เสียงจาก ชุมชน - thaipublica · 2014-11-11 ·...

เขยนและจดพมพโดย สมาคมพฒนาทวาย(DDA)จดพมพ กนยายนพ.ศ.2557กองบรรณาธการ RobertFinch,AlexMoodie,RebecaLeonard,ลลธรมาหลงเจรญ,JessicaArmour, รฐวศวเออประชานนท,อารวณยสมบญวฒนกลออกแบบปกและรปเลม นภาวลยสทธศกด,สรพงษแมนปกหนา ถนนเสน“กโลเมตรศนย”ของเขตเศรษฐกจพเศษทวายทตดผานปาชายเลนทอดมสมบรณตามแนว ชายฝงทะเลภพปกหลง สมาคมพฒนาทวาย(DDA)รวมกบเครอขายชาวทวายรณรงคคดคานการสรางโรงไฟฟาถานหน ทหาดมองมะกน

This work is licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International License. This license lets others distribute, remix, tweak, and build upon work, as long as credit is given to the original creation.

เสยงจากชมชน

ขอกงวลเกยวกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายและโครงการทเกยวของ

ภมหลงความเปนมา

โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย 9

สถานะปจจบนของโครงการ 10

บรเวณทตงของโครงการ 12

นคมอตสาหกรรมและทาเรอนาลก(ภายในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย) 12

พนทใกลเคยงเขตเศรษฐกจพเศษ 14

พนทถนนเชอมตอ 15

พนทอางเกบนา(เขอน) 15

ระเบยบวธวจยการเกบขอมล 16

กตตกรรมประกาศ 4

บทสรปสำาหรบผบรหาร 5

บทนำา 7

ขอคนพบ

วถการดารงชพของชาวบานผไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย 19

หมบานในพนทราบลม 21

ถนนเชอมตอ:หมบานในพนทสง 22

พนทอางเกบนา(เขอน):หมบานกาโลนทา 24

วถการดารงชพของผไรทดนทากนในเขตทไดรบผลกระทบ 24

รายไดในเขตทไดรบผลกระทบ 24

สรป 26

ความสญเสยและผลกระทบ 27

กระบวนการยดเวนคนทดน 33

การเขาถงขอมล 33

เอกสารและสงพมพ 33

ความรเกยวกบโครงการ 33

การเปดรบฟงความคดเหนหรอปรกษาหารออยางมความหมาย 36

การประชมชมชน 36

ปราศจากความยนยอมจากชาวบาน 38

การขมขคกคามจากเจาหนาท 41

การปรกษาหารอทไรความหมายและการสรางภาพ 43

การชดเชย 44

ขอมลเกยวกบกระบวนการการชดเชยและสทธโดยชอบธรรมอนพงม 44

02

บทท

1

บทท

2

สารบญ

พนธกรณทางกฎหมาย มาตรฐาน และความรบผดชอบในประเทศ ระดบภมภาค และระดบระหวางประเทศ สทธมนษยชนขนพนฐาน 61

สทธทจะมมาตรฐานการดารงชพทเหมาะสม 62

สทธการมทอยอาศยและการคมครองไมใหตองถกบงคบโยกยาย 63

สทธทจะไดรบขอมลมสวนรวมและไดรบคาชดเชยอยางเพยงพอ 64

สทธดานการศกษา 66

สทธชนพนเมอง 66

ความรบผดชอบและพนธกรณนอกอาณาเขตของรฐ 67

ธรกจกบสทธมนษยชน 68

มาตรฐานระดบภมภาค 68

กฎหมายภายในประเทศไทย 69

กฎหมายภายในประเทศเมยนมาร 70

พนธสญญาทมตอผอพยพจากภาคสวนทรบผดชอบ 73

03

บทท

3

การจายคาชดเชย 44

เอกสารการรบเงน 46

จานวนเงนคาชดเชย 47

แนวทางการชดเชยตามมาตรฐานสากลวาดวยการอพยพโยกยายโดยไมสมครใจ 50

การใชจายเงนคาชดเชยของชาวบาน 50

การเตรยมการสาหรบอนาคต 52

การจดการสาหรบการอพยพโยกยาย 53

กรณศกษาในประเดนการอพยพโยกยาย 56

บทสรปสาหรบขอคนพบ 57

บทสรป 75

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 76

ภาคผนวกท 1:ลาดบเหตการณทเกยวของกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษและทาเรอนาลกทวายระหวางปพ.ศ.2551-2556 79

ภาคผนวกท 2:จดหมายรองเรยนถงคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต 85

บทท

4

สารบญ

กตตกรรมประกาศ

04

รายงานฉบบนสาเรจไดโดยความชวยเหลอและการ

สนบสนนจากหลากหลายคนและองคกรทรวมกนทางาน

ในกระบวนการและการเดนทางครงน ในนามของคณะ

วจย ขอใหเราไดใชโอกาสนเพอแสดงความขอบคณกบผ

ทสนบสนนและผใหปรกษาทสาคญหลายตอหลายทาน

ดวยกน

สงแรกและทสาคญทสด ขอขอบคณชาวบานทก

ทานทสนบสนนการทางานและใหขอมลกบเรา–ขอบคณ

ชาวบานจาก 1,583 ครวเรอนและผใหสมภาษณในการ

สนทนากลมยอยใน 18หมบานทใหขอมลอนมคณคาแก

เราทชวยสะทอนสถานการณทเกดขนจรงในพนทโดยเฉพาะ

นายเอสวยและนางมาเลทหมบานรองรบผอพยพบาวาร

นายโซ หนาย จากหมบานชาคาน และ นางเล โป จาก

หมบานนาเกลอยอดตทา ซงใหเราสมภาษณในกรณศกษา

นอกจากนเราขอขอบพระคณเจาอาวาสวดมะยนจและเจา

อาวาสวดกาโลนทาทใหการสนบสนนพนทในวดสาหรบ

คณะวจยเพอทางานเกบขอมลในหมบาน

ขอขอบคณสมาชกทง 64 คนในคณะวจยทอง

ถน ไดแก อาสาสมครเกบขอมล 48 คน อาสาสมครลง

ทะเบยนขอมล 11 คน ผประสานงานวจย 4 คน และ

หวหนาคณะวจยทองถน ซงไดลงพนทสารวจเกบขอมล

เชงปรมาณ การสนทนากลม และสมภาษณกรณศกษา

ขอขอบคณองคกรตางๆทใหความรวมมอในงานวจยครง

นอนไดแกCommunityBasedSustainableLivelihood

DevelopmentCommittee(CSLD),Tarkapaw,Tavoyan’s

WomenUnion(TWU),DaweiResearchAssociation

(DRA), Tenassarim River and Indigenous People

Networks(TRIPNET)และBurmaPartnership(BP)ท

มสวนรวมในกระบวนการวจยครงน ทงการออกแบบการ

วจย การเกบขอมล การวเคราะหขอมล และการเขยน

รายงาน ขอขอบคณโครงการฟนฟนเวศวทยาในภมภาค

แมนาโขง(TERRA)ภายใตมลนธฟนฟชวตและธรรมชาต,

มลนธบรณะนเวศ (EARTH), Mekong Watch ประเทศ

ญปน,EarthRightsInternational(ERI),PatrickOswald

และ Zaw Aung สาหรบความคดเหนทมคณคาและ

ขอมลเพมเตมสาหรบรายงานฉบบน ขอขอบคณ Daw

KhineKhineMawสาหรบการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ทงหมด และขอขอบคณเปนพเศษกบ Rebacca Leon-

ardและลลธรมาหลงเจรญซงใหความชวยเหลอและให

คาแนะนาคณะวจยมาโดยตลอดทงกระบวนการ

สดทายน ขอขอบคณองคกร PaungKu และ

เสมสกขาลย(SEM)ทใหการสนบสนนทางการเงนแกการ

วจยครงนและชวยใหการวจยชนนสาเรจลลวงไดและขอ

ขอบคณผทมสวนเกยวของกบงานวจยซงไมไดเอยนาม

ณทนดวย เรารสกขอบคณอยางยงกบความรวมมอจาก

ทงบคคลและองคกรตางๆทงในระดบทองถนระดบประเทศ

และระดบระหวางประเทศ รายงานฉบบนจะไมสาเรจเลย

หากปราศจากการสนบสนนจากบคคลและองคกรเหลาน

ทงหมด

บทสรปสำ หรบผบรหาร

รายงานฉบบนนาเสนอการตรวจสอบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย(DaweiSpecialEconomicZone)ทางตอนใตของประเทศเมยนมาร ซงหากเกดขนจรง โครงการดงกลาวจะเปนเขตนคมอตสาหกรรมปโตรเคมทใหญทสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต รายงานฉบบนนาเสนอผลการศกษาวจยทงในเชงปรมาณและคณภาพโดยมเปาหมายเพอเขาใจถงกระบวนการพฒนาการของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย และสทธของชาวบาน วาไดรบการปกปองและเคารพโดยหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของกบการดาเนนโครงการมากนอยเพยงใด เขตเศรษฐกจพเศษทวายเปนโครงการความรวมมอทางเศรษฐกจระดบทวภาคทเปนหนสวนรวมกนระหวางรฐบาลไทยและรฐบาลเมยนมารซงเรมขนเมอป2551ตอมาในป2553บรษท อตาเลยนไทย ดเวลอปเมนต จากด (มหาชน) ไดรบสมปทานเพอดาเนนโครงการเปนระยะเวลา 60 ป โดยดาเนนงานทงหมดผานบรษททวายดเวลอปเมนตจากดซงถอหนโดยบรษทอตาเลยนไทยฯ(75เปอรเซนต)และบรษทแมกซเมยนมารจากด (25 เปอรเซนต) บรษทหนสวนทองถน แตตอมาในเดอนกรกฎาคม 2555 บรษท แมกซ เมยนมาร ไดถอนตวจากการลงทนในบรษททวายดเวลอปเมนตอกทงการแสวงหาหนสวนในการลงทนกไมประสบความสาเรจ ดวยเหตดงกลาวโครงการจงหยดชะงกในปจจบน ในเดอนพฤศจกายน2556 สทธสมปทานของโครงการถกโอนใหกบบรษทรปแบบใหมคอ“นตบคคลเฉพาะกจ”(SpecialPurposeVihicle –SPV) ในรปแบบของบรษทรวมทนระหวางรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทย โดยมงเนนถงความรบผดชอบโดยตรงของทงสองประเทศตอโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย เมอโครงการเปดตวขนในป2551 ทดนในบางพนทถกแผวถางและการกอสรางโครงสรางพนฐานขนตนไดเรมดาเนนการไปแลวองคประกอบหลกของโครงการคอนคมอตสาหกรรมซงรวมไปถง ทาเรอนาลกและอตอเรอ โรงกลนนามนครบวงจรโรงถลงเหลกโรงงานผลตปยเคมอตสาหกรรมปโตรเคมโรงงานแปรรปกระดาษ โรงงานอตสาหกรรมขนาดกลางและเบา และโรงไฟฟาหนงโรงหรอมากกวานน โครงการกอสรางดงกลาวยงขยายไปเกนกวาบรเวณเขตเศรษฐกจพเศษโดยมการกอสรางถนนเชอมตอระหวางประเทศเพอเชอมโยงเขตเศรษฐกจพเศษทวายกบประเทศไทย รวมถงการกอสรางทอสงนามนและกาซคขนานกบเสนทางถนนดงกลาว นอกจากนยงมแผนการกอสรางเขอนเพอสรางอางเกบนาขนาดใหญทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของเขตเศรษฐกจพเศษทาเรอขนาดเลกทางทศใตเหมองหนทางทศเหนอ และหมบานรองรบชาวบานทตองถกอพยพโยกยายจากพนทกอสรางโครงการ

