หนวยท 1 แนวคดเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ

ชอ ผชวยศาสตราจารยวรชย สงหฤกษ วฒ บธ.บ. (คอมพวเตอร) มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร ศศ.บ.,ศศ.ม. (เศรษฐศาสตรสหกรณ) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ต าแหนง ผชวยศาสตราจารยประจ าสาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 1

2

หนวยท 1 แนวคดเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ เคาโครงเนอหา ตอนท 1.1 แนวคดและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย

เรองท 1.1.1 ววฒนาการและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย เรองท 1.1.2 กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย เรองท 1.1.3 หลกการบรหารทรพยากรมนษย

ตอนท 1.2 การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ เรองท 1.2.1 ความหมาย และความส าคญของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ เรองท 1.2.2 รปแบบและการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ เรองท 1.2.3 การพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ

แนวคด 1. การบรหารทรพยากรมนษยเรมตนในศตวรรษท 18 และ 19 โดยการบรหารทเปนระบบมาชวย

ในการผลตใหมประสทธภาพมากขน ซงแบงการบรหารทรพยากรมนษยเปน 4 ยค คอ ยคการบรหารตามแนวคดของกลมคลาสสก ยคการบรหารตามวธการทางพฤตกรรม ยคการบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใช และยคการบรหารรวมสมย ซงการบรหารทรพยากรมนษยเรมตนดวยการวางแผน การสรรหาคดเลอก ก าหนดคาตอบแทน การฝกอบรมพฒนา และการประเมนผลการปฏบตงาน ส าหรบกระบวนการบรหารทรพยากรมนษย ประกอบดวยการวางแผนทรพยากรมนษย การสรรหาและการคดเลอก การพฒนาทรพยากรมนษย การบรหารคาตอบแทน สวสดการ การประเมนผลการปฏบตงาน และการพนออก ส าหรบหลกการบรหารทรพยากรมนษย ประกอบดวยหลกคณธรรม หลกสมรรถนะ หลกผลงาน หลกการกระจายอ านาจและความรบผดชอบ สวนระบบการบรหารทรพยากรมนษยแบงไดเปน 2 ระบบ คอ ระบบคณธรรม และระบบอปถมภ

2. การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธเปนการเชอมโยงการบรหารทรพยากรมนษย โดยมงเนนทกษะ ความมงมน และแรงจงใจ น าพาสหกรณไปในทศทางทกาวหนา และรกษาความไดเปรยบทางการแขงขน โดยผบรหารสหกรณมการท างานเชงรกสรางความไดเปรยบทางการแขงขนพรอมน าพาสหกรณบรรลเปาหมายทวางไวไดอยางมประสทธภาพ โดยมการก าหนดรปแบบและขนตอนการบรหารเชงกลยทธไวดวย ส าหรบการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธมผลตอความส าเรจของสหกรณ ซงในทางปฏบตการด าเนนการพฒนาทรพยากรมนษยในสหกรณนน ควรเรมตงแต การปฐมนเทศ และจะตองด าเนนการ

3

พฒนาอกตอไปเรอยๆ ตลอดเวลาทเขายงคงท างานอยในสหกรณ โดยมกระบวนการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณเปนสงทเชอมโยงตอเนองกนเพอใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมภายในและภายนอกสหกรณทงในปจจบนและอนาคต

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคดและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษยได 2. อธบายการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณได 3. อธบายขนตอนการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณได

4

ตอนท 1.1 แนวคดและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 1.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท 1.1.1 ววฒนาการและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย เรองท 1.1.2 กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย เรองท 1.1.3 หลกการบรหารทรพยากรมนษย แนวคด 1. การบรหารทรพยากรมนษยเรมตนในศตวรรษท 18 และ 19 โดยแบงเปน 4 ยค คอ 1) การบรหารตามแนวคดของกลมคลาสสก เนนการน าเครองจกรมาใชแทนแรงงานมนษย โดยแบงออกเปน 2 แนวทางคอ การบรหารแบบวทยาศาสตร และการจดการแบบหลกบรหาร 2) การบรหารตามวธการทางพฤตกรรม เนนความตองการของคนงานกอใหเกดความพงพอใจและผลผลตมากขน 3) การบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใช เนนการเกบรวบรวมขอมลมาประกอบการตดสนใจ และ 4) การบรหารยครวมสมย โดยเนนการจดการเชงกลยทธ การจดการความร การสรางความไดเปรยบทางการแขงขน การเพมมลคาผลตภณฑ และการลดตนทนทางการผลต ซงการบรหารทรพยากรมนษยนนเรมตงแตการวางแผน การสรรหาคดเลอก ก าหนดคาตอบแทน การฝกอบรมพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน เพอตอบสนองวตถประสงคขององคการ โดยมความส าคญใหมคนท างานทเพยงพอและตอเนอง ไดคนดมความสามารถทเหมาะสมกบงาน มการรกษาคนใหอยกบองคการโดยมการพฒนา การใหคาตอบแทนและสวสดการ และการประเมนผลทเหมาะสม สามารถใชศกยภาพของทรพยากรมนษยไดอยางเหมาะสมในการท างานใหองคการบรรลตามวตถประสงค

2. กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย ประกอบดวย 7 ขนตอน คอ 1) การวางแผนทรพยากรมนษย เปนกระบวนการในการพจารณาความตองการทรพยากรมนษยทงในปจจบนและอนาคต เพอใหสอดคลองกบแผนกลยทธและสามารถบรรลเปาหมายขององคการ 2) การสรรหาและการคดเลอกเปนกระบวนการคนหาและชกจงบคคลทมคณสมบตตามตองการมาสมครท างาน สวนการคดเลอกเปนกระบวนการพจารณาคดเลอกบคลากรทมาสมครงาน โดยคาดวาจะเปนบคลากรทสามารถท างานใหกบองคการไดดทสด 3) การพฒนาทรพยากรมนษย เปนกระบวนการจดท าขนเพอใหบคลากรไดเรยนร ปรบทศนคตในการท างาน และมความช านาญในการปฏบตงานมากขน 4) การบรหารคาตอบแทน เปนการวางแผน การจดรปแบบ การออกแบบโครงสรางการจายคาตอบแทนใหกบบคลากรทงทเปนทางตรงและ

5

ทางออมอยางเหมาะสมและเปนธรรม 5) สวสดการ เปนการจดหาในสงทนอกเหนอจากคาจางทจายใหโดยตรง ถอเปนหนาทและความรบผดชอบของนายจางทองคการสมควรปฏบตเพอธ ารงรกษาและจงใจบคคลทมความสามารถใหรวมงานกบองคการ 6) การประเมนผลการปฏบตงาน เปนกระบวนการประเมนคาของผปฏบตงานในดานตางๆ อยางเปนระบบ โดยอาศยหลกเกณฑและวธการตางๆ และ 7) การพนออก เปนการสนสดความเปนสมาชกในองคการของพนกงาน

3. หลกการบรหารทรพยากรมนษยแบงออกเปน 2 ระบบ คอ ระบบคณธรรม เนนประเมนความร ความสามารถของบคคลทมคณสมบตครบตามตองการ โดยไมค านงถงเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธสวนตวเปนส าคญ สวนระบบอปถมภ ใชเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธเปนหลกสาคญ โดยไมค านงถงความร ความสามารถ และความเหมาะสมเปนประการหลก

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 1.1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายววฒนาการและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษยได 2. อธบายกระบวนการการบรหารทรพยากรมนษยได 3. ประยกตหลกการบรหารทรพยากรมนษยได

เรองท 1.1.1 ววฒนาการและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย การบรหารบคคลหรอทรพยากรมนษยมตงแตเมอมนษยรวมตวกนเปนสงคมยอมมผน าท าหนาทบรหารเมอสงคมขยายกวางขนซบซอน ยอมตองการระบบบรหารหรอการจดการทท าหนาทบรหารขยายกวางขนดวย แนวคด หลกการ และทฤษฎการบรหารจงไดรบการพฒนาขนโดยเฉพาะอยางยงในการปฏวตอตสาหกรรม ในศตวรรษท 18 และ 19 มความตองการการบรหารทเปนระบบ เนองจากมการพฒนาเทคโนโลยตาง ๆ มาชวยในการผลตใหมประสทธภาพทมากขน และการบรหารไดกวางขวางขน จงมนกคดไดพฒนาทฤษฎการบรหารตอเนองมาตงแต ค.ศ.1890 เปนตนมาจนถงปจจบน

1. ววฒนาการการบรหารทรพยากรมนษย การแบงยคการบรหารทรพยากรมนษยของนกวชาการหลายทาน เชน คมมง (Cumming 1975: 4-8) สโตนเนอรและฟรแมน (Stoner and Freeman 1989: 35 – 37) เวบบ มอลเทลโล และนอรตน(Web, Montello and Norton 1994 : 3-5 ) สเทยรส , องซน และเมาเดย (Steers, Ungson and Mowday 1985 : 141 – 159 ) โกลด เฮเบอร(Goldhaber 1986 : 35 – 51) กบซน,แวนซวช และดอน

6

เนลล (Gibson, Vancevich and Donnelly 1974: 61–78) เปนตน ซงสามารถแบงได 4 ยค คอ 1.การบรหารตามแนวคดของกลมคลาสสก 2. การบรหารตามวธการทางพฤตกรรม 3. การบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใช และ 4. การบรหารยครวมสมย โดยมรายละเอยดดงน 1.1 การบรหารตามแนวคดของกลมคลาสสก (Classical Approach) จากการปฏวตอตสาหกรรมในประเทศองกฤษตงแตป ค.ศ. 1700 เปนตนมา และไดขยายไปสสหรฐอเมรกาในศตวรรษท 19 ซงในยคนนจะมการผลตสนคาเปนจานวนมาก การบรหารทดระบบการขนสงทมประสทธภาพ และน าเครองจกรมาใชแทนแรงงานมนษย จงเกดระบบโรงงานขนมการจดองคการในโรงงาน เทคโนโลยทน ามาใชแทนแรงงานจงทวเพมขนอยางรวดเรว ในระบบโรงงานทกอใหเกดปญหาทางการบรหารระหวางคนงานกบผบรหารและมอยเปนจานวนมากทเปนปญหาในดานการจดการเกยวกบการเงนและสภาพของโรงงาน สงเหลานเปนสาเหตท าใหผบรหารพยายามคดคนหาวธการผลตสนคาจานวนมากและการบรหารทมประสทธภาพ จงไดเกดความคดทางการบรหารทเรยกวา “วธการแบบคลาสสก” ขน วธการบรหารแบบคลาสสก ประกอบดวย 2 แนวทาง คอ 1) การบรหารแบบวทยาศาสตร (Scientific Management) หลกการบรหารแบบวทยาศาสตรสวนใหญน าไปใชในการบรหารธรกจอตสาหกรรม และการศกษา การบรหารแบบนไดรบความนยมมาก ตงแต ค.ศ. 1890 เปนตนมา หลกการส าคญของการบรหารแบบน ตงอยบนฐานความเชอถอทวาผลผลตหรอประสทธภาพของงานจะเพมขนไดโดยการจดระบบขององคการใหเหมาะสม ซงประกอบดวย การจดโครงสรางขององคการ (Structure of Organization) งานขององคการ (Functions of Organization) และการบรห ารในองคการ (Management of Organization) Frederich W.Taylor ไดรบการยกยองวาเปนบดาแหงการจดการแบบวทยาศาสตรหรอบดาของ วธการจดการทมหลกเกณฑ โดยไดศกษาหาวธเพมประสทธภาพการทางานของคนงานในโรงงานอตสาหกรรมโดย Taylor ไดเขาท างานครงแรกในโรงงานทเพนซลวาเนย เมอป ค.ศ.1878 ซงเปนชวงทเศรษฐกจตกต ามากการบรหารงานขาดประสทธภาพ ไมมมาตรฐานในการประเมนผลงานของคนงาน การแบงงานไมเหมาะสม การตดสนใจขาดหลกการและเหตผล

โดยTaylor ไดคดคานการบรหารงานแบบเกาทใชอ านาจ (Power) วาเปนการบรหารทใชไมไดและมความเชอวา การบรหารทดตองมหลกเกณฑ การท างานไมไดเปนไปตามยะถากรรม Taylor จงไดศกษาและวเคราะหเวลาการเคลอนไหวในขณะท างาน (Time and Motion) เพอดการท างานและการเคลอนไหวของคนงานในขณะท างาน โดยไดคดคนและก าหนด วธการท างานทดทสด (One Best Way) ส าหรบงานแตละอยางทไดมอบหมายใหคนงานท า ดงนน ผบรหารการจดการ จงตองเนนและปฏบตดงน

7

1. การก าหนดวธการท างานดวยหลกเกณฑทไดมการทดลองแลววาเปนวธทดทสด 2. การคดเลอกบคลากรและการบรหารบคลากร ตองท าอยางเปนระบบเพอใหไดบคลากรท

เหมาะสม 3. ตองมการประสานรวมมอระหวางผบรหารกบคนงาน 4. ผบรหารตองพจารณาอยางรอบคอบ ในดานการวางแผน และมการมอบหมายงานตามความ

ถนดดวย โดยแนวคดทางการบรหารแบบวทยาศาสตรไดรบการสนบสนนจากนกบรหารอกหลายคน เชน เฮนร แอล แกนท (Henry L. Gant ค.ศ. 1861-1919) แกนทท างานใกลชดกบเทยเลอรในหลายโครงการ ภายหลงไดออกมาท างานเปนวศวกรทปรกษาอตสาหกรรม แกนทไดเสนอแนวคดใหม คอ พนกงานทกคนทท างานตามทมอบหมายส าเรจในแตละวน จะไดรบโบนสพเศษ หาสบเซนในวนนนและไดเสรมแรงจงใจอก คอ หวหนางานจะไดรบโบนสส าหรบพนกงานแตละคนทสามารถท างานถงเกณฑมาตรฐาน ของแตละวนและรวมโบนสพเศษ ถาพนกงานทกคนถงเกณฑมาตรฐาน แนวคดการใชแผนภมก าหนดการวางแผนและการควบคมของแตละวน ในวนเรมท างาน และวนสนสด ในโครงการตาง ๆ ทเรยกวา Gantt chart กเกดจากแนวความคดของแกนท ซงแนวคดนยงไดรบความนยมมาจนถงปจจบน แฟรนด บ และลเลยน เอม กลเบรท (Frand B. and Lilian M. Gilbreth) ค.ศ. 1868 – 1924 และ 1878-1972 ไดมสวนชวยสนบสนนการบรหารแบบวทยาศาสตร กลเบรทไดทาวทยานพนธปรญญาเอกซงตอมาไดพมพเปนหนงสอชอ The Psychology of Management กลเบรทไดใหความสนใจวธการจดสวสดการใหแกพนกงานแตละคน กลเบรทเชอวาเปาหมายสงสดของการบรหารแบบวทยาศาสตร คอ การชวยเหลอพนกงานใหสามารถใชศกยภาพของการทางานไดอยางมประสทธภาพใหเตมท ในแนวคดของกลเบรทไดพฒนาการวางแผน 3 ขนตอน (A Three Position Plan) ในการสงเสรม เพอสนบสนน โปรแกรมการพฒนาพนกงานเชนเดยวกนกบการสงเสรมจรยธรรม ในการวางแผนพนกงานแตละคนจะปฏบตงานในปจจบนและเตรยมงานสาหรบอนาคต และฝกอบรมผทจะมารบตอในเวลาเดยวกนนน ดงนน พนกงานแตละคนจะเปนผปฏบต ผเรยนร ผสอน และจะมองไปยงโอกาสใหมในอนาคตดวย 2) การจดการแบบหลกบรหาร (Administrative Management) วธการบรหารแบบนแทนทเนนทมงานและการบรหารพนกงานเปนรายบคคล จะเนนทตวผจดการและแนวทางการจดองคการวาควรเปนอยางไร ผรเรมวธการบรหารแบบยคแรก ม 2 คน คอ เฮนร ฟาโยล (Henry Fayol และแมคเวเบอร (Max Weber)

