc

dy-hc truyn thng

Hnh thc t chc dy-hc

theo d n

Vn

hc tp

Vn (nu c) ny sinh t

chng trnh hc, nhiu khi

khng hp dn , khng thit

thc vi ngi hc, mang

tnh l thuyt khng gn vi

thc t.

Vn bt ngun t thc t cuc

sng. V vy rt hp dn, gn gi

v thit thc i vi ngi hc.

Gii quyt

vn

Tin trnh gii quyt vn

trong mt mn khoa hc.

Phn tn ngi hc trong

qu trnh gii quyt vn

v trong sn phm cui

cng. Kh c th tch hp

cng ngh thng tin.

Tin trnh khoa hc gii quyt

nhiu vn khc nhau. Hi t

nhiu ngi hc cng gii quyt

vn v trong sn phm cui

cng.Tch hp d dng cng

ngh thng tin.

Ni dung hc bit thnh hot

ng hc tp (nu c).

Hot ng mang tnh c

Hot ng gii quyt vn ca

thc tin bng ni dung cn hc

Hot ng nhm


Hot ng

hc tp v

kt qu hc

tp

nhn.

Kt qu:Ni dung trong

khun kh chng trnh hc.

K nng trong mt lnh vc.

Ngi hc th ng, kin

thc c c kh vn dng

thc t. Phi c thi gian

mi thc hin c cng

vic lin quan n chuyn

mn m mnh hc.

Kt qu: Tng th kin thc mi

c tinh lin kt nhiu mn hc,

vt ra khi khun kh ni dung

K nng t duy bc cao, k nng

sng, k nng trnh by v gii

quyt vn theo tnh hung

Ngi hc ch ng c kin

thc ca mnh, v c th s dng

n cho cng vic ngay sau khi

hc

C. CU HI

1. nh hng v mc tiu ca vic i mi phng php dy- hc?

2. c trng ca phng php dy-hc tch cc l g? Vai tr ca gio vin

trong vic i mi phng php dy- hc.

3. Phn tch mt s phng php dy - hc tch cc v mt s hnh thc t chc

dy-hc theo hng i mi.


CHNG II

VAI TR V NGHA CA VIC S DNG S CHUYN HO CC

CHT V C V HU C TRONG DY HC MN HA HC

TRNG THCS

(6 tit)

A. MC TIU


1. Phng trnh ha hc l g?

2. S chuyn ho cc cht ha hc l g? Phn tch mt s cch biu din v

s chuyn ho cc cht ha hc.

3. Vai tr ca vic s dng s chuyn ho trong dy-hc.

B. NI DUNG

1-Thc trng

Mn ho hc trong trng ph thng gi mt vai tr quan trng trong vic

hnh thnh v pht trin tr dc ca hc sinh.

Mc ch ca mn hc l gip hc sinh hiu ng n v hon chnh, nng

cao cho hc sinh nhng tri thc, hiu bit v th gii, v con ngi thng qua

cc bi hc, gi thc hnh ...ca mn ho hc.

Hc ho hc hiu, gii thch c cc vn thc tin thng qua c s cu

to nguyn t, phn t, s chuyn ho ca cc cht bng cc phng trnh ho

hc n khi ngun, v lm c s pht huy tnh sng to cng nhng ng dng

phc v trong i sng con ngi. Ho hc gp phn gii to, xo b hiu bit

sai lch lm phng hi n i sng, tinh thn con ngi... t c mc

ch ca hc ho hc trong trng THCS th khng ch gio vin m phng

php, phng tin hc tpcng l nhn t tham gia quyt nh cht lng.


l vn cn quan tm v nghin cu nghim tc.

Mn ho hc trong trng THCS l mt trong mn hc kh v mi. Nu

khng c nhng bi ging v phng php hp l ph hp vi th h hc tr d

lm cho hc sinh th ng trong vic tip thu, cm nhn.

tng hiu qu day-hc mn ho hc trng THCS, h thng bi tp, cu

hi phi c tc dng ti to kin thc hc, kh nng tng tnh t gic, sc li

cun, t duy v c tc dng h thng ho kin thc. Mt trong nhng dng bin

php hiu qu v ang dng trong mn ho hc l s dng s chuyn ho

cc cht ha hc.

2. Phng trnh ha hc.

Phn ng ha hc l qu trnh chuyn i vt cht, cc lin kt ha hc trong

cht phn ng thay i v to ra cht mi (sn phm). Qu trnh ny lun km

theo mt s thay i nng lng v tun theo nh lut bo ton nng lng.

Phn ng ha hc c th din ra "tc thi", khng yu cu cung cp nng lng

ban u, hoc "khng tc thi", yu cu nng lng ban u (di nhiu dng

nh nhit, nh sng hay nng lng in).

Thng thng, phn ng ha

hc lin quan n vic di chuyn

ca electron trong vic to thnh

hoc ph v cc lin kt ha hc.

Khi nim phn ng ha hc

cng c th p dng cho vic

bin i ca cc ht c bn, nh

trong phn ng ht nhn.

Phng trnh ha hc l cch biu din mt phn ng ha hc ngn gn hn

bng cc cng thc ha hc v cc h s sao cho ph hp vi nh lut bo ton


khi lng cc cht trong phn ng ha hc.Trong phng trnh ha hc cng

thc ca cc cht tham gia bn tri, cc cht sn phm bn phi. Phng

trnh ha hc l c s cho nhng php tnh lin quan n phn ng ha hc.

Phng trnh ha hc c vit bng ba bc:

- Vit s ca phn ng, gm cng thc ca cc cht tham gia v sn phm.

- Cn bng s nguyn t ca mi nguyn t bng cch t h s thch hp trc

cng thc ho hc.

- Vit phng trnh ha hc.

Theo nh lut bo ton khi lng, s nguyn t mi nguyn t trong cht

trc v sau phn ng c gi nguyn( hay bo ton). Cn phi hiu r:

Phng trnh ch ca phn ng ha hc c vit tn cc cht tham gia v to

thnh

V d : Kh hiro v kh oxi tc dng vi nhau c phng trnh ch:

Kh hidro + Kh oxi Nc

Khi thay tn cc cht bng cc cng thc ha hc thi c s ca phn ng:

H2 + O2 H2O

Tin hnh cn bng s ca phn ng c phng trnh ha hc:

2H2 + O2 2H2O

3. S chuyn ho cc cht ha hc

S chuyn ho cc cht ha hc c th hiu l cch biu din mt hay nhiu

qu trnh bin i lin tip ca cc cht ha hc (n cht hoc hp cht), mi

mt qu trnh c th hin bng mi tn ( ).

V d 1: C cc cht A, B, C, D

A B l dng n gin ca mt chuyn ho (1).

A B C D l dng n gin ca 3 chuyn ho lin tip (2).

Nu l s ca mt phn ng ha hc th ch c mt chuyn ho dng nh (1)


hoc vit thiu hay y cc cht tham gia v to thnh nhng cha cn bng.

V d 2: H2 + O2 H2O hoc H2 + O2 ? hoc H2 2O+ H2O

Nu l s ca nhiu phn ng ha hc trong cc cht to ra ni tip th c

dng n gin nh (2). V y l biu din cho mt chui phn ng xy ra ni

tip, nn thng ch biu din mt cht tham gia trong phng trnh ha hc ri

n v n mt cht to thnh trong phng trnh ha hc . Vic ny s

tng t vi chuyn ho k tip.

V d 3: CO2 (1) CaCO3 (2), HCl+ CaCl2 3(3), AgNO+ AgCl

CH4 (1) C2H2 (2) C2H6

Mt vi quan im v cch biu din mt chuyn ho:

Hng biu din mt s chuyn ho y nht ca

Tuy nhin, khi biu din s chuyn ho cng chi tit, s phng trnh ha

hc tho mn vit c cng r v duy nht. Nu khng c gi trn, di mi

tn chuyn ho rt c th c nhiu phng trnh ha hc tho mn. Tu thuc

vo , mc huy ng kin thc m c nhng la chn khc nhau cho ph

hp vi hon cnh vn dng.

