จิตวิทยาสังคมและ ...agri.stou.ac.th/uploadedfile/91720-9.pdf ·...

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ

มสธ มสธ

9-1จตวทยาสงคมและมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

หนวยท 9จตวทยาสงคมและมนษยสมพนธในงานสงเสรม

การเกษตร

รองศาสตราจารย ดร.สนนช ครฑเมอง แสนเสรม

ชอ รองศาสตราจารยดร.สนนชครฑเมองแสนเสรม

วฒ วท.บ.,วท.ม.(เกษตรศาสตร)มหาวทยาลยเชยงใหม

Ph.D.(AgriculturalEducation)OklahomaStateUniversity

ตำาแหนง รองศาสตราจารยประจำาสาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หนวยทเขยน หนวยท9

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ

9-2 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

มสธ มสธ


สธหนวยท 9

จตวทยาสงคมและมนษยสมพนธในงานสงเสรม


เคาโครงเนอหาตอนท9.1 แนวคดทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตร

9.1.1ความรทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตร

9.1.2 แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบรและการเรยนรในงานสงเสรม


9.1.3 แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจการสอสาร และทศนคต

ในงานสงเสรมการเกษตร

ตอนท9.2 การนำาความรทางจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตร

9.2.1 การนำาหลกจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตร

9.2.2 การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร และการเรยนรไปใชในงานสงเสรม


9.2.3 การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจ การสอสาร และทศนคตไปใชในงาน

สงเสรมการเกษตร

ตอนท9.3 แนวคดเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

9.3.1 ความรทวไปเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

9.3.2แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

9.3.3การประยกตทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

ตอนท9.4 การสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

9.4.1 แนวคดเกยวกบการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

9.4.2 กลยทธการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

9.4.3 แนวทางและขอควรพจารณาในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แนวคด1. จตวทยาสงคมเปนการศกษาเชงวทยาศาสตรเกยวกบพฤตกรรมตางๆ ของบคคล

อาทความคดความรสกทศนคตและการแสดงออกตางๆฯลฯทมตอบคคลอนและ

สถานการณตางๆ ในสงคม ซงเปนผลจากการกระทำาระหวางกนทางสงคม โดยศกษา

ถงสาเหตของพฤตกรรมทแสดงออกมาและผลของพฤตกรรมทอยในสภาพการณนนๆ

สำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทสำาคญในงานสงเสรมการเกษตรทจะยกมา

กลาวถงรายละเอยดตอไปประกอบดวยการรบรการเรยนรแรงจงใจการสอสารและ

ทศนคต

2. การใชจตวทยาสงคมกบงานสงเสรมการเกษตรนนเพอใหเกษตรกรและครอบครวเกด

การเปลยนแปลงพฤตกรรมดานความรและการปฏบตโดยอาศยหลกการใชจตวทยาใน

งานสงเสรมการเกษตรทงหลกการรบรการเรยนรการสรางแรงจงใจการสอสารและ

ทศนคตมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

3. มนษยสมพนธมความสำาคญและมประโยชนสำาหรบการนำาไปใชในงานสงเสรมการเกษตร

โดยชวยใหเขาใจธรรมชาตและพฤตกรรมของคนชวยใหเขาใจความตองการของคนอน

ทำาใหเกดความสามคคและความพรอมเพรยงในหมคณะชวยใหเกดขวญกำาลงใจในการ

ทำางาน และชวยใหการพฒนาประเทศ เจรญกาวหนา ทฤษฎทเกยวของมนษยสมพนธ

ทสำาคญ3ทฤษฎคอทฤษฎแรงจงใจทฤษฎความตองการของมนษยและทฤษฎสอง

ปจจยของเฮรซเบรก

4. การสรางมนษยสมพนธทดในงานสงเสรมการเกษตรจงเปนสงจำาเปนทผเกยวของทงหมด

ในงานสงเสรมการเกษตรจะตองตระหนกถง เพราะเปนปจจยททำาใหเกดความรวมมอ

รวมใจในการทำางานและทำางานรวมกนไดอยางมความสข โดยตองพจารณาถงกลยทธ

และวธการในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรตลอดจนการพจารณา

ถงแนวทางและขอควรพจารณาในการสรางมนษยสมพนธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธวตถประสงคเมอศกษาหนวยท9จบแลวนกศกษาสามารถ

1. วเคราะหแนวคดเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตรได

2. วเคราะหการนำาความรทางจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตรได

3. วเคราะหแนวคดเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได

4. วเคราะหการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความนำา

การศกษาเกยวกบจตวทยาสงคมและมนษยสมพนธเปนเรองทสำาคญสำาหรบผทเกยวของในงาน

สงเสรมการเกษตร เนองจากงานสงเสรมการเกษตรเปนงานทเกยวของกบการถายทอดความรใหแกกลม

เปาหมายซงไดแกเกษตรกรแมบานเกษตรกรเยาวชนเกษตรโดยผนำาความเปลยนแปลง(ChangeAgent)

หรอเจาหนาทสงเสรมนนเอง โดยมเปาหมายคอเกดการแปลงความร (Knowledge)ทศนคต (Attitude)

และการนำาไปปฏบต(Practice)นนกคอในการสงเสรมและการพฒนาสชมชนกตองอาศยเครองมอทสำาคญ

คอ การสอสารเพอใหบคคลเปาหมายไดเพมพนความร สรางทศนคตทด และเกดเปลยนแปลงพฤตกรรม

ไปในทางทเหมาะสมโดยผานสอชนดตางๆไปยงประชาชนกลมเปาหมายโดยในเนอหาในตอนท9.1และ

9.2ของหนวยนไดกลาวถงแนวคดและทฤษฎเกยวกบจตวทยาสงคมทสำาคญสำาหรบงานสงเสรมการเกษตร

ไดแกการสอสารการรบรการเรยนรการสรางทศนคตการสรางแรงจงใจและกระบวนการกลมดงแสดง

ในแผนผงแนวคดดงภาพท9.1

แนวคดทฤษฎทสำาคญ

-การรบร

-การเรยนร

แนวคดทฤษฎทสำาคญ

-การสรางแรงจงใจ

-การสอสาร

-การสรางทศนคต

การสราง

ทศนคต

การสราง

การรบร

เกดการเรยนร

การพฒนา

ทกษะ

ภาพท 9.1 แผนผงแนวคดเกยวกบจตวทยาสงคมทสำาคญสำาหรบงานสงเสรมการเกษตร

สำาหรบเนอหาในตอนท 9.3 และ9.4 ของหนวยนไดกลาวถงแนวคดและทฤษฎเกยวกบ

มนษยสมพนธและการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรโดยมองในมตของกลมเปาหมายไดแก

กลมของเกษตรกรซงประกอบดวยผนำาเกษตรกร เกษตรกรทวไปและสตรและยวเกษตรกรและกลมเจา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธหนาทซงประกอบดวย เจาหนาทระดบเดยวกน เจาหนาทตางระดบกน และเจาหนาทจากตางหนวยงานท

บคคลเหลานจะนำาแนวคดและทฤษฎเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร มาประยกตใชให

บรรลเปาหมายของการสรางมนษยสมพนธ เพอใหบรรลเปาหมายของงานสงเสรมการเกษตรตามลำาดบดง

แสดงในแผนผงแนวคดดงภาพท9.2

เปาหมายของ

งานสงเสรมการเกษตร

เปาหมายของ

การสรางมนษยสมพนธ

แนวคดและทฤษฎ

เกยวกบมนษยสมพนธ

ผนำาเกษตรกร

เกษตรกรทวไป

สตรยวเกษตรกร

เจาหนาทจากตางหนวยงาน

เจาหนาทระดบเดยวกน

เจาหนาทตางระดบกน

ภาพท 9.2 แนวคดและทฤษฎเกยวกบมนษยสมพนธและการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.1

แนวคดทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตร

โปรดอานแผนการสอนประจำาตอนท9.1แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรองเรองท9.1.1ความรทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท9.1.2 แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร และการเรยนรในงานสง

เสรมการเกษตร

เรองท9.1.3แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจการสอสารและทศนคต


แนวคด1.จตวทยาสงคมหมายถงการศกษาเชงวทยาศาสตรเกยวกบพฤตกรรมตางๆของบคคล

อาท ความคดความรสก ทศนคต และการแสดงออกตางๆ ฯลฯทมตอบคคลอนและ

สถานการณตางๆ ในสงคม ซงเปนผลจากการกระทำาระหวางกนทางสงคม โดยศกษา

ถงสาเหตของพฤตกรรมทแสดงออกมา และผลของพฤตกรรมทอยในสภาพการณนนๆ

โดยจตวทยาสงคมเปนศาสตรทชวยเสรมสรางพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคมไดอก

ศาสตรหนงดงนนการมความรความเขาใจในจตวทยาสงคมนนกอใหเกดประโชนทงตอ

ตนเองสงคมและประเทศชาตในหลากหลายมตทงการพฒนาศกยภาพของตนเองคนใน

สงคมทำาใหเกดการพฒนาสงคมไปในแนวทางทคนสวนใหญพงพอใจสำาหรบแนวคดและ

ทฤษฎจตวทยาสงคมทสำาคญในงานสงเสรมการเกษตรทจะยกมากลาวถงรายละเอยดตอ

ไปประกอบดวยการรบรการเรยนรแรงจงใจการสอสารและทศนคต

2.การรบร หมายถง กระบวนการประมวล ตความและแปลความหมายของขอมล จาก

การสมผส โดยเรมตงแตการมสงเรามากระทบกบประสาทสมผสทงหา และสงกระแส

ประสาทไปยงสมอง เพอการแปลความทำาใหเกดการไดรไดเขาใจ ซง กระบวนการรบร

3ขนตอนคอ1)สงเรามากระทบประสาทสมผสของบคคล2)กระแสประสาทสมผสวง

ไปยงระบบประสาทสวนกลาง และ 3) สมองแปลความหมาย รวมทงปจจยทมอทธพล

ตอการรบร แบงเปนปจจยใหญๆ ได 3 ปจจย คอ สงเรา ผรบร และสภาพแวดลอม

หรอสถานการณทรบรสำาหรบ การเรยนร เปนการปรบเปลยนทศนคต แนวคดและการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวรทงภายนอกทบคคลแสดงออกมาและศกยภาพ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ ซงเปนพฤตกรรมภายในทมไดแสดงออกมา โดยอาศยกระบวนการท การเรยนร ม 4

องคประกอบคอแรงขบสงเราการตอบสนองและการเสรมแรงสำาหรบทฤษฎการเรยนร

ทง 5 กลม ไดแก ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยมทฤษฎการเรยนรกลมปญญา

นยมหรอพทธนยมทฤษฎการเรยนรกลมปญญาสงคมหรอทฤษฎการเรยนรทางสงคม

เชงพทธปญญาทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยมและทฤษฎการเรยนรกลมสรางสรรค

ทางปญญานยม

3.แรงจงใจหมายถงแรงผลกดนภายในทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางมทศทาง

และไปสเปาหมายสวนการจงใจหมายถงสภาวะภายในทถกกระตนหรอผลกดนโดยแรง

จงใจใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางมทศทางและตอเนองเพอนำาไปสการบรรลตามจด

มงหมายทฤษฎการจงใจแบงออกเปน2กลมคอ (1)ทฤษฎทเนนเนอหาของการจงใจ

(2)ทฤษฎทเนนกระบวนการในการจงใจสำาหรบการสอสารหมายถงกระบวนการซงคน

เรามปฏกรยาตอกนและกน เพอความมงหมายทจะใหเกดการผสมกลมกลนกนทงใน

ระหวางบคคลและภายในตวบคคลผนนเอง สำาหรบองคประกอบของการสอสารทนยม

ใชกนมากคอรปแบบการสอสาร “S-M-C-R” ของเบอรโลตามแนวคดของRogorsและ

Shoemakerมองคประกอบสำาคญ5อยางคอผสงสาร(Sender)สาร(Massage)ชอง

ทางหรอสอ(Channel)และผรบสาร(Reciever)และผลของการสอสาร(Effect)สำาหรบ

ทศนคตหมายถงความเชอและความรสกประมาณคาของบคคลทมตอสงตางๆซงผาน

เขามาในประสบการณของแตละบคคล โดยความรสกเชงประมาณคานเปนไดทงดาน

บวกและดานลบทำาใหบคคลพรอมทจะแสดงออกตอบโตตอสงตางๆองคประกอบของ

ทศนคตประกอบดวยองคประกอบทางดาน1)ความร2)ความรสกและ3)พฤตกรรม

ทฤษฎเกยวกบทศนคตทสำาคญ6ทฤษฎดงน 1)ทฤษฎการวางเงอนไขและการใหแรง

เสรม2)ทฤษฎสงลอใจ3)ทฤษฎความสอดคลองกนในการรบร4)ทฤษฎความขดแยง

ทางความคด 5) ทฤษฎการเปลยนแปลงทศนคตโดยการปรบตวใหเขากบสงคม และ

6)ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วตถประสงคเมอศกษาตอนท9.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายความรทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตรได

2.วเคราะหแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร และการเรยนรในงาน

สงเสรมการเกษตรได

3.วเคราะหแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจการสอสาร และทศนคต

ในงานสงเสรมการเกษตรได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเรองท 9.1.1 ความรทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรม


ในเรองความรทวไปเกยวกบจตวทยาสงคมในงานสงเสรมการเกษตร จะกลาวถงประเดนสำาคญ

4ประเดนคอความหมายความสำาคญประโยชนของจตวทยาสงคมและแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคม

ทสำาคญในงานสงเสรมการเกษตร

ความหมายของจตวทยาสงคมจตวทยาสงคม(SocialPsychology)มาจากศพท “จตวทยา(Psychology)” กบ “สงคม(Social)”

โดยมผใหความหมายของ “จตวทยาสงคม” ไวหลากหลาย(รจศรสญลกษณ2554:5-6ศกดไทยสกจบวร

2542:6และกมลรตนหลาสวงษ2527:2-4)ดงน

การดอนออลพอรท(GordonAllport,1968)กลาววาจตวทยาสงคมเปนศาสตรทศกษาเกยวกบ

ความคด(idea)ความรสก(feeling)พฤตกรรม(behavior)ของแตละบคคลอนเปนผลเนองมาจากการก

ระทำา(doing)และจนตนาการ(imagine)ของคนอนๆหรอไดรบอทธพลมาจากผอนไดอยางไร

แรเวนและรบน(Raven&Rubin,1976)กลาววาจตวทยาสงคมคอวชาทมการศกษาอยางเปน

ระเบยบในการทจะพยายามเขาใจ อธบายและทำานายถง ความคดความรสก และพฤตกรรมทแสดงออก

ของบคคลซงไดรบอทธพลจากการรบร การจนตนาการความคด ความรสก และพฤตกรรมทแสดงออก

ของบคคลอนๆในสงคม

แวนเดอรแซนเดน(VanderZanden,1977)กลาววาจตวทยาสงคมคอวชาทกลาวถงวธการศกษา

พฤตกรรมของบคคลดวยวธการทางวทยาศาสตร ซงพยายามทจะทำาความเขาใจและอธบายถงพฤตกรรม

ความคด และความรสกของบคคลหนง ซงไดรบอทธพลจากความคดและการแสดงออกของบคคลอนใน

สงคม

ซอรและคอสเทนโซ(ShawandCoztanso,1983)กลาววาจตวทยาสงคมเปนการศกษาพฤตกรรม

ของบคคลอนเนองมาจากอทธพลของสงเราของสงคมดวยวธการทางวทยาศาสตร

จากทกลาวมาจะเหนไดวาจตวทยาสงคม(SocialPsychology)หมายถงการศกษาเชงวทยาศาสตร

เกยวกบพฤตกรรมตางๆ ของบคคล อาท ความคด ความรสก ทศนคต และการแสดงออกตางๆ ฯลฯ

ทมตอบคคลอนและสถานการณตางๆในสงคมซงเปนผลจากการกระทำาระหวางกนทางสงคม(socialin-

teraction)โดยศกษาถงสาเหตของพฤตกรรมทแสดงออกมาและผลของพฤตกรรมทอยในสภาพการณนนๆ

โดยสามารถมองจตวทยาสงคมได 3 มต คอ มตทางดานปจเจกบคคล ปฏสมพนธระหวาง

บคคลและกระบวนการกลม ตามแนวคดของลนดเกรน (Lindgren, 1973) ซงแบงขอบเขตของจตวทยา

ตามระดบพฤตกรรมออกเปน3ระดบดงน


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1. มตทางดานปจเจกบคคล (Individuals) โดยมองทตวบคคลวาบคคลคดอยางไรเกยวกบบคคล

อน ในดานความเชอคานยม เจตคต ความคดเหนภาพลกษณผลสมฤทธ การอางสาเหต กระบวนการ

รบรการเขาใจการใชภาษาความไมสอดคลองความรสกเกยวกบตนความเครยดอารมณและการกระตน

เปนตน

2. มตทางดานปฏสมพนธระหวางบคคล (Interaction) โดยมองวาบคคลมความสมพนธกบบคคล

อนอยางไร และปฏสมพนธนกอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานความคด ความเชอ เจตคต คานยมและ

พฤตกรรมเชนการชวยเหลอเกอกลกนความรวมมอความขดแยงการยนยอมการแขงขนความกาวราว

การเจรจาตอรองการคลอยตามการแสดงตนภาวะผนำา การเปลยนเจตคตของคนอน การโนมนาวใจคน

อนความดงดดระหวางบคคลเปนตน

3. มตทางดานกระบวนการกลม (Group) โดยมองวาบคคลมอทธพลตอกนและกนอยางไรบาง

เชนการศกษากระบวนการกลมระยะหางระหวางบคคลความชอบพอความดงดดความใฝสมพนธอคต

การโฆษณาการโฆษณาชวนเชอปทสถานทางสงคมขนบธรรมเนยมจารตประเพณคานยมของกลมการ

คลอยตามผนำาและมวลชนเปนตน

ความสำาคญของจตวทยาสงคมสามารถสรปถงความสำาคญของจตวทยา(บญธรรมจตตอนนตและเชญบำารงวงศ2544:399-400

เจนณรงคทยนสวาง2556:9-6ถง9-7)ไวดงน

1. ชวยทำาใหเกดความเขาใจตนเองมากขน โดยธรรมชาตนน มนษยมกใหความสนใจตนเอง

มากกวาผบคคลอนดงนน การศกษาจตวทยาซงใหคำาตอบเกยวกบธรรมชาตของมนษยในแงมมตางๆ จง

ชวยใหผศกษานำาไปเปรยบเทยบกบตนและเกดความเขาใจตนเองไปดวย เมอมนษยเขาใจตนเองมากขนก

จะชวยใหรจกยอมรบตนเอง ชวยในการแกปญหาตางๆ ของตน และหาแนวทางในการจดการและพฒนา

ตนเองไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพมากขน

2. ชวยทำาใหเกดความเขาใจในตวผอนมากขน ศาสตรทางจตวทยาชวยใหผศกษาเกดความเขาใจ

พฤตกรรมของบคคลอน ซงสงผลใหเกดการยอมรบในขอด ขอจำากดของกนและกน ชวยใหมการปรบตว

เขาหากน ชวยใหเกดการตดสนใจเกยวกบผอนไดดขน สามารถเขาใจและรจกปรบตวเองใหเขากบบคคล

อนทเกยวของไดดมากขน

3. ชวยใหคนในสงคมแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมตามแนวทางของกฎเกณฑทางสงคม ความร

ทางจตวทยานอกจากจะทำาใหบคคลมความเขาในเองและผอนมากขนแลวยงสงผลใหเกดการวางกฎเกณฑ

ทางสงคม เชน กฎหมายบานเมอง ระเบยบปฏบต หรอแนวปฏบตบางประการ บนพนฐานความเขาใจ

เกยวกบธรรมชาตพฤตกรรมของมนษย เพอเสรมสรางพฤตกรรมของคนในสงคมอยางเหมาะสม รวมถง

การแกปญหาและปองกนพฤตกรรมรวมทงการปรบเปลยนพฤตกรรมบางลกษณะทไมเหมาะสมของบคคล

จงกลาวไดวาจตวทยาสงคมเปนศาสตรทชวยเสรมสรางพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคมไดอก

ศาสตรหนง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธประโยชนของจตวทยาสงคม

ประโยชนโดยตรงของจตวทยาสงคม คอ ชวยใหบคคลประสบความสำาเรจในการดำารงชวตใน

สงคม มชวตอยอยางเปนประโยชนทงตอตนเองและสงคมทเกยวของ จากการสงเคราะหแนวความคด

เกยวกบประโยชนของจตวทยาสงคมของนกวชาการหลายๆทานสามารถจำาแนกประโยชนของการใชความ

รทางจตวทยาสงคมเปน3ระดบดงน

1. ประโยชนทมตอตวเอง ประกอบดวย

1) การเรยนรจตวทยาสงคมทำาใหบคคลความสามารถดำารงชวตอยในสงคมไดอยางมความ

สงบสขโดยสามารถนำาหลกการของจตวทยาสงคมไปประยกตใชในชวตประจำาวนของตนเองไดอยางเหมาะ

สมและชวยใหสามารถปรบตวเขากบสงคมไดอยางเหมาะสม

2) ชวยพฒนาศกยภาพ (Potentialities)ขดเกลาและเสรมบคลกภาพของคนในสงคมซง

ปนการพฒนาคณภาพของคนและชวยหลอหลอมใหเปนคนทสงคมปรารถนา

2. ประโยชนตอสงคมประกอบดวย

1)ทำาใหบคคลสามารถทจะเขาใจพฤตกรรมของกนและกนไดดยงขนชวยใหทราบถงวธการ

ลดความขดแยงในสงคมและชแนะใหบคคลเกดความสามคคในกลมสงผลใหสงคมเกดความสงบสขได

2)ทำาใหเกดการผนกกำาลงสรางสรรคจรรโลงใหกลมของคนพฒนายงขน ทำาใหเขาใจถง

อทธพลของแรงจงใจทางสงคมทมตอพฤตกรรมของบคคลและชวยใหเขาใจธรรมชาตของมนษยเกยวกบ

การรวมมอการขดแยงบทบาทของคนในสงคมได

3)ชวยใหบคคลสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมไดอยางเหมาะ

สม ตามสภาพสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และซบซอน วถการดำารงชวตของคนทเปลยนไป

คานยมอดมการณปทสถานของสงคมเปลยนไป

4)ชวยลดความตงเครยดของสงคมเพราะจตวทยาสงคมสอนใหรและเขาใจธรรมชาตของ

คนรภาวะของแตละสงคมและยงชวยลดการตอตานทางสงคมลงเพราะนกจตวทยาทางสงคมไดพยายาม

ศกษาสาเหตและวธปองกนการเกดการตอตานสงคมไวดวย และยงชวยทำาใหทราบวาพฤตกรรมทผดปกต

ของบคคลวาอาจเกดจากสาเหตอะไรบางเพอเปนแนวทางใหสามารถแกปญหาตางๆได

3. ประโยชนดานอนๆ ประกอบดวย

1)กอใหเกดความกาวหนาทางวชาการชวยใหมประสทธภาพและความถกตองในการทำานาย

(Prediction)การควบคม(Control)การอธบาย(Explanation)การพรรณนา(Description)

2)ชวยใหสามารถวจยสภาพสงคมได สามารถวเคราะหพฤตกรรมสงคมไดถกตอง และ

จำาแนกตวแปรตางๆทมอทธพลตอคนเราได

3)ชวยในการบรหารเพราะผบรหารสามารถรถงอปนสยบคลกภาพความรสกนกคดและ

พฤตกรรมของบคคลตางๆได

4)ชวยในการพฒนาประเทศชาตอยางมประสทธภาพกอใหเกดเสถยรภาพทงดานการเมอง

เศรษฐกจและสงคมตามมา


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จากทกลาวมาจะเหนไดวาการมความรความเขาใจในจตวทยาสงคมนน กอใหเกดประโชนทงตอ

ตนเองสงคมและประเทศชาตในหลากหลายมตทงการพฒนาศกยภาพของตนเองคนในสงคมทำาใหเกด

การพฒนาสงคมไปในแนวทางทคนสวนใหญพงพอใจ

แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทสำาคญในงานสงเสรมการเกษตรการนำาความรทางจตวทยาสงคมมาใชในงานสงเสรมการเกษตรชวยใหนกสงเสรมการเกษตรผนำา

เกษตรกรและเกษตรกรเกดความเขาใจตนเองแกปญหาทางจตใจของตนเองรวธจะรกษาสขภาพจตของ

ตนเอง ชวยใหเกดความเขาใจผอน ซงเปนแนวทางใหเขาใจพฤตกรรมของผทอยแวดลอม และสามารถ

เขาใจและรจกปรบตวเองใหเขากบบคคลอนทเกยวของ โดยมแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทสำาคญ

ประกอบดวย

1.กระบวนการสงคมประกต

2.การรบรทางสงคมและการสอความหมาย

3.ทศนคตและการเปลยนทศนคต

4.พฤตกรรมทางสงคม

5.การจงใจทางสงคมแรงจงใจและความตองการทาสงคม

6.ผนำาและภาวะผนำา

7.กลมกระบวนการกลม

8.ความรวมมอการแขงขนและความขดแยง

สำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทสำาคญในงานสงเสรมการเกษตรทจะยกมากลาวถงราย

ละเอยดตอไปประกอบดวยการการรบรการเรยนรแรงจงใจการสอสารและทศนคตซงเปนแนวคดและ

ทฤษฎจตวทยาสงคมทสำาคญในการเพมพนความรสรางทศนคตทดและเกดเปลยนแปลงพฤตกรรมไปใน

ทางทเหมาะสมของบคคลเปาหมายในงานสงเสรมการเกษตร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเรองท 9.1.2 แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร

และการเรยนรในงานสงเสรมการเกษตร

สำาหรบเนอหาในเรองท9.1.2นไดแยกการนำาเสนอเปน2สวนคอแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคม

ทเกยวกบการรบรและการเรยนรในงานสงเสรมการเกษตรโดยมรายละเอยดดงตอไปน

แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบรสำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบรไดอธบายไวดงตอไปน

1. ความหมายของการรบร (Perception) หมายถง กระบวนการประมวลตความและแปลความ

หมายของขอมล จากการสมผสโดยเรมตงแต การมสงเรามากระทบกบประสาทสมผสทงหา คอห ตาคอ

จมกและการสมผสและสงกระแสประสาทไปยงสมองเพอการแปลความทำาใหเกดการไดรไดเขาใจซงการ

รบรของบคคลจะเกยวของกบความตองการคานยมการคาดหวงการเรยนรแรงจงใจอารมณและปจจย

อนๆ(พรทพยอดมสน2556:10-5)

2. องคประกอบการรบร โดยการรบรมองคประกอบทสำาคญ 4 องคประกอบ คอ สงเราหรอ

สถานการณประสาทสมผสประสบการณหรอความรเดมทเกยวของกบสงเราและการแปลความหมายของ

สงทสมผส(พรทพยอดมสน2556:10-6)โดยมรายละเอยดดงน

2.1 สงเราหรอสถานการณ หมายถง สงหรอสถานการณทมากระตนใหบคคลเกดการรบร

และแสดงออกมาเปนพฤตกรรมทสงเกตไดหรอวดไดโดยสวนสงเราทมากระทบแลวกอใหเกดการรบรและ

การแสดงพฤตกรรมม2ประเภทไดแก

1) สงเราภายในไดแกสงเราทเกดจากความตองการทางกายภาพเชนความหวความ

กระหายเปนตน

2) สงเราภายนอก ไดแก สงกระตนตางๆ สงแวดลอมทางสงคมทสามารถสมผสได

ดวยประสาทสมผสทงหา คอ ห ตาคอ จมกและการสมผส สงเราภายนอกทมอทธพลทจะจงใจใหบคคล

รบรและแสดงพฤตกรรมไดแกสงเราททำาใหบคคลเกดความพงพอใจทเรยกวาการเสรมแรง(reinforce-

ment) ซงอาจเปนการเสรมแรงทางบวกคอ สงเราทพอใจทำาใหบคคลมการแสดงพฤตกรรมเพมขน เชน

คำาชมเชยการยอมรบของเพอน เปนตนหรอการเสรมแรงทางลบคอสงเราทไมพอใจหรอไมพงปรารถนา

นำามาใชเพอลดพฤตกรรมทไมพงปรารถนาใหนอยลงเชนการลงโทษสมาชกกลมเมอทำาผดกฎระเบยบการ

เสยคาปรบเมอฝาฝนกฎเปนตน

นอกจากนกนยาสวรรณแสง(2532:138)ยงไดอธบายวาเมอมสงเรามากระทบอวยวะรบ

สมผสกจะมการจดหมวดหมของสงเรายอยๆ เปนหมหรอเปนกลมกอนทจะแปลความหมายโดยยดหลก


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การรบรโดยอาศยกฎแหงความคลายคลง(ThelawofSimilarity)กฎแหงความใกลชดกนหรออยภาย

ใตขอบเขตทใกลเคยงกน(ThelawofProximity)กฎแหงความตอเนอง(ThelawofGoodContinu-

tion)และกฎแหงความสมบรณหรอการประสานสนท(ThelawofClosure)