8

เฮนร ฟาโยล (ค.ศ. 1884 – 1925) เปนนกธรกจและวศวกร ชาวฝรงเศส ไดพฒนาทฤษฎทางการบรหารนขน ฟาโยลเรมเผยแพรแนวคดของเขาทประเทศฝรงเศสในชวงเวลาททฤษฎทางการบรหารแบบวทยาศาสตรไดพฒนาขนทประทศสหรฐอเมรกา ฟาโยลมพนฐานตางกบเทเลอร ในขณะทเทยเลอรเปนชางเทคนค จงมความสนใจการบรหารในระดบกลาง ( Middle-Management Level ) สวนฟาโยลไดรบการฝกอบรมใหเปนวศวกร จงสนใจการบรหารในระดบสง ( Top-Management Level ) เขาตระหนกดวาการบรหารทประความสาเรจตองมทกษะหลายประการซงตวเขาเองนนยงไมไดรบการฝกอบรมจากการวเคราะหอยางถถวนแลว ฟาโยลเหนวาภารกจทางธรกจทง 5 ประการ มความจาเปนในทกองคการไมวาจะเปนองคการของรฐบาลหรอเอกชน ขนาดใหญหรอขนาดเลก ลกษณะทสาคญประการหนงในการแบงภารกจทางธรกจนกคอ ภารกจทางการบรหาร ในทน ฟาโยลไดกาหนดไว 5 ประการ คอ การวางแผน ( Planning ) การจดองคการ (Organization) การสงการ( Commanding ) การประสานงาน ( Coordinating ) และการควบคม ( Controlling ) ( Scott , Mitchell and Birbarm 1981 : 7-8 ) นอกจากน ฟาโยล ยงเชอวาสวนสาคญทเกยวของกนภารกจของธรกจดงกลาววาจะแตกตาง ขนอยกบฐานะของผจดการในระดบการบรการ กลาวคอ ในสวนทเกยวของกบการดแล การผลตทกษะ ทางเทคนคในการผลตจะมความรความสาคญ ในขณะทมตาแหนงการบรหารสงขน ความสามารถในภารกจทางการบรหารจะเพมขนดวย ดวยความคดเหน จงเปนพนฐานวาภารกจทางการบรหารจะมความแตกตางกนระหวางผจดการ ดงนน ฟาโยลจงไดพฒนาหลกการบรหารเพอชวยเหลอใหผจดการ ประสบความสาเรจทางการบรหาร ซงทงหมดม 14 ขอ คอ (Stoner and Freeman 1989: 43) 1. การแบงงานกนทา (Division of Labor) ยงมคนเชยวชาญเฉพาะมากเพยงใดยงทาใหงานมประสทธภาพยงขน 2. การมอ านาจการบงคบบญชา (Authority) ผบรหารตองสงการเพอใหงานสาเรจ เปนการใชอ านาจของผบรหาร 3. การมระเบยบวนยสมาชกในองคการตองเคารพในกฎเกณฑและขอตกลงขององคการ 4. เอกภาพในการบงคบบญชา (Unity of Command) พนกงานแตละคนตองไดรบค าสงในการปฏบตงาน ทชดเจนของแตละคน 5. เอกภาพในการอานวยการ (Unity of Direction) การปฏบตงานในองคการทมวตถประสงคเดยวกน ควรบรหารโดยผบรหารคนเดยวกน และใชเพยงแผนเดยว 6. ค านงถงความสนใจของบคคลตอองคการ (Subordination of Individual Interest to the Common Good) ในการปฏบตงานใด ๆ กตาม ความสนใจของพนกงานไมควรออกนอกความสนใจขององคการในภาพรวม

9

7. คาตอบแทน (Remuneration) การจายคาตอบแทนการทางาน ความยตธรรมทงนายจางและพนกงาน 8. การรวมอ านาจ (Centralization) การลดบทบาทของผรวมงานในการตดสนใจถอวาเปนการบรหารแบบศนยกลาง ถาเพมบทบาทของผรวมงานกคอ การกระจายอานาจ ฟาโยลเชอวา ผบรหารควรคงความรบผดชอบไวแตกตองใหผรวมงานมอ านาจเพยงพอในการท างานเฉพาะได 9. การจดสายบงคบบญชา (Hierarchy) สายการบงคบบญชาในองคการหนง จดขนเพอเรยงล าดบต าแหนงจากผบรหารระดบสงสดไปยงระดบต าสดในองคการ 10. การจดอนดบ (Order) วสดและบคลากรจดไวในสถานทเหมาะสมและถกตองตามเวลาควรจดคนใหตรงกบต าแหนงหรองานทเหมาะสม 11. ความยตธรรม (Equity) ผบรหารควรเปนมตร และใหความเปนธรรมแกเพอนรวมงาน 12. ความมนคงในทมงาน (Stability of Staff) การลาออกจากงานของพนกงานในอตราสงเปนสงทไมเหมาะสมกบองคการทมประสทธภาพ 13. มความคดรเรม (Initiative) ผรวมงานควรไดรบอสระในการคดและก าหนดแผนงานเองแมจะผดพลาดบางกไมเปนไร 14. ความเปนนาหนงนาใจเดยวกน (Espirit de Corps) การสงเสรมน าใจของทมจะชวยใหทมงานเปนอนหนงอนเดยวกน แมค เวเบอร (ค.ศ. 1864-1920) เปนนกสงคมศกษาชาวเยอรมน ไดท าการวจยเกยวกบการจดตงองคการทเหมาะสมและไดเสนอทฤษฎ “ระบบราชการ” เวเบอรไดตพมพผลงานเผยแพราในหนงสอ The Theory of Social and Economic Organization ทฤษฎของเวเบอรถอวาเปนทฤษฎองคการทสาคญและเปนรากฐานของทฤษฎองคการอนๆ ตอมา ทงหนวยงานภาครฐบาลและเอกชน ไดน าเอาแนวคดของเวเบอรไปใชอยางแพรหลาย เชน บรษทโคคา โคลา และบรษทเอกชนอนๆ เปนตน โดยแมค เวเบอรไดใหหลกส าคญในการจดองคการตามทฤษฎระบบราชการ ไวดงน 1. การแบงงาน (Division of Labor) แบงงานออกเปนยอย ๆ ตามลกษณะเฉพาะของงานแตละอยางทงน เพอใหบคลากรท างานส าเรจโดยไมตองใชเวลาและความพยายามมากนก ลกษณะงานบางอยางนท าใหเกดผช านาญการเฉพาะ (Specialization) ขนในองคการ 2. การรวมอ านาจ (Control of Authority) การแบงงานออกเปนงานยอยๆ นน มกกอใหเกดปญหาทางดานการประสานงาน การแกปญหาดงกลาวอาจท าไดโดยการรวมอ านาจตางๆ ไวทจดเดยว คอ ผบรหารระดบสงในองคการ 3. กฎระเบยบตาง ๆ (Rules and Regulations) ใหเปนกรอบหรอแนวทางปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายตามทตองการ

10

4. การเลอกบคลากรอยางมเหตผล (Rational Program of Personnel Selection) โดยยดหลกเกณฑทวาใหไดคนทมความร และความสามารถสอดคลองกบงานอยางแทจรง โดยไมค านงถงฐานะอยางทเคยปฏบตมากอน 5. การจดบนทกหลกฐาน (Written Record) เพอผลประโยชนในการพฒนา 1.2 การบรหารตามวธการทางพฤตกรรม (The Behavioral Approach) โดยมความเชอพนฐานวา การใหความสนใจถงความตองการของคนงานกอใหเกดความพงพอใจและผลผลตมากขน ซงตรงกนขามกบวธการบรหารแบบวทยาศาสตร วธการบรหารแบบพฤตกรรมนมงเนนไปทบคคล วธการเชน นมความเชอวาคนงานสวนมาก แลวไดรบการปลกเราและการควบคมไดจากความสมพนธทางสงคมในการทางาน

แมร ปารเกอร ฟอลเลทท (Mary Parker Follect) ค.ศ. 1868-1933 เปนผน าทส าคญในวธการบรหารแบบพฤตกรรมน และเปนบคคลแรกทยอมรบความส าคญของบคคลในองคการ โดยไดเสนอแนวคดไวในหนงสอ Creative Experience ซงตพมพในป ค.ศ.2467 วาองคการหรอประชาชน โดยย าใหพจารณาปจจยทเกยวกบบคคล และคณคาทางศลธรรมในการบรหาร โดยแนวคดพนฐานของฟอลเลททมความเหนวา การบรหารเปนกระบวนการทางสงคมซงจะตองเกยวของกบสถานการณเฉพาะ ในการบรหารงานของผบรหาร ในป ค.ศ. 1932 ฟอลเลททไดสรปแนวคด และพฒนาการอยางเปนหลกการองคการไว 4 ประการ คอ ( Webb , Montello , and Northom 1994 : 11 , Owens 1981 : 15 -16 ) 1.การสรางความสมพนธโดยการตดตอโดยตรงกบบคคลทรบผดชอบ ทงในสายการบงคบบญชาแนวตงและแนวนอน 2. การสรางความสมพนธกนตงแตแรก ผรวมรบผดชอบในการปฏบตงานตองเขามามสวนรวมตงแตการกาหนดนโยบายเพอใหผปฏบตเกดความรสกเปนเจาของและมกาลงใจในการปฏบตงาน 3. การสรางความสมพนธเปนการประสานซงกนและกนในทกสวนของสถานการณ (กฎแหงสถานการณ) ปจจยตาง ๆ ทอยในสถานการณจะมความสมพนธกน ในการสรางความสมพนธจงตองพจารณา และไตรตรองใหรอบคอบ 4. การสรางความสมพนธเปนกระบวนการตอเนอง การมสวนรวม การสรางความสมพนธตอกน การตดตอสอสารภายใน และปจจยอน ๆ ของการสรางความสมพนธ บรหารจะตองรบผดชอบด าเนนการใหตอเนอง

เอลตน เมโย (Elton Mayol) ค.ศ. 1880 – 1949 ฟรตซ โรเอธลส เบอรเกอร (Fritz Roethlis-berger) ค.ศ. 1898 – 1974 และคนอน ไดรบแนวคดของฟอลเลทท เมโยและคณะไดท าการศกษาปญหาคนงานสภาพการงาน แรงจงใจในการท างาน และผลงานของคนงานไดตพมพผลการศกษา ในหนงสอ The

11

Human Problems of an Industrial Civilization พมพเมอป ค.ศ. 1933 เมโยไดรบการยกยองวาเปนผคนพบทฤษฎมนษยสมพนธ

ดกลาส แมคเกรเกอร (Douglas McGregor) ค.ศ . 1900 – 1964 ไดเสนอแนวคดทางการบรหารในหนงสอ The Human Side Enterprise เมอ ค.ศ. 1960 แนวคดทางการบรหารของเขาเรยกวา ทฤษฎ Y เขาเชอวา แนวคดของเทยเลอรเปนทฤษฎ X

โดยทฤษฎ X เปนขอสมตฐานในทางลบเกยวกบคน ผจดการทยดแนวคดทางทฤษฎน เขาเชอวาคนไมชอบท างาน หลกเลยงงาน ไมกระตอรอรน จะตองใหค าปรกษาอยางใกลชด

สวนทฤษฎ Y นน จะมองคนในดานบวก เชอวา คนมความรบผดชอบ สามารถควบคมตนเองได สามารถคดคนสงใหมๆ ได และพจารณาวางานเปนเรองปกต เชนเดยวกบการพกผอน หรอการแสดงละคร โดยแนวคดของแมคเกรเกอร สรปไดดงน (Webb, Montello, and Notion 1994: 18 -19)

1. สงทสญเสยในการท างานทงดานรางกายและสมองถอเปนเรองปกต เชนเดยวกบการเลนหรอการพกผอน

2. การควบคมจากภายนอกและการขมขดวยการลงโทษไมใชหนทางทจะน าไปสวตถประสงคขององคการ บคลากรจะตองควบคมตนเองใหน าไปตามวตถประสงคทก าหนดไว

3. การสรางขอผกพนในการทางานตามวตถประสงค เปนรางวลอยางหนงจะน าไปสความส าเรจ 4. มนษยแสวงหาการเรยนรจากสถานการณเฉพาะ แตจะตองมความรบผดชอบ 5. ความสามารถในการท างาน มความสมพนธในระดบสงกบการจนตนาการ ชางคดและการ

สรางสรรค ในการแกปญหาขององคการใชไดบางสวน ไดอยางกวางขวาง 6. ภายใตสถานการณทเปนวถชวตแบบอตสาหกรรมสมยใหม ความสามารถทางปญหาของมนษย

โดยเฉลย ใชไดเพยงบางสวนเทานน มาสโลว (Maslow) ค.ศ. 1908 – 1970 ไดเสนอทฤษฎล าดบความตองการของมนษย (Theory

of motivation) ไว 5 ล าดบขน จากล าดบต าไปสง คอ ความตองการทางกายภาพ ความตองการความปลอดภยและความมนคง ความตองการทางดานสงคม ความตองการยกยองและความตองการประสบความสาเรจในชวต

ซงผบรหารทยอมรบทฤษฎลาดบความตองการของมาสโลว ตองพยายามดดแปลงและปรบปรงแนวทางการบรหารองคการ เพอใหพนกงานสามารถทจะทางานใหบรรลความตองการได

1.3 การบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใช (Quantitative Approach) วธการบรหารแบบนเปนการตดสนใจทางการบรหารทมพนฐานมาจากทางวทยาศาสตรวธเชง

ปรมาณเรยกกนทวไปวา ศาสตรทางการบรหาร (Management Science) หรอการวจยเชงปฏบตการ (Durin and Ireland 1993 : 112-118) โดยวธการบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใชนมพนฐานมาจากผลงานของเฟรดเดอรค เทยเลอร จากแนวคดในการน าเอาวธการเชงปรมาณมาใชในการแกปญหา

12

ในทางกลยทธของกลมพนธมตรในสงครามโลกครงท 2 ประกอบดวยนกคณตศาสตร นกฟสกส วศวกร และนกวทยาศาสตร กลมบคคลเหลาน ไดรวมกนแกไขปญหาโดยการประยกตใชวธการทางวทยาศาสตร

หลงสงครามโลกครงท 2 มการประยกตน าเอาวธการมาใชในองคการทมใชทางทหาร ประการแรก นกวจยจะใชเครองมอหรอเทคนคตางๆ ทแตกตางกนตามลกษณะของปญหา ประการสอง พฒนาการและการแพรกระจายของคอมพวเตอรทเกดขนอยางรวดเรวท าใหองคการตางๆ น าเอาวธการเชงปรมาณใชในการบรหารมากขน

การจ าลองสถานการณโดยใชคอมพวเตอรเปนสวนส าคญของวธการเชงปรมาณ ทน ามาใชทางการบรหารขององคการ วธการจ าลองสถานการณเปดโอกาสใหผบรหารไดก าหนดบางสวนขององคประกอบใหคงท ในขณะทองคการประกอบอนอาจเปลยนแปลงไปตามสถานการณเพอใหผบรหารไดเลอกแนวทาง ในการตดสนใจใหตรงกบผลคาดหวงทตองการ