Gi s c phng trnh ha hc sau:

Cu + 2H2SO4 CuSO4 + SO2 + 2H2O (*)

Cht phn ng Cht to thnh

Vit s phng trnh , cht phn ng, iu kin phn ng

Vit s phng trnh , cht phn ng, iu kin phn ng, cht to thnh


STT

Nhng kiu biu din

S chuyn ho

thng gp

Mt s lu

1. Cu 2 42 2

(1) H SOH O; SO

+- - CuSO4 Vi cch biu din ny ngi hc s d dng

vit phng trnh ha hc minh ho hn v

phng trnh ha hc duy nht l (*)

2. Cu (1) CuSO4 Vi cch biu din ny ngi hc s c nhiu

la chn vit phng trnh ha hc minh ho.

3. Cu 2 4(1) H SO+ CuSO4 Vi cch biu din ny ngi hc s vit

phng trnh ha hc duy nht l (*) song kh

hn (1) nhng hay gp hn.

4. Cu (1) SO2 Vi cch biu din ny ngi hc s kh hnh

dung phng trnh ha hc (*). t dng v mc

kh hn (2).

5. Cu 2 4(1) H SO+ SO2 Vi cch biu din ny ngi hc s vit



6. Cu (1) H2O Vi cch biu din ny ngi hc s kh hnh

dung phng trnh ha hc (*). t dng v mc

kh hn (2), (4), S c thm nhiu phng

trnh ha hc khc c th thay th.

7. Cu 2 4(1) H SO+ H2O Vi cch biu din ny ngi hc s vit



8. H2SO4 (1) CuSO4 Vi cch biu din ny ngi hc s kh hnh

dung phng trnh ha hc (*). Mc kh hn

(2), (4), S c thm nhiu phng trnh ha hc


khc c th thay th.

9. H2SO4 (1) Cu+ CuSO4 Vi cch biu din ny ngi hc s vit



10. H2SO4 (1) SO2 Vi cch biu din ny ngi hc s kh hnh



khc c th thay th.

11. H2SO4 (1) Cu+ SO2 Vi cch biu din ny ngi hc s vit



12. H2SO4 (1) H2O Vi cch biu din ny ngi hc s kh hnh



khc c th thay th.

13. H2SO4 (1) Cu+ H2O Vi cch biu din ny ngi hc s vit

phng trnh ha hc (*) song kh hn (1)

nhng hay gp hn.

Trong thc t, i vi nhng s chuyn ho thng thng, cht tham gia v

to thnh c cng mt s nguyn t th khng nht thit phi gi cc mi tn

chuyn ho. Nu cht tham gia v to thnh khng cng nguyn t th nn c gi

cht tc dng.

4. Vai tr ca vic s dng s chuyn ho trong dy - hc mn ha hc

Phng trnh ho hc l mt phn khng th thiu trong b mn ho hc. Mt

s kh khn ca hc sinh khi khng th nh ht tt c cc phng trnh ho hc.


Vic vit v nh cc phng trnh ha hc

l c trng khi dy-hc mn ha hc.

Thc t, khi gii bi ton ha hc u c lin

quan n cc phng trnh ha hc nh: hon

tt chui phn ng, phn bit cc cht ho

hc, in cc cht cn thiu trong phng

trnh ho hc, tr cc cht tham gia suy ra cc

cht sn phm v ngc li, ri iu ch cc

cht ho hc t cc cht khc...

Thc t, nhiu bi ton ho khng vit phng trnh s khng gii c, vit

phng trnh ho hc sai th gii sai. V vy, vic nh v vit c cc phng

trnh ha hc qua cc bi, chng, phn hc l rt cn thit v bt buc.

Vy, lm th no hc sinh nh v vit c phng trnh ha hc? Mt

trong nhng cch hiu qu chnh l s dng s chuyn ho cc cht ha hc.

S dng s chuyn ho cc cht v c v hu em li tc dng:

- Lin kt kin thc cc bi hc thnh mt th thng nht kin thc c nhn

mnh, tm tt ngn gn thng qua cc phng trnh ha hc.

- Gip hc sinh nm c kin thc trong tm ca bi hc.

- To iu kin cho hc sinh so snh tnh cht ca cc cht hc, gip hc sinh

c ci nhn tng qut v bi hc, chng, phn hc

- Gip hc sinh n luyn kin thc, khi vit phng trnh minh ho theo s ,

hc sinh c th hnh dung l tnh cht g ca cht trong s chuyn ho,

thuc bi hc no trong chng trnh Mi ln vit hay tra cu theo s

chuyn ho u c tc dng khc su kin thc. Gip hc sinh nh l thuyt t

nhin hn.

- Vic nh phng trnh ha hc l cn thit khng th thiu v vit c


phng trnh ha hc th gii ton ha hc mi thnh cng. D gii ton ha hc

theo phng php no, vit phng trnh ha hc hay khng vit th ngi hc

vn phi hnh dung c phng trnh ha hc.

- Dng kim tra, nh gi kin thc ngi hc.

- Mt gii php gip hc sinh hc l thuyt ho hc c hiu qu.

- Tng tnh ch ng v kh nng t hc, t lnh hi kin thc v ha hc.

- Tng kh nng t duy lgic cho hc sinh.

5. Gii thiu ti liu s chuyn ho cc cht v c v s chuyn ho

cc hu c ( ti c nhn Bng lao ng sng to v ang c trin

khai ton tnh Thanh Ho theo cng vn s 136 ngy 23/2/2013 ca S Gio

dc-o to Thanh Ho).

Di y l hnh nh trch 1 phn 2 s chuyn ho cc cht v c v hu c

ang trin khai p dng:


5.1. i tng dng:

- Hc sinh t lp 8 n lp 12, hc sinh n thi H-C, gio vin v c th

dnh cho ph huynh hc sinh nu c hiu bit v ho hc.

5.2. Tc dng:

y l mt ti liu h tr dy hc mn ho mi, khc hn vi tt c cc ti

liu hin c. Tuy cc cht u quen thuc, khng l v vi s chuyn ho

nh l cng c trong mt s sch khcNhng s sng to ca b ti liu ny l

cch sp xp cc cht thuc chng trnh ha hc trung hc, trong mt chnh th

thng nht, p v hnh thc v hn th, n tch hp cc tin ch tra tn, mu

thc t thng gp, trng thi cc cht trong phn ng ha hc c th. Mi mt

chuyn ho u c mt phng trnh ha hc minh ho cn bng. Ti liu

cha ng mt thng tin ln, tin ch, nh gn trong mt t giy A3( vi c

nhn), A0 (dng cho tp th ch yu). Nu cha dng bao gi hay ch nhn mt

gc ca s th kh cm nhn c s cng phu, sng to, tnh cch tn, tnh

tin ch ca ti liu. y lm mt gii php sng to, c hiu qu v li ch x


hi, kinh t, c tim nng ng dng xa hn.

C ba ng dng ln (c loi kh A3, A0):

- Dng lm bng tra cu: Mu cht, tn cht,

trng thi cht trong phng trnh c th, chuyn

ho gia cc cht theo vng, theo bi hc, phn

hc (c phng trnh ho hc pha sau minh ho

theo chuyn ho). - S dng nh mt cun sch v s chuyn

ho y theo chng trnh hc. Ngi hc c

th vit theo ri kim tra kt qu pha sau. T to

ra bi tp s chuyn ho theo nhiu cp tu

ngi s dng. - Gip hc sinh nh l thuyt ho hc khng p buc, ch cn vit, tra cu theo

cc chuyn ho nhiu ln th s nh l thuyt bi hc mt cch t nhin, khng

p buc.

nh gi chung:

Ti liu th hin tnh lgic nh, gn nhng cha ng lng kin thc rt ln.