หมบานทงหมดททาการวจยในครงนเปนหมบานทไดรบผลกระทบโดยตรงแลวทงสนจากโครงการจากขอมลณปจจบนทระบถงแผนงานในอนาคตของโครงการ คาดการณวาชาวบานจาก 20–36 หมบาน (ประมาณ 4,384–7,807 ครวเรอน หรอ22,000–43,000 คน) จะไดรบผลกระทบโดยตรงจากการกอสรางเขตเศรษฐกจพเศษทวายและโครงการอนๆทเกยวของเชนเขตนคมอตสาหกรรม ทาเรอ ถนนเชอมตอ อางเกบนา (เขอน) และพนทรองรบชาวบานทตองถกอพยพโยกยายนอกจากนเนองจากเขตเศรษฐกจพเศษทวายตงอยในบรเวณทอยอาศยของประชาชนซงหางจากตวเมองทวาย – เมองหลวงของแควนตะนาวศรเพยง20 กโลเมตร จงมแนวโนมสงวา ประชากรในจงหวดทวาย ทงทอาศยในชนบทรมชายฝงทะเลและในตวเมองจะไดรบผลกระทบทางสงแวดลอมและผลกระทบอนๆจากนคมอตสาหกรรมและอตสาหกรรมปโตรเคมหากโครงการยงเดนหนาตอไป การวจยนไดสารวจหมบาน20แหงทตงอยในบรเวณพนททางการสาหรบเขตเศรษฐกจพเศษทวาย (9 หมบาน) ในเขตพนทถนนเชอมตอ (8 หมบาน) และใน 3 หมบาน ทตงอยนอกเขตเศรษฐกจพเศษ แตวาไดรบผลกระทบโดยตรงจากโครงการซงไดแกพนทรองรบผอพยพพนททาเรอขนาดเลกและพนทอางเกบนาขนาดใหญ (เขอน) คณะวจยทองถนไดเกบขอมลจากแบบสอบถามจากการสมตวอยางทงหมด 1,583 ครวเรอน โดยเขาสารวจในทก ๆ หนงในสามครวเรอนของแตละหมบาน และยงไดรบขอมลเพมเตมจากการสนทนากลม (FocusGroup) ใน18หมบาน นอกจากนยงมการตดตามสมภาษณเพอเกบขอมลจากประสบการณของชาวบานทถกอพยพออกจากพนทโครงการ ขอคนพบหลกของการวจยครงนชใหเหนวา ทดนเปนทรพยากรสาคญสาหรบการดารงชพ ของประชาชนสวนใหญในพนททจะถกผลกระทบจากโครงการผไดรบผลกระทบสวนใหญ(71 เปอรเซนต) เหนวาเกษตรกรรมเปนอาชพหลก ในหลายกรณชาวบานไมไดเพาะปลกเพยงพชเชงเดยวในทดนทากน หากแตใชทดนอยางหลากหลาย ซงเปนแหลงอาหาร หรอแหลงรายได(หรอเปนทงแหลงอาหารและรายได) วถการดารงชพทเกยวของกบทดนมใชเพยงแคการเพาะปลกพชเทานน หากแตยงรวมถงการทาปศสตว การประมง และการหาของปา ซงสรางรายไดอยางมนยสาคญถง13เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดทไดรบการสารวจทงนคาดการณวา71เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดจะตองสญเสยทดน–ไมวาจะทงหมดหรอบางสวนใหกบโครงการ– โดยในขณะน ชาวบานหลายคนไดสญเสยทดนไปแลว ไมวาทงทางตรงจากการยดเวนคนทดน หรอทางออมจากการทไมสามารถใชประโยชนในทดนได เนองจากดนถลมและขดขวางทางนาอนเปนผลมาจากการดาเนนงานของโครงการ

05

บทสรปผบรหาร

06

การวจยครงนคนพบความผดพลาดอยางรายแรงในกระบวนการยดเวนคนทดนและการจายคาชดเชย ประการแรกชมชนทสารวจ ไดรบขอมลอยางจากด เกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายและการอพยพโยกยายชาวบาน สองในสามของครวเรอนทสารวจ (66 เปอรเซนต) ไมไดรบขอมลใด ๆ จากทงรฐบาลและบรษท สาหรบชาวบานทไดรบขอมลจากรฐบาลหรอบรษท สวนใหญ (ประมาณสามในหาของครวเรอน) ระบวาไดรบเพยงขอมลผลกระทบเชงบวกและผลประโยชนจากโครงการมเพยง3เปอรเซนตจากครวเรอนทสารวจทงหมดทรบรวา จะมการกอสรางนคมอตสาหกรรมนามน กาซธรรมชาตและปโตรเคมในพนทละแวกใกลเคยงทงทในความเปนจรงแลวสงเหลานถอเปนองคประกอบหลกของแผนพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ประการทสองไมมการปรกษาหารอทมความหมายกบผไดรบผลกระทบมเพยง27เปอรเซนตของผถกสารวจทระบวา ไดเขารวมประชมทเกยวของกบการดาเนนงานของโครงการชาวบานผเขารวมในการสนทนากลมไดอธบายวาการประชมดงกลาวเปนเพยงการนาเสนอขอมลแบบ “ทางเดยว” และสาหรบชาวบานทเขารวมในการประชม พบวา 82 เปอรเซนต ไมไดมสวนรวมในการพดคยอภปรายในวงประชม สวนใหญเปนเพราะวาพวกเขาไมเขาใจวาเกดอะไรขน หรอไมมโอกาสไดตงคาถามในทประชมมครวเรอนเพยง8เปอรเซนตเทานนทยนยอมใหรฐบาลกอสรางกอนโครงการเรมขน ประการทสาม กระบวนการจายคาชดเชยมขอผดพลาดรายแรงการคานวนและการจายคาชดเชยไมยตธรรมไมโปรงใส และไมมการเปดเผยรายละเอยดการจายคาชดเชยทงหมดตอสาธารณะประมาณ15เปอรเซนตจากครวเรอนทงหมดทถกสารวจใหขอมลวาไดรบคาชดเชย พบวาสในหาของผทไดรบคาชดเชย ยงมไดรบคาชดเชยครบถวนทงหมด และยงคงรอการจายใหครบตามจานวนมผทไดรบคาชดเชยเพยง9เปอรเซนตทไดรบเอกสารการจายคาชดเชยอยางเปนทางการ ซงบงชถงความเปนไปไดสงในการทจรตคอรรปชน นอกจากน จานวนเงนทชาวบานไดรบมาโดยสวนมากไมเพยงพอตอการดารงชวตในอนาคตของครอบครวการจดการพนทรองรบชาวบานทตองถกอพยพยงไมเพยงพอ เนองจากพบวาชาวบานทถกอพยพมมาตรฐานการครองชพตาลงจากเดมมากและในบางกรณครอบครวทโยกยายไปแลวกลบตองประสบกบสภาพการณทยากลาบากยง ผสนบสนนและหนสวนในโครงการนโดยเฉพาะรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทย มพนธกรณทางกฎหมายทตองเคารพและปกปองสทธมนษยชนของชมชนและบคคลผไดรบผลกระทบจากโครงการ ผท รบผดชอบในโครงการยงคงไมสามารถพจารณาหรอใหชมชนทไดรบผลกระทบไดเขาไปมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจและการพฒนา การปดกนไมใหชาวบานเขาถงพนททากนของตนและทดนอน ๆ โดยมไดจดการเรองคา

ชดเชยการอพยพโยกยายและการเยยวยาฟนฟทเพยงพอทาใหวถการดารงชพและความอยรอดของชาวบานผไดรบผลกระทบตองตกอยในความเสยง ซงเปนการละเมดสทธมนษยชนดานมาตรฐานความเปนอยอยางพอเพยงในการดารงชวต โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายไดดาเนนการโดยไมไดรบความยนยอมทเปนอสระ ลวงหนา และไดรบขอมลเพยงพอ (Free Prior andInformed Consent – FPIC) จากชมชนทองถนทไดรบผลกระทบ ซงเปนการละเมดสทธชนพนเมองดงเดม งานวจยและการวเคราะหฉบบนชใหเหนวา หนสวนตาง ๆ ของโครงการไมไดปฏบตตามพนธกรณทางกฎหมาย มาตรฐาน และความรบผดชอบอนๆทเกยวของทงในระดบระหวางประเทศภมภาคและภายในประเทศ รวมถงมาตรฐานสากลวาดวยการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจ เชนเดยวกบประเทศกาลงพฒนาอกหลายประเทศประเทศเมยนมารยงคงขาดกฎหมายทเพยงพอในการควบคมการลงทนอตสาหกรรมและการพฒนาทางเศรษฐกจในฐานะเพอนบานทดรฐบาลไทยจาเปนตองสรางหลกประกนวาการลงทนจะตองปฏบตตามกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศทงในเรองการบงคบโยกยายออกจากพนท สทธการเขาถงแหลงอาหารและทอยอาศยทเพยงพอ และสทธชนพนเมองรฐบาลไทยควรดาเนนการตรวจสอบและบงคบใชมาตรการทเหมาะสมตอบรษทตาง ๆ ของไทยทดาเนนโครงการพฒนาโดยละเมดสทธมนษยชนของชมชน ไมวาบรษทของไทยเหลานนจะดาเนนงานอยณทใดกตาม คณะกรรมการสทธมนษยชนของไทยและเมยนมารควรรวมมอดาเนนการตรวจสอบอยางเตมรปแบบ ดวยความโปรงใสมความสมาเสมอและทนทวงทตอการรองเรยนเรองการละเมดสทธมนษยชนทงหมดทเกยวของกบการยดครองทดนและการบงคบขบไลชาวบานออกจากทดน อนเปนผลสบเนองมาจากกจกรรมหรอการดาเนนการของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายทดาเนนงานโดยบรษทตางๆทงในประเทศไทยและเมยนมาร ความลมเหลวเชงระบบในการดาเนนงานชวงแรกของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ไดสรางความยากลาบากใหกบผไดรบผลกระทบ ชาวบานจานวนมากไดแสดงความรสกลกๆ ถงความไมเปนธรรมทโครงการกระทากบพวกเขา ชาวบานกลาววาพวกเขาไมไดตอตานการพฒนา แตตองการการพฒนาทไมเปนอนตรายตอผคนและสงแวดลอมรฐบาลและหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบโครงการควรคานงถงขอกงวลชาวบานอยางจรงจง และดาเนนการเพอนาไปสการพฒนาอยางยงยน ดวยการยกระดบความมนคงในการดารงชพของชมชนทองถนและความยงยนทางสงแวดลอม

เอกสารฉบบนเปนรายงานเกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย(DaweiSpecialEconomicZone–DSEZ)ทางตอนใตของประเทศเมยนมารซงรเรมขนเมอป2551เพอพฒนาพนทใหเปนเขตนคมอตสาหกรรมปโตรเคมทใหญทสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต รายงานฉบบนนาเสนอผลการศกษาใหเขาใจกระบวนการทเกดขนของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจากมมมองของประชากรชาวบานในทองถน เพอใหรบรถงสถานการณวาสทธของชาวบานในพนทไดรบการคมครองและเคารพจากหนวยงานทเกยวของกบโครงการทงภาครฐและภาคเอกชนในระดบใด หวงเปนอยางยงวาการศกษาครงนจะไดรบความสนใจโดยตรงจากรฐบาลไทยและรฐบาลเมยนมาร–ผเปนหนสวนสาคญในโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวาย,คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของไทย – ผรบขอรองเรยนจากองคกรชมชนทองถนในป2556และองคกรธรกจภาคเอกชนตางๆทไดลงทนในโครงการนไปแลวรวมถงองคกรทงภาครฐและภาคธรกจทกาลงวางแผนเขาไปลงทนหรอเกยวของกบโครงการทวายในอนาคตดวยหวงวารายงานฉบบนจะไดรบความสนใจจากสมาชกรฐสภาของเมยนมารและสมาชกสภาภมภาคแควนตะนาวศรพรอมทงองคกรอนๆททางานสนบสนนชาวบานและชมชนทองถนในพนทน และในทอน ๆ ทกาลงตอสกบโครงการพฒนาตางๆในลกษณะเดยวกน บทแรกของรายงานฉบบน จะแนะนาถงขอมลพนฐานโดยสงเขปของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายและสถานภาพในปจจบนของโครงการตามทรบรของสาธารณชนตอดวยขอมลโดยสงเขปของทวายทงในดานประชากรและวถการดารงชพในพนท บททสองของรายงานมงประเดนการวเคราะหขอคนพบจากการเกบขอมลในพนท โดยเรมดวยระเบยบวธวจยในการเกบขอมลพนฐานทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพจากชมชน 20 หมบานในเขตทไดรบผลกระทบจากโครงการไดแกพนทเขตนคมอตสาหกรรมและทาเรอนาลก พนทถนนเชอมตอระหวาง