โดยวธการบรหารแบบนมคณคามากในการน ามาใชในการวางแผนและการควบคมทางการบรหารในองคการ มอยบอย ๆ ความรวมมอของกลมปฏบตงานจะเกดขนไมเฉพาะในหนวยงานทตนรบผดชอบแตไดใหความรวมมอกบหนวยงานอน เปนการรวมมอกนในองคการ ซงจะรวมไปถงการวางแผนในการบรหารทรพยากรมนษยในองคการ ทจะจดหาบคคลใหมมาแทนคนเดมทเกษยณอายเปนการลดคาใชจายขององคการเพอเพมผลก าไรใหมากขน

กลาวโดยสรปแลวการบรหารแบบเชงปรมาณมคณคาตอผบรหารทใชในการตดสนใจซงจะใชวธการทางการบรหารเพอการเกบรวบรวมขอมลมาประกอบการตดสนใจ แตถงอยางไรกตามผบรหารจะตองระมดระวงในการคดเลอกขอมลอยางละเอยดและถถวน และถกตองจะชวยใหการตดสนใจถกตองยงขน

1.4 การบรหารยครวมสมย (The Contemporary Approach) เปนยคทมงใหความส าคญกบการด าเนนงานและการปฏบตทถกตองโดยน าไปสความไดเปรยบเชงการแขงขน จากการสรางผลตภณฑทสามารถตอบสนองความตองการของลกคา การเพมมลคาของผลตภณฑในขณะทสามารถลดตนทนการผลตและราคาลงไดอยางตอเนอง และทส าคญคอการพฒนาความสามารถในการแขงขนทเหนอกวาคแขง เนนแนวคดการจดการเชงกลยทธ การจดการและการคดอยางเปนระบบ การจดการเชงสถานการณ และการจดการความร

2. ความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย การบรหารทรพยากรมนษย (Human Resource Management: HRM ) มค าทใชใกลเคยงกน

หลายค า เชน การจดการทรพยากรคน การจดการงานบคคล การจดการก าลงคน หรอแมแตการบรหารงานบคคล ค าทพบในต าราภาษาไทยมากคอ ค าวา การบรหารงานบคคล แตในปจจบนนยมใชค าวาการบรหารทรพยากรมนษย ดวยเหตผลทวามนษยเปนทรพยากรทมคณคายง โดยองคการจะด าเนนภารกจ

13

หลกใหบรรลวตถประสงคและมประสทธภาพนน องคการจ าเปนตองมบคลากรทมคณภาพในระดบปรมาณทเหมาะสมกบงาน ดงนนการบรหารทรพยากรมนษย จงเปนปจจยทส าคญในการบรหารงาน เพราะบคลากรเปนผจดหาและใชทรพยากรบรหารอนๆ ไมวาจะเปนเงน วสดอปกรณ และการจดการ ซงถาองคการเรมตนดวยการมบคลากรทด มความสามารถ ปจจยดานอน ๆ กจะดตามมา

ดงนน การบรหารทรพยากรมนษยจงมความส าคญตอการพฒนาองคการ การบรหารทรพยากรมนษย เปนการด าเนนการทเกยวกบบคคลซงถอวาเปนทรพยากรทมคาทสดขององคการ เพอใหสามารถปฎบตงานไดส าเรจตามวตถประสงคขององคการ พรอมทงด าเนนการธ ารงรกษา และพฒนาใหทรพยากรมนษยขององคการมคณภาพ ชวตในการท างาน โดยมภารกจหลก ไดแก การวางแผนทรพยากรมนษยการก าหนดงาน หรอออกแบบงาน การวเคราะหงาน การสรรหา การคดเลอก การประเมนผลพนกงาน การฝกอบรม และพฒนา คาตอบแทน สขภาพ และความปลอดภย การพนจากงานของพนกงาน ดงนน จงเปนหนาทของผบรหารทกระดบทจะตองรบผดชอบตอการจดการทรพยากรมนษย ซงในความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยนน ไดมผทใหความหมายไวหลายทาน เชน

ณฎฐพนธ เขจรนนทน (2547: 5) ไดใหความหมายของ การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการทผบรหารใชด าเนนงานดานบคลากร ตงแตการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ พรอมทงการพฒนา ธ ารงรกษาใหสมาชกทปฏบตงานในองคการไดเพมพนความร ความสามารถ มสขภาพกายและสขภาพจตทดในการท างาน และยงรวมไปถงการแสวงหาวธการทท าใหสมาชกในองคการทตองพนจากการท างานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอายหรอเหตอนใดในงาน ใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

วลาวรรณ รพพศาล (2554: 8) ไดกลาววา ทรพยากรมนษย หมายถง บคคลซงมความพรอมมความจรงใจ และสามารถทจะท างานใหบรรลเปาหมายขององคการ หรอเปนบคคลในองคการทสามารถสรางคณคาของระบบการบรหารงานใหบรรลวตถประสงคทตองการได ดงนนองคการจงมหนาทในการบรหารทรพยากรมนษย เพอใหปฏบตงานจนบรรลวตถประสงคขององคการ ซงตองใชการวางแผนเชงกลยทธดานการบรหารทรพยากรมนษยเขามาชวย โดยการบรหารทรพยากรมนษยจะเปนกระบวนการหนงทจะชวยใหองคการไดบคลากรทมความร ความสามารถ เขามาปฎบตงาน เพอสรางความเจรญเตบโตกาวหนาใหแกองคการ และพรอมจะรองรบการเปลยนแปลงของโลกธรกจยคปจจบนได อรพนธ อนตมานนท (2560) ไดใหความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย ไววาเปนกระบวนการทผบรหารใชด าเนนงานดานบคลากร ตงแตการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ พรอมทงการพฒนา ธ ารงรกษาใหสมาชกทปฏบตงานในองคการไดเพมพนความร ความสามารถ มสขภาพกายและสขภาพจตทดในการท างาน และยงรวมไปถงการแสวงหาวธการทท าใหสมาชกในองคการ ทตองพนจากการท างานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอายหรอเหตอนใดในงาน ใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

14

Fisher, Schoenfedt and Other (1993, p. 5) เหนวา การบรหารทรพยากรมนษย เกยวของกบการตดสนใจทางการบรหารทงมวล และการปฏบตทมผลหรอมอทธพลตอบคคล หรอทรพยากรมนษยทปฏบตเพองคการ Dessler (1997, p. 72) กลาวา การบรหารทรพยากรมนษย เปนนโยบายและการปฏบตในการใชทรพยากรมนษยของธรกจเพอใหบรรลวตถประสงคขององคกร Mondy, Noe, and Premeaux (1999, p. 5) ใหความหมายวาการบรหารทรพยากรมนษยเปนการใชประโยชนจากทรพยากรมนษยของธรกจ เพอใหบรรลวตถประสงคขององคกร

Byars and Rue (2000, p. 4) ใหความเหนวา การบรหารทรพยากรมนษย เปนกจกรรมทออกแบบเพอจดหาความรวมมอกบทรพยากรมนษยขององคกร

Bowin & Harvey (2001, p. 6) ใหความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กจกรรมในการพฒนา จงใจ การปฏบตงานของพนกงานภายในองคการใหอยในระดบสงรวมทงการหลอมรวมความตองการของบคคลแตละคน เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

Robert and David (2001, p. 4) การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง การใชทรพยากรบคคลอนทรงคาขององคการใหปฎบตงานไดส าเรจตามวตถประสงคขององคการ โดยมภารกจหลก 7 ดาน คอ การวางแผนดานก าลงคน การสรรหาและการคดเลอก การฝกอบรมพฒนา การจายคาตอบแทนและผลประโยชนเกอกล การดแลสขภาพความปลอดภย แรงงานสมพนธ และการวจยดานทรพยากรมนษย จากความหมายทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวาการบรหารทรพยากรมนษย หมายถง หนาทหนงขององคกร ซงเรมตงแตการวางแผน การสรรหาคดเลอก ก าหนดคาตอบแทน การฝกอบรมพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน เพอตอบสนองวตถประสงคขององคกร โดยถอวาทรพยากรมนษยมฐานะเปนทรพยสนทมประโยชนและคณคาตอองคกร ซงการจดการทรพยากรมนษยทมประสทธภาพจะสรางความสามารถในดานตาง ๆ ในการแขงขนขององคกรสงขน 3. เปาหมายของการบรหารทรพยากรมนษย

เปาหมายของการบรหารทรพยากรมนษยประกอบดวย 4 วตถประสงคหลก คอ การสรรหา การพฒนา รกษาไว และเพอใชประโยชน โดยมรายละเอยดดงน (อรพนธ อนตมานนท, 2560)

3.1 การสรรหา คอ การหาคนดคนเกงเขามาท างาน โดยการสรรหาประกอบดวย การสรรหาแบบตงรบหรอแบบดงเดม และการสรรหาเชงรก

3.2 การพฒนา คอ การรบเขามาแลวพฒนาใหเปนคนด ใหเปนคนเกงยงๆ ขนไปอก การทจะพฒนาใหเกงขนไปไดนน จะตองรวาเขาเปนใคร เขามความถนด มจดแขงจดออนอยางไร โดยการจดท า Career Planning หรอจดท า Individual Development Plan ทงนการพฒนาเปนเรองทจ าเปนในการสรางคน ตองพฒนาอยางทวถงทงองคการ และพฒนาอยางตอเนอง

15

3.3 การรกษาไว คอ การรกษาไวใหอยกบเราเปนเรองการจดการทางกาวหนาในอาชพ การมคาตอบแทนทเหมาะสม การสรางความพงพอใจและเปนผรกองคการ

3.4 การใชประโยชน คอ การใชคนใหตรงกบงาน ใหความเปนอสระและมสวนรวม ใหท างานไดอยางเตมศกยภาพ 4. ความส าคญของการบรหารทรพยากรมนษย ในการบรหารองคการ มนษยนบเปนทรพยากรส าคญทจ าเปนและตองใชทรพยากรมนษยจ านวนมากในหลากหลายหนาท เพราะทรพยากรมนษยจะเปนผสรางสรรคงานบรการและเปนผใหบรการดานสขภาพ ทเนนคณภาพ มาตรฐาน ความปลอดภย และคณธรรมจรยธรรม ซงการทจะไดมาซงทรพยากรมนษยทมคณภาพ การพฒนาและการรกษาทรพยากรมนษยใหท างานใหกบองคการอยางมประสทธภาพและประสทธผล ตลอดจนการออกจากองคการไปดวยดนน ลวนตองอาศยการจดการทรพยากรมนษยทด ดงนน การจดการทรพยากรมนษยมความส าคญกบการบรหารองคการ ดงตอไปนคอ (ปรบปรงจาก อรพนธ อนตมานนท, 2560

4.1 ท าใหมบคลากรท างานทเพยงพอและตอเนอง เนองจากการจดการทรพยากรมนษยทดจะตองมการวางแผนทรพยากรมนษย โดยมการท านายความตองการทรพยากรมนษยในอนาคต ซงตองสมพนธกบทศทางและแผนงานขององคการ ตลอดจนกจกรรมขององคการทคาดวาจะมในอนาคต นอกจากน ยงตองค านงถงตลาดแรงงานของทรพยากรมนษย เพอทจะคาดการณไดวาองคการมความตองการทรพยากรมนษยประเภทใด จ านวนเทาใด เมอใด ท าใหสามารถวางแผนการรบคนเขาท างาน การฝกอบรมและพฒนา และการหาทรพยากรอนมาทดแทนถาจ าเปน ซงจะสงผลใหองคการมบคลากรท างานอยางเพยงพอตามความจ าเปน และมบคลากรทท างานในหนาทตาง ๆ อยางตอเนอง สอดคลองกบการขยายหรอหดตวของธรกจขององคการ สงผลใหองคการสามารถด าเนนงานไปไดตามทศทางและบรรลเปาหมายทตองการ

4.2 ท าใหไดคนดและมความสามารถเขามาท างานในองคการ การจดการทรพยากรมนษยทดจะน ามาสกระบวนการสรรหา คดเลอกและบรรจแตงตงบคคลทเปนคนดและมความสามารถสอดคลองกบความตองการขององคการ

4.3 ท าใหมการพฒนาทรพยากรมนษย การฝกอบรมและพฒนาทรพยากรมนษยนบเปนบทบาทหนงของการจดการทรพยากรมนษย ซงการฝกอบรมและพฒนาจะเกยวของกบคนทท างานในองคการ ทงคนทรบเขามาท างานใหมและคนทท างานอยเดม เพอเพมศกยภาพของทรพยากรมนษยเหลานใหท างานได ท างานเปน ท างานอยางมประสทธภาพมากขน และท างานไดสอดคลองกบการเปลยนแปลงของปจจยตาง ๆ ในการบรหารองคการ

16

4.4 ท าใหมการบรหารคาตอบแทนและสวสดการแกบคลากรอยางเหมาะสม การจดการทรพยากรมนษยทดจะท าใหเกดการพจารณาเรองคาตอบแทนและสวสดการทเหมาะสมกบการด ารงชวตอยางมคณภาพ เปนการดงดดและรกษาคนใหคงอยกบองคการ มขวญและก าลงใจในการท างานใหกบองคการ

4.5 ท าใหเกดการปองกนและแกไขพฤตกรรมทเบยงเบนของบคลากร ในการจดการทรพยากรมนษยจะมการวางกฎระเบยบดานวนยของบคลากรหรอคนท างานใหเปนไปตามสภาพลกษณะงานและวตถประสงคขององคการ

4.6 ท าใหเกดการประเมนผลงานของบคลากรทเหมาะสมและสนบสนนคนท างานด การจดการทรพยากรมนษยทมการก าหนดกระบวนการประเมนผลงานของบคคลากรทดและเปนธรรม จะสงผลใหมการใหรางวล การเลอนต าแหนงแกผทปฏบตงานด และการลงโทษผทปฏบตงานไมดและกอใหเกดความเสยหายแกองคการ อนเปนการสรางแรงจงใจบคลากรใหท างานอยางมประสทธภาพและประสทธผล

4.7 ท าใหเกดความสมพนธอนดระหวางคนท างานดวยกนและคนท างานกบผบรหาร เนองจากการจดการทรพยากรมนษยจะใหความส าคญกบการพฒนาความสมพนธทดระหวางคนท างานดวยกน และระหวางคนท างานกบผบรหารหรอแรงงานสมพนธ เพอใหเกดบรรยากาศทดในการท างาน และเปนการลดความขดแยงและกรณพพาทตาง ๆ ทจะสงผลลบตอองคการ

โดยสรปแลว การจดการทรพยากรมนษยมความส าคญตอการบรหารองคการ เพราะตองใชมนษยเปนผใหบรการทส าคญ ซงการจดการทรพยากรมนษยจะชวยใหมคนท างานทเพยงพอและตอเนอง ไดคนดมความสามารถมาท างานทเหมาะสมกบงาน มการรกษาคนใหอยกบองคการโดยมการพฒนา การใหคาตอบแทนและสวสดการ และการประเมนผลทเหมาะสม ตลอดจนการสรางความสมพนธทดกบคนท างาน ซงจะสงผลใหสามารถใชศกยภาพของทรพยากรมนษยไดอยางเหมาะสมในการท างานใหองคการบรรลตามวตถประสงค

ประเดนวเคราะห สหกรณในพนทของนกศกษาไดใชหลกการบรหารทรพยากรมนษยแบบใด และการบรหารฯแบบใดทคดวามความเหมาะสม

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.1)

