1

หนวยท 2

คณลกษณะทรพยากรมนษยในสหกรณ

ชอ อาจารยเอนน ซอสวรรณ วฒ วท.บ. (เกษตรศาสตร)มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

M.M. (Management) สถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ต าแหนง อดตรองกรรมการผจดการใหญธนาคารเพอการเกษตรและ สหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) หนวยทเขยน หนวยท 2

2

หนวยท 2 คณลกษณะทรพยากรมนษยในสหกรณ

เคาโครงเนอหา ตอนท 2.1 คณลกษณะ อปนสยและพฤตกรรมของทรพยากรมนษยตางรนทอยรวมกน เรองท 2.1.1 คณลกษณะ อปนสยและพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในแตละรน เรองท 2.1.2 ลกษณะนสยและพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในสงคมไทย เรองท 2.1.3 การอยรวมกนในครอบครว ทท างาน และสงคมชมชนของคนไทย ตอนท 2.2 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของทรพยากรมนษยในสหกรณ เรองท 2.2.1 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของคณะกรรมการสหกรณ เรองท 2.2.2 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของผจดการสหกรณ เรองท 2.2.3 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของสมาชกสหกรณ ตอนท 2.3 กรณศกษา พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของทรพยากรมนษยในสหกรณ เรองท 2.3.1 ประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญจ ากด เรองท 2.3.2 ประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด เรองท 2.3.3 ผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทองเจยเมง จ ากด เรองท 2.3.4 ผจดการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคาธ.ก.ส.สรนทร จ ากด

แนวคด 1. สงคมทวไปประกอบดวยคนหลากหลายรนทมความคด ทศนคต คานยม ลกษณะนสยและพฤตกรรม

แตกตางกน ซงเกดจากสภาพสงคมแวดลอมในแตละชวงเวลาของแตละรน ท าใหเกดปญหาความขดแยงหรอแตกแยกในการอยรวมกนทงในระดบครอบครว ทท างานและสงคมชมชน ทงนเปนปญหาชองวางระหวางกลมรนทเกดขนทวโลก ในประเทศไทยกเรมมปญหาดงกลาวเกดขนแลวในยคทมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยอยางมากในปจจบน คนในสงคมจงตองมความเขาใจและตระหนกรถงการอยรวมกนไดอยางเหมาะสมกลมกลนภายใตความหลากหลายดงกลาว

2. ในสงคมสหกรณทประกอบดวยคณะกรรมการสหกรณซงเปนผสงวยเปนสวนใหญ ผจดการและพนกงานสหกรณซงเปนผอยในวยกลางคนและวยท างานสมาชกสหกรณซงอยในวยทหลากหลายมาก จ าเปนตองมความรความเขาใจในการปรบตวและทศนคตเพอสามารถรวมมอรวมใจกนพฒนาสหกรณใหเปนทพงของสมาชกไดอยางมนคง มงคงและยงยนภายใตความเปลยนแปลงทงทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม

3

3. กรณศกษาการบรหารเครอขายทรพยากรมนษยในสหกรณทแตกตางกนในสหกรณนอกภาคเกษตรและในภาคเกษตร โดยเนนแนวทางการบรหารจดการทแตกตางกนทงในระดบประธานกรรมการด าเนนการทเปนฝายนโยบายของสหกรณ และในระดบผจดการทเปนฝายบรหารจดการของสหกรณ

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายคณลกษณะและพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในสหกรณตางรนทอยรวมกน 2. อธบายพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของทรพยากรมนษยในสหกรณ 3. อธบายกรณศกษาพฤตกรรมและบทบาทท พงประสงคของทรพยากรมนษยในสหกรณ นอก

ภาคเกษตรและสหกรณในภาคเกษตร

4

ตอนท 2.1 คณลกษณะ อปนสย และพฤตกรรมของทรพยากรมนษยทอยรวมกน โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 2.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง หวเรอง

เรองท 2.1.1 คณลกษณะ อปนสย และพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในแตละรน เรองท 2.1.2 ลกษณะนสย และพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในสงคมไทย เรองท 2.1.3 การอยรวมกนในครอบครว ทท างานและชมชนของคนไทย

แนวคด 1. สงคมทวไปประกอบดวยคนหลากหลายวยทมลกษณะนสยแตกตางกน ซงเกดจากสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมในยคสมยทตางกน นกสงคมวทยาแบงทรพยากรมนษยเปน 4 กลม คอ กลมเงยบ กลมเกดหลงสงครามโลก กลมเอกซ และกลมวาย ทมทศนคต ลกษณะนสยและพฤตกรรมการใชชวตทแตกตางกน 2. สงคมไทยปจจบน แบงไดเปน 3 รน คอ Gen-B Gen-X และ Gen-Y ทมความแตกตางในการด าเนนชวตทงการใชจาย การแตงงาน การซอสนคาออนไลน และกจกรรมทางกาย 3. คนไทย 3 รนตองมความรและเขาใจในธรรมชาตของแตละรนเพอลดชองวางระหวางรนและสามารถอยรวมกนไดอยางมความสขทงในชวตครอบครว ชวตการงาน และชวตในสงคมชมชน วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 2.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายคณลกษณะ อปนสย และพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในแตละรนได 2. อธบายลกษณะนสย และพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในสงคมไทยได 3. อธบายคนไทยตางรนทอยรวมกนในครอบครว ทท างานและชมชนได

5

เรองท 2.1.1 คณลกษณะ อปนสย และพฤตกรรมของทรพยากรมนษยในแตละรน

“....คนเราอยคนเดยวไมได จะตองอยเปนหมเปนคณะ และถาหมคณะนนมความสามคค คอเหนอก

เหนใจซงกนและกน ชวยเหลอในทกเมอ ชวยกนคดวาสงใดสมควร สงใดไมสมควร สงใดทจะท าใหน ามาส

ความเจรญ ความมนคง ความสขกท า สงใดทน ามาซงหายนะหรอเสยหายกเวน และชวยกนปฏบตทงหนาท

ทางกาย ทงหนาททางใจ...”

พระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช พธพระราชทานธงประจ ารนลกเสอชาวบาน จงหวดสระบรวนศกรท 16 เมษายน พ.ศ. 2519

สงคมโดยทวไปประกอบดวยคนหลากหลายอาย คนแตละกลมอายหรอแตละรนมกมลกษณะท

แตกตางกนไป ความแตกตางนนไมไดเกดจากวยทแตกตางกนเพยงอยางเดยว หากแตเกดจากยคสมยท

ตางกน กลาวคอ คนทเกดในยคสมยทตางกนจะเตบโตมาในสภาพแวดลอมทางเศรษฐก จ สงคมและ

วฒนธรรมทแตกตางกน ท าใหคนทเกดและเตบโตมาตางยคตางสมยมลกษณะนสยทแตกตางกนไป

แนวคดเรองการแบงทรพยากรมนษยเปนรนในสมยกอนหมายถง “รนของคนในครอบครว” แตการ

แบงออกเปนรน(Generations)ในสงคมเปนแนวคดใหมในชวงศตวรรษท 20 นเอง โดยมงานเขยนของนก

สงคมศาสตรชาวฮงกาเรยน ชอ นายคารล แมนไฮม (Karl Mannheim) ทตพมพเผยแพรในป ค.ศ.1923 ชอ

The Problem of Generations ซงไดเสนอวา ผคนในสงคมตางกไดรบอทธพลจากบรบททางสงคมและ

ประวตศาสตร เปนผลใหคนในยคหนงท เกดและเตบโตขนทามกลางเหตการณส าคญใหญๆบางอยาง เชน

สงครามโลก และนวตกรรมเทคโนโลยทส าคญรวมกน กจะมทศนคต ลกษณะนสย พฤตกรรมการใชชวตอยาง

หนง และลกษณะนนๆกจะมสวนในการก าหนดอนาคตของโลกตอไป

ในประเทศสหรฐอเมรกา มการแบงผคนออกเปน 8 รน คอ 1) Lost Generation คนทเกดป พ.ศ. 2426-2443 เปนยคสงครามโลกครงท 1 ปจจบนคนกลมนเสยชวตไปหมดแลว 2) Greatest Generation คนทเกดป พ.ศ. 2444-2467เปนยคกอนสงครามโลกครงท 2 มการฟนฟและพฒนาเศรษฐกจ คนในยคนจะมความเปนทางการสง 3) Silent Generation คนทเกดป พ.ศ. 2468-2488เปนชวงสงครามโลกครงท 2 คนรนนมความจงรกภกดตอนายจางและประเทศชาตสง ผหญงเรมออกมาท างานนอกบานมากขน

6

4) Baby Boomer คนทเกดป พ.ศ. 2489-2507เปนยคสนสดสงครามโลกครงท 2 คนยคนมชวตเพอการท างาน ประหยด อดออม รอบคอบ 5) Generation X คนทเกดป พ.ศ. 2508-2522 เปนยคทโลกมงคงแลว คนยคนเตบโตมากบการพฒนาของคอมพวเตอร เพลงฮพฮอพ และวดโอเกม จงชอบอะไรงายๆ ไมตองเปนทางการ มความคดสรางสรรคและมความเปนตวเองสง 6) Generation Y คนทเกดป พ.ศ. 2523-2540เปนยคทเทคโนโลยและอนเทอรเนตเจรญกาวหนา คนยคนชอบงานไอท มความคดสรางสรรคสง สามารถท าอะไรหลายอยางในเวลาเดยวกน เปนคนมองโลกในแงด แตไมคอยมความอดทน 7) Generation Z คนทเกดป พ.ศ. 2540ขนไปเปนวยทเตบโตมาพรอมกบสงอ านวยความสะดวกมากมายทงทอยและสงแวดลอม จงมความสามารถในการใชงานเทคโนโลยตางๆและเรยนรไดเรว 8) Generation C เปนกลมคนยค Baby Boomer และ Gen-X ทปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองมาสนใจเทคโนโลยเพอตามใหทนโลก พฤตกรรมทเดนชดคอ การใชโทรศพทมอถอ อนเทอรเนตและโซเชยลเนตเวรค มพฤตกรรมเสพตดสงคมออนไลนเปนสวนหนงของชวต แตคนกลมนสวนใหญจะโพสตและแชรเพอแบงปนความร ขอมลขาวสารตางๆดวยความระมดระวง โดยทวไปจะนยมแบงผคนเปนรน (generations) 4 รน คอ Baby Boomer, Generation X , Generation Y และ Generation Z ซงในแตละกลมรนจะมความแตกตางกนหลายดาน ทงในดานความคด คานยม ลกษณะนสย ตลอดจนพฤตกรรมตางๆทแสดงออกอยางชดเจน เนองจากสภาพสงคมในชวงนนๆ เปนปจจยทหลอหลอมความคดและท าใหเกดพฤตกรรมเหลานน แตในสงคมทประกอบดวยผคนหลากหลายรน จงเกดความคดทหลากหลาย ทศนคตและการใชชวตทแตกตางกนหลายครงกกอใหเกดปญหาความขดแยงหรอแตกแยกในการอยรวมกนทงในครอบครว ทท างาน และสงคมชมชน ดงนน การเรยนรและเขาใจความคดอานของผคนในแตละรน ยอมเปนการสรางความสมพนธทดตอกนและกน ท าใหสามารถอยรวมกนอยางเขาใจและมความสข 1. ความหมายและความส าคญของทรพยากรมนษยแตละกลมรน 1.1 ความหมายของเจนเนอเรชน (generations) มผใหความหมายของเจนเนอเรชนไวหลากหลาย ดงน เจนเนอเรชน หมายถง ผมประสบการณจากเหตการณหรอสภาพแวดลอมคลายกนในสงคมหนงๆ โดยประสบการณดงกลาวกอใหเกดเอกลกษณในทศนคตและพฤตกรรมรวมกนในกลมคนรนราวเดยวกนนนๆ (Glass, 2007, p.99) เจนเนอเรชน หมายถง กลมคนซงเกดภายในชวงระยะเวลาเดยวกน และไดรบประสบการณชวตทคลายคลงกน (Strauss et al., 1992, p.34) เจนเนอเรชน หมายถง กลมคนทเกดและเตบโตขนในชวงเวลาเดยวกน มคานยมและรปแบบการด ารงชวตทเหมอนกน (Takatoshi, 2004, p.84)

7

เจนเนอเรชน หมายถง กลมคนทมแนวคด อารมณ ความรสก และประสบการณรวมกน โดยไมใชเปนแตเพยงผทเกดในชวงเวลาเดยวกนเทานน (Zemke et al., p.64) โดยสรปทนกสงคมวทยาและนกวชาการอนๆ ไดใหความหมายคลายคลงกนวา เจนเนอเรชน หมายถง กลมคนทเกดรนราวคราวเดยวกนและเตบโตขนมาโดยไดรบประสบการณจากสภาพแวดลอมทางสงคมทคลายคลงกน ท าใหมแนวคด ทศนคต คานยม พฤตกรรม และรปแบบการด ารงชวตทเหมอนกน 1.2 ความส าคญของเจนเนอเรชน นกวชาการชาวตะวนตกโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกาเรมใหความส าคญเกยวกบแนวคดเรองเจนเนอเรชน เพราะท าใหสามารถเขาใจถงการเปลยนแปลงของสงคมได (Mannheim, 1952, pp.286-287) ความแตกตางของเจนเนอเรชนเปนทมาของความคดสรางสรรคสงใหมใหแกสงคมทงในระดบครอบครว หนวยงาน และประเทศชาต เมอเราสามารถศกษาวเคราะหและท าความเขาใจถงความแตกตางระหวางคนในแตละเจนเนอเรชนในเชงคณลกษณะ แนวความคด ความเชอ ทศนคต แนวโนมพฤตกรรมในการใชชวต การบรโภค และวธท างานของคนทกกลมรน จะท าใหเราเขาใจตวเอง ผอน รวมถงสงคมรอบขางไดมากยงขน องคกรตางๆกสามารถจะน าผลการศกษาความแตกตางของบคคลเหลานนไปประยกตใชใหเปนประโยชนดานการบรหารทรพยากรมนษยไดดขนดวย (Humphrey & Stokes, 2000,p.4) แนวคดเกยวกบเจนเนอเรชนเปนสงจ าเปนพนฐานในการเขาใจโครงสรางของส งคมทมทงความตอเนองและความเปลยนแปลงทปรากฎใหเหนผานกระบวนการตางๆของคนรนใหมทเรมเขามามบทบาทแทนทคนรนเกา โดยแสดงถงการสบตอสงทถายทอดมาจากบรรพบรษ สงทเปนอยในปจจบน และสงทจะเกดขนในอนาคต (Takatoshi, 2004, p.85) ศรกญญา มงคลศร (2548, น.173) สรปวา การศกษาคนตามเจนเนอเรชนนน เกดจากสมมตฐานทส าคญ 3 ประการ คอ 1) Life Stage หมายถง การเชอวาผทเดนทางผานแตละชวงเวลาของชวตจะมการเปลยนแปลงความคดและพฤตกรรม 2) Current Conditions หมายถง การเชอวา สภาพแวดลอมทางสงคมทเกดชนในปจจบน จะเปนตวแปรก าหนดความคดและพฤตกรรม 3) Cohort Experience หมายถง ประสบการณรวมกนในอดตเมอวยเดยวกน จะท าใหคนอายกลมเดยวกนคดอานใกลเคยงกน ดงนน เมอรวมตวแปรทงสามเขาดวยกน จงท าใหเชอไดวา คนอายกลมเดยวกนยอมมพนฐานความคดบางอยางทเหมอนกน แตกสามารถมพฤตกรรมตางกน เพราะพฒนาการทางความคดมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมทางสงคมในปจจบนและตวตนภายในของบคคลนน ศวารตน ณ ปทม (2552, น.71) ไดใหแนวคดเกยวกบเจนเนอเรชนตามมมมองเชงการบรหารทรพยากรมนษย โดยแบงคนออกเปน 4 กลม ดงน

8

1) กลมเงยบ (เกดชวงป พ.ศ. 2468-2488) มลกษณะพนฐานเปนผทยดถอความถกตองตามบรรทดฐานทางสงคม ชอบการท างานในลกษณะการใชค าสงและควบคม จงตองการผน าทเขมแขงและมผลงาน โดยยนดจะเรยนรสงใหมหรอทกษะใหมเพอประสทธผลในงานทท า 2) กลมเกดหลงสงครามโลก (เกดชวงป พ.ศ. 2489-2507) มลกษณะพนฐานในการใชชวตกบงาน ชอบชวยเหลองาน ตองการไดรบความยอมรบนบถอจากผบงคบบญชาโดยใหมสวนในการตดสนใจ ความรบผดชอบในงาน การมอบหมายงานหนาทททาทาย ท าใหเจรญเตบโตในงานได รวมทงความมนคงในงาน ความปลอดภยและบรรยากาศในงานทสงผลสมฤทธ ซงหมายถงการมความสมพนธอนดระหวางผรวมงานในการชวยเหลอซงกนและกน 3)กลมเอกซ (เกดชวงป พ.ศ. 2508-2520) มลกษณะพนฐานในการท างานเพออยเทานน เพราะใหความส าคญกบความสมดลของงานกบชวตและครอบครวมากกวากลมอน ตองการเปนผน าอสระ หรอเปนผประกอบธรกจของตนเองมากกวาเปนลกจาง มความคดสรางสรรคทางดานเทคโนโลย ตองการท างานทหลากหลายและโปรงใส ตองการรางวลตอบแทนดานการเงนและผลประโยชนจากการท างานแบบดวน ซงหมายถงเหนผลไดทนท ตองการสภาพแวดลอมในงานและการเตมเตมบรรยากาศในการท างานทยดหยนไมเครงครด เปนผทชอบแสวงหาสงทใหญกวาและดกวาในเรองของงาน จงยนดทจะยายงานเพอสรางทกษะ มความภกดในงานตอระดบบรหาร 4) กลมวาย (เกดชวงป พ.ศ. 2521-2538) มลกษณะพนฐานการท างานหนกเพอหวงผลมความทะเยอทะยานสงและคาดหวงจะมโอกาสเตบโตไดอยางรวดเรว ตองการประสบความส าเรจทางการเงน เสาะแสวงหาความทาทาย งานทมความหมายและมผลตอบทนท ชอบสงประดษฐใหม มความภกดต าตอองคกรแตภกดกบหวหนางานโดยตรง

9

ภาพท 2.1 เจนเนอเรชนหลกในปจจบน

ประเดนวเคราะห

นกศกษาคดวาการทคนแตละรนมความแตกตางกนนนเกดจากอะไร ขอใหอภปรายสาเหต

(หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.1.1 แลวโปรดปฏบตกจกรรม 2.1.1)

เรองท 2.1.2 ลกษณะนสย และพฤตกรรมของคนไทย 3 รน “......เปนความจรงอยโดยธรรมดาทบคคลในสงคมนน ยอมมอชฌาสย จตใจแตกตางเหลอมล ากนเปนหลายระดบ ขนอยกบพนฐานภมธรรมของตน บางคนกมความคดจตใจสง มความประพฤตปฏบตดงาม เปนคณเปนประโยชนดอยแลว เปนปรกต แตบางคนกไมสามารถจะท าเชนนนไดเพราะยงไมเหนคณคาของการปฏบตด จงมกกอใหเกดแกสงคม คนเรานนส าคญอยทควรจะไดปรารภปรารถนาทจะพฒนาตวเองใหดขนเปนล าดบเพอใหชวตเปนสขและเจรญรงเรอง...”

พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช พธเปดการประชมยวพทธกสมาคมทวประเทศ ครงท 1วนเสารท 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2524

สงคมไทยประกอบดวยคนหลากหลายประเภทอาศยอยรวมกน ความหลากหลายทงทางเพศสภาพ ชาตพนธ วฒนธรรม และศาสนา เปนประเดนทหยบยกขนมาพดถงอยบอยครง แตเรองทตองใหความส าคญในปจจบนทพดถงกนมาก คอ “ความหลากหลายทางกลมรน” เพราะ “รน” หรอ “เจนเนอเรชน” ทตางกน หมายถงการเกดและเตบโตในสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมและวฒนธรรมทแตกตางกน จงท าใหม ลกษณะนสย ความคด พฤตกรรม โลกทศน คานยม ทแตกตางกนดวย

เรามารจกลกษณะของคนในแตละเจนเนอเรชนของสงคมไทย เพอใชอธบายความแตกตางของคนไทยได ตามการแบงของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ดงน

1. กลมเงยบ (Silent Generation)คนรนนเกดป พ.ศ. 2468-2485 (อายประมาณ 75-92 ป) เปนชวงทเศรษฐกจโลกตกต า และเกดสงครามโลก มลกษณะนสยทชอบความเปนระเบยบแบบแผน ไมชอบความเสยงและอนรกนยม

2. กลมเบบบมเมอรหรอ เจน บ (Baby Boomer/ Gen-B) คนรนน เกดป พ.ศ. 2486-2503 (อายประมาณ 57-74 ป) เปนชวงสงครามโลกสนสดลง ยคฟนฟสงคมและเศรษฐกจ มการเกดเพมขน

10

อยางรวดเรว ลกษณะนสยททมเทชวตใหกบการท างาน สงาน อดทน ชอบงานทมความมนคง มความภกดตอองคกร และใหความส าคญกบการท าหนาทพลเมอง

3. กลมเจนเนอเรชนเอกซหรอ เจน เอกซ (Generation X)คนรนนเกดป พ.ศ. 2504-2524 (อายประมาณ 36-56 ป ) เปนชวงทเศรษฐกจโลกเรมมนคง ผหญงออกมาท างานมากขน และวฒนธรรมสมยใหมเรมเฟองฟ มลกษณะนสยทไมชอบความเปนทางการ ใหความส าคญกบความสมดลของชวต มความคดสรางสรรค แตงงานชาลง อยากท างานทอสระ อยากเปนนายตวเองมากกวาท างานบรษทใหญ ชอบงานทาทายและไดความรใหมๆ งานทใชทกษะหลากหลาย ชอบชวยเหลอสงคมดวยการเปนอาสาสมครมากกวาท าหนาทพลเมอง

4. กลมเจนเนอเรชนวาย หรอ เจน วาย (Generation Y) คนรนน เกดป พ.ศ. 2525-2548 (อายประมาณ 12-35 ป) เปนยคกาวกระโดดทางเทคโนโลยโดยเฉพาะอนเทอรเนต มลกษณะความคดสรางสรรค สามารถท าหลายสงไดในเวลาเดยวกน คนเคยเทคโนโลยเปนอยางด มงมนแตไมคอยอดทน ท างานเปนทมเกง แตไมแสวงหาความแปลกเทากบเจน เอกซ

5. เจนเนอเรชนอนๆทเกดขนใหมในปจจบน ไดแก (1)เจนเนอเรชนแซต หรอ เจน แซต (Generation Z) เปนรนทคาบเกยวตอเนองจาก Gen-Y เดกรนนเกดและเตบโตมาพรอมกบเทคโนโลย มมอถอหรอแทบเลตใชตงแตเดก เกดมาในชวงเศรษฐกจเรมถดถอย มการกอการราย และการเปลยนแปลงทางสภาพแวดลอมและโครงสรางครอบครว ตองเรยนมากขนและมพฤตกรรมนงๆนอนๆมากขน (2) เจนเนอเรชนแอลฟา หรอ เจน แอลฟา (Generation Alpha) เปนเดกเกดหลง Gen-Z ทเกดและเตบโตกบเทคโนโลยดจทล ทเรยกวา “ Digital Natives” เรมตนจากปทม ไอแพด (iPad) เรมจ าหนายในป 2553 (3) เจนเนอเรชนซ หรอ เจน ซ (Generation C) เปนเจนเนอเรชนทไมไดแบงตามชวงปเกด แตแบงตามลกษณะนสยทตองมการเชอมตออนเทอรเนตตลอดเวลา

11

ภาพท 2.2 ประชากรแตละเจเนอเรชน

1. ลกษณะเฉพาะของคนไทย 3 รน

ในทน จะขอเนนเฉพาะคนไทย 3 รนในปจจบน คอ Gen-B Gen-X และGen-Y เนองจาก กลมเงยบ

สวนใหญไดหมดไปจากองคกรแลวเพราะการเกษยณอายท างาน

1.1 คนไทยรน Gen-Bเตบโตในบรรยากาศทประเทศไทยยงเปนสงคมชนบท สวนใหญอยในภาค

เกษตรกรรม ในชวงท Gen-B เกดนน ประเทศไทยมการเกดอยางรวดเรวเนองจากรฐบาลสงเสรมการเพม

จ านวนประชากรเพอพฒนาประเทศ ประเทศยงอยในชวงสรางเนอสรางตว จงยงไมมสงอ านวยความ

สะดวกในชวตมากคนไทยยคนนจงขยน อดทน มมานะท างานเพอความส าเรจ มความเชอมนสง ยดมน

ธรรมเนยมประเพณ ผกพนกบครอบครวและเครอญาตทเกดมาในครอบครวใหญ ความบนเทงจะเปนสอ

วทย หนงกลางแปลง ลเก หมอล า ล าตด เพลงลกกรงสนทราภรณ

Gen-B มองตวเองวา เปนคนทมจรยธรรม เคารพผอน เครงศาสนา มองโลกในแงบวก เปนผให ไม

เสแสรง รบผดชอบ ทะเยอทะยาน ประสบความส าเรจ ระมดระวง ท างานหนก มสมดล ไมเพอฝน

1.2 คนไทยรน Gen-Xเรมไดรบอทธพลจากตะวนตก การมเคเบลทวทมรายการตางประเทศ ราน

อาหารฟาสตฟดและรานสะดวกซอของชาตตะวนตกทหลงไหลเขามาไดเปลยนแปลงวฒนธรรมการบรโภค

ของคนไทย ในชวงท Gen-X เกดเปนชวงทจ านวนการเกดในประเทศไทยสงสด ท าให Gen-X ของไทยได

ฉายาวา เปน “ประชากรรนเกดลาน” และเปนรนทอยกงกลางเทคโนโลยอะนาลอกกบดจทล คนไทยรนนม

ความคดเสรนยม อนรกษสงแวดลอม เคารพธรรมเนยมประเพณแตเรมตงค าถามกบจารต เพราะสงคมเปด

กวางมากขนไดรไดเหนโลกกวาง แตกมความอดทนและรอคอย ความบนเทง ดโทรทศนสทมหนงฮโรกโลก

จงมใจรกความเปนธรรม ชอบชวยเหลอ ประณามสงทตวเองคดวาผด มปฏสมพนธกบคนในสงคมแบบ

ตรงไปตรงมา

Gen-X มองตวเองวา เปนนกลงทน และผประกอบการธรกจ เปนคนฉลาด เปดกวาง มการศกษา

ใสใจสงแวดลอม ใสใจสขภาพ

1.3 คนไทยรน Gen-Yเตบโตมาในชวงทประเทศไทยมความเปนเมองสงขน ความหนาแนนของ

ประชากรสงถง 119 คนตอ 1 ตารางกโลเมตร แตขนาดครวเรอนกลบเลกลงเหลอ 3.8 คนตอครวเรอน คน

รนนเกดทาพรอมกบความสขสบายเพราะพอแมเตรยมไวใหพรอม จงเปนพวกบรโภคนยม สนใจตวเองมาก

12

กลาแสดงออก เชอมนในตนเองสง สงทมผลตอคน Gen-Y มากคอ การเปดบรการอนเทอรเนตในป พ.ศ.