ประเทศหมบานรองรบผอพยพยายโยกยายและพนทสรางอางเกบนา(เขอน) ขอคนพบสาคญๆจากการศกษาไดชใหเหนถงขอกงวลสาคญทเกยวของกบ การเขาถงขอมลทจาเปนของชาวบานในพนท หลกการความยนยอมทเปนอสระ ลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอ (free prior and informedconsent) สทธการเขาถงอาหาร ทอยอาศย และอาชพทเพยงพอตอการดารงชวต การเตรยมการในการโยกยายถนฐานของชมชนทจะถกขบไลออกจากพนทกระบวนการทเกยวของกบการชดเชย ทงการคานวณ การเบกจายความเพยงพอของคาชดเชย และการเขาถงกระบวนการเยยวยาทมประสทธภาพสาหรบประชาชนผไดรบผลกระทบจากการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายบททสามจะมงประเดนอภปรายโดยนาหลกฐานขอมลทคนพบมาตรวจสอบในแงมมดานหลกการและกฎหมายระหวางประเทศมาตรฐานตางๆ ในระดบภมภาคขอกาหนดและเงอนไขตามกฎหมายภายในประเทศของทงเมยนมารและไทย สาหรบบทสรป ไดนาเสนอถงขอเสนอแนะทางนโยบายสาหรบหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ ซงมบทบาทในการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายในอนาคตอนรวมถงรฐบาลไทยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของไทย รฐบาลเมยนมาร รฐสภาของเมยนมารคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของเมยนมาร สหภาพแหงชาตกะเหรยง(เคเอนย)บรษทอตาเลยนไทยฯและนกลงทนทตองการลงทนโครงการในอนาคตและประชาคมนานาชาตชาวบานในทองถนไดแสดงการคดคานทสาคญในหลายครงหลายคราวตอแนวทางและวธการปฏบตของโครงการกจกรรมและการแสดงออกตางๆ เหลานนไดรวบรวมไวในหนงสอรองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของไทย และในลาดบเหตการณสาคญทเกยวของกบโครงการ ซงแนบทายอยในภาคผนวกของรายงานฉบบน

บทนำ

07

บทนำา

08

ภาพท 1.1 : ระเบยงเศรษฐกจใตของแผนงานความรวมมอทางเศรษฐกจ

ในอนภมภาคลมนาโขง

ทมา : เวบไซตของ บรษท ทวาย ดเวลอปเมนต จากด สบคนเมอเดอน

พฤษภาคม2557

โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายตงอยในเนอทกวางกวา 204.51 ตารางกโลเมตร โดยอยในเขตเกษตรกรรมทมชาวบานอาศยอย และอยหางจากเมองทวายไปทางเหนอประมาณ20กโลเมตรทวายเปนเมองหลวงของแควนตะนาวศรทางตอนใตของประเทศเมยนมาร และอยหางจากกรงเทพฯ มาทางตะวนตกประมาณ350กโลเมตร โครงการนถอกาเนดขนในป 2551 และการกอสรางสาธารณปโภคพนฐานบางสวนในพนทไดเรมขนแลว โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายประกอบดวยเขตนคมอตสาหกรรม ซงรวมถง ทาเรอนาลกและอตอเรอ โรงกลนนามนครบวงจร โรงถลงเหลก โรงงานผลตปยเคมและอตสาหกรรมปโตรเคม โรงงานผลตกระดาษ โรงงานอตสาหกรรมขนาดกลางและเบา และโรงไฟฟา แหลงพลงงานของนคมอตสาหกรรมนนยงเปนทถกเถยงกนอยในปจจบนในแผนดงเดมของโครงการนนรวมการกอสรางโรงไฟฟาถานหนขนาด4,000เมกะวตตไวดวยแผนการผลตพลงงานของโครงการในปจจบนนนเปนการกอสรางโรงไฟฟาโดยกาซธรรมชาตขนาด 3,000 เมกะวตต จนถงปจจบน การเปดเผยขอมลตอสาธารณะเกยวกบรายละเอยดไมวาจะเปนขนาดหรอวารปแบบของโครงการยอยตางๆยงคอนขางจากด ในขณะทการกอสรางเตรยมความพรอมของโครงการนนเสรจสนแลว เชนการแผวถางเพอสรางพนทบรเวณหลกกโลเมตรท“ศนย”รวมถงการทาเหมองหนทาเรอขนาดเลกศนยเยยมชมโครงการและเรอนรบรอง โครงการกอสรางโครงสรางพนฐานนนยงขยายออกไปนอกเหนอพนทเขตเศรษฐกจพเศษ ถนนเชอมตอระหวางประเทศกาลงไดรบการกอสรางเพอเชอมเขตเศรษฐกจพเศษกบประเทศไทย นอกจากนยงมแผนการกอสรางทอสงกาซและนามนคขนานไปตามแนวถนนเชอมตอนดวย ยงมการวางแผนกอสรางเขอนเพอสรางอางเกบนาขนาดใหญทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของเขตเศรษฐกจพเศษ ทาเรอขนาดเลกทางทศใต เหมองหนทางทศเหนอ และหมบานรองรบผอพยพสาหรบชาวบานผตองถกโยกยายออกจากพนทโครงการ โครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายเปนโครงการความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางรฐบาลไทยและเมยนมาร ซงเปนผรบผดชอบในการบรหาร

ภมหลงความเปนมา

บทท 1

09

บทท 1

จดการและการกอสรางโครงการ โดยทาขอตกลงรวมกนตงแตเดอนพฤษภาคม 2551 ไมนานนกหลงจากเกดวกฤตพายไซโคลนนารกสซงถอเปนภยธรรมชาตทรนแรงทสดในประวตศาสตรของเมยนมาร หลงจากนนในเดอนถดมากรมเจาทาของเมยนมาร(MyanmaPortAuthority)ไดลงนามสญญาขอตกลงกบ บรษท อตาเลยนไทยดเวลอปเมนตจากดในการพฒนาและกอสรางเขตเศรษฐกจพเศษและทาเรอนาลก จนถงปจจบน การกอสรางและปฏบตการในพ นท น นกระทาการโดยบรษท ทวายดเวลอปเมนตจากด (DaweiDevelopmentCompanyLimited)ซงเปนบรษทรวมทนระหวางบรษท อตาเลยนไทยฯ ซงถอหนรอยละ75และบรษทแมกซเมยนมาร(MaxMyanmar)ซงถอหนรอยละ251 หากกอสรางสาเรจโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะเปนเขตนคมอตสาหกรรมทใหญทสดแหงหนงในทวปเอเชย และทวายเองจะกลายเปนศนยกลางของโลจสตกสในภมภาคลมแมนาโขง เชอมโยงเรอขนสงสนคาจากอนเดย ภมภาคตะวนออกกลาง ยโรป มายงแถบอนโดจนและประเทศจนซงจะชวยลดคาใชจายดานขนสงโดยการยนระยะทางจากแหลมมะละกา ซงคาดวาจะเปนเสนทางการขนสงสนคาทางเรอทมการจราจรคบคงทสดแหงหนงของโลก การพฒนาโครงการดงกลาว ถอเปนองคประกอบสาคญของระเบยงเศรษฐกจเชอมตะวนออก–ตะวนตก(East–West Economic Corridor) ซงเปนนโยบายแผนยทธศาสตรของธนาคารพฒนาเอเชย (AsianDevelopmentBank – ADB) ถนนหลวงเชอมตอมายงกรงเทพฯ และเชอมตอไปยงทอน ๆ จะชวยใหประเทศไทยมทางออกสทะเลอนดามน และชวยใหสนคาอตสาหกรรมและนามนทผลตในทวายสามารถขนสงผานเขาประเทศไทยได

อยางสะดวก โครงการนจะชวยเชอมตอระเบยงเศรษฐกจตะวนออก–ตะวนตก (ทงประเทศเมยนมาร ไทย ลาวเวยดนาม) กบระเบยงเศรษฐกจตอนใต (เชอมตอกบประเทศกมพชา)และระเบยงเศรษฐกจเหนอ–ใตผานเสนทางรถไฟจากคนหมงในประเทศจน นอกจากนยงคาดการณวาการคาระหวางประเทศสมาชกในสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ประชาคมอาเซยน) จะเพมสงขน โดยเฉพาะภายหลงจากการกอตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป2558

สถานะปจจบนของโครงการหนสวนของโครงการเผชญกบปญหามากมายในการระดมทนซงคาดวาตองใชเงนประมาณ 5 หมนลานเหรยญสหรฐฯ (หรอประมาณ 1.5 ลานลานบาท) สาหรบการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายในเดอนกรกฎาคม2555บรษทแมกซ เมยนมารบรษททองถนทรวมทนกบบรษทอตาเลยนไทยฯไดถอนตวออกจากการลงทนในบรษททวายดเวลอปเมนตจากดทาใหทางบรษทอตาเลยนไทยฯ

เขตกอสรางทาเรอนาลกและโครงการพฒนานคมอตสาหกรรมทวาย

10

Dawei Watch Thailand

1ภายหลงบรษทแมกซเมยนมารไดถอนตวจากการรวมทนในโครงการเมอป2555ดงจะอธบายในสวนถดไป

ตองหาผรวมทนรายใหม2

การแสวงหานกลงทนในขณะนนถอวาไมประสบความสาเรจ และทาใหโครงการตองหยดชะงกลงในเดอนพฤศจกายน 2556 สญญาสมปทานในการใชประโยชนในพนท60ปทบรษทอตาเลยนไทยฯไดรบถกยกเลกไป3และสทธประโยชนตาง ๆ ไดถกโอนไปยงบรษทในรปแบบใหมคอนตบคคลเฉพาะกจ(SpecialPurposeVehicle–SPV)ซงกอตงขนเมอวนท17มถนายน25564 โดยเปนการรวมทนกนระหวางรฐบาลไทยและรฐบาลเมยนมาร (50 ตอ 50) การลงทนขนตนของบรษทนอยท12 ลานบาท5และเปนทชดเจนวาขณะนโครงการกาลงประสบปญหาสาคญทางการเงนในการดาเนนโครงการตอ เปนทตกลงกนวาบรษทนตบคคลยอย7บรษทจะไดรบการจดตงขนภายใต SPV ซงเปนการรองรบภาคการลงทน7สวนในการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายอนไดแกทาเรอนาลกถนนเชอมตอนคมอตสาหกรรมพลงงาน แหลงนา โทรคมนาคม และทางรถไฟเชอมตอและจะมการสงเสรมใหบรษทและนกลงทนจากตางประเทศมารวมลงทนในบรษทยอยทง 7 บรษท6 โดยการยนประมลโครงการทงนบรษทอตาเลยนไทยฯไดแสดงเจตนารมณทจะเขารวมยนประมลทง 7 บรษทยอย แตรางขอบเขตงาน(หรอทโออาร) เอกสารขอตกลงและหลกเกณฑการคดสรรสาหรบกระบวนการประมลยงมไดเผยแพรตอสาธารณะ ทงรฐบาลไทยและเมยนมารไดเปนเจาภาพ