S sng to ca ti liu l s sp xp cc cht, cch hin th thng tin theo mt

th thng nht m cha c ti liu no hin nay lm tng t.

- Ton b chng trnh ha hc c gi gn trong 02 trang A3, bao gm cc

phng trnh phn l thuyt v c phn bi tp.

- Nh mt bng kim tra kin thc c bn ca hc sinh v bi hc c cht lin

quan. T cht A c th chuyn ha thnh nhng cht g. Phng trnh ha hc

vit ra sao? (da vo gi ca tng chuyn ha trong s ).

- Nh mt bng tra cu kin thc cn cho vic lm hc tp v cht lin quan.

Khi lm cc bi tp dng s chuyn ha c th da vo s ny tm s

gi v cht, phng trnh ha hc .


- Nh mt bi tp a chiu xut pht t mt cht: Hon thnh s phn ng

ho hc bng cc phng trnh ho hc v cht lin quan: a chiu, v t cht

A c th xy dng s chuyn ha thnh nhiu cht khc theo nhiu hng

khc nhau. V vy vic nh s th t phng trnh trong 02 s ch c ngha

kim sot s lng phng trnh ha hc .

- Nh mt bi tp ln tng hp cc kin thc ho hc a chiu trong cc bi hc,

ca mt chng, mt phn, nhiu chng, nhiu phn, ca kho hc. To ra ci

nhn ton din hn v cc kin thc hc.

- C tc dng kch thch pht trin kin thc ngi hc thng qua ti to kin

thc, tm ti kin thc ph hp vi s chuyn ho c th: Vi mt s

chuyn ha c th, ngi hc, ngi dy u c th to thm chuyn ha vo s

, pht trin s y hn, rng hn.

- C kh nng nh hng, tp trung s lnh hi kin thc ca ngi hc qua cc

bi hc c lin quan n mt s chuyn ho ho hc. Quan st s hc sinh

c th hnh dung kin thc cn phi hc cho sut qu trnh hc ha hc thi i

hc, cao ng...v nghin cu khoa hc.

- L ti liu ph hp trong tit luyn tp, n tp chng, phn, cui hc k....,

gn nh nhng cha ng kin thc ln. Tuy vy, Ti liu vn lm cho ngi

tm hiu v n phi suy ngh, tm ti, kim nh. Tnh t m c kch thch mt

cch t nhin v kin thc ca ngi hc theo , kh ln rt t nhin.

- S l mt gi , nu vn cho ngi s dng c th pht trin v ti to

kin thc. Cn c vo s , c th t xy dng bi tp cho bi hc, chng hc,

phn hc. i vi ngi ang hc l pht trin v ti to. Vi ngi hc xong,

ch yu l ti to kin thc...

- Gio vin v hc sinh u c th s dng cho mnh lm cm nang. D vo s

c th to ra cc bi tp phong ph theo nhiu mc kh, d khc nhau...

- Hc sinh s dng s kin thc l thuyt ha hc t nhin tng ln chng

khc mt ngi b li cui vo cu chuyn lc no khng bit m ban u ngi


khng c nh nghe.

5.3. Cch dng:

- Kh A0 ch yu dnh cho cc nh trng.

- Kh A3 ch yu dnh cho c nhn.

Ti liu c hng dn s dng ghi mt sau nhng ngi s dng cn lu :

Nu l gio vin:

- Dng l ti liu minh ho nu khng c iu kin lm th nghim.

- Dng trong ging dy l thuyt, chun b kin thc cho tit thc hnh.

- Dng tra cu.

- Da vo , to nhanh bi tp s chuyn ho, hoc hng dn hc sinh

t xy dng bi tp theo nhiu cp .

- Gio vin nn xc nh i tng tr thuc khi, lp no, hc sinh ang hc

hay n thi Xc nh c kin thc trng tm, ging dy, t ly ra s

chuyn ho cc cht ho hc ph hp vi chng, bi, phn cn vn dng.

- Dng h tr trong cc tit luyn tp, n tp, n thi.

- Dng l ti liu t hc cho hc sinh.

Nu l hc sinh:

- Dng tra cu thng tin: Mu, tn gi, trng thi trong phng trnh ha hc, tra

cu chuyn ho. Xc nh phn kin thc cn kim tra hay tra cu: Cht no,

phn no

- Dng nh mt cun sch bi tp v s chuyn ho cc cht c p n. Hc

sinh c th t to bi tp cho mnh. Xy dng thm bi tp mi. Ti liu c tnh

m khng gii hn.

- S dng lm cng c n-luyn kin thc, kim tra kin thc hiu qu, khng c

s p buc.


Mt s hnh nh minh ho:

- Nu tra cu mu sc ch cn tm cht c cng thc, tn (c th c cht trong s

khng ghi) th mu nn cha cng thc l mu cht trong thc t. v d xem

mu sc, cng thc, tn gi.

- Nu tra cu trng thi cht trong phng trnh ha hc da vo mu quy c

khi vit cng thc cht.

- Nu tra cu phng trnh ha hc ca 1 cht: Ngi dng ch cn xc nh

cht cn chuyn ha trong s sau xc nh s phng trnh, ri lt ra pha

sau xc nh phng trnh tng ng:

- Gio vin hay hc sinh mun c bi ton vit phng trnh theo s hoc

kim tra kin thc, c th ly mt s trong lm, c th cng mt nguyn

t hay cht, lin cht tuy nhu cu v mc ch.

(C6H10O5)m Xenluloz

Mu ca cht

Mu trang tr, dng tra vng cht,

cng nguyn t

Tn gi cht

Cng thc cht

St(III)oxit

Fe2O3

Cng thc cht

Mu trang tr, dng tra vng cht, cng

nguyn t

Mu ca cht

Tn gi cht


V d: Khi hc v benzen mun tm

s mi quan h ca benzen v

cc hp cht ca t benzen. Nhn

vo benzen c cng mu vin cha

cng thc:

S (71) l chuyn ho ca C6H6

thnh C6H5Cl. Nu mun tra

phng trnh ho hc th lt ra

trang sau chon phng trnh ho

hc s 71.

V d: Vi bi v Fe

s b gn phng

trnh ha hc c st v

hp cht Fe chuyn

ha thnh cc cht. S

lin quan kin thc v

Fe v hp cht th

hin cng mu ch.

Trong bt k bi hc, chng, phn hc, lp hc no cng c th vn dng

hai s chuyn ho cc cht v c v hu c, sau y l mt vi v d:

V d 1: Hon thnh s phn ng sau bng cc phng trnh ho hc:

Cl2 )3(NaBr Br2 )4(2SO H2SO4 )5(112212 OHC C )6(2OH H2 )7(CuO Cu

Hng dn :

(71)


Cl2 + 2NaBr > NaCl + Br2 ( 1)

Br2 + H2O + SO2 > HCl + H2SO4 (2)

H2SO4 c + C12H22O11 >12 C + H2SO4.11 H2O (3)

C + H2O hi > CO + H2 (4)

H2 + CuO > Cu + H2O (5)

. Lnh vc p dng:

- Huy ng cc kin thc ca : Halogen, H2SO4....C th p dng v d ny cho

phn vn dng sau cc bi halogen, cho phn n tp cc halogen, phn v c

tng hp ...