2.2 ประสาทสมผส ประกอบดวยตาหจมกลนและการสมผสประสาทสมผสเปนตวกลาง

สงกระแสประสาทจากอวยวะรบสมผสไปยงสมองสวนกลางเพอการแปลความททำาใหเกดการรบรดงนการ

ไดเหนการไดยนการไดกลนการไดลมรสการไดสมผสหากประสาทสมผสสวนใดสวนหนงไมสมบรณจะ

ทำาใหบคคลสญเสยการรบรได

2.3 ประสบการณหรอความรเดมทเกยวของกบสงเรา ประสบการณเปนความรทเกดจากการ

ทบคคลไดกระทำาหรอไดพบเหนบางสงบางอยางทำาใหเกดการรสกสมผสการรบร การจำาการคดตลอด

จนอารมณตางๆทมสวนชวยใหสมองสวนกลางแปลความซงทำาใหเกดการรบรไดดขนหรอเรวขน

2.4 การแปลความหมายของสงทสมผส สงทบคคลมประสบการณหรอเคยพบเหนมาแลว

ยอมจะอยในความทรงจำาของสมองเมอบคคลไดรบสงเราสมองกจะทำาหนาททบทวนกบความรทมอยเดม

วาสงเรานนคออะไรเมอบคคลถกเราโดยสงแวดลอมกจะเกดความรสกจากการสมผสโดยอาศยประสาท

สมผสทง 5คอตาทำาหนาทดคอมองเหนหทำาหนาทฟงคอไดยน ลนทำาหนาทรรส จมกทำาหนาทดมคอได

กลนผวหนงทำาหนาทสมผสคอรสกไดอยางถกตองกระบวนการรบรกจะสมบรณ

โดยกฤษฎาศกดศร(2530:93)อธบายวาหากพจารณาในแงของพฤตกรรมตามกระบวนการแหง

การรบรแลวการรบรจะอยระหวางสงเรากบการตอบสนองตอสงเราดงภาพท9.3

การตอบสนอง

(Res[pmse)

การรบร

(Perception)

สงเรา

(Stimulus)

ภาพท 9.3 แสดงความสมพนธของการรบรกบสงเราและการตอบสนองทมา:ดดแปลงจากกฤษฎาศกดศร(2530:93)

3. กระบวนการรบร สำาหรบกระบวนการรบรนน กนยา สวรรณแสง (2540: 129) ไดอธบายวา

การรบรเปนกระบวนการทคาบเกยวกนระหวางความเขาใจความคดการรสก(Sensing)ความจำา(Memory)

การเรยนร(Learning)การตดสนใจ(Decisionmaking)กบการแสดงพฤตกรรมดงแสดงในภาพท9.4

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธกระบวนการภายนอกกระบวนการภายใน กระบวนการแสดงออก

สงเรา การรบร ปฏกรยาตอบสนอง

สงเรา พฤตกรรม

การรสก

คดตด

สนใจตความ(สญชาตญาณ)

การคดความเขาใจความจำาการเรยนรมโนภาพ

ภาพท 9.4 แสดงกระบวนการของการรบรทมา: กนยาสวรรณแสง(2540:129)

ทงนการรบรจะเกดขนไดตองเปนไปตามขนตอนของกระบวนการ(พรทพยอดมสน2556:10-7)

ดงน

ขนท 1 สงเรามากระทบประสาทสมผสของบคคล สงเราอาจจะเปนคนสตว สงของหรอ

สถานการณมาเราบคคลทำาใหเกดการสมผสเชนขณะทเกษตรกรเดนอยในนาไดยนเสยงรองกาบๆดงถ

มากๆเสยงรองกาบๆเปนสงเราทแลนมากระทบประสาทสมผสคอหทำาใหเกดการสมผสดวยการไดยน

ขนท 2 กระแสประสาทสมผสวงไปยงระบบประสาทสวนกลาง จากตวอยางในขนท1ในห

มปลายประสาทเปนเครองรบเครองรบสงกระแสความรสกไปทางประสาทสมผสเขาไปสระบบประสาทสวน

กลางซงมศนยอยทสมองเพอสงการ

ขนท 3 สมองแปลความหมาย ในขนตอนนเปนขนทสมองสามารถแปลความหมายหรอ

ตความโดยอาศยความรเดมประสบการณเดมความจำาเจตคตความตองการและเชานปญญาวาสงเรา

นนคออะไรทำาใหเกดความรความเขาใจและอาจเกดการตอบสนองอยางใดอยางหนง จากตวอยางในขนท

2 เมอการสมผสเขาสสมองบคคลจะมการแปลการสมผสและมเจตนาทจะแปลการสมผสนนการแปลการ

สมผสจะเกดขนในสมองทำาใหเกดการรบรการทเกษตรกรไดยนเสยงกาบๆสมองจะแปลเสยงกาบๆโดย

เปรยบเทยบกบเสยงทเคยไดยนวาเปนเสยงของอะไรในขณะเปรยบเทยบจตตองมเจตนาปนอยทำาใหเกด

แปลความหมายและตอไปกรบรวาเสยงทไดยนนนคอเสยงของเปดเพราะบคคลจะแปลความหมายไดถา

บคคลเคยมประสบการณในเสยงนนมากอนและอาจแปลไดวาเสยงนนเปนเปดตวผหรอตวเมยโดยสมอง

ทำาการแยกแยะวาเสยงนนเปนเสยงของเปดตวผหรอตวเมยเกษตรกรจะเกดการรบรถาเกษตรกรตองการ

รวาเปดเปนอะไรทำาไมจงรองเสยงกาบๆถมากๆเกษตรกรจงลกขนไปดเปดตามตำาแหนงเสยงทไดยนและ

ขานรบสมองกสงใหกลามเนอปากทำาการเปลงเสยงขานรบตอนนทางจตวทยาเรยกวาปฏกรยาหรอการตอบ

สนองเมอประสาทตนตวโดยเครองเราจะเกดมปฏกรยาคอการตอบสนองตอสงเรา

4. ปจจยทมอทธพลตอการรบร สามารถแบงเปนปจจยใหญๆได3ปจจยคอสงเราผรบรและ

สภาพแวดลอมหรอสถานการณทรบร(พรทพยอดมสน2556:10-7ถง10-10)ดงรายละเอยดตอไปน


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4.1 สงเรา สงเราแตละอยางมคณสมบตไมเหมอนกนบางอยางสามารถกระทบความรสกของ

ผรบรไดอยางเรวบางอยางทำาใหผรบรมองผานไปโดยไมสามารถจำาไดทเปนเชนนนเพราะความดงดดของ

สงเราไมเหมอนกน โดยทวไปสงเราทมอทธพลตอการรบร ททำาใหบคคลรบรแตกตางกน ซงลกษณะตางๆ

ของสงเราทมผลตอการรบรมดงนความเขมความเดนหรอการตดกนขนาดการเคลอนไหวความถหรอ

ความบอยความแปลกใหมและความคนเคย

4.2 ผรบร บคคลแตละคนมความสามารถในการรบรไมเทากน ขนอยกบปจจยตางๆ ดง

ตอไปน สตปญญาประสบการณหรอความรเดมทเกยวของกบสงเรา ความคนเคยกบสงเรา ขดจำากดทาง

กายภาพและความสมบรณของรางกายบคลกภาพและคานยมอารมณความตองการการคาดหวงจากการ

รบรความตงใจทจะรบรและความสอดคลองกบสภาวะภายในของผรบรในชวงนน

4.3 สภาพแวดลอมหรอสถานการณทรบร มอทธพลในการดงดดความสนใจทำาใหบคคลรบ

รแตกตางกนประกอบดวยสภาพแวดลอมหรอสถานการณทรบร ดงตอไปน สภาพแวดลอมทางกายภาพ

สภาพแวดลอมทางวฒนธรรมและสงคมและสถานการณทรบรโดยในบางสถานการณอาจทำาใหการรบรของ

บคคลบดเบอนจากความเปนจรงไดเชนผลกระทบจากการรบรในอดตดานใดดานหนงมากอน(haloeffect)

การประเมนจากการมรปแบบเดยวกน (stereotyping) ผลกระทบจากการใชการเปรยบเทยบ (contrast

effect) การประเมนวาผอนคดเหมอนตน (projection) การเลอกรบรเฉพาะขอมลบางอยาง (selective

perception)และการบดเบอนการรบรเพอปองปกความรสกของตนเอง(perceptualdefense)เปนตน

นอกจากน แสงสรย สำาอางคกล (2528: 130-135) ไดอธบายถงปจจยทมผลตอความแมนยำาใน

การรบรเกยวกบสงคมและบคคลไว4ปจจยไดแก

1)ดานผรบร มปจจยทมอทธพลตอความแมนยำาในการรบร ไดแก สตปญญาและความ

สามารถพเศษสวนตว บคลคภาพรวบยอดสภาวะอารมณปจจบนหรออารมณคาง เพศและอายของผรบร

นอกจากนสกดไทยสรกจบวร(2542:123)ยงไดอธบายเพมเตมวาคณลกษณะของผรบรมอทธพลตอการ

รบรของบคคลนนเองอกดวยเชนความตองการเจตคตความหวและประสบการณเปนตน

2)ดานผถกรบร มปจจยทมอทธพลตอความแมนยำาในการรบร ไดแก ความเตมใจของผ

ถกรบรในการเปดเผยตนเองตอสายตาผอนอปนสยเดนๆการทราบลกษณะตางๆทเปนเอกลกษณประจำา

กลม(stereotypeaccuracy)และบทบาทและตำาแหนงพเศษทางสงคมทผทถกรบรไดรบมอบหมาย

3)ดานความสมพนธระหวางผรบรและผถกรบรมปจจยทมอทธพลตอความแมนยำาในการ

รบรเชนความคนเคยการเปนสมาชกกลมเดยวกนลกษณะสมพนธภาพของผรบรและผถกรบรเปนตน

4)ดานสงแวดลอมและสถานการณปจจบนทมผลตอการรบร มปจจยทมอทธพลตอความ

แมนยำาในการรบร ไดแกสงแวดลอมภายในตวบคคล เชน เครองแตงการรปรางหนาตาการแสดงทาทาง

การแสดงสหนา เปนตน และสงแวดลอมภายนอกตวบคคล เชน วฒนธรรมและสงแวดลอมทางกายภาพ

เปนตน

กลาวโดยสรปการรบรหมายถงกระบวนการประมวลตความและแปลความหมายของขอมลจาก

การสมผส โดยเรมตงแต การมสงเรามากระทบกบประสาทสมผสทงหา และสงกระแสประสาทไปยงสมอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเพอการแปลความทำาใหเกดการไดรไดเขาใจซง องคประกอบการรบร ประกอบดวย 1)สงเราทงภายใน

และภายนอก 2) ประสาทสมผส ไดแก ตาห จมก ลน และการสมผส 3) ประสบการณหรอความรเดมท

เกยวของกบสงเรา และ4) การแปลความหมายของสงทสมผส โดยม กระบวนการรบร 3 ขนตอนคอ 1)

สงเรามากระทบประสาทสมผสของบคคล2)กระแสประสาทสมผสวงไปยงระบบประสาทสวนกลางและ3)

สมองแปลความหมาย รวมทงปจจยทมอทธพลตอการรบร แบงเปนปจจยใหญๆ ได 3 ปจจย คอ สงเรา

ผรบรและสภาพแวดลอมหรอสถานการณทรบร

แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการเรยนรสำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบรไดอธบายไวดงตอไปน

1. ความหมายของการเรยนร (Learning) หมายถงกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมจากเดม

ไปสพฤตกรรมใหมทคอนขางถาวรและพฤตกรรมใหมนเปนผลมาจากประสบการณหรอการฝกฝนมใชเปน

ผลจากการตอบสนองโดยธรรมชาต หรอสญชาตญาณหรอวฒภาวะหรอพษยาตางๆหรออบตเหต หรอ

ความบงเอญ(อารพนธมณ2534:86)

2. ลกษณะทสำาคญเกยวกบการเรยนร สถตวงศสวรรค (2525: 284)อธบายถงลกษณะทสำาคญ

เกยวกบการเรยนรม5ประการดงน

1)การเรยนรเปนกระบวนการ

2)การเรยนรหมายถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมทกชนด

3)การเรยนรเปนสงทชวยในการปรบปรงตนเอง

4)การเรยนรเปนการเพมประสทธภาพ

5)การเรยนรไมใชวฒภาวะเพยงแตอาศยวฒภาวะเปนตวประกอบ

3. องคประกอบการเรยนร องคประกอบการเรยนร ม 4 องคประกอบ (พรทพย อดมสน 2556:

10-22)ดงน

1) แรงขบ (Drive)เปนแรงผลกดนทางจตใจหรอเปนความตองการทเกดขนภายในตวบคคล

อนทำาใหเกดพลงในการกระทำาสงตางๆเชนหากบคคลเกดความพรอมทจะเรยนรของทงสมองระบบประสาท

สมผสและกลามเนอทำาใหเกดปฏกรยาหรอพฤตกรรมทจะชกนำาไปสการเรยนรตอไป

2) สงเรา (Stimulus) เปนสงแวดลอมทเกดขนภายใตสถานการณตางๆ เปนตวการททำาให

บคคลมปฏกรยา/พฤตกรรมตอบสนองออกมาในการจดการเรยนการสอนสงเราจะหมายถงผสอนกจกรรม

การสอนและอปกรณการสอนตางๆ

3) การตอบสนอง (Response) เปนปฏกรยาหรอพฤตกรรมตางๆทแสดงออกมาเมอไดรบ

การกระตนจากสงเราทงสวนทสงเกตเหนไดและไมสามารถสงเกตเหนไดเชนการเคลอนไหวทาทางคำาพด

การคดการรบรความสนใจและความรสกเปนตน

4) การเสรมแรง (Reinforce) เปนการใหสงทมอทธพลตอบคคลอนจะมผลในการเพมพลง

ใหเกดการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองเพมขน เชนผสอนใชคำาถามเปนสงเรา ใหผเรยนตอบ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สนองโดยการตอบคำาถามและเสรมแรงดวยการบอกวาจะใหรางวลผทตอบถกดงนนผเรยนทตองการได

รางวลกจะรบตอบดงนนสงเราในตวอยางนกคอการใหรางวลนนเอง

4. ทฤษฎการเรยนรทสำาคญ ทสามารถใชเปนหลกในการจดกจกรรมการเรยนรม5กลม(พรทพย

อดมสน2556:10-31ถง10-37)ดงน

4.1 ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism) ทฤษฎกลมนรจกกนในนามทฤษฎ

สงเราและการตอบสนอง (stimulus response theory หรอ S-R theory) โดยมงศกษาเกยวกบความ

สมพนธระหวางสงเรากบการตอบสนองหรอพฤตกรรมทแสดงออกมา เฉพาะทสามารถวดและสงเกตจาก

ภายนอกได และเนนความสำาคญของสงแวดลอม เพราะเชอวาสงแวดลอมจะเปนตวทกำาหนดพฤตกรรม

การเรยนรจะเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองหรอการแสดงพฤตกรรม และถาหากได

รบการเสรมแรงจะทำาใหมการแสดงพฤตกรรมนนถมากขนการเรยนรเปนผลมาจากพฤตกรรมทตอบสนอง

สงเราโดยมทฤษฎทสำาคญ3ทฤษฎดงน

1) ทฤษฎการเชอมโยง (Classical Connectionism) ของธอรนไดค (Thorndike) โดย

มความเชอวาการเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองซงมหลายรปแบบบคคลจะม

การลองผดลองถกปรบเปลยนไปเรอยๆจนกวาจะพบรปแบบการตอบสนองทสามารถใหผลทพงพอใจมาก

ทสดเมอเกดการเรยนรแลวบคคลจะใชรปแบบการตอบสนองทเหมาะสมเพยงรปแบบเดยวและจะพยายาม

ใชรปแบบนนเชอมโยงกบสงเราในการเรยนรตอไปเรอยๆ

2) ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสค (Classical Conditioning) ของพาฟลอฟ(Pav-

lov)แนวคดของทฤษฎนจะเนนการตอบสนองทเกดจากการวางเงอนไขโดยนำาสงเราทวางเงอนไขมาเขาคกบ

สงเราทไมไดวางเงอนไขซำากนหลายๆครงแลวในระยะตอมาเพยงแตใหสงเราทวางเงอนไขเพยงอยางเดยว

กมผลทำาใหเกดการตอบสนองในแบบเดยวกน สรปแนวคดตามทฤษฎนไดวา การเรยนรของสงมชวตเกด

จากการตอบสนองตอสงเราทวางเงอนไข

3) ทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระทำา (Operant Conditioning) ของสกนเนอร

(Skinner) แนวคดของทฤษฎเชอวาการเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองเชน

เดยวกนแตใหความสำาคญกบการตอบสนองมากกวาสงเราโดยใหความสำาคญกบการเสรมแรง(reinforce-

ment)วามผลทำาใหเกดการเรยนรทคงทนถาวรยงขนดวยสกนเนอรไดสรปวาอตราการเกดพฤตกรรมหรอ

การตอบสนองขนอยกบผลของการกระทำาคอการเสรมแรงหรอการลงโทษทงทางบวกและทางลบ

4.2 ทฤษฎการเรยนรกลมปญญานยมหรอพทธนยม (Cognitivism) ทฤษฎกลมนเนน

กระบวนการทางปญญาหรอความคด ซงเปนกระบวนการภายในสมอง โดยเชอวา การเรยนรของมนษย

ไมใชเรองของพฤตกรรมทเกดจากกระบวนตอบสนองตอสงเราเพยงเทานน แตการเรยนรเปนกระบวนการ

ทางความคดทเกดจากการสะสมขอมลการสรางความหมายและความสมพนธของขอมลและการดงขอมล

ออกมาใชในการกระทำาและการแกปญหาตางๆเปนการใชสตปญญาของมนษยในการสรางความรความเขาใจ

ใหแกตนเองนนเอง โดยทฤษฎกลมนใหความสำาคญกบความสามารถในการตงวตถประสงค การวางแผน

ความตงใจความคดความจำาการคดเลอกการใหความหมายกบสงเราตางๆทไดจากประสบการณโดยม

ทฤษฎทสำาคญ5ทฤษฎดงน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ1) ทฤษฎของกลมเกสตลท (Gestalt Theory)แนวคดของทฤษฎเชอวาการเรยนรเปนก

ระบวนการทางความคดซงเปนกระบวนการภายในตวมนษย บคคลจะเรยนรจากสงเราทเปนสวนรวมไดด

กวาสวนยอย

2) ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต (Piaget) แนวคดของทฤษฎถอวาผ

เรยนเปนผกระทำา (active) และเปนผสรางความรขนในใจเองปฏสมพนธทางสงคมมบทบาทในการกอให

เกดความไมสมดลทางปญญาขน เปนเหตใหผเรยนปรบความเขาใจเดมทมอยใหเขากบขอมลขาวสารใหม

จนกระทงเกดความสมดลทางปญญาหรอเกดความรใหมขน โดยเพยเจตเนนความสำาคญของการเขาใจ

ธรรมชาตและพฒนาการของเดกมากกวาการกระตนเดกใหมพฒนาการเรวขน

3) ทฤษฎการเรยนรโดยการคนพบของบรนเนอร (Bruner)แนวคดของทฤษฎเชอวาการ

เรยนรจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมซงนำาไปสการคนพบการแกปญหาผเรยน

จะประมวลขอมลขาวสาร จากการมปฏสมพนธกบสงแวดลอมและจะรบรสงทตนเองเลอกหรอสงทใสใจ

การเรยนรแบบนจะชวยใหเกดการคนพบเนองจากผเรยนมความอยากรอยากเหนซงจะเปนแรงผลกดนท

ทำาใหสำารวจสงแวดลอมและทำาใหเกดการเรยนรโดยการคนพบ(discoveryapproach)

4) ทฤษฎการเรยนร 8 ขน ของกาเย (Gagne)แนวคดของทฤษฎเชอวาการเรยนรอาศย

ทฤษฎและหลกการทหลากหลายเนองจากความรมหลายประเภทบางประเภทสามารถเขาใจไดอยางรวดเรว

ไมตองใชความคดทลกซงบางประเภทมความซบซอนมากจำาเปนตองใชความสามารถในขนสงกาเยไดจด

ขนการเรยนรเปนลำาดบขนจากงายไปหายากไว8ขนดงนการจงใจ(motivationphase)การรบรตามเปา

หมายทตงไว (apprehendingphase)การปรงแตงสงทรบรไวเปนความจำา (acquisitionphase)ความ

สามารถในการจำา (retention phase) ความสามารถในการระลกถงสงทไดเรยนรไปแลว (recall phase)

การนำาไปประยกตใชกบสงทเรยนรไปแลว (generalization phase) การแสดงออกพฤตกรรมทเรยนร

(performancephase)และการแสดงผลการเรยนรกลบไปยงผเรยน(feedbackphase)

5) ทฤษฎประมวลสารสนเทศ (Information Processing Theory) แนวคดของทฤษฎ

เชอวา การเรยนรเปนการเปลยนแปลงความรของผเรยนทงทางดานปรมาณและคณภาพหรอกลาวไดวา

นอกจากผเรยนจะสามารถเรยนรสงตางๆ ในปรมาณทเพมขนแลว ผเรยนยงสามารถจดระเบยบ เรยบ

เรยง รวบรวม เพอใหสามารถเรยกความรเหลานนมาใชไดในเวลาทตองการ ทฤษฎนจงสนใจศกษาเกยว

กบกระบวนการพฒนาสตปญญาของมนษยโดยมแนวคดวาการทำางานของสมองมความคลายคลงกบการ

ทำางานของคอมพวเตอร ทฤษฎนอธบายเกยวกบการไดมาซงความร (acquire) สะสมความร (store) การ

ระลกได (recall)ตลอดจนการใชขาวสารขอมล โดยทฤษฎนพยายามอธบายใหเขาใจวามนษยจะมวธการ

รบขอมลขาวสารหรอความรใหมอยางไรเมอรบมาแลวจะมวธการประมวลขอมลขาวสารและเกบสะสมไว

ในลกษณะใดตลอดจนจะสามารถดงความรนนมาใชไดอยางไร

4.3 ทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมหรอสงคมเชงพทธปญญา (Social Cognitivism)ทฤษฎ

นเชอวาการเรยนรหรอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลเกดจากการสงเกตและเลยนแบบจากตนแบบ

(model) จากเหตการณ บคคลและสถานการณตางๆทผเรยนรเกดความสนใจ โดยมทฤษฎทสำาคญคอ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา(socialcognitivelearningtheory)ของแบนดรา(Bandura)

ทฤษฎนมแนวคดวาการเรยนรเปนผลจากการปฏสมพนธระหวางผเรยนกบสงแวดลอมโดยผเรยนและสง

แวดลอมมอทธพลตอกนและกนเนองจากผเรยนใชการสงเกตเปนเครองมอของการรบรสงเราและพยายาม

แสดงพฤตกรรมใหเหมอนตวแบบ(modeling)ซงอาจเปนสงมชวตสญลกษณภาพหรอตวอกษรจงเปน

สาเหตของการเกดพฤตกรรมการเรยนร ทอาจจะแสดงออกมาเปนการกระทำาหรอไมแสดงออกมากได เชน

ผลของการกระทำา (consequence)ดานบวก เมอเรยนรแลวจะเกดการแสดงพฤตกรรมเลยนแบบแตผล

การกระทำาดานลบ อาจมการเรยนร แตไมมการเลยนแบบการเลยนแบบจงตองมความเหมาะกบพนฐาน

ดงเดมของบคคลหากไดรบแรงเสรมดวย เชน เปนทชนชม กจะทำาใหการเลยนแบบเกดขนไดงาย สงท

บคคลจะเลอกเลยนแบบขนกบอายเพศและสถานะนอกจากนนถาไดตวแบบทดเลยนแบบกจะสามารถ

ปรบตวเผชญสถานการณและดำาเนนชวตอยางเหมาะสมได

4.4 ทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยม (Humanism) ทฤษฎกลมนใหความสำาคญของความเปน

มนษยและมองมนษยวามคณคามความดงามมความสามารถมความตองการและมแรงจงใจภายในทจะ

พฒนาศกยภาพของตนหากบคคลไดรบอสรภาพและเสรภาพมนษยจะพยายามพฒนาตนเองไปสความเปน

มนษยทสมบรณการเรยนรเกดจากการรบรวาสงทเรยนรมความหมายและความสมพนธกบจดมงหมายของ

ชวตตนเองโดยมแนวคดและทฤษฎทสำาคญ5แนวคดและทฤษฎดงน

1) ทฤษฎการเรยนรของมาสโลว (Maslow) ทฤษฎนประกอบดวยแนวคดทสำาคญ

2ประการคอ (1) มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนลำาดบขน คอความตองการทาง

รางกายความตองการความปลอดภยความตองการความรกและความเปนเจาของความตองการไดรบความ

นบถอยกยองและความตองการความสำาเรจหากความตองการขนพนฐานไดรบการตอบสนองอยางพอเพยง

สำาหรบตนเองในแตละขนมนษยจะสามารถพฒนาตนเองไปสขนทสงขนและ(2) มนษยตองการทจะรจก

ตนเองและพฒนาตนเองประสบการณทเรยกวา “peakexperience” เปนประสบการณของบคคลทอยใน

ภาวะดมดำาจากการรจกตนเองตรงตามสภาพความเปนจรงมลกษณะนาตนเตนเปนความรสกปตเปนชวง

เวลาทบคคลเขาใจเรองใดเรองหนงอยางถองแทเปนสภาพทสมบรณมลกษณะผสมผสานกลมกลนเปนชวง

เวลาแหงการรจกตนเองอยางแทจรงบคคลทมประสบการณเชนนบอยๆจะสามารถพฒนาตนไปสความเปน

มนษยทสมบรณไดตอไป

2) ทฤษฎการเรยนรของโรเจอรส (Rogers) ทฤษฎนมแนวคดวามนษยสามารถพฒนา

ตนเองไดดหากอยในสภาวะทผอนคลายและเปนอสระการจดบรรยากาศทผอนคลายและเออตอการเรยน

เรยนรและเนนใหผเรยนเปนศนยกลางโดยผสอนเปนผชแนะและทำาหนาทอำานวยความสะดวกในการเรยน

รใหแกผเรยนและการเรยนรจะเนนกระบวนการเปนสำาคญ

3) แนวคดเกยวกบการเรยนรของโคมส (Combs)แนวคดนเชอวาความรสกของผเรยน

มความสำาคญตอการเรยนรมากเพราะความรสกและเจตคตของผเรยนมอทธพลตอกระบวนการเรยนรของ

ผเรยน

4) แนวคดเกยวกบการเรยนรของโนลส (Knowles) แนวคดนเชอวาผเรยนจะเรยนรได

มากหากมสวนรวมในการเรยนรมอสระทจะเรยนและไดรบการสงเสรมในการพฒนาดวยตนเอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ5) แนวคดเกยวกบการเรยนรของแฟร (Faire) แนวคดนเชอวาผเรยนตองถกปลด

ปลอยจากการกดขของผสอนทสอนแบบเกา ผเรยนมศกยภาพและมความคดรเรมสรางสรรคทจะกระทำา

สงตางๆดวยตนเอง

4.5 ทฤษฎการเรยนรกลมสรางสรรคทางปญญานยม ทฤษฎกลมนมแนวคดวาในการเรยนร

ผเรยนจะตองเปนผกระทำาและสรางความรความรไมใชการใหหรอใสขอมลเขาไปในสมองผเรยนแตผเรยน

จะสรางความรขนในสมองของเขาเองจากสงแวดลอมภายนอกดงนน ผสอนจงไมใชผใสความรใหผเรยน

แตจะตองคอยเปนผชวยใหผเรยนสรางความรขนจากตวของผเรยนเองโดยอยบนพนฐานของประสบการณ

และโครงสรางทางปญญาในแตละคนทแตกตางกนโดยมทฤษฎทสำาคญคอทฤษฎการสรางความรใหมโดย

ผเรยนเองหรอทฤษฎคอนสตรคชนนสซม(constructionism)ทฤษฎนเกดจากแนวความคดทวาการเรยน

รเกดขนจากการทแตละบคคลไดสรางความรขนและทำาใหสำาเรจโดยผานกระบวนการของความสมดล ซง

กลไกของความสมดลเปนการปรบตวของตนเองใหเขากบสงแวดลอมเพอใหอยในสภาพสมดลประกอบ

ดวยกระบวนการ2กระบวนการทตอเนองกนไดแก(1)การซมซาบหรอดดซม(assimilation)เปนกระบวน

การทมนษยมปฏสมพนธกบสงแวดลอมและซมซาบหรอดดซมเอาประสบการณใหมเขาสประสบการณเดมท

เหมอนหรอคลายคลงกน โดยสมองจะปรบเอาประสบการณใหมเขากบความคดความรในโครงสรางทเกด

จากการเรยนรเดมทมอย(2)การปรบโครงสรางทางปญญา(accomodation)เมอไดซมซาบหรอดดซมเอา

ประสบการณใหมเขาไปในโครงสรางเดมแลวกจะทำาการปรบประสบการณใหมใหเขากบโครงสรางของความ

รเดมทมอยในสมองกอนแลวแตถาไมเขากนไดกจะทำาการสรางโครงสรางใหมขนมาเพอรบประสบการณใหม

นนซงชอว (Shaw)กลาววาความรเกดขนหรอถกสรางขนโดยผเรยน ไมใชเปนการใหจากผสอนและผ

เรยนทไดรบการสอนดวยวธใหอยางเดยวหรอแบบเดยวจะเสยโอกาสในการพฒนาดานอน

5. ปจจยทมอทธพลตอการเรยนร ปจจยทมอทธพลตอการเรยนร แบงเปนประเภทใหญๆ ได 2

ประเภทคอปจจยภายในและปจจยภายนอก(พรทพยอดมสน2556:10-24ถง10-25)สรปไดดงน

5.1 ปจจยภายใน ประกอบดวย 5 ปจจย ไดแก (1) ตวผเรยนและตวแปรทเกยวของกบ

ผเรยนเชนวฒภาวะและความพรอมอายเพศประสบการณสตปญญาอารมณสมรรถวสยความบกพรอง

ทางรางกายและการจงใจเปนตน(2)บทเรยนและตวแปรทเกยวของกบบทเรยนเชนความยากงายความ

จำาเปนสำาหรบชวตของผเรยนความหมายหรอประโยชน ความยาวความสอดคลองหรอขดแยงกบความร

เดม เปนตน (3) วธเรยนและการถายโอนการเรยนร เชน เทคนควธการเรยนรทด เปนตน (4)ผสอนและ

ตวแปรทเกยวของกบผสอน เชนบคลกภาพคณวฒ ความรความสามารถในเนอหาทสอน เทคนควธการ

สอนการใชสอการสอนการประเมนผลและการปอนกลบขอมลอนงปจจยนจะไมมอทธพลตอการเรยนร

ในกรณทผเรยนเรยนรดวยตนเองเปนตนและ(5)สภาพแวดลอมในขณะทเรยนรเชนสภาพแวดลอมทาง

กายภาพทชวยอำานวยใหผเรยนเกดการเรยนรทด เชนโตะมานงทไดขนาดพอเหมาะกบผเรยนแสงสวาง

และอณหภมเหมาะสม เปนตน และสภาพแวดลอมทางจตภาพซงเปนบรรยากาศทชวยใหผเรยนสบายใจ

เชนรสกวาตนเปนทยอมรบของผสอนและเพอนเปนตน


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5.2 ปจจยภายนอก ประกอบดวย 3 ปจจย ไดแก (1) สงคมและวฒนธรรม เชน ชนทาง