2538 ท าให Gen-Y เปนรนทเกงเทคโนโลย เชอขอมลจากอนเทอรเนต มองทกอยางงายไปหมดแตอดทนต า

เรยกรองสง และหลงอยในโลกออนไลนมากกวาโลกจรง

Gen-Y มองตวเองวา มความทนสมย รกสบาย มอารมณขน ชอบความเสยงชางประชดประชน เปน

ตวของตวเอง เชยวชาญเทคโนโลย มความหลากหลาย มความเปนปจเจก สรางสรรคนวตกรรม

ภาพท 2.3 จ านวนการเกดของแตละเจเนอเรชน และจ านวนประชากรไทยในแตละเจเนอเรชน จ าแนกตามเพศ

2. ความแตกตางของคนไทย 3 รน

คนไทย 3 รน มความแตกตางกนในการด าเนนชวตทเหนไดชดจากคาใชจาย การแตงงาน การซอ

สนคาออนไลน การใชอนเทอรเนต และกจกรรมทางกาย ดงน

2.1 คาใชจายตอรายไดของแตละเจนเนอเรชน จากขอมลการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของ

ครวเรอน ป พ.ศ. 2529, 2547 และ 2556 ส านกงานสถตแหงชาต ปรากฏวา Gen-Y เปนกลมทมสดสวน

คาใชจายตอรายไดนอยทสด หากเปรยบเทยบกบเจนเนอเรชนอนในชวงทอายเทากน (อาย 26-30 ป)

สดสวนคาใชจายตอรายไดของ Gen-Y อยทรอยละ 51 ซงนอยกวา Gen-B และ Gen-X ทรอยละ 66.6 และ

69 ตามล าดบ สะทอนใหเหนวารายไดของ Gen-Y เพมขนในอตราทรวดเรวกวารายจาย

13

ภาพท 2.4 คาใชจายการรบประทานอาหารนอกบานและการซออาหารส าเรจรปของแตละเจนเนอเรชน

เปรยบเทยบในเมองและชนบท

2) การแตงงาน จากขอมลส ามะโนประชากรและเคหะ ปพ.ศ. 2513, 2533 และ 2553 ส านกงานสถต

แหงชาต ปรากฏวา คนใน Gen-X และ Gen-Y มแนวโนมการแตงงานทมากขนกวา Gen-B ในชวงอายท

เทากน (อาย 25-29 ป)

ภาพท 2.5 อตราการครองโสดเพมขนในเจเนอเรชนหลง

14

3) การซอสนคาออนไลน จากขอมลป 2557 ของศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ ธนาคารไทยพาณชย

ปรากฏวา มการซอสนคาออนไลนอยางนอย 1 ครงตอเดอน ส าหรบ Gen-B Gen-X Gen-Y ในอตรารอยละ

23, 33 และ 42 ตามล าดบ โดยมเหตผลวา สะดวกสบาย มบรการสงถงบาน มสนคาใหเลอกมากและราคา

ถกกวาซอหนาราน

ภาพท 2.6 อปนสยการซอสนคาออนไลน และการอานรววประกอบการตดสนใจซอสนคา

4) การใชอนเทอรเนต จากขอมลรายงานผลส ารวจพฤตกรรมผใชอนเทอรเนตในประเทศไทย พ.ศ. 2558

ส านกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ปรากฏวา ในภาพรวม คนไทยใชเวลากบอนเทอรเนตเพมมากขน

โดยเฉพาะ Gen-Y ใชเวลาถง 1 ใน 3 ของวนกบออนไลนบนโลกอนเทอรเนต ดงขอมลจ านวนชวโมงการใช

อนเทอรเนตเฉลยตอสปดาห ของ Gen-B Gen-X และ Gen-Y คอ 32.5, 47.1 และ 54.2 ตามล าดบ

โดยกจกรรมการใชอนเทอรเนตสงสดของ Gen-B อยทการตดตามขาวสาร อานหรอดาวนโหลด

หนงสอพมพ นตยสาร e-book รอยละ 68.4 และคนหาหรอบรการดานสขภาพ รอยละ 42.1 สวน Gen-X

ใชกจกรรมรบสงอเมล รอยละ 61 คนหาสนคาหรอบรการ รอยละ 57.6 และ Gen-Y ใชกจกรรมดาวน

โหลดดหนงฟงเพลง วทย รอยละ 83.9 ใชเครอขายสงคมออนไลน รอยละ 80 เลนเกม รอยละ 85.4

15

ภาพท 2.7 เหตผลในการใชหรอไมใชอนเตอรเนต และสดสวนของผใชในแตละกจกรรมสงทสด

5) กจกรรมทางกาย การมกจกรรมทางกายทเพยงพอ เปนพฤตกรรมทางสขภาพทคนไทย

จ านวนมากยงละเลย จากขอมลส ารวจป 2555-2557 ของโครงการพฒนาระบบเฝาระวงตดตามพฤตกรรม

ดานกจกรรมทางกายของประชากรไทยม สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดลรวมกบ

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ปรากฏวา คนไทยทมพฤตกรรมทางกายเพยงพอเพมขน

เลกนอยจากรอยละ 66.3 เปน 68.3 เมอดจากการจ าแนกตามเจนเนอเรชน พบวา Gen-Y ซงจ านวนมากยง

เปนเดกและเยาวชนกลบเปนกลมทมกจกรรมทางกายนอยทสดเปรยบเทยบกบ Gen อนๆ

16

ภาพท 2.8 สดสวนของผทมกจกรรมทางกายเพยงพอ และการใชเวลาในแตละวน

ประเดนวเคราะห

ใหนกศกษาวเคราะหความแตกตางของคนไทยแตละรน จะน าไปใชในการบรหารทรพยากรมนษยได

อยางไรบาง

(หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.1.2 แลว ปฏบตกจกรรม 2.1.2)

เรองท 2.1.3 การอยรวมกนในครอบครว ทท างาน และสงคมชมชนของคนไทย

“......การท างานรวมกบผอนนน ทจะใหเปนไปโดยราบรนปราศจากปญหาขอขดแยงยอมเปนไปได

ยาก เพราะคนจ านวนมากยอมมความคดความตองการทแตกตางกนไป มากบางนอยบาง ทานจะตองรจก

อดทนและอดกลน ใชปญญา ไมใชอารมณ ปรกษากนและโอนออนผอนตามกนดวยเหตผลโดยถอวา

ความคดทแตกตางกนนน มใชเหตทจะท าใหเปนขอขดแยง โตเถยงเพอเอาแพเอาชนะกน แตเปนเหตส าคญ

ทจะชวยใหเกดความกระจางแจงทงในวถทางและวธการปฏบตงาน....”

พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

พธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยขอนแกน วนพฤหสบดท 17 ธนวาคม พ.ศ. 2541

17

ในสงคมไทยปจจบน มกมค าปรารภจากผสงวยถงคนรนใหมทงในครอบครวและในทท างานซง

คลายๆกนท านองวา “ไมมสมมาคารวะกบผใหญ บอกอะไรกยอนถาม ไมมเกรงใจกนบาง” หรอ “เลน

คอมพวเตอรทงวน” หรอ “วนๆ เอาแตโทรศพทคยกบเพอน โทรกนไดเปนชวโมงๆ” หรอ “เดกรนใหม

เดยวนท างานไมอดทน ใจไมสเหมอนพวกเราเลย” เบองหลงค าปรารภดงกลาว คอ ความไมเขาใจ ความ

ผดหวงทอกฝายไมเปนอยางทผพดคาดหวง นานวนเขากอาจกลายเปนความไมพอใจซงกนแลกน บมเพาะ

เปนความขดแยง ในทสดกจะสรางปญหาทงในครอบครวและทท างาน

ความเขาใจตอความแตกตางของบคคลทอยรวมกน จงเปนแนวคดใหมจงเปนสงส าคญของการ

บรหารทรพยากรมนษยทตองค านงถงความตองการและความหลากหลายของบคคลากร ไมวาจะเปนความ

แตกตางดานเพศ การศกษา ความเชอทางศาสนา และโดยเฉพาะอยางยงความแตกตางของชวงอายแตละรน

1. มมมองของตวเองและมมมองจากรนอนๆ

คนไทยแตละรนมมมมองตนเองในสวนทคดวาดอยแลว แตไมทราบวาตนเองนนถกมองจากคนไทย

รนอนๆอยางไร ท าใหเกดความคาดหวงทผดพลาดจากความเปนจรงและสรางความขดแยงเมอตองมาอย

รวมกน มผลการสมภาษณความคดเหนจากคนไทยทง 3 รน ปรากฏผลดงน

ตารางท 2.1 มมมองของแตละรนมองตนเองและมมมองจากรนอนๆ

Gen-B มองตวเอง มมมอง Gen-B จากรนอนๆ 1. อนรกษนยม ไมไดเจาระเบยบแตเตบโตอยางรคณคาของเงน 2. ขยนท างาน เคยชนตอการพสจนตนเอง

1. อนรกษนยม เจาระเบยบ 2. เชอมนในตวเองสง

Gen-X มองตวเอง มมมองGen-Xจากรนอนๆ 1. มความมงมน รบผดชอบ ตองการสรางความมนคง 2. ชอบความเรยบงายและไมเปนทางการ ใหความส าคญกบความสมดลระหวางงานกบครอบครว

1. ท างานหนก ทะเยอทะยาน 2. ชอบเสยง ยนดรบการเปลยนแปลง

Gen-Y มองตวเอง มมมองGen-Yจากรนอนๆ 1. สามารถท าอะไรไดหลายอยางพรอมกน 2. ชอบคนหาโอกาสใหมๆ สะสมประสบการณ ผกพนกบคนโดยไมจ าเปนตองผกพนกบองคกร

1. ไมสนใจเวลาผใหญพด เลนโทรศพท 2. ไมสนใจงานทมนคง ท างานทไหนไดไมนาน เบอกเลกท า

18

Gen-B มองตวเอง มมมอง Gen-B จากรนอนๆ 3. ม งสรางตวเอง คนพบตวเองและประสบความส าเรจไดเรว 4. ยดหยน ยนดท มเทแรงและเวลาถาเปนเปาหมายทชอบและมชวโมงท างานมากกวาGenอนๆทท าในชวงเวลาปกต

3. ชอบเรยกรอง ชอบตอรอง คดวาตวเองวเศษกวาคนอน

2. คนไทยในครอบครว ตองปรบตวเขาหากน คนไทยตางรนในครอบครวทอยรวมกน โดยไมกอเกดปญหาชองวางระหวางวยในชวตครอบครว จ าเปนตองปรบตวเขาหากนเพอสรางความเขาใจอนดตอกนและความอบอนในครอบครวไดดงน 1) Gen-B ตองไมท าตวแก แตตองเรยนรใหทนยคทนสมยอยเสมอ เปนปยาตายายทเพยบพรอมดวยความร และประสบการณ เพอใหลกหลานอยากเขามาหา ทงน ควรท าหนาทเปนทปรกษา เปนพระประจ าบานใหลกหลานเคารพตองยอมรบการน าของลกหลาน “ถงวยทตองปลอยวาง” หรอชวยลกเลยงหลาน โดยน าความรทอยในตวปยาตายายแตละทานมมากมายมาถายทอดแกลกหลาน 2) Gen-X เปนพอแมตองเหนความส าคญทงสองฝาย โดยจดสรรเวลาและทรพยากรใหทงสองฝายไดอยางพอเหมาะพอด เปนนกจดการ นกประสานสบทศ พอแมตองบรหารเวลา บรหารบทบาทดวยส านกเขาใจ รบผดชอบ อดทน นงและหนกแนนตองแสดงความกตญญใหลกเหน เมอเดกเหนแลวเดกจะท าตาม 3) Gen-Y ตองพยายามเขาใจคนอนและยอมใหคนอนเขาใจตวเอง พง”อาสา”เพอแบงเบาผใหญ พง”เขาหา”เพอคลคลายใจทวาวน ความใกลชดยอมอบอนทงผใหญและวยรน

3. บคลากรในทท างาน 3 รนตองอยรวมกนอยางสมานสามคค ในระยะเวลา 20 ปตอจากน แรงงานไทยเกอบครงหนงจะเปนประชากรรน Gen-Y จากมมมองของนายจางหรอสถานประกอบการ (ซงสวนใหญเปน Gen-B หรอ Gen-X) จะเหนวา Gen-Y เปนกลมทมแนวโนมอยกบองคกรไมนานและเปลยนงานบอย แตผลส ารวจเปรยบเทยบคนท างานระหวาง Gen-B และ Gen-Y พบวา จ านวนสถานทเคยท างานมาแลวของคนทงสองรนแทบไมแตกตางกน ทงทอายการท างานแตกตางกนถง 20-30 ป สวนเรองความตองการเปลยนงานนน คน Gen-Yถง1 ใน 4 ประมาณเกอบรอยละ 25 มแนวโนมตองการเปลยนงาน ขณะท Gen-X มเพยงรอยละ 17 และ Gen-B มเพยงรอยละ 10 อยางไรกตาม การเปลยนงานบอยหรอพฤตกรรมการท างานของ Gen-Y ทแตกตางจาก Gen อนๆ ไมควรถกมองเปนปจจยลบหรอขอเสย แตเปนการเปลยนแปลงตามรนประชากรทเปลยนไป ซงนายจาง ผบงคบบญชา หรอเพอน

19

รวมงานตองเรยนร ท าความเขาใจ และปรบตวตามเพอใหสามารถดงคนท างานโดยเฉพาะกลมทมศกยภาพสงใหด ารงอยและท างานอยางทมเทใหกบองคกรไดนานขน

ภาพท 2.9 เจนวายในทท างาน: มมมองของตนเอง และมมมองจากเจนอนๆ

4. คนในสงคมทตองอยรวมกนไดอยางหลากหลาย คนในสงคมตองมความเขาใจและตระหนกรวา คนในแตละรนมความคดและพฤตกรรมแตกตางกน เมอท าอะไรยอมมการขดหขดตากนบาง แตตองรและเขาใจธรรมชาตของแตละรนเพอการอยรวมกนทด เมอเขาใจคนในแตละชวงวยวาถกหลอหลอมมาอยางไร กจะชวยลดชองวางระหวางวยได คนรนกอนอาจจะใขแนวคดคานยมเรองอาวโสกบคนรนหลง แตปจจบน บรบทหลายอยางเปลยนไป คานยม และสามญส านกยอมเปลยนแปลงไป เชน คนรนหลงไมสนใจเรองชนชน แตเชอเรองความเทาเทยมกน หรอความสามารถของคนรนหลงทสามารถท าอะไรหลายอยางไดในเวลาเดยวกน ดงนน ผใหญทจะเปนคนกลมใหญในอนาคต ควรจะลดความเชอมนของตวเองลง ยอมรบฟงและเขาใจเดก จะท าใหเดกเปดใจรบ และในขณะเดยวกน เดกกตองรบฟงผใหญในเรองทควรรดวย เชน มารยาทการเขาสงคม กจะท าใหเราอยรวมกนอยางเขาใจและมความสข _______________________________________________________________________________

ประเดนวเคราะห นกศกษามแนวทางในการปรบตวใหเขากบคนในครอบครว ในทท างาน และในชมชนอยางไร

(หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 2.1.3) _______________________________________________________________________________

20

ตอนท 2.2 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของทรพยากรมนษยในสหกรณ โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 2.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมประจ าเรอง หวเรอง เรองท 2.2.1 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของกรรมการด าเนนการสหกรณ เรองท 2.2.2 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของผจดการสหกรณ เรองท 2.2.3 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของสมาชกสหกรณ แนวคด 1. กรรมการสหกรณเปนบคคลทไดรบความไววางใจจากทประชมใหญใหท าหนาทก าหนดนโยบายและผลกดนกจการสหกรณใหพฒนากาวหนามนคง สรางความเชอมนศรทธาแกมวลสมาชกรวมทงก ากบดแลตดตามการปฏบตงานของผจดการและพนกงานสหกรณเพอใหการด าเนนงานเออประโยชนตอสมาชกตามวตถประสงคของสหกรณ จงจ าเปนตองมพฤตกรรมและบทบาทการเปนผน าทดดวยความซอสตยสจรต รอบคอบ เปนธรรมสงเสรมวฒนธรรมการใหบรการตามหลกการก ากบดแลกจการทดและเสรมสรางความภาคภมใจในการปฏบตหนาทตามหลกการสหกรณ 2. ผจดการสหกรณซงเปนบคคลทรบผดชอบในการขบเคลอนนโยบายทคณะกรรมการก าหนดสการปฏบตใหสหกรณกาวหนาสความส าเรจโดยบรหารจดการทงบคลากร เงนทนและทรพยากรของสหกรณดวยความซอสตยสจรต ยตธรรม และโปรงใส ตรวจสอบได สามารถประสานความรวมมอจากทกภาคสวนทเกยวของเพอความส าเรจและภาพลกษณทดของสหกรณ 3. สมาชกสหกรณเปนทงเจาของและผใชบรการของสหกรณ จงเปนพนฐานหลกของธรกจสหกรณทตองเรยนรและเขาใจทงอดมการณและหลกการสหกรณเพอรวมกนรบผดชอบในการสนบสนนและดแลรกษาสหกรณใหเขมแขงเจรญกาวหนาดวยส านกผกพนตามสทธและหนาทของสมาชกสหกรณ รวมทงเผยแพรคณประโยชนของระบบสหกรณ วตถประสงค เมอศกษาตอนท 2.2 แลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของกรรมการสหกรณได

21

2. อธบายพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของผจดการสหกรณได 3. อธบายพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของสมาชกสหกรณได

เรองท 2.2.1 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของกรรมการด าเนนการสหกรณ

“สหกรณ แปลวา การท างานดวยกน หมายถง ผนกก าลงผท างานเกยวของกน การท างานท

เกยวของกนนนใหพรกพรอมกนทกดาน และตองกระท างานนนดวยความรความสามารถ ดวยความซอสตย

สจรต ดวยความเมตตา หวงด เออเฟอเผอแผกนและกน จงจะเปนสหกรณแท ซงมแตความเจรญกาวหนา

และอ านวยประโยชนอนพงประสงค”

พระราชด ารส ในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

สหกรณเปนองคกรทมบทบาทส าคญตอระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ทจดตงขนโดยกลมบคคลทประกอบอาชพเดยวกน หรอมถนฐานอยใกลเคยงกน หรออยในหนวยงานเดยวกน การด าเนนงานของสหกรณจะแตกตางกนไปตามสภาพของแตละทองถน และลกษณะการประกอบอาชพ มวตถประสงคเพอสรางความกนดอยดใหแกบรรดาสมาชก โดยวธชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกนตามหลกการและวธการสหกรณ รวมถงไดจดทะเบยนตามพระราชบญญตสหกรณ หลกการสหกรณ เปนแนวทางทสหกรณยดถอปฏบตเพอใหคณคาของสหกรณเกดผลเปนรปธรรม ประกอบดวยหลกสหกรณสากล 7 ประการ คอ 1) การเปนสมาชกโดยสมครใจและเปดกวาง 2) การควบคมโดยสมาชกตามหลกประชาธปไตย 3) การมสวนรวมทางเศรษฐกจโดยสมาชก 4) การปกครองตนเองและความเปนอสระ 5) การศกษา ฝกอบรม และสารสนเทศ 6) การรวมมอระหวางสหกรณ 7) การเอออาทรตอชมชน วธการสหกรณ คอ การน าหลกการสหกรณมาประยกตใชในการด าเนนงาน โดยก าหนดวธปฏบตไวในกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบของสหกรณ เชน การจดตง การระดมทน การบรหารงาน การด าเนน

22

ธรกจ การสงเสรมประโยชนทางเศรษฐกจของสมาชก และการเอออาทรตอชมชน ซงอาจมความแตกตางกนตามประเภทของสหกรณ โครงสรางของสหกรณ ตงอยบนรากฐานของประชาธปไตย สมาชกรวมตวกนจดตงสหกรณขน โดยรวมกนแกไขปญหาความเดอดรอนดานเงนทน ดานการผลตและการจ าหนายเพอใหมความเปนอยทดขน ดวยการชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกนตามหลกการสหกรณ สมาชกทกคนเปนเจาของสหกรณ แตเนองจากสมาชกทกคนไมสามารถรวมกนบรหารงานสหกรณได จงจ าเปนตองจดใหมการเลอกตงคณะกรรมการด าเนนการสหกรณเพอท าหนาทบรหารงานสหกรณ รวมถงจดจางผจดการและเจาหนาทเพอปฏบตงานในสหกรณ ทประชมใหญสหกรณท าหนาทเลอกตงสมาชกเปนคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ โดยมอ านาจหนาทด าเนนกจการทงปวงของสหกรณใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ มต และค าสงของสหกรณ รวมถงก ากบ ดแลและตดตามการปฏบตงานของผจดการ ผชวยผจดการ และเจาหน าทสหกรณ เพอใหการด าเนนงานของสหกรณสามารถเออประโยชนแกบรรดาสมาชกและบรรลวตถประสงคของสหกรณ ทมาของคณะกรรมการสหกรณตองเปนไปตามพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม พ.ศ. 2553 มาตรา 50 วรรคแรก ซงก าหนดใหคณะกรรมการด าเนนการสหกรณประกอบดวย ประธานกรรมการ 1 คน และกรรมการอนอกไมเกน 14 คน โดยทประชมใหญเลอกตงจากสมาชก ทงน สหกรณจะเลอกตงอยางไรนน ตองพจารณาถงสภาพแวดลอมและความเหมาะสม รวมทงค านงถงสทธของสมาชกในการเลอกตงเปนส าคญ และตองไมขดกบกฎหมายและขอบงคบของสหกรณ เชน สหกรณขนาดใหญทมสมาชกจ านวนมาก อาจใชวธการใหสมาชกในแตละเขตพนทลงคะแนนเลอกตง หรอสรรหาบคคลทจะเปนคณะกรรมการด าเนนการสหกรณในเบองตนกอนก าหนดวนประชมใหญของสหกรณ แลวน าเสนอรายชอบคคลเหลานนตอทประชมใหญสหกรณเพอเลอกตงเปนกรรมการด าเนนการสหกรณตอไป เปนตน ทงน วธการดงกลาวจะกระท าไดเมอมการก าหนดระเบยบสหกรณวาดวยการสรรหาบคคลเพอเขารบการเลอกตงเปนกรรมการโดยไดรบความเหนชอบจากทประชมใหญสหกรณแลว 1. คณสมบตของกรรมการด าเนนการสหกรณ กรรมการด าเนนการสหกรณตองเปนสมาชกสหกรณและไดรบเลอกตงจากทประชมใหญสหกรณ ซงควรเปนผทมคณสมบต ดงน

1) มความศรทธาในแนวคดคณคา อดมการณ หลกการและวธการสหกรณ 2) ประพฤตตนอยในกรอบศลธรรมอนด และเปนตวอยางทดใหแกผอน

3) อทศตนเพองานสหกรณดวยความสจรต เสยสละ และมความรบผดชอบ

4) มภาวะผน า มความพรอมและเตมใจทจะปฏบตหนาทกรรมการด าเนนการสหกรณ 5) รบฟงความคดเหน และยอมรบในเหตผลของผอน

6) มความร และประสบการณดานการบรหารจดการธรกจ ดานการบรหารทรพยากรมนษย และดานอนๆ

23

พระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม พ.ศ. 2553 มาตรา 52 รวมถงขอบงคบ