C2H2 )1(:; 42 HgSOxtOH CH3CHO )2(:; 22 MnxtO axit axetic )3(,2 menO C2H5OH

Glucoz

Hng dn:

C2H2 + H2O )1(: 4HgSOxt CH3 - CHO (1)

2CH3 CHO + O2 )2(:; 22 MnxtO 2CH3COOH (2)

CH3-CH2-OH + O2 menxt: CH3COOH + H2O (3)

C6H12O6 menxt: 2CH3-CH2-OH + 2CO2 (4)

. Lnh vc p dng:

- Huy ng kin thc phn hirocacbon axit, ru, gluxit...C th p dng l

bi tp n bi, n tp chng, tng hp v hp cht dn sut....


Cacbon )1(CaO t n )2(2OH axetilen )3(,:, 02 tPdxtH etilen )4(, 0txt PE

vinyl clorua )6(, 0txt PVC

Hng dn :

3C + CaO C02000 CaC2 + CO (1)

CaC2 + H2O > Ca(OH)2 + C2H2 (2)

Men (4)

+HCl (5)


C2H2 + H2 0,: tPdxt C2H4 (3)

nC2H4 0,txt (CH2CH2) n (4)

C2H2 + HCl 0,txt CH2=CHCl (5)

nCH2=CHCl 0,txt ( CH2 CHCl ) n (6)

. Lnh vc p dng:

- Huy ng kin thc phn hirocacbon khng no (anken, ankin....). C th p

dng dng bi tp n bi, n tp chng, tng hp v hidr cabon.

V d 4: T axetilen c th to trc tip nhng cht no ?

Hng dn :

Cn c vo s chuyn ho cc cht hu c c th tr li:

Ag2C2 ; CH2=CH-Cl ; CH3CHO ; C6H6 ; CHC-CH =CH2 ; CH2=CH-COOH ;

C2H2Br2 ; C2H5COO-CH=CH2 ; CH3COO-CH=CH2 ; (COOH)2 ...

. Lnh vc p dng:

- Kiu cu hi ny c th p dng vi tt c cc cht in hnh ca chng trnh,

c tc dng n bi v lin kt cc phn....

CU HI

1. Phng trnh ha hc l g?

2. S chuyn ho cc cht ha hc l g? Hy phn tch mt s cch biu

din v s chuyn ho cc cht ha hc.

3. Vai tr ca vic s dng s chuyn ho trong dy-hc.


CHNG 3:

CC HNH THC S DNG S CHUYN HO CC CHT V C

V HU C TRONG DYHC MN HA HC TRNG THCS

(6 tit)

A. MC TIU


1. Nguyn nhn ca vic dy-hc mn ho khng hiu qu?

2. Nhng u im, nhc im ca vic s dng bi tp trc nghim v t lun

trong kim tra nh gi.

3.C nhng hnh thc s dng s chuyn ho cc cht v c v hu c no

trong dy-hc mn ha hc trng THCS.

B. NI DUNG

1. Mt s kin v vic dy-hc mn ho hc hiu qu.

Ha hc l mt mn khoa hc c khi lng ln kin thc c v phng din

thc nghim ln l thuyt. Trong thi i khoa hc k thut pht trin cao nh

hin nay th vic nm vng v am hiu phng php thc nghim cng nhng

kin thc c bn ca mn khoa hc ni chung v mn ho hc ni ring l cn

thit.

Vy th th no l vic dy-hc mn ho hc c hiu qu? Vic dy mn ha

hc phi o to ra c nhng ngi nm vng bn cht hin tng ha hc,

kin thc c bn c hc, vn dng ti u cc kin thc gii quyt

mt hay nhiu vn mi (cha c hc hoc cha hc) trong cc k thi.

i vi gio vin, mi ngi s c c trng nhng dy theo phng php no

phi hng n vic truyn t , ng kin thc ca bi hc, mn hc.


Vi ngi hc , mi ngi c mt cch hc, mt phng php hc khc nhau;

khng th c mt khun mu chung. Trong cch hc, trc ht phi tm cch

nm vng c kin thc c bn. C ngha l chng ta phi lt i lt li vn

vi 3 cu hi ln: " l ci g? N nh th no? Ti sao li nh th?".

1.1. Nhng kiu hc kh t kt qu tt

Kiu hc ti t: Chng trnh ha hc l chng trnh ng tm, kin thc n

lng trong kin thc kia. Cc kin thc an kt, mc ni vi nhau. Nu hc kiu

ti t, d hc sinh c t cht thng minh, hiu bi nhng khng c mt nn tng

kin thc c bn, khi lm bi hc sinh s rt d b nhm kh t c im cao.

Nht l i vi dng bi trc nghim, lun c v s cu hi ci by, i vi kiu

hc ti t, mn ha hc cng khin cho thm nhiu hc sinh b sp by.

Kiu hc th ng: Ho hc khng cn

hc thuc lng, cng khng a nhng

hc sinh ch bit cm ci nghe ging ri

cm ci chp nh nhng ci my. Trong

k thi H, C nhiu nm qua hon ton

khng c phn no dnh cho vic hc

thuc. Hc mn ha hc, phi hiu mi lm c bi tp. Mun trnh c cch hc

th ng, hc sinh phi lun i cng vic gii bi tp. Mn ha hc, gii bi tp

s h tr c lc cho vic hc l thuyt v ngc li. So vi cc mn khoa hc

t nhin khc, quan h gia l thuyt v bi tp trong mn ha hc c bit

khng kht v tc ng rt tch cc cho nhau. d nh kin thc mn ha hc,

hc sinh hc l thuyt n u t vit lun cc phn ng ha hc ra giy n

y.

Kiu suy lun khng c c s kin thc: t c im cao mn ha hc,

TTcchh cccc!!


hc sinh phi c nng lc t duy tt trn mt nn tng kin thc vng vng,

khng hiu c bn cht th khng lm c bi. Tuy nhin, mn ha hc cng

khin hc sinh d ri vo suy din. Hc theo kiu xong mt vi lt cm thy

nh ci g cng bit, khi hi c th phn no th qun hn, tr li rt bp bm.

1.2. Nhng nghch l tn ti trong mn ha hc.

Hc l thuyt rt kh, nu khng c phng php. thi tuyn sinh H, C

khng c t dnh cho phn hc thuc lng i vi mn ha hc, nhng trong

cch hc n, phn l thuyt chim mt v tr c bit quan trng. Nu khng nm

tt cc kin thc l thuyt, khng vit ng cc phng trnh ha hc th cng

khng th tm c phng n ng trong thi trc nghim.

i hi rt cao v l thuyt nhng mn ha hc li t chi nhng hc sinh

no ch bit hc thuc lng. V vy, hc l thuyt th no cho hiu qu i vi

mn ha hc l mt thch thc rt ln i vi th sinh.

Nu ch chm ch nghe thy ging, chp bi ri hc thuc m khng hiu s

khng c g ng li trong u. Khng chm ch nghe cng nh ch chp bi s

si chc chn s hng kin thc. Hu qu ca c hai iu ny, n khi thi, hc

sinh ch c th nh lng mng, nhm ln l chuyn kh trnh khi.

1.3. Trong mn ha hc, hc l thuyt cng l hc bi tp v ngc li.

Hay y hc sinh vo sa ly: i vi mn ha hc, rt kh phn bit c

kh d ca cc cu hi hc sinh c th chn nhng bi d, hp gu lm

trc. Mn ha hc d khin hc sinh ri vo s sa ly loanh quanh khng dt

ra, rt mt thi gian a ra c quyt nh cui cng. Cc bi ton v c v

Hu c th hay khin hc sinh b hiu lm. Nu khng c k bi s kh hiu

ng c ni dung yu cu ca bi ra, t mi vit ng cng thc ca cc

cht, cc phng trnh ha hc...


Mn ha hc i hi hc sinh cn c gng dnh thi gian c sch v c thi

gian suy ngh nm vng kin thc c bni vi mn ha hc, trung thnh

vi ch mt cun sch th kh t c kt qu thi hon ho. Ti liu tham

kho mn ha hc rt nhiu, hc sinh khng c bn lnh khng th chn c

mt cun sch tham kho hu ch cho mnh.