สงคมหรอสถานภาพและวฒนธรรมเฉพาะของบคคลทมอยจะมอทธพลตอการเรยนรของบคคลนอกจาก

นนความสะดวกในการสอสารและการคมนาคมทำาใหเกดการกระจายขาวสารอยางรวดเรวทงขาวสารทเปน

ประโยชนและไมเปนประโยชนตอการเรยนรนอกจากนนความรสมยใหมอาจมความสอดคลองหรอขดแยง

กบวฒนธรรมของผเรยนทำาใหเกดการเรยนรการประยกตหรอการไมยอมรบไดทงสองทาง (2) เศรษฐกจ

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจมผลตอการเรยนรการเปลยนแปลงวถชวตของผเรยนโดยเฉพาะเกษตรกรจะ

สนใจทจะเรยนรในสงทมผลตอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจเชนสนใจทจะเรยนรพนธใหมทใหผลผลตสง

ซงเกษตรกรคาดวาจะมผลตอรายไดของเกษตรกรเปนตน(3)การเมองนโยบายหรอกฎระเบยบจากภาค

รฐ บางครงเปนอปสรรคตอการเรยนร เชน การสงเสรมใหเกษตรกรปลกพชเชงเดยว จนเกดปญหาสนคา

ลนตลาดเปนตน

กลาวโดยสรป การเรยนรเปนการปรบเปลยนทศนคต แนวคดและการเปลยนแปลงพฤตกรรมท

คอนขางถาวร ทงภายนอกทบคคลแสดงออกมา และศกยภาพซงเปนพฤตกรรมภายในทมไดแสดงออก

มา โดยอาศยกระบวนการทลกษณะทสำาคญเกยวกบการเรยนร ม 5 ประการคอการเรยนร เปนกระบวน

การเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทกชนดเปนสงทชวยในการปรบปรงตนเองเปนการเพมประสทธภาพ

และการเรยนรไมใชวฒภาวะเพยงแตอาศยวฒภาวะเปนตวประกอบโดยการเรยนรม4องคประกอบคอ

แรงขบสงเราการตอบสนองและการเสรมแรงสำาหรบทฤษฎการเรยนรทง5กลมไดแกทฤษฎการเรยนร

กลมพฤตกรรมนยม(behavioraltheories)ทฤษฎการเรยนรกลมปญญานยมหรอพทธนยม(cognitive

orconstructivismtheories)ทฤษฎการเรยนรกลมปญญาสงคมหรอทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธ

ปญญา(socialcognitiontheoriesหรอsocialcognitivelearningtheories)ทฤษฎการเรยนรกลม

มนษยนยม(humanistictheories)และทฤษฎการเรยนรกลมสรางสรรคทางปญญานยม(constructiv-

ism) สำาหรบปจจยทมอทธพลตอการเรยนร ไดแก ปจจยภายในทประกอบดวยตวผเรยนและตวแปรท

เกยวของกบผเรยนบทเรยนและตวแปรทเกยวของกบบทเรยนวธเรยนและการถายโอนการเรยนรผสอน

และและตวแปรทเกยวของกบผสอนสภาพแวดลอมในขณะทเรยนรรวมทงปจจยภายนอกประกอบดวย

สงคมและวฒนธรรมเศรษฐกจและการเมอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเรองท 9.1.3 แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจ

การสอสาร และทศนคตในงานสงเสรมการเกษตร

สำาหรบเนอหาในเรองท 9.1.3 นไดแยกการนำาเสนอเปน 3 สวนคอ แนวคดและทฤษฎจตวทยา

สงคมทเกยวกบแรงจงใจการสอสารและทศนคตในงานสงเสรมการเกษตรโดยมรายละเอยดดงตอไปน

แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจสำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจไดอธบายไว(พรทพยอดมสน2556:

10-11ถง10-18)ดงตอไปน

1. ความหมายของแรงจงใจ (Motive) และการจงใจ หรอ (Motivation) แรงจงใจหมายถง แรง

ผลกดนภายในทไมสามารถสงเกตเหนได ซงกอตวขนจนกลายเปนแรงกระตน และบงคบใหบคคลแสดง

พฤตกรรมตอบสนองโดยมการกำาหนดทศทางการตอบสนองนนหรอแรงจงใจหมายถงสภาวะทอยภายใน

ตวทเปนพลงทำาใหรางกายมการเคลอนไหวไปในทศทางทมเปาหมายทไดเลอกไวแลวซงมกจะเปนเปาหมาย

ทมอยสภาวะสงแวดลอม(LoudonandDellaBitta,1993:322)

การจงใจหมายถง “สภาวะภายในของบคคลทถกกระตนหรอผลกดนโดยแรงจงใจ ใหแสดง

พฤตกรรมทอยางมทศทางและตอเนองเพอนำาไปสการบรรลตามจดมงหมาย” โดยพฤตกรรมทเกดจากการ

จงใจเปนพฤตกรรมทมความเขมขนมทศทางมเปาหมายชดเจนวาตองการไปสจดมงหมายใดหรอกระทำา

ในสงนนเพอใหผลงานหรอผลการกระทำาบรรลเปาหมายทตองการเชนการทพนกงานขายวสดการเกษตร

ตงใจมาทำางานสมำาเสมอไมขาดงานและตงใจทำายอดขายเพราะหวงจะไดรบความดความชอบเปนกรณพเศษ

เปนตนเปนพฤตกรรมทมใชพฤตกรรมทวๆไปทเกดจากการตอบสนองสงเราปกตธรรมดาเชนการขานรบ

เมอไดยนเสยงเรยกการหนไปมองเมอมคนเดนผานหนาการยกหโทรศพทเมอมกรงดงขนเปนตน

2. ลกษณะของแรงจงใจม2ลกษณะไดแก

2.1 แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motives) เปนสงผลกดนจากภายในตวบคคลซงอาจจะเปน

เจตคตความคดเหนความสนใจความตงใจการมองเหนคณคาความพอใจความตองการฯลฯสงตางๆ

ดงทกลาวมาเหลานมอทธพลตอพฤตกรรมคอนขางถาวรเชนบคลากรทเหนคณคาของงานมองวาองคการ

คอสถานทใหชวตแกตนและครอบครว ดงนน เขากจะจงรกภกดตอองคการ กระทำาการตางๆ ใหองคการ

เจรญกาวหนาเปนตนจะเหนไดวาพฤตกรรมทแสดงออกมาเปนพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจภายใน

2.2 แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motives) เปนสงผลกดนภายนอกตวบคคลทมากระตน

ใหเกดพฤตกรรมอาจจะเปนการไดรบรางวล เกยรตยศชอเสยงคำาชมการไดรบการยอมรบยกยองฯลฯ

แรงจงใจนจะไมคงทนถาวรตอพฤตกรรมบคคลจะแสดงพฤตกรรมเพอตอบสนองสงจงใจดงกลาวเฉพาะ

ในกรณทตองการรางวลหรอเกยรตยศชอเสยงคำาชมการยกยองการไดรบการยอมรบฯลฯ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3. ความสำาคญของการจงใจ ความสำาคญของการจงใจสามารถสรปไดดงน

1)การศกษาเรองของการจงใจจงเปนสงจำาเปนทจะชวยใหบคคลไดเขาใจถงพฤตกรรมและ

วธการในการสรางหนทางเพอเปลยนพฤตกรรมไปในทศทางทตองการ

2)ชวยเพมพลงในการทำางานใหบคคล โดยพลง (energy) เปนแรงขบเคลอนทสำาคญตอ

การกระทำาหรอพฤตกรรมของมนษยในการทำางานใดๆถาบคคลมแรงจงใจในการทำางานสงยอมทำาใหขยน

ขนแขงกระตอรอรนกระทำาใหสำาเรจ

3)ชวยเพมความพยายามในการทำางานใหบคคล โดยความพยายาม (persistence)ทำาให

บคคลมความมานะอดทนบากบนคดหาวธการนำาความรความสามารถและประสบการณของตนมาใชให

เปนประโยชนตองานใหมากทสด

4)ชวยใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบการทำางานของบคคลการเปลยนแปลง(variability)

รปแบบการทำางานหรอวธทำางานในบางครง กอใหเกดการคนพบชองทางดำาเนนงานทดกวาหรอประสบผล

สำาเรจมากกวานกจตวทยาบางคนเชอวาการเปลยนแปลงเปนเครองหมายของความเจรญกาวหนาของบคคล

แสดงใหเหนวาบคคลกำาลงแสวงหาการเรยนรสงใหมๆใหชวต

5)ชวยเสรมสรางคณคาของความเปนคนทสมบรณใหบคคล บคคลทมแรงจงใจในการ

ทำางานจะเปนบคคลทมงมนทำางานใหเกดความเจรญกาวหนาจดวาบคคลผนนมจรรยาบรรณในการทำางาน

มความรบผดชอบมนคงในหนาทมวนยในการทำางานซงลกษณะดงกลาวแสดงใหเหนถงความสมบรณ

4. ทฤษฎการจงใจทสำาคญในการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตร ม2กลมดงน

4.1 ทฤษฎทเนนเนอหาของการจงใจ ทฤษฎในกลมนมงอธบายการจงใจของบคคลวา ม

ปจจยใดบางทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมหรอ “อะไร” เปนสงทจงใจบคคลม 4 ทฤษฎทสำาคญใน

กลมนดงน

1) ทฤษฎลำาดบขนความตองการของมาสโลว (Maslow’s Needs Hierarchy Theory)

เชอวาพฤตกรรมของบคคลเปนผลมาจากการตอบสนองความตองการตามลำาดบขน ทง 5 ขน ไดแก (1)

ความตองการทางรางกาย(physiologicalneeds)ไดแกปจจยส(2)ความตองการความปลอดภย(safety

needs) เปนความตองการความปลอดภยทางรางกาย และจตใจ (3) ความตองการความรกและความเปน

เจาของ (belongingnessand loveneeds) เปนความตองการเปนสวนหนงของสงคม (4)ความตองการ

ไดรบความนบถอยกยอง(esteemneeds)เปนความตองการทเกดจากความภาคภมใจในตนเองทไดรบการ

ยกยองนบถอจากผอนและ(5)ความตองการความสำาเรจ(self-actualizationneeds)เปนความตองการ

ขนสงสดทคนปรารถนาทจะใชความสามารถและศกยภาพของตนเองใหถงขดสดเพอใหเกดความสำาเรจ

2) ทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก (Herzberg’s two Factors Theory) แบงปจจย

จงใจในการทำางานออกเปน 2ประเภท ไดแก (1) ปจจยจงใจหรอปจจยตวกระตน (motivation factors)

เปนปจจยทสรางแรงจงภายในทำาใหเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน โดยเรยงลำาดบความสำาคญดงน

ความสำาเรจของงานการไดรบการยกยองความกาวหนา ลกษณะของงาน โอกาสทจะกาวหนา และสภาพ

การทำางาน และ (2) ปจจยบำารงรกษาหรอปจจยคำาจน (hygiene factors) เปนปจจยทตอบสนองแรงจง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธภายนอก เปนปจจยทปองกนไมใหผลการปฏบตงานของบคลากรลดลง โดยเรยงลำาดบความสำาคญดงน

นโยบายการบรหารงานเงนเดอนการบงคบบญชาหรอนเทศงานความมนคงของงานความสมพนธในหนวย

งานและสภาพแวดลอมในการทำางาน

3) ทฤษฎความตองการของแมคเคลแลนด (McClelland’s Theory of Learned Needs

หรอ Three Needs Theory)เนนความตองการของมนษย3ประการไดแกความตองการความสำาเรจ(need

forachievement)ความตองการความสมพนธทด(needforaffiliation)และความตองการอำานาจ(need

forpower)

4) ทฤษฎ X และทฤษฎ Y ของแมคเกรเกอร (McGregor’s Theories X and Y) เมอ

บคคลเกดความพงพอใจในการทำางาน ยอมทำาใหผลการปฏบตงานดขนตามไปดวย โดย ทฤษฎ X ตง

สมมตฐานเกยวกบบคคลวามลกษณะทไมดตางๆ เชน ชอบหลกเลยงงาน ขาดความกระตอรอรนในการ

ทำางานขาดความคดรเรมสรางสรรคชอบการบงคบควบคมมสงจงใจในการทำางานคอ เพอใหไดมาซงสง

ทจะตอบสนองความตองการทางดานรางกายและความมนคงปลอดภยเทานนสวนทฤษฎYตงสมมตฐาน

เกยวกบบคคลในแงตรงกนขามกบทฤษฎXคอบคคลเหนการทำางานเปนเรองธรรมชาตเปนผทมความรเรม

สรางสรรคเปนผทมความกระตอรอรนในการทำางานเปนผทรบผดชอบตวเองไดมสงจงใจในการทำางานคอ

เพอใหไดมาซงเกยรตยศชอเสยงและความสำาเรจในชวต

4.2 ทฤษฎทเนนกระบวนการในการจงใจ ทฤษฎในกลมนมงอธบายแนวทางและวธการใน

การจงใจโดยม3ทฤษฎทสำาคญดงน

1) ทฤษฎความคาดหวงของวรม (Vroom’s Expectancy Theory)แนวคดทฤษฎนคอ

การจงใจจะเกดขนเมอคนเชอวา สงทตนจะทำานน สามารถสำาเรจได และเมอสำาเรจแลว จะไดผลลพธหรอ

รางวลทตนเหนคณคา ซงการจงใจนน ขนอยกบองคประกอบทสำาคญ 3ประการดงน (1) ความคาดหวง

(Expectancy:E)การเปนเครองมอ(Instrumentality:I)และคณคาของผลลพธ(Valence:V)

2) ทฤษฎความเสมอภาคหรอความเทาเทยม (Equity Theory) โดยมสมมตฐานวา

บคคลยอมแสวงหาความเสมอภาคทางสงคม โดยเปรยบเทยบกบบคคลอนถงสงทตนใสเขาไปหรอปจจย

นำาเขา(input)กบผลทไดรบกลบมา(output)

3) ทฤษฎการเสรมแรงของการจงใจ (Reinforcement Theory of Motivation)ของสกน

เนอร(Skinner)พฒนาทฤษฎนบนพนฐานของกฎของผลกระทบ(lawofeffect)ทหมายถงพฤตกรรมใดท

เมอทำาแลวนำาไปสผลลพธทชอบกมแนวโนมทจะเกดซำาอกสวนพฤตกรรมททำาแลวนำาไปสผลลพธทไมชอบ

กมแนวโนมทจะไมเกดซำาอกโดยสาระสำาคญทฤษฎนคอสามารถควบคมหรอเปลยนแปลงพฤตกรรมของ

บคคลไดจากการบรหารผลลพธทเกดตามพฤตกรรมนนโดยการเสรมแรงทสามารถทำาได4วธไดแกการ

เสรมแรงทางบวกการเสรมแรงทางลบการลงโทษและการหยด

กลาวโดยสรป แรงจงใจ หมายถง แรงผลกดนภายในทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางม

ทศทางและไปสเปาหมายสวนการจงใจหมายถงสภาวะภายในทถกกระตนหรอผลกดนโดยแรงจงใจให

บคคลแสดงพฤตกรรมทอยางมทศทางและตอเนอง เพอนำาไปสการบรรลตามจดมงหมาย แรงจงใจม 2


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ลกษณะคอ แรงจงใจภายในและแรงจงใจภายนอกการจงใจมความสำาคญตอบคคล และการทำางาน ซง

ทฤษฎการจงใจแบงออกเปน 2 กลม คอ (1) ทฤษฎทเนนเนอหาของการจงใจประกอบดวยทฤษฎลำาดบ

ขนความตองการของมาสโลว ทฤษฎสองปจจยของเฮอรซเบอรก ทฤษฎความตองการของแมคเคลแลนด

ทฤษฎXและทฤษฎYของแมคเกรเกอรและ(2)ทฤษฎทเนนกระบวนการในการจงใจมงอธบายแนวทาง

และวธการในการจงใจ ประกอบดวยทฤษฎความคาดหวงของวรม ทฤษฎความเสมอภาคและทฤษฎการ

เสรมแรงของการจงใจ

แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการสอสารสำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบการสอสารไดอธบายไวดงตอไปน

1. ความหมายของการสอสาร (Communication) หมายถง กระบวนการซงคนเรามปฏกรยาตอ

กนและกน เพอความมงหมายทจะใหเกดการผสมกลมกลนกน ทงในระหวางบคคลและภายในตวบคคล

ผนนเอง(อารแนคและเฟสต1964;399อางในจนดาขลบทองและรจระโรจนประภายนต2553:1-5)

2. ความสำาคญของการสอสาร นกวชาการตางๆ กลาวถงความสำาคญของการสอสารไวหลาก

หลายพอสรป ไดดงน (1) การสอสารเปนปจจยสำาคญในการดำารงชวตของมนษย ไมมใครทจะดำารงชวต

ไดโดยปราศจากการสอสาร (2) กอเกดความเขาใจกนระหวางบคคลและสงคม ชวยเสรมสรางความเขาใจ

อนดระหวางคนในสงคม(3)การสอสารเปนปจจยสำาคญในการพฒนาความเจรญกาวหนาทงตวบคคลและ

สงคมซงรวมถงการพฒนาทางสงคมในดานคณธรรมจรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยฯลฯโดยการ

สอสารเปนเครองมอในการพฒนาคณภาพชวตของมนษยและพฒนาความเจรญกาวหนาในดานตางๆ (4)

ชวยสบทอดวฒนธรรมประเพณสะทอนใหเหนภาพความเจรญรงเรองวถชวตของผคนและ(5)ชวยธำารง

สงคมใหอยรวมกนเปนปกตสขและอยรวมกนอยางสนต

3. องคประกอบทสำาคญของการสอสาร สำาหรบองคประกอบของการสอสารตามรปแบบการสอสาร

“S-M-C-R” ของเบอรโล เปนทนยมใชกนมากม 4 ประการคอ (1) ผสงสาร (sender) หรอ แหลงสาร

(source)(2)สาร(message)(3)สอหรอชองทาง(mediaorchannel)และ(4)ผรบสาร(receiver)โดยสน

พนธพนจ(2553:3-20)ไดอธบายถงการสอสารนวกรรมเกษตรตามแนวคดของRogorsและShoemaker

วามองคประกอบสำาคญ5อยางคอผสงสาร(Sender:S)สาร(Massage:M)ชองทางหรอสอ(Channel:

C)และผรบสาร(Reciever:R)และผลของการสอสาร(Effect:E)ดงภาพท9.5

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธสงสาร

(Sender:S)

สาร

(Massage:M)

ชองทาง

หรอสอ

(Channel:C)

ผรบสาร

(Reciever:R)

ผลของ

การสอสาร

(Effect:E)

-นกวจยหรอ

นกวทยาศาสตร

-นกสงเสรม


หรอนกพฒนา

-เกษตรกรหรอ

ประชาชน

นวกรรมเกษตร

-ความมคณคา

-ผลเชงประจกษ

-ความสอดคลอง

-ความซบซอน

ชองทางการสอสาร

-สอบคคล

-สอสารมวลชน

การปฏสมพนธหรอขอมลยอนกลบ

-เกษตรกรหรอ

ประชาชน

-นกวจยหรอ

นกวทยาศาสตร

-นกสงเสรม

การเกษตรหรอ

นกพฒนา

ผลกระทบทเกด

ขนกบผรบ

- ความรเพม

ทกษะ

- เปลยนแปลง

ทศนคต

- เปลยนแปลง

พฤตกรรม

ภาพท 9.5 องคประกอบและรปแบบการสอสารนวกรรมเกษตรทมา:ปรบปรงจากRogorswithShoemaker(1971:20อางในสนพนธพนจ2553:3-20)

4. รปแบบจำาลองและทฤษฎการสอสารทสำาคญ สำาหรบรปแบบจำาลองและทฤษฎการสอสารท

สำาคญมดงน

1) รปแบบจำาลองหรอทฤษฎการสอสาร SMCR ของเบอรโล (David K. Berlo) ประกอบ

ดวย (1) ผสงสาร (Source) ตองเปนผทมความสามารถเขารหส (Encode) เนอหาขาวสารไดมความร

อยางดในขอมลทจะสง สามารถปรบระดบใหเหมาะสมสอดคลองกบผรบได (2) ขาวสาร (Message) คอ

เนอหา สญลกษณ และวธการสง (3) ชองทางการสอสาร (Channel) ใหผรบไดดวยประสาทสมผสทง 5

และ(4)ผรบสาร(Receiver)ผทมควาสมารถในการถอดรหส(Decode)สารทรบมาไดอยางถกตองโดย

เบอรโลเหนวาปจจยตางๆทมผลทำาใหการสอสารประสบผลสำาเรจไดแกทกษะในการสอสารทศนคตระดบ

ความรระบบสงคมและวฒนธรรมซงผรบและผสงตองมตรงกนเสมอดงแสดงในภาพท9.6


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เขารหสEncode

ถอดรหสDecode

ผสงSource

ขอมลขาวสารMessage

ชองทางChannel

ผรบReceiver

ทกษะการสอสาร

ทศนคต

ระดบความร

ระบบสงคมและวฒนธรรม

เนอหาสญลกษณวธการสง

ทกษะการสอสาร

ทศนคต

ระดบความร

ระบบสงคมและวฒนธรรม

ภาพท 9.6 รปแบบจำาลองการสอสารของเบอรโลทมา: กดานนทมลทอง(2536)

2) รปแบบจำาลองหรอทฤษฎการสอสารทางเดยวเชงเสนตรงของแชนนนและวเวอร (Shan-

non and Weaver)แชนนนและวเวอรจะมองถงองคประกอบพนฐานของการสอสารเชนเดยวกบเบอรโลแลว

ยงใหความสำาคญกบ “สงรบกวน” (Noise)ดวยเพราะในการสอสารหากมสงรบกวนเกดขนกจะหมายถงการ

เปนอปสรรคตอการสอสารไดดงแสดงในภาพท9.7

ผสง

(แหลงขอมล)

เครองสงขาวสาร

Message

สญญาณ

สญญาณทไดรบ ขาวสาร

Signal Received MessageSignal

Receiver DestinationSource Transmitter

(ตวถายทอด)

ชองทาง

(Channel)

สงรบกวน

(Noise)

ผรบ

(เครองรบ)

จดหมาย

ปลายทาง

ภาพท 9.7 รปแบบจำาลองการสอสารทางเดยวเชงเสนตรงของแชนนนและวเวอรทมา: กดานนทมลทอง(2536)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ3) รปแบบจำาลองหรอทฤษฎการสอสารของชแรมม (Wilber Schramm) โดยในป 1954

ชแรมม ไดสรางแบบจำาลองการสอสารขนมา โดยเนนพนฐานประสบการณรวม (Field of Experience)

ระหวางผสงสารและผรบสารวาทงสองฝายจะตองมประสบการณรวมกนเพอสอสารใหเขาใจตรงกน โดย

หากทงสองฝายยงมประสบการณรวมกนมากเทาใดกจะเกดความเขาใจกนในการการสอสารมากขนตามไป

ดวยสงผลใหการสอสารมโอกาสบรรลเปาหมายมากเทานนดแตเมอใดทวงของขอบขายประสบการณซอน

กนนอยมากหรอไมซอนกนเลยแสดงวาทงผสงและผรบแทบจะไมมประสบการณรวมกนเลยการสอสารนน

จะทำาไดยากลำาบากหรอแทบจะสอสารกนไมไดอยางสนเชง ซงสามารถทราบไดจากผลปอนกลบทผสงกลบ

ไปยงผสงนนเองดงภาพท9.8

ประสบการณรวม

Field of Experienceขอบขายประสบการณ

Field of Experienceขอบขายประสบการณ

ผสงSource

การเขารหสˇˇEncoder

ถอดรหสDecoder

ผรบDestination

สงรบกวน(Noise)

ผลปอนกลบFeedback

ภาพท 9.8 รปแบบจำาลองการสอสารของชแรมมทมา: กดานนทมลทอง(2536)

กลาวโดยสรป การสอสาร (Communication)หมายถงกระบวนการซงคนเรามปฏกรยาตอกน

และกน เพอความมงหมายทจะใหเกดการผสมกลมกลนกนทงในระหวางบคคลและภายในตวบคคลผนน

เองความสำาคญของการสอสารมดงน (1) การสอสารเปนปจจยสำาคญในการดำารงชวตของมนษย (2) กอ

เกดความเขาใจกนระหวางบคคลและสงคม(3)การสอสารเปนปจจยสำาคญในการพฒนาความเจรญกาวหนา

ทงตวบคคลและสงคม (4) ชวยสบทอดวฒนธรรมประเพณ (5) ชวยธำารงสงคมใหอยรวมกนเปนปกตสข

และอยรวมกนอยางสนตสำาหรบองคประกอบของการสอสารตามรปแบบการสอสาร “S-M-C-R” ของเบอร


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


โลเปนทนยมใชกนมากม4ประการคอ (1)ผสงสาร(sender)หรอแหลงสาร(source) (2)สาร(mes-

sage)(3)สอหรอชองทาง(mediaorchannel)และ(4)ผรบสาร(receiver)โดยการสอสารของนวกรรม

เกษตรตามแนวคดของRogorsและShoemakerมองคประกอบสำาคญ5อยางคอผสงสาร(Sender:S)

สาร (Massage:M)ชองทางหรอสอ (Channel:C)และผรบสาร (Reciever:R)และผลของการสอสาร

(Effect: E) สำาหรบรปแบบจำาลองและทฤษฎการสอสารทสำาคญม 3ทฤษฎ ดงน (1) รปแบบจำาลองหรอ

ทฤษฎการสอสารSMCRของเบอรโล(DavidK.Berlo)(2)รปแบบจำาลองหรอทฤษฎการสอสารทางเดยว

เชงเสนตรงของแชนนนและวเวอร(ShannonandWeaver)และ(3)รปแบบจำาลองหรอทฤษฎการสอสาร

ของชแรมม(WilberSchramm)

แนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบทศนคตสำาหรบแนวคดและทฤษฎจตวทยาสงคมทเกยวกบทศนคตเจนณรงคทยนสวาง(2556:9-44ถง

9-48)ไดอธบายไวดงตอไปน

1. ความหมายของทศนคต (attitude) หมายถงความเชอและความรสกประมาณคาของบคคลท

มตอสงตางๆ ซงผานเขามาในประสบการณของแตละบคคล โดยความรสกเชงประมาณคานเปนไดทงดาน

บวกและดานลบทำาใหบคคลพรอมทจะแสดงออกตอบโตตอสงตางๆ

2. องคประกอบของทศนคต ประกอบดวยองคประกอบ3ดานดงน

1) องคประกอบทางดานความร (Cognitive Component) ซงเปนการรบรเกยวกบสงตางๆ

ของบคคลรวมทงความเชอของบคคลนนๆดวยซงความรและความเชอจะเปนสวนหนงของทศนคต

2) องคประกอบทางดานความรสก (Affective Component)เปนองคประกอบทางดานความ

รสกอารมณซงถกเราจากการไดรบความรโดยเมอบคคลไดรบความรอะไรมากจะเกดความรสกตอสงนน

วาชอบหรอไมชอบพอใจหรอไมพอใจ

3) องคประกอบทางดานพฤตกรรม (Behavioral Component) เปนความพรอมทจะตอบ

สนองตอสงตางๆทไดเรยนรหรอไดรบ ไปในทศทางใดทศทางหนงตามความรสก โดยเมอบคคลไดเรยนร

อะไรมากจะเกดความรสกตอสงนนในทางบวกหรอทางลบและจะแสดงพฤตกรรมตอบสนองตอสงนน

3. ปจจยทกอใหเกดทศนคต ทศนคตเกดจากการเรยนรและประสบการณของบคคลซงอลพอรท

และฮลการด(Allport,Hilgard)เสนอความเหนวาทศนคตตอสงหนงสงใดจะเกดขนตามเงอนไข4ประการ

ดงน(1)การเพมพนหรอการประสานกนของการตอบสนองซงเกดจากการเรยนรในแนวคดตางๆ(2)ความ

แตกตางของบคคลซงมประสบการณทแตกตางกน (3) อทธพลของประสบการณทเกดขนอยางกะทนหน

หรอความตกใจจะเปนผลทำาใหจดจำาประสบการณนนไดนานๆ ซงกอใหเกดทศนคตตอสงเหลาน และ

(4)การถายทอดทศนคตไดมาจากการเลยนแบบทศนคตของบคคลอนๆทตนพอใจ

4. การทำาใหเกดการเปลยนแปลงทศนคต ภารกจหลกอยางหนงของเจาหนาทสงเสรมการเกษตรคอ

การดำาเนนการใหกลมเปาหมายเกดการเปลยนแปลงดานความรสกนกคดหรอทศนคตและการแสดงออก

ของความรสกทางจตใจ โดยคารล โฮพแลนด (CarlHovland)มทศนะเรองของการเปลยนแปลงทศนคต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธวา “ทศนคต(โดยเฉพาะความรสกอารมณ)จะเปลยนแปลงไดถาความเชอหรอความคด(องคประกอบดาน

ความร)เปลยนไป” ซงปจจยทสำาคญของการเปลยนแปลงทศนคตตามแนวความคดนกคอองคประกอบใน

การสอความหมายไดแกแหลงขาวสาร(source)สาร(message)ชองทางในการสอสาร(channel)และ

ผรบสาร(receiver)