สหกรณไดก าหนดเกยวกบลกษณะตองหามของบคคลทจะเปน หรอท าหนาทกรรมการด าเนนการสหกรณไว

เพอปองกนมใหสหกรณไดรบความเสยหายจากการประพฤตมชอบของผท าหนาทกรรมการสหกรณ ดงน

1) เคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาท หรอความผดลหโทษ 2) เคยถกไลออก ปลดออก ใหออกจากราชการ องคการ หนวยงานของรฐ หรอเอกชนฐานทจรตตอหนาท 3) เคยถกใหพนจากต าแหนงกรรมการ หรอมค าวนจฉยเปนทสดใหพนจากต าแหนงกรรมการตามมาตรา 22(4) 4) เคยถกทประชมใหญมมตใหถอดถอนจากต าแหนงกรรมการ เพราะเหตทจรตตอหนาท 5) สมาชกซงผดนดการช าระหนไมวาตนเงนหรอดอกเบยในระยะเวลา 2 ปทางบญช นบแตปทผดนดถงปทเลอกตงกรรมการด าเนนการ เวนแตการผดนดนนมไดเกดจากการกระท าของตนเอง 6) ผซงเปนเจาหนาทในสหกรณ

2. จรรยาบรรณของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ

สมาคมเศรษฐศาสตรสหกรณแหงประเทศไทยไดก าหนดจรรยาบรรณของกรรมการด าเนนการสหกรณไว เพอใชเปนกรอบการปฏบตงานทส าคญของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ ดงน 1) มงมนและอทศตนเพอพฒนาการบรหารงานของสหกรณใหกาวหนา ดวยความเสยสละ ซอสตย และสจรต โดยยดมนอดมการณ หลกการและวธการสหกรณ 2) พงรกษา ปกปองผลประโยชนสมาชกโดยรวม และตดสนใจบนพนฐานประโยชนสมาชกอยางเปนธรรม 3) พงปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบสหกรณอยางเครงครด รวมถงยดหลกจรยธรรม วฒนธรรมอนดงาม 4) มงพฒนาความร ศกยภาพของตนและบคลากรของสหกรณอยางจรงจง เพอเพมประสทธภาพการปฏบตงานในสหกรณ 5) ก ากบดแลการจดการสหกรณใหมประสทธภาพและประสทธผล โดยไมแทรกแซงสายการบงคบบญชา แตสรางความยตธรรมแกเจาหนาทสหกรณในการปฏบตงาน 6) พงดแล ใชและรกษาทรพยสนอปกรณของสหกรณใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม 7) ไมอาศยหรอยอมใหผอนอาศยต าแหนงหนาทในสหกรณเพอใหไดมาซงประโยชนสวนตน ญาต พวกพอง

24

8) หลกเลยงการท าธรกจสวนตนทมผลประโยชนทบซอนกบสหกรณ เปดเผยผลประโยชนสวนตนทมในสหกรณหรอธรกรรมใดทขดกบประโยชนของสหกรณ 9) ละเวนการใหสญญาตางตอบแทนแกบคคล องคกร เพอใหไดมาซงต าแหนง ผลประโยชนของตน 10) ไมน าเอาทรพยสนอปกรณ บคลากรของสหกรณไปใชเพอประโยชนของตนและพวกพอง และไมกระท าการใดอนเปนปรปกษและเปนคแขงขนตอการด าเนนงานของสหกรณ คณะกรรมการด าเนนการสหกรณเปนคณะบคคลทมคณสมบตถกตองเหมาะสมและไดรบความ

ไววางใจจากบรรดาสมาชกเลอกตงจากมตทประชมใหญเพอท าหนาทบรหารงานสหกรณโดยพฒนาสหกรณ

ใหเจรญรงเรองและกาวหนามนคง สรางความเชอมนและศรทธาแกมวลสมาชก ซงตองปฏบตหนาท ดวย

ความซอสตยสจรต รอบคอบและเปนธรรมตามแนวทางก ากบดแลกจการทดและมงมนปฏบตหนาทอยางเตม

ความสามารถภายใตกรอบการปฏบตงานตามจรรยาบรรณทกลาวขางตน

3. พฤตกรรมทพงประสงคของกรรมการด าเนนการสหกรณ

ในปจจบนทกระแสโลกาภวฒนเปดกวางและมการหลงไหลของทนและเทคโนโลยจากตางประเทศเขามาในประเทศไทย ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอมอยเสมอ ยอมจะมผลกระทบตอการด าเนนงานของสหกรณมากบางนอยบาง คณะกรรมการด าเนนการสหกรณจงควรน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการด าเนนงานของสหกรณเพอสรางความมนคง มงคง และยงยนแกสหกรณและมวลหมสมาชกไดอยางแทจรง ปจจยดานทรพยากรมนษยของสหกรณตองปรบเปลยนเพอสรางภมคมกนและความเขมแขงจากภายในใหเพยงพอทจะรบผลกระทบจากความเปลยนแปลงจากภายนอกไดอยางเหมาะสมโดยเฉพาะอยางยง องคประกอบของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณควรประกอบดวยความหลากหลายทงดานเพศ วยวฒ และคณวฒ ทสามารถเปนตวแทนของบรรดาสมาชกทมสวนไดสวนเสยอยางแทจรงทงในดานความเปนเจาของผใชบรการและผรบประโยชนจากการบรหารจดการของสหกรณ โดยควรก าหนดสดสวนของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ ใหประกอบดวยสดสวนของเพศชายและเพศหญง รวมทงสดสวนของ Gen-B Gen-X และ Gen-Y อยางเหมาะสม โดยดไดจากสดสวนเพศและวยของสมาชกสหกรณ นอกจากนน อาจก าหนดคณสมบตสวนตวและคณวฒทเหมาะสมตอการบรหารจดการสหกรณและสอดคลองกบแนวทางการก ากบดแลกจการทด เพอสรางความเชอมนและศรทธาแกมวลสมาชกวา คณะกรรมการซงกลาวไดวาเปนผทมความส าคญตอความส าเรจหรอลมเหลวของสหกรณ จะเปนผทมชอเสยงทดและประสบการณทเหมาะสม รวมทงมความร ความเขาใจเกยวกบสหกรณและบทบาทหนาทและภารกจในการปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลตามความมงหวงของสมาชก โดยทวไป คณะกรรมการด าเนนการสหกรณทไดรบเลอกตงจากทประชมใหญของสมาชกสหกรณสวนใหญหรอทงหมดจะเปนสมาชกชายทสงวยในกลมรนราวคราวเดยวกน คอ Gen-B ซงมลกษณะนสยขยน อดทน มงมนในการท างาน ยดมนในวฒนธรรมประเพณ มความเชอมนในประสบการณและความส าเรจของ

25

ตน แตไมคอยชอบการเปลยนแปลงและการบรหารความเสยงในอดต ภายใตภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลงไมมากและไมรวดเรว คณะกรรมการด าเนนการสหกรณดงกลาวจงสามารถน าพากจการสหกรณไปสความส าเรจไดด เนองจากมภาวะผน าสง และมทงวยวฒ คณวฒทเพยงพอตอการยอมรบนบถอจากฝายบรหารและเจาหนาท รวมทงบรรดาสมาชก ดงนน พฤตกรรมทพงประสงคของกรรมการด าเนนการสหกรณ จงควรประกอบดวย 1) ประพฤตตนอยางเหมาะสมกบสถานภาพและเปนแบบอยางทดทง ในการปฏบตงานและการด ารงชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง รวมทงไมกระท าการใดทขดตอหลกการและอดมการณสหกรณ 2) ปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ เสยสละ เอออาทร และซอสตยสจรตตามกฎระเบยบขอบงคบของสหกรณใหบรรลผลส าเรจอยางมคณภาพตามเปาหมายทก าหนดรวมกน รวมทงระมดระวงไมกระท าการใดหรอปลอยใหผอนอาศยต าแหนงหนาทอ านวยประโยชนสวนตนหรอพวกพอง 3) เปนผน าในการก าหนดนโยบายและวางแผนแบบมสวนรวม รวมทงใชนวตกรรมและเทคโนโลยทเหมาะสมและเทาทนการเปลยนแปลงดวยหลกการบรหารความเสยงเพอความมนคงและยงยนของสหกรณ 4) เสรมสรางความภาคภมใจในการปฏบตหนาทในสหกรณทงคณะกรรมการ ฝายจดการและเจาหนาทสหกรณดวยหลกการก ากบดแลกจการทด 5) มความรก ความสามคค รวมมอรวมใจผนกก าลงทกฝายเพอพฒนาสหกรณ โดยสงเสรมใหเกดวฒนธรรมทดในการอภปรายในทประชม และเสรมสรางความสมพนธทดระหวางคณะกรรมการและฝายจดการตลอดจนสมาชกสหกรณ 6) สงเสรมใหเกดวฒนธรรมการใหบรการแกสมาชกอยางมคณภาพ โดยมการปดประกาศใหสมาชกทราบเกยวกบมาตรฐานการใหบรการแกสมาชกและสนบสนนกจกรรมของชมชนโดยค านงถงความเชอมนและศรทธาของสมาชกตามอดมการณสหกรณ 7) สงเสรมใหมวฒนธรรมองคกรทค านงถงความเสยง (Risk Culture) โดยตองตระหนกถงความเสยงทส าคญของสหกรณ เชน ความเสยงดานกลยทธ (Strategic risk) ความเสยงดานเทคโนโลย (IT risk) ความเสยงทมการปฏบตไมเหมาะสม (Conduct risk) เปนตน 8) ใชระบบคณธรรมในการพจารณาผลงานของเจาหนาทสหกรณ โดยไม สรางกลมอทธพลในสหกรณหรอกลนแกลงผรวมงานใหเกดความเสยหายหรอเรยกรองผลประโยชนในงานหรอหนาท 4. บทบาททพงประสงคของกรรมการสหกรณ โลกในยคปจจบนมการเปลยนแปลงและแขงขนมากมายทงเศรษฐกจ สงคม คานยม ความเชอ และพฤตกรรมผบรโภคอยางรวดเรว สหกรณจงตองการความสามารถในการปรบตวอยางมาก เพอใหสหกรณยงคงสถานะขององคกรทเปนประโยชนตอระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศตอไปดวยคณคาและอดมการณสหกรณตอไปได ทงน ปจจยส าคญทจะกอเกดความส าเรจตามเปาหมายดงกลาว กคอ ทรพยากรมนษยทเกยวของทงหมดในสหกรณเรมจากคณะกรรมการด าเนนการสหกรณทเปนฝายนโยบาย ผบรหารและเจาหนาทของ

26

สหกรณทเปนฝายจดการ และสมาชกสหกรณทเปนทงเจาของและผใชบรการของสหกรณ แตเนองจากทรพยากรมนษยทกลาวถงนนประกอบดวยบคคลทแตกตางกนหลากหลายทงวยวฒ คณวฒ ทศนคต คานยมและความเชอ ดงนน การอยรวมกนและการท างานรวมกนเพอบรรลวตถประสงคและเปาหมายไดอยางราบรน คณะกรรมการด าเนนการสหกรณจงจ าเปนตองสรางความตระหนกรและความเขาใจความแตกตางของบคคลดงกลาวเพอสามารถน าศกยภาพความสามารถและขอดของบคคลตางวยตางความคดใหสามารถท างานรวมกนไดอยางสมานฉนทและเสรมพลงซงกนและกน โดยการแสดงบทบาททพงประสงค ดงตอไปน 1) ผน าทศทาง (Direct) เปนผชน าทศทางการด าเนนกจการสหกรณใหเหมาะสมและสอดคลองกบการเปลยนแปลงแขงขนกบสภาวะแวดลอม โดยไมใชวธการแบบเผดจการ (Dictate) ทจะท าใหขาดการมสวนรวม 2) ผยดความถกตอง (Correct) เปนผทยดหลกในการท างานใหถกตองตงแตเรมตนทงการก าหนดเปาหมายและกระบวนการท างานโดยไมเนนการจบผดจากการควบคม (Control) ทจะท าใหขาดความคดสรางสรรค 3) ผปองกน (Protect) เปนผปองกนไมใหเกดขอบกพรองและความเสยหายตอสหกรณตามหลกการสหกรณและหลกธรรมาภบาล ใสใจในกระบวนการบรหารความเสยงโดยไมเนนการลงโทษ (Punish) ทจะท าใหขาดการบรหารทรพยากรมนษยทเหมาะสมและยตธรรม ______________________________________________________________________________

ประเดนวเคราะห 1. ขอใหนกศกษาอธบายวา พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของกรรมการด าเนนการสหกรณจะเปนผลดตอสหกรณอยางไร

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 2.2.1 ______________________________________________________________________________

เรองท 2.2.2 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของผจดการสหกรณ

“...สหกรณนมความหมาย ค าวา สห กดวยกน กรณ การท า ท างานท ากจการตางๆ หมายความวา สหกรณ แปลวา การท างานรวมกน การท างานรวมกนนลกซงมาก เพราะวาจะตองรวมมอกนในทกดาน ทงในดานงานการทท าดวยรางกาย ทงในดานงานการทท าดวยสมองและงานการทท าดวยใจ ทกอยางนขาดไมไดตองพรอม..”

พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชพระราชทานแกผน าสหกรณการเกษตรทวประเทศณศาลาดสดาลย วนท 11พฤษภาคม 2526

27

การคดเลอกผจดการสหกรณทมคณสมบตและคณภาพเหมาะสมเปนเรองทคณะกรรมการสหกรณ

ตองใหความส าคญมากในการพจารณาจดจางดวยเปนทยอมรบแลววา ความส าเรจของสหกรณขนอยกบ

ผจดการสหกรณมากกวาบคคลอนๆในสหกรณ เนองจากผจดการสหกรณเปนผชน าการปฏบตงานประจ าวน

ทท างานเตมเวลา อยางไรกตาม ยงไมมมาตรฐานใดๆทงดานอาย เพศ การศกษา รปรางหนาตา และ

พฤตกรรมทจะสามารถก าหนดความส าเรจไดชดเจน ผจดการสหกรณทสามารถขบเคลอนธรกจสหกรณให

กาวหนาสความส าเรจนนมาจากพนฐานทหลากหลาย อยางไรกตาม ทกษะและคณภาพการเปนผน ากเปนสง

ส าคญตอธรกจ ซงประกอบดวย

1. ประสบการณของการเปนผจดการและเปนผน าองคกร

2. ความสามารถในการน าแนวคด แผนงานและสอสารอยางไดผล

3. ความสนใจและความเชอมนอยางแทจรงในระบบสหกรณ

4. ความตองการประสบความส าเรจและการปรบปรงตนเองอยางตอเนอง

5. ความสามารถทจะน าพาธรกจใหกาวหนาในการปฏบตงานอยางถถวน

6. ความสามารถในการสอสารทงการพดและการเขยน

1. ความรบผดชอบของผจดการสหกรณ

หนาทหลกของผจดการสหกรณ คอ การวางแผน การรายงานผลตอคณะกรรมการ การธ ารงรกษา

สมพนธภาพทดในองคกร และการควบคมการปฏบตงานของสหกรณ ความรบผดชอบทส าคญของผจดการ

สหกรณ ไดแก

1) การดแลแนะน าและประสานงานเก ยวกบ กจกรรมทางธรกจภายใตทศทางท

คณะกรรมการสหกรณก าหนดโดยบรหารจดการทงบคลากร เงนทนและทรพยากรของสหกรณ

2) การก ากบดแลการปฏบต งานในรายละเอยดของงานสหกรณตามนโยบายของ

คณะกรรมการสหกรณ และเสนอแนะการเปลยนแปลงเพมเตมแกคณะกรรมการในกรณจ าเปน ซงเป นการ

น านโยบายสการปฏบต รวมทงการดแลภาพลกษณและบคลากรของสหกรณ

3) การจดจาง การฝกอบรม การดแลแนะน า และการจดสรรผลประโยชนตอบแทนของ

บคลากรในสหกรณ ทงน ผจดการสหกรณจ าเปนตองทบทวนผลปฏบตงานของลกนองและปรบปรงแกไขใน

กรณทลกนองไมสามารถท าผลงานในระดบทยอมรบไดตามค าบรรยายลกษณะงานทชดเจนส าหรบทก

28

ต าแหนงงาน รวมทงการพฒนาและอบรมเพมเตมแกพนกงานใหไดรบทกษะใหมทเหมาะสมกบความ

รบผดชอบ

4) การธ ารงรกษาและทบทวนพฒนากรณจ าเปนเพอใหระบบบญชและการเงนทเพยงพอให

คณะกรรมการสามารถอนมตงบประมาณทางการเงนประจ าปได ตลอดจนการจดเตรยมรายงานทางการเงน

ทเหมาะสมตอคณะกรรมการอยางสม าเสมอ และน าเสนอตอสมาชกสหกรณในการประชมสามญประจ าปได

ทกครง โดยเฉพาะอยางยงจดเดนของผลปฏบตงานสหกรณ

5) การจดเตรยมขอมลทจ าเปนส าหรบการวางแผนระยะยาวของสหกรณ เชน การจดหา

ทรพยสนถาวรเพอใหคณะกรรมการพจารณา ผจดการควรมข อเสนอแนะในการทบทวนวตถประสงค

เปาหมาย ระเบยบขอบงคบ และจดท าแผนงานทเกยวของ ซงผจดการตองก าหนดเปาหมายและแผนงาน

ระยะสนทเกยวของกบธรกจประจ าวนของสหกรณโดยการอนมตของคณะกรรมการสหกรณ

6) การเปนตวแทนของสหกรณและถายทอดภาพลกษณเชงบวกตอสมาชกและประชาชนใน

ชมชน ผจดการจงจ าเปนตอง (1) กระตนสมาชกใหตระหนกในความเปนเจาของและผใชบรการของสหกรณ

(2) สอสารการพฒนาสหกรณตอสมาชก (3) ใหขอมลความรแกประชาชนเกยวกบสหกรณและกจกรรม

บรการของสหกรณ (4) ตดตามประเดนตางๆทมผลกระทบตอสหกรณดานกฎขอบงคบและกฎหมายท

เกยวของทงในระดบทองถนและระดบประเทศ

2. พฤตกรรมทพงประสงคของผจดการสหกรณ

ผจดการสหกรณตองรบผดชอบตอการปฏบตงานทงมวลของสหกรณตามทไดรบมอบหมายจาก

คณะกรรมการสหกรณ ซงสมพนธกบหนาทการวางแผน การจดองคกร การน าองคกร การประสานงานและ

การควบคมงาน รวมทงการตดสนใจในการปฏบตงานตามแผนงานและกจกรรมประจ าวนของสหกรณ การ

ดแลพนกงานสหกรณและประสานงานในภาคปฏบต อยางไรกตาม ความสมพนธในการท างานระหวาง

ผจดการสหกรณกบคณะกรรมการสหกรณกเปนเรองทผจดการตองใหความนบถอและความเขาใจในความ

รบผดชอบของแตละฝายเพอใหสามารถท าหนาทไดอยางเหมาะสม เนองจากผจดการสหกรณเปนบคคลท

คณะกรรมการเปนผพจารณาจดจาง จงตองมหนาทผกพนกบคณะกรรมการ ดงนน ผจดการสหกรณแมจะ

ไมใชสวนหนงของคณะกรรมการ แตจ าเปนตองรวมประชมกบคณะกรรมการสหกรณอยเสมอในฐานะ

ผเขารวมประชมทลงคะแนนเสยงไมได เพราะคณะกรรมการสหกรณเปนผก าหนดวา สหกรณจะท าอะไรบาง

ในขณะทผจดการตองตดสนใจวาจะท าสงนนใหดทสดไดอยางไร ทงน พฤตกรรมทพงประสงคของผจดการ

สหกรณ ซงจะชวยใหบรรลวตถประสงคหลกของสหกรณไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ไดแก

29

1) มวสยทศนในการพฒนาธรกจของสหกรณใหเจรญกาวหนาและประสบผลส าเรจตาม

นโยบายของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ

2) มส านกในหนาทความรบผดชอบ ปฏบตหนาทตามขอบงคบ ระเบยบ ค าสงดวยความ

ขยน ซอสตย เทยงธรรมตลอดจนมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงหนาทเพอใหเกดผลดตอการ

ปฏบตงานในการสรางความกาวหนาแกสหกรณและสมาชก

3) สามารถควบคมการด าเนนงานทงหมดของสหกรณใหบรรลเปาหมายโดยรบผดชอบดแล

เจาหนาทสหกรณใหปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมาย

4) มความโปรงใสและเปดเผยขอมลโดยจดท ารายงานความเคลอนไหวและสถานะของ

สหกรณเสนอตอคณะกรรมการเปนประจ า รวมทงตองเขารวมประชมชแจงเรองตางๆตอทประชมใหญและ

คณะกรรมการ

5) มวธสอความทเหมาะสม ทวถงเพอสรางความเขาใจทดรวมกนและปฏบตตอผมสวนได

สวนเสยอยางเทาเทยม โดยบงคบบญชาและดแลเจาหนาทสหกรณทกคนดวยความยตธรรม เสมอภาคและ

เหมาะสม

3. บทบาททพงประสงคของผจดการสหกรณ

ในการปฏบตหนาทผจดการสหกรณทตองเปนผน านโยบายและเปาหมายการด าเนนงานสหกรณจาก

คณะกรรมการสหกรณมาสการปฏบตผานพนกงานเจาหนาทสหกรณเพอสามารถใหบรการแกสมาชกไดอยาง

ถกตองเหมาะสม เปนธรรมและมประสทธภาพนน ผจดการสหกรณตองแสดงบทบาททพงประสงค ดงน

1) ผน า (Leader)ผจดการตองเปนผทมภาวะผน าซงไดรบการยอมรบจากเจาหนาทสหกรณ

ทกคนโดยการใชหลกการคณธรรมและหลกการสหกรณในการน าพาองคกรใหสามารถบรรลผลส าเรจตาม

วตถประสงคและเปาหมายของสหกรณทรบรรวมกน

2) ผสรางการเรยนร (Learner)ผจดการตองเปนแบบอยางในการเปนผใฝรและพรอมจะเรยน

รอยเสมอเพอสามารถน าใชความรความสามารถในการพฒนาและปรบองคกรใหเทาทนการเปลยนแปลงทง

ภายในและภายนอกสหกรณทจะมผลกระทบตอการด าเนนงานของสหกรณ

3) ผสรางความรวมมอ (Cooperator) ผจดการตองมบทบาทสรางความรวมมอรอบดานทง

เจาหนาทสหกรณ กรรมการสหกรณ และสมาชกสหกรณใหรวมกนสนบสนนสหกรณอยางทมเทเตมก าลง

ตามบทบาทหนาทของแตละฝาย

30

4) ผสรางเครอขาย (Networker) ผจดการตองสรางเครอขายความสมพนธทดกบสหกรณ

อน ขาราชการทเกยวของ บรษทหางรานเอกชน และสถาบนวชาการตางๆทมสวนตอการพฒนาสหกรณให

เจรญกาวหนาไดอยางมนคง มงคงและยงยน

______________________________________________________________________________

ประเดนวเคราะห ใหนกศกษาเสนอแนวคดวา ผจดการสหกรณควรมวธการพฒนาพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคไดอยางไร

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 2.2.2 _______________________________________________________________________________

เรองท 2.2.3 พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของสมาชกสหกรณ

“สมาชกแตละสหกรณ จะตองเพาะความสามคคกน ความเขาใจอนดซงกนและกน และสหกรณ

ตางๆกจะตองพยายามทจะอดหนนสงเสรมกน แลกเปลยนความคดกนเพอประโยชนของแตละคน มใชเพอ

ประโยชนของค าวา สหกรณเทานน ค าวา สหกรณนเปนเพยงค า ถาเราปฏบตกเปนวถชวตอยางหนง แต

ถาเราถอวา สหกรณเปนค าศกดสทธเฉยๆ กไมเปนประโยชนอะไร ฉะนนกขอใหทกคนตงใจทจะด าเนนชวต

อยางมความขยนหมนเพยร ความอดทน ความบรสทธใจ และรกษาความสามคคโดยด เออเฟอซงกนและ

กน ดงนกจะท าใหค าวาสหกรณ ศกดสทธ และท าใหชวตของแตละคนมความสขขน”

พระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

พระราชทานแกสหกรณการเกษตร สหกรณนคม และสหกรณประมง ทวประเทศ

ณ ศาลาดสดาลย วนจนทรท 7 พฤษภาคม 2522

สหกรณเปนรปแบบของธรกจทควบคมโดยสมาชกผเปนเจาของธรกจและเปนลกคาผใชบรการของ

ธรกจนนดวย เปรยบเทยบไดกบรถยนตทตองมชนสวนอปกรณจ านวนมากทประกอบเขาดวยกนเพอให

สามารถขบเคลอนไดอยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม สงทจ าเปนทสดส าหรบสหกรณกคอ ทรพยากร

มนษยในสหกรณ ทประกอบดวย (1) สมาชกสหกรณ ซงเปนทงเจาของและผใชบรการ (2) กรรมการ

ด าเนนการ ซงเปนคณะบคคลทเปนผก าหนดนโยบายตามความตองการของสมาชก (3) ผจดการสหกรณ ซง

เปนผก ากบดแลกจการและการปฏบตงานรวมกบพนกงานสหกรณ

31

โดยทวไป มการเขาใจผดวา การบรหารจดการสหกรณนนเก ยวของเฉพาะฝายนโยบายทเปนกรรมการสหกรณทมาจากการเลอกตง และฝายจดการ ทเปนผจดการและพนกงานสหกรณทมาจากการจดจางเทานน อนทจรง สวนส าคญทสดกคอ สมาชกสหกรณทเปนเจาของสหกรณและเปนลกคาผใชบรการของสหกรณนนเอง ทงน ทกสวนจะตองตระหนกวา แตละสวนลวนมหนาทและความรบผดชอบทแตกตางกนแตตองมความรวมมอกนอยางเตมก าลงความสามารถในการปฏบตงานเพอรวมกนบรหารจดการสหกรณใหประสบความส าเรจในการบรรลวตถประสงคของสหกรณไดอยางมประสทธผลและประสทธภาพอยางแทจรง