2. Phn loi bi tp ha hc.

Bi tp ha hc c th phn loi da theo nhiu hng khc nhau. Hin nay c 2

s phn loi sau:

- Bi tp trc nghim khch quan.

- Bi tp t lun.

2.1. Bi tp trc nghim khch quan.

C th chia 2 kiu bi: Bi tp trc nghim khch quan nh tnh v bi tp

trc nghim khch quan nh lng.

y l phng php kim tra, nh gi kt qu hc tp ca hc sinh bng h

thng cu hi trc nghim m h thng cho im hon ton khch quan, khng

ph thuc vo ngi chm. Bi lm c chm bng my hoc ngi m s

cu tr li ng sau nhn vi thang im s c s im ca ngi lm bi.

u im ca phng php trc nghim khch quan l kim tra c nhiu kin

thc trong mt thi gian ngn, thi s bao qut c phn hc, yu cu hc

sinh phi hc ht nhng g hc, trnh hc t, hc lch, hn ch quay cp.

Gip gio vin tch kim thi gian, cng sc chm bi, vic tnh im r rng,

khch quan. Bi tp trc nghim khch quan v cch kim tra trc nghim ph

hp vi cuc sng hin i: cn quyt on v chnh xc.

Nhc im ca phng php trc nghim khch quan ch cho bit kt qu suy

ngh ca hc sinh m khng bit c cch thc t c kt qu . Hc


sinh c th chon ngu nhin kt qu ng m khng cn suy ngh. Phng php

khng cho php kim tra nng lc din t, t duy, kh nng lp lun ca hc

sinh. Bin son cu hi tn thi gian, cng sc. Cht lng ph thuc vo

ngi bin son phi m bo va sc, chun, y .

Bi tp trc nghim khch quan nh tnh (bi tp l thuyt) thng a ra

nhng cu hi di dng l thuyt xoay quanh nhng khi nim ha hc, thnh

phn, cu to, tnh cht v ng dng ca cc cht.

Bi tp trc nghim khch quan nh lng (bi tp tnh ton) thng xoay

quanh nhng kin thc v tnh cht ha hc, iu ch cc cht. Tnh khi lng,

th tch, phn trm khi lng, phn trm th tch, tnh CM, %C, tm cng thc,

tnh t khi

D trc nghim nh tnh hay nh lng u c cch i n kt lun nhanh.

Ngi hc khng bit , lm theo cch thng thng s rt lu. Khng phi bi

tp t lun no cng chuyn nguyn thnh trc nghim v ngc li.

2.2. Bi tp t lun.

C th chia 2 kiu bi: Bi tp nh tnh v bi tp nh lng.

Hai loi bi tp ny gip khc su kin thc cho hc sinh qua h thng cu hi,

bi tp. Khi lm bi, hc sinh phi t a ra cu tr li bng cc hnh thc lp

lun (suy din, bin lun, lp lun, l gii, chng min) bng ngn ng ca mnh.

Khi c son k, loi bi tp t lun c th to cho hc sinh c hi phn tch

v tng hp d kin theo li l ring ca mnh da trn kinh nghim hc tp hay

kinh nghim ngoi i. Bi tp t lun rn luyn cho hc sinh kh nng gii

quyt vn , suy lun, sp xp cc d kin hay s kin; so snh cc tnh cht

hay kin; gii thch r rng cc nh lut v quy tc; ng dng cc nguyn tc

vo nhng vn ring bit cn gii quyt; suy din t nhng s kin bit;

gii thch hay thit lp nhng mi tng quan khi c c mt s yu t hay d


kin; ph bnh cc on vn, t tng, da trn cc tiu chun cho; phc ha

nhng ng li mi gii quyt nhng vn cn thit.

Bi t lun d son hn trc nghim khch quan v ch cn t cu hi. Tuy

nhin, ni dung mi cu hi nn c din t mt cch r rng, chnh xc c

th so snh cc cu tr li mt cch d dng hn. Mi cu hi cn c ni dung

tng i tng qut nhng hc sinh c dp t duy. Vic son cc cu hi trc

nghim khch quan cng i hi nhiu cng phu, cc t dng c chnh xc

cng nh kh mi cu mc thch hp. Bi tp t lun kim tra, nh gi

c mt lnh vc nh trong mi bi thi. Cc cu tr li thng di, tn thi gi,

nn trong khong thi gian hn nh mt bi thi c mt t cu hi. Hc sinh c

th trnh nhng im h khng bit r.

u im ca bi tp t lun: C th dng kim tra, nh gi: Kh nng sp

t hay phc ha.Kh nng thm nh. Kh nng la chn cc tng quan

trng t tm mi quan h gia chng. Kh nng sng to

Loi cu hi lun c th dng kim tra nh gi cc mc tiu lin quan n thi

, s hiu bit nhng nim, s thch v ti din t t tng. Loi cu hi t

lun d son hn. Tuy nhin, mt cu hi t lun r rng, nhm o mc tiu tr

lc mc cao phi i hi nhiu cng phu v thi gian son tho. Loi cu

hi t lun khuyn khch hc sinh thi quen tp suy din, tng qut ha, tm mi

tng quan gia cc s kin khi hc bi. Khuyn khch s pht huy c sng kin.

Hc sinh t mnh sng to, gii quyt vn theo ng hng mi, t do sp

t tng, c sng kin c chn la nhng cu tr li cho sn

Nhc im ca bi tp t lun: tin cy thp, bi t lun thp c s cu hi

t, cng khong thi gian kim tra nh nhau th mt bi t lun c tin cy

thp hn mt bi thi trc nghim khch quan. Mt khc, tnh cht ch quan khi

cho im ph thuc nhiu vo ngi chm bi, thi gian chm lu, khin tin

cy gim. Gi tr lm bi ca mi th sinh chu nh hng ca cc bi thi gim

kho va c trc (qu hay hoc qu d), ty thuc vo tm trng cng sc


khe ca gim kho khi chm bi. o gi tr thp, mt bi lm c gi tr nhiu

hay t ty thuc bi y c o c ng iu chng ta mun kim tra, nh gi

hay khng.

So vi loi cu hi t lun, yu t lm gim gi tr bi trc nghim nhiu

nht tnh ch quan lc chm bi.

V d: hc sinh c thi i vi gio vin nh th no, ch vit, li vn hay d

cng nh hng n im ca bi kim tra, bi thi ca hc sinh y. im ca bi

kin tra trc nghim khch quan khng b nhng yu t ny chi phi. Chng ta

c th th chm mt tp bi trong hai ln cch nhau chng hai thng, hoc nh

mt s gio vin chm li tp bi, nhng im s mi ln chm trn mt t giy

ring, chng ta s thy yu t ch quan nh hng n im s nh th no.

Bng so snh phng php t lun v trc nghim khch quan

Trc nghim khch quan T lun

Chm bi nhanh, chnh xc v khch

quan.

Chm bi mt nhiu thi gian, kh

chnh xc v khch quan

C th s dng cc phng tin hin

i trong chm bi v phn tch kt qu

kim tra.

Khng th s dng cc phng tin

hin i trong chm bi v phn tch

kt qu kim tra. Cch chm bi duy

nht l gio vin phi c bi lm ca

hc sinh.

C th tin hnh kim tra nh gi trn

din rng trong mt khong thi gian

ngn.

Mt nhiu thi gian tin hnh kim

tra trn din rng

Bin son kh, tn nhiu thi gian,

thm ch s dng cc phn mm

trn .

Bin son khng kh khn v tn t

thi gian.