จดการประชมตาง ๆ เพอชกชวนใหญปนรวมถงนกลงทนอน ๆ ทสนใจเขารวมลงทน เพอสนบสนนทางการเงนในการปรบปรงรอฟนโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายอยางไรกด เนองจากสญญากาศทางอานาจในการตดสนใจของรฐบาลไทยทเกดขนมาตงแตเดอนพฤศจกายน2556 ทาใหกระบวนการยนประมลของบรษทนตบคคลยอยเกดความลาชามาก ทงยงไมเปนททราบแนชดวานกลงทนตางๆจะเหนอนาคตและความเปนไดของโครงการทหยดชะงกนมากนอยแคไหน และใครจะเปนผรบผดชอบทางการเงนในการเยยวยาความเสยหายทไดเกดขนแลวในพนท ชาวบานไดรบขอมลวาโครงการโรงไฟฟาถานหนถกยกเลกไปแลว โดยการประกาศอยางเปนทางการจากรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานนายขนหมองโซ(KhinMaung Soe) เมอวนท 9 มกราคม 2555 ซงไดยกเลกโครงการโรงไฟฟาถานหนขนาด 4,000 เมกะวตต โดยใหเหตผลถง“ปญหาตางๆดานสงแวดลอม”7

อยางไรกตาม มการสงสญญาณในการรอฟนโครงการกอสรางโรงไฟฟาถานหนในพนทขนมาอกครงจากการแถลงขาวของบรษทใหญ3แหงคอบรษทมตซบช จากญปน, บรษท อตาเลยนไทยฯ และบรษท ผลตไฟฟาจากด(มหาชน)หรอเอกโกเมอวนท26พฤศจกายน2556 ทระบถงความสนใจในการกอสรางโรงไฟฟาถานหนและกาซธรรมชาตทมกาลงการผลตถง 7,000 เมกะวตต8 สอในเมยนมารยงไดรายงานขาว โดยอาง นายมน ซเว

11

2‘Italian-ThaiseeksinvestorstoreplaceMaxMyanmarinDawei,’Reuters6กรกฎาคม2555,http://uk.reuters.com/article/2012/07/06/us-myanmar-dawei-italianthai-idUKBRE86506C201207063‘DaweiseizureclaimstunsITD,’BangkokPost,16พฤษภาคม2556,http://www.bangkokpost.com/business/news/380111/dawei-seizure-claim-stuns-itd.4 จากการประชมคณะกรรมการรวมสองประเทศ ครงทสอง ในวนท 17 มถนายน 2556 และตอมาไดลงนามกนอยางเปนทางการในบนทกขอตกลงรวม(MoU)ในเดอนพฤศจกายน2556โดยมกรมความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางประเทศของเมยนมาร (ForeignEconomicRela-tionsDepartment-FERD)และสานกงานความรวมมอทางเศรษฐกจประเทศเพอนบานของไทย(NeighbouringCountriesEconomicDe-velopmentCooperationAgency-NEDA)เปนตวแทนในการลงนาม5‘Daweireadytoroll,’BangkokPost,31ธนวาคม2556,http://www.bangkokpost.com/business/news/387346/dawei-ready-to-roll.6จากเวบไซตบรษททวายดเวลอปเมนตจากดสบคนเมอ17เมษายน2557http://www.daweidevelopment.com/index.php/en/about-ddc/introduction7 ‘BurmacancelshugeTavoypowerplant,’AFP,10มกราคม2555,http://www.dvb.no/news/burma-cancels-huge-tavoy-power-plant/195398‘MitsubishitobuildmassivepowerplantinMyanmarwithEgco,ITD,’TheNation,26พฤศจกายน2556,http://www.nationmultime-dia.com/business/Mitsubishi-to-build-massive-power-plant-in-Myanmar-30220558.html

บทท 1

(MinSwe) รฐมนตรประจาแควนดานพลงงานไฟฟาและอตสาหกรรม9ทกลาววารฐบาลทองถนของแควนตะนาวศรไดตดสนใจอนมตสรางโรงไฟฟาถานหน 5 แหง ทมกาลงการผลตตงแต 50 เมกะวตต ถง 2,640 เมกะวตตโดยในขณะนอยระหวางการพจารณาอนมตรายงานประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมและสงคมจากรฐบาลกลางและธนาคารโลกอยางไรกตามยงไมมการประกาศแจงเกยวกบโครงการกอสรางโรงไฟฟาถานหนในเขตเศรษฐกจพเศษทวายกบชาวบานอยางเปนทางการ

บรเวณทตงของโครงการทตงของนคมอตสาหกรรมทวาย ทาเรอนาลก เสนทางถนนเชอมตอและพนทอางเกบนา(เขอน)ถกเลอกโดยใชเกณฑมาตรฐานดานเทคนค ทมงเนนความเหมาะสมสาหรบการกอสรางและการคาเปนสาคญ ปรากฏหลกฐานไมมากนกวาการเลอกสถานทตงไดพจารณาโดยใชหลกเกณฑทางดานสงคมและสงแวดลอมกอนเรมดาเนนโครงการ การเลอกพนทตงโครงการในปจจบนทาใหหมบานตาง ๆ จะตองถกโยกยายทงหมบาน บางหมบานจะสญเสยททาการเกษตรและแหลงประมงอนอดมสมบรณ ผนปาถกแผวถาง พนทชายฝงทะเลถกทาลาย และพนททมความสาคญทางวฒนธรรมจะถกปดลอมดวยเขตอตสาหกรรมซงสามารถจาแนกออกเปน4พนท(พนททอยภายในเขตเศรษฐกจพเศษ และอก 3 พนททอยนอกเขตเศรษฐกจพเศษ)ดงน

นคมอตสาหกรรม และทาเรอนำาลก (ภายในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย)อาณาเขตเนอทของเขตเศรษฐกจพเศษทวายไดรบการประกาศอยางเปนทางการเมอวนท 12พฤษภาคม 2555

ตามทระบไวในกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย10 ในป2554มการประกาศวาหมบาน19แหงจะถกโยกยายเพอการกอสรางเขตเศรษฐกจพเศษทวาย แตแผนการดงกลาวถกปรบเปลยนมาเปน16หมบาน(ดตารางท1) ขอบเขตพน ท นคมอตสาหกรรมอาจมการเปลยนแปลงอกจากแผนทไมเปนทางการซงจดทาโดยบรษทอตาเลยนไทยฯเมอวนท17สงหาคม2556แสดงใหเหนวา พนทขนาดใหญทางตะวนตกเฉยงใตไดถกตดออกไปจากโครงการ ในขณะทพนทใหมทางตอนเหนอถกนาเขามารวมอยในแผนปจจบน ในวนท 9 กนยายน2555คณะทางานสนบสนนเขตเศรษฐกจพเศษทวายไดใหขอมลระหวางการเยอนพนทโครงการทวายของประธานสภาผแทนราษฎรวาแนวเขตของเขตเศรษฐกจพเศษทวายไดรบการพจารณาปรบเปลยนใหมโดย “ครอบคลมทงหมด6 หมบาน”11 ครนตอมาเมอแถลงกบสอมวลชนเกยวกบการพจารณาปรบเปลยนรายละเอยดตาง ๆ ของโครงการในวนท2ธนวาคม2556กลบไมมองคกรภาคประชาสงคมหรอองคกรชมชนใดทไดรบเชญหรอไดรบแจงขอมลดงกลาว การแจงประกาศตามกฏหมายถงแนวเขตใหมนยงไมไดประกาศลงในราชกจจานเบกษา และรฐบาลทองถนกยงมไดแจงถงการเปลยนแปลงใดๆอยางเปนทางการฉะนนสถานการณจงยงคงไรความชดเจนสาหรบประชากรทไดรบผลกระทบจากโครงการชาวบานทอยในพนททคาดวาจะไดรบ “การตดออก” จากเขตเศรษฐกจพเศษทางดานตะวนตกเฉยงใตไดรบการแจงจากทางกรมทดนในระดบทองถนเมอตนป2557วาทดนของพวกเขายงไมสามารถจดทะเบยนขอสทธในทดนได เนองจากพนทดงกลาวยงอยในแนวเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

12

9‘Tanintharyiplans5powerplantsdespiteprotests,’bySheinThuAung,MyanmarBusinessToday,7เมษายน2557,http://mmbi-ztoday.com/articles/business-news-brief-810 ถงแมวากฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะถกยกเลกไปเนองจากการอนมต พ.ร.บ.เขตเศรษฐกจพเศษเมยนมาร ซงผานความเหนชอบเมอเดอนมกราคม2557แตในมาตรา93ระบวาประกาศทเกดขนกอนหนานนยงคงมผลบงคบใช11จากรายงานทไมไดรบการตพมพซงนาเสนอใหกบประธานสภาผแทนราษฎรแนวเขตแดนในแผนทฉบบปรบปรงใหมในปจจบนครอบคลมพนททงหมด196ตารางกโลเมตรหรอนอยกวาแผนดงเดม8.51ตารางกโลเมตร

ตารางท1:รายชอหมบานและจานวนประชากรทไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายตามทไดระบไวในประกาศตางๆของรฐบาลในชวงป2554-2556

12345678910111213141516171819202122

ชอหมบาน

ยาลายง(Yalaing)ปากอซอน(Pagawzone)ตะบวชอง(ThabyuChaung)จาขตตาบนน(KyaKhatTabinin)จอกเวตคอน(KyaukWhetKone)ดองชอง(DaungShaung)เปนชอง(PeinShaung)จอกโทต(KyaukThout)มด(Mudu)ปาราดต(Paradut)เตงจ(HteinGyi)มนดต(MinDut)เมยวฮอง(MyoHaung)ซนปเนต(SinPuNet)เนตตวน(NetTwin)มะยนจ(MayinGyi)เลชอง(LeShaung)ยองบนเซก(NyaungBinSeik)หงาปดต(Ngapidat)เวตชอง(WetChaung)กามองชอง(KhaMaungChaung)ทตเตอทก(ThitTeoHtouk)รวม22หมบาน

จานวนครวเรอน

3484101693332058236919634332141592242412361366105218104339411

จานวนครอบครว

3404211623201971013782103473144059328749268135626522399335393

จานวนประชากร

16232212746152410606032063190020291662225345123915092668821333732814544914532111

ปรากฎอยในรายชออยางเปนทางการ

ป2554

xxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ณศนยเยยมชมโครงการ

xxxxx

x

xxxx

xxx

xxx

2ธนวาคม2556

xxx

x

xx

แหลงขอมล:

(2554) ขอมลของ บรษท อตาเลยนไทยฯ และ

รฐบาลไทย ในงานแสดงสนคาและการคาไทยณ เมอง

ทวายในป2554

(ไมระบวนท) รายชอหมบานทระบบนแผนทหมบาน

ทไดรบผลกระทบทศนยเยยมชมโครงการของบรษท

อตาเลยนไทยฯ

(2ธนวาคม2556)งานแถลงขาวของคณะกรรมการ

บรหารโครงการพฒนาทวายณกรงยางกง

หมายเหต:

หมบานตามรายชอขางตนตงอยภายใน หรออยบรเวณ

ใกลเคยงกบพนทเขตเศรษฐกจพเศษตามแผนปจจบน

อยางไรกตามยงมหมบานอนๆ อกหลายแหงทไมไดอย

ในบญชรายชออยางเปนทางการน เชน หมบานทอย

บรเวณพนทกอสรางถนนเชอมตอ พนทอางเกบนา (เขอน)