1. สทธและความรบผดชอบของสมาชกสหกรณ

สมาชกเปนพนฐานหลกของธรกจสหกรณเพราะเปนผรวมกนกอตงสหกรณและความตองการของสมาชกกเปนเหตผลของการจดตงสหกรณ สมาชกจงตองเปนผสนบสนนหลกโดยการเปนผลงทนและใชบรการของสหกรณ รวมทงรบผดชอบตอการดแลรกษาสหกรณใหอยในสถานะทเขมแขงและเจรญกาวหนาอยางไรกตามสงทมาพรอมกบสทธและความรบผดชอบ กคอ สมาชกตองยอมรบและชวยใหสหกรณสามารถบรหารจดการไดดและตอบโจทยความตองการของสมาชกไดอยางมประสทธผลภายใตสทธและหนาททก าหนดไวในกฎหมายและระเบยบขอบงคบของสหกรณ รวมทงความรบผดชอบทงดานคณธรรมและกฎหมายทเกยวของกบสทธหนาทดงกลาว

1.1 สทธของสมาชกสหกรณ

1) ก าหนดและเพมเตมประเภทของธรกจของสหกรณทสอดคลองกบกฎหมายสหกรณ 2) เลอกตงและถอดถอน (กรณจ าเปน) คณะกรรมการสหกรณ 3) พจารณายบเลก ควบรวม หรอ รวมกจการกบสหกรณอน หรอกอตงกจการรวมทนกบธรกจอน ทเหมาะสม 4) จดใหมคณะกรรมการด าเนนการ ผจดการและพนกงานตามขอก าหนดของขอบงคบและ กฎหมายสหกรณ 5) ควบคมดแลไมใหคณะกรรมการ ผจดการและพนกงานสหกรณกระท าการใดทกอใหเกด ความเสยหายตอสมาชกและสหกรณ 6) ตรวจสอบกจการสหกรณจากรายงานประจ าปของสหกรณอยางจรงจง 1.2 ความรบผดชอบของสมาชกสหกรณ 1) ตองใหความสนบสนนตอสหกรณดวยส านกทผกพนกบสหกรณและรกษาความผกพนดงกลาวแมในกรณทมธรกจอนเสนอราคาและบรการระยะสนทดกวา หรอคแขงทมขอเสนอทดงดดความสนใจมากกวาสหกรณ ในกรณทสมาชกจะไมตองการใชบรการสหกรณกตองตรวจสอบและทบทวนการใหบรการของสหกรณกอน

32

2) ตองเรยนรขอมลเกยวกบวตถประสงค ความมงหมาย นโยบาย และบรการของสหกรณรวมทงปญหาทสหกรณตองเผชญหนา โดยรบรขอมลขาวสารจากรายงานกจการประจ าปและจดหมายขาวของสหกรณ รวมทงสอบถามจากคณะกรรมการ ผจดการและพนกงานสหกรณตลอดจนสมาชกอนๆ เนองจากการใชสทธความเปนเจาของไดอยางมประสทธผล จ าเปนตองมความเขาใจทถองแทในสถานการณปจจบนและแผนงานในอนาคตของสหกรณ 3) ตองมสวนรวมในการคดเลอกและประเมนผลงานของคณะกรรมการสหกรณ โดยค านงถงการบรหารจดการสหกรณในเชงบวกและบทบาทสหกรณในมมกวาง เพราะสมาชกไมสามารถเปนผตดสนใจและควบคมการด าเนนงานสหกรณในธรกจทงหมดดวยตนเอง จงตองพจารณาเลอกสรรเพอนสมาชกทมความยตธรรมและทกษะการจดการเพอเปนตวแทนของสมาชกในการบรหารจดการในฐานะคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ ซงเปนการตดสนใจทส าคญมากของสมาชก การคดเลอกกรรมการจากผสมครซงเปนทนยมแตมขอกงขากไมนาจะเปนทางเลอกทด สมาชกจงจ าเปนตองศกษาอยางระมดระวงเกยวกบจดแขงและจดออนของสหกรณ รวมทงประเมนผสมครจากทกษะของการเปนผน าและการบรหารจดการ ความซอสตยและคณธรรม ความสามารถในการตดสนใจทางธรกจอยางชาญฉลาด และความเตมใจใหบรการจงนาจะเปนคณลกษณะท จ าเปนของคณะกรรมการสหกรณ ทงน ไมไดหมายความวา เมอสนสดการเลอกตงกรรมการสหกรณแลว กสนสดความรบผดชอบของสมาชก แตสมาชกยงตองตดตอสอสารกบกรรมการดงกลาวเพอสอบถาม ใหขอเสนอแนะ และรองขอใหมการปรบปรงเปลยนแปลงกจกรรมหรอบรการของสหกรณ รวมทงจ าเปนตองเฝาสงเกตและประเมนผลงานของคณะกรรมการสหกรณอกดวย 4) ตองสนบสนนการเพมทนในกรณจ าเปนความรบผดชอบเบองตน คอ การสนบสนนดานการเงนแกสหกรณเพอวตถประสงคในการจดหาสนคาและบรการทจ าเปนของสหกรณ โดยกระท าผานการสมครเปนสมาชกและซอหนสามญ การใชบรการของสหกรณอยางตอเนอง รวมทงการรวมลงทนเพมเตมในกรณพเศษทจ าเปนตองลงทนส าหรบทรพยสนถาวรหรอบรการพเศษยงขนเพอใหสหกรณสามารถด าเนนงานใหบรการแกสมาชกไดดยงขน อยางไรกตามหากเกดกรณสหกรณเกดความสญเสย สมาชกกตองยอมรบความสญเสยนนเชนเดยวกบกรณทมก าไรและไดรบผลตอบแทนเพมขนเชนเดยวกน 5) ตองพจารณาน าเรองเอกสารสญญาตามกฎหมายมาใชอยางถกตองเหมาะสมโดยสมาชกตองรบผดชอบในการสรางความเขาใจเรองราวประเดนตามกฎหมายเพอน ามาปรบ ใชและแกไขเพมเตมในเอกสารสญญาและขอตกลงตางๆทสหกรณผกพนตอสมาชกและธรกจอนทเกยวของ ดงนน กอนการพจารณาอนมตหรอแกไขเพมเตมการก าหนดขอบงคบและสญญาตามกฎหมาย สมาชกจ าเปนตองวเคราะหประเมนวา จะมผลกระทบตอธรกจสหกรณอยางไรดวย 6) ตองประเมนผลงานของสหกรณ สมาชกควรตรวจสอบรายงานกจการประจ าปอยางจรงจง โดยสงเกตวาสหกรณด าเนนงานบรรลผลตามความตองการของสมาชกหรอไมและวเคราะหความพยายามของสหกรณทสอสารกบสมาชกและสาธารณชนแมวาประเดนความรบผดชอบดงกลาวจะไมสามารถครอบคลมไดทงหมด แตสหกรณยงจ าเปนตองมสมาชกทเปนผทมความเขาใจในสทธและความรบผดชอบของสมาชกอยาง

33

แทจรงเพอรวมมอกนสรางประโยชนสขแกสมาชกและความเจรญกาวหนาของสหกรณอยางตอเนองและยงยน

2. พฤตกรรมทพงประสงคของสมาชกสหกรณ

สมาชกสหกรณเปนผมสวนไดสวนเสยโดยตรงของสหกรณ เนองจากเปนทงเจาของสหกรณและเปน

ผใชบรการซงจะไดรบประโยชนตอบแทนทงจากเงนปนผลรวมทงบรการทดตามวตถประสงคของสหกรณ จง

จ าเปนตองเรยนรพฤตกรรมทพงประสงคเพอรวมสรางความเตบโตกาวหนาของสหกรณ ดงน

1) เรยนรเพอเขาใจปรชญา อดมการณ หลกการและวธการสหกรณ

2) รวตถประสงคและเปาหมายของสหกรณทตนเองเปนสมาชก

3) เขาใจสทธและหนาทความรบผดชอบของตนเองในฐานะสมาชก

4) เขารวมประชมและแสดงความคดเหนในทประชมเพอระบความตองการและควบคมดแลการด าเนนงาน

ของสหกรณดวยการคดเลอกคณะกรรมการสหกรณทเหมาะสม

5) มความซอสตยและภกดตอสหกรณโดยใหการสนบสนนธรกจและการด าเนนงานของสหกรณ

6) ปฏบตตนตามอดมการณสหกรณโดยเนนการชวยตนเองและชวยเหลอซงกนและกน

7) ตงมนในคณธรรม รบผดชอบตอสงคมและเอออาทรตอผอน ชวยเผยแพรกจการสหกรณ

3. บทบาททพงประสงคของสมาชกสหกรณ

รงสรรค ปตปญญา (ขาว สอ.มก. ฉบบท 6 เดอนกรกฎาคม 2549) กลาวถง “บทบาทของสมาชก” วาหมายถง การกระท าของสมาชกทมผลตอสหกรณในดานตางๆทงเชงบวกและหรอเชงลบ แนนอนวาสหกรณตองการความสนบสนนจากสมาชกอยางจรงจง ซงจะมสวนท าใหสหกรณสามารถแสดงบทบาทในการพฒนาสมาชกไดอยางแทจรง หากสมาชกไมลงทนและใชประโยชนจากสหกรณ สหกรณยอมไมสามารถพฒนาหรอจดหาสงทดกวามาใหบรการทเปนประโยชนแกสมาชกได แตถาสมาชกลงทนและใชบรการของสหกรณอยางสม าเสมอรวมทงเอาใจใสในการดแลกจการของสหกรณ ธรกจสหกรณกจะเจรญกาวหนาและสามารถจดหาบรการทดมาใหบรการไดมากขนและตอเนอง ซ งท าใหสมาชกพฒนาดขน ทงน บทบาททสมาชกควรท าเพอเปนประโยชนตอสหกรณและสมาชกไดหลายประการ ดงตอไปน

1) ท าความเขาใจอยางถองแทถงแนวคดและหลกการของสหกรณสมาชกตองเรยนรวา สหกรณเปนองคกรของสมาชกทจดตงขนบนพนฐานความตองการทจะชวยเหลอตนเอง และชวยเหลอซงกนและกน โดยท ากจกรรมรวมกนดวยความซอสตยสจรต เสยสละ รบผดชอบ เหนใจและไววางใจกนจากรากฐานความสามคคและยตธรรม 2) ท ากจกรรมและใชบรการกบสหกรณอยางสม าเสมอ คณประโยชนหลกของการรวมตวเปนสหกรณ คอ “การมอ านาจตอรองเพมขน”และ “การมความประหยดจากขนาดกจกรรมทใหญขน” ดงนน

34

เมอสมาชกใชบรการหรอท ากจกรรมกบสหกรณมากขนแทนทจะไปใชบรการจากธรกจเอกชนอน กจะท าใหอ านาจตอรองของสหกรณดขน ซงจะมผลดตอความประหยดจากขนาดการท ากจกรรม จะท าใหสหกรณสามารถจดบรการทดกวาเดมได สดทายกจะเปนประโยชนกลบคนสสมาชก เชน อตราดอกเบยเงนกต าลงในขณะทอตราดอกเบยเงนฝากสงขนเมอเปรยบเทยบกบอตราดอกเบยในตลาดทวไป เปนตน 3) เลอกคนดมความสามารถเปนกรรมการสหกรณ สมาชกไมมเวลามากพอทจะเขามาดแลบรหารงานของสหกรณ จงจ าเปนตองเลอกสมาชกทเปนคนดและมความสามารถเปนตวแทนของสมาชกในฐานะกรรมการด าเนนการ บทบาทดงกลาวมความส าคญตอความเจรญเตบโตของสหกรณ กรรมการด าเนนการทดมความสามารถกมโอกาสจะสรางความเจรญกาวหนาอยางรวดเรว 4) ตรวจสอบและใหค าแนะน าการด าเนนงานของสหกรณ สมาชกมบทบาทส าคญในการตดตามผลการด าเนนงานและใหค าแนะน าหรอแจงความตองการแกกรรมการผานชองทางตางๆเพอใหกรรมการน าไปพจารณาปรบปรงการด าเนนงานใหดขนอยางตอเนอง ซงเปนสวนหนงของการประกนคณภาพการด าเนนงานของสหกรณนนเอง 5) ขยายแนวคดคณประโยชนของระบบสหกรณแกบคคลอน บทบาทนจะชวยใหสหกรณและขบวนการสหกรณสามารถขยายฐานสมาชกไดอยางกวางขวางมากขน โดยชวยเพมสมาชกในสหกรณของตน หรอ มการจดตงสหกรณใหมเพมขน ซงสหกรณทเพมขนมการชวยเหลอเกอกลกน ท าใหกจการสหกรณของตนเจรญเตบโตและมนคงมากขน _______________________________________________________________________________

ประเดนวเคราะห ใหนกศกษาอภปรายวาควรมแนวทางทจะท าใหสมาชกสหกรณมพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคไดอยางไร

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.2.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 2.2.3 _______________________________________________________________________________

35

ตอนท 2.3 กรณศกษาคณลกษณะและพฤตกรรมทพงประสงคของทรพยากรมนษยในสหกรณ โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 2.3 แลว จงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง หวเรอง เรองท 2.3.1 ประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด เรองท 2.3.2 ประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด เรองท 2.3.3 ผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทองเจยเมง จ ากด เรองท 2.3.4 ผจดการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด แนวคด 1. กรณศกษาประธานกรรมการสหกรณนอกภาคเกษตร กลาวถงการบรหารจดการทรพยากรมนษยในสหกรณโดยการเปนผน าการเปลยนแปลงดวยการยดมนในคณคาและหลกการสหกรณ มวสยทศนและรเรมสงใหมในการพฒนาสหกรณใหเปนสถาบนการเงนของสมาชกทมความรดานการวางแผนทางการเงน จดอบรมวถเศรษฐกจพอเพยงใหสมาชกพงพาตนเองและสนบสนนกจกรรมสาธารณประโยชนชวยเหลอสงคม วฒนธรรมและสงแวดลอม 2. กรณศกษาประธานกรรมการสหกรณในภาคเกษตร กลาวถงการน าประสบการณการท างานเปนกรรมการสหกรณมาใชในต าแหนงประธานกรรมการด าเนนการทสามารถน าพาสหกรณสความส าเรจเปนสหกรณดเดนประเภทโคนม ซงเปนอาชพทสรางรายไดทมนคงใหแกสมาชกไดเปนอยางดและการบรหารสหกรณทเนนการมสวนรวมของบคลากรทกภาคสวนในสหกรณทงฝายนโยบาย ฝายจดการและฝายสมาชกผรบบรการไดเปนอยางด 3. กรณศกษาผจดการสหกรณนอกภาคเกษตร กลาวถง จดมงหมายในการจดตงสหกรณออมทรพยในสถานประกอบการเพอพฒนาคณภาพชวตของพนกงานทประสบปญหาภาระหนสน และกระบวนการปรบเปลยนทศนคตของสมาชกและคณะกรรมการสหกรณใหเหนประโยชนของระบบสหกรณทชวยเหลอกนและกนไดเปนอยางด รวมทงกอใหเกดผลดตอการเพมประสทธภาพการท างานในสถานประกอบการอกดวย 4. กรณศกษาผจดการสหกรณในภาคเกษตร กลาวถงการบรหารทรพยากรมนษยในสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส.สรนทร จ ากด ซงเปนสหกรณขนาดใหญระดบจงหวด ทประสบความส าเรจในการด าเนนการสรางเครอขายสมาชกครอบคลมทกต าบลในจงหวด การระดมทนและการสรางเครอขายความรวมมอทางวชาการ การศกษาดงาน การแลกเปลยนเรยนร โดยการมสวนรวมของสมาชก คณะกรรมการด าเนนการและฝายจดการของสหกรณ วตถประสงค เมอศกษาตอนท 2.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

36

1. วเคราะหและประยกตใชกรณศกษาประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญจ ากดได 2. วเคราะหและประยกตใชกรณศกษาประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐมจ ากดได 3. วเคราะหและประยกตใชกรณศกษาผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทองเจยเมงจ ากดได 4. วเคราะหและประยกตใชกรณศกษาผจดการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส.สรนทรจ ากดได เรองท 2.3.1 กรณศกษา ประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด “.....การอยเปนสหกรณมตวอยางมานานแลวในหลายประเทศ และในประเทศกมตวอยางมาแลวเหมอนกนวา เรมตนดวยความล าบากยากเยน แตในทสดกมความร ารวยมเกยรต เปนคนทคนนบถอ นบถอ ทวทงประเทศวา ผทท ากจการสหกรณอยางดกเปนคนทมความนาชมคอ นายกยอง ฉะนนคนใหนทมอาชพใดและตงตวขนมาไดดวยความซอสตยสจรตและดวยความเฉลยวฉลาด เปนคนทนานบถอทงนน ยกยองได....”

พระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช โอกาสทผน าสหกรณการเกษตร สหกรณนคมและสหกรณประมงทวประเทศเขาเฝาทลละอองธลพระบาท

ณ ศาลาดสดาลย วนพฤหสบดท 12 พฤษภาคม 2520

นายแพทยชชวาล กอสกล ประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด ไดรบการยกยองประกาศเกยรตคณจากสถาบนวชาการสหกรณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ใหเปน “นกสหกรณทมคณคา” ประจ าป 2559 1. ขอมลสวนบคคลของประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด 1.1 ประวตสวนตว เกดวนท 5 กรกฎาคม 2507 และจบการศกษา แพทยศาสตรบณฑต สาขาสตนารเวช จาก มหาวทยาลยสงขลานครนทร 1.2 ประวตการท างานสหกรณ ป 2533 เขาเปนสมาชกสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด ป 2547- 2552 ด ารงต าแหนงเปนรองประธานกรรมการ คนท 1 ประธานคณะกรรมการเงนก กรรมการอ านวยการ อนกรรมการวเคราะหบรหารการเงน อนกรรมการคอมพวเตอร และประธานกรรมการศกษาและประชาสมพนธ ป 2553 - ปจจบน ด ารงต าแหนงประธานกรรมการด าเนนการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด

37

1.3 รางวลทเคยไดรบ 1) รางวล นกสหกรณออมทรพยดเดน สาขานกบรหาร ประจ าป 2553 จดโดยชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย 2) รางวล นกสหกรณดเดน ประเภทสหกรณออมทรพย ประจ าป 2554 จดโดยส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา 3) รางวล นกสหกรณดเดน ประเภทออมทรพย เนองในวนสหกรณแหงชาต ประจ าป 2559 โดย คณะจดงานวนสหกรณแหงชาต จงหวดสงขลา 4) รางวล นกสหกรณทมคณคาแหงป 2559โดยสถาบนวชาการดานสหกรณคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 1.4 คณสมบตประจ าตวทแสดงใหเหนคณคาองคประกอบ 4 มตของผน าทมคณคา 1) มตดานคณคา – อดมการณสหกรณเปนผเสยสละ มภาวะผน าสง ท าตวเปนแบบอยางทดของผน าการเปลยนแปลง เนนกระบวนการมสวนรวมของสมาชก โดยจดใหมโครงการพบปะเยยมเยยนสมาชกในทกหนวยสงกดทกคนทกเดอน ท าใหบคลากรของโรงพยาบาลหาดใหญรอยละ 90 มวนยทางการเงนและพฒนาระบบการเงนบนการพงพาและรวมมอกนของชมชนโรงพยาบาลหาดใหญ 2) มตดานกระบวนทศน เปนผทมวสยทศนกวางไกล มจดมงหมายในการขบเคลอนการด าเนนงานสหกรณอยางชดเจน ใฝร ตดตามการเรยนรใหทนการเปลยนแปลงอยเสมอ และรบฟงความคดเหนจากมวลสมาชกมาใชในการพฒนาสหกรณ 3) มตดานหลกการ เปนผมวนยในตนเอง ยดมนในคณคาและหลกการสหกรณ น ามาพฒนาภายใตกรอบวสยทศนเพอประสทธภาพและเอกภาพในการด าเนนงานสหกรณเพอน าประโยชนสสมาชก 4) มตดานแนวปฏบตทด เปนผทมความสามารถในการสอสารทด ท าใหเรองยากกลายเปนเรองงาย มความคดรเรมในสงใหมๆเพอการพฒนาสหกรณเชน การเพมชองทางการประชาสมพนธอยางมประสทธภาพ การใหความรแกสมาชกดานการวางแผนทางการเงน จดอบรมวถเศรษฐกจพอเพยงใหสมาชกพงพาตนเอง และสนบสนนกจกรรมสาธารณประโยชนชวยเหลอสงคม วฒนธรรมและสงแวดลอม คณสมบตโดดเดนทควรไดรบการประกาศเกยรตคณ เปนผน าทมวสยทศนกวางไกล มภาวะผน าสง ประพฤตตนเปนแบบอยางทดของผน าการเปลยนแปลง และ ใหความส าคญในการบรหารจดการแบบมสวนรวมของสมาชก มผลงานการพฒนาสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด ใหเปนสถาบนการเงนของชมชนอยางแทจรงจนเปนทยอมรบในขบวนการสหกรณอยางกวางขวาง 2. บรบทของสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด

2.1 ประวตการกอตงสหกรณ

38

สหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด ไดกอตงตามแนวคดของนางประสานศร กอสกลโดยมจดประสงคเพอชวยเหลอบคลากรซงมความเดอดรอนดานการเงน จงไดเสนอแนวคดกบบคลากรอนๆในโรงพยาบาลหาดใหญ และไดขอค าปรกษาจากสหกรณจงหวดไดรบความรเกยวกบการจดตงสหกรณ จากนนไดปรกษานายแพทยมนตร เศรษฐบตร ผอ านวยการโรงพยาบาลหาดใหญในขณะนนเพอเสนอจดตงสหกรณขนในโรงพยาบาลหาดใหญ ผอ านวยการเหนชอบและอนมตใหจดตงสหกรณออมทรพยขน ทงนนายทะเบยนสหกรณรบจดทะเบยนสหกรณเมอวนท 2 สงหาคม 2533 จ านวนสมาชกแรกตง 416 คน เงนทนแรกตง 3,040,734.35 บาท โดยความรวมมอรวมแรงรวมใจของเจาหนาทโรงพยาบาลหาดใหญประกอบดวยแพทย พยาบาล และเจาหนาทอน ๆ ในการจดตงสหกรณมวตถประสงคเพอ ชวยเหลอซงกนและกนในหมสมาชก โดยสมาชกสหกรณออมทรพยสามารถกยมเงนไปใชจายเพอบรรเทาความเดอดรอน ซงจายดอกเบยในอตราถกกวาอตราดอกเบยทวไป และ สงเสรมการออมทรพยในรปของการซอหนรายเดอน นอกจากน

ส ห ก รณ ย งม น โยบ ายสงเสรมดานสวสดการแกสมาชกอกดวย

ภาพท 2.10 นพ.ชชวาล กอสกลและเจาหนาทสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด 2.2 ผลการด าเนนงานของสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากดประจ าป 2560

1) ดานสมาชก สหกรณไดจดกจกรรมรบสมาชกใหม ในรปแบบตางๆ รวมทงการประชาสมพนธเชง

รก เชน สหกรณพบสมาชกตามหนวยงานตาง ๆ โครงการอบรมเจาหนาทใหม และการสอสารประชาสมพนธทาง Facebook, Line, Website ของสหกรณ เปนตน ท าใหสมาชกสนใจสมครเปนสมาชกสหกรณเพมขนเมอสนป 2560 สหกรณมสมาชกรวมทงสน 3,494 คน

2) ดานการออม ด าเนนการดวยโครงการ ดงน 2.1) ระดมทนเรอนหนสหกรณเปดโอกาสใหสมาชกซอหนพเศษในวาระตางๆ เชน

โครงการซอหนลนโชค โครงการซอหนเดอนเกด และโครงการซอหนในวนส าคญตางๆ โดยสหกรณจะสมทบทนเรอนหนใหตามประกาศของสหกรณ โดยสหกรณมทนเรอนหนในปบญช 2559 จ านวน 1,126.63 ลานบาท และเมอ 30 กนยายน 2560 สหกรณมทนเรอนหนจ านวน 1,304.63 ลานบาท แสดงใหเหนถงความ

39

เชอมนของสมาชกในการบรหารของคณะกรรมการด าเนนการ และผลตอบแทนทไดจากทนเรอนห นเพมขนเปนอยางมาก

2.2) ระดมเงนฝาก สหกรณเปดเงนรบฝากประเภทตางๆ เพอสงเสรมใหสมาชกมเงนออมมากขน และใหผลตอบแทนทเหมาะสมเพอเปนทางเลอกใหกบสมาชกทสนใจการออมแบบหมนเวยน ซงไดรบความสนใจจากสมาชกเปนอยางมาก เมอสนป 2560 สหกรณมเงนรบฝากรวมทงสน 7,982 บญช 1,487.97 ลานบาท ซงประกอบดวย เงนฝากออมทรพยพเศษ 772.25 ลานบาทและเงนฝากออมทรพย715.71 ลานบาท

3) ดานการด าเนนธรกจ/สนเชอ ในป 2560 สภาพเศรษฐกจทวโลกมการเปลยนแปลงคอนขางสงซงสงผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศไทย อตราดอกเบยในตลาดการเงนมการเปลยนแปลงไปในทางลดลงท าใหการบรหารงานในเชงธรกจตองด าเนนการไปอยางรอบคอบ และมมาตรการตางๆเพอใหผลประกอบการของสหกรณเปนไปดวยด