Bi kim tra c rt nhiu cu hi nn

c th kim tra c mt cch h thng

v ton din kin thc v k nng ca

hc sinh, trnh c tnh trng hc t,

dy t.

Bi kim tra ch c mt s rt hn ch

cu hi mt s phn, s chng

nht nh nn ch c th kim tra

c mt phn nh kin thc v k

nng ca hc sinh , d gy ra tnh

trng hc t, dy t

To iu kin hc sinh t nh gi

kt qu hc tp ca mnh mt cch

chnh xc.

Hc sinh kh c th t nh gi chnh

xc bi kim tra ca mnh.

Khng hoc rt kh nh gi c kh

nng din t, s dng ngn ng v

qu trnh t duy ca hc sinh i n

cu tr li.

C th nh gi cc kh nng din

t, s dng ngn ng v qu trnh t

duy ca hc sinh i n cu tr li.

Th hin bi lm ca hc sinh

Khng gp phn rn luyn cho hc

sinh kh nng trnh by, din t kin

ca mnh. Hc sinh khi lm bi ch c

th chn cu tr li ng c sn.

Gp phn rn luyn cho hc sinh kh

nng trnh by, din t kin ca

mnh..

S phn phi im tri trn mt ph rt

rng nn c th phn bit c r rng

cc trnh ca hc sinh.

S phn phi im tri trn mt ph

hp nn kh c th phn bit c r

rng trnh ca hc sinh.

Ch gii hn s suy ngh ca hc sinh

trong mt phm vi xc nh, do hn

ch vic nh gi kh nng sng to

ca hc sinh.

Hc sinh c iu kin bc l kh

nng sng to ca mnh mt cch

khng hn ch, do c iu kin

nh gi y kh nng sng to

ca hc sinh.

3. Vn dng s chuyn ho cc cht v c v hu c trong dy-hc mn

ha hc trng THCS.


i mi gio dc l mt trong nhng nhim v quan trng ca ngnh gio dc

o to trong giai on hin nay. i mi ni dung, phng php dy-hc

hiu qu cao cn trang b cho hc sinh h thng kin thc c bn vng chc.Trn

c s , hc sinh bit vn dng sng to kin thc gii quyt cc vn hc tp

v thc tin cuc sng. Mc tiu ca nh trng ph thng l trang b kin thc

ph thng c bn tng i hon chnh gip hc sinh nm vng hiu bit

khoa hc. Mn ha hc gp mt phn quan trng trong mc tiu o to

trng ph thng. em li hiu qu dy-hc, gio vin cn s dng phng

php c hiu qu, ging dy c k hoch, lu ti c im ca tng giai on,

c h thng bi tp c bn a dng theo cc mc nhn thc khc nhau trong

qu trnh dyhoc.

Mt trong nhng cch em li hiu qu dy-hc l s dng s chuyn ho

cc cht v c v hu c trong dy-hc mn ha hc. Nhng quan trng l s

dng nh th no? lc no nn s dng?

3.1. Chng trnh ho hc THCS nhng phn c th s dng s chuyn

ho cc cht v c v hu c.

- Chng trnh ha hc THCS c th chia thnh 3 phn: Ho c s, ho v c v

ho hu c.

STT Phn hc Phn nn vn dng s chuyn ho cc cht

1. Lp 8 Dng c t chng 2 n chng 5.

2. Lp 9 Dng c t chng 1 n chng 5.

3.2. Vn dng s chuyn ho cc cc cht v c v hu c nh th no?

Theo xu hng hin nay c 2 loi bi tp ln (nh trnh by mc 2) dng

bt lun loi no vn c th vn dng kiu bi tp s chuyn ho cc cht.


Tu vo mc nh gi m c bi tp v s chuyn ho kh, d khc nhau.

- Vn dng trong bi tp trc nghim:

V d: Cho s chuyn ho: Glucoz men X Na Y. Cng thc cu to

ca X, Y ln lt l:

A. CH3CH2OH, H2. B. CH3CH2CHO, CO2.

C. CH3OH, H2. D. CH3CHO, H2O

- Vn dng trong bi tp t lun:

V d: Cho s ca cc phn ng sau:

a. Cr 2O Cr2O3. b. Fe 2Br FeBr3

Lp phng trnh ho hc v cho bit t l s nguyn t, s phn t ca cc cht

trong cc phn ng.

(Trch bi 16.2 sch bi tp ho hc lp 8)

Hng vn dng s chuyn ho cc cc cht v c v hu c chung l:

- S dng cho c loi bi nh tnh v nh lng.

- Kim tra kin thc c bn ca hc sinh cho bi mi hc, chng, phn hc.

- S dng trong tit luyn tp, n tp chng, phn, ht hc k...

- Dng bi tp vit phng trnh theo s chuyn ho gip hc sinh t luyn

nh l thuyt tt hn.

- Dng bi tp s chuyn ho cc cht gip hc sinh pht trin t duy, sng

to, tng kh nng lin h , t duy lgic

Vi bi tp hon thnh s chuyn ho: Hc sinh cn nm vng tnh cht

ha hc v phng php iu ch ca cc cht hc. Nh mi mi tn ch vit

1 phn ng. Trong mi s chuyn ho cho dng ch thng c cha kha

tm ra cc cht : l mt cng thc cu to, hoc t mt iu kin (t0; p; xc

tc..) ca phn ng hoc mt tc nhn (cht tham gia) ca phn ng, chnh v vy

khng nht thit phi i t u s , cha kha c th u, gia hay cui

s .


hc sinh nh c tnh cht, phng php iu ch, pht trin nng lc t

duy, nng lc nhn thc v to nim ham m trong hc tp, gio vin cn bit h

thng cc bi tp v s chuyn ho, bi tp v iu ch theo mt mc t d

n kh, phi c s lp i lp li nhiu ln v kin thc.

4. Cc hnh thc s dng s chuyn ho cc cht v c v hu c trong

dy-hc mn ha hc trng THCS.

Bi tp v s chuyn ho cc cht c nhiu hnh thc vn dng khc nhau

nhng tng hp theo hng v c v hu c c 3 loi:

- Trong chuyn ho ch c cht v c.

- Trong chuyn ho ch c cc cht hu c.

- Trong chuyn ho c c cht v c, hu c.

Bi tp v s chuyn ho cc cht theo mc d, kh, cht c th, cht cha

c thC th chia thnh nhng dng sau:

Dng 1: Hon thnh s chuyn ho gia cc cht c th, c gi cht

phn ng.

- Dng ny ch cn hnh dung phng trnh ha hc gia 2 cht A B trong

s . Nu chuyn ho c gi th cng c t la chn, p s cng duy nht.

- Yu c nh c cc tnh cht ha hc, iu ch v vit c phng trnh

ha hc minh hoa.

- Nu l phn ng hu c th nh phi vit sn phm chnh.

V d 1: Cho cc cht sau: O2, Mg, P, Al, Fe. Hy chn mt cht thch hp v h

s thich hp in vo ch trng trong cc s sau:

a. 4Na + ... 0t 2Na2O b. .... + O2 0t 2MgO

c. .... + 5O2 0t 2P2O5 d. .... + 3O2

0t 2Al2O3

e. ... + ... 0t Fe3O4



Hng dn:

a. 4Na + O2 0t 2Na2O b. 2Mg + O2

0t 2MgO

c. 4P + 5O2 0t 2P2O5 d. 4Al + 3O2

0t 2Al2O3

e. 3Fe + 2O2 0t Fe3O4

V d 2: Vit cc phng trnh ha hc theo s chuyn ho sau:

C 2O CO2 CuO CaCO3 0t CO2

Hng dn:

C + O2 0t

CO2 ; CaO + CO2 CaCO3; CaCO3 0t CaO + CO2

Dng 2: Hon thnh s chuyn ho gia cc cht c th, khng c gi

cht phn ng

- v c bn nh dng 1 nhng mt chuyn ho s c nhiu phng trnh ph

hp. Kh hn dng 1 mt bc:

V d 1: Vit phng trnh ha hc theo chuyn ho v to thnh tinh bt sau:

CO2 (1) (C6H10O5)n (2) C12H22O11 (3) C6H12O6 (4) C2H5OH

Hng dn:

Bi tp yu cu hc sinh nh cc phng trnh c bn ca chuyn ho tinh bt.