17

เรองท 1.1.2 กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย ส าหรบกระบวนการบรหารทรพยากรมนษย (Human Rresource Management Process) หมายถง องคประกอบทใชในการด าเนนงานตางๆ เกยวกบบคลากร ซงเปนกจกรรมทส าคญในการจดคนเขาท างานและด ารงไว ซงการปฏบตงานของพนกงาน ประกอบไปดวย 7 ขนตอนคอ 1. การวางแผนทรพยากรมนษย 2. การสรรหาและการคดเลอก 3. การพฒนาทรพยากรมนษย 4. การบรหารคาตอบแทน 5. สวสดการ 6. การประเมนผลการปฏบตงาน และ 7. การพนออก ในแตขนตอนมรายละเอยดดงน

ภาพท 1.1 กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย ทมา (ปรบปรงจาก R. Wayne Mondy, Robert M. Noe, Shane R. Premeaux, 1999)

4.การบรหารคาตอบแทน

1. การวางแผนทรพยากรมนษย 2. การสรรหาและการคดเลอก

กระบวนการบรหารทรพยากรมนษย

5. สวสดการ

6. การประเมนผลการปฏบตงาน

7. การพนออกจากงาน

3. การพฒนาทรพยากรมนษย

18

1. การวางแผนทรพยากรมนษย 1.1 ความหมายของค าวา “การวางแผนทรพยากรมนษย” นนมนกวชาการหลายทาน ไดใหค า

จ ากดความไวอยางหลากหลาย เชน Mondy, Noe, and Premeaux (1999) ไดใหความเหนวา การวางแผนทรพยากรมนษย เปน

กระบวนการส ารวจความตองการทรพยากรมนษยเพอใหไดจ านวนบคลากรทมทกษะทตองการ และสามารถจดหาไดเมอจ าเปนตองใช

Werther, William, and Kieth (1993 อางถงใน เกรยงศกด เขยวยง, 2553) ไดใหความเหนเกยวกบการวางแผนทรพยากรมนษยวา เปนการพยากรณความตองการในอนาคตอยางเปนระบบ

กรรณการ สวรรณศร (2551) ไดใหความหมายวา การจดการทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทผบรหารทรพยากรมนษยจะน าหลกตางๆ มาประยกตใชในการทจะท าใหองคการมบคลากรทมคณภาพมารวมงานอยางเพยงพอและตอเนองเพอใหองคการสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพประสทธผลและบรรลวตถประสงคทตงไว

จากทกลาวมาสรปไดวา การวางแผนทรพยากรมนษยนนเปนกระบวนการในการพจารณาก าหนดทศทางและวเคราะหความตองการทรพยากรมนษยขององคการ ทงในปจจบนและอนาคต เพอใหสอดคลองกบแผนกลยทธและสามารถบรรลเปาหมายขององคการได ดงนนการวางแผนทรพยากรมนษยจงเปรยบเสมอนเขมทศน าทางในการด าเนนงานดานทรพยากรมนษยใหถงจดหมายอยางมประสทธภาพ

1.2 วตถประสงคของการวางแผนทรพยากรมนษย การวางแผนทรพยากรมนษยมวตถประสงคเพอปองกนสภาวการณทมจ านวนบคลากรไม

สอดคลองกบความตองการของสหกรณ โดยสรางความมนใจแกสหกรณในการทมบคลากรทถกตองตามความตองการทงในดานคณสมบต ทกษะ และเวลาเพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมในอนาคต

1.3 ความส าคญของการวางแผนทรพยากรมนษย โดยการวางแผนทรพยากรมนษยในสหกรณเปนสงจ าเปนและมความส าคญตอการด าเนนงานของสหกรณ ซงจะชวยใหการจดหาบคลากรเปนไปอยางมประสทธภาพ และเปนไปตามความตองการของสหกรณ โดยสอดคลองกบปรมาณงานอยางแทจรง และท าใหการโยกยาย สบเปลยนบคลากรในสหกรณเปนไปอยางเหมาะสม และสงเสรมและพฒนาโอกาสของบคลากรในหนวยงานตางๆ ของสหกรณใหมความเทาเทยมกน (ทงนศกษารายละเอยดเพมเตมจากหนวยท 4 ) 2. การสรรหาและการคดเลอก

2.1 ความหมายของค าวา “การสรรหาและการคดเลอก” นนมนกวชาการหลายทาน ไดใหค าจ ากดความไวอยางหลากหลาย เชน

19

การสรรหา (Recruitment) เปนกระบวนการคนหาและชกจงใหบคคลทมคณสมบตตามตองการมาสมครท างาน เพอสหกรณจะไดท าการคดเลอกผทมความเหมาะสมทสดเขาท างานตอไป การสรรหาสามารถท าไดทงจากแหลงภายในสหกรณ เชน การเลอนต าแหนง การโอนยาย หรอจากแหลงภายนอกสหกรณกได

การคดเลอกบคลากร (Selection) เปนกระบวนการพจารณาคดเลอกบคลากรทมาสมครงาน โดยคาดวาจะเปนบคลากรทสามารถท างานไดประสบความส าเรจดทสด โดยพจารณาจากทกษะ ความสามารถ และคณสมบตอนๆ ทจ าเปนเพอการท างานอยางใดอยางหนง ดวยกระบวนการทเหมาะสมทสดจากกลมผสมคร ส าหรบงานหนงงานใด ซงกระบวนการคดเลอกมกจะเรมตนดวยการกลนกรองผสมคร เพอคดคนทไมมคณลกษณะทชดแจงตามความตองการของต าแหนงงานออกไป ขนตอไปกคอการคดเลอกใหไดบคลากรจากผสมครทมคณสมบตครบถวนเขามาท างานในสหกรณ ซงกระบวนการคดเลอกควรไดขอมลทเชอถอไดและเทยงตรงเกยวกบผสมครใหมากทสด เพอพจารณาใหรอบคอบตรงกบลกษณะเฉพาะของงาน และเปนขอมลทเกยวของสมพนธกนอยางชดเจนซงจะท าใหสามารถใชคาดการณถงความส าเรจของงาน การด าเนนการทงการสรรหาและคดเลอกจะตองปราศจากการเลอกปฏบต (สมชาย หรญกตต (2552:112); เกรยงศกด เขยวยงยง (2553:142); สมชาย หรญกตต (2552:87-91) และมรกต โกมลดษฐ 2556:24-27)

2.2 วตถประสงคของการสรรหาและการคดเลอก การแสวงหาและจงใจผสมครงานทมความสามารถเขามาท างานในองคการ โดยพจารณาจาก

ทกษะ ความสามารถ และคณสมบตอนๆ ทจ าเปนเพอการท างานอยางใดอยางหนง ดวยกระบวนการทเหมาะสมทสดจากกลมผสมคร

2.3 ความส าคญของการสรรหาและการคดเลอก เมอบคลากรมการโอน ยาย ลาออก การเลอนต าแหนง หรอเกษยณอายราชการ ท าใหฝาย

หรอหนวยงานนนๆ ขาดบคลากรทท าหนาทปฏบตงานในบางต าแหนง ซงสหกรณจะตองสรรหาบคลากรใหมเขามาทดแทนบคลากรเดมทออกไปเพอใหการด าเนนงานของสหกรณนนสามารถด าเนนงานไปไดอยางตอเนอง (ทงนศกษารายละเอยดเพมเตมจากหนวยท 5 ) 3. การพฒนาทรพยากรมนษย

3.1 ความหมายของค าวา “การพฒนาทรพยากรมนษย” นนมนกวชาการไดใหค าจ ากดความไว เชน

ดนย เทยนพฒ (2545: 26) ไดใหความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Re-source Development: HRD) หมายถง กระบวนการทจดท าขนเพอใหบคลากรไดเรยนร ปรบทศนคตในการท างาน และใหมความช านาญในการปฏบตงานมากขน

20

3.2 วตถประสงคการสรรหาและการคดเลอก การสงเสรมใหบคลากรมความความสามารถ ทศนคต และประสบการณทเพมขนท าให

บคลากรสามารถปฏบตงานในต าแหนงปจจบนไดอยางมประสทธภาพ และพรอมทจะรบผดชอบในต าแหนงทสงขนตอไปในอนาคตได

3.3 ความส าคญการพฒนาทรพยากรมนษย เนองจากทรพยากรมนษยเปนทรพยากรทมคณคาส าหรบองคการ ซงการพฒนาทรพยากร

มนษยนนจะชวยใหบคลากรไดคนพบศกยภาพของตนเอง และพฒนาตนเองใหมความสามารถเชงสมรรถนะในการปฏบตงานไดอยางเตมท เกดความกาวหนาในงาน สามารถท างานทไดรบมอบหมายอยางเตมประสทธภาพ อกทงชวยพฒนาองคการ เพราะทมงานมบคลากรทมคณภาพกจะด าเนนการตามแผนปฏบตการตามแนวทางทผบรหารวางไวอยางมประสทธผล ท าใหเกดผลงานทเปนเลศทงทางดานบรการและการผลตสนคา องคการยอมมความเจรญกาวหนา มความมนคงและขยายงานออกไปไดดวยด และชวยใหกจกรรมดานการบรหารทรพยากรมนษยด าเนนไปอยางเปนระบบ และมความสมพนธกนอยางตอเนอง เพอปองกนการขาดแคลนบคลากรในงานประเภทตางๆ และสอดคลองกบการวางแผนงานทวางไว

ส าหรบการพฒนาทรพยากรมนษยนนจะครอบคลมใน 3 เรอง คอ การฝกอบรม (Training) การศกษา (Education) และการพฒนา (Development) ซงขนตอนการพฒนาบคลากรประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) การส ารวจความตองการ 2) การก าหนดวตถประสงคของการพฒนาบคลากร 3) การก าหนดรปแบบในการพฒนาบคลากร 4) การด าเนนการพฒนา และ 5) การประเมนผล

นอกจากน รปแบบวธการพฒนาทรพยากรมนษยนน มรปแบบทหลากหลายในการพฒนา การเลอกใชรปแบบใด กบบคคลกรระดบใด ผบงคบบญชาตองพจารณาอยางเหมาะสมเพอใหเกดประสทธภาพมากทสด รปแบบทส าคญไดแก 1) การศกษาในสถาบนการศกษา 2) การฝกอบรมกอนหรอในขณะปฏบตงาน 3) การปฐมนเทศผปฏบตงานใหม 4) การสอนแนะน างาน 5) การฝกปฏบตหรอการดงาน 6) การประชมสมมนา 7) การยายสบเปลยนหมนเวยนต าแหนง 8) การมอบหมายภารกจใหมๆ 9) การเลอนต าแหนง และ 10) กจกรรมอนๆ ทน าไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรม (ทงนนกศกษาสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากหนวยท 8) 4. การบรหารคาตอบแทน

4.1 ความหมายของค าวา “การบรหารคาตอบแทน” นนมนกวชาการหลายทาน ไดใหค าจ ากดความไว เชน

อารมสตรอง (Armstrong 2002, in Redman and Wilkinson 2006, p.126) ไดใหค าจ ากดไววา วธทผคนไดรบคาตอบแทนอยางสอดคลองกบคณคาของพวกเขาทมตอองคการ โดยใหความใสใจทง

21

คาตอบแทนทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน รวมถงการยอมรบเอาปรชญา ยทธศาสตร นโยบาย แผน และกระบวนการทใชโดยองคกรมาพฒนาและรกษาระบบคาตอบแทนนดวย

วมลน สขถมยา (2561) กลาววาการบรหารคาตอบแทน คอ การวางแผน การจดระบบงาน และการควบคมกจกรรมทเกยวกบการจายคาตอบแทนทเปนประโยชนโดยตรงและทางออมใหกบพนกงาน ทงนเพอแลกกบผลงานหรอบรการทพนกงานไดท าใหกบองคกร

ธญญา พลอนนต (2546: 36) ไดใหความหมาย การบรหารคาตอบแทน หมายถง การก าหนดนโยบาย การวางแผนและกจกรรมตางๆ ทเกยวกบการจายคาตอบแทน ทงทางตรงและทางออมใหแกพนกงานในองคการ

ดงนนการบรหารคาตอบแทน จงความหมายถง การพฒนากลยทธในการก าหนดนโยบาย การวางแผน การจดรปแบบ โดยท าการออกแบบโครงสรางการจายคาตอบแทนใหกบพนกงาน เพอน าไปสการปฏบตไดจรงทเกยวของกบการจายคาตอบแทนทงทเปนรปแบบทางตรงและทางออมใหกบพนกงานอยางเหมาะสมเปนธรรม ท าใหเกดความเสมอภาคและสอดคลองกบความเปนจรงทงภายในและภายนอกองคการ

4.2 วตถประสงคการบรหารคาตอบแทน การบรหารคาตอบแทนนนเพอการวางแผน วเคราะห และแกปญหาการบรหารคาตอบแทนได

อยางมประสทธภาพ โดยทจะควบคมตนทนทางดานแรงงาน การเพมขดความสามารถทางการแขงขนทางธรกจเพอกอใหเกดแรงจงใจในการท างานของบคลากรในสหกรณ และสงเสรมความสมพนธอนดระหวางผบรหารของสหกรณและบคลากรในสหกรณ

4.3 ความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษย เพอดงดดบคคลทมความร ความสามารถ เขามาท างานในสหกรณ เปนแรงจงใจใหมผลการ

ปฏบตงานดขนพรอมทงรกษาพนกงานทมคณภาพไวปฏบตงานในสหกรณ โดยสงเสรมความรวมมอและสรางความสมพนธทดระหวางผบรหารสหกรณกบบคลากร และสหกรณไดมแนวทางการปฏบตงานการจายคาตอบแทนเปนไปตามกฏหมาย เพอใหเกดการแลกเปลยนทเปนธรรมทงดานงานทปฏบต และการประเมนผลการปฏบตงาน (ทงนนกศกษาสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากหนวยท 7)

5. สวสดการ

5.1 ความหมายของค าวา “สวสดการ” นนมนกวชาการไดใหค าจ ากดความไว เชน วทยา ตนต เสว (2556) กลาวไววา สวสดการ หมายถง บรการ หรอกจกรรมใดๆ ท

หนวยงานราชการ หรอองคกรธรกจเอกชนจดใหมขนเพอใหขาราชการ บคลากรหรอผทปฏบตงานอยในองคการนนๆ ไดรบความสะดวกสบายในการท างาน มความมนคงในอาชพ มหลกประกนทแนนอนในการด าเนนชวต หรอไดรบประโยชนอนใดนอกเหนอจากเงนเดอน หรอคาจางทไดรบอยเปนประจ า ส าหรบ

22

สวสดการทสมบรณแบบนนยอมหมายถง สวสดการทใหแกลกจาง ทงในขณะทท างาน (On – the – Job) นอกเวลาท างานแตยงอยในทท างาน (Off – the Job within the workplace) และนอกสถานทท างาน (Outside the workplace) หรออกความหมายหนง คอ ผลประโยชนอนๆ ของบคลากรทองคการจายนอกเหนอจากเงนเดอนและคาจาง ผลประโยชนดงกลาวอาจจายเปนเงนสด สงของ หรอบรการ เชน อาหาร คาพาหนะ ภาษเงนไดทองคการออกให เสอผา ทพกอาศย เปนตน

โดยสวสดการเปนสงทองคการหรอนายจางเปนผจดหาใหแกบคลากร เชน ทอยอาศย คาเลาเรยนบตร คารกษาพยาบาล อาหารกลางวน และวนหยดพเศษ เปนตน ซงเปนการจดหาในสงทนอกเหนอจากคาจางทจายใหโดยตรง โดยถอเสมอนเปนหนาทและความรบผดชอบของนายจาง ซงถอเปนสงทองคการสมควรปฏบต เพอธ ารงรกษาและจงใจบคคลทมความสามารถใหรวมงานกบองคการ ปจจบนการจดสวสดการในองคการมความส าคญตอขวญ กาลงใจ การธ ารงรกษาบคลากร และความทมเททบคลากรมใหกบองคการ (ณฏฐพนธ เขจรนนทน. 2547: 238-245)