3.1) การใหเงนกแกสมาชก ยอดเงนใหกแกสมาชกคงเหลอเมอสนป 2560 จ านวน 3,409 สญญา เปนจ านวนเงนรวม 1,430.50 ลานบาท แบงได 3 ประเภท คอ เงนกฉกเฉน 14.03 ลานบาท เงนกสามญ 403.16 ลานบาท และเงนกพเศษ 1,013.31 ลานบาท

3.2) เงนใหสหกรณอนก การใหเงนกแกสหกรณอนเปนการชวยเหลอกนในขบวนการสหกรณ โดยในรอบปทผานมามสหกรณใชบรการเงนกจ านวน 16 สหกรณ เปนจ านวนเงน 941.87 ลานบาท

4) ดานการลงทนของสหกรณ การบรหารเงนเพอการลงทนของสหกรณนน คณะกรรมการด าเนนการของสหกรณไดมการวเคราะหใหเงนลงทนของสหกรณมความปลอดภย และมผลตอบแทนอยางคมคา ซงในรอบปทผานมามการลงทนหลากหลายรปแบบ ไดผลตอบแทนทตางกน ประกอบดวยหนชมนมสหกรณตางๆ พนธบตร ตราสารหน และฝากสถาบนการเงน/สหกรณอน ซงสามารถสรางรายไดและผลตอบแทน จ านวน 70.30 ลานบาท (คดเปนรอยละ 38.93 ของรายไดรวม) และเงนลงทนดงกลาวคณะกรรมการด าเนนการสามารถน าไปตอยอดโดยการน าไปค าประกนเงนกยมกบสถาบนการเงนซงอตราดอกเบยต ากวาการกแบบอน

5) ดานสวสดการแกสมาชก ในรอบปทผานมาสหกรณมการจดสวสดการใหกบสมาชกหลากหลายรปแบบซงมตงแตแรกเกดจนกระทงเสยชวต โดยมระเบยบใหสหกรณถอปฏบต ไดแก

5.1) ระเบยบวาดวยทนสวสดการสมาชกและครอบครวสมาชกโดยมสมาชกไดรบจ านวน 1,331 ราย เปนเงน 962,040 บาท

5.2) ระเบยบวาดวยทนสวสดการบ าเหนจสมาชก มสมาชกไดรบสวสดการเงนบ าเหนจจายใหสมาชกทเสยชวตและลาออกจากการเปนสมาชกสหกรณ จ านวน 17 ราย เปนเงน 102,235 บาท

5.3) ระเบยบวาดวยทนสวสดการผเกษยณ ในรอบปทผานมามสมาชกเกษยณอายราชการและลาออกจากงาน ไดรบสวสดการดงกลาว จ านวน 41 ราย เปนเงน 424,000.00บาท

40

5.4) ระเบยบวาดวยทนสงเคราะหเพอผเสยชวต สหกรณก าหนดหลกการจายเงนไวโดยใหทงสมาชก สมาชกสมทบ และคสมรสของสมาชก ในรอบปทผานมาจายทนสงเคราะหเพอผเสยชวตใหกบทายาทสมาชกทเสยชวต จ านวน 9 ราย เปนเงน 1,001,000 บาท

5.5) ระเบยบวาดวยทนสงเสรมการศกษาบตรสมาชก มการจายทนสงเสรมการศกษาบตรสมาชกตงแตระดบชนอนบาลจนถงปรญญาตร โดยใหไดรบทกปอยางตอเนอง ในรอบปทผานมามการจายทนสงเสรมการศกษาบตรสมาชกจ านวน 861 ราย ทงระดบอนบาล ประถม มธยม และปรญญาตร เปนจ านวนเงนทงสน 1,191,500 บาท

6) ดานการสงเสรมความรและพฒนาการท างานของสหกรณ 6.1)การสงเสรมความรแกบคลากร ในการด าเนนงานของสหกรณนนจะด าเนนการใหม

การสงเสรมและพฒนาความรความสามารถใหแกบคลากรซงประกอบดวย สมาชก คณะกรรมการ และเจาหนาท เพอใหมความเขาใจในหลกการ อดมการณ และวธการสหกรณอยางแทจรง ซงสหกรณมระเบยบวาดวยทนเพอการศกษาอบรมทางสหกรณไวถอใชและก าหนดหลกเกณฑการใชทชดเจน ในรอบป 2560 มการใชจายทนเพอการศกษาอบรมทางสหกรณทงการพฒนาศกยภาพบคลากร โครงการเชอมโยงเครอขาย กจกรรมสานสมพนธสมาชก กจกรรมชมเชยสมาชก และอนๆ เปนจ านวนเงนรวมทงสน 1,799,389 บาท

6.2)การพฒนากจการ สหกรณไดมการปรบปรงอาคารสถานทเพอรองรบการใหบรการททนสมย สรางชอเสยงและความมนคงของสหกรณ คณะกรรมการด าเนนการไดก าหนดระเบยบวาดวยการพฒนากจการเพอถอปฏบตอยางชดเจนและเปนไปตามทสมาชกมอบอ านาจไว ในปทผานมามการปรบปรง ตอเตม อาคารส านกงานของสหกรณซงไดรบความอนเคราะหจากผบรหารของโรงพยาบาลหาดใหญ มอบพนทใหกบสหกรณ บรเวณชนลอยอาคาร 50 ป โรงพยาบาลหาดใหญ แสดงถงความเชอมนในการบรหารงานของสหกรณ และเปนภาพลกษณทดของสหกรณ อกทงสมาชกใหความเชอมนในการรวมกนเปนผพฒนากจการสหกรณใหเจรญกาวหนาตอไปเปนจ านวนเงน 4,321,773 บาท

7) ดานกจกรรมสาธารณประโยชนสหกรณใหการสนบสนนเพอท ากจกรรมทงภายในและภายนอก ไดแก โครงการบรจาคโลหต รวมกจกรรมกบโรงพยาบาลหาดใหญ กจกรรมเพอสงคมและชมชน รวมกจกรรมกบสหกรณและหนวยงานอนๆ รวมเปนเงนรวมทงสน 478,263 บาท

8) ผลการด าเนนงานโดยรวมของสหกรณ สหกรณมรายไดกอนหกคาใชจาย จ านวนเงน 180,585,745.40 บาท

สหกรณมรายจายทงสน จ านวนเงน 76,116,577.10 บาท สหกรณมก าไรสทธ จ านวนเงน 104,469,168.29 บาท

ภาพท 2.11 ผลงานประจ าป 2560 ของสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด

41

880,983,443.31

1,487,972,741.52

1,304,633,770.00

0.00

500,000,000.00

1,000,000,000.00

1,500,000,000.00

2,000,000,000.00

ป 2556 ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560

เงน ก ยม เงนรบฝาก ทนเ รอนหน

เงนกยม เงนรบฝาก ทนเรอนหน

991,384,916.92

1,485,634,973.34

1,894,510,188.002,168,566,898.69

2,370,201,161.91

0.00

500,000,000.00

1,000,000,000.00

1,500,000,000.00

2,000,000,000.00

2,500,000,000.00

ป 2556 ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560

ลกหนเงนก ณ สนป

180,585,745.40

76,116,577.11

104,469,168.29

0.00

50,000,000.00

100,000,000.00

150,000,000.00

200,000,000.00

ป 2556 ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560

รายได ค า ใชจ าย ก า ไรรายได คาใชจาย ก าไร

3,996,179,424.23

2,375,216,529.64

1,620,962,894.590.00

2,000,000,000.00

4,000,000,000.00

6,000,000,000.00

ป 2556 ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560

สนทรพย หนสน ทน

สนทรพย หนสน ทน

0

1,000

2,000

3,000

4,000

ป 2556 ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560

2,691 2,8873,088

3,3013,494

จ านวนสมาชก

42

2.3 รางวลทสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากดไดรบ 1) รางวลชมเชยจากการคดเลอกสหกรณดเดน ประจ าป 2550 จดโดยชมนมสหกรณออมทรพยแหง

ประเทศไทย 2) รางวลสหกรณออมทรพยดเดน (ขนาดใหญมาก) ประจ าป2552 จดโดยชมนมสหกรณออมทรพย

แหงประเทศไทย 3) รางวลชมเชยระดบภาคใต การคดเลอกสหกรณทมผลงานดเดนแหงชาต ประจ าป 2553 โดย

ส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา กรมสงเสรมสหกรณ 4) รางวลชนะเลศการประกวดรายงานกจการ ประจ าป 2553 จดโดยชมนมสหกรณออมทรพยแหง

ประเทศไทย จ ากด 5) ผจดการสหกรณ ไดรบรางวล นกสหกรณออมทรพยดเดน สาขานกปฏบตการ ประจ าป 2553

จดโดยชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย 6) รางวลสหกรณน ารองทเปนตวอยางแนวทางปฏบตงานทด CQA ตามโครงการพฒนาคณภาพการ

บรหารจดการสหกรณ ประจ าป 2554 จดโดย ส านกพฒนาระบบการบรหารจดการสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ

7) รางวล สหกรณดเดนแหงชาต ประจ าป 2554 โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ 8) รางวลสหกรณทมผลงานดเดน ระดบภาคใต ประเภทออมทรพย ประจ าป 2554 โดยกรมสงเสรม

สหกรณ 9) รางวลสหกรณออมทรพยทมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมดเดน ประจ าป 2555 โดย

ชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย 10) ผจดการสหกรณ ไดรบรางวลนกสหกรณดเดนสงขลา ประจ าป 2558 โดยส านกงานสหกรณ

จงหวดสงขลา 11) ประธานผตรวจสอบกจการ ไดรบรางวล ผตรวจสอบกจการสหกรณดเดน ประเภทสหกรณออม

ทรพยนอกภาคการเกษตร ระดบภาค ประจ าป 2558 เนองในโอกาสครบรอบ 63 ป แหงการสถาปนากรมตรวจบญชสหกรณ โดยกรมตรวจบญชสหกรณ

12) รางวลสหกรณดเดน ประเภทออมทรพย เนองในวนสหกรณแหงชาต ประจ าป 2559 โดยคณะจดงานวนสหกรณแหงชาตฯ จงหวดสงขลา

3. พฤตกรรมทพงประสงคของประธานสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด 3.1 ประพฤตตนอยางเหมาะสมกบต าแหนงประธานกรรมการตงแตป 2553 จนถงปจจบนและเปนแบบอยางทดแกกรรมการ ผจดการและเจาหนาทสหกรณ พรอมทงมประสบการณในการด ารงต าแหนงหลายต าแหนงในสหกรณมากอน อาทเชน รองประธานกรรมการด าเนนการ ประธานกรรมการเงนก ประธานคณะอนกรรมการคอมพวเตอร ประธานคณะกรรมการศกษาและประชาสมพนธ กรรมการคณะอนกรรมการวเคราะหบรหารการเงน เปนตน น ามาใชในการน าพาสหกรณสความส าเรจ ดงจะเหนไดจากการทสหกรณ

43

ไดรบรางวลสหกรณน ารองทเปนตวอยางแนวทางปฏบตทด (CQA) ตามโครงการพฒนาคณภาพการบรหารจดการสหกรณประจ าป 2554 ทจดโดยส านกพฒนาระบบการบรหารจดการสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ 3.2 มส านกในการปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ เสยสละ และซอสตยสจรตท าใหสหกรณสามารถบรรลผลส าเรจอยางมคณภาพตามเปาหมายทก าหนดรวมกน ดงเหนไดวาสมาชกสหกรณแรกตง 416 คน เพมขนเปน 3,494 คนและงบการเงน ป 2560 แสดงวา สหกรณมสนทรพยรวม 3,996.18ลานบาท และมก าไรสทธ 104.47 ลานบาท โดยมเงนใหกฉกเฉน 34.43 ลานบาท เงนใหกสามญ 403.16 ลานบาทและเงนใหกพเศษ 1,013.31 ลานบาท ในขณะทมเงนรบฝากออมทรพยพเศษ 772.25 ลานบาท เงนฝากออมทรพย 715.71 ลานบาท และมทนเรอนหนสงถง 1,304.63 ลานบาท แสดงวาบคลากรของโรงพยาบาลทเปนสมาชกไดหลดพนจากปญหาภาระหนกจากหนสนและมเงนออมสะสมทงในรปทนเรอนหนและเงนฝากเปนจ านวนมาก 3.3 เปนผน าทมวสยทศนในการก าหนดนโยบายและวางแผนแบบมสวนรวม รวมทงใชนวตกรรมและเทคโนโลยทเหมาะสมและเทาทนการเปลยนแปลงเพอความมนคงและยงยนของสหกรณ ซงเปนผลใหสหกรณไดรบรางวลเปนสหกรณดเดนแหงชาตประจ าป 2554 โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ 3.4 เสรมสรางความภาคภมใจในการปฏบตหนาทในสหกรณทงคณะกรรมการ ฝายจดการและเจาหนาทสหกรณ ดวยความโปรงใส ตรวจสอบไดตามหลกการบรหารจดการทด ซงเหนไดจากการจดท าแผนพบรายงานผลประกอบการในรอบ 6 เดอนนอกเหนอจากรายงานกจการประจ าป และสหกรณไดรบรางวลชนะเลศการประกวดรายงานกจการประจ าป 2553 จากชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย นอกจากนน นพ.ชชวาลย สามารถพฒนากจการสหกรณใหกาวหนาซงสรางความเชอมนจากผบรหารของโรงพยาบาลหาดใหญจงมอบพนทบรเวณชนลอยอาคาร 50 ปของโรงพยาบาลใหปรบปรงตอเตมเปนส านกงานสหกรณเพอรองรบบรการทนสมยและสรางภาพลกษณทดของสหกรณ รวมทงการทบคลากรของสหกรณไดรบรางวลตางๆ เชน ผจดการสหกรณ ไดรบรางวลนกสหกรณออมทรพยดเดน ในป 2553 ซงจดโดยชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทยและประธานผตรวจสอบกจการ ไดรบรางวลผตรวจสอบกจการดเดน ในป 2558 จดโดยกรมตรวจบญชสหกรณ เปนตน 3.5 มสวนอยางมากในการสรางความรกสามคคและความรวมมอรวมใจผนกก าลงทกฝายเพอพฒนาสหกรณใหเปนทพงของสมาชกอยางแทจรง โดยจดใหมระเบยบวาดวยทนสวสดการสมาชกและครอบครว ทนสวสดการบ าเหนจสมาชก ทนสวสดการสมาชกผเกษยณ ทนสงเคราะหเพอทายาทสมาชกผเสยชวต ทนสงเสรมการศกษาบตรสมาชก ซงชวยเสรมสรางความสมพนธทดระหวางคณะกรรมการ ฝายจดการกบสมาชกสหกรณไดอยางมาก 3.6 สงเสรมใหเกดวฒนธรรมการใหบรการแกสมาชกอยางมคณภาพ โดยมการปดประกาศใหสมาชกทราบเกยวกบมาตรฐานการใหบรการแกสมาชก และสนบสนนดานสาธารณประโยชนทงกจกรรมของสหกรณเพอสงคมและชมชนรวมทงรวมกบโรงพยาบาลหาดใหญ ตลอดจนรวมกจกรรมกบสหกรณอนและหนวยงานอนๆ ท าใหสหกรณเปนทรจกของสมาชก หนวยงานทเกยวของและประชาชนทวไป

44

3.7 สงเสรมใหมวฒนธรรมองคกรทค านงถงความเสยง (Risk Culture) โดยตระหนกถงความเสยงทส าคญดานการลงทนของสหกรณซงมการลงทนหลากหลายรปแบบแตตองมความปลอดภยและมผลตอบแทนอยางคมคา (ป 2560 มผลตอบแทนสงถง 70.30 ลานบาท (คดเปนรอยละ 38.93 ของรายไดรวม) 3.8 ใชระบบคณธรรมในการพจารณาผลงานของเจาหนาทสหกรณ โดยไมสรางกลมอทธพลในสหกรณหรอกลนแกลงผรวมงานใหเกดความเสยหายหรอเรยกรองผลประโยชนในงานหรอหนาท

4. บทบาททพงประสงคของประธานสหกรณออมทรพยโรงพยาบาลหาดใหญ จ ากด

4.1 เปนผชน าทศทางการด าเนนกจการสหกรณใหเหมาะสมและสอดคลองกบการเปลยนแปลงแขงขนกบสภาวะแวดลอม โดยไมใชวธการแบบเผดจการทจะท าใหขาดการมสวนรวมจากทกฝายทเกยวของ 4.2 เปนผทยดหลกในการท างานใหถกตองตงแตเรมตนทงการก าหนดเปาหมายและกระบวนการท างานโดยไมเนนการจบผดจากการควบคมทจะท าใหขาดความคดสรางสรรค 4.3เปนผปองกนไมใหเกดขอบกพรองและความเสยหายตอสหกรณดวยการบรหารความเสยงตามหลกสหกรณและธรรมาภบาลโดยไมเนนการลงโทษทจะท าใหขาดการบรหารทรพยากรมนษยทถกตองและเหมาะสม ___________________________________________________________

ประเดนวเคราะห

ใหนกศกษาวเคราะหวาพฤตกรรมและบทบาทของประธานกรรมการสหกรณออมทรพยโรงพยาบาล

หาดใหญ จ ากดท าใหเกดผลดตอสหกรณนอยางไรบาง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท2.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 2.3.1

__________________________________________________________

เรองท 2.3.2 กรณศกษา ประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด

45

“....ชาวสหกรณทกคนหรอเกอบทกคนเขาใจวาการตงสหกรณนนมความดอยเปนส าคญทวาไปกเงนเขาไดไปกจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ ขอนเปนขอดสวนหนง อกสวนหนงอาจจะเปนอนตรายกได ขอพดตรงๆวา การไปกยมเงนในรปใดๆ มเสยไดมอนตรายได เพราะวาแตละคนดวยก าลงของตนเอง อาจจะมไมพอส าหรบกจการทจะใหมความกาวหนาโดยรวดเรว แตวาถาไมคดดๆ ไปกยมเพราะคดวาเปนสหกรณไปกยมเขาได กกยมมาลงทนในสงทไมคมคา หรอเอาทนคนเขาไมได อนนเสยหายมาก เพราะทราบดวาเมอเราเปนหนใครเรากเปนทาสเขาได....”

พระราชด ารส ในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช โอกาสทผน าสหกรณการเกษตร สหกรณนคมและสหกรณประมงทวประเทศ เขาเฝาทลละอองธลพระบาท

ณ ศาลาดสดาลย วนพธท 14 พฤษภาคม 2523

1. บรบทของสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด ประวตความเปนมาของสหกรณ สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด เกดขนจาก การรวมตวของเกษตรกรผเลยงโคนมในจงหวดนครปฐม จ านวน 19 ราย ไดขอจดตงเปนสหกรณโดยด าเนนการอยท 59/1 ถนนทรงพล ต.พระปฐมเจดย อ.เมอง จ.นครปฐม เนอท 1 ไร 2 งาน 26 ตารางวา ซงเปนทดนราชพสด และจดทะเบยนเปนสหกรณบรการเมอวนท 1 กรกฎาคม 2514 โดยไดรบเงนสนบสนนเพอเปนเงนทนหมนเวยนจากจงหวดนครปฐม จ านวน 100,000 บาท และมสมาชกสงน านมดบไมถง 10 ราย ตอมาเกษตรกรในพนทและเขตใกลเคยงนยมเลยงโคนมมากขน ท าใหมสมาชกเพมขนเปนล าดบและสามารถผลตนมพาสเจอรไรสไดมากขนในวนท 8 พฤษภาคม 2538 ทประชมใหญสามญของสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด ไดลงมตเอกฉนทใหสหกรณเปลยนเปนสหกรณการเกษตร และ วนท 1 เมษายน 2540 คณะผบรหารไดตดสนใจยายทท าการมาตงอยในทดนของสหกรณ เลขท 95 หม 2 ถนนมาลยแมน ต.หวยขวาง อ.ก าแพงแสน จ.นครปฐม บนเนอท 57 ไร 19 ตารางวา ซงสหกรณไดจดซอไวเมอวนท 1 มกราคม 2532 มลคา 3,993,325 บาท เนองจากสถานทเดมคบแคบไมสามารถรองรบการขยายธรกจของสหกรณ รวมทงมน าทวมสหกรณในฤดฝนทกป ในวนท 19 กรกฎาคม 2544 สหกรณไดจดซอทดน 3 งาน 14 ตารางวา มลคา 159,000 บาท ซงตงอยท เลขท 8 หม 1 ต.สนามแย อ.ทามะกา จ.กาญจนบร เพอกอสรางศนยรวบรวมน านมดบส าหรบรบน านมดบจากสมาชกสวนใหญทอยในเขตพนทและบรเวณใกลเคยง ในชอวา “สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด สาขาสนามแย”ซงพฒนาไดรบมาตรฐาน GMP ของศนยรวบรวมน านมดบ ในป พ.ศ. 2542 สหกรณไดรบงบประมาณสนบสนนการกอสรางศนยจ าหนายสนคาสหกรณจากส านกงานสหกรณจงหวดนครปฐม 2,600,000 บาท ซงด าเนนการกอสรางเสรจเมอวนท 19 มนาคม 2558 และเปดด าเนนการเมอวนท 17 ธนวาคม 2558 ตงอยท 95/2 หม 2 ต.หวยขวาง อ.ก าแพงแสน จ.นครปฐม ตอมาในป พ,ศ, 2559 สหกรณด าเนนการกอสรางรานคาสนามแย สาขา 2 ตงอยเลขท 8/1 หม 1 ต.สนามแย อ.ทามะกา จ.กาญจนบร เพอจ าหนายสนคาประเภทอปกรณทใชในฟารม อปกรณเครองรดนม ยารกษาโคนม และอาหารโคนม

46

ภาพท 2.12 ส านกงานสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด เลขท 95 หม 2 ต.หวยขวาง อ.ก าแพงแสน จ.นครปฐม ปจจบนสหกรณด าเนนงานมาเปนระยะเวลา 46 ป (พ.ศ. 2560) มสมาชก 258 ราย ซงสมาชกทกรายไดรบการรบรองมาตรฐานฟารมจากปศสตวจงหวด มปรมาณการรบซอน านมดบสงถงวนละ 32 ตน และปรมาณธรกจปละ 553 ลานบาท โดยคณะผบรหารสหกรณซงเกดจากสมาชกไดคดเลอกเขามาเปนคณะกรรมการบรหารไดใชหลกการสหกรณในการบรหารงานดวยความสามคค เสยสละ ซอสตยพรอมทงรวมแรงรวมใจกนในการบรหาร จงสามารถผานปญหาอปสรรคตางๆไดและท าใหสหกรณมความเจรญกาวหนาอยางตอเนอง ภายใตวสยทศนทก าหนดวา “ธรกจครบวงจร สหกรณมนคง ซอตรงโปรงใส คนก าไรสสงคม” สงผลใหสหกรณไดรบคดเลอกเปน สหกรณดเดนระดบจงหวด ประจ าป 2554 และเปนสหกรณทมผลงานดเดนระดบภาคกลาง ประจ าป 2554 โดยเฉพาะอยางยงไดรบคดเลอกใหเปน “สหกรณดเดนระดบชาต ประจ าป 2554”ประเภทโคนม โดยไดรบรางวลพระราชทานจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 เมอวนท 13 พฤษภาคม 2554 และสหกรณทมผลงานดเดนระดบภาคกลาง ประจ าป 2554 ประเภทโคนม

ภาพท 2.13 สหกรณไดรบคดเลอกเปนสหกรณดเดนแหงชาต ประจ าป 2554 ประเภทสหกรณโคนม

47

1.2 โครงสรางองคกรและการจดรปแบบการบรหารงานของสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด โครงสรางองคกรของสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด ประกอบดวยคณะกรรมการด าเนนงานสหกรณและผตรวจสอบกจการทไดรบการแตงตงจากทประชมใหญของสมาชก ผจดการสหกรณและฝายตางๆ 6 ฝาย ทเหมาะสมกบสหกรณประเภทโคนม ตามแผนผงการจดรปแบบการบรหารงานของสหกรณดงภาพ

ตอไปน

ภาพท 2.14 แผนผงรปแบบการบรหารงานของสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด

48

ภาพท 2.15 คณะผบรหาร ฝายจดการ ฝายแปรรปนมดบ ฝายแปรรปผลตผลอาหารสตว ฝายรวบรวมผลตผลฝายจดหาสนคามาจ าหนาย ฝายใหบรการและสงเสรมการเกษตร

49

1.3 ทรพยากรมนษยในสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด

สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด มทรพยากรมนษยหลากหลายวยหลายรน รวมทงหมด 349 คน ประกอบดวยฝายนโยบาย (คณะกรรมการด าเนนการ) ฝายจดการ (ผจดการและเจาหนาท) และสมาชกสหกรณ ดงน ตารางท 2.1 จ านวนทรพยากรมนษยในสหกรณจ าแนกตามเจนเนอเรชนหลากรน

ทรพยากรมนษย ฝายนโยบาย ฝายจดการ สมาชก รวม Gen - B 6 8 66 80 Gen - X 3 38 124 165 Gen - Y 0 39 65 104 รวมทงสน 9 85 255 349