6nCO2 + 5nH2O asCht dip lc (C6H10O5)n (1)

(C6H10O5)n + 6nH2O H nC12H22O11 (2)

C12H22O11 + H2O H 2C6H12O6 (3)

C6H12O6 men 2C2H5OH + 2CO2 (4)

V d 2: Vit phng trnh ha hc theo chuyn ho sau:

FeS2 )1( Fe2O3 )2( FeCl3 )3( Fe(OH)3 )4( Fe2O3 )5( Fe )6( FeSO4

Hng dn:

Bi tp ny yu cu hc sinh nh cc phng trnh ho hc c bn ca Fe v hp

cht ca Fe.

4FeS2 + 11O2 0t 2Fe2O3 + 8SO2 (1)

Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O (2)


FeCl3 + 3NaOH Fe(OH)3 + 3NaCl (3)

2Fe(OH)3 0t Fe2O3 + 3H2O (4)

Fe2O3 + CO 0t 2FeO + CO2 (5)

FeO + H2SO4 FeSO4 + H2O (6)

(Ch : c th c cc phng trnh ho hc khc tho mn)

Dng 3: Hon thnh s chuyn ho gia cc cht trong c th n i mt

s cht.

Cch lm da vo iu kin c bit ca mt phn ng no trong s sau

suy lun dn cht v phn ng tip theo, thng gp 3 kiu:

- Mt s s bt u t phn ng u tin nu cho r cng thc cu to.

- Mt s s i t phn ng c iu kin c bit tm ra cht.

- Mt s s i t cht cui cng ca s .

V d 1: Chn cc cht A, B, C, D thch hp v hon thnh cc phng trnh ho

hc ca s chuyn ho sau:

(Trch thi hc sinh gii mn ho lp 9 nm 2013 tnh Kin Giang)

Hng dn:

Mun lm c bi ny phi nm c tnh cht ca Cu(NO3)2 v phi c ci

nhn tng qut mi xc nh c A l Cu(OH)2; B l H2SO4 long; C l CuO;

D l Cu. T kt qu xc nh mi vit c phng trnh ha hc theo s

chuyn ho.

V d 2: Vit phng trnh ha hc theo chuyn ho sau


Al4C3 (1) X 0lm lnh nhanh(2)1500 C Y 0600 C (3)

C hot tnh Z

Hng dn:

Khi gii bi ny phi bit iu kin lm lnh nhanh, 15000C l phng trnh

t CH4 to C2H2. cn iu kin 6000C, thanh hot tnh phng trnh tam hp ca

C2H2 to C6H6 .

Dng 4: Hon thnh phn ng theo cc s ring l di dng phn ng

ha hc.

Dng ny thng gp cc s l phng trnh ring l trong cc cht cc

cht c dng k hiu hoc cha vit. Cc phng trnh c th cng mt s

cht ca cc phng trnh trc . Yu cu ngi hc phi c s nhn nhn

tng qut v cc phng trnh trong ton bi v phi bm cc du hiu c trng,

cc gi cht tham gia

V d 1: Cho phng trnh ho hc sau: FexOy + yH2 0t A + B

A, B ln lt l:

A. xFe, H2O B. Fe, yH2O C. xFe, yH2O D. Fe, xH2O

V d 2: Cho cc phng trnh ca phn ng sau:

KClO3 0t A + B ; A + H2O D + E + F ;

D + E KCl + KClO + H2O


Hng dn:

2KClO3 0t 2KCl + 3O2 ;


2KCl + H2O pdd,c mng ngn 2KOH + H2 + Cl2 ;

2KOH + Cl2 kt KCl + KClO + H2O

Dng 5: S dng s chuyn ho trong bi ging chuyn ti kin thc.

Thc t trong cc sch gio khoa hin hnh, c rt nhiu s chuyn ho cc

cht c s dng, hay gp nht l phn tnh cht ha hc, iu ch. Trong cc

bi luyn tp, n tp chng cng hay s dng loi cu hi ny.

V d 1:

S dng s chuyn ho dy bi 32 muc I sch gio khoa lp 9 trang 102.

V d 2:

S dng s chuyn ho dy bi 10 muc 1 sch gio khoa lp 9 trang 35.

V d 3: S dng s chuyn ha tng hp mi quan h bin i cc cht

Nc clo

Clo

Mui clo rua

+ Hiro

(1) + dd NaOH

(3)

(4) + Nc

(2) + Kim loi

Hiro clorua Nc Gia-ven

NaCl

. Cht ty trng

. Cht dit trng . Ch to x phng . Cng nghip giy

. Nhin liu

. B nhn to

. Sn xut axit HCl

. Sn xut cht do PVC

. Cht dit trng, tr sau, dit c . Sn xut axit HCl

Gia v v bo qun thc phm

NaHCO3 Na2CO3

in phn

Nng chy

in phn dung dch

Na

Cl2

NaClO

. Sn xut thu tinh

. Ch to x phng

. Cht ty ra tng hp

...

NaOH H2 Cl2

. Ch to hp kim

. Cht trao i


Ch : Ngoi ra cn phi s dng cc phn ng khc : nhit phn, in phn,

phn ng chuyn mc ha tr, tnh cht ca H2SO4 c v HNO3 ... v cc phn

ng nng cao khc.

Dng 6: S dng s chuyn ho trnh by cch gii ton.

S chuyn ho cc cht ha hc l phng tin th hin cch gii mt bi

ton nhn bit, tch ring, tinh ch hay trnh by cch gii theo phng php bo

ton nguyn t

V d 1: C hn hp cha Al, Fe, Mg. Hy trnh by phng php ha hc tch

ring tng kim loi ra khi hn hp theo kiu s chuyn ho.

02 2

02

CO H O t pnc2 2 2 3NaOHd

lc O ,tHCl NaOH2 2 2 2 2 3

AlNaAlO Al(OH) Al O Al

FeFe,Mg FeCl ,MgCl Fe(OH) ,Mg(OH) Fe O ,MgOMg

+ ++

+ +

+CO

2 42

H SO cnguiLcBaClpnc

2 4

FeMgO,Fe

Mg MgCl MgSO+

V d 2: Ho tan hn hp X gm 0,2 mol Fe v 0,1 mol Fe2O3 vo dung dch HCl d c dung dch D. Cho dung dch D tc dng vi NaOH d thu c kt ta. Lc kt ta , ra sch

H2

( 4 )

Phi kim

Oxit axit

Axit

M + H2

M

M + H2O

Kim loi

Oxit baz

Baz

O2 O2

H2O H2O

( 1 ) ( 1 )

( 2 ) ( 2 )

( 3 )

( 3 )

( 3 ) ( 4 )

( 5 ) (5)

Mui Mui + Kl , mui, axit, kim

H2O

Kim loi hot ng

HCl, H2SO4 long

t0

(tan)

(tan)


em nung trong khng kh n khi lng khng i thu c m gam cht rn Y. Tnh gi tr

ca m.

S : 02 2HCl NaOH t

2 32 3 3 3

FeCl Fe(OH)FeX Fe O (Y)

Fe O FeCl Fe(OH)+ +

=> Bo ton nguyn t Fe ta c: 2 3Fe O (Y)

n = nFe + 2 3Fe O (X)

n =0,2 mol

=> m = 32,0 gam.