5.2 วตถประสงคของสวสดการ โดยตองการใหบคลากรมความสะดวกสบายในการปฏบตงาน และชวยแกปญหาการครองชพ

ของบคลากร ขณะเดยวกนกหวงจะไดปรมาณงานทมากขน ไดงานดขนจากบคลากร ซงจะเปนผลพลอยได (สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย, 2554)

5.3 ความส าคญของสวสดการ เพอเปนสงจงใจใหผปฏบตงานมขวญและก าลงใจทด ในการท างาน เพอทจะไดใชก าลงกาย

ก าลงใจ และก าลงสตปญญา ความสามารถของตนในการปฏบตงานอยางเตมท ไมตองวตกกงวลในปญหาตางๆทงในเรองสวนตวและทางครอบครว ท าใหมความพอใจในงาน มความรกในงาน และตงใจทจะปฏบตหนาทในองคการนนใหนานทสด (ทงนนกศกษาสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากหนวยท 7) 6. การประเมนผลการปฏบตงาน

6.1 ความหมายของค าวา “การประเมนผลการปฏบตงาน” นนมนกวชาการหลายทาน ไดใหค าจ ากดความไว เชน

กรมสงเสรมสหกรณ (2553, 1) ไดใหความหมายวา กระบวนการด าเนนการอยางเปนระบบเพอผลกดนใหผลการปฏบตงานบรรลเปาหมาย โดยการเชอมโยงเปาหมายผลการปฏบตงานในระดบองคกร หนวยงาน และบคคลเขาดวยกน โดยผานกระบวนการก าหนดเปาหมายทชดเจน การพฒนาผปฏบตงานอยางเหมาะสม การตดตามผลการปฏบตงานอยางตอเนอง การประเมนผลการปฏบตงานทสอดคลองกบเปาหมายทก าหนด และมการน าผลการประเมนไปใชประกอบการพจารณาตอบแทนความดความชอบแกผปฏบตงาน

23

สหกรณการเกษตรบานเขวา จ ากด (2551, 5) ไดใหความหมายวา เปนการประเมนผลการปฏบตงานในรอบปบญชของเจาหนาทและลกจางสหกรณซงไดรบการบรรจแตงตงเปนเจาหนาทและลกจางของสหกรณแลว เพอเปนขอมลประกอบการพจารณาในการเลอนต าแหนง การโยกยายหรอสบเปลยนต าแหนง การปรบเลอนขนเงนเดอน และเพอประเมนประสทธภาพสมรรถนะของเจาหนาทและลกจางสหกรณ สวนการประเมนผลพนกงาน คอ ระบบประเมนผลบคคล อนเกยวเนองมาจากผลการปฏบตงาน โดยอาศยหลกเกณฑและวธการตางๆ อยางปราศจากอคตใดๆ ทงนเพอด าเนนการตดสนใจ วนจฉย ปรบปรง สงเสรม และพฒนาพนกงานใหมคณภาพมากขน จนเปนทพงพอใจ และเปนการเปดโอกาสใหพนกงานเหนชองทางความกาวหนาของเขา จะสงผลใหองคการเจรญเตบโตความส าเรจของการประเมนผลพนกงาน

สรปไดวา การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง กระบวนการประเมนคาของบคคลผปฏบตงานในดานตางๆ อยางเปนระบบ มเปาหมายชดเจน โดยอาศยหลกเกณฑและวธการตางๆ ปราศจากอคตใดๆ สามารถตดตามผลการปฏบตงานอยางตอเนอง ทงผลงานและคณลกษณะอน ๆ ทมคณคาตอการปฏบตงานภายในเวลาทก าหนดไวอยางแนนอน

6.2 วตถประสงคการประเมนผลการปฏบตงาน การทองคกรจะทราบวาบคลากรคนใดสมควรไดรบรางวลตอบแทนในรปของเงนเดอน

สวสดการในขนสงขน ตองอาศยแบบประเมนผลการปฏบตงานทมความนาเชอถอ (reliability) มความสอดคลองตรงกบลกษณะของงาน (validity) จงจะท าใหทราบวาบคลากรคนนนไดใชความร ความสามารถ ทกษะสตปญญา ในการปฏบตงานไดตามความตองการของหนวยงานหรอไม ผลงานทไดคมกบคาตอบแทนทหนวยงานจายใหหรอไม

6.3 ความส าคญการประเมนผลการปฏบตงาน ส าหรบการประเมนผลการปฏบตงานมความส าคญทงตอพนกงาน ผบงคบบญชา และสหกรณ

ดงน (นงลกษณ เพมชาต, 2558) 1) ความส าคญตอพนกงาน พนกงานยอมตองการทราบวา ผลการปฏบตงานของตนเปนอยางไรมคณคาหรอไมเพยงใดในสายตาของผบงคบบญชา มจดบกพรองทควรจะตองปรบปรงหรอไม หากไมมการประเมนผล พนกงานกไมมทางรถงผลการปฏบตงานของตนวา มสวนใดทควรจะคงไวและสวนใดควรจะปรบปรง พนกงานทมผลการปฏบตงานอยในระดบดอยแลวกจะไดเสรมสรางใหมผลการปฏบตงานดยงขน 2) ความส าคญตอผบงคบบญชา ผลการปฏบตงานของพนกงานแตละคนยอมสงผลตอการปฏบตงานโดยสวนรวมในความรบผดชอบของผบงคบบญชา การประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานจงมความส าคญตอผบงคบบญชา เพราะจะท าใหรวาพนกงานมคณคาตองานหรอตอองคกรมากนอยเทาใด จะหาวธสงเสรม รกษา และปรบปรงผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาอยางไร

24

3) ความส าคญตอสหกรณ ผลส าเรจของสหกรณมาจากผลการปฏบตงานของบคลากรแตละคน ดงนนการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรจะท าใหรวาบคลากรแตละคนปฏบตงานทไดรบมอบหมายจากสหกรณอยในระดบใด มจดเดนหรอจดดอยอะไรบาง เพอใหสหกรณจะไดหาทางปรบปรงหรอจดสรรบคลากรใหเหมาะสมกบความสามารถซงจะท าใหการด าเนนงานของสหกรณเปนไปอยางมประสทธภาพ (ทงนนกศกษาสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากหนวยท 6) 7. การพนออกจากงาน

การทบคลากรไดปฏบตงานในองคการนนๆ องคการไดท าการสรรหาและคดเลอกเพอใหไดบคคลทมความร ความสามารถ มความประพฤตด เหมาะสมกบต าแหนงหนาทการงานทจะมอบหมายใหปฏบตงาน

แตเมอปฏบตงานไปไดระยะเวลาหนง บคคลผนนอาจไมเหมาะสมกบต าแหนงหนาท เชน สขภาพไมเอออ านวยตอการปฏบตงานตอไป มอายเขาสวยชรา ไมสามารถปฏบตงานไดด นอกจากนนบคลากรบางคนอาจลาออกดวยเหตผลสวนตวในกรณตาง ๆ ซงปญหาเหลานท าใหบคลากรตองออกจากงานหรอพนจากงานออกไป

6.1 ความหมายของค าวา “การพนออกจากงาน” นนมนกวชาการหลายทาน ไดใหค าจ ากดความไว เชน

กรรณการ สวรรรศร (2551) ไดใหความหมายของ การพนจากงาน หมายถง การสนสดความเปนสมาชกในองคการของพนกงาน พนกงานอาจออกจากงานดวยความไมพอใจลกษณะของการปลดออกจากงานหรอการไลออก และพนกงานอาจออกจากงานดวยความไมพอใจลกษณะของการลาออก หรอ การเกษยณอาย ถงแมวาเหตผลของการใหพนจากตาแหนงในแตละกรณจะเกดขนจากเหตผลทแตกตางกนไปแตฝายบรหารกควรจะวเคราะหและท าความเขาใจถงผลกระทบของการออกจากงาน

โดยสาเหตส าคญในการพนจากงาน ประกอบ 1) ปญหาทางดานเศรษฐกจ 2) ปญหาหยอนสมรรถภาพในการท างาน 3) ปญหาดานวนย 4) การเกษยณอาย และ 5) พนกงาน/เจาหนาทกระท าความผดวนยรายแรง โดยการใหพนจากงานของบคลากรจงเปนกระบวนการทจะท าใหบคลากรทปฏบตงานพนจากอ านาจหนาท ความรบผดชอบจากหนวยงานทสงกด อนมสาเหตทแตกตางกนไป มทงสมครใจและไมสมครใจ พนจากการทางานชวคราวหรอถาวรกได

สาเหตของการพนออกจากงานยอมกอใหเกดปญหาดานการบรหารทรพยากรมนษย ดวยเหตผลทวาองคการทบคลากรผนนปฏบตงานอยจะตองสรรหาบคลากรอนมาปฏบตงานแทน ถาเปนงานทตองการความเชยวชาญความช านาญงานสงกจะสนเปลองคาใชจายในการสรรหา และตองเสยเวลาและคาใชจายในการฝกฝนคนใหมใหสามารถปฏบตงานแทนคนเกาได ดงนนองคการและฝายบรหารทรพยากรมนษยจะตองค านงถงบคคลทท างานกบองคการจนครบเกษยณ หรอจ าเปนตองออกจากงานดวยเหตผลบางประการ

25

ยกเวนการกระท าผดวนยรายแรง โดยการจดเตรยมความพรอมใหบคลากรสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข เชน การใหบ าเหนจ บ านาญ ทนส ารองเลยงชพ เงนทดแทน หรอผลตอบแทนในรปแบบอน

ดงนนสรปไดวา การบรหารทรพยากรมนษยมกจกรรมทตอเนองตงแตการสรรหาบคคลทมความร ความสามารถเขาสระบบ การใชคนใหเหมาะสมกบงาน โดยการวดและประเมนผลการปฏบตงาน การ

พฒนาฝกอบรมบคลากรใหมความรททนสมย เพมพนทกษะตางๆ เพอใหทรพยากรมนษยมคณคาเพมอนจะ

ท าใหการท างานในองคการนนมประสทธภาพมากขน สรางแรงจงใจใหบคลากรจงรกภกด มขวญและก าลงใจในการท างาน ยอมรบองคการและสมาชก อนจะเปนการเพมประสทธภาพการท างานเพมขน เมอบคลากรไดประเมนแลววามความรความสามารถกจะไดรบการเลอนขนเลอนต าแหนงทเหมาะสม หรอ

ในทางกลบกน ถาไมมความสามารถในต าแหนงนนๆ กอาจถกลดทอดต าแหนง ปลด โยกยาย แตจะมการพฒนา ฝกอบรม ศกษาดงาน เพอเพมศกยภาพของบคลากรกอนในกระบวนการบรหารทรพยากรมนษย เมอปฏบตหนาทจนครบเวลาทองคการก าหนดกจะมการเกษยณออกจากระบบไป

ประเดนวเคราะห นกศกษาคดวากระบวนการบรหารทรพยากรมนษยในแตละสวนมความเกยวของกนอยางไร จงอธบาย

(หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.3)

เรองท 1.1.3 หลกการบรหารทรพยากรมนษย การบรหารทรพยากรมนษยมความส าคญตอการพฒนาสหกรณ ซงการบรหารทรพยากรมนษยนน เปนการด าเนนการทเกยวกบบคคลทถอวาเปนพรพยากรทมคาทสดของสหกรณ โดยน าหลกการบรหารทรพยากรมนษยมาเพอใหสามารถปฎบตงานไดส าเรจตามวตถประสงคขององคการ พรอมทงด าเนนการธ ารงรกษาและพฒนาใหทรพยากรมนษยขององคการมคณภาพชวตในการท างาน 1. หลกการบรหารทรพยากรมนษย

ผบรหารองคการจะตองมหลกการบรหารทรพยากรมนษยเปนแนวทางในการปฏบต ซ งประกอบดวย (ปรบปรงจาก อรพนธ อนตมานนท, 2560)

26

1.1 หลกคณธรรม (Merit - Based) หมายถง หลกคณธรรมใชในการบรหารทรพยากรบคคลทงภาครฐและภาคธรกจ โดยหลกคณธรรมประกอบดวย 4 หลกใหญ คอ

1) หลกความเสมอภาค คอ การไมเลอกปฏบต ไมค านงถงสผว เชอชาต เพศ ศาสนา ฯลฯ 2) หลกความสามารถ การบรหารคนจ านวนมากตองมวธวดความสามารถ ซงปจจบนเปลยน

มาเปนหลกผลงาน (Performance) และหลกสมรรถนะ (Competency) 3) หลกความเปนกลาง หมายถง การท างานโดยไมค านงถงฝายใดฝายหนง 4) หลกความมนคง หมายถง การมความกาวหนา มคาตอบแทน มสวสดการทเหมาะสม และม

เกยรตและศกดศร 1.2 หลกสมรรถนะ (Competency - Based) หมายถง การใชคนใหตรงกบความรความสามารถ

(Put the Right Man on the Right Job) โดยการศกษา และการก าหนดความรความสามารถทตองการส าหรบต าแหนงตางๆ แลวน าไปสรรหาพฒนาใหไดบคคลทเหมาะสมมาด ารงตาแหนง

1.3 หลกผลงาน (Performance - Based) หมายถง การบรหารโดยยดผลงานเปนหลก ในเชงธรกจตองพจารณาทง Input ทใสเขาไปในการท างาน และ Output ทเกดขน รวมทงทศนคต (Attitude) และวธการท างาน ตองโปรงใส แตอยางไรกตามกใหยดผลงานเปนหลก

1.4 หลกการกระจายอ านาจและความรบผดชอบ (Decentralization and Responsibility) คอการใหรวมกนรบผดชอบ ถาเปนยคกอนคอ หวหนาการเจาหนาท แตยคนคอผบรหารทเปน HR Manager ในตวเอง โดยตองรหลกและบรหารทรพยากรมนษยได โดยมบทบาทดงน

1) สรางความตองการใหเกดการพฒนา เนองจากผบรหารมความใกลชดกบพนกงานจงตองรวาการทจะตอบสนองความตองการของลกคา หรอการทจะชงความไดเปรยบทางการแขงขนจากคแขง บคลากรในความรบผดชอบนนมความพรอม กลาวคอ ตองมความร (knowledge) มทกษะ (skill) และ มทศนคตทด (attitude) เพยงพอแลวหรอไม และท าอยางไรจะเสรมสรางใหเกดการพฒนาเพอลดความบกพรองในเรองนนๆได

2) การสรางวสยทศนดานการบรหารทรพยากรบคคล ส าหรบในการบรหารและพฒนาคนในหนวยงานผบรหารสหกรณตองมองไปขางหนาวาอนาคตของสหกรณจะบรหารและพฒนาคนอยางไร ซงถอเปนการวางแผนในระยะยาว โดยในทางปฏบตคงตองมการน าแผนกลยทธของสหกรณ (strategic plan) มาเปนตวตงเพอก าหนดกลยทธระดบหนวยงานใหสอดคลองและสรางกจกรรมใหสามารถวดผลส าเรจได ตองมการวางแผน และจดการ ในเรองบคลากรขาดหรอเกน รวมทงการกระจายของบคลากรทไมเหมาะสม โดยผบรหารสหกรณจะตองเปนผน าในการวางแผนเหลาน โดยค านงถงโครงสราง และบทบาทหนาทของสหกรณเปนหลก

3) การสนบสนนกจกรรมการบรหารทรพยากรบคคล เมอไดรบการรองขอหรอขอความรวมมอจากฝายทรพยากรบคคลในเรองตางๆใหถอวาเปนเรองส าคญทตองสนบสนน เชน การคดเลอกพนกงานตอง