ทาเรอขนาดเลกและพนทรองรบผอพยพทงๆทในความ

เปนจรง พวกเขาเปนผไดรบผลกระทบโดยตรงจากโครงการ

ไปแลว(ดงคาอธบายถดไป)

13

บทท 1

พนทใกลเคยงเขตเศรษฐกจพเศษชาวบานหลายครวเรอนทอยภายนอกพนทเขตเศรษฐกจพเศษยงจะไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายดวย หรอจากการกอสรางเตรยมความพรอมในพนท หรอการกอสรางในสวนทเสรมจากเขตเศรษฐกจพเศษ ซงไดกอสรางบางสวนไปแลวเสยดวยซาในหลายตอหลายครง หมบานเหลานถกละเลยไปจากรายชอผไดรบผลกระทบจากโครงการอยางเปนทางการ

• เขตกอสรางทาเรอขนาดเลก ในหมบานหงาปดตซงเปนหมบานชายฝงทะเล ผนาหมบานในชมชนไดรายงานวา ชาวบานกวา 70 ครอบครว ตองสญเสยทดนใหกบ บรษท อตาเลยนไทยฯ เพอการกอสรางถนนเลยบชายหาดและทาเรอขนาดเลก สาหรบเปนทางออกทะเลเพอขนสงอปกรณใหกบการกอสรางในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ชาวบานสญเสยทดนไปตงแตเมอ3ปกอนคอป2553-2554และหมบานนต งอยนอกเขตพนท โครงการทประกาศอยางเปนทางการมาทางตอนใต

• เขตพนทอพยพยายถนฐานใหม ในหมบานบาวาร ซงถกจดสรรใหเปนพนทแรกในการรองรบชาวบานทถกโยกยาย ทาใหชาวบานเดมในบาวารประมาณ15หลงคาเรอนตองสญเสยทดนเพอนาไปสรางบานใหม480หลงหมบานนต ง อย ทางตอนเหน อของ เขตเศรษฐกจพเศษทวาย

• เขตพนทเหมองหน เนนเขาในหมบานปาราดตทตงอยทางตอนเหนอของเขตเศรษฐกจพเศษถกทาลายเพอสรางเปนเหมองหนสาหรบงานกอสรางในเขตเศรษฐกจพเศษ สงผลกระทบตอหมบานมะยนจ ชาวบานมะยนจประมาณ28 ครวเรอน ตองสญเสยทดนทา

กนไปในชวงป2553โดยบรษทอตาเลยนไทยฯเปนผดาเนนการเหมองหนดงกลาว โดยคาดวาจะผลตหนมากถง3,000ตนตอป

เปนไปไดวาวถชวตความเปนอยของชาวบานหลายหลงคาเรอนทอาศยอยนอกเขตเศรษฐกจพเศษจะไดรบผลกระทบโดยตรงจากโครงการเชนเดยวกนตวอยางเชน ชาวนาในพนทประสบปญหาโดยตรงจากการกอสรางถนน ซงปดกนระบบชลประทานในพนท สงผลใหนาทวมทนาอยางผดวสยผดเวลา ชาวนาในเขตรอบขางพบวาตนเขาถงแหลงนาชลประทานไดนอยลง เนองจากมการผนนาไปใชสาหรบโครงการทวายชาวบานจากหมบานประมงคาดการณวาการทาประมงจะถกผลกระทบจากการดาเนนงานของทาเรอและอตสาหกรรมหนก แตกลบไมมครวเรอนครอบครวหรอชาวบานคนใดทอยนอกเขตพนทเศรษฐกจพเศษทวายไดรบการพจารณาใหอยในรายชอผไดรบผลกระทบอยางเปนทางการเลยมหมบานประมง

ภาพท 1.2:ภาพจาลองถนนทางรถไฟทอสงกาซและนามนและสายสงไฟฟา,บรษททวาย

ดเวลอปเมนตจากด2556

14

ทศละทางจนถงทกวนนมชาวบานในพนทกวา13หมบานถกยดทดนเพอนาไปสรางถนนทางเขาออกชวคราว ซงไดแก หมบานขาทาราค หมบานวาหดอว หมบานซนปวตายหมบานอไวน หมบานหงายาตน หมบานตโพเล หมบานมตตา หมบานกาลตจ หมบานกาตองน หมบานปนธาดอวหมบานตะบวชองหมบานกาโลนทาและหมบานเยโปต คาดการณวาประชากรแตละหมบานมประมาณ150 ครวเรอน และมประชากรโดยเฉลยประมาณ 5 คนตอหนงครวเรอน

พนทอางเกบนำา (เขอน)มแผนการตางๆทจะสรางเขอนขนาดใหญทวมพนทกวา7-12 ตารางกโลเมตร เพอเปนแหลงนาหลกใหกบเขตเศรษฐกจพเศษเขอนดงกลาวตงอยบนเนนเขาทางดานตะวนออกเฉยงเหนอของโครงการ ซงเปนทอยอาศย ททากนของชาวบานกาโลนทาทมอยทงหมด182ครวเรอนหรอประมาณ 1,000 คน ชาวบานไดรบการแจงใหโยกยายออกจากพนท อยางไรกตาม พวกเขาไดรวมตวคดคานโครงการอยางจรงจง ความจรงแลว หมบานกาโลนทา

อยางนอย 2 หมบานทอยตดกบเขตเศรษฐกจพเศษ คอหมบานบาวาร ทางตอนเหนอ และหมบานปานดตอนทางตอนใตซงมแนวโนมไดรบความเสยหาย

พนทถนนเชอมตอถนน ทางรถไฟ ทอสงกาซและนามน และสายสงไฟฟาความแรงสง ถอเปนสวนหนงของโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายทจะเชอมตอจากทวายไปสประเทศไทยทดนและททากนจานวนมากจะถกเวนคนเพอนาไปกอสรางสงเหลาน โดยมเสนทางทจะตดผานเทอกเขาตะนาวศรอย 2 เสนทาง เสนทางแรกทเรยกวา “ถนนเขาออกชวคราว” (access road) จากบานพนารอนในประเทศไทยไปยงเขตเศรษฐกจพเศษทวาย แมการทาผวถนนยงไมเรยบรอย แตกไดเปดใหสญจรแลว สวนถนนเชอมตอเสนทสอง มขนาดใหญกวามาก โดยจะมความกวาง 200 เมตร เพอรองรบถนนหลวง 8 ชองทางจราจรสายสงไฟฟาความแรงสง ทอสงกาซและนามน และทางรถไฟ (ดภาพท 1.2) เสนทางของถนนสองสายนจะมทงชวงทตดผานในบรเวณเดยวกน และบางชวงจะไปคนละ

ภาพท 1.3:เสนทางถนนเชอมตอจากโครงการทวายสชายแดนไทย

15

บทท 1

ถอวาไดรบผลกระทบสองขนจากโครงการ เพราะไมเพยงแตหมบานจะถกนาทวมจากการสรางเขอน แตชาวบานยงไดรบผลกระทบจากการสรางถนนเชอมตออกดวย

สรปโดยสรปแลว ยงไมมความชดเจนเกยวกบพนททแทจรงของโครงการจานวนครวเรอนหรอแมแตจานวนยอดรวมของหมบานทงหมดทจะไดรบผลกระทบโดยตรงจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ซงถาหากไมมขอมลทชดเจน มนกยอมเปนไปไมไดเลยทรฐบาลจะสามารถประเมนและพจารณาถงผลกระทบทแทจรงทงหมด และในทางเดยวกน หากปราศจากขอมลเชงลกทครอบคลมนกลงทนในโครงการนกจะไมสามารถเขาใจถงตนทนทงหมดทโครงการจะตองรบผดชอบเชนการเยยวยาและการชดเชยใหกบความเสยหายทบรรดานกลงทนจะกอผลกระทบตางๆตอชาวบานในพนทหากโครงการเดนหนา ในชวงเรมตนของการพฒนาโครงการ จากตวเลขทกลาวไวขางตนคาดการณวาประชากรใน 20–36หมบาน(ซงมประมาณ 22,000–43,000 คน จาก 4,384–7807หลงคาเรอน) จะไดรบผลกระทบโดยตรงจากการกอสรางโครงการรวมถงโครงการอนๆทเกยวของซงรวมถงนคมอตสาหกรรมทาเรอถนนเชอมตออางเกบนา(เขอน)และพนทรองรบผอพยพโยกยาย สดทายน หากโครงการเดนหนา ประชากรทงทอาศยอยในเมองและชนบทของทวายประมาณ 790,000คนมแนวโนมทจะไดรบผลกระทบดานลบจากการดาเนนการของนคมอตสาหกรรมและปโตรเคม ดงนน จะตองทาการศกษาผลกระทบทางสงแวดลอมและทางดานสขภาพเชงลกทครอบคลมแผนโครงการพฒนาทงหมดเพอประเมนความเสยงตาง ๆ รวมถงผลเสยหายทอาจเกดขนกบชมชนเหลานทงหมดมใชเพยงแคชมชนทอยในเขตทตงของโครงการเทานน

ระเบยบวธวจย ขอบเขตการวจย การวจยทาขนในหมบาน 20 แหง โดยแบงเปนหมบานทตงอยในพนทเขตเศรษฐกจพเศษตามประกาศอยางเปนทางการ 9 หมบาน หมบานทอยในเขตถนนเชอมตอ 8หมบาน และอก 3 หมบานทอยนอกเขตเศรษฐกจพเศษแตจะไดรบผลกระทบโดยตรงจากโครงการ (ดตารางดานลาง) การคดเลอกหมบานเหลานอยบนพนฐานทวาเปนหมบานใหญทจะไดรบผลกระทบจากโครงการ คณะทำางานวจย งานวจยครงนมคณะทางาน 2 กลม กลมหนงทาหนาทเกบขอมลในพนทเขตเศรษฐกจพเศษซงม39คนกลมทสองทาหนาทเกบขอมลในเขตพนทถนนเชอมตอซงม9คนผเกบขอมลในแตละหมบานจะเปนชาวบานทอาศยในหมบานนน ๆ เนองจากสามารถเขาใจภาษาสาเนยงทองถนตาง ๆ ได คณะทางานเหลานผานการฝกอบรมทกษะการเกบขอมลเปนเวลา 3 วน ในชวงตนเดอนกนยายน2556 กอนลงมอเกบขอมลภาคสนาม การเกบขอมลจากแบบสอบถามเสรจสนในวนท 25 กนยายน 2556 สาหรบในตวเมองทวายมอาสาสมคร11คนทาหนาทบนทกขอมลทงหมดจากแบบสอบถาม,ผประสานงานวจย4คนและหวหนาคณะทางานวจย1คน

การสมตวอยางวจย คณะนกวจยเลอกใชวธการสมตวอยางการวจยในพนทโดยการเกบขอมลทกๆหนงในสามครวเรอนอยางไรกตามมความผดปกตในการเกบขอมลเกดขนในบางพนท เชนในหมบานหงาปดตมสถตการเกบขอมลมากกวาปกตถง82เปอรเซนตทเปนเชนนเพราะคณะทางานมความกระตอรอรนในเกบขอมลในหมบานขนาดเลกแหงน หากวาเจาของครวเรอนไมสะดวกใจทจะตอบคาถาม หรอไมตองการตอบแบบสอบถาม คณะนกวจยจะยายไปเกบขอมลยงบานขางเคยงการสมภาษณเกบขอมลของหมบานในพนทราบลม (ชมชนชาวทวายบรเวณเขตเศรษฐกจพเศษ) จดทากนทบานของผใหขอมลแตละคนสวนหมบานในพนทสง(ชมชนชาวกะเหรยง)การสมภาษณจดขนภายในโบสถของชมชน