แมวาสหกรณแหงนจะประกอบดวยทรพยากรมนษยหลากรน แตจะเหนไดวา สวนใหญ(รอยละ 47.3) เปนคนในเจนเนอเรชน เอกซ รองลงมาเปนเจนเนอเรชน วาย และเจนเนอเรชนบ คอ รอยละ 29.8และ 22.9 ตามล าดบ ซงคณสงวาล ทมหอม ผจดการสหกรณกลาววา สหกรณสามารถด าเนนงานไดดมากภายใตการน าของคณอ านวย ศรวรรณ ประธานกรรมการสหกรณ จงไดรบการคดเลอกให เปนตวอยางตนแบบของสหกรณดเดนแหงชาตประเภทโคนม ในป 2554 เนองจากคณอ านวย ศรวรรณ มประสบการณสงในการด ารงต าแหนงรองประธานกรรมการสหกรณมากอนจะไดรบคดเลอกเปนประธานกรรมการ จงเนนการพฒนาใหบคลากรในสหกรณมความรและเขาใจในหลกการและอดมการณสหกรณโดยเรมจากประธานกรรมการเปนตวอยางทดและสรางความรกสามคคในการท างานรวมกน ดงจะเหนไดจากมการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะทกฝายเปนประจ าทกเดอนเนองจากทราบถงความส าคญในการพฒนาคณภาพของน านมดบและผลตภณฑแปรรปจากน านมเพอสรางมลคาเพมใหแกรายไดของสมาชกและสหกรณ ซงจ าเปนตองไดรบความรวมมอจากผเกยวของอยางจรงจงและตอเนอง รวมทงมการจดเกบขอมลรายละเอยดเกยวกบสมาชกทงประวตสวนตว การประกอบอาชพเลยงโคนม จ านวนพนทท ากน จ านวน เพศ และอายของโคนมในฟารม เปนตน ดงนนขอมลดงกลาวจะน ามาใชในการประชมคณะกรรมการทกเดอนเพอใชในการวางแผนใหบรการสมาชกดานจดหาอาหารสตว เครองมออปกรณการเลยงโค การแปรรปน านมดบเปนผลตภณฑนมและการจดหาตลาดรองรบปรมาณน านมดบในแตละวนไดอยางเหมาะสม นอกจากนน มตของคณะกรรมการสหกรณกเขมงวดในการคดคณภาพของสมาชกทจะเพมขนในแตละป ซงสวนใหญจะเปนบตรหลานของสมาชกเดมทแยกครอบครวทงนเพอปองกนปญหาผลผลตน านมดบมากเกนความตองการของตลาด โดยเฉพาะอยางยง สมาชกในแตละพนทจะคดเลอกตวแทนจากสมาชกท

50

ประสบความส าเรจจากการท าฟารมโคนมเขามาท าหนาทเปนกรรมการด าเนนการของสหกรณเพอใหสรางความเชอมนแกบรรดาสมาชกสหกรณวา จะสามารถน าพาสมาชกและสหกรณไปสความส าเรจไดอยางแทจรง 1.4 ธรกจของสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด

สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด ด าเนนงานธรกจ 5 ประเภท คอ

1) ธรกจรวบรวมน านมดบ สหกรณมศนยรวบรวมน านมดบทผานการรบรองหลกเกณฑวธการ

ผลตทด (GMP) ปจจบนรบซอน านมดบวนละ 33 ตน จากสมาชก 259 ราย เพอน าไปผลตเปนผลตภณฑนม

สหกรณทจ าหนายเปนนมโรงเรยน ลกคาทวไปและผประกอบการรายอนๆ

ภาพท 2.16 สมาชกสหกรณจะน าน านมดบมาสงทจดรวบรวมของสหกรณ ซงจะมการตรวจสอบคณภาพน านม

อยางเขมงวดเพอสรางความมนใจในการแปรรปผลตภณฑนมจากวตถดบคณภาพสง

2) ธรกจแปรรปผลตภณฑนม สหกรณผลตนมพาสเจอรไรสดวยเครองจกรททนสมยโดยผานความรอนมากกวา 72 องศาเซลเซยส เปนเวลา 19 วนาท ซงสามารถท าลายจลนทรยทกอใหเกดโรคและยบยงเอนไซมทท าใหอาหารเนาเสย อกทงมการควบคมคณภาพทกขนตอนพรอมดวยบคลากรทมากดวยประสบการณ และจดเกบในหองเยนทไดมาตรฐานอณหภมไมเกน 8 องศาเซลเซยส และขนสงโดยรถหองเยนทไดมาตรฐานเพอสรางความเชอมนและความปลอดภยกอนสงถงมอผบรโภค

51

2.1) ผลตภณฑนมพาสเจอรไรสของสหกรณมหลากหลายรสชาตใหผบรโภคไดเลอกสรรตามตองการ ไดแก รสจด รสหวาน รสกาแฟ รสโกโก และกลนสตรอเบอร ขนาดบรรจ 200 มลลลตร และ 150 มลลลตร พรอมทงนมรสจด บรรจแกลลอน 2 ลตร และ 5 ลตร ซงผลตจากนมโคแท 100% 2.2) ผลตภณฑนมพาสเจอรไรสผสมวนมะพราวม 3 รสชาต ไดแก รสหวาน รสกาแฟ กลนสตรอเบอร ขนาดบรรจ 120 มลลลตร วนมะพราวมประโยชนตอรางกาย มแคลอรต า ชวยควบคมน าหนก และชวยในการขบถาย ปองกนมะเรงล าไส 2.3) ผลตภณฑนมสด ม 3 รสชาต ไดแก ชาเยนนมสด กาแฟเยนนมสด โกโกเยนนมสด เมลอนนมสด นมสดหวาน บรรจแกลลอนขนาด 2 ลตร และ 5 ลตร รวมทง ไอศกรมซอฟเสรฟ 2 รสชาต ไดแก รสวานลลา และรสชอคโกแลต

ภาพท 2.17 ผลตภณฑนมทงนมพาสเจอรไรส และผลตภณฑนมสดหลากหลายรส

3) ธรกจแปรรปอาหารสตว สหกรณไดสรางโรงงานผลตอาหารโคนม เมอป พ.ศ. 2537 เพอผลตอาหารโคนมจ าหนายใหแกสมาชกและจดสงถงฟารม ในป พ.ศ. 2552 ส านกงานสหกรณจงหวดนครปฐม ใหสหกรณยมพสดครภณฑ คอ โรงเรอนเกบวตถดบอาหารสตว จ านวน 1 หลง ตงอยในทดนสหกรณ มลคา 2,498,500 บาท และในป พ.ศ. 2553 กใหสหกรณยมครภณฑเครองจกรพรอมอปกรณผลตอาหารสตว คอ เครองผสมอาหารสตวแบบแนวนอน ขนาดก าลงผลต 2 ตน/ชวโมง และเครองบดอาหารสตวแบบพดลมดดขนาดก าลงผลต 2 ตนตอชวโมง ท าใหผลตอาหารโคนมไดทนตอความตองการของสมาชก ตอมาในป พ.ศ. 2555 สหกรณไดจดสรางหองตรวจสอบและวเคราะหคณภาพอาหารสตวและวตถดบเพอใหไดมาตรฐาน โดยตรวจคณคาทางโภชนาการ คอโปรตน ความชนและไขมน ดวยเครองมอทไดมาตรฐานและทนสมย

52

4) ธรกจอาหารสตวอาหารโคนมทสหกรณผลต แบงเปน 2 ประเภท คอ (1) อาหารผง ม 3 สตร ไดแก สตรโปรตน 16% , 18% และ 21% (2) อาหารเมด ม 3 สตร ไดแก อาหารเมดส าหรบโครนอาย 6 เดอนขนไป สตรโปรตน 14% อาหารเมดส าหรบโคนมระยะใหนม สตรโปรตน 16% และอาหารเมดส าหรบโคนมระยะใหนม สตรโปรตน 21%

ภาพท 2.18 อาคารผลตอาหารสตว อาหารสตวบรรจถงตราสหกรณและหองปฏบตการควบคมคณภาพ อาหารสตว พรอมทงรถบรรทกเพอใหบรการจดสงอาหารสตวถงฟารมโคนมของสมาชก

5) ธรกจจดหาสนคามาจ าหนาย สหกรณมรานคาจ าหนายผลตภณฑนม สนคาอปโภคบรโภค และเครองมอการเกษตร อปกรณใชในฟารม และทกสนป สหกรณจะจายเงนเฉลยคนจากยอดการซอสนคาใหแกสมาชก โดยมรานคา ทงหมด 4 แหง ไดแก (1) รานคาสหกรณอยทหนาส านกงานสหกรณจ าหนายผลตภณฑนม กาแฟสด สนคา อปโภคบรโภค และมสถานบรการน ามนบางจาก (2) รานคาสนามแย สาขา 1 อยท อ.ทามะกา จ าหนายผลตภณฑนมและมสถานบรการน ามน (3) รานคาสนามแย สาขา 2 อยใกลกบสาขา 1

53

จ าหนายอปกรณเครองรดนม อปกรณในฟารม อาหารโคนม ปย ยา สตว ยาก าจดศตรพช กากมอลต กากถวเหลอง ใบมนส าปะหลงแหง และสนคา อปโภคบรโภค (4) รานคา Like Milk อยทหนาส านกงานสหกรณจงหวดนครปฐม อ.เมอง จ.นครปฐม จ าหนายผลตภณฑนม กาแฟสด สนคาอปโภคบรโภค และน านมดบ

ภาพท 2.19 รานคาสหกรณทงทหนาส านกงานสหกรณ รานคาสาขาสนามแย และรานคา Like Milk

6) ธรกจสนเชอ สหกรณใหความชวยเหลอสมาชกดานสนเชอ โดยใหสนเชอดอกเบยต าเพอน าไปพฒนาการเลยงโคนม แบงเปนเงนก 3 ประเภท คอ (1) เงนกระยะสน 1 ป (2) เงนกระยะปานกลาง 3 ป และ5 ป (3) เงนกระยะยาว10 ป

54

ภาพท 2.20 การใหบรการสนเชอแกสมาชกทส านกงานสหกรณ เพอน าไปปรบปรงพฒนาฟารมโคนม

7) ธรกจสงเสรมการเลยงโคนม สหกรณสงเสรมใหสมาชกดแลแมโคนมใหมสขภาพสมบรณแขงแรงเพอน ามาซงน านมดบทมคณภาพและมคณคาทางโภชนาการสงส าหรบผบรโภค ธรกจบรการสงเสรมอาชพของสมาชก ไดแก (1) บรการดานการผสมเทยมโค (2) บรการดานการตรวจรกษาโรคของโคนม (3) บรการบ ารงรกษาอปกรณเครองรดนมโค (4) บรการใหความรเกยวกบอาชพการเลยงโคนม

ภาพท 2.21 การใหบรการสงเสรมอาชพของสมาชกโดยมฟารมสาธตเปนตนแบบของการเรยนร

5. พฤตกรรมทพงประสงคของประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด คณอ านวย ศรวรรณ ประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด เปนบคคลทมประสบการณสงมากทงในการด าเนนอาชพโคนมและการบรหารจดการสหกรณในต าแหนงกรรมการตงแตเปนรองประธานกรรมการกอนทจะด ารงต าแหนงประธานกรรมการ จงมความรความสามารถในการบรหารงานและแสดงพฤตกรรมทพงประสงคไดด ดงน 5.1 ประพฤตตนเหมาะสมกบต าแหนงประธานกรรมการตงแตป 2553 จนถงปจจบนและเปนแบบอยางทดแกกรรมการ ผจดการและเจาหนาทสหกรณ พรอมทงมประสบการณในการด ารงต าแหนงหลาย

55

ต าแหนงในสหกรณมากอน อาทเชน รองประธานกรรมการด าเนนการตงแตป 2547 เปนตน น ามาใชในการน าพาสหกรณสความส าเรจ ดงจะเหนไดจากการทสหกรณไดรบรางวลสหกรณดเดน ระดบจงหวด ประจ าป 2544 ประเภทสหกรณโคนม จากผวาราชการจงหวดนครปฐม และไดรบโลประกาศเกยรตคณเปนสหกรณทมผลงานดเดนระดบภาคกลาง ประจ าป 2554 ประเภทสหกรณโคนม จากอธบดกรม สงเสรมสหกรณ โดยเฉพาะเมอวนท 13 พฤษภาคม 2554 ไดรบคดเลอกเปนสหกรณดเดนแหงชาต ประจ าป 2554 ประเภทสหกรณโคนม โดยไดรบพระราชทานโลรางวลจาก สมเดจพระบรมโอรสาธราชเจาฯ 5.2 ปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ เสยสละ และซอสตยสจรตท าใหสหกรณสามารถบรรลผลส าเรจอยางมคณภาพตามเปาหมายทก าหนดรวมกน ดงเหนไดวาสมาชกสหกรณแรกตง เพยง 19คนเพมขนเปน 261คนในป พ.ศ. 2554 และงบการเงน ป 2554แสดงวา สหกรณมสนทรพยรวม 153.44 ลานบาท และมก าไรสทธ 30.99ลานบาท โดยมรายไดจากธรกจรวบรวมน านมดบจากสมาชก 84.78 ลานบาท รายไดจากธรกจแปรรปผลผลตและผลตภณฑนม 141.88 ลานบาท รายไดจากธรกจจดหาสนคามาจ าหนาย 124.05 ลานบาท รายไดจากธรกจขายอาหารสตว 32.45 ลานบาท รายไดจาก ธรกจใหบรการผสมเทยม 55.43 ลานบาท มเงนใหกยมและลกหนระยะสน 76.01ลานบาท เงนใหกยมและลกหนระยะยาว 11.50 ลานบาท และมทนเรอนหน 31.69ลานบาท 5.3 เปนผน าทมวสยทศนในการก าหนดนโยบายและวางแผนแบบมสวนรวม รวมทงใชนวตกรรมและเทคโนโลยทเหมาะสมและเทาทนการเปลยนแปลงเพอความมนคงและยงยนมาใชสงเสรมอาชพของสมาชก ไดแก การเขารวมโครงการจดหาแผนยางพาราปคอกโคนมในป 2559 ซงไดจดสรรเงนของสหกรณสมทบกบงบประมาณจากสหกรณจงหวดนครปฐมใหแกสมาชก 265 ฟารมเพอชวยเสรมสขภาพโคนมใหดขนและลดการบาดเจบของโคนมจากการลม ท าใหสามารถผลตน านมดบมคณภาพและมปรมาณเพมขนจากปรมาณ 27.5 ตนตอวน เพมเปนวนละ 32.5 ตนตอวน นอกจากนน สหกรณจดท าโครงการพฒนามาตรฐานฟารมของสมาชกทไดรบการสนบสนนจากบรษท ดชมลล จ ากดเพอใหไดน านมดบคณภาพน าสงใหบรษทดงกลาวดวย สหกรณจงไดรบรางวลเปนสหกรณดเดนแหงชาตประจ าป 2554 โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ 5.4 สรางความภาคภมใจในการปฏบตหนาทในสหกรณทงคณะกรรมการ ฝายจดการและเจาหนาทสหกรณ ดวยความโปรงใส ตรวจสอบไดตามหลกการบรหารจดการทด ซงเหนไดจากส านกงานสหกรณจงหวดนครปฐมเชอมนในความสามารถของคณอ านวยมพฒนากจการสหกรณใหกาวหนาได จงใหยมโรงเรอนเกบวตถดบเกบอาหารสตว 1 หลง และใหยมเครองผสมอาหารสตวและเครองบดอาหารสตว เพอผลตอาหารสตวไดทนความตองการของสมาชก รวมทงใหสหกรณสรางรานคาจ าหนายผลตภณฑนมทดานหนาส านกงานสหกรณจงหวดเพอใหบรการแกผบรโภคและสรางภาพลกษณทดของสหกรณอกดวย 5.5 มสวนอยางมากในการสรางความรกสามคคและความรวมมอรวมใจผนกก าลงทกฝายเพอพฒนาสหกรณใหเปนทพงของสมาชกอยางแทจรง โดยจดใหมระเบยบวาดวยทนสวสดการสมาชกและครอบครว ทนสวสดการบ าเหนจสมาชก ทนสวสดการสมาชกผเกษยณ ทนสงเคราะหเพอทายาทสมาชกผเสยชวต ทนสงเสรมการศกษาบตรสมาชก ซงชวยเสรมสรางความสมพนธทดระหวางคณะกรรมการ ฝายจดการกบสมาชกสหกรณไดอยางมาก

56

5.6 สงเสรมใหเกดวฒนธรรมการใหบรการแกสมาชกอยางมคณภาพ โดยมการปดประกาศใหสมาชกทราบเกยวกบมาตรฐานการใหบรการแกสมาชก และสนบสนนดานสาธารณประโยชนทงกจกรรมของสหกรณเพอสงคมและชมชน ตลอดจนรวมกจกรรมกบสหกรณอนและหนวยงานอนๆ ท าใหสหกรณเปนทรจกของสมาชก หนวยงานทเกยวของและประชาชนทวไป 5.7 ใชระบบคณธรรมในการพจารณาผลงานของเจาหนาทสหกรณ โดยไมสรางกลมอทธพลในสหกรณหรอกลนแกลงผรวมงานใหเกดความเสยหายหรอเรยกรองผลประโยชนในงานหรอหนาท

6. บทบาททพงประสงคของประธานกรรมการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด

คณอ านวย ศรวรรณ มภาวะผน าทดโดยการแสดงบทบาททพงประสงคในต าแหนงประธานกรรมการสหกรณ

ไดอยางเหมาะสม ดงน

3.1 เปนผชน าทศทางการด าเนนกจการสหกรณใหเหมาะสมและสอดคลองกบการเปลยนแปลงแขงขนกบสภาวะแวดลอม โดยชใหเหนวากจการโคนมตองเนนคณภาพตลอดหวงโซคณคาตงแตน านมดบและการแปรรปผลตภณฑ รวมทงการตลาดทตอบสนองผบรโภคอยางจรงจงและตอเนอ ง อกทงตองสอดคลองกบการเปลยนแปลงกบสภาวะตลาดทมการแขงขนสงโวยการไมเพมสมาชกมากเกนไปแมจะมผประสงคจะสมครเปนสมาชกสหกรณแหงนเปนจ านวนมากกตาม 3.2 เปนผทยดหลกในการท างานใหถกตองตงแตเรมตนทงการก าหนดเปาหมายและกระบวนการท างานโดยการใชขอมลจ านวนโคนมแตละชวงอายของฟารมสมาชกเพอสามารถวางแผนการจดหาอาหารโคนมไดถกตองเหมาะสม และทราบปรมาณน านมดบทจะรบจากสมาชกในแตละวนเพอเตรยมการแปรรปเปนผลตภณฑนมไดสอดคลองความตองการของตลาดนม 3.3 เปนผปองกนไมใหเกดขอบกพรองและความเสยหายตอสหกรณโดยรบฟงขอมลจากกรรมการสหกรณทเปนผแทนสมาชกจากพนทเปนประจ าทกเดอนเพอทราบถงความตองการและปญหาอปสรรคของสมาชกในแตละพนทส าหรบการปรบปรงและพฒนาแผนด าเนนงานไดอยางเหมาะสมและทนเวลา สรปไดวา นายอ านวย ศรวรรณ ประธานกรรมการด าเนนการสหกรณโคนมนครปฐม จ ากด เปนผน าสหกรณทเขมแขงและเปนตวอยางทดในการน าพาสหกรณไปสความส าเรจไดเปนอยางดดวยพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคในการบรหารทรพยากรมนษยในสหกรณไดด รวมทงสามารถบรหารความสมพนธระหวางบคลากรหลากหลายรนเพอรวมมอกนรบผดชอบกจการสหกรณใหเจรญกาวหนาอยางตอเนอง แมวาในปจจบน (ป 2561) นายอ านวย ศรวรรณ จะพนจากต าแหนงประธานกรรมการสหกรณตามทก าหนดในพ.ร.บ.สหกรณแลว แตกยงไดรบการคดเลอกใหด ารงต าแหนงกรรมการสหกรณเพอรวมบรหารจดการสหกรณแหงนตอไป _______________________________________________________________________________ ประเดนวเคราะห ใหนกศกษาวเคราะหวาพฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของประธานกรรมการสหกรณโคนม

57

นครปฐม จ ากดมผลดตอสหกรณแหงนอยางไรบาง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท2.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 2.3.2 _______________________________________________________________________________

เรองท 2.3.3 กรณศกษา ผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด

“......สงทส าคญในการสรางความเปนปกแผนของสหกรณและกจการสหกรณในประเทศไทยนกคอ ความเขาใจซงกนและกน ความเหนอกเหนใจ ความ..ทเรยกวาความซอสตยสจรตตอกน คอไมใชวา ซอสตยสจรตในการปฏบตของแตละคนแตวาซอสตยสจรตตอกน ถอวาสหกรณนเปนชวตจตใจของตน ถาสหกรณอยดแตละบคคลซงเปนสวนประกอบของสหกรณกอยด......”

พระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช โอกาสทผน าสหกรณการเกษตร สหกรณนคมและสหกรณประมงทวประเทศ เขาเฝาทลละอองธลพระบาท

ณ ศาลาดสดาลย วนพฤหสบดท 12 พฤษภาคม 2520

1. บรบทของสหกรณออมทรพยขาวหงสทอง จ ากด 1.1 ประวตความเปนมาของสหกรณ สหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากดเรมกอตงและจดทะเบยนในวนท 27 สงหาคม พ.ศ. 2550ในชอ “สหกรณออมทรพยกลมเจยเมง จ ากด” มสมาชก 228 คน ตอมาในป 2560 จงไดเปลยนชอเปน “สหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด” มสมาชก 521คน สหกรณแหงนจดตงขนเพอชวยเหลอพนกงานบรษทบางซอโรงสไฟเจยเมง จ ากด ทประสบปญหาหนสนทเปนภาระหนกจากหนนอกระบบและหนบตรเครดต โดยเปนด ารของประธานกรรมการบรษทบางซอโรงสไฟเจยเมง จ ากด (ดร.วลลภ มานะธญญา) โดยม ดร.มนส ชผกาเปนผด าเนนการจดตงสหกรณเพราะเหนวาระบบสหกรณจะเปนเครองมอชวยแกไขปญหาดงกลาวไดเปนอยางดตามพระราชด ารสของกรมหมนพทยาลงกรณ พระบดาแหงสหกรณไทยทกลาววา “สหกรณเปนวธการจดการรปหนง ซงบคคลหลายคนรวมกนโดยความสมครใจของตนเองในฐานะทเปนมนษย โดยมสทธเสมอหนากนหมด เพอบ ารงตนเองใหเกดความจ าเรญในทางทรพย” จงกอเกดเปนสหกรณออมทรพยทเปนแหลงรวมตวกนของสมาชกทเปนพนกงานเพอใหความชวยเหลอกนและกนภายใตหลกการ ”คนทมเงนน ามาฝาก คนทเดอดรอนมาขอกเงน” 1.2 วตถประสงคหลกของสหกรณออมทรพยขาวหงสทอง จ ากด 1) ระดมทนเพอชวยเหลอสมาชกทเดอดรอนเรองการเงนและปญหาหนสน 2) สงเสรมใหสมาชกรจกและรกการออมทรพยเพอชวตทผาสกในอนาคต

58

3) สรางเสรมวนยทางการเงนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหแกสมาชกเพอคณภาพชวตทด 1.3 โครงสรางการบรหารงานและคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ โครงสรางการบรหารงานสหกรณประกอบดวยสมาชกทมการเลอกตงคณะกรรมการด าเนนการสหกรณและผตรวจสอบกจการในทประชมใหญ คณะกรรมการสหกรณจะด าเนนการจดจางผจดการและพนกงานเจาหนาทสหกรณเพอปฏบตหนาทใหบรการสมาชกตามนโยบายและแนวทางทก าหนดโดยคณะกรรมการสหกรณ

ภาพท 3.1 แผนภมแสดงโครงสรางการบรหารงานสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด

ภาพท 3.2 ผงคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ ชดท 10 1.4 ทรพยากรมนษยในสหกรณ

59

สหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด ประกอบดวยบคคล 3 ฝาย คอ กรรมการด าเนนการ เจาหนาทสหกรณ และสมาชกสหกรณ ซงกลมวยแตกตางกน ดงน กลมวย กรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ สมาชกสหกรณ รวมทงสน Gen- B 1 5 139 145 Gen- X 10 6 270 286 Gen- Y 2 1 64 67 รวมทงสน 13 12 473 498

1.5 การด าเนนนโยบายของคณะกรรมการสหกรณ คณะกรรมการสหกรณก าหนดนโยบายใหพนกงานบรษทเปนสมาชกสหกรณทงผกและผฝากตองมเงนออมทกคน โดยแบงเปนเงนออมเพอซอหนทถอนไมได (มเงนปนผล 7-8% ตอป) และมเงนฝากรายเดอน 1,000 บาททมสทธถอนได(ดอกเบย 3% ตอป) เรมทดลองใหกเงนเพอชวยเหลอพนกงานตงแตแรกตงสหกรณในเดอนสงหาคม 2550 รายละ 5,000 บาท ตอมาในป 2551 กเพมวงเงนเปน 20,000 และ 30,000 บาท ในป 2552 จงเพมวงเงนเปน 100,000 และ 300,000 บาท โดยก าหนดแนวทางการกเงนและอนมตเงนก ดงนหลกเกณฑการยนขอกสมาชกตองมผค าประกน 1-4 คน ตามวงเงนก และมลคาหนในวนทยนขอกไมนอยกวา 10% ของวงเงนก และรายไดหลงหกเงนกทกประเภทตองเหลอไมต ากวา 3,000 บาท ทงน หวหนางานตองใหความเหนชอบในการก และวงเงนกจะแตกตางกนตามอายงาน ไดแก อายงาน 1 ป ไมเกน 50,000 บาท,อายงาน 1-2 ป ไมเกน 100,000 บาท,อายงาน 2-4 ป ไมเกน 200,000 บาท,อายงาน 4-6 ป ไมเกน500,000 บาท และอายงาน 6 ปขนไป ไมเกน 2 ลานบาท ยกเวนกรณกโดยใชหนตนเองค าประกน สามารถกไดตามมลคาหนทมอยในวนขอกเงน ทงน สมาชกผขอความชวยเหลอกรณทมหนนอกระบบและบตรเครดตเปนภาระหนก จะตองมขอตกลงวา จะเลกยงเกยวกบอบายมขทกชนด ตงใจปฏบตหนาท และเบกเงนใชรายสปดาห รวมทงตองมการวางแผนบรหารรายไดโดยจดสรรเงนทไดรบเปน 4 สวน ไดแก (1) คาใชจายประจ าวน (2) เงนฝากสหกรณเพอใชจายกรณฉกเฉน (3) ออมเงนทกเดอนเพอซอหนสะสมไวเพอการเกษยณอาย และ(4) ท าบญกศลตางๆ ประเภทของเงนกและงวดช าระของสหกรณในปจจบน