5. ทฤษฎเกยวกบทศนคต มทฤษฎเกยวกบทศนคตทสำาคญ6ทฤษฎดงน

5.1 ทฤษฎการวางเงอนไขและการใหแรงเสรม (Conditioning and Reinforcement) เปน

ทฤษฎทชวยใหทศนคตกอรปขนไปตวบคคลได โดยการสรางเสรมบคลใหมทศนคตทด รจกใชความคด

เปรยบเทยบตามเงอนไขทมอยรจกใชวจารณญาณทดในการตดสนใจรวมทงการใหเหนแบบอยางทดกจะ

เปนการชวยใหบคคลมทศนคตทดตามผอนไปดวยโดยการนำาหลกการตามทฤษฎการวางเงอนไข(Theories

ofConditioning)ของพาฟลอฟ(Pavlow)มาใชพจารณาระหวางสงเราสองสงเพอหาทศทางของทศนคต

ทด แลวนำาไปสรปวาสงนนดหรอไมดอยางไร โดยในบางครงอาจทดลองทำาด หรอทำาตามแบบอยางทได

พบเหนมาแลววาเกดผลด เชนการทเจาหนาทสงเสรมการเกษตรพาเกษตรกรไปทศนศกษาดงานในไรนาท

ประสบผลสำาเรจเพอใหเกดเปนแรงบนดาลใจใหเกษตรกรทำาตามตอไป เหลานกยอมกอใหเกดทศนคตทด

เปนตนนอกจากนยงเปนไปตามหลกอตราการตอบสนองและการเสรมแรงตามทฤษฎการวางเงอนไขแบบ

ลงมอกระทำาของสกนเนอร(Skinner’sOperantConditioning)

5.2 ทฤษฎสงลอใจ (Incentive Theory) แคทซ(Katz)กลาววา “บคคลจะมทศนคตตอสงใด

จะตองเชอแลววาสงนนมประโยชนหรอสามารถสรางความพงพอใจใหแกตนได” ซงกลาวถงการกอทศนคต

ไววาการทบคคลเปลยนทศนคตหรอมทศนคตรปใหมเกดขนในตวบคคลนนยอมมสาเหตมาจากเครองลอ

ทมาจงใจใหบคคลตองประพฤตปฏบตจนเกดทศนคตใหมขนเชนหากเกษตรกรเปลยนมาใชขาวพนธใหม

จะทำาใหผลผลตเพมขนอก25เปอรเซนตเปนตน

5.3 ทฤษฎความสอดคลองกนในการรบร ทฤษฎนตงอยบนรากฐานทวาเมอขอมลใหมท

บคคลรบรไมมความสอดคลองกบขอมลเดมทมการรบรมากอนแลวจะทำาใหเกดภาวะไมสบายใจซงจะชกนำา

ใหบคคลมพฤตกรรมอยางใดอยางหนงหรอมการเปลยนความรความเขาใจใหมเพอใหเกดความสอดคลอง

กนในการรบรทมโดยมรายละเอยดของทฤษฎความสอดคลองดงน

1) ทฤษฎความสมดล (Balance Theory หรอ The p-o-x Theory)โดยไฮเดอร (Fritz

Heider)กลาววาความรสกของบคคลคนหนง(p)ทมตอบคคลอกคนหนง(o)และมตอสงๆหนงหรอคน

อกคนหนง(x)จะมความสมพนธกนในลกษณะภาวะสมดลและภาวะไมสมดล

2) ทฤษฎความสอดคลองกน (Congruity Theory) ของออสกดและแทนเนนเบยม

(OsgoodandTannenbaum)ทฤษฎนมจดเดนคอสามารถทำานายทศทางของทศนคตและปรมาณของ

ทศนคตทเปลยนแปลงไดโดยใชคำาคณศพททมความหมายตรงกนขามกนเชนด-เลวชอบ-ไมชอบหนก-

เบาเปนตน

5.4 ทฤษฎความขดแยงทางความคด (Cognitive Dissonance Theory) เฟสทงเจอร (Leon

Festinger)กลาววามหลกสำาคญของทฤษฎนคอความรความเขาใจเกยวกบเรองหนงๆทเรารบรใหมอาจ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จะไมลงรอยหรอขดแยงกบความรความเขาใจเดมทมอยแลว ภาวะไมลงรอยจะผลกดนใหบคคลพยายาม

หาทางลดขนาดของความขดแยงใหหมดไป หรอหลกเลยงไมใหภาวะนเพมขนอก วธการทมกจะทำา คอ

เปลยนความเขาใจเปลยนพฤตกรรมยอมรบขอมลและความคดเหนใหมๆคอการเปลยนทศนคตเกยวกบ

เรองนนๆนนเอง

5.5 ทฤษฎการเปลยนแปลงทศนคตโดยการปรบตวใหเขากบสงคม (The Social Judgment

Theory of Attitude Change)เชอรรฟและฮอพแลนด(Sherif,Hovland)เชอวากระบวนการในการปรบตว

ของบคคลนนเกดจากปฏกรยาของทศนคตของบคคลนนกบสงแวดลอมและในกระบวนการของการเปลยน

ทศนคตนมขนของกระบวนการเกดขน2ขนตอนคอ

ขนท 1บคคลจะตดสนใจและใหการวนจฉยขาวสารทเขาไดรบมาใหม โดยการนำาเอา

ความรหรอขาวสารทเขาเคยไดรบมามสวนเกยวของดวย

ขนท2ทศนคตจะเกดขนภายหลงจากไดทำาการวนจฉยหรอตดสนใจแลว

5.6 ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม (Action Participation Theory) ทฤษฎนเหนวา “การ

เปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมของบคคลกระทำาไดโดยการสรางสถานการณ ใหบคคลไดมสวนรวม

ในการทำางานของกลมอยางมประสทธภาพ” ดงนน การเปลยนแปลงทศนคตของบคคลใหเปนไปในรปใด

กควรจะตองสรางสถานการณขนเพอใหบคคลไดมสวนรวมในกจกรรมนนๆ

กลาวโดยสรปทศนคต(attitude)หมายถงความเชอและความรสกประมาณคาของบคคลทมตอ

สงตางๆ ซงผานเขามาในประสบการณของแตละบคคล โดยความรสกเชงประมาณคานเปนไดทงดานบวก

และดานลบทำาใหบคคลพรอมทจะแสดงออกตอบโตตอสงตางๆ องคประกอบของทศนคต ประกอบดวย

องคประกอบทางดาน1)ความร2)ความรสกและ3)พฤตกรรมปจจยทกอใหเกดทศนคตม4ประการ

ดงน(1)การเพมพนหรอการประสานกนของการตอบสนองซงเกดจากการเรยนรในแนวคดตางๆ(2)ความ

แตกตางของบคคล(3)อทธพลของประสบการณทเกดขนอยางกะทนหนและ(4)การถายทอดทศนคตทงน

ทศนคตจะเปลยนแปลงไดถาความเชอหรอความคดเปลยนไปซงปจจยทสำาคญของการเปลยนแปลงทศนคต

คอองคประกอบในการสอสารไดแกแหลงขาวสารสารชองทางในการสอสารและผรบสารทฤษฎเกยวกบ

ทศนคตทสำาคญ6ทฤษฎดงน1)ทฤษฎการวางเงอนไขและการใหแรงเสรม2)ทฤษฎสงลอใจ3)ทฤษฎ

ความสอดคลองกนในการรบร4)ทฤษฎความขดแยงทางความคด5)ทฤษฎการเปลยนแปลงทศนคตโดย

การปรบตวใหเขากบสงคมและ6)ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 9.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 9.1

ในแนวการศกษาหนวยท 9 ตอนท 9.1

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธตอนท 9.2

การนำาความรทางจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตร


หวเรองเรองท9.2.1การนำาหลกจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท9.2.2 การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร และการเรยนรไปใชในงานสงเสรม


เรองท9.2.3 การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจการสอสารและทศนคตไปใชในงาน


แนวคด1.การใชจตวทยาสงคมกบงานสงเสรมการเกษตรนนเพอใหเกษตรกรและครอบครวเกดการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมดานความรและการปฏบต โดยมเปาหมายในการใชจตวทยาใน

งานสงเสรมการเกษตร ไดแก เพอสงเสรมบรรยากาศทดระหวางนกสงเสรมการเกษตร

และตวเกษตรกร เพอเปนกำาลงใจใหเกษตรกรแสดงความรเพมมากขน เพอแสดงความ

พงพอใจในตวเกษตรกรและเพอใหการชมเชยแกเกษตรกรสำาหรบหลกการใชจตวทยา

ในงานสงเสรมการเกษตรไดแกเขาใจการเปลยนแปลงอตมโนทศนจากเดกไปสเกษตรกร

ผใหญ ใหความสำาคญกบประสบการณของเกษตรกร คำานงถงความพรอมทจะเรยนร

ตระหนกถงความมงหมายของการเรยนรของเกษตรกร เขาใจในหลกการทำางานกบ

เกษตรกรเปนรายบคคล รายกลม และแบบมวลชน โดยการประยกตใชจตวทยาในการ

ทำางานกบบคคลเปาหมายแตละกลมกมความแตกตางกนไป

2.หลกการรบรทสามารถปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรไดแก1)การรวมกลมโดยคำานง

ถงความใกลชดคลายกนตอเนองและเคลอนไหวไปในทศทางรวมกน2)การสรางความ

ประทบใจระหวางบคคลเมอพบกนครงแรก 3) การผลตและใชสอโดยคำานงถงลกษณะ

ของสงเรา4)การดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรโดยคำานงถงบคคลเปาหมายและ5)การ

สนบสนนการตดสนใจสำาหรบหลกการเรยนรทสามารถปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

เฉพาะหลกการจงใจในการเรยนรไดแก1)ความพรอมในการเรยนรของผเรยน2)ความ

แตกตางระหวางบคคลและวธการเรยนรของผเรยน 3) การมสวนรวมในการเรยนรของ

ผเรยน4)การกำาหนดวตถประสงคการเรยนรใหชดเจน5)การจดระบบเนอหาสาระและ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การจดกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน6)การกระทำาและการรบรผานประสาท

สมผสหลายทางและ7)การถายโอนการเรยนร

3.การสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตรนกสงเสรมการเกษตรจำาเปนตองศกษาและ

พจารณาถงความตองการของเกษตรกรสงจงใจทจะกระตนใหเกษตรกรสนใจยอมรบ

และปรบเปลยนพฤตกรรม เพอนำามาใชเปนแนวทางการสรางแรงจงใจใหแกเกษตรกร

และกระตนใหเกษตรกรแสดงศกยภาพของตนโดยการปรบเปลยนพฤตกรรมการทำาการ

เกษตรทถกตองและชวยเพมปรมาณผลผลตทางการเกษตรของเกษตรกรแตละรายให

เปนไปตามทเกษตรกรตองการกระบวนการสอสารของนวกรรมเกษตรเปนการถายทอด

นวกรรม และแลกเปลยนสารสนเทศอยางเปนระบบประกอบดวย 3 ขนตอนคอ ขน

ตอนการพฒนานวกรรม ขนตอนการถายทอดนวกรรม และขนตอนการนำานวกรรมไป

ใช โดยเกษตรกรอาจไดรบขาวสารและยอมรบนวกรรมไปใชตามกระบวนการนวกรรม

หรอกระบวนการตดสนใจนวกรรมผานชองทางการสอสาร 5 ขนตอน คอ ขนความร

การชกชวน การตดสนใจ การนำาไปปฏบต และการยนยนการตดสนใจ การนำาความร

เรองทศนคตมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรประกอบดวย 1) การเปลยนทศนคต

ตอตนเอง ของนกสงเสรมการเกษตร และของเกษตรกร และ2) การสรางและเปลยน

ทศนคตทดในงานสงเสรมการเกษตรประกอบดวย (1) การสรางทศนคตทดของนกสง

เสรมการเกษตร (2) การสรางทศนคตทดของเกษตรกร และ (3) การสรางทศนคตทด

ของเกษตรกรในการยอมรบนวกรรม


1.วเคราะหการนำาหลกจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตรได

2.วเคราะหการนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร และการเรยนร ไปใชในงานสงเสรม

การเกษตรได

3.วเคราะหการนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบเกยวกบแรงจงใจการสอสารและทศนคตใชใน

งานสงเสรมการเกษตรได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเรองท 9.2.1 การนำาหลกจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรม


ในเรองการนำาหลกจตวทยาสงคมไปใชในงานสงเสรมการเกษตร จะกลาวถงประเดนสำาคญ 4

ประเดนคอจตวทยากบงานสงเสรมการเกษตรเปาหมายในการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตรหลก

การใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตร จตวทยากบบคคลเปาหมายในงานสงเสรมการเกษตร โดยมราย

ละเอยดดงน

จตวทยากบงานสงเสรมการเกษตรปรชญาของการสงเสรมการเกษตรระบวา “การสงเสรมการเกษตรเปนการจดบรการความรทางการ

เกษตรแกเกษตรกรและครอบครว เพอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทดขน โดยการชวยเหลอ

ตนเอง” ดงนน การดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรจงทำาใหเกดการเรยนร เพอใหเกษตรกรและครอบครว

เกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทดขน โดยการชวยเหลอตนเอง สำาหรบการเปลยนแปลงพฤตกรรม

นนสามารถเปลยนได3ดานตามประเภทการเรยนรทบลมแบงออกเปน3ดานไดแกดานพทธพสยหรอ

ดานความร(knowledge)ดานเจตพสยหรอดานทศนคต(attitude)และดานทกษพสยหรอดานการปฏบต

(practice)หรอเรยกวา “KAP” (พรทพยอดมสน2556:10-48)

ตามหลกการสำาคญของงานสงเสรมในปจจบนนนนกสงเสรมการเกษตรอาจเปนทงผใหความร

โดยตรงแกเกษตรกรหรออาจเปนเพยงผแนะแนวทางหรอผอำานวยความสะดวกโดยการจดสภาพแวดลอม

ตางๆเพอใหเกษตรกรเกดการเรยนรดวยตวเองในฐานะทนกสงเสรมการเกษตรเปนผททำางานกบเกษตรกร

อยางใกลชดทสดจงมความจำาเปนทนกสงเสรมการเกษตรจะตองมความรความเขาใจในลกษณะของบคคล

เปาหมายในงานสงเสรมการเกษตรดงนนการมความเขาใจถงหลกจตวทยาสงคมเพอทำาใหเขาจงพฤตกรรม

ของเกษตรกรจงเปนเรองทมความจำาเปนอยางยงสำาหรบนกสงเสรมการเกษตร

การนำาหลกจตวทยาบางอยางมาใชกบงานสงเสรมเพอใหบคคลเปาหมายเกดการเรยนร(Learning)

และยอมรบนวตกรรมโดยตองมพนฐานในความเชอพนฐานวรทศนอนทรคคมพร(2556:2)ดงตอไปน

1.นวตกรรมหรอแนวความคดใหมทนำามาสงเสรมนนจะทำาใหกลมเปาหมายมความเปนอยทดขน

2.ในความแตกตางของคนสามารถนำามาพฒนาใหมความรใกลเคยงกนไดโดยใชเทคนค และ

วธการสงเสรมทแตกตางกน หรอมนษยทกคนสามารถพฒนาไดโดยผานกระบวนการเรยนรทแตกตางกน

ออกไป

3.การเรยนรเปนพนฐานการนำาไปสการเปลยนแปลงของสงคม


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เปาหมายในการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตรนกสงเสรมการเกษตร ควรคำานงถงเปาหมายในการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตร โดย

จฬารตนวฒนะ(2556:11-10)นำาเสนอไวดงน

1. เพอสงเสรมบรรยากาศทดระหวางนกสงเสรมการเกษตรและตวเกษตรกรโดยหลกการพนฐาน

ทวๆไปในการสงเสรมงานเกษตรใหแกเกษตรกรเชนการใชคำาพดพดยกยองชมเชยเชนดมากดเยยม

วเศษมากเปนตน

2. เพอเปนกำาลงใจใหเกษตรกรแสดงความรเพมมากขน เมอเกษตรกรมการเรยนรเพมมากขน

เพอเปนกำาลงใจใหเกษตรกรปฏบตตอไปอยางตอเนอง ซงนกสงเสรมการเกษตรอาจใชคำาพดแสดงควมพง

พอใจ

3. เพอแสดงความพงพอใจในตวเกษตรกร เมอเกษตรกรปฏบตงานเกษตรไดดเยยม มความ

กาวหนาเพมขนโดยนกสงเสรมการเกษตรอาจใชคำาพดการแสดงพฤตกรรมออกมาเชนการปรบมอแสดง

ความชนชมยนดคำาพดทพดชนชมดเยยมมากๆเปนตน

4. เพอใหการชมเชยแกเกษตรกร เพอตอกยำาการปฏบตทถกตองดงามของเกษตรกร เชนนกสง

เสรมการเกษตรใชคำาพดชมเชยใหกำาลงใจแกเกษตรกร วา “คณทำาไดดมากตอไปนหากคณตองการความ

ชวยเหลอโปรดบอกผมใหทราบนะครบ” เปนตน

กลาวโดยสรปนกสงเสรมการเกษตร เขาใจเปาหมายในการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตร

เพราะเกษตรกรแตละคนมความแตกตางระหวางบคคลมสภาพความพรอมทงทางรางกายและความมนคง

ทางจตใจทแตกตางกนมพนฐานประสบการณเดมทไมเหมอนกนดงนนนกสงเสรมการเกษตรควรทำาความ

เขาใจและสรางความเชอมนใหแกเกษตรกรแตละคนเพอใหเกษตกรสามารถประสบผลสำาเรจในการเรยนร

หลกการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตรจฬารตนวฒนะ(2556:11-6)กลาวถงหลกการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตรไวหลายประการ

สามารถสงเคราะหไดดงน

1. เขาใจการเปลยนแปลงอตมโนทศนจากเดกไปสเกษตรกรผใหญ ทมการพงพาผอนนอยลง

เกษตรกรจะเกดการเรยนรทเหมาะสมควรเปนแนววธทเกษตรกรชนำาตนเองในการเรยนร

2. ใหความสำาคญกบประสบการณของเกษตรกร ประสบการณทสะสมมานานและมจำานวนเพม

มากขน ซงเปนการขยายฐานทเชอมโยงกบประสบการณการเรยนรใหม ดงนนนกสงเสรมการเกษตรควร

จดประสบการณการเรยนรทเหมาะสมใหเกษตรกรโดยใชประโยชนจากประสบการณเดมของเกษตรกรแลว

เชอมโยงกบประสบการณใหมทเกษตรกรเผชญอย

3. คำานงถงความพรอมทจะเรยนรซงจากหลกการทางจตวทยาทเชอวา เมอเกษตรกรเปนผใหญ

บรรลนตภาวะแลว ความพรอมในการเรยนรของเกษตรกรจะมเพมมากขน ดงนน นกสงเสรมการเกษตร

ตองพจารณาความพรอมทจะเรยนรของเกษตรกร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ4. ตระหนกถงความมงหมายของการเรยนรของเกษตรกร เกษตรกรสวนใหญเขารวมกจกรรม

การเรยนรกเพอสามารถนำาไปใชประโยชนไดจรงทนทในชวตจรง

5. เขาใจในหลกการทำางานกบเกษตรกรเปนรายบคคล ดงนน ถานกสงเสรมการเกษตรตองทำา

หนาทสงเสรมการเกษตรใหแกเกษตรกรรายบคคลควรเขาใจแนวคดทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล

และใชหลกการสงเสรมแบบตวตอตว ระหวางนกสงเสรมการเกษตรและตวเกษตรกร เพอเกษตรกรไดม

โอกาสสนทนาอภปรายสอบถามปญหาตางๆไดอยางเปนกนเอง

6. เขาใจในหลกการทำางานกบเกษตรกรเปนรายกลมโดยธรรมชาตเกษตรกรมกมการรวมกนเปนก

ลมตางๆเชนกลมเกษตรกรกลมแมบานเกษตรกรกลมยวเกษตรกรกลมเดกเลกซงแตละกลมจะมความ

ตองการทแตกตางกนดงนน นกสงเสรมการเกษตรควรนำาหลกจตวทยาการเสรมแรงและการเสรมพลงให

แกกลมแตละกลมเเพอใหแตละกลมเกดพลงในการขบเคลอนการดำาเนนการของกลมตอไป

7. เขาใจในหลกการทำางานกบเกษตรกรเปนแบบมวลชน การนำาหลกจตวทยาไปใชในงานสง

เสรมการเกษตรแกมวลชน โดยใชทฤษฎการแพรกระจายนวตกรรมทเชอวาการเปลยนแปลงสงคมและ

วฒนธรรม เกดจากการแพรกระจายของสงใหมๆ จากสงคมหนงไปยงอกสงคมหนง โดยผานกระบวนการ

ยอมรบนวตกรรมเพอใหมวลชนเกษตรกรไดรบการกระตนใหเกดความอยากรความสนใจแสวงหาขอมล/

ขาวสารทางการเกษตรเพมเตม

จตวทยากบบคคลเปาหมายในงานสงเสรมการเกษตรกลมเปาหมายทนกสงเสรมเขาไปทำางานรวมดวย สามารถจำาแนกได เปน 2 กลมหลกๆคอ การ

แบงประเภทตามลกษณะทางเศรษฐกจ ไดแก เกษตรกรทมฐานะยากจน ฐานะปานกลาง และฐานะด และ

การแบงประเภทตามลกษณะของเกษตรกรไดแกเกษตรกรแมบานเกษตรกรและยวเกษตรกรซงประยกต

ใชจตวทยาในการทำางานกบแตละกลมกมความแตกตางกนไป(วรทศนอนทรคคมพร2556:2-4)ดงน

1. การใชจตวทยาในการทำางานกบกลมเปาหมายทมลกษณะทางเศรษฐกจแตกตางกน เจาหนาท

สงเสรมจะทำาการเปลยนแปลงหรอเขาไปทำางานรวมกบกลมทมฐานะยากจนสามารถใชหลกจตวทยาตางๆ

คอใหสงทเกษตรกรตองการเปนอนดบแรกเพอสนองความตองการเชนใหสงทจำาเปนตอการดำารงชพของ

เกษตรกรเสยกอนไดแกการแจกอาหารเมลดพนธพชปยเพอเปนแรงจงใจททำาใหเกษตรกรเหนวายงได

รบการดแลจากภาครฐบาล โดยทรฐบาลนนไมไดทอดทงพวกเขา ทำาใหเขามกำาลงใจในการทำางาน สำาหรบ

เกษตรกรฐานะปานกลางและเกษตรกรผนำานน เจาหนาทสงเสรมใชทฤษฎเพอใหเกษตรกรรสกวาตนจะ

ประสบความสำาเรจในอาชพและไดรบการยกยองเชนเจาหนาทสงเสรมแนะนำาใหเกษตรกรใชปยคอกแทน

ปยเคมโดยใหเหตผลวาชวยลดตนทนการผลตถาเกษตรกรยอมรบกเพราะแรงจงใจคอลดตนทนการผลต

2. การใชจตวทยาในการทำางานกบเกษตรกร การพจารณาโดยใชหลกทางจตวทยา เหนไดวา

เกษตรกรสวนใหญเปนผทมอายพนวยเรยนมการศกษาทจำากดและจะมลกษณะเฉพาะดงตอไปน

1)ความคดของเกษตรกรทมตอสงตางๆ ไมวาในเชงบวก เชงลบกตาม บางทจะทำาการ

เปลยนแปลงกคงอยในความรสกของเกษตรกรซงเกษตรกรสงอายยอมเกดการเรยนรใหมไดชาจะตองใช

เวลานาน


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2)แงความรสกเกยวกบเวลาเมอเกษตรกรอยากจะเรยนรอะไรยอมจะตองการเพอจะได

เหนผลอยางทนท จรงจง ซงบางครงในการสงเสรมกไมสามารถตอบสนองความตองการของเกษตรกรได

ทนเวลาเนองมาจากการดำาเนนงานรฐบาลนนมขนตอนตางๆมากมายซงไมทนกบเวลาความตองการของ

เกษตรกร

3)ความรสกของเกษตรกรทมตอบคคลภายนอก ซงผเขาไปใหคำาแนะนำาแกเกษตรกรนน

บางครงเปนไปในทางลบ เนองมาจากความแตกตางระหวางวยของเกษตรกรกบเจาหนาทสงเสรม ตลอด

จนถงประสบการณและการวางตวซงมความเกยวของกบสภาพสงคมไทยทำาใหเกดอปสรรคในการสงเสรม

4)บทบาททางสงคมของเกษตรกร ทำาใหเกษตรกรเกดความรสกรบผดชอบในหนาทการ

ตดสนใจดวยตนเองแตขณะเดยวกนภาระหนาทตางๆอนเปนผลเนองมาจากบทบาททางสงคมกอาจกอให

เกดอปสรรคขดขวางการเรยนรหรอรบประสบการณใหมๆ

3. การใชจตวทยาในการทำางานกบแมบานยวเกษตรกรการใชหลกจตวทยาในการสงเสรมของนก

สงเสรมการเกษตรกตองมการปรบเปลยน เนองจากบทบาทและกจกรรมทางการเกษตรของกลมแมบานม

ความแตกตางกบกลมเกษตรกรทเปนผชายดงนนการสงเสรมของเจาหนาทสงเสรมจงควรมงไปทการบรหาร

จดการกลมกจกรรมทางการเกษตรทใชแรงงานนอยไดแกการแปรรปสนคาทางการเกษตรการเพมมลคา

ใหกบตวสนคาทางการเกษตรการถนอมอาหารหรอกจกรรมทตองใชฝมอและความละเอยดละออเปนตน

4. การใชจตวทยาในการทำางานกบเยาวชนเกษตร สวนการสงเสรมทมกลมเปาหมายเปนเยาวชน

การใชเทคนคและจตวทยาในการสงเสรมกตองมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบวฒภาวะทางอารมณและ

ความรบผดชอบของเยาวชนโดยใชเทคนคดงน

1)ตองเขาใจและยอมรบการพฒนาของเดกในดานอารมณและมความตองการ ตลอดจน

มความเขาใจปญหาในตวเดกองคประกอบตางๆททำาใหเกดปญหา เชนปญหาครอบครวความแตกแยก

ความยากจนและสภาพแวดลอมทไมดสงเหลานนกสงเสรมจะตองเขาใจยอมรบเพอทจะใหคำาแนะนำาและ

ชแนวทางทถกตองและสามารถเขาถงตวเยาวชนเกษตรได

2)ชวยเหลอยวเกษตรกรทมปญหา ทงทางดานรางกายและจตใจ โดยใหความชวยเหลอ

เกอกลใหเปนเพอน เดกบางคนทมความเจรญทางวฒภาวะชา หรอมความไมพรอมทจะเปนผใหญทงๆท

มการเจรญเตบโตทางรางกายไดพฒนาการไปมากนกสงเสรมจำาเปนตองชแนวทางตางๆ ใหเพอเตรยมตว

เปนผใหญทดในวนขางหนา

3)กระตนใหยวเกษตรกรรวมกลมกนทำากจกรรม เพอสาธารณกศล ชมชน และเพมราย

ไดแกตนเองและครอบครวทงในรปแบบของกจกรรมรวมกจกรรมสวนตวเปนแรงกระตนใหเกดการแขงขน

ในการทำากจกรรมโดยการใหรางวลเนองจากเยาวชนนมพฤตกรรมทจะรวมกลมกนอยแลว(Gangspirit)

เพยงแตนกสงเสรมกระตนกจะเกดพลงของกลมในแนวทางทดได

4)ใชเหตผลในการปกครองโดยอาศยหลกของประชาธปไตยความเสมอภาคและความเปน

เพอนภายใตกฎระเบยบทเหมาะสมเพอสงเสรมใหเกดความมระเบยบวนยทดในวนขางหนา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ5)กระตนใหยวเกษตรกรมความคดรเรมและเปนของตวเองโดยการมอบภาระหนาทความ

รบผดชอบให เชน รบผดชอบในการกระทำากจกรรมสวนตว และรบผดชอบรวมกนในการทำากจกรรมรวม

การกระตนโดยมความรบผดชอบเปนการเรยนรโดยการปฏบตจรงๆ การใหรางวล และรบทราบขาวสาร

ตางๆจงเปนสงจำาเปน

6)ใหการศกษาฝกอบรมสงเสรมแนวทางการประกอบอาชพการปฏบตตนและภาระหนาท

ทรบผดชอบในวนขางหนาเพอเตรยมตวเปนผใหญทดเปนกำาลงสำาคญของชาตตอไป

กลาวโดยสรปการใชจตวทยาสงคมกบงานสงเสรมการเกษตรนนเพอใหเกษตรกรและครอบครว

เกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมดานความรและการปฏบตโดยมเปาหมายในการใชจตวทยาในงานสงเสรม

การเกษตร ไดแก เพอสงเสรมบรรยากาศทดระหวางนกสงเสรมการเกษตรและตวเกษตรกร เพอเปนกำาลง

ใจใหเกษตรกรแสดงความรเพมมากขน เพอแสดงความพงพอใจในตวเกษตรกร และเพอใหการชมเชยแก

เกษตรกรสำาหรบหลกการใชจตวทยาในงานสงเสรมการเกษตร ไดแก เขาใจการเปลยนแปลงอตมโนทศน

จากเดกไปสเกษตรกรผใหญใหความสำาคญกบประสบการณของเกษตรกรคำานงถงความพรอมทจะเรยนร

ตระหนกถงความมงหมายของการเรยนรของเกษตรกรเขาใจในหลกการทำางานกบเกษตรกรเปนรายบคคล

รายกลมและแบบมวลชนโดยการประยกตใชจตวทยาในการทำางานกบบคคลเปาหมายแตละกลมกมความ

แตกตางกนไป

เรองท 9.2.2 การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบร และการเรยนร

ไปใชในงานสงเสรมการเกษตร

การดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรใหมประสทธภาพนนนกสงเสรมการเกษตรจะตองมความรและ

ความเขาใจในหลกการรบร การจงใจและการเรยนร เพอจะไดนำามาปรบใชใหบงเกดผลดงจะไดกลาวราย

ละเอยดของหลกการรบร การเรยนร และการสอสารเพอทสามารถนำาไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