16

เรอนใหขอมลเพมเตมดวย โดยชาวบานจะไดรบคาถามทเกยวของกบ:

• การเขาถงขอมลเกยวกบโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจ

เครองมอวจย แบบสอบถาม แตละครวเรอนจะไดรบแบบสอบถามพรอมคาอธบายโดยผใหขอมลหลกในแตละครวเรอนมอายตงแต 18–65ปจะตอบคาถามดวยวาจาแตอาจมสมาชกอนๆในครว

คณะวจยไดเกบขอมลจากหมบานในพนทสง201ครวเรอน,หมบานพนทราบลม1,303ครวเรอนและหมบานกาโลนทา79ครวเรอน(ดงรายชอในตารางท2)รวม1,583 ครวเรอน ทงน ในพนทโครงการวจยมจานวนครวเรอนอยางเปนทางการทงหมด3,699ครวเรอน ผใหขอมลเปนหญงประมาณ60เปอรเซนตและชาย38เปอรเซนตสวนอก2เปอรเซนตเปนการใหสมภาษณ

ทงหญงและชายทอยในครวเรอนเดยวกนโดยสวนใหญของผใหขอมล(94เปอรเซนต)สาเรจการศกษาอยางเปนทางการในรปแบบตางๆ ไดแกการศกษาโรงเรยนวด11เปอรเซนตระดบประถม60เปอรเซนตระดบมธยมตน15เปอรเซนตระดบมธยมปลาย 7 เปอรเซนต และระดบอดมศกษา 1เปอรเซนตสวนอก2เปอรเซนตเขาโรงเรยนในแบบอนๆและมเพยง4เปอรเซนตทไมสามารถอานออกเขยนได

ตารางท2:รายละเอยดการสมตวอยางในหมบานตางๆ

17


เตงจ(HteinGyi)

กามองชอง(KhaMaungChaung)

เลชอง(LeShaung)

มะยนจ(MayinGyi)

มด(Mudu)

ปากอซอน(Pagawzone)

ปาราดต(Paradut)

เวตชอง(WetChaung)

ยาลายง(Yalaing)

บาวาร(Bawar)

หงาปดต(Ngapidat)

ซนปวตาย(HsinPhyuTine)

กาลาตจ(Kalatgyi)

กาตองน(KaHtaungNi)

มตตา(Myitthar)

ปนธาดอว(PyinTharTaw)

ตะบวชอง(ThabyuChaung)

เยโปต(Yaypote)

วาหดอว(Wahtaw)

กาโลนทา(Kalonehtar)

ลกษณะพนท

พนทราบลม











พนทสง

พนทสง

พนทสง

พนทสง

พนทสง

พนทสง

พนทสง

พนทสง

หมบานกาโลนทา

โครงการทเกยวของกบเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

พนทเขตเศรษฐกจพเศษ









พนทตดกบเขตเศรษฐกจพเศษ

(พนทรองรบผอพยพโยกยาย)

พนทเขตเศรษฐกจพเศษ(ทาเรอขนาดเลก)

พนทถนนเชอมตอ








พนทอางเกบนา(เขอน)และถนนเชอมตอ

รวม

จานวนครวเรอนท

ไดรบการสมภาษณ

164

121

250

73

135

152

113

35

108

72

80

28

13

17

81

25

19

8

10

79

1583

บทท 1

พเศษทวาย• ความรเกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษ และโครงการยอยตางๆ•การมสวนรวมในการประชมกบทางเจาหนาทของรฐบาลและบรษท• การคานวณ และความเหมาะสมของการชดเชยตามสทธโดยชอบธรรม•ใบเสรจการจายคาชดเชยตามสทธโดยชอบธรรม•เงนคาชดเชยถกนาไปใชอยางไร•แหลงทรพยากรในการประกอบอาชพ•การเขาถงแหลงนา•สามะโนประชากรครวเรอน

การสนทนากลม นอกจากการเกบขอมลเชงปรมาณ ยงไดจดการสนทนากลม(Focus Group) 18 ครง เพอใหผเขารวมสามารถแสดงความคดเหนดวยภาษาของตวเอง เกยวกบประสบการณความกงวลและขอเสนอแนะตางๆทเกยวของกบโครงการทงนมการสนทนากลมครงหนงทรวมชาวบานจาก2หมบานมาสนทนาพรอมกน คอ หมบานวาหดอว และหมบานซนปวตายและไมมการจดสนทนากลมในหมบานหงาปดต ในการจดสนทนากลมแตละครง ผอาวโสของ

หมบานจะเปนผชวยจดกลมชาวบานประมาณ 8–12 คนผเขารวมจะถกคดเลอกตามเกณฑทกาหนด ซงองตามความแตกตางทางเพศ อาย และอาชพ รวมถงชาวบานผทไดรบคาชดเชยและไมไดรบ

ขอจำากด ดวยรปแบบการบนทกขอมลของการสนทนากลมในพนท10 หมบาน (ไดแก ซนปวตาย กาลตจ กาตองน มตตาปนธาดอวตะบวชองเยโปตวาหดอวยาลายงและปากอซอน)มความแตกตางจาก9หมบานทเหลอจงเปนทนาเสยดายวา งานวจยนไมสามารถรายงานถงสดสวนหญง-ชายในกลม10หมบานแรกทงทสดสวนตวแทนผหญงมคอนขางมากในการศกษาเชงปรมาณ แตเนองจากมไดคานงถงความสมดลของสดสวนหญง-ชายอยางเพยงพอ จงทาใหเสยงของผหญงไมไดถกนาเสนอมากนกในการสนทนากลมในทกหมบาน คณะทางานวจยตดสนใจไมจดสนทนากลมในหมบานหงาปดต โดยพจารณาเปนกรณพเศษวาเปนหมบานทชาวบานสวนใหญไดมสวนรวมในการสารวจระดบครวเรอนแลว ดวยเหตนจงไมมการเกบขอมลเชงคณภาพในหมบานหงาปดตซงเปนเรองนาเสยดาย

คณะวจยทองถนรวบรวมขอมลวจย

18

DDA

วถการดำารงชพของชาวบานผไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

ครวเรอนโดยสวนใหญพงพาวถการดำารงชพดานเกษตรกรรม และทรพยากรธรรมชาต

ในพนทวจย ทดน การประมง และปาไม เปนทรพยากรสาคญสาหรบวถการดารงชพซงเปนแหลงอาหาร แหลงรายได และการจางงานของครอบครวมาหลายตอหลายรน71เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดระบวาเกษตรกรรมเปนอาชพหลกไมวาจะเปนการทาสวนผลไม ทานา หรอเลยงปศสตว นอกจากน ทงในเขตพนทราบลมและพนทสงผชาย ผหญง และเดก ๆตางระบวาพวกเขาสามารถเกบหาอาหารและทรพยากรอนๆจากปาในชมชนทองถน ชายฝงทะเล และเนนเขา อาทเชน ผลไม สตวตางๆ (รวมถงปลาหอยนางรม และป) เหด ไผเครองเทศและสมนไพรทใชรกษาโรคเปนตน

ขอคนพบ

บทท 2

แผนภาพท2.1

19

บทท 2

ผนนาทอดมสมบรณเปนปจจยหลกในวถอาชพของชาวบานในพนทเขต

เศรษฐกจพเศษ

ซากโบราณสถานเมองธาการะซงเปนสถานททางประวตศาสตร

และวฒนธรรมทสาคญของชาวทวาย

20

DDA

DDA

หมบานในพนทราบลม

ทตงของเขตเศรษฐกจพเศษทวายอยในเขตพนททรจกกนในทองถนวานาบเล(Nabule)เปนเขตทขนชอในเรองผนนาและชายฝงทะเลทอดมสมบรณ ซงดงดดใหชาวบานกลมตาง ๆ ในทองถนมาตงรกรากกวาหลายศตวรรษกลมชาตพนธหลกทอาศยอยในพนทเขตเศรษฐกจพเศษและพนทใกลเคยงคอกลมชาตพนธทวาย โดยผใหขอมลในเขตหมบานพนทราบลมนมากถง99เปอรเซนตระบวาตนคอคนทวาย ประเพณสวนใหญของชมชนทวายแสดงออกผานงานประเพณบทเพลงภาษาถนและวดวาอารามตางๆซงมพนเพมาจากเรองราวของเมองธาการะ (Thagara) –เมองศกดสทธโบราณทกอตงขนในครสตสหสวรรษท 1ตามแผนปจจบน ทตงของเมองธาการะอยใกลกบเขตเศรษฐกจพเศษมาก รอยพระพทธบาทศกดสทธและรอยพระบาทของราชากระบอซงเปนศนยกลางของวฒนธรรมธาการะประดษฐานอยทพระธาตจดอวยา (KyidawyarPagoda) ใกล ๆ กบหมบานเลชองและปาราดต หากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายเดนหนา วดแหงนจะถกหอมลอมไวดวยเขตอตสาหกรรมหนก เชนเดยวกบทอน ๆ ชาวบานสวนใหญในเขตพนทราบลมมวถชวตทพงพาเกษตรกรรมเปนหลก แตทมากไปกวานนคอ ประมาณ 41 เปอรเซนตของผครอบครองทดนทสารวจในหมบานพนทราบลม ใชทดนทาการเกษตรแบบผสมผสานทงสวนผลไมนาขาวและทาไรบนพนทสง ซงชวยใหชาวบานมโอกาสหลากหลายในแหลงรายไดและอาหารและเพมพนความมนคงตอการดารงชพ การทานาขาวเปนอาชพทสาคญของวถชวตชาวบานในพนทราบลม โดยครวเรอนเกอบ 45 เปอรเซนตใหสมภาษณวาเปนเจาของทนา หมบานทพงพาการทานามากทสดคอ หมบานมะยนจ ประมาณสามในสของครวเรอนในหมบานมะยนจมทนาและถอการทานาเปนอาชพหลก หมบานยาลายง เตงจ ปาราดต และมด กเปนหมบานทมทนาเปนจานวนมากเชนกนโดยประมาณ54–57 เปอรเซนตของครอบครวในหมบานเหลานเปนเจาของทนา ทนามไดแคผลตขาวในชวงฤดฝนเทานน แตยง

ผลตพชผลในฤดกาลอน ตวอยางเชน การสนทนากลมทหมบานมดชาวบานใหขอมลวาปลกพชตางๆเชนแตงโมกระเจยบแดง พรกแดง และพชผกอน ๆ บนทนาหลงทานาปเสรจสน พชผลเหลานสาหรบทงบรโภคในครวเรอนและขาย อยางไรกตาม การทาพชสวนถอเปนวถเลยงชพทสาคญทสดในเขตพนทราบลมโดย75เปอรเซนตของผใหขอมลถอครองพนทสวนผลไม พชสวนทเปนแหลงรายไดมหลายชนด ชนดทระบถงมากทสด คอ มะมวงหมพานตรองลงมาคอ ยางพารา หมาก และมะพราว ตามลาดบนอกจากนยงมผลไมอนๆเชนเงาะมะนาวทเรยนสมโอและมะมวง ชาวบานในหมบานทราบลมสวนใหญเปนเจาของทดนโดยเปนเจาของททาเกษตรจานวนหนงทงนมประมาณ 18 เปอรเซนตของครวเรอนทไมไดถอครองทดนใด ๆ เลย ปญหาทชาวบานไมมทดนเปนของตนเองพบมากในหมบานเลชองโดยผใหขอมลถง25เปอรเซนตระบวาไมมทดนทาเกษตรเปนของตนเอง ครวเรอนทไมมทดนสวนมากจะรบจางรายวนและเลยงปศสตวเปนอาชพหลก สวนหมบานทอยใกลกบชายฝง การทาประมงและทานาเกลอเปนวถอาชพทสาคญ ชาวบานทอยในพนทราบลมบางสวนเปนแรงงานอพยพตามฤดกาล ซงทงทาไรทานาและประมงในชวงแตละฤดกาล เคยมปาชายเลนอยแถบชายฝงดานตะวนตกของโครงการ กอนทพนทดงกลาวกวา369เอเคอร(1.49ตารางกโลเมตร)ถกตดถางไปเพอสรางถนนเลยบชายฝงในเขตเศรษฐกจพเศษ (ดแผนทดจทล 2.2) ปาชายเลนแหงนเคยเปนแหลงเพาะพนธและอนบาลพนธปลาตามธรรมชาต ดงนนจงมความสาคญตอการประมงและยงถอเปนแหลงทรพยากรปาไมทสาคญตอชาวบานละแวกใกลเคยง เชน หมบานหงาปดต เตงจ และบาวาร การประมงเปนแหลงรายไดประมาณ 13 เปอรเซนตของหมบานในพนทราบลม และมนมความสาคญเปนพเศษตอหมบานหงาปดต เพราะผใหขอมลถง69เปอรเซนตมรายไดจากการทาประมง