27

ใหความส าคญเพราะถอวาเปนการน าคนเขาสสหกรณซงตองพถพถนเปนพเศษ การวางแผนสบทอดต าแหนง จะตองมองหาคนทจะชวยเหลองานและท าหนาทแทนหากตวเองเกษยณออกไป และการพฒนาบคลากรควรสงเขารบการฝกอบรม และศกษาดงานอยางตอเนอง เปนตน

4) การเรยนรงานทรพยากรบคคล ผบรหารสหกรณตองสนใจและเรยนรกจกรรมตางๆ ของการบรหารและพฒนาทรพยากรบคคลซงจะสามารถน าเอาเครองมอตางๆ ไปประยกตใชเพอการแกปญหาบคลากรในสหกรณไดอยางเหมาะสม เชน เทคนคการสอนงาน เมอบคลากรตองการทกษะเพมเตม หรอเทคนคการสมภาษณเพอคดเลอกพนกงานอนพงประสงค เปนตน

1.5 หลกคณภาพชวตในการท างาน (Quality of Work Life) คอ การท างานตองม Work Life กบ Home Life ท าอยางไรถงจะใหสมดลกน (Balance) 2. ระบบการบรหารทรพยากรมนษย ระบบการบรหารทรพยากรมนษยแบงออกเปน 2 ระบบ คอ ระบบคณธรรม และระบบอปถมภ ดงน (กรรณการ สวรรณศร, 2555: 14-16) 2.1 ระบบคณธรรม (Merit system)

เปนวธการคดเลอกบคคลเขาท างาน โดยใชการสอบรปแบบตางๆ เพอประเมนความร ความสามารถของบคคลทมคณสมบตครบตามตองการ โดยไมค านงถงเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธสวนตวเปนส าคญการบรหารทรพยากรมนษยตามระบบคณธรรมยดหลกการ 4 ประการ ไดแก 2.1.1 ความเสมอภาคในโอกาส (Equality of opportunity) หมายถง การเปดโอกาสทเทาเทยมกนในการสมครงานสาหรบผสมครทมคณสมบต ประสบการณ และพนความรตามทระบไว โดยไมมขอกดกน อนเนองจากฐานะ เพศ ผว และศาสนา กลาวคอทกคนทมคณสมบตตรงตามเกณฑจะมสทธในการถกพจารณาเทาเทยมกนความเสมอภาคในโอกาส จะครอบคลมถง 1) ความเสมอภาคในการสมครงาน โดยเปดโอกาสใหผทมคณสมบตและพนฐานความรตรงตามทกาหนดไวไดสมครและเขาสอบแขงขน 2) ความเสมอภาคในเรองคาตอบแทน โดยยดหลกการทวางานเทากน เงนเทากนและมสทธไดรบโอกาสตางๆตามทหนวยงานเปดใหพนกงานทกคน

3) ความเสมอภาคทจะไดรบการปฏบตอยางเสมอหนากนโดยใชระเบยบและมาตรฐานเดยวกนทกเรอง อาท การบรรจแตงตง การฝกอบรม 2.1.2 หลกความสามารถ (Competence) หมายถง การยดถอความรความสามารถเปนเกณฑในการคดเลอกบคคลเขาทางาน โดยเลอกผทมความรความสามารถใหเหมาะสมกบตาแหนงมากทสดโดยจะบรรจแตงตงผทมความเหมาะสมตามเกณฑมากกวา เพอใหไดคนทเหมาะกบงานจรงๆ (Put the

28

right man to the right job) หากจะมการแตงตงพนกงานระดบผบรหาร กจะพจารณาจากผลการปฏบตงานขดความสามารถหรอศกยภาพของการบรหารงานในอนาคต 2.1.3 หลกความมนคงในอาชพการงาน (Security on tenure) หมายถง หลกประกนการปฏบตงานทองคการใหแกบคลากรวาจะไดรบการคมครอง จะไมถกกลนแกลงหรอถกใหออกจากงานโดยปราศจากความผด ไมวาจะโดยเหตผลสวนตวหรอทางการเมอง ชวยใหผปฏบตงานรสกมนคงในหนาทหลกการทผบรหารใชในเรองของความมนคงในอาชพการงาน คอ 1) การดงดดใจ (Attraction) โดยพยายามจงใจใหผทมความรความสามารถใหเขามารวมงานกบองคการ 2) การธ ารงรกษา (Retention) โดยการธ ารงรกษาพนกงานทมความสามารถเหลานนใหท างานอยกบองคการ เพราะมความกาวหนามนคง 3) การจงใจ (Motivation) โดยกระตนใหพนกงานมความมงมนในอาชพทท าอย 4) การพฒนา (Development) โดยเปดโอกาสใหไดพฒนาศกยภาพและมความกาวหนาในเสนทางอาชพ 2.1.4 หลกความเปนกลางทางการเมอง (Political neutrality) หมายถง การไมเปดโอกาสใหมการใชอทธพลทางการเมองเขาแทรกแซงในกจการงาน หรออยภายใตอทธพลของนกการเมองหรอพรรคการเมองใดๆ 2.2 ระบบอปถมภ (Patronage system)

เปนระบบการคดเลอกบคคลเขาท างานโดยใชเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธเปนหลกสาคญ โดยไมค านงถงความร ความสามารถ และความเหมาะสมเปนประการหลก ลกษณะทวๆ ไปของระบบอปถมภจงมลกษณะตรงกนขามกบระบบคณธรรม ระบบนมชอเรยกอกหลายชอ เชน ระบบชบเลยง (Spoiled system) ระบบพรรคพวกหรอระบบเลนพวก (Nepotism) หรอระบบคนพเศษ (Favoritism) หลกการสาคญของระบบอปถมภ สรปไดดงน 2.2.1 ระบบสบสายโลหต เปนระบบทบตรชายคนโตจะไดสบทอดตาแหนงของบดา 2.2.2 ระบบชอบพอเปนพเศษ เปนระบบทแตงตงผทอยใกลชด หรอคนทโปรดปรานเปนพเศษใหดารงตาแหนง 2.2.3 ระบบแลกเปลยน เปนระบบทใชสงของหรอทรพยสนมคามาแลกเปลยนกบตาแหนงการยดระบบอปถมภเปนแนวปฏบตในการบรหารทรพยากรมนษยในองคการจะกอใหเกดผล ดงน 1) การพจารณาบรรจแตงตง เลอนขน เลอนตาแหนง เปนไปตามความพอใจสวนบคคลของหวหนาเปนหลก ไมไดคานงถงความรความสามารถของบคคลเปนเกณฑ 2) การคดเลอกคนไมเปดโอกาสทเทาเทยมกนแกผทมสทธ แตจะใหโอกาสกบพวกของตน

29

3) ผปฏบตงานมงท างานเพอเอาใจผครองอ านาจ มากกวาจะปฏบตงานตามหนาท 4) อทธพลทางการเมองเขามาแทรกแซงการด าเนนงานภายในของหนวยงาน 5) ผปฏบตงานไมมความมนคงในหนาททกาลงทาอย เพราะอาจถกปลดไดถาผมอ านาจไมพอใจจากคณลกษณะเดนๆ ของระบบการบรหารทงสองระบบทเสนอไปนน สรปไดวาระบบการบรหารทรพยากรมนษยในระบบคณธรรมเปนการคดเลอกบคคลเขาท างาน โดยใชการสอบรปแบบตางๆ เพอประเมนความร ความสามารถของบคคลทมคณสมบตครบตามตองการ โดยไมค านงถงเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธสวนตวเปนส าคญ สวนระบบอปถมภ เปนระบบการคดเลอกบคคลเขาท างานโดยใชเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธเปนหลกสาคญ โดยไมค านงถงความร ความสามารถของผคดเลอก เชน ระบบเชนพรรคเลนพวก หรอระบบคนพเศษ ประเดนวเคราะห

ใหนกศกษาเปรยบเทยบระบบคณธรรมกบระบบอปถมภ วามประสทธภาพตอการด าเนนงานของสหกรณอยางไร

(หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.2)

30

แผนการสอนตอนท 1.2 การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 1.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท 1.2.1 ความหมาย และความส าคญของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ

เรองท 1.2.2 ลกษณและขนตอนของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ เรองท 1.2.3 ขนตอนการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ

แนวคด 1. การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธเปนการเชอมโยงการบรหารทรพยากรมนษยเขากบเปาหมายเชงกลยทธของสหกรณ โดยมงเนนททกษะ ความมงมน และแรงจงใจ สามารถน าพาสหกรณไปในทศทางทกาวหนา และรกษาความไดเปรยบทางการแขงขนภายใตกระแสแหงการเปลยนแปลงได โดยชวยใหผบรหารของสหกรณมการท างานเชงรกก าหนดทศทางแกบคลากรในสหกรณสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขน และชวยใหสหกรณสามารถบรรลวสยทศน ภารกจ และวตถประสงคทวางไวไดอยางมประสทธภาพ 2. การก าหนดรปแบบและขนตอนการบรหารเชงกลยทธนนประกอบดวยคณลกษณะ 5 ประการคอ 1) การยอมรบอทธพลของสภาพแวดลอมภายนอกองคการซงโอกาสและอปสรรค 2) การยอมรบอทธพลของการแขงขนและความเคลอนไหวเปลยนแปลงของตลาดแรงงาน 3) การเนนแผนระยะยาวแนวคดของการจดท าแผนกลยทธขององคการจะมงเนนเปาหมายในอนาคต 4) การเนนการพฒนาทางเลอกในการปฏบตงานและภารตดสนใจการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธมงเนนการพฒนาทางเลอก และ 5) ขอบเขตของการพจารณาครอบคลมทกคนในหนวยงานกลมเปาหมายของการบรหารทรพยากรมนษย 3. การพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธมผลอยางมากตอความส าเรจของสหกรณ ซงมแนวโนมในการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย การด าเนนการพฒนาทรพยากรมนษยในสหกรณในทางปฏบตนน ควรเรมตงแตเมอพนกงานเรมเขามาท างาน โดยการปฐมนเทศ และจะตองด าเนนการพฒนาอกตอไปเรอยๆ ตลอดเวลาทเขายงคงท างานอยในสหกรณ โดยกระบวนการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณเปนล าดบการกระท าทเชอมโยงตอเนองกนเกยวกบการปรบปรง หรอเปลยนแปลงศกยภาพของทรพยากรมนษยใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมภายในและภายนอกสหกรณทงในปจจบนและอนาคต เพอใหสามารถด าเนนงานไดตามเปาหมายทสหกรณก าหนดไว

31

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 1.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมาย และความส าคญของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณได

2. อธบายลกษณะและขนตอนการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณได 3. วเคราะหการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณได

เรองท 1.2.1 ความหมาย และความส าคญของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ ปจจบนสหกรณไดใชหลกการบรหารเชงกลยทธเขามาใชในสหกรณเพอใหสหกรณกาวไปขางหนา โดยการบรหารทรพยากรมนษยตองใหสอดคลองกบกลยทธ เปนลกษณะของการมองไปในอนาคต โดยเปนการบรหารจดการแบบวางแผน และพฒนาทรพยากรมนษยส าหรบอนาคตในระยะยาว (Proactive) ไมใชเปนการแกปญหาทเกดขนเฉพาะหนา (Reactive) อกทงยงตองการบรณาการกจกรรมทงหมดในสวนงาน (Human Resources Functions) ใหสงเสรมและสอดคลองกบกลยทธและเปาหมายหลกของสหกรณ 1. ความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ Lengnick Hall (1990) กลาววา การบรหารทรพยากรมนษยกลยทธ จะมงเนนในการสรางความสามารถเชงกลยทธ โดยท าใหสหกรณมนใจวาตนเองมบคลากรทมทกษะ มความมงมน และแรงจงใจทดทจ าเปนเพยงพอท าใหสามารถรกษาความไดเปรยบในการแขงขนไวได ซงวตถประสงคของกลยทธการบรหารทรพยากรมนษยกเพอท าใหองคการมองเหนทศทางทจะตองกาวไป แมจะมความผนผวนของสภาพแวดลอมทอยรอบตวองคการและบคลากรแตละคนยงคงตองด าเนนธรกจไดตามนโยบาย

วทยา ดานธ ารงกล (2546) ไดใหความหมายวา เปนกระบวนการเชอมโยงการบรหารทรพยากรมนษยเขากบเปาหมายเชงกลยทธของสหกรณเพอน าไปสการเพมความสามารถในเชงการแขงขน ทงนโดยตระหนกวามนษยเปนทนทางปญญาของสหกรณ และการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธเปนการผนกบทบาทของงานดงกลาวเขาในทงขนตอนของการก าหนดกลยทธและการน ากลยทธและการน ากลยทธไปปฏบตผานกจกรรมตางๆ ของการบรหารทรพยากรมนษย เชน การสรรหา และการคดเลอกพนกงาน การฝกอบรมและพฒนา การจายคาตอบแทน เปนตน อารมสตอง (2549) ไดใหความหมายวา กลยทธการบรหารทรพยากรมนษยใหความส าคญกบประเดนหลกๆ ทเกยวกบบคลากรทงทสงผลหรอไดรบผลกระทบจากแผนกลยทธของสหกรณกลยทธ

32

ครอบคลมแนวทางทงหมดของสหกรณทตองการบรรลโดยใชคนเปนตวขบเคลอน เนองจากคนถกจดเปน “ทนมนษย” ทจะท าใหสหกรณไดเปรยบในการแขงขน สรปไดวาการบรหารทรพยากรมนษยกลยทธ เปนการเชอมโยงการบรหารทรพยากรมนษยเขากบเปาหมายเชงกลยทธของสหกรณ โดยท าใหบคลากรมทกษะ มความมงมน และแรงจงใจ สามารถน าพาองคไปในทศทางทกาวหนา และสามารถรกษาความไดเปรยบทางการแขงขนภายใตกระแสแหงการเปลยนแปลงทมอยางผนผวน 2. ความส าคญของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธ การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธนนสหกรณจะตองสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนไดในสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไปและสามารถน าพาสหกรณไปสเปาหมายทก าหนดไวได จงมความส าคญดงน 2.1 ผบรหารของสหกรณมการท างานเชงรก (Proactive) มากขนโดยการวเคราะหโอกาสและอปสรรคทจะเกดขน และสามารถใชเปนจดแขงของสหกรณใหเกดประโยชนสงสด 2.2 ก าหนดทศทางแกบคลากรในสหกรณไดทราบวาสหกรณไปในทศทางใด รวมทงท าใหความตองการทจะคดสงใหมๆ มความชดเจนมากยงขน 2.3 สรางความไดเปรยบทางการแขงขน ซงมมากกวาคแขงในดานตางๆ และสามารถรกษาความไดเปรยบเหลานนไวกบสหกรณ 2.4 ชวยใหสหกรณ สามารถบรรลวสยทศน ภารกจ และวตถประสงคท วางไวไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

2.5 เพอใหสหกรณมความพรอม และสามารถปรบตวไดทนตอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขน

2.6 ชวยใหการจดหาบคลากรเปนไปอยางมประสทธภาพ และเปนไปตามความตองการของสหกรณ

2.7 สงเสรมและพฒนาโอกาสของบคลากรในหนวยงานตางๆ ของสหกรณใหมความเทาเทยมกน

2.8 สามารถน าไปใชในการวางแผนบคลากรใหสอดคลองกบปรมาณงานอยางแทจรง และท าใหการโยกยาย สบเปลยนบคลากรในสหกรณเปนไปอยางเหมาะสม 3. ความแตกตางระหวางการบรหารทรพยากรมนษยแบบทวไปและแบบเชงกลยทธ การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธมความแตกตางจากการบรหารทรพยากรมนษยแบบดงเดม ซงมงเนนหนาท (Function) เปนสวนใหญ และแตละหนาทจะมการด าเนนงานอยางเปนอสระ แตในแนวคดของการบรหารเชงกลยทธนนผอ านวยการฝายทกคนจะเปนสวนหนงของทมผบรหาร (Manage-ment team) โดยตารางท 1 ไดอธบายความแตกตางหลกๆ ของทง 2 แนวทางไว 6 ดาน คอ การวางแผน