1. เงนกยงชพระหวางเดอน 5,000 บาท 2. เงนกฉกเฉน ไมเกน 50,000 บาท ผอนช าระสงสด 15 งวด 3. เงนกสามญ ไมเกน 100,000 บาท ผอนช าระสงสด 60 งวด 4. เงนกพเศษ (เพอซอบาน,ทดน,อาชพ) 1– 10ลานบาท ผอนช าระสงสด 180 งวด

60

หลกเกณฑการพจารณาเงนกของคณะกรรมการสหกรณ 1. พฤตกรรมการท างานดวยความตงใจ ผลการประเมน สถตการขาด ลา มาสาย 2. พฤตกรรมสวนบคคลทไมยงเกยวกบอบายมขทงหลาย 3. พฤตกรรมการออมเงนในสหกรณ 4. การปฏบตตามขอตกลงไวกบสหกรณ 5. ความสามารถในการช าระหน 6. ความจ าเปนในการขอกและหรอเปนประโยชนตอผกมากนอยเพยงใด 7. ผค าประกนและหลกประกนตางๆ

ผลการด าเนนงานของสหกรณ สหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด ด าเนนงานมาตงแตป 2550 โดยประสบผลส าเรจตามวตถประสงคของการจดตงสหกรณเพอแกปญหาหนนอกระบบและยกระดบคณภาพชวตของพนกงานบรษทไดดพอสมควร

ตารางท 3.1 ผลการด าเนนงานของสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด ป 2559-2560

รายการ ป 2559 ป 2560 1. สนทรพยทงหมด (ลานบาท) 94.508 113.977 2. ทนของสหกรณ (ลานบาท) 60.118 64.623 3. รายไดรวม (ลานบาท) 6.290 6.869 4. รายจายรวม (ลานบาท) 1.492 2.364 5. ก าไรสทธ (ลานบาท) 4.798 4.505 6. รวมเงนใหกสนป (ลานบาท) n/a 80.714 7. รวมเงนรบฝากสนป (ลานบาท) 21.070 35.308 8. อตราสวนหนสนตอทน D/E ratio (เทา) n/a 0.69 9. ผลตอบแทนจากสนทรพยรวม ROA (%) 5.88 4.32 10. ผลตอบแทนจากเงนลงทน ROE (%) 8.19 6.72 2. การด าเนนงานของ ดร.มนส ชผกา ผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด 2.1 ประวตการศกษา ดร.มนส ชผกา จบการศกษาปรญญาตร นเทศศาสตรบณฑต และรฐประศาสนศาสตรบณฑต(บรหารงานบคคล) ปรญญาโท นเทศศาสตรมหาบณฑต และปรญญาเอก บรหารธรกจดษฎบณฑต

61

2.2 ประสบการณการท างาน 1) วทยากร ระดบ 9 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) 27 ป 2) อาจารยพเศษ คณะเทคโนโลยและการจดการอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ 3) ทปรกษา SME ดานการบรหารจดการทวไป กวา 100 บรษท 4) กรรมการสหกรณออมทรพยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จ ากด (สอ.กฟผ.) 3 สมย 5) รองประธานบรษทฝายบรหาร บรษทโอเรยนเตลคอปเปอร จ ากด 2.3 ต าแหนงหนาทปจจบน 1) กรรมการบรหารและผจดการทวไปอาวโส บรษทบางซอโรงสไฟเจยเมง จ ากด 2) กรรมการผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงสทอง จ ากด 3) ทปรกษาส านกพฒนาเทคโนโลยเพออตสาหกรรม ดานทรพยากรบคคล 4) วทยากรรบเชญทวไปดานทรพยากรบคคลและการจดการ 2.4 การบรหารจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด ดร.มนส ชผกา ผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด กลาวถงแรงบนดาลใจในการท างานสงเสรมการจดตงสหกรณออมทรพยวา ตนเองท างานในต าแหนงวทยากรของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)เปนเวลา 27 ป ในชวงเวลาดงกลาวไดสมครเปนสมาชกของสหกรณออมทรพยการไฟฟาฝายผลตฯ (สอ.กฟผ.) ดวยและไดรบประสบการณทดจากการน าหลกการสหกรณมาปรบเปลยนคณภาพชวตตนเองใหดขนจากการเปนพนกงานรฐวสาหกจทมปญหาหนสนจ านวนมากเนองจากเงนเดอนไมมากนกแตมคาใชจายสงเกนกวารายได กลายเปนสมาชกสหกรณทหมดปญหาหนสนแตมทรพยสนเงนทนสะสมทเปนทนเรอนหนและเงนออมพรอมทงเงนปนผลจ านวนมากเพยงพอเหมาะสม เปนผลใหไดรบการเลอกตงเปนกรรมการด าเนนการของ สอ.กฟผ.ตดตอกนถง 3 สมย (ป พ.ศ. 2542-2546) และในป พ.ศ.2547 กไดรบคดเลอกเปนผตรวจสอบกจการของสหกรณ ตอมาไดลาออกกอนก าหนดเกษยณอายในปพ.ศ. 2548 เพอไปด ารงต าแหนงรองประธานบรษท (ดานบรหาของบรษทโอเรยนเตลคอปเปอร จ ากด ซงไดรเรมจดตงสหกรณออมทรพยในบรษทดงกลาวและเปนประธานกรรมการของสหกรณดงกลาวดวยระยะเวลา 2 ป จนกระท งในป พ .ศ.2550 กย ายงานมาอยท กล มบรษทขาวหงสทองเจยเม งในต าแหน งกรรมการบรหารและผจดการทวไปอาวโสของบรษทบางซอโรงสไฟเจยเมง จ ากดเนองจากประธานบรษท (ดร.วลลภ มานะธญญา) สนใจแนวคดของ ดร.มนส ทเสนอใหน าระบบสหกรณออมทรพยมาใชแกไขปญหาพนกงานบรษท ทงน ดร.มนส ใชเวลาเกอบ 1 ป ในการเตรยมการและจดตงสหกรณออมทรพยกลมเจยเมง จ ากดโดยใชเวลาสวนใหญในการชแจงประโยชนของระบบสหกรณออมทรพยทมตอบรษทและพนกงานบรษท รวมทงขนตอนการจดทะเบยนและด าเนนงานสหกรณใหคณะกรรมการบรษทเขาใจและใหความ

62

สนบสนนแนวทางดงกลาว เมอเรมกอตงสหกรณ ดร.มนส ไดเรยนเชญผบรหารบรษทรวมเปนคณะผกอตงและเปนคณะกรรมการด าเนนการชดแรกตง พรอมทงขอใหจดเจาหนาทด าเนนงานสหกรณจากบคลากรของบรษท(ควบคกบงานประจ า) ซงประกอบดวยเจาหนาทบญช การเงนและธรการ นอกจากนน ขออนญาตใหใชสถานทและเครองใชส านกงานในการปฏบตงานสหกรณ รวมทงอนญาตให คณะกรรมการสามารถรวมประชมในเวลาท างานปกต อยางไรกตาม ผจดการฝายบคคลจะมบทบาทมากในดานการตรวจสอบพฤตกรรมพนกงานและควบคมปองกนไมใหกลบไปเปนหนภายนอกอก เมอจดตงสหกรณออมทรพยแลว ดร.มนส กเรมเชญชวนใหพนกงานสมครเปนสมาชกและระดมทนมาใหสมาชกทเดอดรอนกเงนโดยสมาชกทกคนตองถอหนเปนรายเดอน(หนละ 10 บาท) ตามอตราเงนเดอนดงน 1) เงนเดอน ไมเกน 10,000 บาท ตองถอหนอยางนอย 10 หน มลคา 100 บาท 2) เงนเดอน 10,001-15,000 บาท ตองถอหนอยางนอย 15 หน มลคา 150 บาท 3) เงนเดอน 15,001-20,000 บาท ตองถอหนอยางนอย 20 หน มลคา 200 บาท 4) เงนเดอน 20,001-25,000 บาท ตองถอหนอยางนอย 25 หน มลคา 250 บาท 5) เงนเดอน 25,001-30,000 บาทขนไป ตองถอหนอยางนอย 30 หน มลคา 300 บาท สมาชกผถอหนจะไดรบเงนปนผลจากหนในอตรารอยละ 8 ตอป และเงนคาหนดงกลาวจะน าไปใหสมาชกกเพอแกปญหาโดยสหกรณจะคดดอกเบยเงนกแบบลดตนลดดอกในอตรารอยละ 9 ตอป 2.5 พฤตกรรมทพงประสงคของผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากด ดร.มนส ชผกา ปฏบตหนาทในสหกรณแหงนไดเปนอยางด ไดรบการยอมรบจากทกฝายทเกยวของดวยพฤตกรรมทพงประสงคในต าแหนงผจดการสหกรณ ดงน 1) มวสยทศนในการพฒนาธรกจของสหกรณใหเจรญกาวหนาและประสบความส าเรจตามนโยบายของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ ซง ดร.มนส เลาใหฟงวา ประธานกลมบรษทเจยเมง สนใจใหมารวมงานจากขอเสนอแนะวา การจดตงสหกรณออมทรพยในบรษทจะเปนเครองมอส าคญทสามารถชวยเหลอพนกงานบรษททมปญหาทางการเงนไดและชวยใหพนกงานมความรกภกดตอบรษททดแลพนกงานใหมคณภาพชวตทดขนประกอบกบ ดร.มนสมความเชอมนในระบบสหกรณจากประสบการณทดของการเปนสมาชกและกรรมการสอ.กฟผ.มาแลว 2) มส านกในหนาทความรบผดชอบดวยการปฏบตงานดวยความขยน ซอสตย ตลอดจนมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงหนาทในการสรางความกาวหนาแกสหกรณและสมาชก ดงเหนไดวา ดร.มนส เรมจากการเปนผจดท าโครงการกอตงสหกรณออมทรพยขาวหงษทองเสนอตอผบรหารบรษทและขอความสนบสนนจากบรษทเพอประโยชนตอเปาหมายการจดตงสหกรณโดยขอใหผบรหารรวมเปนคณะกอตงและเปนคณะกรรมการสหกรณชดแรก และขอใหพนกงานบรษทสวนหนงมาชวยท าหนาทเจาหนาทสหกรณ

63

เทาทจ าเปนรวมทงใชสถานทและเวลาท างานมาปฏบตงานสหกรณ ตอมาดร.มนสกเปนกรรมการผจดการสหกรณจนถงปจจบน 3) ควบคมการด าเนนงานของสหกรณใหบรรลเปาหมายโดยรบผดชอบดแลเจาหนาทสหกรณใหสามารถปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมายจะเหนไดวาสมาชกสหกรณแรกตง 228 คนเพมขนเปน 521 คนและจากงบการเงน ป 2560 แสดงวาสหกรณมสนทรพยรวม 113.97 ลานบาท มก าไรทกป เงนใหกยมระยะสน 20.11ลานบาท และเงนใหกยมระยะยาว 60.59 ลานบาท เงนรบฝากออมทรพยพเศษ 35.30 ลานบาท ทนเรอนหน 62.80 ลานบาท พนกงานบรษททเปนสมาชกหลดพนจากปญหาภาระหนกจากหนสนและมเงนออมทงในรปทนเรอนหนและเงนฝาก 4) มความโปรงใสและเปดเผยโดยจดท ารายงานความเคลอนไหวและสถานะของสหกรณและสมาชกและคณะกรรมการเปนประจ า รวมทงชแจงเรองตางๆตอคณะกรรมการและทประชมใหญของสหกรณ โดยเหนไดจากรายงานการประชมของสหกรณมรายละเอยดตางๆของผลด าเนนงานอยางครบถวน 5) มวธสอความทเหมาะสมและทวถงเพอสรางความเขาใจทด รวมทงปฏบตตอผมสวนไดสวนเสยอยางเทาเทยมโดยดแลเจาหนาทสหกรณดวยความยตธรรมเสมอภาคและเหมาะสมเรมตงแตชแจงใหเหนความจ าเปนทตองกอตงสหกรณออมทรพยแกผบรหารบรษททเกยวของเพอใหความรวมมอและชแจงใหสมาชกเหนแนวทางการหลดพนจากปญหาหนสนดวยการออมเงนและการใชชวตพอเพยงจงจะเปนการแกปญหาไดอยางมนคงและยงยน รวมทงมการยกยองกรรมการดเดนและสมาชกดเดนเปนประจ าทกปบทบาททพงประสงคของผจดการสหกรณออมทรพยขาวหงษทอง จ ากดดร.มนส ชผกา ปฏบตหนาทผจดการสหกรณแหงนโดยมบทบาทส าคญทท าใหสหกรณมชอเสยงเปนทยอมรบใหเปนตนแบบของสหกรณออมทรพยในสถานประกอบการดวยบทบาททพงประสงค ดงน เปนผน าทมภาวะผน าสงซงไดรบการยอมรบจากทงคณะกรรมการและเจาหนาทสหกรณเนองจากความรความสามารถในการกอตงและด าเนนงานสหกรณใหประสบความส าเรจดวยหลกการสหกรณและคณธรรมทชวยน าพาสหกรณสามารถบรรลผลส าเรจต ามวตถประสงคการกอตงไดเปนอยางด 6) เปนแบบอยางในการเปนผใฝรและพรอมเรยนรในการพฒนาและปรบองคกรใหเทาทนการเปลยนแปลงโดยเหนไดจากการน าแนวทางและวธการด าเนนงานของสอ.กฟผ.ทเปนสหกรณออมทรพยขนาดใหญมาปรบใชในสหกรณออมทรพยของบรษททเปนสหกรณขนาดเลกไดดมาก กระทรวงแรงงานจงแตงตงให ดร.มนสเปนทปรกษาและวทยากรดานการจดตงสหกรณออมทรพยในสถานประกอบการ 4.3 มบทบาทส าคญในการสรางความรวมมอรอบดานทงกรรมการบรษทกรรมการสหกรณ ผจดการฝายบคคลของบรษท เจาหนาทสหกรณและสมาชกสหกรณใหรมมอกนสนบสนนสหกรณอยางเตมก าลงตามบทบาทหนาทของแตละฝายทเกยวของ 7) สามารถสรางเครอขายสมพนธทดกบสหกรณอนๆและขาราชการทเกยวของ เชน กรมสงเสรมสหกรณ กรมสวสดการแรงงาน บรษทกลมเจยเมง และบรษทอนๆทสนใจกอตงสหกรณออมทรพย และ สถาบนวชาการดานสหกรณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตรไดคดเลอกสอ.ขาวหงษทอง จ ากด เปนสหกรณททรงคณคา

64

___________________________________________________________ ประเดนวเคราะห ใหนกศกษาวเคราะหวา พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของ ดร.มนส ชผกา มผลดตอสหกรณแหงนอยางไรบาง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.3.3 แลว ปฏบตกจกรรมท 2.3.2 _____________________________________________________________

เรองท 2.3.4 กรณศกษา ผจดการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด “.......สหกรณคอการอยรวมกนเพอสงเสรมซงกนและกนใหมอาชพและมชวตทรงเรอง อกดานหนงทส าคญกคอ ทกคนจะตองมชวตของตน และชวตของทกคนนตองประกอบดวยงานการของตนทมจดประสงคทจะเลยงตว การเลยงตวนนกหมายความวา จะตองมทกสงทกอยาง นอกจากวชาการในดานอาชพโดยตรง จะตองมความรหรอมจตใจทจะชวยกน คอเปนในดานจตใจ ในดานทจะเออเฟอซงกนและกน ซงเปนปจจยส าคญมากของสหกรณ...” “.....รวมกนกหมายความวาสมาชกในแตละสหกรณจะตองเพาะความสามคคกน ความเขาใจอนด ซงกนและกน และสหกรณตางๆกจะตองพยายามทจะอดหนนสงเสรมกน แลกเปลยนกน เพอประโยชนของ แตละคน มใชเพอประโยชนของค าวาสหกรณเทานน....”

พระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาอดลยเดช โอกาสทผน าสหกรณการเกษตร สหกรณนคม และสหกรณประมงทวประเทศเขาเฝาทลละอองธลพระบาท

ณ ศาลาดสดาลย วนพธท 14 พฤษภาคม 2523

สหกรณการเกษตรเพอการตลาด ลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด ไดรบการคดเลอกจากสถาบนวชาการ ดานสหกรณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ใหเปน “สหกรณทมคณคาแหงป 2553” โดยม นางมะลวลย เยนเสมอ เปนผจดการสหกรณแหงน ตงแตป พ.ศ.2534 ดวยจดมงหมาย “รวมพลงเกษตรกรเปนหนงเดยว เพอสรางอ านาจการตอรองของเกษตรกรทางเศรษฐกจ” 1. บรบทของสหกรณเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด 1.1 ความเปนมาและวตถประสงคการจดตงสหกรณ สหกรณแหงนเรมตนจากการสนบสนนของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ใหเกษตรกรลกคาของธนาคารในเขตจงหวดสรนทรไดรวมตวกนกอตงสหกรณการเกษตรภายใตชอ “สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร ” ชอยอวา“สกต.สรนทร” เมอวนท 10 ตลาคม

65

2533 มสมาชกแรกตง 300 คน มทนเรอนหนเรมตน 30,000 บาท ทตงส านกงานใหญเลขท 126 หมท 4 ต าบลตาออง อ าเภอเมองสรนทร จงหวดสรนทร ในปจจบน (ปพ.ศ.2559) มสมาชก 119,863 คน และ ทนเรอนหน 193,030,570 บาท โดยมวตถประสงคการจดตง สกต. ดงน

1. เพอชวยเหลอเกษตรกรลกคา ธ.ก.ส.ด าเนนงานโดยวถการชวยตนเองและชวยเหลอซงกนและกนตามหลกสหกรณโดยไมมงผลก าไรจากสมาชกแตรกษาผลประโยชนทสมาชกพงไดรบ

2. เพอรวมกนซอปจจยการผลตประเภทเมลดพนธพช พนธสตว ปย ยาปราบศตรพช เครองจกรกลการเกษตร รถยนต รถจกรยานยนต เครองอปโภคบรโภค ขาวสาร เปนตน

3. เพอรวมกนขายผลผลตการเกษตร เชน ผลไม และสนคาแปรรปผลผลตเกษตร 4. เพอด าเนนงานธรกจ เชน บรการขนสง และบรการจดหาสนคามาจ าหนาย เปนตน

สกต.สรนทรจ ากดเปนสหกรณขนาดใหญทมขอบเขตด าเนนการครอบคลมทกอ าเภอในจงหวด จงแตกตางจากสหกรณการเกษตรอนๆในจงหวดสรนทรทมขอบเขตด าเนนงานระดบอ าเภอ และสมาชกสกต.จะเปนเกษตรกรลกคาของธ.ก.ส.เทานน สกต.จงท าหนาทบรการดานจดหาปจจยการผลตใหแกสมาชกและรวบรวมผลผลตจากสมาชก หรอบรการดานอนทไมใชบรการสนเชอและเงนฝากซงสมาชกใชบรการจาก ธ.ก.ส.อยแลว ทงนในชวงเรมกอตง สกต.5 ปแรก ม ธ.ก.ส. เปนผสนบสนนหลกในการด าเนนการโดยมบนทกขอตกลงระหวาง สกต.และ ธ.ก.ส. ทก าหนดให ธ.ก.ส.มอบหมายพนกงาน ธ.ก.ส.ท าหนาทผจดการสกต.เพอบรหารจดการระบบงานสหกรณดานรวมซอรวมขายใหสอดคลองกบธรกจสนเชอและเงนฝากของธ.ก.ส.พรอมทงมอบหมายใหพนกงานสนเชอธ.ก.ส.ท าหนาทพนกงานการตลาดของสกต.อกดวยในขณะเดยวกนกท าหนาทถายทอดและฝกอบรมวธการด าเนนธรกจดงกลาวใหแกคณะกรรมการและฝายจดการของสกต.

เพอใหสามารถด าเนนการไดเองตอไป ภาพท 3.1 ส านกงานสหกรณและโรงสขาวของสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด

1. วสยทศน พนธกจ และจดมงหมายของ สกต.สรนทร 1.1 วสยทศน (Vision) ของสหกรณ “รวมพลงเกษตรกรเปนหนงเดยวเพอสรางอ านาจทางเศรษฐกจระดบประเทศ” 1.2 พนธกจ (Mission) ของสหกรณ

66

1) สงเสรมและสรางเครอขายสมาชกใหครอบคลมทงจงหวด 2) ด าเนนธรกจตามเจตนารมณของการจดตงสหกรณใหมประสทธภาพเพอสนองความตองการของสมาชกอยางแทจรง อนจะท าใหสหกรณมความเจรญรงเรองเปนผลใหสมาชกไดรบผลประโยชนตอบแทนทเหมาะสม 3) สถาปนาและธ ารงรกษาความเปนผน าดานการตลาดในธรกจการเกษตร 4) สรางวฒนธรรมองคกรทด คอ การบรการสมาชกดวยใจ 5) สงเสรมบรรยากาศการท างานรวมกนเปนทม สรางความกาวหนาและใหเกยรตซงกนและกน 6) ปนผลและเฉลยคนสมาชก 7) มความรบผดชอบตอสงคม 1.3 จดมงหมาย (Goals) ของสหกรณ 1) สรางเครอขายสมาชกทกต าบล 2) สมาชกมความศรทธาตอสหกรณ 3) จ าหนายปจจยการผลตใหหลากหลายตามความตองการของสมาชก 4) การรวบรวมผลตผลการเกษตรจากสมาชกเพอรวมกนซอและขายใหไดราคาทเปนธรรม 5) การแปรรปผลตผลเพอเพมมลคาผลตผลทางการเกษตร 6) เพมชองทางการตลาดสนคาเกษตร

1.3 โครงสรางองคกรและองคกรแวดลอมของสหกรณ สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส.สรนทร ในปจจบน เปนสหกรณประเภทสหกรณการเกษตร ซงด าเนนงานในระดบจงหวด และด าเนนธรกจอนตามทกฎหมายสหกรณก าหนดเปนสหกรณระดบจงหวด แบงเขตการด าเนนงานออกเปนสาขาระดบอ าเภอ 8 แหง ฝายโรงสและศนยฝกอบรม นอกจากนน ยงมหนวยบรการระดบต าบล และหมบาน ซงเปนศนยกลางทสะดวกแกการตดตอของสมาชก ดงแผนผงทปรากฏตอไปน

67

ภาพท 3.2 โครงสรางองคกรของสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด

ธ.ก.ส. ส านกงานใหญ

ธ.ก.ส. ระดบจงหวด

จงหวด

ธ.ก.ส. ระดบอ าเภออ าเภอ

ธ.ก.ส. ระดบหนวยอ าเภอ

บ.ไทยธรกจเกษตร ระดบประเทศ

สกต. ระดบจงหวด

สกต. สาขา

สกต.หนวยอ าเภอ

ระดบอ าเภอ

ลกคา ธ.ก.ส.