V d 3: Ch dng nc, kh cacbonic hy nu phng php phn bit (kiu s

) 5 l bt trng mt nhn l: NaCl, Na2SO4, CaCO3, Na2CO3, BaSO4.

2 4

nc3

2 3

4

NaCl

Na SO

CaCO

Na CO

BaSO

CaCO3, BaSO4 2 2CO H O+ + BaSO4 + dd Ca(HCO3)2

3 2

3 2 2

3 2 2

Ca(HCO )

Ca(HCO ) sc CO2 3 3

Ca(HCO ) Sc CO2 4 4

NaCl khng kt ta

Na CO CaCO tan

Na SO CaSO khng tan

+

+

+

Dng 7: S dng s chuyn ho lm bi tp iu ch cc cht.

Bi tp iu ch l mt dng tng qut ca s chuyn ho cc cht ha hc,

bi ch cho bit nguyn liu ban u v yu cu iu ch mt cht no .

lm c dng bi ny hc sinh cn phi nh v vit cc phn ng trung gian c

ghi km theo y iu kin phn ng (ngha l t xy dng s chuyn ho

cc cht). Nh vy i vi loi bi tp ny, hc sinh thnh tho loi s

chuyn ho cc cht ha hc th chuyn sang lm bi iu ch khng gp kh

khn. i vi loi bi tp ny phi hnh dung y cc cht trong phng trnh

ha hc ca mt chuyn ho (d khng vit phng trnh ha hc), vn dng

phng php bo ton nguyn t tm mi lin h ca cht u v cui s .

V d: Tnh khi lng ancol etylic thu c t mt tn ng cha 65% tinh bt,

hiu sut c qu trnh t 80%.

(Trch bi tp 5a sch gio khoa nng cao mn ha hc lp 12- trang 53)

Vi cu ny, hc sinh s t xy dng c s chuyn ho:


(C6H10O5)n men men C6H12O6 men C2H5OH

Nhng hc sinh phi hiu rng c 1 lng (C6H10O5) C6H12O62C2H5OH

V vy ch cn tnh: (C6H10O5) h 80%= 2C2H5OH

167 2 x 46 gam

1 x 0,65 m tn

=> m = 0,3691 tn.

=> khi lng ancol thc t thu c khi H=80% l: 0,2953 tn.

Nh vy, vic vn dung s chuyn ho cc cht ha hc rt thng dng. Tu

thuc vo mc , s ph hp ca kin thc v mc ch, m vic dy-hc vn

dng di cc hnh thc khc nhau.

CU HI

1. Nguyn nhn ca vic dy-hc mn ho khng hiu qu?

2. Nhng u im, nhc im trong vic s dng bi tp trc nghim v t

lun trong kim tra nh gi.

3. C nhng hnh thc s dng s chuyn ho cc cht v c v hu c no

trong dy - hc mn ha hc trng THCS.


CHNG 4:

XY DNG BI TP S DNG

S CHUYN HO CC CHT V C V HU C

(6 tit)

A. MC TIU


1. Nu nhng k nng v nng lc s phm ca ngi gio vin v s nh hng

cc yu t n vic dy-hc mn ha hc?

2. Cc tiu ch cn t ca bi tp ha hc? V tr ca bi tp ha hc trong dy

-hc mn ha hc? Xu hng ca bi tp ha hc hin nay?

3. Chn 10 bi trong sch gio khoa c th vn dng c s chuyn ho cc

cht v c v hu c? T nu cch xy dng bi tp ha hc c vn dng

c s chuyn ho cc cht v c v hu c theo cc cp , th loi khc

nhau. Gii thch ngha cc bi ton xy dng.

B. NI DUNG

Hiu qu dy-hc mn ho trng THCS ph thuc rt ln vo gio vin. K

nng c bn ca gio vin kt hp vi nng lc s phm km theo h thng bi

tp ph hp s em li kt qu tt. Mt trong nhng h thng bi tp c hiu qu

l h thng bi tp v s chuyn ho cc cht v c v hu c. Vic xy

dng v s dng h thng bi tp loi ny cn m bo tnh khoa hc, chnh xc

v st i tng.

1. Mt s k nng c bn ca ngi gio vin dy mn ha hc.

1.1. K nng dng li.


Li ni l cng c dy-hc s 1 ca ngi gio vin, n din t c mi ni

dung phc tp, t nh, m ha c v hn cc thng tin v khng b l thuc

vo nh sng, vt cn.Li ni l phng tin giao tip rt hiu qu, gip to

mi quan h thy tr.

1.2. K nng s dng bng.

L cch gi c lu cc tn hiu, nn

chnh xc, trung thc, c tin cy cao.

S dng bng s ch ng hn. Hc sinh

d theo di tin trnh bi ging, nh bi

khi gio vin s dng hnh v, s

1.3. K nng s dng bi tp.

Cn phi xc nh r mc ch ca tng bi tp, tit luyn tp, n tp : Kin

thc no cn n? Kin thc no cn cng c, h thng? Nhng l hng kin thc

no cn b sung? Cn hnh thnh cho hc sinh phng php gii vi dng bi c

th. Vic tm tt gip hc sinh d hnh dung mt cch khi qut cc d kin to

thun li cho qu trnh t duy, tm li gii. Nn c la chn sa nhng nhng bi

tiu biu, in hnh, gip hc sinh nm chc phng php gii cc dng bi tp

c bn

1.4. K nng s dng th nghim.

Vic lm th nghim trng THCS gip hc sinh lm quen vi nhng tnh

cht, mi quan h c tnh qui lut gia cc i tng nghin cu, l c s

nm vng cc qui lut, khi nim ha hc...d l kiu th nghim no.

1.5. K nng s dng s , biu bng, tranh nh, hnh v


C tc dng m ha kin thc: c ng, hp dn, d hnh dung, d khi qut

hn cch trnh by bng li ni, v vy gy c s ch , hc sinh d hiu, d

nh. Tranh nh, hnh v c tc dng thay th nhng vt qu nh b hoc qu to

ln, nhng vt nguy him khng th ti gn, nhng vt m li ni khng th no

m t c.

1.6. K nng k chuyn ha hc.

C tc dng to th gin, tng hng th bi ging, m rng tm hiu bit mt

cch nh nhng , thoi mi v hiu qu. Hc sinh nh lu kin thc gn vi cu

chuyn k, gy thin cm thy tr.

1.7. K nng s dng h thng cu hi.

Cu hi c tc dng nh hng, li cun hc sinh tp trung ch , rn luyn t

duy sng to, nng lc gii quyt vn , trau di ngn ng, pht m, din t,

hc sinh mnh dn t tin. Gip gio vin pht hin kp thi l hng kin thc ca

hc sinh lm khng kh lp hc sinh ng.

2. Nng lc s phm ca ngi gio vin.

Nng lc s phm l t hp nhng c im tm sinh l ca nhn cch nhm

p ng cc yu cu ca hot ng s phm v quyt nh s thnh cng ca

hot ng y.

2.1. Nng lc tri thc v mn hc v khoa hc gio dc.

y l nng lc c bn ca nng lc s phm th hin vic gio vin nm

vng ni dung, chng trnh, sch gio khoa v cc ti liu hng dn ging dy


i vi cc mn mnh ph trch, c vn vn ha chung v vn ha s phm, c

kh nng t bi dng hon thin tri thc v cp nht c cc tri thc hin

i. Hiu bit su rng v mn hc v khoa hc gio dc nh: Nm vng v hiu

bit su rng b mn mnh ph trch, th hin kh nng nm chc chng trnh

mn hc, phn tch, nhn nhn cc mch kin thc ph thngHiu bit v l

lun dy-hc, tm l hc, gio dc hc v s vn dng c

3.5-hoa-thcs _tl bdtx nd2

Documents