33

และการก าหนดกลยทธ อ านาจการบรหาร ขอบเขตของภารกจ การตดสนใจ การบรณาการกบภารกจอนๆ และการประสานงานภายในหนวยงาน (ปรบปรงจาก กรรณการ สวรรณศร, 2551)

ตารางท 1 การบรหารทรพยากรมนษยแบบทวไป และการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธ

ประเดน การบรหารทรพยากรมนษย การบรหารแบบทวไป การบรหารแบบเชงกลยทธ

1. การวางแผนและการก าหนด กลยทธ

พนกงานมสวนรวมในการวางแผนระดบปฏบตการเทานน

พนกงานมสวนรวมในการจดท าแผนเชงกลยทธขององคการ และก าหนดภารกจการบรหารทรพยากรมนษยใหสอดคลองกบแผนเชงกลยทธของหนวยงาน

2. อ านาจในการบรหารงาน

ผบรหารมสถานภาพและมอ านาจระดบกลาง ต าแหนงระดบสง คอผอ านวยการฝาย

ผบรหารระดบสงดานนมสถานภาพ และอ านาจในระดบสง ต าแหน งสงสดเรยกวาฝายทรพยากรมนษย

3. ขอบเขตของภารกจ เกยวของสวนใหญกบพนกงานระดบปฏบตการ

เกยวของกบพนกงานทกคนตงแตระดบปฏบตการจนถงระดบผบรหาร

4. การตดสนใจ มสวนรวมในการตดสนใจระดบปฏบตการ

มสวนรวมในการตดสนใจเชงกลยทธ

5. การบรณาการกบภารกจ อนๆ ขององคการ

ภารกจการบรหารทรพยากรมนษยตอบสนองตอภารกจอนในระดบตา

ภารกจดานการบรหารทรพยากรมนษยตอบสนองตอภารกจด านอนๆ ขององค การในระดบส งเช น การตลาด การเงน และการผลตเปนตน

6. การประสานงานภายในหนวยงาน แตละกจกรรมด าเนนการอยางอสระไมสมพนธกน

ทกกจกรรมหลกมการประสานงานกน เชน การสรรหา การคดเลอก การบรรจ และการฝกอบรม

ประเดนวเคราะห

นกศกษาคดวาการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธทท าใหสหกรณประสบความส าเรจควรด าเนนการอยางไร จงอภปราย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.1)

34

เรองท 1.2.2 ลกษณะและขนตอนของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ ส าหรบลกษณะและขนตอนของการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณนน ในการจดการทรพยากรมนษยเชงกลยทธยงจะตองก าหนดลกษณะและขนตอนใหสอดคลองและสนบสนนกบกลยทธดานอนๆ ของสหกรณดวย ทงนกเพอการเปนสวนหนงของสหกรณในการผลกดนใหผลการด าเนนงานของสหกรณบรรลวสยทศน ภารกจ และเปาหมายทองคก าหนดไว 1. ลกษณะการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธ การบรหารทรพยากรมนษย เช งกลยทธ (Strategic Human Resource Management) ไดประยกตแนวคดของการบรหารเชงกลยทธมาใชกบการจดการดานทรพยากรมนษยในองคการ ซงรปแบบการบรหารเชงกลยทธจะมคณลกษณะ 5 ประการ ไดแก (ปรบปรงจาก โชตชวล ฟกจกาญจน, 2556) 1.1 การยอมรบอทธพลของสภาพแวดลอมภายนอกองคการสภาพแวดลอมกายนอกองคการซงเปนทงโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ตอองคการ เชน กฎหมาย สภาวะทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางสงคมและประชากร การเมอง เทคโนโลย เปนตน ในการก าหนดกลยทธของกจกรรมดานการบรหารทรพยากรมนษยจะน าเรองตางๆ เกยวกบสภาพแวดลอมมาประกอบการจดท าแผนกลยทธแตละดาน โดยจะใชมาตรการเชงรกกบโอกาสทจะเกดขนขณะเดยวกนพยายามหาวธการแกไขขจดอปสรรคใหหมดไป 1.2 การยอมรบอทธพลของการแขงขนและความเคลอนไหวเปลยนแปลงของตลาดแรงงาน องคประกอบทเกยวของกบการแขงขนและความเคลอนไหวในตลาดแรงงาน เชน การจงใจ คาตอบแทน และผลประโยชนเกอกล การเปลยนแปลงอตราคาจาง อตราการวางงาน สภาพการท างานและชอเสยงของคแขง เปนตน องคประกอบตางๆ เหลานจะสงผลกระทบถงการตดสนใจดานทรพยากรมนษยและขณะเดยวกนกจะไดรบผลกระทบ ดวยเชนกน 1.3 การเนนแผนระยะยาวแนวคดของการจดท าแผนกลยทธขององคการจะมงเนนเปาหมายในอนาคต และทศทางการปฏบตงานในระยะยาว จงตองมการก าหนดวสยทศนขององคการใหชดเจน ตอจากนนจะก าหนดกลยทธการบรหารทรพยากรมนษยเพอผลกดนใหมการปฏบตภารกจตางๆ ไดด าเนนการไปสเปาหมายเชงกลยทธทไดก าหนดไว เปนการแปลงวสยทศนลงสการปฏบตทเปนรปธรรม 1.4 การเนนการพฒนาทางเลอกในการปฏบตงานและภารตดสนใจการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธมงเนนการพฒนาทางเลอก กลยทธทก าหนดจะไดมาจากทางเลอกหลายๆ ทาง โดยมผทเกยวของจะมสวนรวมในการเสนอทางเลอกในการด าเนนการไปสเปาหมายในอนาคตทก าหนดไว และการตดสนใจจะพจารณาเลอกกลยทธทเหมาะสมทสดในบรรดาทางเลอกทงหมดทมอย

35

1.5 ขอบเขตของการพจารณาครอบคลมทกคนในหนวยงานกลมเป าหมายของการบรหารทรพยากรมนษย คอ บคลากรทกคนในองคการนบตงแตพนกงานระดบปฏบตการ จนกระทงถงผบรหาร ตามแนวคดดงเดมนนจะมงเนนเฉพาะพนกงานระดบปฏบตการเทานน เชน เมอพจารณาเรองการพฒนากจะมโปรแกรมการพฒนาผบรหาร ส าหรบคณะผบรหาร และมการฝกอบรมใหกบพนกงานระดบปฏบตการ 2. ลกษณะของแผนกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษย

แผนกลยทธทางดานการจดการทรพยากรมนษยทมประสทธภาพมลกษณะดงน 2.1 แผนกลยทธของสหกรณ โดยการก าหนดกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษยทดจะตองให

แผนกลยทธนนม ความเหมาะสม สอดคลอง กบแผนกลยทธในภาพรวมของสหกรณ ทงนโดยมแนวคดวาแผนกลยทธทางดานการจดการทรพยากรมนษยจะตองเปนสวนหนงของแผนงานทจะเอออ านวยใหแผนกลยทธในระดบองคกรประสบความส าเรจได

2.2 สภาวะแวดลอมของสหกรณ โดยการวเคราะหสภาพแวดลอมของสหกรณกอนทจะก าหนดกลยทธนน สหกรณจะตองทราบวาสภาวะแวดลอมของสหกรณเปนในทศทางใด เชน มกระบวนการท างานเชงรก ตงรบ หรอถดถอย มจดเดน จดดอย และความเสยงอะไรบาง เปนตน ซงในการก าหนดกลยทธทางดานการจดการทรพยากรมนษยจะตองค านงถงสภาวะแวดลอมเหลานของสหกรณดวย

2.3 ลกษณะของสหกรณ โดยสหกรณจะมลกษณะเฉพาะของสหกรณทแตกตางกนออกไป ซงอาจจะเรยกวาเปนวฒนธรรมของแตละสหกรณกได เชน สหกรณการเกษตรบานลาด จ ากด ทเนนดานการตลาด การสงออกกลวยหอมทอง หรอชมนมสหกรณออมทรพยทมวฒนธรรมทเนนระบบคณธรรม โปรงใส ตรวจสอบได เปนตน การก าหนดกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษยจะตองค านงถงลกษณะของสหกรณดงกลาวดวย

2.4 ความสามารถของสหกรณ โดยความสามารถของสหกรณในภาพรวมนนจะประกอบดวย ความร ทกษะ และความสามารถ ของผบรหารและพนกงานของสหกรณ เชน ความสามารถในการแขงขนของธรกจ ความสามารถในการท าก าไรของธรกจ และความสามารถในการจายของธรกจ เปนตน แผนกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษยทก าหนดขนควรค านงถงความสามารถของสหกรณดวยจงจะท าใหแผนกลยทธนน ๆ ประสบความส าเรจได 3. ขนตอนการจดท าแผนกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษย

การวางแผนกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษยควรมขนตอนในการวางแผนกลยทธ ดงตอไปน 3.1 การวเคราะหสภาพแวดลอมของการจดการทรพยากรมนษยในสหกรณ โดยขนตอนนเปนการวเคราะหสภาพแวดลอมของการจดการทรพยากรมนษยใน 3 ลกษณะ

คอ

36

1) การวเคราะหถงกลยทธระดบตางๆ ของสหกรณวาเกยวของกบการจดการทรพยากรมนษยอยางไร และสหกรณตองการก าหนดกลยทธดานการจดการทรพยากรมนษยอยางไรในการทจะชวยสนบสนนสงเสรม ในการด าเนนธรกจของสหกรณประสบความส าเรจ

2) การวเคราะหถงศกยภาพของสหกรณการจดการทรพยากรมนษยวามความสามารถมากนอยเพยงไรในการทจะก าหนดและบรหารกลยทธทางดานการจดการทรพยากรมนษยใหมประสทธภาพสงสด

3) การวเคราะหถงจดออน จดแขง ในการจดการทรพยากรมนษยของสหกรณ 3.2 การก าหนดวสยทศนในเรองทรพยากรมนษยมนษย ขนตอนนจะเปนการน าเอาผลสรปจากการวเคราะหสภาพแวดลอมมาก าหนดเปนวสยทศนใน

เรองทรพยากรมนษย ซงวสยทศนในเรองทรพยากรมนษยนจะเปรยบเสมอนแนวทางและทศทาง ในการจดการทรพยากรมนษยขององคกรในอนาคตระยะยาว เชน

” มงเนนการพฒนาทรพยากรมนษยอยางจรงจง เพอใหพนกงานเปนคนเกงคด เกงท า เนนการท างานเปนทม มความคดสรางสรรค มการเรยนรตลอดเวลา ”

” พฒนาพนกงานใหเปนคนเกงคด เกงท า และตองหาทางจงใจใหพนกงานเหลาน อยากอย อยากคด อยากท า เพอบรรลเปาหมายของสหกรณ ”

3.3 ก าหนดกลยทธ เปนการก าหนดแผนกลยทธทเปนกระบวนการวางแผนอยางมขนตอน และเนนระบบและ

สามารถปฏบตไดโดยยดกรอบของวสยทศน ภารกจ เปาหมายขององคกร และจดออน จดแขง จากการวเคราะหสภาพแวดลอมของการจดการทรพยากรมนษยมาเปนองคประกอบในการก าหนดกลยทธ

1) การก าหนดทางเลอกทางกลยทธ ภายหลงจากทไดมการวเคราะหสภาพแวดลอมแลวกจะตองมการก าหนดทศทางของ

กลยทธ แนวทางการปฏบตงานในอนาคตในหลาย ๆ ทางเลอก เพอทจะบรรลวสยทศนทไดก าหนดไว 2) การประเมนทางเลอกทางกลยทธ

เนนการศกษาและประเมนวาแผนกลยทธตาง ๆ ทก าหนดไวนน มความเหมาะสมและเปนไปไดมากนอยเพยงไร หรอเปนการประเมนวากลยทธอะไรจะเหมาะสมทสด

3) การเลอกกลยทธ

37

เปนกระบวนการในการตดสนใจเลอกกลยทธทเหมาะสมทสดเอาไปปฏบตซงแผนกลยทธทเลอกจะตองค านงถงจดออน จดแขงของการจดการทรพยากรมนษยตลอดจนคานยมและวฒนธรรมของสหกรณดวย

3.4 การน ากลยทธไปปฏบต เปนการวางแผนระดบปฏบตการทจะตองก าหนดการใชทรพยากรตางๆ เชน งบประมาณ

บคลากร การจดองคกร เปนตน เพอใหแผนกลยทธทก าหนดไวนนประสบความส าเรจ แผนปฏบตการทก าหนดขนจะตองมการระบถงภารกจ และเปาหมายทชดเจน และเปนรปธรรม

3.5 การประเมนผล และตดตามผล เปนการตรวจสอบแผนปฏบตการตาง ๆ วาในการน าไปปฏบตจรงแลว มประสทธภาพมาก

นอยเพยงไร ซงการประเมนผลและตดตามผลทดผบรหารสหกรณจะตองมแผนควรจะตองไดขอมลยอนกลบทชดเจนและรวดเรวทนสถานการณ เพอทจะไดแกปญหา และปรบแนวทางของแผนปฏบตการตางๆ ตลอดเวลา ทงนกเพอใหแผนกลยทธตาง ๆ ประสบความส าเรจ บ รรลเปาหมาย ภารกจ และวสยทศนทก าหนดไว ประเดนวเคราะห

ถาสหกรณจะจดท าแผนกลยทธการจดการทรพยากรมนษย จะตองด าเนนการอยางไรบาง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.2)

เรองท 1.2.3 การพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ

การพฒนาทรพยากรมนษยเปนสงส าคญทสดทท าใหสหกรณประสบความส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว เพราะทรพยากรมนษยถอวาเปนสงทมคา มความร มความสามารถ ตางจากทรพยากรประเภทอน ดงนนการพฒนาทรพยากรมนษยจงจ าเปนทสหกรณทกประเภทจะใหความส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยใหมากขน แตบางครงตองประสบปญหาและอปสรรค รวมถงการเสยเวลา คาใชจาย และทรพยากรตางๆ ทงนในบางครงการพฒนาทรพยากรมนษยยงมกระบวนการทไมชดเจน และไมสอดคลองกบสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในของสหกรณ และเมอด าเนนการไปแลวไมสอดรบกบเปาหมายของสหกรณ

โดยความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) หรอ การพฒนาก าลงคน (Manpower Development) หรอ การพฒนาและฝกอบรมทรพยากรมนษย (Training &

38

Development) คอ กระบวนการในการพฒนาและสงเสรมใหบคลากรมความรความสามารถ ความเขาใจ มทกษะในการปฏบตงาน ตลอดจนมทศนคตและพฤตกรรมทด เพอใหมประสทธภาพในการท างานทดขน ทงในปจจบนและอนาคต

ส าหรบความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธ (Strategic Human Resource Development) คอ การพฒนาทรพยากรมนษยเปนกระบวนการวางแผนลวงหนาเพอเพมพนความร ทกษะ ความสามารถ และปรบปรงพฤตกรรมของบคลากรในการท างานใหแกบคลากร เหลานน โดยองคการเปนผจดขนใหแกบคลากรในระยะเวลาทจ ากด ผานกระบวนการพฒนา เชน การฝกอบรม การศกษาและการพฒนา กระบวนการพฒนาอาชพและกระบวนการพฒนาองคการ ทงนเพอดงเอาศกยภาพของทรพยากรมนษยทมอยออกมาใชใหเกดประโยชนสงสดเพอเอออ านวยตอการชวยองคการบรรลถงเปาหมายทตงไว (ยงยทธ ทยศยงยง, 2556)