ตอไปตามรายละเอยดดงน

การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการรบรไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรใหมประสทธภาพนนนกสงเสรมการเกษตรควรนำาหลกการรบร

มาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร(พรทพยอดมสน2556:10-54ถง10-57)ดงน

1. การสงเสรมใหเกษตรกรรวมกลมโดยคำานงถงกฎการรบร 4 กฎของกลมเกสตลท ในการ

สงเสรมใหเกษตรกรรวมตวกนเปนกลมนน นกสงเสรมการเกษตรสามารถนำาหลกการรบรของกลมเกส


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตลททง4กฎมาปรบใชไดแกกฎความใกลชด(principleofproximity)กฎความคลายกน(principle

of similarity) กฎความตอเนอง (principle of continuity) และกฎการเคลอนไหวไปในทศทางรวมกน

(principleofcommonfate)มาใชเปนแนวทางในการสงเสรมใหเกษตรกรรวมตวกนเปนกลมโดยคำานงวา

ผทจะมารวมตวเปนกลมควรอยใกลชดกนมความคลายกนมความตอเนองโดยมความคดเหนไปในทศทาง

เดยวกนหรอมแบบแผนชวตไปในแนวทางใดแนวทางหนงดวยกนหรอมการเคลอนไหวหรอทำากจกรรมไป

ทศทางรวมกนหรอมจดหมายรวมกนบคคลเหลานกจะรบรวา เปนพวกเดยวกนทำาใหเกดการรวมตวกน

เปนกลมไดงายขน เมอรวมตวกนเปนกลมแลว สมาชกกลมจะมการรบรวาพวกเขาเปนสวนหนงของกลม

ดงนน การสงเสรมผานกลมเพอใหเกษตรกรเกดความเขมแขงและพงตนเองไดยอมมโอกาสสำาเรจงายกวา

กลมทกอตงขนโดยไมคำานงถงหลกการรบร

2. การสรางความประทบใจระหวางบคคลตงแตครงแรกทพบกน นกสงเสรมการเกษตรควรนำา

หลกการรบรไปใชในการสรางความประทบใจระหวางบคคลเมอพบกนครงแรกใหเกดขน ความประทบใจ

นจะตรงอยในความรสกเปนเวลานานและยากทจะลบเลอนไปโดยงายหากนกสงเสรมการเกษตรสามารถ

สรางความประทบใจระหวางบคคลเมอพบกนครงแรกใหเกดขนกบบคคลเปาหมายแลว การดำาเนนงานสง

เสรมการเกษตรกบบคคลเปาหมายจะงายและมโอกาสสำาเรจคอนขางมาก

3. การผลตและใชสอโดยคำานงถงคณลกษณะของสงเรา การผลตสอและการใชสอในงานสงเสรม

การเกษตรเพอใหเกษตรกรเลอกสรรทจะรบรเพอตอบสนองใหเกดการเรยนรนนนกสงเสรมการเกษตรควร

คำานงถงองคประกอบอนเนองมาจากสงเราซงลกษณะของสงเราททำาใหบคคลรบรไดทนทหรอเปนสงเราท

สามารถดงดดความสนใจไดเปนอยางด โดยพจารณาถงสงตอไปน ความเขม ขนาดและความผดแผกกน

ของสงเราการกระทำาซำาการเคลอนไหวของสงเราความแปลกใหมและการใชสงของหรอบคคลทมอทธพล

ทางสงคมกระตนใหเกดความสนใจ

4. การดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรโดยคำานงถงบคคลเปาหมาย เนองจากการเลอกสรรการรบ

รขนอยกบองคประกอบทง 4 ดาน อนเนองมาจากตวบคคลทางดานจตวทยา ไดแก การคำานงถงบคคล

เปาหมายในดาน (1)ความสนใจ (2)ความคาดหวง (3)ความตองการและ (4)การเหนคณคาดงนนนก

สงเสรมการเกษตรสามารถนำาปจจยเหลานมาใชเปนขอควรคำานงในการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตร เชน

เลอกสงทจะนำาไปสงเสรมใหเปนเรองทนาสนใจสำาหรบบคคลเปาหมายทำาใหบคคลเปาหมายคาดหวงและ

มความตองการรวมทงเหนคณคาในสงนนเพอใหบคคลเปาหมายเลอกทจะรบรเพอใหเกดการเรยนรทจะ

เปลยนแปลงในทสด

5. การสนบสนนการตดสนใจ ขอมลบางอยางทไดจากการรบรสามารถนำามาใชประโยชนในการ

สนบสนนการตดสนใจได โดยเฉพาะเมอมเวลาในการตดสนใจคอนขางนอยและขอมลทไดรบมามไมมาก

พอเชนหวหนางานมอบหมายใหนกสงเสรมการเกษตรจดหาตวแทนเกษตรกร3คนใหไดภายในวนพรงน

เพอมาชวยใหขอมลผสอขาวเกยวกบโครงการเกษตรปลอดภยในอก 3 วนขางหนา นกสงเสรมการเกษตร

เลอกเกษตรกรทตนเองเคยพบในการอบรมการทำานำาหมกชวภาพ เพราะคดวาเกษตรกรเหลานจะมความร

เกยวกบการทำาการผลตทางเกษตรปลอดภยและตระหนกถงเกษตรและอาหารปลอดภยเปนตน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธการนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการเรยนรไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

นกสงเสรมการเกษตรควรนำาหลกการเรยนรทง7ดานตอไปนมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

เพอใหการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรมประสทธภาพ(พรทพยอดมสน2556:10-57ถง10-59)ดงราย

ละเอยดตอไปน

1. ความพรอมในการเรยนรของผเรยนความพรอมในการเรยนรของผเรยนทงความพรอมดาน

รางกายสตปญญาอารมณรวมถงประสบการณเดมของผเรยนแตละบคคลมผลตอการเรยนรของเกษตรกร

หรอผเรยนร ดงนน ในการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรเพอสรางกระบวนการเรยนรใหเกษตรกรนน นก

สงเสรมการเกษตรควรคำานงถงประสบการณเดมของเกษตรกรและสนบสนนใหนำามาใชในการแลกเปลยน

เรยนรรวมกน รวมทงเรยนรจากประสบการณ โดยการวเคราะหและคนหาความจรงจากประสบการณของ

เกษตรกรเหลานน

2. ความแตกตางระหวางบคคลและวธการเรยนรของผเรยน บคคลเปาหมายในงานสงเสรม

การเกษตรมความหลากหลาย ทงดานฐานะและลกษณะตางๆ ของเกษตรกร แมบานเกษตรกร และยว

เกษตรกรบคคลเหลานอาจจะมอายและประสบการณทแตกตางกน โดยความแตกตางระหวางบคคลนสง

ผลตอการรบรสงเราเพอการเรยนรแตกตางกนออกไปดงนนนกสงเสรมการเกษตรจะตองคำานงปจจยเหลาน

ในการจดกจกรรมการเรยนรในบางกรณอาจจะจดเปนการเรยนรเปนเรองเฉพาะตวเนองจากผเรยนแตละ

คนมความแตกตางกน กได นอกจากนยงตองคำานงถงวธการเรยนรของแตละบคคลทมความแตกตางกน

เชนบางคนอาจเรยนรโดยการปฏบตการเลยนแบบการลองผดลองถกหรอการแกปญหาเปนตนโดยนก

สงเสรมการเกษตรควรเลอกใชวธการเรยนรทสอดคลองกบความถนดของผเรยนหรอบคคลเปาหมายแตละ

คนดวย

3. การมสวนรวมในการเรยนรของผเรยน นกสงเสรมการเกษตรควรเปดโอกาสใหผเรยนหรอ

บคคลเปาหมายมสวนรวมในการแสดงความคดเหน ตดสนใจเลอกบทเรยนทตองการเรยนร มสวนรวม

ในจดกจกรรมการเรยนรในขนตอนตางๆ รวมทงมโอกาสไดควบคมหรอชนำาตวเองในการคนหาความร

เพอเปนการสงเสรมการเรยนรของผเรยนหรอบคคลเปาหมายอยางเตมท อนจะสงผลใหการเรยนรนน ม

ประโยชนมความหมายและมความคงทนหรออยไดนานยงขน

4. การกำาหนดวตถประสงคการเรยนรใหชดเจน เพอชวยใหการจดกจกรรมการเรยนรมความ

ชดเจน และการประเมนผลการเรยนรสามารถทำาไดงายผเรยนหรอบคคลเปาหมายควรมสวนรวมในการ

กำาหนดวตถประสงคการเรยนร เพราะรวาตนตองการเรยนรอะไรและมงใหเกดผลอยางไร หรอเหนความ

จำาเปนทตองเรยนหรอตองการทจะเรยนโดยการกำาหนดวตถประสงคการเรยนรควรระบพฤตกรรมทตองการ

ใหแสดงออกมาอยางชดเจนวาเมอเรยนรเรองนนจบแลวผเรยนสามารถทำาอะไรไดบาง

5. การจดระบบเนอหาสาระและการจดกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน มการจด

กจกรรมการเรยนรใหเหมาะกบผเรยน โดยมงแกปญหาชวตประจำาวนและเปนประโยชนในอนาคต โดย

ใหมความสอดคลอง สมพนธ เชอมโยงหรอใกลเคยงกบประสบการณเดมของผเรยน และสอดคลองกบ

วตถประสงคของผเรยน โดยอยบนพนฐานของความตอเนอง มลำาดบขนตอน และบรรยากาศเปนกนเอง


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ซงจะชวยใหการเรยนรสามารถดำาเนนการไดอยางรวดเรวมความคงทนหรอคงไวไดนานและมประสทธภาพ

นอกจากนนควรใหผเรยนประเมนผลตนเองเพอใหรถงความกาวหนาในการบรรลวตถประสงคของตนเอง

6. การกระทำาและการรบรผานประสาทสมผสหลายทาง การเรยนรโดยการกระทำาจรงเปนการ

เรยนรทผเรยนมการกระทำาหรอทำากจกรรมหรอฝกปฏบต ทำาใหการเรยนรมประสทธภาพและกอใหเกด

ประสทธผลดกวาการเรยนรผานการฟงเพยงอยางเดยวซงประสบการณทไดรบจากการทำากจกรรมหรอฝก

ปฏบตจะมคณคาแกผเรยนอยางไรกตามการรบรผานประสาทสมผสหลายทาง เชนทงตาด และหฟงจาก

การสาธตหรอการใชสอตางๆทหลากหลายประกอบกนเชนทงตาดและหฟงจากวดทศนกสามารถนำามา

ใชใหเกดประสบการณทมความหมายแกผเรยนไดแมจะเปนประสบการณโดยทางออมกตามยงถามการเนน

ยำากจะดยงขนทงนการกระทำามไดจำากดเฉพาะการกระทำาทเปนพฤตกรรมภายนอกแตยงรวมถงกจกรรมท

เกดขนในจตใจของผเรยนดวยในกรณทตองการเปลยนทศนคตคานยมหรอการปลกฝงจตสำานกเปนตน

7. การถายโอนการเรยนร ทงนการทบคคลไดเรยนรสงใดสงหนงมากอนความรหรอประสบการณ

นนยอมมผลตอการเรยนรใหมหรอการกระทำากจกรรมใหมซงอาจจะมผลเชงบวกคอชวยสงผลใหการเรยน

รใหมสะดวกรวดเรวขนหรออาจจะมผลเชงลบคอทำาใหการเรยนรใหมชาลงหรอยากขนกได

กลาวโดยสรปหลกการรบรทสามารถปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรไดแก1)การรวมกลมโดย

คำานงถงความใกลชด คลายกน ตอเนองและเคลอนไหวไปในทศทางรวมกน 2) การสรางความประทบใจ

ระหวางบคคลเมอพบกนครงแรก 3) การผลตและใชสอโดยคำานงถงลกษณะของสงเรา 4) การดำาเนนงาน

สงเสรมการเกษตรโดยคำานงถงบคคลเปาหมาย และ5) การสนบสนนการตดสนใจ สำาหรบหลกการเรยนร

ทสามารถปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร เฉพาะหลกการจงใจในการเรยนร ไดแก 1) ความพรอมในการ

เรยนรของผเรยน 2) ความแตกตางระหวางบคคลและวธการเรยนรของผเรยน 3) การมสวนรวมในการ

เรยนรของผเรยน 4) การกำาหนดวตถประสงคการเรยนรใหชดเจน 5) การจดระบบเนอหาสาระและการจด

กจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน 6) การกระทำาและการรบรผานประสาทสมผสหลายทาง และ

7)การถายโอนการเรยนร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเรองท 9.2.3 การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบแรงจงใจ การสอสาร

และทศนคตไปใชในงานสงเสรมการเกษตร

การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการจงใจไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรใหมประสทธภาพนกสงเสรมการเกษตรควรนำาหลกการจงใจตอ

ไปนมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร(จฬารตนวฒนะ2556:11-16ถง11-17)ดงรายละเอยดตอไปน

1. ขอควรคำานงถงในการสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตร การทำางานระหวางนกสงเสรม

การเกษตรและตวเกษตรกรในพนท เปนการปฏสมพนธทนกสงเสรมการเกษตรตองใชเทคนควธการตางๆ

มากมายทงศาสตรและศลป เพอสรางแรงจงใจ โนมนาวความคดเหนความรสกของตวเกษตรกรใหเขาใจ

ยอมรบและปฏบตตามสงทนกสงเสรมการเกษตรนำาไปถายทอดซงในการสรางแรงจงใจใหแกตวเกษตรกร

นนนกสงเสรมการเกษตรตองคำานงถงสงตอไปน

1)ความแตกตางระหวางบคคลกลาวคอคนทกคนยอมมความแตกตางกนทงในเรองของ

ความตองการเจตคตความสามารถการแสดงออกทางอารมณความถนดความสนใจดงนนนกสงเสรม

การเกษตรควรใหความสำาคญกบความแตกตางของบคคลและคนหาวธการสรางแรงจงใจทเหมาะสมกบตว

เกษตรกรเฉพาะแตละคน

2)แนวโนมพฤตกรรมเมอไดรบแรงกระตน กลาวคอ นกสงเสรมการเกษตรตองสามารถ

คาดเดาแนวโนมของการแสดงพฤตกรรมของเกษตรกรแตละคน เมอไดรบสงจงใจหรอแรงจงใจจากนกสง

เสรมการเกษตรวาเกษตรกรจะเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางไรเปนไปตามทนกสงเสรมการเกษตรตองการ

หรอไม

3)ศกดศรความเปนมนษย กลาวคอ เกษตกรทกคนยอมมศกดศรของตวเองมศกยภาพ

ความสามารถและทกคนมสทธเสรภาพความเสมอภาคในฐานะทเกดมาเปนสวนหนงของสงคมดงนนถา

นกสงเสรมการเกษตรตองการสรางแรงจงใจใหแกเกษตรกรกจำาเปนตองคำานงถงศกดศรความเปนมนษย

ของเกษตรกรดวย

2. แนวทางการสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตร วธการสรางแรงจงใจในงานสงเสรม

การเกษตรแกเกษตกรสามารถทำาไดหลายแนวทางดงน

1) การสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตรใหสอดคลองกบความตองการของเกษตรกร

ซงความตองการของเกษตรกรมหลายลำาดบขนตามทฤษฎความตองการของมนษยของMaslowซงประกอบ

ดวยความตองการขนพนฐานปจจยสความตองการความปลอดภยเปนความตองการความเปนเจาของและ

ความรกความตองการการยอมรบจากชมชนสงคมของเกษตรกรและความตองการในการเขาใจและรจก

ตนเองของตวดงนน นกสงเสรมการเกษตรตองคำานงถงระดบความตองการของเกษตรกรในแตละลำาดบ

ขนมความตองการทแตกตางกนการสรางแรงจงใจใหแกเกษตรกรในแตละลำาดบขนกยอมแตกตางกนดวย


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2) การสรางแรงจงใจใหสอดคลองกบสงจงใจ ซงสงจงใจทนกสงเสรมการเกษตรจะใชกบ

เกษตรกรนนตองคำานงถงหลกทวาสงจงใจนนตองเปนสงทเกษตรกรพงพอใจกจะทำาใหตวเกษตรกรยอมรบ

พงพอใจและยอมปรบเปลยนพฤตกรรมตามทนกสงเสรมการเกษตรใหคำาแนะนำาสงจงใจเกษตรกรจะตอง

เปนสงทเกษตรกรพงพอใจหรออยากไดจนยอมเปลยนพฤตกรรมเชนคำาชมสงของตำาแหนงโลสญลกษณ

ใบประกาศเกยรตคณเปนตน

3) การสรางแรงจงใจใหแกเกษตรกรใหสอดคลองกบความคาดหวงของเกษตรกร โดยถา

นกสงเสรมการเกษตรใหเกษตรกรตงระดบความคาดหวงทเปนไปได และเหมาะสมสำาหรบตวเกษตรกรก

จะเปนสงกระตนหรอทาทายใหเกษตรกรมความมานะพยายามทำาใหบรรลเปาหมายตามทตวเกษตรกรได

คาดหวงไว เชนนกสงเสรมการเกษตรอาจใหเกษตรกรตงความคาดหวงในจำานวน/ปรมาณผลผลตทางการ

เกษตรของเกษตรกรในปนแลวนกสงเสรมการเกษตรจงนำาวธการสรางแรงจงใจเขาไปใชกบเกษตรกรเพอให

เกษตรกรยอมรบคำาแนะนำาวธการใหมๆทางการเกษตรมาปฏบตในงานเกษตรของตวเกษตรกรซงเปนการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการทำาการเกษตรอยางถกวธใหแกตวเกษตรกรโดยมสงทคาดหวงหรอเปาหมายของ

ตวเกษตรกรคอปรมาณผลผลตการเกษตรในปน

4) การสรางแรงจงใจใหสอดคลองกบรปแบบการเรยนร นกสงเสรมการเกษตรควรใชการ

สรางแรงจงใจใหสอดคลองกบรปแบบการเรยนรของเกษตรกรแตละคน เชน ใชวธการสอนงานซงเปนวธ

การเสรมสรางแรงจงใจใหแกเกษตรกรจนเกษตรกรเกดการยอมรบ ไมมปฏกรยาตอตาน และชวยใหตว

เกษตรกรเกดการเรยนรและปรบเปลยนพฤตกรรมอยางคอยเปนคอยไปละมนละมอมและเกดความสมพนธ

อนดระหวางนกสงเสรมการเกษตรและเกษตรกรในพนท/ชมชน

กลาวโดยสรป การสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตรใหเกดขนกบตวของเกษตรกรนน นก

สงเสรมการเกษตรจำาเปนตองศกษาและพจารณา ถงความตองการของเกษตรกร สงจงใจทจะกระตนให

เกษตรกรสนใจ ยอมรบและปรบเปลยนพฤตกรรม การสอนงานใหเหมาะสมกบรปแบบการเรยนรของ

เกษตรกรและความคาดหวงของเกษตรกร เพอนำามาใชเปนแนวทางการสรางแรงจงใจใหแกเกษตรกรและ

กระตนใหเกษตรกรแสดงศกยภาพของตนโดยการปรบเปลยนพฤตกรรมการทำาการเกษตรทถกตองและชวย

เพมปรมาณผลผลตทางการเกษตรของเกษตรกรแตละรายใหเปนไปตามทเกษตรกรตองการ

การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบการสอสารไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรใหมประสทธภาพนนนกสงเสรมการเกษตรควรนำาหลกการสอสาร

เพอนวกรรมเกษตรมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร(สนพนธพนจ2553:3-27ถง3-22)ดงน

เปาหมายในการดำาเนนการสงเสรมการเกษตร กเพอใหเกษตรกรไดนำานวกรรมเกษตรไปใช

ซงเกษตรกรจะตองยอมรบนวกรรมตาม “กระบวนการการยอมรบ(adoptionprocess)” อนประกอบดวย

ขนการตนตวหรอรบร การสนใจการประเมนผลการขยายชองทางการสอสารทดลองใชนวกรรมและขน

การยอมรบ(Mosher,1978:47-48)โดยเกษตรกรอาจยอมรบนวกรรมเกษตรไปใชโดยอาศย “ชองทางการ

สอสาร” ใน “กระบวนการตดสนใจนวกรรม (innovation-decision process)W (Rogers, 1983: 165)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธซงชองทางการสอสารจะเปนกลางนำาสารสนเทศอนรวมถงความร ทกษะของนวกรรมหรอเทคโนโลย โดย

ผานสอและวธการสงเสรมการเกษตรทำาใหเกษตรกรรบทราบและตดสนใจยอมรบนวกรรมไปปฏบต การ

ตดสนใจในนวกรรมเกษตรจะขนอยกบภมหลงของเกษตรกรคอ “การปฏบตในอดต ความตองการหรอ

ปญหาความเปนนวกรรมใหมของเทคโนโลย(innovativetechnology)และบรรทดฐานของระบบสงคม”

กระบวนการตดสนใจนวกรรมประกอบดวย5ขนตอน

ชองทางการสอสาร

1.ความร 2.การชกชวน 3.การตดสนใจ 4.การนำาไปปฏบต 5.การยนยนการตดสนใจ

การยอมรบ

การปฏเสธ

ยอมรบ

พวกยอมรบชา

ไมยอมรบ

ปฏเสธ

ภาพท 9.9 รปแบบของกระบวนการตดสนใจนวกรรมของโรเจอรสทมา: ปรบปรงจากRogers1983:165อางใน(สนพนธพนจ2553:3-27)

โดยสามารถนำาหลกการสอสารเพอนวกรรมเกษตรมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรมาปรบใชใน

แตละขนตอนดงน

1. ขนความร เปนขนตอนทเกษตรกรไดรบความรดานนวกรรมเกษตรโดยระบบการถายทอด

ความร (delivery system) ของเจาหนาทสงเสรมการเกษตรและนกวจย และเกษตรกรแสวงหาความร

เอง (acquisition system) จากสอและแหลงวทยาการตางๆ เชน ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลย

การเกษตรประจำาตำาบล ตลอดจนแปลงสาธตอนๆ เปนตน การรบความรใหมมาประกอบการตดสนใจ

นวกรรมของเกษตรกร จะขนอยกบ “ปจจยดานเศรษฐกจ สงคมบคลกภาพ และพฤตกรรมการสอสาร”

กลาวคอเกษตรกรทมการตดตอสอสารกบนกวชาการนกสงเสรมหรอมโอกาสอานสอสงพมพชมรายการ

วทยโทรทศนฟงรายการวทยกระจายเสยงมากยอมจะไดรบความรมาประกอบการตดสนใจไดด

2. ขนการชกชวน ทำาใหเกดการจงใจเกษตรกรจะเกดทศนคตใหมเกยวกบนวกรรมตามทมความร

นกสงเสรมการเกษตรจะตองสอสารใหเกษตรกรทราบถงลกษณะดและคณลกษณะองคประกอบตางๆของ

นวกรรมเชนความมคณคาความสอดคลองและผลเชงประจกษเปนตนผานสอหรอชองทางตางๆ

3. ขนการตดสนใจ ในขนตอนนเกษตรกรอาจตดสนใจยอมรบหรอปฏเสธนวกรรมในระยะแรก

หรอในระยะตอมากได ในกรณทเกษตรกรตดสนใจยอมรบนวกรรมในอนาคตอาจยอมรบตอไปหรอไม


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ยอมรบกไดในทำานองเดยวกนถาหากเกษตรกรปฏเสธตอไปกอาจตดสนใจยอมรบหรอยงคงปฏเสธตอไป

ซงนกสงเสรมการเกษตรสามารถสอสารใหขอมลเกยวกบนวกรรมเกษตรกแกเกษตรกรอยางสมำาเสมอ

4. ขนการนำาไปปฏบต เมอเกษตรกรไดตดสนใจยอมรบนวกรรมแลวกจะนำานวกรรมไปปฏบต

พรอมกบหาขอมลเพมเตมเจาหนาทสงเสรมจะตองสนบสนนชวยเหลอดานวชาการสารสนเทศทเกษตรกร

ตองการและสามารถนำาไปปฏบตไดผานชองทางการสอสารตางๆอยางตอเนอง

5. ขนการยนยนการตดสนใจ ขนตอนนเกษตรกรทยอมรบนวกรรมจะแสวงหาสงสนบสนนการ

ตดสนใจและการนำานวกรรมไปปฏบตเกษตรกรอาจตดสนใจยอมรบตอไปหรอหยดการยอมรบหรอปฏเสธ

กไดเจาหนาทสงเสรมจะตองใชการสอสารผานสอและชองทางตางๆเพอทำาใหเกษตรกรเกดภาวะสมดลใน

ทางทดและยอมรบนวกรรมตอไป

กลาวโดยสรปกระบวนการสอสารของนวกรรมเกษตรเปนการถายทอดนวกรรมและแลกเปลยน

สารสนเทศอยางเปนระบบประกอบดวย3ขนตอนคอขนตอนการพฒนานวกรรม เพอศกษาคนควาหา

นวกรรมทเหมาะสมสงใหเจาหนาทสงเสรมขนตอนการถายทอดนวกรรมเปนการสงเสรมนกวจยอาจนำาการ

ถายทอดนวกรรมเกษตรกรผานชองทางหรอสอตางๆแกเกษตรกรโดยตรงและการถายทอดโดยเจาหนาท

สงเสรมการเกษตร โดยใชองคประกอบและรปแบบการสอสารนวกรรมแบบS-M-C-R-Eหรอ SMCRE

และขนตอนการนำานวกรรมไปใช เกษตรกรอาจไดรบขาวสารและยอมรบนวกรรมไปใชตามกระบวนการ

นวกรรมหรอกระบวนการตดสนใจนวกรรมผานชองทางการสอสาร 5 ขนตอนคอ ขนความร การชกชวน

การตดสนใจการนำาไปปฏบต และการยนยนการตดสนใจการสอสารนวกรรมเกษตรเปนการสอสารแบบ

สองทางเกษตรกรสามารถจะสงขอมลยอนกลบไปยงเจาหนาทสงเสรมและนกวจยได

การนำาจตวทยาสงคมทเกยวกบทศนคตไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรทศนคตมความสำาคญในการดำาเนนงานสงเสรมการเกษตรใหสำาเรจลลวงตามเปาหมายทตงไวดงนน

นกสงเสรมการเกษตรและผทเกยวของควรมการนำาความรเรองทศนคตมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

(รจศรสญลกษณ2554:26-32)ดงน

1. การเปลยนทศนคตตอตนเองทศนคตตอตนเองของบคคลมความสำาคญมากตอความสำาเรจใน

การทำางานดงนนการเปลยนใหบคคลมทศนคตตอตนเองตามความเปนจรงจงมความสำาคญโดยมแนวทาง

ดงน

1) การเปลยนทศนคตตอตนเองของนกสงเสรมการเกษตร นกสงเสรมการเกษตรควรศกษา

ตนเองและทำาความรจกตนเอง วาขอด ขอดอย ระดบความสามารถทแทจรงของตนเปนอยางไรทำาใหเกด

การตงความคาดหวงของงานไดเหมาะสมและทำาใหมกำาลงใจในการทำางานกอใหเกดทศนคตตอตนเองท

ถกตองและนำาไปสความสำาเรจในชวตและการทำางาน

2) การเปลยนทศนคตตอตนเองของเกษตรกรนกสงเสรมการเกษตรควรชกจงใหเกษตรกร

มทศนคตทดตอตนเองหากเกษตรกรมทศนคตตอตนเองทถกตอง กจะสงผลตอการเรยนรของเกษตรกร

และควรทำาใหเกษตรกรเชอมนในตนเอง ไมมความรสกวาตนเองตำาตอย ทอใจ ตลอดจนทำาใหเกษตรกร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเกดความไววางใจในตวนกสงเสรมการเกษตรเพอใหเกษตรกรสามารถทำางานรวมกบนกสงเสรมและเพอน

เกษตรกรดวยกนเองไดอยางเหมาะสม

2. การสรางและเปลยนทศนคตทดในงานสงเสรมการเกษตร ประกอบดวย 3 แนวทางดงน การ

สรางทศนคตทดของนกสงเสรมการเกษตรการสรางทศนคตทดของเกษตรกรและการสรางทศนคตทดของ

เกษตรกรในการยอมรบนวกรรมโดยมรายละเอยดดงน

1) การสรางทศนคตทดของนกสงเสรมการเกษตร นกสงเสรมการเกษตรควรทจะสราง

ทศนคตทดตออาชพของตนและทศนคตทดตอเกษตรกรเปาหมายดวยวธการตอไปนศกษาหาความรเพม

เตมเกยวกบความสำาคญของงานสงเสรมการเกษตรและการพฒนาชนบทศกษาเรยนรและหาประสบการณ

ในการทำางานรวมกบเกษตรกรใหมากรวมถงเรยนรลกษณะนสยบคลกภาพวฒนธรรมของเกษตรกรตลอด

จนการเลยนแบบจากบคคลสำาคญเพอใหเกดกำาลงใจและทศนคตในทางทสงเสรมการทำางาน

2) การสรางทศนคตทดของเกษตรกรเพอใหเกษตรกรมทศนคตทดตออาชพเกษตรและนก

สงเสรมการเกษตรในอนทจะสรางความมนใจในตนเองรกอาชพของตนและใหความรวมมอกบนกสงเสรม

การเกษตรอาจทำาไดโดยใหความรความเขาใจเกยวกบความสำาคญของอาชพเกษตรตอการพฒนาประเทศ

ยกตวอยางบคคลทประสบความสำาเรจในอาชพเกษตรตลอดจนสรางทศนคตทดตอตวนกสงเสรมการเกษตร

โดยการทำาตนเปนแบบอยางทดใหบรการแกเกษตรกรอยางมคณภาพและเทาเทยมกนและสรางมนษยสน

พนธทดกบเกษตรกร

3) การสรางทศนคตทดของเกษตรกรในการยอมรบนวกรรม นกสงเสรมการเกษตรควร

เปลยนทศนคตใหเกษตรกรเกดการยอมรบนวกรรมใหมๆ ทเปนประโยชนตอการประกอบอาชพของเขา

ดวยวธการตางๆดงน(1)การใหขาวสารความร(cognitive)ผานสอตางๆทเหมาะสม(2)การเกลยกลอม

(persuasion)ใหเกษตรกรมทศนคตทดตอสงทเราแนะนำา(3)การเปลยนความเชอ(belief)การทบคคลจะ

เปลยนทศคตจะตองเปลยนความเชอกอนโดยการสาธตการศกษาดงาน(4)การจดใหไดรบประสบการณ

โดยตรง (experience) (5)การเปลยนกลม (groupchange) เพอใหเกษตรกรมทศนคตและการปฏบต

ตามกลมใหมและ(6)การเปลยนแปลงปทสถานทางสงคม(socialnorms)ซงทำาไดคอนขางยากตองอาศย

สถานการณจำาเปนหรออำานาจระเบยบสงคมหรอกฎหมายมาชวยบงคบใชใหยอมรบเปลยนทศนคตใหเขา

กบคนสวนใหญในสงคม

กลาวโดยสรปการนำาความรเรองทศนคตมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรประกอบดวย1)การ