สมาชก สกต. หมบาน/ต าบล

68

ภาพท 2.23 องคกรแวดลอมของ สกต.สรนทรในแตละระดบ

1.4 ทรพยากรมนษยในสหกรณ สกต.สรนทร เปนสหกรณขนาดใหญมากทมขอบเขตการด าเนนงานครอบคลมทกอ าเภอในจงหวดสรนทร ประกอบดวยลกคา ธ.ก.ส.ทกอ าเภอ ท าใหมสมาชกสหกรณจ านวนมากถง 118,000 ราย รวมทงฝายนโยบาย (คณะกรรมการด าเนนการของสหกรณ) และฝายจดการ (ผจดการและเจาหนาทสหกรณ) จ านวนมากกวาสหกรณทวไปในจงหวดสรนทร ซงมทรพยากรมนษยในสหกรณทหลากหลายรน ดงน

ทรพยากรมนษย กรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ สมาชกสหกรณ รวมทงสน Gen - B 14 16 70,800 70,830 Gen - X 1 40 30,100 30,141 Gen - Y 0 74 18,076 18,150 รวมทงสน 15 130 118,976 119,121

สกต.สรนทร จ ากด มงเนนความรวมมอจากการมสวนรวมของสมาชกทมจ านวนมากกระจายอยทกอ าเภอในจงหวด จงใหความส าคญตอความรความเขาใจตอหลกการและอดมการณสหกรณดวยการสรางอาคารฝกอบรมโดยเฉพาะตงแตป พ.ศ. 2545 ดวยเงนลงทนจากสหกรณเอง ซงไดใชจดหลกสตรอบรมสมาชกเปนประจ าทกปประมาณปละ 5,000-10,000 ราย ผลลพธจากการอบรมดงกลาวปรากฏวา สมาชกมความเขาใจดในความส าคญและประโยชนของสหกรณทมด าเนนงานตามหลกการธรรมาภบาล บทบาทหนาทของสมาชกและคณะกรรมการสหกรณ รวมทงฝายจดการของสหกรณ ดงจะเหนไดจากความรวมมอในการท าธรกจกบสหกรณอยางตอเนองและสนบสนนสหกรณดวยการเพมทนเรอนหนส าหรบการกอสรางอาคารฝกอบรมและการสรางโรงสขาวขนาดใหญ เปนเงน 89 ลานบาท โดยไมตองกเงนหรอขอการสนบสนนจากภาครฐ

ภาพท 2.24 สมาชกสหกรณ โรงสขาว และขาวสารคณภาพดบรรจถงทแปรรปจากโรงสแหงน

69

1.5 การด าเนนธรกจของ สกต.สรนทร ในปจจบน 1) ธรกจจดหาสนคามาจ าหนาย ไดแก ปย พนธขาว ขาวสาร เคมเกษตร สนคาทวไป มลคาธรกจ 351 ลานบาท 2) ธรกจรวบรวมผลตผลเกษตร ไดแก ขาวเปลอก 67,458 ตน มลคา 550 ลานบาท มนส าปะหลง และยางพารา มลคา 552 ลานบาท 3) ธรกจแปรรปผลตผลเกษตร ไดแก แปรรปขาวสาร 5,040 ตน มลคา 114 ลานบาท แปรรปเมลดพนธ 1,063 ตน มลคา 25 ลานบาท 4) ธรกจบรการ ไดแก ศนยฝกอบรม มผใชบรการ 3,098 ราย มลคา 1.4 ลานบาท 1.6 ผลงานเชงคณคาท สกต.สรนทร มความภาคภมใจ 1) สรางเครอขายสมาชกครอบคลมทงจงหวด 2) มทรพยสนทไดมาจากการระดมหนของสมาชก ไดแก ศนยฝกอบรม และโรงสขาว 3) สรางกลมผลตเมลดพนธ 70 กลม จ านวน 661 ราย 4) เปนผน าในการรวบรวมขาวเปลอก 5) เปดตลาดขาวกบ Tesco Lotus 6) เปนผสงมอบขาวเปลอกใหโรงสขาวสวนพระองคจตรลดาตงแต ป พ.ศ.2551

1.7 ผลการด าเนนงานทสรางความเขมแขงของสกต.สรนทร

รายการ 2558 2559 2560

1. จ านวนสมาชก (ราย) 116,789 119,863 118,976 2. สนทรพย (ลานบาท) 445 651 707 3.ทดน อาคาร อปกรณ (ลานบาท) 166 160 244 4. หนสน (ลานบาท) 195 397 449 5. มลคาหน (ลานบาท) 189 193 198 6. รายไดรวม (ลานบาท) 1,048 1,184 1,163 7.ก าไรสทธ (ลานบาท) 5.35 5.65 11.96 ผลการด าเนนงานของสกต.สรนทร จ ากด ป 2558-2560

สกต.สรนทร สามารถขบเคลอนการด าเนนธรกจไดอยางมประสทธภาพและน าประโยชนสสมาชกไดอยางเหมาะสม สมควรเปนแบบอยางของการท างานเพอสมาชกและชมชนอยางแทจรง โดยเปนสถาบนเกษตรกรแหงแรกทรเรมผลตขาวอนทรยในจงหวดสรนทร ในปจจบนมขาวเปลอกสงโรงสขาวเพอสแปรเปน

70

ขาวสารทมคณภาพภายใตมาตรฐาน A-Rice มก าลงการผลต 120 ตน/วน และกระบวนการผลตประกอบดวยการสแปร บรรจ ขนสง ผานโรงสขาวทไดรบมาตรฐานจากองคการอาหารและยา นอกจากนน สกต. สรนทร ยงไดรบการสนบสนนเครองก าจดไขมอดดวยคลนความถวทย (RF) ซงเปนความรวมมอระหวางส านกนวตกรรมแหงชาตและมหาวทยาลยเชยงใหม 1.8 การบรหารงาน 1) มสาขาด าเนนงาน 8 สาขา ทครอบคลมพนททงจงหวดท าใหสะดวกตอการบรการสมาชก 2) มเครอขายสมาชกทกต าบล 3) บรหารงานดวยความโปรงใส และหลกการธรรมาภบาล 4) สมาชกมความศรทธาตอสหกรณ ท าใหเกดการมสวนรวมจากสมาชกเปนอยางด 1.9 ปรมาณธรกจของสหกรณ (1 เมษายน 2560 ถง 31 ธนวาคม 2560) 1) การรวบรวมขาวเปลอก ปรมาณ 53,492 ตน 2) การรวบรวมเมลดพนธขาว ปรมาณ 978 ตน 3) ผลผลตขาวเปลอกทแปรรป ปรมาณ 4,355 ตน 1.10 การตลาดขาวของสหกรณ 1) ตลาดขาวเปลอกไดแกโรงเรยนนายรอย จปร. โรงสขาววงสวนจตรลดา โรงสขาว CP โรงสขาว Eastern Rice 2) ตลาดขาวสาร ไดแก บจก.เอกชย ดสตรบวชนซสเทม (Tesco Lotus) บจก.ไทยธรกจเกษตร (TABCO) ธ.ก.ส. สาขาและ สกต.ทวประเทศ สหกรณอนๆ และลกคาทวไป 1.11 แบรนดขาวภายใตการผลตของสหกรณ 1) ตรา สกต.สรนทร ปรมาณ 193 ตน มลคา 5,198,813 บาท 2) ตรา A-Rice ปรมาณ 1,227 ตน มลคา 33,445,378 บาท 3) ตรา Tesco Lotus ปรมาณ 217 ตน มลคา 6,155,460 บาท 1.11 การสงเสรมคณภาพขาวของสหกรณ 1) โครงการผลตเมลดพนธขาว เพอสงเสรมและจ าหนายใหแกสมาชก 2) โครงการเกษตรอนทรย เพอสงเสรมการผลตขาวทปลอดภยตามมาตรฐานเกษตรอนทรย 3) โครงการนาแปลงใหญ (ขาวคณภาพ) เพอลดตนทนและสงเสรมการผลตขาวทมคณภาพ 1.12 ระยะเวลาการพฒนาของสหกรณ ระยะทหนง (พ.ศ. 2533-2545) กอเกด สกต.สรนทร โดยการจดหาวสดอปกรณการเกษตร ใหแกสมาชกสหกรณทเปนลกคาของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรในจงหวดสรนทร ระยะทสอง (พ.ศ. 2546-2548) สรางฐานสมาชก โดยสรางเครอขาย สกต. และจดตงกลมผลตเมลดพนธขาว สงเสรมการปลกขาวอนทรย รวบรวมขาวและแปรรปจากการเชาโรงสสหกรณ

71

ระยะทสาม (พ.ศ. 2549-2560) ขยายฐานธรกจ โดยการระดมทนจากสมาชกเพอสรางโรงสมลคา89 ลานบาท และมการเชอมโยงตลาดประชารฐกบงานสกต.ผานขาวสาร แบรนด A-rice และหางโลตส ระยะทส (พ.ศ. 2561-2565) เพมโอกาสธรกจ โดยการสรางไซโลอบขาว และใชเทคโนโลยสมยใหมมาใชใน สกต. เชน ใชคลนวทยก าจดไขมอด และการโอนเงนผานระบบ QR –code เปนตน รวมทงจดท าแผนการพฒนาสกต.ใหเทาทนการเปลยนแปลงทจะมผลกระทบตอการด าเนนงานของ สกต.สรนทรโดยจดท าแผนธรกจดวยหลกการการสรางความรวมมอเพออ านวยประโยชนระหวางกลมสมาชกกบ สกต. และชมชน

ภาพท 2.25 แนวทางการบรหารจดการขาวของสกต.สรนทร รวมกบ ธ.ก.ส.จงหวดสรนทร

2. การบรหารจดการของผจดการสกต.สรนทร จ ากด 2.1 ประวตการศกษาและการท างานของผจดการสหกรณ คณมะลวลย เยนเสมอ จบการศกษาจากคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง เรมท างานเปนพนกงานสหกรณทสหกรณการเกษตรกาบเชง จ ากด จงหวดสรนทร ตอมาไดลาออกเพอมาด ารงต าแหนงผชวยผจดการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. สรนทร จ ากด (สกต.สรนทร) ในป พ.ศ.2534จนถงป พ.ศ. 2543 เลอนต าแหนงเปนผจดการสหกรณแหงนจนถงปจจบน (พ.ศ. 2561) และไดเรยนตอปรญญาโทดานรฐประศาสนศาสตร ทสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร การบรหารจดการสหกรณให

72

ด าเนนงานไดเปนอยางด สามารถบรหารธรกจและบรหารทรพยากรมนษยในสหกรณใหเจรญกาวหนาเปนแบบอยางทดแกสหกรณอนๆ และไดรบรางวลมากมายจากหลายสถาบน 2.2 การบรหารธรกจและทรพยากรมนษยใน สกต.สรนทร คณมะลวลย มแนวคดวา สกต.สรนทร เปนสหกรณการเกษตรขนาดใหญระดบจงหวดทจดตงโดยการสนบสนนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ท าใหสมาชกสหกรณทเปนเกษตรกรลกคา ธ.ก.ส. เขาใจผดวา สกต.สรนทรเปนสวนหนงของ ธ.ก.ส. และไมตระหนกวา สกต.สรนทร เปนสถาบนของสมาชกเองเชนเดยวกบสหกรณอนๆ ดงนน สกต.สรนทรจะสามารถพฒนาตอไปไดอยางยงยน จ าเปนตองอาศยปจจยหลกส าคญ คอ ความรความเขาใจในหลกการและอดมการณของสมาชกสหกรณซงเปนทงเจาของและผใชบรการ สมาชกทเขมแขงและศรทธาขบวนการสหกรณในฐานะทเปนเจาของสหกรณนน ยอมคดเลอกสมาชกทเหมาะสมมาเปนคณะกรรมการด าเนนการของสหกรณเพอก ากบดแลผจดการและพนกงานสหกรณใหปฏบตหนาทอยางถกตองเหมาะสมและกาวหนาเพอสรางประโยชนตอสหกรณและสมาชกสหกรณ รวมทงในฐานะผใชบรการนน สมาชกยอมยนดรวมลงทนและมาใชบรการสหกรณเพอสนบสนนกจการใหเตบโตมนคงเปนสถาบนทพงของสมาชกไดอยางแทจรง คณมะลวลย เรมด าเนนการตามแนวคดดงกลาวดวยการจดอบรมดานหลกการและอดมการณของสหกรณ สทธและหนาทของสมาชกสหกรณเปนประจ าทกป จากปแรกทไดรบงบประมาณของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ใหอบรมสมาชก 200 ราย (ป พ.ศ. 2536) และปตอๆมา กใชงบประมาณของสหกรณ ในปจจบน มสมาชกทผานการอบรมมาแลวประมาณ 10,000 ราย ซงเปนก าลงส าคญในการรวมพฒนาสหกรณประมาณ 8,000 ราย (ทกหมบานๆละ 5 ราย)เปนผลให สกต.สรนทร สามารถขยายงานเปนศนยสหกรณสาขาระดบอ าเภอออกเปน 8 สาขา รวมทงมผลตอเนองทส าคญมาก คอ การปรบปรงขอบงคบของสหกรณและออกระเบยบในการคดเลอกกรรมการสหกรณใหด าเนนการอยางเปนขนตอนทโปรงใสจากระดบหมบาน ต าบล อ าเภอ และระดบจงหวด ในป พ.ศ. 2550ซงเปนจดเปลยนทส าคญส าหรบคณมะลวลยในการสรางความสมพนธทดและความรวมมอรวมใจระหวางฝายจดการและฝายนโยบายของสหกรณใหรวมกนผลกดนธรกจสหกรณสเปาหมายความส าเรจ คณมะลวลย เปนผจดการ สกต.สรนทร ทมหนาทบรหารก ากบดแลพนกงาน ประมาณ 10 คนในปแรก ตอมากจการสหกรณเจรญกาวหนา จงมพนกงานเพมขนดงในปจจบน ตองก ากบดแลพนกงาน 150 คน ซงอยในวยทหลากหลาย ไดแก พนกงานรนแรกทอายมากกวา 50 ป พนกงานรนกลาง อาย 40-50 ป พนกงานรนใหม อาย 30-40 ปคณมะลวลย จงจ าเปนตองหลอหลอมแนวคดในการท างานและการใหบรการแกสมาชกใหเปนไปในแนวทางเดยวกน โดยอาศยการอบรมสมาชกสหกรณทด าเนนการเปนประจ าทกปดวยการก าหนดใหพนกงานสหกรณเขารวมการอบรมพรอมกบสมาชกเพอใหเขาใจหลกการและอดมการณสหกรณเชนเดยวกน พรอมทงเปนการสรางความรจกมกคนกบสมาชกอกดวย พนกงานสหกรณเหลานกจะสามารถพฒนาทกษะการเรยนรงานสหกรณท าใหเปนวทยากรรวมไดดวย 2.3 พฤตกรรมทพงประสงคของผจดการ สกต.สรนทร

73

คณมะลวลย สามารถบรหารจดการสหกรณใหเจรญกาวหนาไดเปนอยางดดวยมพฤตกรรมทพงประสงคหลายประการ ดงน 3.1 มวสยทศนในการพฒนาธรกจสหกรณใหเจรญกาวหนาและประสบความส าเรจตามวตถประสงคของการจดตงสหกรณไดเปนอยางด และคดวางแผนการพฒนาตามแนวทางพระราชด ารของรชกาลท 9 ซงพระราชทานแนวทาง “เขาใจ เขาถง พฒนา” เนองจากเขาใจดถงสถานการณของสหกรณวา จ าเปนตองปรบเปลยนทศนคตของสมาชกสหกรณใหถกตองวา “สกต.สรนทรเปนของสมาชก เพอสมาชกและบรหารโดยสมาชก”โดยการฝกอบรมหลกการและอดมการณสหกรณใหสมาชกมความรความเขาใจดทงสทธและหนาทของสมาชกซงเปนทงเจาของและผใชบรการของสหกรณ พรอมทงสรางความสมพนธทดระหวางพนกงานสหกรณกบสมาชกสหกรณ ในขณะเดยวกนกวางแผนปรบปรงวธการสรรหาคณะกรรมการสหกรณทมคณธรรมและธรรมาภบาลตามหลกสหกรณมาเปนตวแทนจากความเหนชอบของสมาชกอยางเปนขนตอนทโปรงใสอกดวย 3.2 มส านกในหนาทรบผดชอบและปฏบตหนาทตามขอบงคบ ระเบยบ ค าสงดวยความขยน ซอสตย เทยงธรรม ตลอดจนมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงหนาทใหเกดผลดตอการปฏบตงานเพอสรางความกาวหนาแกสหกรณและสมาชกไดเปนอยางด ดงจะเหนไดจากการรเรมกอสรางอาคารส านกงานใหญของสกต.สรนทรทมราคากลาง 35 ลานบาทดวยวธพเศษ ท าใหสามารถกอสรางอาคารทแขงแรงไดเสรจสนภายในวงเงน 27 ลานบาท โดยสกต.สรนทรจดหาวสดกอสรางทงหมดเอง และจดจางแรงงานกอสรางแตละสวนตามแบบแปลนภายใตการจดจางวศวกรผช านาญการเปนผควบคมและรบผดชอบการกอสรางทงหมด รวมทงการรเรมจดท าส านกงานสหกรณสาขา 6 แหงเพอสะดวกตอการใหบรการสมาชกดานการรวบรวมขาวเปลอกจากสมาชกซงประกอบดวยทดน ส านกงาน โกดงขาว ลานตากขาว และเครองชงพรอมอปกรณตางๆทจ าเปนโดยการระดมหนเปนทนกอสรางประมาณ 8-10 ลานบาทจากความตองการของสมาชกในแตละแหงหลงจากการกอสรางแหงแรกทอ าเภอเมองจากงบสนบสนนของกรมสงเสรมสหกรณ และแหงทสอง จากเงนกของ ธ.ก.ส. ซงกสามารถช าระคนไดอยางรวดเรว 3.3 มความรบผดชอบในการด าเนนงานสหกรณใหบรรลเปาหมายโดยก ากบดแลใหพนกงานและลกจางสหกรณปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมายไดเปนอยางดสงส าคญคอ การปรบทศนคตพนกงานและลกจางสหกรณใหเขาใจในหลกการสหกรณและภาคภมใจทไดท างานในสหกรณซงเปนสถาบนธรกจของสมาชกดวยการเขาอบรมพรอมกบสมาชกในแตละปเพอสรางความสมพนธทดตอกน พรอมทงจดอบรม เรองวฒนธรรมการใหบรการทด รวมทงสรางแนวทางการรวมท างานเปนทมและสงเสรมกระบวนการเรยนรงานในระบบ “พสอนนอง”และ“เพอนชวยเพอน” ท าใหเกดความสามคคในการท างาน นอกจากนน ยงเตรยมการสรางผจดการคนใหมดวยการกระจายอ านาจใหผชวยผจดการ 3 คน ซงดแลงานในส านกงานใหญ 1 คน และอก 2 คน กดแลงานในศนยสหกรณสาขาคนละ 4 แหง เพอใหสามารถรบผดชอบในการบรหารงานในหนาทของแตละคนไดอยางเตมทและเตรยมการสลบเปลยนหนาทเพอเกดการเรยนรงานอกดวย

74

3.4 มการด าเนนงานอยางโปรงใสและเปดเผยขอมลโดยจดท ารายงานและชแจงสถานการณความเคลอนไหวของสหกรณตอคณะกรรมการเปนประจ าทกเดอน และเสนอตอสมาชกในทประชมใหญของสหกรณทกครง ซงชวยใหเกดความเชอถอจากคณะกรรมการและสรางศรทธาจากสมาชกอยางตอเนอง 3.5 มวธการสอความทเหมาะสมและทวถงเพอสรางความเขาใจทดในการท างานรวมกนทงภายในสหกรณและภายนอกสหกรณ ซงชวยใหสหกรณมเครอขายสมาชกทเขมแขง และมเครอขายการตลาดทกวางขวาง บทบาททพงประสงคในการบรหารทรพยากรมนษย คณมะลวลย เปนผจดการทเปนตนแบบของ สกต. ทวประเทศ และเปนแหลงเรยนรของสหกรณตางๆทมาเยยมชมการด าเนนงานของสหกรณอยเสมอดวยบทบาททพงประสงค ดงน 4.1 เปนผน า (Leader) ทมภาวะผน าสงมากจงไดรบการยอมรบเชอถอในดานการพฒนาสหกรณอยางตอเนองดวยคณธรรมตามหลกการสหกรณทงจากคณะกรรมการด าเนนงานของสกต.ทกชด และพนกงานสหกรณทกคนตลอดจนหนวยงานสนบสนนทเกยวของ ไดแก ส านกงาน ธ.ก.ส.จงหวดสรนทร ส านกงานสหกรณจงหวดสรนทร ส านกงานจงหวดสรนทร ส านกงานพาณชยจงหวดสรนทร และส านกงานเกษตรจงหวดสรนทรรวมทงบรษทหางรานและโรงสขาวทเกยวของกบธรกจของ สกต.สรนทร 4.2 เปนผใฝร (Learner) เปนผทสนใจในการศกษาหาความรและน ามาประยกตใชในการปฏบตงานของสกต.อยเสมอ จะเหนไดจากการศกษาตอระดบปรญญาโทในขณะทก าลงปฏบตหนาทผ จดการสกต.อยางเขมแขงและการเขารวมการฝกอบรมตางๆทจะเปนประโยชนตองานสกต.อยางสม าเสมอ รวมทงพรอมรบเทคโนโลยใหมทจะชวยใหสกต.มประสทธภาพทดขน อาท การน าเครองก าจดไขมอดดวยคลนความถวทยมาใชในการเกบรกษาขาวสาร เปนตน 4.3 เปนผสรางความรวมมอ (Cooperator) โดยเนนการสรางความรวมมอระหวางทรพยากรมนษยทกฝายในสหกรณโดยเฉพาะอยางยงการสรางความศรทธาตอขบวนการสหกรณในมวลหมสมาชกเปนหลกการพนฐานส าคญเพอใหกอเกดความเปนเจาของและการมสวนรวมในการพฒนาสหกรณ ซงมหลกฐานเชงประจกษทสมาชกรวมกนปรบปรงขอบงคบและระเบยบการสรรหาและเลอกตงคณะกรรมการสหกรณระดบจงหวดเปนขนตอนจากระดบหมบาน ต าบลและอ าเภอ ท าใหคณะกรรมการสหกรณทเปนตวแทนของสมาชกมาจากความเหนชอบของสมาชกอยางแทจรง แผนธรกจของสหกรณในแตละป กเรมมาจากความตองการของสมาชกผานการพจารณาของตวแทนสมาชกในแตละระดบเสนอถงสหกรณสาขาแตละแหงรวบรวมมาเปนแผนรวมของสกต.สรนทร แมแตการจดตงสหกรณสาขาแตละแหงกมาจากการระดมความคดและความพรอมระดมทนกอตงของสมาชกในแตละอ าเภอ รวมทงพนกงานสหกรณสาขาแตละแหงกจะมการเยยมเยยนสมาชกอยางใกลชดในเขตด าเนนงานเพราะความรจกมกคนอยางดจากการฝกอบรมรวมกนและเยยมถงบานดวยรถจกรยานยนตอยางสม าเสมอเชนเดยวกบการด าเนนงานของพนกงานสนเชอ ธ.ก.ส.ในอดต 4.4 เปนนกสรางเครอขาย (Networker) จะเหนไดวา สกต.สรนทรเปนสหกรณทมเครอขายการตลาดขาวเปลอกและขาวสารหลากหลายแหง ไดแก โรงสขาววงสวนจตรลดา โรงเรยนนายรอย จปร.

75

บรษท CP บรษท Eastern Rice บรษท Tesco Lotus บรษท TABCO ธ.ก.ส.สาขาและสกต.ลกคา ธ.ก.ส.จงหวดอนๆ สหกรณอนๆและลกคาทวไป ทงน เกดจากการสรางมาตรฐานคณภาพขาวเปลอกและขาวสารใหเปนทเชอถอของเครอขายการตลาดดงกลาวอยางตอเนอง

ประเดนวเคราะห ใหนกศกษาวเคราะหวา พฤตกรรมและบทบาททพงประสงคของผจดการ สกต.สรนทร ชวยใหเกดผลดตอการด าเนนงานของสหกรณแหงนอยางไรบาง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 2.3.4 แลว ปฏบตกจกรรม 2.3.4 ________________________________________________________________________________

บรรณานกรม ______, คมอจรรยาบรรณและขอพงปฏบต ฉบบท 1 : พฤษภาคม 2556. สมาคมสงเสรมสถาบนกรรมการ บรษทไทย. ดวงจนต. (2560). 3 Generations 3 รนรวมใจ. วารสาร Sook Magazine ฉบบท 53.ส านกงานกองทน สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. ธรรมรตน อยพร. (2559). คานยมในการท างานทสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดของ องคกรของเจนเนอเรชนตางๆ. (Online). Available: URL: http://

76

รชฎา อตสนธสกล และออยอมา รงเรอง (2560). เจนเนอเรชนวาย.....ท าไมนาสนใจ? บทความทางธรกจ. [online]. Available: URL: http://www.bizexcenter.com รงสรรค ปตปญญา. (2549). บทบาทของสมาชกตอความยงยนของสหกรณ. ขาวสหกรณออมทรพย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ฉบบท 6. _______ , 12 ตวชวด สขภาพคนไทยตางเจเนอเรชน. รายงานสขภาพคนไทย ป 2559. คณะกรรมการสขภาพแหงชาต. _______, พฤตกรรมคน 8 เจเนอเรชน คณอยกลมใหน? (Online). Available: URL: http://lifestyle.campus_star.com สบคนเมอวนท 8 มกราคม 2561. ________, การแบงคนเปน Genewrations มาจากใหน? (Online).Available: URL: http://en.wikipedia.org/wiki/Theory of generations. ________. บทบาท ภารกจ หนาทคณะกรรมการด าเนนการสหกรณ. (online): Available: URL: http:// ________, บทบาทหนาทสมาชกสหกรณ. (Online). Available: URL: http://nswtsco.com/Member_Coop. htm#AM1. รายงานประจ าป 2554 . สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด ครงท 40. รายงานประจ าป 2559 . สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด ครงท 45. สหกรณกาวไกล ดวยน าพระทยในหลวง. 43 ป สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด สานตออาชพทพอให. 47 ป สหกรณโคนมนครปฐม จ ากด Co-op Essentials: What They Are and the Role of Members, Directors, Managers, and Employees. Cooperative Information Report 11. Understanding Cooperatives: Who Runs the Cooperative Business? Board of Directors. Cooperative Information Report 45, Section 5.United States Department of Agriculture. Rural Development , Rural Business and Cooperative Service. October 1994. Understanding Cooperatives: Who Runs the Cooperative Business? General Manager and Employees. Cooperative Information Report 45, Section 6. United States Department of Agriculture. Rural Development, Rural Business and Cooperative Service. January 1995. Understanding Cooperatives: Who Runs the Cooperative Business? Members. Cooperative Information Report 45, Section 4. United States Department of Agriculture. Rural Development, Rural Business and Cooperative Service. October 1994 Reprinted April 2011.