ดงนนถอวาการพฒนาทรพยากรมนษยเปนขนตอนทส าคญทสดขนตอนหนงในการบรหารการพฒนาทรพยากรมผลอยางมากตอความส าเรจขององคการสมยใหม ซงมแนวโนมในการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยชนสง และมแนวโนมทจะเปนองคการขนาดใหญ การด าเนนการพฒนาทรพยากรมนษยในองคการของทางปฏบตนน ควรจะเรมตงแตเมอพนกงานเหลานน เรมเขามาท างาน โดยการปฐมนเทศ (Orientation) และจะตองด าเนนการพฒนาอกตอไปเรอยๆ ตลอดเวลาทยงคงปฏบตงานอยในสหกรณ

1. วธการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธในสหกรณ การออกแบบเพอการพฒนาทรพยากรมนษย หมายถง การก าหนดวนเวลา ระยะเวลา สถานท ผเชยวชาญ เครองมออปกรณตาง ๆ ทจ าเปน และรปแบบทใชในการพฒนา ซงมทงการศกษาตอในระดบทสงขนและการฝกอบรม (Training) ทมงเนนพฒนาศกยภาพของมนษยใหสามารถปฏบตงานในปจจบนไดดขนในระยะเวลาอนสน โดยการฝกอบรมมหลายวธไดแก (DeSimone & Harris, 1998; Joy-Matthews, Megginson & Surtees, 2004; Mankin, 2009) 1.1 การฝกอบรมเชงปฏบตการ (Workshop training) คอ การฝกอบรมทใชการบรรยายความร พรอมกบการใหผเขารบการฝกอบรมไดผลตผลงานหลงจากการบรรยายเสรจสน โดยอาจท าเพยงคนเดยว หรอท าเปนกลม การฝกอบรมวธนจงเปนวธทมงเนนใหผเขารบการฝกอบรมมความร และทกษะในการปฏบตงานจรง พรอมทงสรางเสรมทกษะในการท างานเปนทม 1.2 การระดมสมอง (Brainstorming) คอ การกระตนใหผเขารบการฝกอบรมแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนงอยางอสระแลวน ามาคดเลอกโดยใชวธเสยงขางมาก หรออาจคดเลอกโดยการตดสนใจของผบรหาร ซงวธนจะงดเวนการวพากษวจารณจากผบงคบบญชา หรอเพอนรวมงาน จงเหมาะส าหรบการฝกใชความคดอยางสรางสรรค (Creative thinking) ในการพฒนา ปรบปรง แกไข หรอหาทางออกใหกบปญหาตางๆ ทเกดขน

39

1.3 การอภปราย (Discussion) คอ การกระตนใหผเขารบการฝกอบรมแลกเปลยนความคดเหน และประสบการณซงกนและกน รวมถงสาเหตของสงตางๆ หาขอสรป หรอขอเสนอแนะในเรองใดเรองหนง การฝกอบรมวธนจงเปนการฝกทกษะการคดเชงวพากษวจารณ (Critical thinking) 1.4 การใชกรณศกษา (Case study) คอ การน าประเดนส าคญทเกดขนจรงมาเรยนรรวมกนระหวางผเขารบการฝกอบรม โดยการวเคราะห และสงเคราะห เพอหาจดแขง และจดออน รวมถงโอกาสพฒนา และอปสรรคของกรณศกษานน และน ามาปรบใชในการปองกนปญหา และเพอพฒนาการปฏบตงานของตนเอง และองคกรใหดขน การฝกอบรมวธนเหมาะส าหรบการฝกทกษะการคดเชงประยกต (Applied thinking) และบรณาการเพอการพฒนาจากประเดนทเกดขนจรง 1.5 การฝกอบรมขณะปฏบตงาน (On the Job Training) คอ การทผบงคบบญชาฝกอบรมผใตบงคบ บญชาไปพรอมกบการปฏบตงานจรง วตถประสงคของการฝกอบรมวธน เนนการเพมพนทกษะการปฏบตงาน เพอลดความผดพลาดจากการทดลองทอาจจะสงผลตอความปลอดภย รวมทงประสทธภาพ และประสทธผลในการท างาน นอกจากนยงชวยลดการเสยเวลาในการจดฝกอบรมอกดวย เมอด าเนนการดงกลาวขางตนแลว ควรมการประเมนผลกอนเขาสขนตอนการพฒนา (Pre-test) เพอเปรยบเทยบศกยภาพทงกอน และหลงการพฒนา ซงวธการประเมนผลจะเปนไปตามจดเนนของศกยภาพทตองการพฒนาเชน ถาตองการพฒนาดานความร ควรใชแบบทดสอบ หากตองการพฒนาทกษะ ควรใชการฝกปฏบต จากนนจงเรมการด าเนนการตามแผนทก าหนดไว รวมถงตองมการตรวจสอบ และควบคมการด าเนนการใหเปนไปตามแผนทก าหนด ซงอาจตองการใชการสมภาษณ (Interview) และแบบสอบถาม (Questionnaire) รวมถงจะตองใชทฤษฎการจดการ (Management Theory) ทฤษฎแรงจงใจ (Motivation Theory) มนษยสมพนธ (Human relations) และการท างานเปนทม (Team-work) เปนตน (Swanson & Holton,2001; Gilley, Eggland & Gilley, 2002; Delahaye, 2005; Wer-ner & Desimone, 2006) เมอไดด าเนนการเรยบรอยแลว จะตองมการประเมนผลหลงจากการพฒนา (Post-test) ซงจะตองประเมนทงเชงประสทธภาพ (Efficiency) และประสทธผล (Effectiveness) ในเชงประสทธภาพ คอ การประเมนเกยวกบการด าเนนการไดตามก าหนดเวลา ความคมคาในการใชทรพยากร รวมถงคณภาพของเครองมออปกรณ และสถานท สวนในเชงประสทธผลคอ ความพงพอใจของผเขารบการพฒนา และการประเมนหลงกลบไปปฏบตงาน (Evaluation) อาจเปน 3 เดอน หรอ 6 เดอน ขนอยกบความเหมาะสมของเนองาน และจดเนนการพฒนาซงผประเมนคอ พนกงาน ผจดการ โดยจะตองเปรยบเทยบผลการประเมนกอนเขาสขนตอนการพฒนา เพอใหทราบถงความแตกตางทจะน าไปปรบปรงผเขารบการพฒนา และขนตอนการพฒนาในครงตอไป นอกจากนยงตองประเมนถงผลกระทบจากการพฒนาทมตอเปาหมายของสหกรณดวย ซงอาจจ าเปนตองตรวจสอบสถานะทางการเงนของสหกรณ และการวจยภายในเพอหาขอมลจากสมาชกในสหกรณ รวมถงการวจยภายนอกเพอหาขอมลจากบคคลภายนอกตอไป

40

2. แนวทางในการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธของสหกรณ ส าหรบแนวทางในการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธนน ปรบปรงจาก (Christensen, 2006)

ไดเสนอแนวทางในการเปลยนแปลงรปแบบการปฏบตงานของฝายทรพยากรมนษย ไวดงน 2.1 การประเมนความพรอมของสหกรณในการเปลยนแปลง ซงเปนการประเมนเพอใหทราบวา

สหกรณจะสามารถยอมรบการเปลยนแปลงไดมากนอยเพยงใด เพอใหสามารถก าหนดแนวทางในการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม

2.2 การสรางและท าใหกรอบการท างานของฝายทรพยากรมนษยเปนทยอมรบ เพอใหเกดความเขาใจทตรงกน เปนไปในทศทางเดยวกน และบรรลตามวตถประสงคของสหกรณ

2.3 ผจดการของฝายทรพยากรมนษยจะตองมบทบาทเปนนกออกแบบองคการ ฝายทรพยากรมนษยจะมอทธพลตอองคการไดเมอผ จดการฝายทรพยากรมนษยเปนผมอทธพลในสหกรณ ดงนนโครงสรางและวธการปฏบตงานของสหกรณสามารถปรบเปลยนเพอความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมไดอยางรวดเรว

2.4 การท าบทบาทหนาทของผบรหารระดบลางสดใหชดเจน และดงดดผบรหารระดบสงใหสรางและเปนเจาของกลยทธทางทรพยากรมนษย ผบรหารระดบลางจะมสวนชวยผลกดนใหกลยทธของฝายทรพยากรมนษยและกลยทธของสหกรณใหประสบความส าเรจ

2.5 การก าหนดแผนทรพยากรมนษยของสหกรณ จากการส ารวจพบวาหลายๆ สหกรณจะมเพยงแผนการท างานของฝายทรพยากรมนษย แตไมมแผนพฒนาทรพยากรมนษยทเปนรปธรรม ดงนนสหกรณจงตองก าหนดแผนพฒนาทรพยากรมนษยใหสอดคลองกบทศทางของสหกรณ

2.6 การพจารณางานทรพยากรมนษยทง 5 ประการในมมมองเชงกลยทธ งานทรพยากรมนษยทง 5 ประกอบดวย 1) การวางแผนอตราก าลงและการจดคน 2) การเรยนรและการพฒนา 3) แรงงานสมพนธ 4) การบรหารผลการปฏบตงาน และ5) การพฒนาองคการ ใหเปนไปเพอสนบสนนความสามารถหลก (Core Competencies) สอดคลองกบเปาหมาย วสยทศน พนธกจ และสภาพแวดลอมของสหกรณ

2.7 การท าความเขาใจบทบาทหนาทของผทมความสามารถหลายดานและผเชยวชาญเฉพาะดานในสหกรณ ซงการท างานของคนทง 2 กลมตองมความสอดคลองกนเพอความส าเรจของสหกรณ

2.8 การออกแบบโครงสรางของฝายทรพยากรมนษยในรปแบบใหม ใหสอดคลองกบเปาหมายวสยทศน พนธกจและสภาพแวดลอมของสหกรณ

2.9 การประเมนและยกระดบคนเกงในสหกรณ โดยตระหนกรวาสงใดเปนอปสรรคในการเปลยนแปลงเปนทรพยากรมนษยเชงกลยทธ

ดงนนจะเหนไดวาการจดการทรพยากรมนษยเชงกลยทธใหเปนไปไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลนน ผบรหารของสหกรณจะตองพจารณาวาบคลากรของสหกรณเปนทรพยากรทมคณคา พรอมทงจดการทรพยากรมนษยใหสอดคลองกบกลยทธของสหกรณ

41

ประเดนการวเคราะห จงยกตวอยางของสหกรณทมการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธ มา 1 สหกรณ พรอมทงอธบายมาพอเขาใจ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.3)

บรรณานกรม

เกรยงศกด เขยวยง. (2553). การบรหารทรพยากรมนษย. พมพครงท 2 ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา. กรรณการ สวรรณศร. (2551) เอกสารการสอนวชา การบรหารทรพยากรมนษย คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ชยทว เสนะวงศ. (2557). การจดการทรพยากรมนษยเชงกลยทธ .[Online]. Available: URL:

http://www.consultthai.com/ โชตชวล ฟกจกาญจน. (2556, มกราคม-มถนายน) กระบวนการพฒนาทรพยากรมนษยเชงกลยทธ. วารสาร

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยอบลราชาน, 4(1), 33-45. ณฎฐพนธ เขจรนนทน. 2547. การจดการทรพยากรมนษย. กรงเทพฯ: บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน). ธญญา ผลอนนต. 2546. การมงเนนทรพยากรบคคล: แนวทางสรางความพงพอใจแกพนกงาน. กรงเทพฯ :

อนโนกราฟฟกส. นงลกษณ เพมชาต. (2558) การประเมนผลการปฏบตงาน. คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏ หมบานจอมบง. มรกต โกมลดษฐ (2556). การบรหารทรพยากรมนษยในมหาวทยาลยในก ากบของรฐ: กรณศกษา

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. วทยานพนธหลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต สาขา วทยาการการจดการ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วลาวรรณ รพพศาล. (2554). ความร พนฐานในการบรหารทรพยากรมนษย. การบรหารทรพยากร มนษย. (หนา 1-9). กรงเทพฯ: โรงพมพ วจตรหตถกร

วมลน สขถมยา. (2560) การบรหารคาตอบแทน. เอกสารประกอบการสอน W15-IOM Compensation Management [Online]. Available: URL: http://ie.eng.cmu.ac.th/IE2014/elearnings /2015_01/182/W15-IOM%20Compensation%20Management.ppt

วฒไกร จ าปาทอง. (2555). การสรรหาและคดเลอกบคลากรความส าคญและจดเรมตนแหงความส าเรจของ

42

องคกร.[Online]. Available: URL: http://www.op.mahidol.ac.th/orpr/newhrsite/ ebook/MUHR/Document/MUHR/2.pdf

สมชาย หรญกตต. (2552) การบรหารทรพยากรมนษย. ฉบบสมบรณ Human Resource Manage Ment: HRM. กรงเทพฯ : ไดมอนด อน บสสเนส เวรลด.

สมยศ นาวการ. (2554) ทฤษฎองคการ =Organization Theory พมพครงท 4 กรงเทพฯ: โรงพมพบรรณกจ ศรพงษ เศาภายน, (2557) การบรหารทรพยากรมนษย. บค พอยท. อารมสตรอง, ไมเคล. (2549). การบรหารทรพยากรบคคลเชงกลยทธ (อรจรย ณ ตะกวทง, แปล). กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท Byars, L. L., & Ruw, L. W. (2000). Human resource management. New York: McGraw-Hill. Christensen, R. (2006). Roadmap to Strategic HR: Turning a Great Idea into a Business

Reality.New York: AMACOM. Cowling, A., & Mailer, C. (1998). Managing human resources. London: Arnold. Dessler, G. (1997). Human resource management. Upper Saddle River; New Jersey: Prentice-Hall. Grieves, J. 2003. Strategic Human Resource Development. London: Sage. Ivancevich, J. M. (1990). Organizational behavior and management. Homewood, IL: BPI/ Irwin. Ivancevich, J. M. (1998). Human resource management. Boston: Irwin McGraw-Hill. Miller A. and Dess G.G., Strategic Management, 2nd Edition, (New York: McGraw-Hill, 1996) Mejia,, L. R., Balkin, D. B., & Cardy, R. L. (1995). Managing human resources (3rded.). Delhi: Pearrson Education. Mondy, R. W., Noe, R. M., & Premeaux, S. R. (1999). Human resource management (7thed.).New Jersey: Prentice Hall. Nadler, L. 1990. Human resource development. pp. 1.1-1.47. In L. Nadler & Z. Nadler,eds.

The handbook of human resource development. 2nded. New York: John Wiley & Sons. Patrick M. Wright and Gary C. McMahan, “Theoretical Perspectives for Strategic Human Re-

sources Management” Journal of Management, (Vol.18 No.2, 1992), pp 299. R.Wayne Mondy, Robert M. Noe, Shane R. Premeaux. (1999). Human Resource Manage-

ment. Prentice Hall, Business & Economics Schuler, R.S., “Strategic Human Resources Management: Linking people with the strategic

needs of business” Organizational Dynamics, (Vol 21, No. 1, Summer, 1992), pp 18-32. Walton, J. 1999. Strategic human resource development. London: Financial Times Management.

43

Yorks, L. 2005. Strategic human resource development. Mason, OH: South Western Thomson.