เปลยนทศนคตตอตนเองของนกสงเสรมการเกษตรและของเกษตรกรและ2)การสรางและเปลยนทศนคต

ทดในงานสงเสรมการเกษตรประกอบดวย(1)การสรางทศนคตทดของนกสงเสรมการเกษตร(2)การสราง

ทศนคตทดของเกษตรกรและ(3)การสรางทศนคตทดของเกษตรกรในการยอมรบนวกรรม




สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.3

แนวคดเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร


หวเรองเรองท9.3.1ความรทวไปเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท9.3.2แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท9.3.3การประยกตทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

แนวคด1.มนษยสมพนธหมายถงการตดตอเกยวของกนระหวางบคคลเพอใหเกดความรสกทด

ตอกนเกดความรวมมอรวมใจกนในการทำากจกรรมใหบรรลเปาหมายและดำาเนนชวต

รวมกนอยางมความสข ความสำาคญของมนษยสมพนธในดานตางๆทง 6 ดาน ไดแก

การดำาเนนชวตครอบครวการดำาเนนชวตและการดำารงอยของชวตทางสงคมการดำาเนน

ชวตในองคการความสำาคญตอเศรษฐกจการเมองการปกครองและการสงเสรมเผยแพร

การเรยนการสอนมนษยสมพนธมประโยชนสำาหรบการนำาไปใชในภาพรวมดงนชวยให

เขาใจธรรมชาตและพฤตกรรมของคน ชวยใหเขาใจความตองการของคนอน กอใหเกด

การรวมมอรวมแรงรวมใจทำาใหเกดความราบรนในการคบหาสมาคมกบผอนกระตน

ใหบคคลมจตใจด มเมตตา กรณาตอบคคลอน ชวยใหลดความขดแยง ชวยใหชวตม

ความสขทำาใหเกดความสามคคและความพรอมเพรยงในหมคณะชวยใหเกดขวญกำาลง

ใจในการทำางานและชวยใหการพฒนาประเทศเจรญกาวหนา

2.ทฤษฎทเกยวของมนษยสมพนธ ทสำาคญทนำาเสนอมาม 3 ทฤษฎ คอ ทฤษฎแรงจงใจ

ทฤษฎความตองการของมนษยทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบรกมเปาหมายทสำาคญเพอ

ใหมนษยมความสข ใหการยอมรบแกเพอนมนษย ใหเพอนมนษยไดรบประโยชนรวม

กนและเพอการทำางานรวมกนอยรวมกนอยางมความสขเพอใหเกดมนษยสมพนธทด

ตอกนอยางยงยน

3.แนวทางการประยกตทฤษฎทเกยวของในงานสงเสรมการเกษตรมาใช จะใชเพยงทฤษฎ

เดยวหรอหลายทฤษฎผสมกนกไดเชนทฤษฎแรงจงใจและทฤษฎความตองการเปนตน

ขนอยลกษณะกลมเปาหมายอาชพสงคมและสภาพแวดลอมทงนเพราะแตละทฤษฎม

จดเดนแตกตางกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธวตถประสงค

เมอศกษาตอนท9.3จบแลวนกศกษาสามารถ

1.วเคราะหความรทวไปเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได

2.วเคราะหแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได

3.วเคราะหการประยกตทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 9.3.1 ความรทวไปเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรม


มนษยสมพนธมความจำาเปนตอมนษยตงแตอดตจนปจจบนมผลทำาใหคนเรามความสมพนธตดตอ

ซงกนและกนทงในสวนตวและการงานในเรองนตองการนำาเสนอใหทราบ3ประเดนสำาคญคอความหมาย

ความสำาคญและประโยชนของมนษยสมพนธ(สมจตโยธะคง2556:6-5ถง6-10)โดยมรายละเอยดดงน

ความหมายของมนษยสมพนธมนษยสมพนธจดเปนทงศาสตร (science) และศลป (art) เนองจากมหลกการและทฤษฎทเปน

ขอความรและการนำาหลกการหรอทฤษฎไปปฏบตใหประสบความสำาเรจไดนนตองอาศยเทคนควธการซง

ถอเปนศลปะเฉพาะตวของแตละบคคล จะสงเกตเหนไดอยางหนงวา คนแตละคนมความสามารถในการ

ตดตอกบผอนไมเทากนบางคนเปนทพอใจของคนหมมากมเพอนมากหนาหลายตา และมคนทอยากพด

คยตดตอหรอทำางานรวมกบเขามากมายในขณะทบางคนไมคอยมใครอยากจะเขาใกลหรอทำางานรวมดวย

นนเปนเพราะเขาขาดศลปะในการตดตอกบบคคลอน ซงอาจเปนเพราะไมรหลกการวาควรทำาอยางไรหรอ

เปนเพราะนำาหลกการไปใชไมถกวธ ดงนน การทคนเราจะมมนษยสมพนธทดกบบคคลอน จงจำาเปนตอง

เรยนรทงภาคทฤษฎและหมนฝกฝนเพอใหเกดความเชยวชาญจนสามารถนำาหลกการทเปนขอมลความร

ทางทฤษฎไปใชไดอยางเปนธรรมชาต

ความหมายมนษยสมพนธสามารถอธบายได4นยคอ

1. ความหมายตามศพท มนษยสมพนธ (human relations) มาจากคำาศพท 2 คำารวมกนคอ

มนษย (human) หมายถง เกยวกบมนษย เกยวกบคนความเปนมนษย เปนลกษณะของมนษย มนษย

อยางมนษยธรรมดาหรอบคคลผมจตใจสงกบสมพนธ(relations)หมายถงการตดตอความเกยวของกน

ความสมพนธกน

2. ความหมายทวไป มนษยสมพนธหมายถงการเขากบคนอนไดการตดตอสมพนธกนระหวาง

บคคลเพอใหเกดความเขาใจอนดตอกนและนำามาซงความรกความชอบพอความรวมมอรวมใจในการทำา

กจการงานใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพรวมทงดำาเนนชวตไดอยางมความสข

3. ความหมายในศาสตรตางๆ 1)ศาสตรทางจตวทยา ใหความหมายวา มนษยสมพนธ คอ การ

แสดงพฤตกรรมตอกนในระบบสงคม2)ศาสตรสงคมวทยามนษยสมพนธคอการมพฤตกรรมโตตอบกน

ระหวางมนษยในสงคมเดยวกน(พฤตกรรมมทงการรวมมอแขงขนตอสกำากบโดยจรยธรรม)3)ทางการ

เรยนรในลกษณะสาขาวชา มนษยสมพนธ คอ วชาทวาดวยกระบวนการจงใจคนอยางมประสทธภาพใน

การเขากบคนและครองใจคนดวยความเขาใจอนด เพอใหเกดความรสกทด เกดความพอใจรกใคร โดยม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเปาหมายใหเกดความรวมมอกอใหเกดผลงานและ4)สรางความพอใจในงานมนษยสมพนธหมายถงวชาท

วาดวยศาสตรและศลปในการสรางเสรมความสมพนธระหวางบคคลเพอใหไดมาซงความรกใครนบถอจงรก

ภกดและความรวมมอตลอดจนการอยรวมกบคนอนอยางมความสข

4. ความหมายทใชในองคการมนษยสมพนธคอศาสตรและศลปแหงการเสรมสรางความสมพนธ

ระหวางบคคลในองคการเพอไดมาซงความรกนบถอจงรกภกดความรวมมอในการขบเคลอนรวมมอกน

ทำางานตลอดจนอยรวมกบคนอนอยางมความสข

กลาวโดยสรปมนษยสมพนธหมายถงการตดตอเกยวของกนระหวางบคคลเพอใหเกดความรสก

ทดตอกน เกดความรวมมอ รวมใจกนในการทำากจกรรมใหบรรลเปาหมายและดำาเนนชวตรวมกนอยางม

ความสข

ความสำาคญของมนษยสมพนธมนษยสมพนธมความสำาคญเกยวกบการดำาเนนชวตและกจกรรมของมนษยทงในระดบครอบครว

และในระดบสงคมหลายดานดวยกนเชน

1. การดำาเนนชวตครอบครวมนษยสมพนธมสวนสำาคญในการชวยเสรมสรางการพฒนาการของ

ชวตการสรางสมพนธภาพทดของครอบครวและยงชวยเสรมสรางคณภาพชวตของคนในครอบครวใหดขน

2. การดำาเนนชวตและการดำารงอยของชวตทางสงคม มนษยสมสมพนธมความสำาคญหลาย

ประการตอการดำาเนนชวตและการดำารงอยของชวตทางสงคมของคนดงนทำาใหคนในสงคมมการชวยเหลอ

เกอกลกนชวยใหคนเขาใจตนเองและเขาใจผอนดขนชวยใหคนในสงคมและกลมคนในสงคมมความเขาใจ

ทดตอกนชวยทำาใหคนลดความวาเหวทำาใหไดรบความชวยเหลอชวยใหเกดความมนคงปลอดภยและชวย

ใหไดรบความรกและการยอมรบ

3. การดำาเนนชวตในองคการ มนษยสมพนธมความสำาคญตอการดำาเนนชวตของผคนทกคนใน

องคการนบตงแตผบรหารตลอดจนเพอนรวมงานหรอพนกงานทกระดบมนษยสมพนธมความสำาคญตอ

การดำาเนนชวตในองคการดงน ชวยใหการบรหารงานในองคการบรรลผลตามเปาหมายขององคการตงไว

ชวยใหพนกงานในองคการมสมพนธภาพทดตอกนชวยในการจงใจใหบคคลในองคการทำางานรวมกนอยางม

ประสทธภาพชวยในการลดชองวางระหวางผบรหารกบพนกงานหรอสหภาพแรงงานชวยใหบคลากรทปฏบต

งานในองคการสอสารกนมประสทธภาพมากขนเพราะมความสมพนธอนดตอกนชวยใหทกคนในองคการม

ความเขาใจในการกระทำาของกนและกนและชวยใหผบรหารเขาใจถงองคประกอบตางๆเกยวกบธรรมชาต

ของของมนษยในองคการ

4. ความสำาคญตอเศรษฐกจมนษยสมพนธมความสำาคญทางเศรษฐกจมากเพราะจะทำาใหเจาของ

ธรกจ ผประกอบการ และพนกงาน มสมพนธภาพทดตอกน ทำาใหการขบเคลอนทางดานเศรษฐกจเปน

ไปดวยความราบรนและการมมนษยสมพนธทดตอกนของผทเกยวของยงมสวนทำาใหกระบวนการผลตม

ประสทธภาพเกดผลผลตเพมนอกจากนยงชวยใหผประกอบการมจตเมตตากรณาเออเฟอตอพนกงาน

และลกจาง


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5. การเมองการปกครองมนษยสมพนธมความสำาคญตอทางดานการเมองการปกครองดงนชวย

ใหพรรคการเมองตางๆรวมแรงรวมใจทำางานสรางสรรคเพอประชาชนและประเทศชาตและมนษยสมพนธ

ยงนบเปนปจจยสำาคญททำาใหกจกรรมตางๆทเกยวของกบการปกครองประสบผลสำาเรจโดยเฉพาะการได

รบความรวมมอรวมใจของประชาชนไมวาจะเปนการปกครองสวนกลางการปกครองสวนภมภาคและการ

ปกครองสวนทองถน

6. การสงเสรมเผยแพร การเรยนการสอนมนษยสมพนธมความสำาคญมากกบการเรยนรโดยการ

มมนษยสมพนธทดของผสอนกบผเรยนจะทำาใหบรรยากาศในการเรยนการสอนเกดความเปนกนเองและม

ความเปนมตรทดตอกนทำาใหผสอนเขาใจธรรมชาตดานตางๆของผเรยนเขาใจถงความตองการของผเรยน

แตละคนและสำาคญทสดคอถาผสอนมมนษยสมพนธทดตอผเรยนอยางจรงใจแลวจะทำาใหผเรยนเกดแรง

จงใจในการเรยนรกการเรยนขณะเดยวกนผสอนกจะไดรบความรกใครเชอถอศรทธาจากผเรยนยอนกลบ

เชนกน

กลาวโดยสรป ความสำาคญของมนษยสมพนธในดานตางๆ ทง 6 ดาน ไดแก การดำาเนนชวต

ครอบครว การดำาเนนชวตและการดำารงอยของชวตทางสงคมการดำาเนนชวตในองคการ ความสำาคญตอ

เศรษฐกจการเมองการปกครองและการสงเสรมเผยแพรการเรยนการสอนโดยทำาใหเกดเขาใจธรรมชาต

ของคนเขาใจความตองการและสนองความตองการพนฐานทเหมอนและแตกตางกนของคนเกดความราบ

รนในการคบหาสมาคมไดรบความรกใครเชอถอศรทธาจากบคคลตางๆเกดความรวมมอในการทำางานจน

สำาเรจลดปญหาความขดแยงเกดแรงจงใจในการทำางานเปนปจจยหนงในการชวยประสานประโยชนสงคม

ทำาใหเกดความสนตสขในสงคมเพราะตนเองมความสขผอนมความสข

ประโยชนของมนษยสมพนธสามารถสรปประโยชนของมนษยสมพนธสำาหรบการนำาไปใชในภาพรวมไดดงน

1. ชวยใหเขาใจธรรมชาตและพฤตกรรมของคน ทงดานรางกายอารมณสงคมวาคนแตละคนม

ลกษณะธรรมชาตและพฤตกรรมในดานตางๆเปนอยางไรทำาใหงายในการสรางความสมพนธและการปฏบต

ตน

2. ชวยใหเขาใจความตองการของคนอนโดยเฉพาะความตองการพนฐานของคนแตละคนทำาให

สามารถตอบสนองความตองการของคนไดอยางถกตองเหมาะสม

3. กอใหเกดการรวมมอ รวมแรง รวมใจ ในการทำางานการประกอบกจการงานใหสำาเรจไดตามเปา

หมายทวางไวเพราะการมมนษยสมพนธทดตอกนสามารถชวยลดปญหาความขดแยงในการทำางานและใน

การอยรวมกนทำาใหบคคลมแรงจงใจในการทำางานมความสามคคกลมเกลยวกน

4. ทำาใหเกดความราบรนในการคบหาสมาคมกบผอน การเปนผมมนษยสมพนธทดทำาใหไดรบ

ความรกใครเชอถอศรทธาจากบคคลหลากหลาย

5. กระตนใหบคคลมจตใจด มเมตตา กรณาตอบคคลอน เพราะการมเมตตากรณาทำาใหคนทง

หลายมความรสกรกใครมเยอใยปรารถนาจะใหมความสข เปนมตรตอกนดวยความจรงใจ ไมโกรธเคอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธไมขนเคองและการประพฤตตอกนมลกษณะเกอกล เออเฟอเผอแผ โอบออมอาร มความสงสารตองการ

ชวยเหลอใหพนทกขการทำาใหคนมความสขมสงทดและไดรบโอกาสทด

6. ชวยใหลดความขดแยง และขจดปญหาทจะเกดขนทงในครอบครว และในสงคมทำาใหคนอย

อยางสงบสข

7. ชวยใหชวตมความสขเพราะมนษยสมพนธทำาใหทกคนมความรสกเปนพวกเดยวกนพรอมท

จะตอสใหไดรบประโยชนรวมกนและเพอทจะทำาใหตนเองมความสขผอนมความสขสงคมมความสขและ

สงคมมความสงบรมเยน

8. ทำาใหเกดความสามคคและความพรอมเพรยงในหมคณะ อนเปนรากฐานใหหมคณะมพลง ม

อำานาจตอรองในการดำาเนนกจกรรมทสรางสรรคตางๆ

9. ชวยใหเกดขวญ กำาลงใจในการทำางาน ขวญและกำาลงใจ เกดมาจากแรงขบดนภายในตวของ

บคคลคนนนกอน แลวจงจะสงผลใหเปนแรงขบดนภายนอกรางกาย แลวทำาใหเกดเปนการกระทำา ใหคน

เราทำาสงใดสงหนงใหประสบความสำาเรจตามเปาหมาย

10. ชวยใหการพฒนาประเทศเจรญกาวหนา เนองจากการมมนษยสมพนธทดตอกนของคนใน

สงคมทำาใหสงคมเกดความสนตสขมความปรองดองไมมความขดแยงทำาใหคนในสงคมเกดความไววางใจ

กนเกดการรวมมอรวมแรงรวมใจกนและสงผลใหการพฒนาประเทศสามารถขบเคลอนไปไดดวยด

กลาวโดยสรป มนษยสมพนธมประโยชนของสำาหรบการนำาไปใชในภาพรวมดงน ชวยใหเขาใจ

ธรรมชาตและพฤตกรรมของคนชวยใหเขาใจความตองการของคนอนกอใหเกดการรวมมอรวมแรงรวมใจ

ทำาใหเกดความราบรนในการคบหาสมาคมกบผอน กระตนใหบคคลมจตใจดมเมตตากรณาตอบคคล

อนชวยใหลดความขดแยงชวยใหชวตมความสขทำาใหเกดความสามคคและความพรอมเพรยงในหมคณะ

ชวยใหเกดขวญกำาลงใจในการทำางานและชวยใหการพฒนาประเทศเจรญกาวหนา


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 9.3.2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธ


แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรมหลากหลายอาททฤษฎ

แรงจงใจทฤษฎความตองการของมนษยทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบรกนอกจากนยงมทฤษฎอนๆอกเชน

ทฤษฎการเสรมแรงของสกนเนอร ทฤษฎแหงบทบาททฤษฎการจงใจของเมอรเรย ทฤษฎความพงพอใจ

ทฤษฎความแตกตางระหวางบคคลซงทฤษฎเหลานสามารถนำามาประยกตกบการเสรมสรางมนษยสมพนธ

ได โดยในทนจะนำาเสนอทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธทสำาคญ 3 กลมทฤษฎ คอ ทฤษฎแรงจงใจ

ทฤษฎความตองการของมนษยทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบรก(สมจตโยธะคง2556:6-28ถง6-31)โดย

มรายละเอยดดงน

กลมทฤษฎแรงจงใจ (motivation theory)แรงจงใจ คอ เงอนไขหรอสภาวะการในอนทรย ทกระตนใหอนทรยเกดพฤตกรรมหรอทำาให

พฤตกรรมเกดขนอยางมเปาหมายทฤษฎแรงจงใจแบงออกไดเปนทฤษฎใหญๆดงน

1. ทฤษฎพฤตกรรมนยม (Behavioral View of Motivation) ทฤษฎนใหความสำาคญกบ

ประสบการณในอดตวามผลตอแรงจงใจของบคคลเปนอยางมากทกพฤตกรรมของมนษยไดรบอทธพลท

เปนแรงจงใจมาจากประสบการณในอดตเปนสวนมากโดยประสบการณในดานดและกลายเปนแรงจงใจทาง

บวกทสงผลเราใหมนษยมความตองการแสดงพฤตกรรมในทศทางนนมากยงขน ทฤษฎนเนนความสำาคญ

ของสงเราภายนอก(extrinsicmotivation)ทำาใหเกดแรงจงใจภายนอก(extrinsicmotive)คอแรงจงใจ

ทไดรบอทธพลมาจากสงเราภายนอก

2. ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning View of Motivation) ทฤษฎนเหนวาแรงจงใจ

เกดจากการเรยนรทางสงคม โดยเฉพาะอยางยงการสรางเอกลกษณและการเลยนแบบจากบคคลทตนเอง

ชนชมหรอคนทมชอเสยงในสงคมจะเปนแรงจงใจทสำาคญในการแสดงพฤตกรรมของบคคล

3. ทฤษฎพทธนยม (Cognitive view of Motivation) ทฤษฎนเหนวาแรงจงใจในการกระทำา

พฤตกรรมของมนษยนนขนอยกบการรบร (perceive) สงตางๆทอยรอบตว โดยอาศยความสามารถทาง

ปญญาเปนสำาคญมนษยจะไดรบแรงผลกดนจากหลายๆทางในการแสดงพฤตกรรมทฤษฎนเนนเรองแรง

จงใจภายใน(intrinsicmotivation)ทฤษฎนยงใหความสำาคญกบเปาหมายวตถประสงคและการวางแผน

รวมถงการใหความสำาคญกบระดบของความคาดหวง(levelofaspiration)

4. ทฤษฎมนษยนยม (Humanistic View of Motivation) แนวความคดนเปนของ มาสโลว

(Maslow) ทไดอธบายถงลำาดบความตองการของมนษย โดยทความตองการจะเปน ตวกระตนใหมนษย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธแสดงพฤตกรรมเพอไปสความตองการนนดงนถาเขาใจความตองการของมนษยกสามารถอธบายถงเรอง

แรงจงใจของมนษยได

5. ทฤษฎความคาดหวง ทฤษฎนมพนฐานแนวคดมาจากนกจตวทยากลมปญญานยมซงมแนวคด

วาเอกตบคคลมความคดเกยวกบผลทอาจเกดขนจากการกระทำาของเขาและเขาเลอกจะกระทำาตามความนา

ทจะเปนไปไดและสามารถเหนคณคาทเกดขน

6. ทฤษฎความเปนธรรม ความคดศนยกลางของทฤษฎความเปนธรรมคอ ถาหากมความเหลอ

มลำาเกดขนภายในเอกตบคคล เขาจะถกจงใจใหลดความเหลอมลำานน ถามความเหลอมลำามากกจะมการ

จงใจสงซงความเหลอมลำาเกดจากการรบรตามทตนคดและความจรงทไมสอดคลอง

ทฤษฎความตองการของมนษยทฤษฎความตองการของมนษยทไดรบความนยมทจะกลาวถงในทน คอ ทฤษฎทวาดวยความ

ตองการของมนษย(HierachyofNeedsTheory)ของอบราฮมมาสโลว(AbrahumMaslow)โดยแบง

ไดเปน5ระดบจากระดบตำาไปสงดงน

1. ความตองการทางกายภาพ (Physiological Needs) เปนความตองการทางรางกายขนพนฐาน

ของมนษยและเปนสงทจำาเปนทสดสำาหรบการดำารงชวต

2. ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety or Security Needs)ความมนปลอดภยม2รป

แบบคอความตองการความปลอดภยทางดานรางกายและความมนคงทางเศรษฐกจ

3. ความตองการทางสงคม (Social Needs)ความตองการทางสงคมหมายถงความตองการการ

ยอมรบในผลงานความเอออาทรความเปนมตรทด ความมมนษยสมพนธทด และความรกจากผบรหาร

องคการและเพอนรวมงาน

4. ความตองการไดรบการยกยองสรรเสรญในสงคม (Esteem Needs) หมายรวมถงความเชอมน

ในตนเองความสำาเรจ ความร ความสามารถการนบถอตนเองความเปนอสระและเสรภาพในการทำางาน

ตลอดจนตองการมฐานะเดนและเปนทยอมรบนบถอของคนทงหลายการมตำาแหนงสงในองคการ

5. ความตองการความสำาเรจสมหวงในชวต (Self-actualization Needs) โดยธรรมชาตแลวเมอ

มนษยไดรบการสนองตอบตามความการทง4ระดบขางตนจะนำามสความตองการสำาเรจสมหวงในชวต

ทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบรก (Two-factor Theory)เฟรดเดอรคเฮรซเบรก(FrederickHerzberg)ไดพฒนาทฤษฎการจงใจซงเปนทนยมแพรหลาย

คอทฤษฎสองปจจยทพบวาปจจยททำาใหคนเกดความพงพอใจในการทำางานประกอบดวยองคประกอบ2

ปจจยโดยแบงเปนปจจยอนามยและปจจยจงใจ

1. ปจจยอนามย (Hygiene Factors)ไดแกสภาพแวดลอมของการทำางานและวธการบงคบบญชา

ของหวหนางานถาหากไมเหมาะสมหรอบกพรองไปจะทำาใหบคคลรสกไมพอใจในงานไมใชปจจยทจะสง

เสรมใหคนทำางานอยางมประสทธภาพตวอยางปจจยเหลาน ไดแกนโยบายของหนวยงานสภาพแวดลอม


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การทำางานความสมพนธระหวางเพอนรวมงานแบบการบรหารงานเงนเดอนสวสดการตางๆความมนคง

ความปลอดภยเปนตน

2. ปจจยจงใจ (Motivating Factors)ไดแกปจจยทเกยวเนองกบเนอหาของงานและทำาใหผปฏบต

มความพอใจในงานใชความพยายามและความสามารถทมเทในการทำางานมากขนเชนความสำาเรจการได

รบการยกยองไดรบผดชอบในงานลกษณะงานททาทายเหมาะกบระดบความสามารถมโอกาสกาวหนาและ

พฒนาตนเองใหสงขนเปนตน

สรปไดวาทฤษฎทเกยวของมนษยสมพนธทเสนอมาทง3ทฤษฎคอทฤษฎแรงจงใจทฤษฎความ

ตองการของมนษยทฤษฎสองปจจยของเฮรซเบรกมเปาหมายทสำาคญเพอใหมนษยมความสขใหการยอมรบ

แกเพอนมนษยใหเพอนมนษยไดรบประโยชนรวมกนและเพอการทำางานรวมกนอยรวมกนอยางมความสข

เพอใหเกดมนษยสมพนธทดตอกนอยางยงยน

เรองท 9.3.3 การประยกตทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงาน


การประยกตทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรเปนการนำาความรทไดรบ

จากการศกษาทฤษฎทเกยวของกบมนษยสมพนธมาปรบใชในงานสงเสรมการเกษตรในทนจะยกตวอยาง

การประยกตใช 2กลมทฤษฎคอทฤษฎแรงจงใจและทฤษฎความตองการ (สมจต โยธะคง2556: 6-31

ถง6-32)เพอสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตรและการตอบสนองความตองการของเกษตกรโดยม

รายละเอยดดงน

การสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตรทฤษฎทใชนำามาประยกตเพอสรางแรงจงใจในงานสงเสรมการเกษตรเปนกลมทฤษฎแรงจงใจไดแก

1. ทฤษฎพฤตกรรมนยม (Behavioral View of Motivation) การประยกตกบการเสรมสราง

มนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรคอการใหความสำาคญกบประสบการณในอดตทดประสบผลสำาเรจ

นำามาเปนแรงจงใจใหเพอนรวมงานเกษตรกรเปนแบบอยางสงทนยมนำาใชคอแรงจงใจทมาจากภายนอก

เปนตนวาคำาชมหรอรางวล

2. ทฤษฎความคาดหวง สาระสำาคญทมาใชในการดำาเนนงานใหเกดประโยชนกบมนษยสมพนธ

ในงานสงเสรมการเกษตรสำาหรบทฤษฎนคอ การเคารพความคดเหน การกระทำาและสงทคนเลอกระทำา

นกสงเสรมการเกษตรสามารถนำาความรไปถายทอดกคาดหวงในสงทเปาหมายเรยนร คอคาดหวงในการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเปลยนแปลงพฤตกรรมทจะเกดขนของกลมเปาหมาย และผลจากการเปลยนแปลงของกลมเปาหมาย

ดงกลาว

3. ทฤษฎความเปนธรรม ความคดศนยกลางของทฤษฎความเปนธรรมคอถาหากมความเหลอมลำา

เกดขนภายในเอกตบคคล เขาจะถกจงใจใหลดความเหลอมลำานน ถามความเหลอมลำามากกจะมการจงใจ

สง ซงความเหลอมลำาเกดจากการรบรตามทตนคดและความจรงทไมสอดคลอง แนวคดในการประยกต

ทฤษฎนในงานสงเสรมการเกษตร คอการใสปจจยปอนเขา (input) ซงอาจเปนแรงจงใจ (motives) สง

ลอใจ (incentives) ตามทบคคลเขารบรวา เปนสงทเขาลงทนสำาหรบงานและมคณคาสำาหรบการไดรบผล

ตอบแทนซงเปนผลผลตทออกมา (output)ผลผลตทออกมาอาจเปนเงนตำาแหนง การไดรบการยอมรบ

ยกยองทฤษฎความเปนธรรมสามารถนำามาใชสรางแรงจงใจในดานมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

ดานการบรหารงานการบรหารบคคลไดเปนอยางด

การตอบสนองความตองการของเกษตรกรทฤษฎทนำามาประยกตคอกลมทฤษฎความตองการไดแก

1. ทฤษฎความตองการความสมฤทธผลของแมคเคลแลนด มนษยมความตองการ3ดานไดแก

ความสำาเรจอำานาจและความตองการทางสงคมการประยกตกบการเสรมสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรม

การเกษตร ไดหลายรปแบบทงใชกบวธการสงเสรม การบรหารงานการนเทศงานสงเสรมการเกษตรและ

อนๆ เพราะการทำางานของทกคนในองคการ ตองการความสำาเรจในงานตองการอำานาจ และตองการทาง

สงคมเชนการยอมรบยกยองใหเกยรต

2. ทฤษฎความตองการของมาสโลว มาสโลวไดแบงความตองการของมนษยออกเปน5ขนตาม

ทกลาวมาแลว แตละขนของความตองการ สามารถนำามาประยกตในการเสรมสรางมนษยสมพนธในงาน

สงเสรมการเกษตรไดหลายรปแบบ โดยใชวธการถายทอดใหกลมเปาหมายเขาใจเกยวกบความเปนจรงใน

ความตองการของมนษย สำาหรบการดำารงชวตอยในสงคม เพราะมนษยเปนเผาพนธทมความตองการไม

สนสดและสามารถประยกตใชกบการทำาเกษตรกรรมของเกษตรกรในการทำาความเขาใจในระดบของการ

ทำาเกษตรกรรม เพราะมาสโลวไดแบงความตองการจาก5ขนออกเปนสองกลมคอความตองการทเกด

จากความขาดแคลน (deficiency needs) เปนความตองการระดบตำา ไดแก ความตองการทางกายและ

ความตองการความปลอดภยอกกลมหนงเปนความตองการกาวหนาและพฒนาตนเอง(growthneeds)

ไดแกความตองการทางสงคมเกยรตยศชอเสยงและความตองการเตมความสมบรณใหชวตจดเปนความ

ตองการระดบสงและอธบายวาความตองการระดบตำาจะไดรบการสนองตอบจากปจจยภายนอกตวบคคล

สวนความตองการระดบสงการใชมนษยสมพนธตามแนวคดนตองคดถงกลมคน

กลาวโดยสรป แนวทางการประยกตทฤษฎทเกยวของในงานสงเสรมการเกษตรมาใช จะใชเพยง

ทฤษฎเดยวหรอหลายทฤษฎผสมกนกได ขนอยลกษณะกลมเปาหมาย อาชพ สงคมและสภาพแวดลอม

ทงนเพราะแตละทฤษฎมจดเดนแตกตางกน




สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.4

การสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร


หวเรองเรองท9.4.1แนวคดเกยวกบการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท9.4.2กลยทธการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท9.4.3แนวทางและขอควรพจารณาในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรม


แนวคด1.การสรางมนษยสมพนธทดในงานสงเสรมการเกษตรจงเปนสงจำาเปนทผเกยวของทงหมด

ในงานสงเสรมการเกษตรจะตองตระหนกถง เพราะเปนปจจยททำาใหเกดความรวมมอ

รวมใจในการทำางานและทำางานรวมกนไดอยางมความสขทำาใหไดผลผลตเพมขน การ

จำากดขอบเขตของการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร จะทำาใหการสราง

มนษยสมพนธเปนไปอยางมประสทธภาพ

2.กลยทธทสำาคญในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรม9กลยทธประกอบ

ดวยการสนใจในตวบคคลอน การยมแยมแจมใสอยเสมอการจำาชอบคคลตางๆการ

เปนผฟงทด การพดในเรองทผฟงสนใจ การรจกยกยองบคคลอน การรจกถอมตน

การมความรวมรสกหรอการเขาใจความรสกของผอน และการมใจยตธรรม การสราง

มนษยสมพนธในองคการสงเสรมการเกษตรประกอบดวยการสรางมนษยสมพนธกบ

ผบงคบบญชาการสรางมนษยสมพนธกบผใตบงคบบญชาและการสรางมนษยสมพนธ

กบเพอนรวมงาน การสรางมนษยสมพนธบคคลภายนอกองคการสงเสรมการเกษตร

ประกอบดวย การสรางมนษยสมพนธกบบคลากรของหนวยงานอน และการสราง

มนษยสมพนธกบเกษตรกร

3.แนวปฏบตตอผอนเพอเสรมสรางความสมพนธอนดมหลากหลายแนวทางในการปฏบต

ตอผอนและระหวางคนในองคการและเกษตรกร แนวทางปฏบตตอผอนเพอเสรมสราง

มนษยสมพนธอนด ตองเรมจากการใหความสนใจเปนพเศษตอเพอนรวมงานและ

เกษตรกรกอนความสนใจพเศษคอการใหความสำาคญตอเพอนและเกษตรกร โดยไม

เลอกเพศวยวยวฒคณวฒอาชพฐานะความเปนอยวธการปฏบตทงายทสดและได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ ผลดทสดคอการทกทายปราศรยสอบถามเรองดๆทพอใจและเปนสขทำาตวเปนคนม

ความยมแยมแสดงการจำาไดการจำาเหตการณหรอเรองราวดๆ เมอไดพดคยสนทนาเปน

คสนทนาทดสวนขอควรพจารณาในการเสรมสรางมนษยสมพนธประเดนทควรระวงมาก

ทสดคอการแสดงสหนาทาทางบคลกภาพทไมดการแสดงสหนาทาทางสามารถบอก

พฤตกรรมของผแสดงออกทแฝงอยในใจไดนอกจากนยงมการโตแยง การโตเถยงเพอ

เอาชนะและการนนทาทงตอหนาและลบหลง


1.วเคราะหแนวคดเกยวกบการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได

2.วเคราะหเทคนคและกระบวนการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรได

3.วเคราะหแนวทางและขอควรพจารณาในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

ได


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 9.4.1 แนวคดเกยวกบการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรม


การสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรสงเสรมการเกษตรเปนเรองสำาคญสำาหรบผมสวน

เกยวของกบงานสงเสรมการเกษตรดงนน ควรทราบถงความสำาคญประโยชนและขอบเขตของการสราง

มนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรสงเสรมการเกษตร (รจ ศรสญลกษณ 2556: 7-5 ถง 7-7) โดยม

รายละเอยดดงตอไปน

ความสำาคญของการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรหากพจารณาถงศาสตรในดานมนษยสมพนธลกษณะของงานสงเสรมการเกษตรและการทำางานให

ประสบความสำาเรจตามเปาหมายแลว จะเหนไดวาการสรางมนษยสมพนธมความสำาคญและเปนสงจำาเปน

ตองานสงเสรมการเกษตรดงน

1. ชวยใหนกสงเสรมสามารถเขาใจตนเองและผอน ทงผบงคบบญชาผรวมงานผใตบงคบบญชา

บคคลนอกองคการทตดตอสมพนธ และเขาใจบคคลเปาหมายในงานสงเสรมการเกษตร ไดแก เกษตรกร

และผทสนใจรบขอมลขาวสารหรอกจกรรมทเผยแพรจากหนวยงานสงเสรมการเกษตร เนองจากการสราง

มนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรเปนการฝกฝนตนใหศกษาและปฏบตเพอเรยนรเกยวกบพฤตกรรม

และนสยของคนและการสรางสมพนธอนดกบคนเหลานนทำาใหนกสงเสรมจะสามารถทำางานรวมกบบคคล

ดงกลาวไดเปนอยางดและสามารถทำางานใหบรรลเปาหมายทวางไว

2. ทำาใหไดรบความรวมมอในการทำางานจากบคลากรในหนวยงานตางๆงานสงเสรมการเกษตรเปน

งานทตองรวมมอกบหนวงงานอนในการพฒนาบคคลเปาหมายการทำางานยอมตองอาศยบคลากรจากหลาย

หนวยงานโดยมนกสงเสรมเปนผประสานงาน(Facilitator)เพอบรหารจดการใหเกดกจกรรมการเรยนรแก

เกษตรกรดงนนนกสงเสรมการเกษตรจะตองมการตดตอสมพนธกบบคคลหลายหนวยงานดงกลาวการท

จะทำาใหเกดความรวมมอดวยความเตมใจและสามารถทำางานใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทวางไว นก

สงเสรมจำาเปนตองใชมนษยสมพนธเปนเครองมอในการทำางาน

3. ทำาใหเกดการพฒนางานสงเสรมการเกษตร การทำางานใหบรรลความสำาเรจตามเปาหมายของ

งานสงเสรมการเกษตรเปนสงสำาคญยงในการพฒนาการเกษตรของประเทศ การทจะทำาใหบคลากรของ

หนวยงานตางๆทำางานรวมกนและไดรบความรวมมอจากเกษตรกรจำาเปนตองใชวธการสรางมนษยสมพนธ

ในการทำางานการสรางมนษยสมพนธทดตอกนจะทำาใหบคลากรทกฝายเกดความพงพอใจในงานททำาและ

ทมเทใหกบงานสงผลใหเกดการเพมผลผลตมากขน กลาวคอ บคลากรภายในหนวยงานสงเสรมพฒนาม

ความเจรญกาวหนาในการงาน องคการมผลงานและเกดการพฒนา เกษตรกรมศกยภาพการผลตและได

รบผลผลตมากขน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธประโยชนของการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

มนษยสมพนธมประโยชนของตองานสงเสรมการเกษตรเปนอยางมากการสรางมนษยสมพนธกบ

ผทเกยวของในงานสงเสรมการเกษตรจะกอประโยชนในงานสงเสรมการเกษตรดงน

1. ทำาใหผทมมนษยสมพนธดสามารถเขากบคนอนไดงายมคนพอใจรกใครนบถออยากจะสนทนา

ตดตอสมพนธดวยทำาใหทำางานรวมกนอยางมความสขอบอนไมแตกแยกหรอทะเลาะเบาะแวงกนหากเปน

ผบรหารหรอหวหนางานยอมทำาใหลกนองรกและศรทธาในบางคราวทตองมการตดตอกบบคลากรของหนวย

งานอนๆหรอเกษตรกรกจะไดรบการยอมรบจากบคคลเหลานน

2. เปนปจจยสำาคญอยางหนงททำาใหเกดความสำาเรจในการทำางาน ปจจบนเปนทยอมรบกนโดย

ทวไปแลววามนษยสมพนธเปนปจจยสำาคญอยางหนงททำาใหเกดความสำาเรจในการทำางานดงนน องคการ

หรอหนวยงานยอมตองการบคลากรทมมนษยสมพนธทดเขามาทำางาน โดยพจารณาจากความสามารถดาน

การสรางมนษยสมพนธการพดจาความสภาพการเปนผฟงทดการแตงกายหรอบคลกทาทางและการเขา

กบบคลอนๆเปนตน

3. เพอเชอมโยงใหบคลากรทกฝายทำางานรวมกนใหบรรลผลสำาเรจ กระบวนการทงหมดของงานสง

เสรมการเกษตรนบตงแตการเตรยมเนอหาขาวสารหรอสงทจะนำาไปเผยแพรแกเกษตรกรการเผยแพรไปส

เกษตรกรการตดตามและประเมนผลตลอดจนการปรบปรงแกไขเพอใหกระบวนการสงเสรมมประสทธภาพ

ยงขนยอมตองอาศยความรวมมอรวมใจของผทเกยวของหรอมสวนไดสวนเสยทงหมดในการทำางานใหบรรล

ผลสำาเรจงานสงเสรมการเกษตรเปนงานทเกยวของกบคนเปนจำานวนมากเปนงานทยากเพราะไมสามารถท

จะไปบงคบใครใหทำาตามทเราตองการไดทกคนตองเขาใจในจดประสงคของงานและยนดใหความรวมมอ

ดวยความสมครใจ สงทสำาคญทสดทจะเปนตวเชอมโยงใหบคคลทกฝายทำางานรวมกนใหบรรลผลสำาเรจ

คอการสรางมนษยสมพนธทดตอกนนนเอง

4. ทำาใหสงคมมคณภาพ มนษยสมพนธนอกจากจะเปนประโยชนอยางยงในการทำางานแลวยงเปน

ศาสตรทมประโยชนในการอยรวมกนเปนสงคมของมนษย ตงแตชมชนไปจนถงครอบครวมนษยสมพนธ

มบทบาทและความสำาคญตอการสรางสถาบนหรอองคการทางสงคมทำาใหมนษยเรยนรทจะยอมรบความ

คดเหนของผอนและยอมรบบคคลอนบนพนฐานของการเปนมนษยเทากน เรยนรทจะเขาใจซงกนและกน

มนษยสมพนธมบทบาทอยางยงในการอยรวมกนของมนษยอยางมความสขงานสงเสรมการเกษตรเปนงาน

พฒนาทเรมตนตงแตสถาบนครอบครวของเกษตรกรไปจนถงสงคมการเกษตรเมอประเทศชาตมเกษตรกร

ทมศกยภาพในการผลตสง มผลผลตทมคณภาพพอเพยงตอความตองการของคนในสงคมและสามารถ

สงออกเปนสนคาททำารายไดใหกบประเทศยอมทำาใหเศรษฐกจและสงคมของประเทศมความสงบสข และ

มนคงตลอดไป

ขอบเขตของการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรดงทกลาวมาแลววางานสงเสรมการเกษตรเปนงานทเกยวของกบคนเปนจำานวนมากทงผบรหาร

ผปฏบตการเกษตรกรหรอผทสนใจตลอดจนบคลากรในหนวยงานอนๆเพอใหเขาใจถงขอบเขตของการ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรสามารถจำากดขอบเขตของการสรางมนษยสมพนธในงานสง

เสรมการเกษตรไดดงน

1. การสรางมนษยสมพนธภายในองคการสงเสรมการเกษตร เปนการสรางมนษยสมพนธระหวาง

ผบรหารหรอผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา ระหวางเพอนรวมงานดวยกนทงนเพอสรางความสมาน

สามคค ลดการขดแยง ทำาใหเกดความเขาใจและเคารพนบถอกน ตลอดจนการใหความรวมมอกนในการ

ทำางานใหบรรลผลสำาเรจ นอกจากนแลวยงเปนเรองของการสรางมนษยสมพนธในเชงการบรหารจดการ

องคการในดานนโยบายกฎระเบยบขนบธรรมเนยมประเพณการจดองคการสถานททำางานตลอดจนการ

ตดตอสอสารทงนเพอสรางบรรยากาศหรอสงแวดลอมภายในองคการททำาใหบคลากรทกฝายมแรงจงใจใน

การทำางานรสกรกองคการตองการเหนความเจรญเตบโตกาวหนาขององคการตลอดจนมขวญและกำาลงใจ

นจะทมเทการทำางานใหองคการมผลผลตหรอผลงานเพมขน

2. การสรางมนษยสมพนธภายนอกองคการสงเสรมการเกษตร เปนการสรางมนษยสมพนธกบ

บคลากรในหนวยงานอนเพอชกชวนใหมารวมงานหรอการใหความรวมมอในการทำางานกบองคการอนๆ

นอกจากนยงมบคคลอกกลมหนงทมความสำาคญมากในงานสงเสรมคอ เกษตรกรหรอบคคลทสนใจหรอ

อยากไดขอมลขาวสารดานการเกษตรการสรางมนษยสมพนธทดจะทำาใหเขาไดรบขอมลขาวสารทพอใจและ

ทำาใหเกษตรกรเกดการยอมรบนำาเอาเทคโนโลยไปปฏบตอนเปนการพฒนาศกยภาพการผลตของเกษตรกร

ทำาใหไดผลผลตเพมขนมรายไดและความเปนอยทดซงเปนความสำาเรจของการสงเสรมการเกษตร

กลาวโดยสรป จะเหนไดวาการสรางมนษยสมพนธทดในงานสงเสรมการเกษตรจงเปนสงจำาเปนท

ผเกยวของทงหมดในงานสงเสรมการเกษตรจะตองตระหนกถง เพราะเปนปจจยททำาใหเกดความรวมมอ

รวมใจในการทำางาน และทำางานรวมกนไดอยางมความสข ทำาใหไดผลผลตเพมขน การจำากดขอบเขตของ

การสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรจะทำาใหการสรางมนษยสมพนธเปนไปอยางมประสทธภาพ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธเรองท 9.4.2 กลยทธการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรม


สำาหรบเนอหาในสวนนจะกลาวถง 3 ประเดนคอ กลยทธการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรม

การเกษตร การสรางมนษยสมพนธในองคการสงเสรมการเกษตร และการสรางมนษยสมพนธกบบคคล

ภายนอกองคการสงเสรมการเกษตร

กลยทธในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรมกลยทธทสำาคญในการดำาเนนการ 9 กลยทธ

(กองบรการการศกษามหาวทยาลยนเรศวรอางถงในธวชดารารตน2556:3-4และสมจตโยธะคง2556:

6-40ถง60-41)ดงรายละเอยดตอไปน

กลยทธ (strategy) หมายถง แนวทางหรอวธการทำางานทแยบยล เพอใหบรรลเปาประสงค โดย

ทวไป

กลยทธไมควรเปนวธการทำางานตามปกต แตควรเปนแนวทางหรอวธการทมอบายและกลวธท

แยบยลกลยทธทชวยเสรมสรางมนษยสมพนธใหคนเราเปนทชนชอบของบคคลมเคลดลบ9ประการดงน

1. การสนใจในตวบคคลอน มคำากลาวไววาถาเรามความสนใจในตวบคคลอนแลวเราอาจจะหา

เพอนใหมไดภายใน2เดอนแตถาหากเราจะหาเพอนใหมโดยการจงใจใหเขามาสนใจในตวเราอาจจะตอง

ใชเวลามากกวา2ปเราจะสงเกตไดวาบคคลผเปนทรกใครของคนทวไปนนสวนใหญจะเปนผทมความสนใจ

ในตวบคคลอนดงนนถาเราอยากเปนทรกใครของผอนจงตองรจกแสดงความสนใจในตวบคคลอนและ

เมอเพอนรวมงานมปญหากควรเสนอตนเองชวยเหลอดวยความเตมใจ

2. การยมแยมแจมใสอยเสมอ บคคลทจะเปนทประทบใจแกผพบเหนมากทสดและนานทสดกคอ

บคคลทมใบหนายมแยมแจมใสอยเสมอเมอเราพบปะกบบคคลเชนนเราจะรสกวาเกดความรกความนบถอ

ขนมาทนททงๆทเราอาจจะยงไมเคยรจกเขามากอนเลยกตามถาเปนผบรหารทมใบหนายมแยมแจมใสม

ผลตอจตใจของผรวมงานไดอยางประหลาดใบหนาทยมแยมจะทำาใหผผรวมทเปนผใตบงคบบญชาเกดความ

เกรงใจความกระตอรอรนและความขยนขนแขงมาเองโดยมตองใชอำานาจบงคบแตอยางใดแตการยมในท

นกตองเปนการยมอยางเตมอกเตมใจยมอยางเปดเผยมใชแสรงยมชวครงชวคราวเพอหาประโยชน

3. การจำาชอบคคลตางๆ คนเรายอมสนใจและพงพอใจในชอของตนเองมากกวาชอใดๆ ในโลก

ดงนน การทเราสามารถจำาชอบคคลอนได และสามารถเรยกชอเขาได อยางถกตองจะทำาใหเขาเกดความ

ภาคภมใจและคดวาเราระลกถงความสำาคญของเขาอยเสมอเขาจะเกดความพอใจและจดจำาเราไดตลอดไป

เชนเดยวกน


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4. การเปนผฟงทด บคคลทเราสนทนาดวยนนยอมสนใจในตวของเขาและความตองการของเขา

ดงนนถาเราปรารถนาจะเปนทรกใครของบคคลอนกจะตองรจกเปนผฟงทดดวยการสนใจในเรองทบคคล

อนพดไมพดขดคอขนมาในขณะทคสนทนายงพดไมจบพยายามจงใจใหเขาสนทนาในเรองทเขาสบายใจและ

ควรสนบสนนหรอชมเชยคสนทนาใหเหมาะสม

5. การพดในเรองทผฟงสนใจ เดลคารเนก เคยกลาวไววาถาเราปรารถนาจะสรางความนยมขน

ในตวเองแลว จงสนทนาแตงในเรองทอยในความสนใจของคสนทนาดงนน เมอเราตองการเปนทรกใคร

ชอบพอของบคคลอนเรากตองรวาคสนทนาของเราสนใจในเรองอะไรและตองพยายามแสวงหาขอมลจาก

ทตางๆแตไมจำาเปนวาเราจะตองรขอมลทกอยางทงหมดในบางเรองเรารเพยงแตจะกลาวนำาหรอคอยรบฟง

กเพยงพอแลว

6. การรจกยกยองบคคลอนนกจตวทยาหลายทานกลาวไววาความปรารถนาอนแรงกลาอยางหนง

ของมนษย กคอความปรารถนาทจะไดรบคำาสรรเสรญคำายกยองจากผทเราตดตอดวยอยางเตมอกเตมใจ

ตองการใหผอนรวาเรามความสำาคญ และชมเชยเราในทกโอกาสทจะทำาได ดงนน เมอเราปรารถนาจะเปน

ทชอบพอของบคคลอน เรากตองปฏบตตอคนอนเชนเดยวกบทเราตองการใหคนอนปฏบตตอเรานนกคอ

การระลกถงความสำาคญของผอนในทกโอกาสการทำางานทกอยางยอมมอปสรรคทงสนแตถาหากวาทกคน

รจกสรางความสมพนธเชงกลยทธในการปฏบตงานและนำามาใชใหเปนประโยชนแลวกจะสามารถทำางานได

อยางราบรนและมประสทธภาพดยงขน

7. การรจกถอมตน ผมความถอมตนจะเปนผทรคณคาของตนตามความเปนจรงเจยมเนอเจยม

ตวทำาใหมลกษณะอาการแสดงออกทดเดนกวาคนทงหลาย3ประการดงน1)มกรยาออนนอม2)มวาจา

ออนหวานและ3)มใจออนโยน

8. การมความรวมรสกหรอการเขาใจความรสกของผอนคอการตระหนกในการเอาใจเขามาใสใจ

เราอยางจรงจงเพอเราจะไดเขาใจผอนไดอยางถกตองการเขาใจความรสกของผอนจงเปนความสามารถท

จะรบรและเขาใจวาผอนรสกอยางไรการเปนผทไวตอการอานความรสกของผอนทงการแสดงออกทางสหนา

นำาเสยงและสญลกษณของอารมณตางๆการเปนผมความสามารถในการเขาใจแบบหยงรถงความรสกและ

อารมณของผอนไมใชทำาอยางฉาบฉวยแตทำาดวยความละเมยดไมใชเพยงแคอานความรสกคนอนตองร

วาอกคนหนงคดอยางไรขณะเดยวกนตองแครตอความเปนดอยดของผอนและอยากทำาใหคนอนมความสข

ดวยการเขาใจความรสกของผอนถอวาเปนความฉลาดทางอารมณ(EmotionalQuotient:EQ)ซงเปนบ

องหลงแหงความสำาเรจในการเสรมสรางสมพนธภาพตอกนอยางยงยน

9. การมใจยตธรรม คอเปนคนทมจตใจคดและตระหนกในความเทยงตรง เทยงธรรมยตธรรม

ไมลำาเอยงไมมอคตปฏบตตอทกคนอยางเสมอภาค

กลาวโดยสรป กลยทธทสำาคญในการสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรม 9 กลยทธ

ประกอบดวยการสนใจในตวบคคลอนการยมแยมแจมใสอยเสมอการจำาชอบคคลตางๆการเปนผฟงทด

การพดในเรองทผฟงสนใจการรจกยกยองบคคลอน การรจกถอมตนการมความรวมรสกหรอการเขาใจ

ความรสกของผอนและการมใจยตธรรม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธการสรางมนษยสมพนธในองคการสงเสรมการเกษตร

การสรางมนษยสมพนธในองคการสงเสรมการเกษตรประกอบดวยการสรางมนษยสมพนธกบผ

บงคบบญชาการสรางมนษยสมพนธกบผใตบงคบบญชาและการสรางมนษยสมพนธกบเพอนรวมงานโดย

มรายละเอยด(รจศรสญลกษณ2556:7-17ถง7-34)ดงน

1. แนวทางในการสรางมนษยสมพนธกบผบงคบบญชาซงนกสงเสรมการเกษตรควรรและนำามา

พฒนาตนเองดงตอไปน

1) ทำาความเขาใจในตวผบงคบบญชา นกสงเสรมการเกษตรในฐานะผใตบงคบบญชาควร

ศกษาวาผบงคบบญชาชอบอะไรทำาอยางไรจงจะพอใจไมชอบสงใดมนสยใจดใจรอนเชนไรการรจกนสย

ของผบงคบบญชาจะนำาไปสการทำางานทเขาพอใจเราไดงาย

2) สนใจในสงทมความสำาคญยงตอผบงคบบญชาผบงคบบญชายอมตองการความสำาเรจใน

การทำางานผบงคบบญชาตองการความสำาเรจในการทำางานนกสงเสรมการเกษตรในฐานะผใตบงคบบญชา

ตองหมนสงเกตวาผบงคบบญชาตองการความสำาเรจในดานใดและแสดงความสนใจเอาใจใสทจะใหความ

ชวยเหลอแกเขา และพยายามปฏบตงานใหด กเทากบวาเปนการชวยใหผบงคบบญชาประสบความสำาเรจ

ไดเรวขน

3) ชวยทำาใหความปรารถนาของผบงคบบญชาบรรลผล ผบงคบบญชาสวนใหญคาดหวง

ใหผใตบงคบบญชาชวยกนทำางานใหบรรลวตถประสงคขององคการผใตบงคบบญชาทดจะตองเปนผชวย

เหลอกจการงานของผบงคบบญชาตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมายอยางเตมความสามารถ

4) สรางลกษณะนสยทพงประสงค ผบงคบบญชายอมคาดหวงใหผใตบงคบบญชาหรอลก

นองมนสยการทำางานทด เพอทจะใหเขาเหลานนปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพลกษณะนสยการทำางาน

อนเปนทพงปรารถนาของผบงคบบญชา ไดแกการมความรความสามารถดมความจงรกภกด ไววางใจได

มความซอสตยมความรบผดชอบและขยนทำาการงานนกสงเสรมการเกษตรในฐานะผใตบงคบบญชาควร

ปรบปรงตนเองใหมลกษณะนสยการทำางานทดในดานตางๆ

5) ใหความเคารพยกยองผบงคบบญชาตามฐานะ ขนบธรรมเนยมประเพณของไทยจะให

ความเคารพตอผมอาวโสหรอผทเปนหวหนาการใหความเคารพยกยองคนอนเปนสงทดโดยเฉพาะผบงคบ

บญชาซงเปนการแสดงถงความสภาพเรยบรอยกอใหเกดความสมพนธทดตอกนขอควรระวงอยางหนงคอ

อยาแสดงความเคารพโดยการคอยพนอบพเทาจนเกนฐานของผบงคบบญชา จะทำาใหผบงคบบญชาอดอด

ใจและผอนอาจตำาหนวาผบงคบของเราเปนคนเจายศเจาอยางควรทำาความเคารพตามฐานะเพอใหปรากฏ

แกสงคมวาทานเปนใครกเปนสงทดงามแลว

6) สรรเสรญคณงามความดของผบงคบบญชาในโอกาสอนควร ควรสรรเสรญความดของ

ผบงคบบญชาในโอกาสตางๆเพอเปนการเผยแพรเกยรตคณของทานควรทำาอยางสมำาเสมอโดยพดในสงท

เปนจรงและถกตองควรทำาดวยความจรงใจมใชเปนการเอาหนาในขณะเดยวกนตองหลกเลยงการนนทาผ

บงคบบญชาลบหลง


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


7)อยารบกวนผบงคบบญชาในเรองเลกๆนอยๆผบงคบบญชามกจะไมมเวลาสำาหรบราย

ละเอยดและเรองเลกๆนอยๆผใตบงคบบญชาไมควรกวนใจทานดวยการทำาตนเปนคนเจาปญหาจะทำาอะไร

นดกถามเปนนกสรางปญหามากกวาแกปญหา

2. การสรางมนษยสมพนธกบผใตบงคบบญชานกสงเสรมการเกษตรบางครงอาจมตำาแหนงหนาท

เปนผบงคบบญชาหรอหวหนางานในองคการหนงดงนนจงตองรจกใชหลกมนษยสมพนธในการบรหารงาน

อยางมประสทธภาพโดยมรายละเอยดดงตอไปน

1) มความสามารถในการจดการงาน การสรางมนษยสมพนธกบผใตบงคบบญชาจะเปนไป

อยางราบรนกตอเมอผบงคบบญชาแสดงใหเหนถงความรความสามารถในการจดการงานทด ซงทำาใหผใต

บงคบบญชาเกดความเลอมใสศรทธา เกดความรสกมนคง ปลอดภย มความมนใจวาสามารถนำาเขาไปส

ความสำาเรจไดตลอดจนเกดความพงพอใจทจะใหความรวมมอและเขามามปฏสมพนธดวยผบงคบบญชา

ควรมพฤตกรรมการจดการงานเพอสรางความสมพนธทดกบผใตบงคบบญชาดงนทำาใหผใตบงคบบญชา

เชอมนศรทธาในความสามารถและยอมรบนบถอสงงานอยางชดเจนมอบหมายงานใหเหมาะสมชแจงความ

เคลอนไหวในวงงานใหทราบสรางความยดหยนในการทำางานมความยตธรรมจดหาเครองใชเครองมอตางๆ

ใหผใตบงคบบญชาอยางพอเพยงแกไขความขดแยงโดยเรวรกษาผลประโยชนของผใตบงคบบญชา

2) ทำาตนเปนคนนาคบผบงคบบญชาทดยอมประสบความสำาเรจใน2ดานคองานกบความ

สมพนธกบบคคลตางๆการมมนษยสมพนธทดกบผอนมากนอยเพยงใดนนขนอยกบการประพฤตปฏบตตน

ของผบงคบบญชาถาทำาตนเปนคนทคนอนอยใกลหรอทำางานดวยแลวสบายใจคนกอยากคบหาสมาคมดวย

แตถาหากวางตวเยอหยงเอาแตใจตนเองมองไมเหนความสำาคญของคนอนจกจกจจคนกอยากหนใหหาง

ผบงคบบญชาควรทำาตนใหเปนคนนาคบดวยวธการดงตอไปนมความจรงใจตอผใตบงคบบญชาประพฤต

ตนเปนคนดวางตวใหเหมาะสมอยาหลงตนเองวาเกงกวาคนอนอยาอวดรทงทไมรและเปนผใหญทงอารมณ

และจตใจ

3) ประพฤตตนเปนทยอมรบของผใตบงคบบญชา ผบงคบบญชาตองปฏบตตนใหเปนคน

ดเพอใหผใตบงคบบญชายอมรบนบถอดงนทำาตนเปนตวอยางทดในทกเรองทตองการใหผใตบงคบบญชา

ปฏบตใชศลปะของการวพากษวจารณทดเมอทำาดตองยกยองสรรเสรญตองขอโทษเมอทำาผดไมโยนความ

ผดใหผใตบงคบบญชาอยาจกจกจจกบผใตบงคบบญชาอยาตดสนใจเวลาโกรธใหอภยผอน

4) เปดโอกาสใหมการตดตอสมพนธ มนษยสมพนธเปนสงทเกดขนไดตอเมอมการตดตอ

สมพนธกน ถงแมบคคลหนงจะเปนคนทมความสามารถ เปนคนด นาคบหาสมาคมเพยงใดกตาม ถาเขา

ไมเปดโอกาสใหคนอนไดพบหรอไมไปหาคนอน กจะไมมโอกาสเกดความสมพนธทดตอกนได ดงนน

ผบงคบบญชาควรเปนคนทเปดตว ตดตอสมพนธกบผอน และสรางบรรยากาศในททำางานใหเออตอการ

ตดตอสมพนธระหวางมวลสมาชกดงน ควรเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาเขาถงไดงายทกทายผใตบงคบ

บญชากอนและจดกจกรรมทเปดโอกาสใหทกคนในททำางานไดพบปะกน

5) ชวยเหลอผใตบงคบบญชาความสมพนธทดสามารถเกดขนไดจากนำาใจไมตรหรอความ

เออเฟอเผอแผทผบงคบบญชาหยบยนใหแกผใตบงคบบญชาผบงคบบญชาควรในใจในทกขสขของผใต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธบงคบบญชาและใหความชวยเหลอตามควรแกอตภาพดงน สนใจในสวสดการของผใตบงคบบญชาโดย

ทวถง เอาใจใสดแลความยากลำาบากในการทำางานของผใตบงคบบญชาและสงเสรมความกาวหนาของผใต

บงคบบญชา

3. การสรางมนษยสมพนธกบเพอนรวมงาน หากนกสงเสรมการเกษตรสามารถเรยนรถงการเขา

กนไดดกบเพอนรวมงานแลวยอมจะประสบผลสำาเรจในหนาทการงานและทำางานในองคการไดอยางราบรน

ในการสรางมนษยสมพนธทดกบเพอนรวมงานสามารถทำาไดโดยทำาตนเปนทยอมรบของเพอนรวมงานโดย

มวธการสรางมนษยสมพนธดงน

1) ทำาตนเปนทยอมรบของเพอนรวมงานเราสามารถทำาใหเพอนรวมงานยอมรบเราไดเรวขน

ดวยการใชเทคนคบางประการไดแกตองยอมรบในวถชวตของคนอนหลกเลยงการคาดการณผอนอยางไม

ถกตองทำาใหตนแลดดเสมอและเปนผทมทศนคตทด

2) สงเกตและปฏบตตามกฎกตกาของททำางาน ผบรหารสวนใหญมกฎขอบงคบทเขยนขนมา

เพอใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามและในหลายๆหนวยงานทานจะพบวามกฎกตกาบางอยางทไมไดเขยนไว

เปนลายลกษณอกษรแตทกคนควรปฏบตตามการสงเกตกฎเกณฑดงกลาวกอใหเกดการมมนษยสมพนธท

ดขนและชวยทำาใหองคการกาวหนาไปเปนอยางดโดยสวนใหญแลวกฎทไมไดเขยนไวมกมรากฐานมาจาก

ปจจย3ประการคอระบบอาวโสสทธในอาณาเขตและการคำานงถงผอน

3) รบผดชอบงานของตนใหด การทจะเขากบผอนไดดในททำางานนนสงสำาคญคอเราตอง

มสวนชวยในการทำางานไมเอาเปรยบคนอน ตองทำางานในสวนทเรารบผดชอบใหดทสด เราควรรศลปะใน

การถามผอนวาเขาคาดหวงใหเราทำาอยางไรและไมอยากใหเราทำาสงใดอกประการหนงคอ ไมโยนงานทตน

รบผดชอบไปใหผอนเปนตน

4) ฝกตนใหเปนผทมความอดทนตอพฤตกรรมไมดของเพอนรวมงาน มนษยสมพนธทดตอ

กนในบางครงมกจะมขอจำากดเพราะบางคนไมสามารถทจะทนตอพฤตกรรมหรอทาทางทไมดของเพอนรวม

งาน เพอนรวมงานบางคนอาจมนสยหรอการกระทำาทกอความรำาคาญ เชนพดเสยงดง คยโวโออวด ชอบ

บนอจฉารษยาชอบนนทาพดซำาซากพดหยาบคายเสยผมตลอดวนเปนตนและวธการทจะเพมขดความ

อดทนดงนระดบความอดทนการเพมระดบความอดทนแยกพฤตกรรมไมดนนออกจากตวบคคลและหา

ทางแกไขโดยใชทางเลอกโดยตรงหรอทางออม

5) สรางความกาวหนาในการทำางานโดยรกษาความสมพนธทดกบเพอน ความกาวหนาใน

การงานอาจมความหมายแตกตางกนไปตามความแตกตางของบคคลสำาหรบบางคนความกาวหนาหมายถงม

รายไดเพมขนบางคนหมายถงการไดรบการยอมรบเมอทำางานสำาเรจดวยดและบางคนคดวาเปนสถานการณ

ทตนเองไดรบชยชนะหรอสญเสยอะไรไป

6) ชวยเหลอเพอนรวมงานมอใหม ในบางครงองคการทเราทำางานอยอาจรบพนกงานใหม

เขามาทำางานพนกงานบางคนอาจจะเปนผทขาดประสบการณหรอขาดความรและทกษะในการทำางานรวม

กบเรา เราควรเขาใจวาการเรมตนสงใดใหม ยอมไมมใครเรมตนดวยความสมบรณ แตมกเรมตนดวยการ

ลองผดลองถก และเรยนรจากความผดพลาดของตนเสมอ เราควรอดทนและใหโอกาสแกเขาใหมากเพยง

พอรวมทงเสยสละทำาหนาทเปนพเลยงทคอยสอน


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


7) การผกมตรกบเพอนตางชาต ในการทำางานสงเสรมการเกษตรบางครงในหนวยงานของ

เราอาจมผเชยวชาญจากตางประเทศเขามารวมทำางานกบเราในลกษณะของการใหความชวยเหลอแนะนำาหรอ

ชาวตางชาตทเขามาเรยนรจากเราหรอหาประสบการณรวมกนกบหนวยงานของเรา ดงนน หากนกสงเสรม

ตองมปฏสมพนธกบชาวตางชาต นกสงเสรมควรสรางความประทบใจแกบคคลเหลานนเพอเปนการสราง

มตรภาพทด อนเปนประสบการณทเปนประโยชนแกตวเรา ในปจจบนและในอนาคตถาเพอวาเรามโอกาส

ไดไปทำางานในหนวยงานในตางประเทศ

กลาวโดยสรปการสรางมนษยสมพนธกบเพอนรวมงาน เปนสงสำาคญทจะทำาใหนกสงเสรม

การเกษตรทำางานไดอยางมความสขและเกดความกาวหนาในหนาทการงานหลกสำาคญของการสรางความ

สมพนธทดกบเพอนรวมงานคอ ทำาตนใหเปนทยอมรบของคนในททำางาน นกสงเสรมการเกษตรจะตอง

ศกษาสงเกตถงความตองการความคาดหวง ของคนในหนวยงานวาเขาตองการใหเราทำาอะไรและไมอยาก

ใหเราทำาในสงใด ถาเราปรบตวใหเขากบเขาไดและใหความชวยเหลอตลอดจนไมทำาตนใหแตกตางไปจาก

เพอนรวมงานแลวยอมจะเปนทยอมรบและสามารถทำางานเขากนไดดอยางมความสขกบทกคนในททำางาน

การสรางมนษยสมพนธกบบคคลภายนอกองคการสงเสรมการเกษตรการสรางมนษยสมพนธบคคลภายนอกองคการสงเสรมการเกษตร ประกอบดวย การสราง

มนษยสมพนธกบบคลากรของหนวยงานอน และการสรางมนษยสมพนธกบเกษตรกร โดยมรายละเอยด

(รจศรสญลกษณ2556:7-36ถง7-50)ดงน

1. การสรางมนษยสมพนธกบบคลากรของหนวยงานอนในการทำางานสงเสรมการเกษตรนอกจาก

เจาหนาทสงเสรมการเกษตรจะตองทำางานรวมกนกบบคลากรภายในองคการสงเสรมการเกษตรและเกษตรกร

เปาหมายแลว ยงตองตดตอสมพนธและประสานงานรวมกบบคลากรของหนวยงานอนๆ เชน กรมวชาการ

เกษตร กรมปศสตว กรมพฒนาชมชน สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร ธนาคารพานชย บรษทจำาหนาย

ผลตภณฑเกษตรมลนธ หรอสมาคมตางๆ เปนตนทงนเนองจากงานสงเสรมการเกษตรเปนสวนหนงของ

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศซงรฐบาลมนโยบายใหหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน

รวมมอกนในการพฒนาการประสานความรวมมอกบหนวยงานอนกอใหเกดประโยชนดานการประหยดงบ

ประมาณเวลาแรงงานวสดอปกรณตางๆทำาใหการทำางานไมซำาซอนกนหรอแขงขนกนชวยใหทกฝายเขาใจ

นโยบายและวตถประสงคในการทำางานรวมกนทำาใหเกดประสทธภาพในการทำางานและกอใหเกดผลงานท

เปนประโยชนเพมขนในการสรางมนษยสมพนธกบบคลากรของหนวยงานอนโดยมรายละเอยดดงตอไปน

1) รปแบบการตดตอสมพนธของบคคลระหวางองคการตางๆตามปกตคนเรายอมมเพอน

ฝงหรอญาตพนองทำางานอยตามองคการตางๆ และเปนธรรมดาของมนษยทตองตดตอสอสารและสราง

สมพนธไมตรตอกน ดงนน บคลากรในองคการหนงจะมรปแบบในการตดตอสมพนธกบบคลากรของอก

องคการหนงดงตอไปนการตดตอสมพนธสวนบคคลการเชอเชญบคคลการทำาบนทกขอตกลงรวมกนการ

ทำางานรวมกนในรปแบบของคณะกรรมการการทำาโครงการรวมกนการประชมหรอสมมนา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ2) วธการสรางมนษยสมพนธกบบคลากรของหนวยงานอน การสรางมนษยสมพนธกบ

บคลากรของหนวยงานอนเปนการตดตอสมพนธทงในลกษณะทไมเปนทางการและแบบเปนทางการในการ

สรางมนษยสมพนธกบบคลากรในองคการอนๆควรพจารณาตามวธการดงตอไปน

(1) การสรางมนษยสมพนธกบบคลากรของหนวยงานอนแบบไมเปนทางการ การ

สรางมนษยสมพนธกบคนทเรารจกมกคนหรอคนทไมเคยรจกมากอนควรคำานงดานการเคารพในศกดศร

ความเปนคนของผอนใหเกยรตแกคนทเราตดตอสมพนธดวยมความจรงใจตอผทเราตดตอดวยและรจก

กาลเทศะในการตดตอสมพนธ

(2) การสรางมนษยสมพนธกบบคลากรในหนวยงานอนแบบเปนทางการ เปนการ

ตดตอสมพนธหรอเปนการประสานงานททำาเปนหนงสอคำาสงทขอความรวมมออยางเปนทางการ เปนการ

สรางมนษยสมพนธระหวางองคการทเกดจากอำานาจหนาทและความรบผดชอบรวมกนซงมแนวทางในการ

สรางความสมพนธทดดงน รางหนงสอคำาสง ใหถกตองตามหลกราชการหรอหลกสากล จดเตรยมความ

พรอมในการทำางานรวมกน สรางสมพนธทดในการทำางานรวมกนความราบรนและความสำาเรจของงานจะ

เกดขนไดยากถาผรวมงามขาดมนษยสมพนธในการปฏบตงานบคลากรของทกฝายควรสรางมนษยสมพนธ

ตามแนวทางดงนสรางสำานกในความรบผดชอบรวมกนสรางนสยใหความรวมมอกบผอนมความยดหยน

และประสานประโยชนในการทำางานขยนทำางานและแสดงความสามารถใหปรากฏทำาตนใหเปนประโยชนตอ

ผอนสรางความไววางใจตอกนและอยาหวงแหนกดกนแบงพรรคแบงพวก

(3) การรกษาสมพนธทดกบบคลากรในหนวยงานอนใหยงยนมนษยสมพนธเปนสงท

ดงามทเกดจากการสรางความดตอกนของมนษยการรกษาความสมพนธทดตอกนไวสามารถทำาไดโดยอาศย

แนวทางดงตอไปนการแสดงความขอบคณผทใหความชวยเหลอรวมมอสรางความยตธรรมในผลประโยชน

รวมกนสรางความรำาลกถงกนหรอเตอนความทรงจำาสรางประเพณนยมในองคการเพอสบทอดไปยงคนรน

ตอไปและสรางความตอเนองของกจกรรมทเคยทำารวมกน

2. การสรางมนษยสมพนธกบเกษตรกร เกษตรกรเปนบคคลเปาหมายทสำาคญของงานสงเสรม

การเกษตร งานสงเสรมการเกษตรจะสำาเรจไดตองไดรบความรวมมอจากเกษตรกร การทเกษตรกรจะให

ความรวมมอในกจกรรมตางๆ ยอมมพนฐานมาจากการมความสมพนธทดกบนกสงเสรมการเกษตร การ

สรางมนษยสมพนธกบเกษตรกรสามารถทำาได2รปแบบดงตอไปน

1) การสรางมนษยสมพนธแบบไมเปนทางการกบเกษตร เปนการสรางมนษยสมพนธอยาง

ไมมพธรตองไมมแบบแผนหรอขนตอนทแนนอนเหมอนกบแผนปฏบตงานทกำาหนดขนในองคการเปนการ

สรางความสมพนธตามโอกาสทสะดวกทงนเพอทำาความรจกสรางความคนเคยและเกดความรสกทดตอ

กนอนเปนรากฐานของความสมพนธอนดทจะนำาไปสการทำางานรวมกนอยางเปนทางการตอไปวธการสราง

มนษยสมพนธแบบไมเปนทางการเกษตรกรมดงตอไปน การแนะนำาตวหรอการทกทายการเยยมเพอสาน

สมพนธการรวมกจกรรมและใหความชวยเหลอในชมชนการรวมงานประเพณของชมชนการสรางมตรภาพ

กบกลมเกษตรกร


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2) การสรางมนษยสมพนธแบบเปนทางการกบเกษตรกร เปนการสรางมนษยสมพนธกบ

เกษตรกรตามขอบเขตภาระหนาทของานทกำาหนดไวในองคการ ทงนเพอสรางความสมพนธอนดในขณะ

ปฏบตงานอนเปนสภาวการณทเสรมใหการทำางานรวมกนระหวางนกสงเสรมการเกษตรกบเกษตรกรบรรล

ผลสำาเรจตามวตถประสงคทวางไวไดงายขน วธการสรางมนษยสมพนธแบบเปนทางการกบเกษตรกรแบง

ไดเปน3วธดงน

(1) การตดตอสมพนธเปนรายบคคล การสรางความสมพนธแบบเปนทางการในรปแบบ

นเปนการปฏบตงานตามหนาทหรอแผนงานหรอตารางเวลาทกำาหนดไวโดยมการตดตอสมพนธระหวางนก

สงเสรมการเกษตรกบเกษตรกรเปนรายบคคล ไดแก การเยยมเยยนทไรนาเกษตรกรมาตดตอทสำานกงาน

การขอคำาปรกษาทางโทรศพทและการเขยนจดหมายตอบคำาถามเกษตรกรการตดตอสมพนธในรปแบบดง

กลาวนกสงเสรมการเกษตรสามารถสรางมนษยสมพนธกบเกษตรกรโดยมแนวทางปฏบตดงนตรงตอเวลา

ตามทนดหมายปฏบตตอเกษตรกรทมาตดตอขอความชวยเหลออยางเทาเทยมกนอำานวยความสะดวกแก

เกษตรกรผมาตดตอมสมมาคารวะใชถอยคำาทเหมาะสมสรางความเปนกนเองควบคมอารมณแสดงความ

กระตอรอรนสนใจและใหแตสงทเปนประโยชนแกเกษตรกร

(2) การตดตอสมพนธกบกลมเกษตรกร การสรางมนษยสมพนธแบบเปนทางการกบ

กลมเกษตรกรเปนการสรางความสมพนธทดกบกลมเกษตรกรในขณะปฏบตหนาทในการสงเสรมแบบเปนก

ลม เชน การสาธต การประชม การบรรยายการฝกอบรมการทำางานรวมกบเกษตรกร เปนตน การสราง

ความสมพนธทดกบกลมจะชวยชกจงใหเกษตรใหความรวมมอในการทำางาน และรสกเพลดเพลนในการ

รวมกจกรรมนกสงเสรมการเกษตรในฐานะผประสานงานในกลมจะตองเขาใจวธสรางความสมพนธทดกบ

กลมดงน ใหสมาชกกลมทราบวตถประสงคของงาน เปนผทมความรและประสบการณอยางแทจรง มวฒ

ภาวะทางอารมณ สรางบรรยากาศใหเกดความสมพนธทด สรางความเขาใจซงกนและกนและไวใจกนและ

การเคารพซงกนและกน

(3) การตดตอสมพนธกบมวลชนเกษตรกร การสรางมนษยสมพนธกมวลชนเกษตรกร

เปนการสรางความสมพนธทดกบมวลชนเกษตรกรในระหวางการทำาการสอสารหรอถายทอดความร โดย

ผานสอมวลชนตางๆเพอใหเกษตรกรเกดความสนใจทจะรบขาวสารอยางตอเนองและเกดความพงพอใจใน

ขณะรบขาวสารนน ตลอดจนนำาความรหรอขาวสารทไดรบนนไปปฏบตตามสอมวลชนทใชในงานสงเสรม

การเกษตร ไดแกสอสงพมพ วทยกระจายเสยงวทยโทรทศนนทรรศการตางๆ เปนตน ไมวานกสงเสรม

จะใชสอใดกตามควรมวธการสรางมนษยสมพนธกบมวลชนเกษตรกรดงตอไปนใหขาวสารทนาสนใจและ

เปนประโยชนแกเกษตรกรทำาความเขาใจในเนอหาสาระใหแจมแจงเสยกอนสอขอความตรวจทาน แกไข

ขาวสารเสยกอนทจะทำาการเผยแพรออกไปใชถอยคำาธรรมดาทอานงายเลอกสงขาวสารในชวงเวลาทเหมาะ

สมระมดระวงในขณะทำาการสอสารขอความแตละครงสอขอความใหสมพนธสอดคลองกนกบการแสดงทาท

สอสารใหนาสนใจชวนตดตามและไดประโยชนแนะนำาแหลงความรเพมเตมใหแกเกษตรกรและตดตาม

ผลของการสอขอความวาไดผลอยางไร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธจากทกลาวมาทงหมดในเรองการสรางมนษยสมพนธกบเกษตรกร สรปไดวามวธการสรางความ

สมพนธกบเกษตรกร2 รปแบบคอแบบไมเปนทางการและแบบเปนทางการทงสองรปแบบแมจะมความ

แตกตางกนในรายละเอยดแตกมหลกการทางมนษยสมพนธทคลายคลงกน คอนกสงเสรมการเกษตรจะ

ตองเปนผทมความรกและความปรารถนาดตอเกษตรกรมความจรงใจทจะสรางวามสมพนธกบเกษตรกร

มความเคารพในศกดศรและความคดเหนของเกษตรกรและมความอดทนตลอดจนการเสยสละเพอกอให

เกดมนษยสมพนธทดตอกนงานสงเสรมการเกษตรมความจำาเปนตองใชวธการสรางความสมพนธทง2รป

แบบควบคกนไปการทจะเลอกใชแบบใดนนขนอยกบวตถประสงค โอกาส เวลา สถานท ปจจยสนบสนน

และจำานวนมากนอยของเกษตรกร

เรองท 9.4.3 แนวทางและขอควรพจารณาในการสราง

มนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร

สำาหรบเนอหาในสวนนจะกลาวถง 3 ประเดน คอ แนวทางในการสรางมนษยสมพนธในงานสง

เสรมการเกษตร แนวปฏบตตอผอนเพอเสรมสรางความสมพนธอนด และขอควรพจารณาในการสราง

มนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร(สมจตโยธะคง2556:6-42ถง6-49โดยมรายละเอยดดงน

แนวทางการเสรมสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรในการเสรมสรางใหเปนผมมนษยสมพนธดไดนำาหลกปฏบตทวไปของมนษยสมพนธมาเปนเคลด

ลบในการเสรมสรางมนษยสมพนธทดและวธการสรางมตรภาพมาเปนแนวทางดงน

1. นำาหลกปฏบตทวไปของมนษยสมพนธ มาเปนแนวทางในการเสรมสรางมนษยสมพนธเพอให

เปนผมมนษยสมพนธทด ไดแก เปนคนมองโลกในแงด การรจกวเคราะหตนเองการรจกใชหลกจตวทยา

เปนพนฐานพยายามหาวธการในการปรบตวไมตกเปนทาสของอารมณของตนปรบปรงบคลกภาพของตน

ใหเหมาะสมกบบทบาทและสภาพทตนเองดำารงอยพยายามสรางแรงจงใจใชการยมใหเปนประโยชนควรจำา

ชอบคคลใหแมนมความพรอมทจะบรการผอนอยเสมอรจกเอาใจเขามาใสใจเรารบฟงความคดเหนของผ

อนแสดงความเปนกนเองและความจรงใจสามารถเปนผนำาหรอผตามไดตามสถานการณและศกษาคนควา

ความรใหมๆใหทนกบเหตการณทเปลยนแปลง

2. เคลดลบในการเสรมสรางมนษยสมพนธทด มเคลดลบทควรเรยนรสำาหรบผบรหารและ

ผทเกยวของ เพอเสรมสรางมนษยสมพนธทด ใหกบตวเองดงน การสรางสมพนธภาพทดตองเรมท

มนษยสมพนธ การแกปญหาคนตองอดทนและหนกแนน อยาปฏเสธหรอชวยเหลอโดยไมใหเหตผลการ


สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รจกกลาวคำาชมและคำาชมเชยและความกตญญ การแสดงความกตญญ รจกการยบยงชงใจ ระมดระวงใน

การใหคำามนสญญาการสรางความผกพน การพฒนาคนการสรางความเสมอภาค และอยาผกขาดความ

สามารถในการทำางานแตเพยงผเดยว

3. วธการเสรมสรางมตรภาพ เปนการนำาวธการเสรมสรางมตรภาพเพอใหเกดมนษยสมพนธทด

มาปรบใชไดแกยมแยมแจมใสตงใจสนทนาเจรจาไพเราะสงเคราะหเกอกล

แนวปฏบตตอผอนเพอเสรมสรางความสมพนธอนดมหลากหลายแนวในการปฏบตตอผอนเพอเสรมสรางความสมพนธอนดตอกน ระหวางคนใน

องคการและเกษตรกรซงมวธการปฏบตดงน

1.การใหความสนใจเปนพเศษตอเพอนรวมงานและเกษตรกร

2.เปนคนมความยมแยมแจมใส

3.แสดงการจำาได

4.เปนคสนทนาทด

5.รบฟงความคดเหนของผอน

6.แสดงการยอมรบนบถอผอนตามสถานภาพอาวโส

7.แสดงความมนำาใจตอผอน

8.แสดงความชนชมยนด

ขอควรพจารณาในการเสรมสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตรขอควรระวงในการเสรมสรางมนษยสมพนธ มวตถประสงคเพอไมใหเกดปญหา เกดรอยราว

บาดหมางใจกนในระหวางเพอนรวมงาน และเกษตรกร เวลาอยดวยกน ทำางานรวมกน ขอควรระวงทนำา

เสนอควรหลกเลยงในการเสรมสรางมนษยสมพนธมขอควรระวงดงน

1.ระวงการแสดงสหนาทาทางบคลกภาพไมพงประสงค

2.การโตแยงการโตเถยงเพอเอาชนะ

3.การตำาหนตเตยนผอนทงตอหนาและลบหลง

4.การพดเพอเจอนนทาวาราย

5.การไมสนใจฟงผอน

6.การแสดงความอจฉารษยา

7.การแสดงความมอคตใจแคบ

8.ความโมโหฉนเฉยว

9.การเลอกทรกมกทชง

10.การไมรกษาสจจะ

12.ชอบจจจกจก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


มสธ มสธ


สธ13.แสดงการไมจรงใจ

14.ความไมคงเสนคงวา

15.การโจมตแรงจงใจ

16.การคดแบบถออตตา

17.การคดแบบถอพวกทางสงคม

กลาวโดยสรป แนวปฏบตตอผอนเพอเสรมสรางความสมพนธอนด มหลากหลายแนวทางในการ

ปฏบตตอผอนและระหวางคนในองคการและเกษตรกรแนวทางปฏบตตอผอนเพอเสรมสรางมนษยสมพนธ

อนดตองเรมจากการใหความสนใจเปนพเศษตอเพอนรวมงานและเกษตรกรกอนความสนใจพเศษคอการ

ใหความสำาคญตอเพอนและเกษตรกรโดยไมเลอกเพศวยวยวฒคณวฒอาชพฐานะความเปนอยวธการ

ปฏบตทงายทสดและไดผลดทสดคอการทกทายปราศรยสอบถามเรองดๆทพอใจและเปนสขทำาตวเปน

คนมความยมแยม แสดงการจำาได การจำาเหตการณหรอเรองราวดๆ เมอไดพดคยสนทนา เปนคสนทนาท

ดสวนขอควรระวงในการเสรมสรางมนษยสมพนธประเดนทควรระวงมากทสดคอการแสดงสหนาทาทาง

บคลกภาพทไมดการแสดงสหนาทาทางสามารถบอกพฤตกรรมของผแสดงออกทแฝงอยในใจไดนอกจาก

นยงมการโตแยงการโตเถยงเพอเอาชนะและการนนทาทงตอหนาและลบหลง




สธมสธ ม

สธ


สธมสธ ม

สธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บรรณานกรม

กมลรตนหลาสวงษ(2527) จตวทยาสงคม คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร

กฤษฎาศกดศร(2530)จตวทยาการศกษากรงเทพมหานครบำารงสาสน

กนยาสวรรณแสง(2532)จตวทยาทวไป กรงเทพมหานครบำารงสาสน

กดานนทมลทอง(2536) เทคโนโลยการศกษารวมสมย พมพครงท2กรงเทพมหานครจฬาลงกรณมหาวทยาลย

จนดาขลบทองและรจระโรจนประภายนต(2553) “การสอสารกบการพฒนา” ใน ประมวลสาระชดวชาการสอสาร

เพอการสงเสรมและพฒนาการเกษตรหนวยท1เลมท1นนทบรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

จฬารตนวฒนะ(2556) “การนำาหลกจตวทยาไปใชในงานสงเสรมการเกษตร” ในเอกสารการสอนชดวชาการเปนผนำา

มนษยสมพนธและจตวทยาสำาหรบเกษตรกรหนวยท11เลมท2นนทบรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

เจนณรงค ทยนสวาง (2556) “แนวคดเกยวกบจตวทยากบงานสงเสรมการเกษตร” ใน เอกสารการสอนชดวชา

การเปนผนำา มนษยสมพนธและจตวทยาสำาหรบเกษตรกร หนวยท 10 เลมท 2 นนทบร มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช

บญธรรมจตตอนนต และเชญบำารงวงศ (2544) “จตวทยากบงานบรหาร” ใน เอกสารการสอนชดวชาการบรหาร

และนเทศงานสงเสรมการเกษตร นนทบรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

พรทพยอดมสน(2556) “การรบรการจงใจและจตวทยาการเรยนรในงานสงเสรมการเกษตร” ในเอกสารการสอน

ชดวชาการเปนผนำา มนษยสมพนธและจตวทยาสำาหรบเกษตรกร หนวยท10เลมท2นนทบรมหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช

รจ ศรสญลกษณ (2554) “จตวทยาสงคมและมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร” ในประมวลสาระชด

วชาการสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนาหนวยท11เลมท3พมพครงท4นนทบรมหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช

(2556) “การสรางมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร” ใน เอกสารการสอนชดวชาการเปนผนำา

มนษยสมพนธและจตวทยาสำาหรบเกษตรกร หนวยท10เลมท2นนทบรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

วรทศน อนทรคคมพร “เอกสารการสอนวชาหลกการสงเสรมการเกษตร บทท 7 หลกจตวทยาในการสงเสรม

การเกษตร” คนคนเมอวนท5กมภาพนธ2556จากhttp://web.agri.cmu.ac.th/extens/Course_all/

Course/352311/สรปบทเรยน%20บทท%207.doc

ศกดไทย สกจบวร (2542)ทฤษฎและปฏบตการทางจตวทยาสงคม พมพครงท 4 คณะวชาครศาสตร สถาบน

ราชภฏสกลนคร

สมจต โยธะคง (2556) “แนวคดเกยวกบมนษยสมพนธในงานสงเสรมการเกษตร” ใน เอกสารการสอนชดวชาการ

เปนผนำา มนษยสมพนธและจตวทยาสำาหรบเกษตรกรหนวยท 6 เลมท 1นนทบรมหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช

สถตวงศสวรรค(2525)จตวทยาการศกษา กรงเทพมหานครจตวทยาการศกษากรงเทพมหานครบำารงสาสน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สนพนธพนจ (2553) “การสอสารเพอนวกรรมเกษตร” ในประมวลสาระชดวชาการสอสารเพอการสงเสรมและ

พฒนาการเกษตรหนวยท3เลมท1นนทบรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

แสงสรย สำาอางคกล (2528) “การรบรของบคคลทมตอสงคม” ใน จตวทยาสงคมรวมสมย โครงการตำารา

มหาวทยาลยเชยงใหมรวมกบบรษทสำานกพมพสยามศกษาจำากด

อารพนธมณ(2534)จตวทยาการเรยนการสอน กรงเทพมหานครเลฟแอนดลพเพรสจำากด

จิตวิทยาสังคมและ ...agri.stou.ac.th/uploadedfile/91720-9.pdf ·...

Documents