21

บทท 2

22

พนทถนนเชอมตอ: หมบานในพนทสงดงระบไวในบททแลววา ไมเพยงแตทราบนาบเลเทานนทจะไดรบผลกระทบจากโครงการการสรางถนนเชอมตอยงไดตดผานพนทสงของเทอกเขาตะนาวศรซงเปนถนอาศยของกลมชาตพนธกะเหรยง อนเปนกลมชาตพนธหลกทมประวตการตงถนฐานในบรเวณนมายาวนานกวา1,000ป

ชมชนในพนทสงพงพาทรพยากรทดนและทรพยากรธรรมชาตมากกวาชมชนในพนทราบลมครวเรอนมากถง94เปอรเซนตในหมบานพนทสงถอครองททากน การทาสวนเปนอาชพสาคญในพนทสงพอๆกนกบในพนทราบลม โดยครวเรอนกวาสามในสของผใหสมภาษณ


แสดงการสญเสยปาชายเลน

ในชวงป2011-2014

ชมชนชายฝงมวถอาชพทพงพาทรพยากรธรรมชาต

เปนหลก

การทาสวนเปนวถอาชพหลกของชาวบานในเขตทราบลมและพนทสงทงยงสนบสนนเศรษฐกจทองถนดวยการจางแรงงานสาหรบครวเรอน

ทไมถอครองทดน

ทงหมดถอครองทดนทาสวน ซงเพาะปลกยางพารา และตนหมาก และพชเศรษฐกจหลกอน ๆ กระบวนการผลตหมากซงใชแรงงานจานวนมาก มกทากนในหมบานหมากทไดมาจะขายทงในทองถนและทเมองยางกง การทานาขาวไมเปนทนยมนกในเขตพนทสงอยางไรกตาม หลายครวเรอนทาไรขาวหมนเวยน โดยแตละปจะปลกขาวสลบกบพชผลอนๆและจะทงทดนให

พกฟนอยหลายปเพอใหปาฟนฟความอดมสมบรณตามธรรมชาต สองในสามของครวเรอนทอาศยอยในพนทสงระบวาถอครองททาไรขาวหมนเวยน ซงผลผลตจากไรขาวไมเพยงแตบรโภคในครวเรอนเทานนแตยงสรางรายไดดวย แตละครวเรอนมกเลยงปศสตวโดยปลอยใหหากนตามทดนวางเปลา ซงเปนสวนหนงของระบบเกษตรผสมผสาน สาหรบบางครวเรอนการเลยงปศสตวนบเปน

23

DDA

DDA

บทท 2

อาชพหลกรวมถงครวเรอน12 เปอรเซนตในหมบานมตตานอกจากน การประมงนาจดถอเปนอกหนงอาชพสาคญของชาวกะเหรยงทอาศยอยใกลกบแมนา เชน หมบานเยโปต (ครวเรอน63เปอรเซนตมรายไดจากการจบปลา)หมบานตะบวชอง (58 เปอรเซนต) หมบานกาตองน (46เปอรเซนต)และหมบานปนธาดอว(32เปอรเซนต)

พนทอางเกบนำา (เขอน): หมบานกาโลนทาหมบานกาโลนทาตงอยบนพนทสงแตทวาอยใกลๆกบทราบนาบเล ครวเรอนโดยสวนใหญ (95 เปอรเซนต) ระบวาตนเปนชาตพนธทวาย ดวยเหตนทาใหหมบานกาโลนทาแตกตางจากทงหมบานชาวทวายทวไปในพนทราบและหมบานชาวกะเหรยงในพนทสง สถานการณการถอครองทดนในหมบานกาโลนทาคอนขางแตกตางจากหมบานอน ๆ ครวเรอนกวา 94เปอรเซนตเปนเจาของทสวน มเพยงผใหขอมลไมกคนทถอครองแปลงเกษตรแบบอนๆครวเรอนกวา81เปอรเซนตมรายไดจากการทาสวน ขณะท 44 เปอรเซนตมรายไดเสรมจากการเลยงปศสตว

วถการดำารงชพของผไรทดนทำากน ในเขตทไดรบผลกระทบชาวบานผไรทดนทากนและสมาชกอน ๆ ในชมชนหาเลยงชพดวยการรบจางทาการเกษตร ซงมทงแบบลกจางรายวนตามฤดกาล หรอลกจางประจา กบเจาของทสวนไรนาหรอไมกเปนลกจางโรงงานแปรรปมะมวงหมพานต และยางพารา นอกจากนยงมครวเรอนอน ๆ ททาการคาขายเลกๆนอยๆซงตองขนอยกบฐานะของชมชนนนๆดวยผไรทดนเพยงสวนนอยเทานนทมอาชพรบจางประจา (2เปอรเซนต) โดยสวนมากจะเปนลกจางรายวน แตขอมล

จากการสารวจระบเพยง7เปอรเซนตของครวเรอนเทานน โดยเฉลยแลว ชาวบานประมาณหนงในสามของหมบานพนทราบลมใหขอมลวา สมาชกในครอบครวอยางนอยหนงคนออกไปทางานตางถน ไมวาจะเปนภมภาคอนในเมยนมารหรอวาประเทศไทยประมาณ45เปอรเซนตของแรงงานตางถนเปนผหญง สถานการณดงกลาวปรากฏนอยกวาในหมบานชาวกะเหรยง โดยมครวเรอนเพยง 15เปอรเซนตทใหขอมลวาสมาชกในครอบครวไปเปนแรงงานตางถนซงในจานวนดงกลาว55 เปอรเซนตเปนผหญง ครวเรอนประมาณ 15 เปอรเซนตในหมบานพนทราบใหขอมลวา สมาชกในครอบครวอยางนอยหนงคนทางานกบบรษททเกยวของกบการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายเชนบรษทอตาเลยนไทยฯเปนตนอยางไรกตาม ในหมบานกาโลนทา และหมบานในพนทสง ไมมครวเรอนทสมาชกในครอบครวทางานกบบรษททเกยวของกบโครงการ

รายไดในเขตทไดรบผลกระทบ ดงทไดกลาวไวขางตน รายไดจากภาคการเกษตรและทรพยากรธรรมชาตมความสาคญตอชาวบานสวนใหญทอาศยอยในพนทโครงการ ขอมลเพมเตมแสดงใหเหนวา71 เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดระบวามรายไดจากการทาสวน,47เปอรเซนตมรายไดจากการเลยงปศสตวและ36เปอรเซนตมรายไดจากการทานา(ดแผนภาพท2.3) ตวเลขรายไดประจาปในป 255612 ของแตละครวเรอน ชใหเหนวา 47 เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดหรอเกอบครงหนง มรายไดตากวา 2,300,000 จตตอปหรอประมาณ 30 บาทตอคนตอวน13 และเกอบสามในสหรอประมาณ 73 เปอรเซนตของครวเรอนทงหมด มราย

12 เปนทนาสงเกตวา หลายครวเรอนในหมบานพนทสงไมไดใหขอมลเกยวกบรายได ทเปนเชนนเนองจากวถการประกอบอาชพของชมชนชาวกะเหรยงพงพาอาศยอยกบความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตในทองถนมากกวารายไดทเปนตวเงนเปนทนาเสยดายวาแหลงทมาของทรพยากรทงหมดทชาวบานพงพาในรปแบบทไมใชตวเงนนนไมไดอยในขอบเขตของการวจยน13ตวเลขขางตนมทมาจากรายไดตอครวเรอนท2,300,000จตซงหารโดย365วน(หรอ6,300จตตอครวเรอนตอวน)และตอมาหารดวย6.5คน(หรอประมาณ970จตตอคนตอวน)ทงนผลจากการสารวจทระบในพนทศกษาชใหเหนวาครวเรอนมกมขนาดใหญโดยมจานวนเฉลย6.3คนตอครวเรอนในพนทราบและ7.8คนตอครวเรอนในพนทสงจงไดคาเฉลยโดยรวมอยท6.5คนตอครวเรอนและอตราแลกเปลยน1,000จตเทากบ30บาทโดยประมาณ

24



25

ไดตากวา 60 บาทตอคนตอวน จากระดบรายไดทตาเชนน แทบจะเปนไปไมไดเลยทครอบครวสวนใหญจะมเงนออมสาหรบใชจายในยามทรายไดขดสน สถานการณดงกลาวตอกยาถงความเรงดวนทภาคสวนทรบผดชอบ

จาเปนตองใหความชวยเหลอชาวบานทไดรบผลกระทบจากโครงการอยางทนทวงท เพอหลกเลยงปญหาความยากจนทจะทวความรนแรงขนในพนท

บทท 2

การเขาถงแหลงนาสะอาดมความสาคญอยางยงสาหรบ

ชมชนลมนากาโลนทา

ทวายเปนพนทความหลากหลายทางชวภาพดวยสตวและพชทองถน

หลายสายพนธ

26

สรป โดยสรปแลว ทดนเปนสนทรพยสาหรบวถอาชพทสาคญยงสาหรบชาวบานสวนใหญท ไดรบผลกระทบจากโครงการ ชาวบานสวนใหญถอวาเกษตรกรรมเปนอาชพหลก (71 เปอรเซนต) เพราะฉะนนคาดไดวาการสญเสย

ทดนจะสงผลกระทบรนแรงตอชาวบานในพนท เปนทชดเจนวาวถอาชพทเกยวของกบการใชทดนนนมความหลากหลาย การพฒนาและใชทดนแตละแปลงเปนไปอยางหลากหลายโดยทดนแปลงหนงอาจปลก

DDA

DDA

พชหลายชนดแตกตางกนไปในแตละชวงของป ซงใหทงอาหารและสรางรายได นอกจากน วถอาชพทยดโยงกบทดนไมไดมเพยงการเพาะปลกเทานน แตยงรวมถงการเลยงสตวการประมงและการหาของปาซงเปนแหลงรายไดทสาคญใหกบครวเรอนถง13เปอรเซนตดวย ทงน ยงมแหลงรายไดอน ๆ อกมากทเกยวของกบทดนโดยทางออม โดยเฉพาะการแปรรปผลผลตทางการเกษตรและงานอนๆทขนอยกบฐานะทางเศรษฐกจของชมชน ซงมแนวโนมทอาชพเหลานจะไดรบผลกระทบ หากผลผลตทางการเกษตรตกตาลงและอาจทาใหเศรษฐกจชมชนลมสลายได ดวยเหตน วถการประกอบอาชพของชาวบานในพนททงหมดจาเปนตองไดรบพจารณาอยางถวนถ เพอจดสรรความชวยเหลอแกประชากรทไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

ความสญเสยและผลกระทบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายไดเรมการกอสรางในขนตนแลว ชาวบานในพนทรายงานวา กจกรรมตาง ๆของโครงการเรมขนบรเวณพนทชายฝงเมอป 2553 และตอมาในพนทถนนเชอมตอเมอตนป 2554 การกอสรางเตรยมความพรอมไดเสรจสนไปแลว รวมถงการแผวถางปาในพนทใกลกบหลกกโลเมตรท“ศนย”ของโครงการซงเปนจดทตงทาเรอนาลกและจดเ ร มตนของถนนเช อมตอไปสประเทศไทย นอกจากน ยงมการกอสรางเหมองหนทาเรอขนสงขนาดเลก ศนยเยยมชมโครงการ และเรอนรบรองบคคลสาคญ รวมถงเสนทางถนนตดผานภเขาระยะทาง150 กโลเมตรจากชายแดนไทยทบานพนารอนไปยงพนทโครงการกไดรบการกอสรางและเปดใหสญจรแลว กอนการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ของโครงการ ไมปรากฎวามการศกษาผลกระทบหรอความ

สญเสยทอาจเกดขนกบชาวบานในพนทแตอยางใดบรษท อตาเลยนไทยฯ เพงเรมจางคณะทปรกษาเพอศกษาประเมนผลกระทบทางดานสงแวดลอมในเดอนกนยายน 2554 แมจะม 3 คณะทางาน14 ทถกวาจางใหศกษาผลกระทบของโครงการ แตจนถง ณ ปจจบน ชาวบานในพนทไดรบผลกระทบรบทราบเพยงการศกษาผลกระทบทางสงแวดลอมอยเพยง 1 คณะทางานเทานนนนคอ การศกษาประเมนผลกระทบโครงการถนนเชอมตอซงการศกษาดงกลาวยงคงดาเนนการตอเนองมาจนถงกลางป2556ทงๆทการกอสรางถนนไดตดผานทดนของชาวบานมาหลายปแลว จากการสารวจเกยวกบทดนทจะไดรบผลกระทบจากโครงการโดยเฉพาะคาถามทวาทดนของพวกเขานนอยในทตงของเขตเศรษฐกจพเศษดวยหรอไม และพวกเขาไดรบการชดเชยแลวหรอไม การสารวจไดเกบขอมลเกยวกบทดนแตละชนดทชาวบานถอครองซงรายละเอยดเพมเตมจะนาเสนอไวในตอนตอไปของรายงานทงนจากการสารวจ 1,583 ครวเรอน พบวา 1,331 ครวเรอนถอครองทดนทากน, 1,116 ครวเรอนมทดนอยในเขตเศรษฐกจพเศษทวายและคาดวา964ครวเรอนจากจานวนดงกลาวจะสญเสยททากนในปจจบนใหกบโครงการ กลาวอกนยหนงคอ 71 เปอรเซนตของครวเรอนทสารวจ จะสญเสยทดน

14 โดยบรษท ทม คอนซลตง เอนจเนยรง แอนด แมเนจเมนท จากด, บรษทปญญาคอนซลแตนท จากด และสถาบนวจยสภาวะแวดลอมจฬาลงกรณมหาวทยาลย


27

บทท 2

รถกอสรางผานเขาในหมบาน

รถกอสรางของบรษทอตาเลยนไทยทาลายททากนของชาวบาน

28

DDA

DDA

บางสวนหรอไมกทงหมดใหกบเขตเศรษฐกจพเศษขอมลดงกลาวไดสรปไวในแผนภาพท2.5 ในตารางถดไป ไดสรปถงความสญเสยและผลกระทบทไดรบขอมลจากการสนทนากลม ซงรวมถงความสญเสยทเกดขนกบททากนประเภทตาง ๆ ของชาวบานทเปนทงแหลงรายไดและอาหารรวมถงการสญเสยการเขาถงทรพยากรธรรมชาตอน ๆ โดยเฉพาะนา ซงชาวบานหลายคนจาเปนตองใชเพอการชลประทานและอปโภคบรโภค

ตารางท3:ผลกระทบจากการดาเนนงานโครงการในชวงเรมแรกทไดรบการหยบยกขนมาในการสนทนากลม


หมบานเตงจ

*พนทหมบานชาคานอยในเขตปกครองของหมบานเตงจ

หมบานกามองชอง

หมบานเลชอง

หมบานมะยนจ

การสญเสยทดน

หมบานชาคาน*: บานหลายหลงถกทาลาย,นาเกลอถกทาลาย,ชาวบานดงเดมไมมงานประจา ตองเปนแรงงานรบจางรายวนเพอหาเลยงปากทอง

หมบานเตงจ: เนองจากถนนตดผานพนทนา นาจงไมสามารถไหลผานไดตามปกต ไมมระบบระบายนาอกตอไป ขณะททนาบางแหงตองจมอยใตนา ทนาอกหลายแหงกไมมนาจากชลประทาน กลายเปนทดนแหงแลงไรประโยชน

เจาของทสวนและทนาจาเปนตองหยดการเพาะปลกหลงจากบรษทเขามาสารวจททากน

ทนาและทสวนถกทาลายทสวนถกยด

ทนาไมสามารถเพาะปลก เนองจากดนถลมและเกดนาทวมทาลายทนาทใกลกบเนนเขาทงหมด ทนาของชาวบานทเคยใชเพาะปลกไดตกไปอยในมอของคนรวย หรอไมกบรษท[อตาเลยนไทยฯ] ชาวบานไมมทดน

การสญเสยทรพยากรธรรมชาตอน ๆ

หมบานชาคาน: แตกอนเราเคยมบอนา2 แหง แตขณะนบอหนงถกทาลายไปแลวทาใหเหลอเพยงบอเดยว

หมบานเตงจ: การกอสรางไดทาลายปาชายเลนในพนทหอยทะเลหหมทหาไดจากปาชายเลนไมมใหเหนและสญพนธจากพนทไปแลว ไมมไมฟนอกตอไปเหดบางชนดกไมพบเหนอกในพนท

การกอสรางถนนไดโคนลมตนไมทเราปลกไวกนดวย

มการระเบดเนนเขามะยนจเพอนาหนไปกอสรางทาเรอ จนกระทงชาวบานหยดโครงการดงกลาวได การระเบดภเขาทาใหดนไหลไปทบถมทนาของชาวบานและกดขวางทางนาไมฟนหาไมไดอกตอไป ตงแตมการ

ผลกระทบอน ๆ

หมบานชาคาน: ชาวบานทอยมากอนถกดาเนนคดในศาลดวยขอหาไมเชอฟงคาสงใหยายออกจากพนทเราไมมทใหอยอาศยหรอแมแตทจอดเรอหาปลาชาวบาน2-3ครอบครวตองอาศยอยในกระโจมเดยวกน

หมบานเตงจ: เขตพนทของ บรษทอตาเลยนไทยฯ กนไวดวยรวลวดหนามเดกนกเรยนและคนคาขายทเคยใชเสนทางในพนทดงกลาวตองประสบความยากลาบากในการเขาออกหมบาน

ชาวบานทไมมทดนทากน ตองถกเลกจางรายวน และไมมงานอะไรใหทาเพอหาเลยงชพได

การคมนาคมสะดวกขน ยงไมมปญหาเกดขนในชวงทผานมา

ความยากจนเปนสงทชาวบานกงวลอยตลอด กลววาจะหมดหนทางทามาหากน โดยเฉพาะจากการสญเสยทนา ความหวาดกลวคอผลกระทบทางสงคมทเกดขน เนองจากมคนตางถนมากมายเขามาในพนท

ในบางพนทการสญเสยปาไดสรางผลกระทบมากมายในชมชน ทงการสญเสยไมฟน ไปจนถงการสญเสยการเขาถงอาหารซงแตเดมสามารถ“หาไดอยางอสระ”ผลกระทบอน ๆ ทไดหยบยกขนมา ไดแก ผลกระทบทางสงคม ทงความยากจนภาวะซมเศรารวมถงความกงวลตางๆทเกยวเนองกบการหลงไหลเขามาของคนแปลกหนาตางถนผลกระทบทางสขภาพทงจากฝนละอองจากการจราจรทเพมขนบนทองถนนและปญหาความปลอดภยบนทองถนน

29

บทท 2

หมบานมด

หมบานปากอซอน

หมบานปาราดต

สาหรบเพาะปลกอกตอไป

ทนาและตนไมถกรถแทรกเตอรไถทาลาย ความเสยหายตอพชผลการเกษตรไดสรางปญหาซาเตม เพราะนอกจากชาวบานจะสญเสยรายไดแลวยงตองเสยเงนเพอซออาหารอกชาวบานบางคนไมสามารถปลกแตงโม พชผลทเปนรายไดสาคญของหมบานไดอกตอไป และเปนไปไมไดทจะพบมลสตวสาหรบปย

หลงจากบรษทเขามารงวดทดน ททากนของชาวบานกถกกนไมใหเขาออกชาวบานทหาเชากนคาโดยการรบจางทางานในทดนเหลานอยทกป เชนงานถางทสวนเพอเตรยมผนดน ตองสญเสยอาชพรายวนเพราะเจาของทเหลานนถกยดทดนไป โครงการไดขดทองรองและสรางรวกนทดน ทาใหรถไถของชาวบานไมสามารถผานเขาทนาไดอกตอไป แปลงเกษตรของชาวบานถกรถแทรกเตอรไถราบในขณะทไมมใครอยในพนท นาเสยไหลลงทองนาทาใหขาวเสยหาย

ชาวบานสญเสยททากนชาวบานเพาะปลกไมได เนองจากการกอสรางของโครงการทาใหนาไมไหลเขาสพนทเพาะปลกทนาของชาวบานถกยดและชาวบานถกหามไมใหสรางบานหลงใหมหรอปลกสวนมะมวงและสวนยางในพนทวางเปลา

เทปนวางทอตรงสะพาน นากไมไหลลงลาธารอกหลงจากภเขาถกทาลายก ไมมป าท ช วยพยงรกษาน าไว ท าใหตอนนน า ไหลลงมาอยางรนแรงและทวมพนทตางๆ

ชาวบานประสบปญหาขาดแคลนนาตองซอนาดม เราไมสามารถใชฟนหรอถานทเคยหาไดจากทดนของเราอกตอไป และอาจตองหนมาใชไฟฟาแทน ปและหอยทอยในลาธารหลงหมบานตายและหายไปหมดแลว ไมมตนไมรายรอบอกตอไปสภาพภมอากาศตอนนกแปลกประหลาดไมรอนจดกหนาวจด

นาเสยทระบายมาจากเครองจกรของโครงการไดไหลลงในลาธารทาใหชาวบานไมสามารถใชนาในลาธารไดอกตอไป ดนถลมลงมากดขวางทางนาทตนนาโดยไมทราบสาเหต ทาใหชาวบานไมมนาเพออปโภคบรโภคอกตอไปปลาในแมนาเรมหายากขน ชาวบานตองเลกอาชพประมงปลามราคาสงขน

นาทวมถนนจนถงเขา แมแตพระกไมสามารถเดนบณฑบาตได นาเรมขาดแคลน เกดภยแลง แหลงนาทเคยลกกวา 12 ศอก ถกทบถมดวยตะกอนดน นาลดระดบลง รวมทงนาในลาธารและบอนากเหอดแหงอยางไมเคยเปนมากอนปาและภเขาทชาวบานเคยหาเผอกลกเนยงและของปาอนๆถกทาลาย

มการคกคามอยตลอดเวลาวาจะตองถกโยกยาย สรางภาวะหดหกดดนความยากจนเพมขน “ชาวบาน 85เปอรเซนต” ประสบปญหาการเงน ปทแลวชาวบาน 270 คนไดสมครงานกบโครงการทวายแตไมมใครสกคนทไดงาน พบปญหาฝนฟงกระจายทวหมบาน

เสนทางบนเขาทเปนถนนสาหรบรถจกรยานยนตถกทาลาย ถนนทขนไปยงเจดยทชาวบานทกคนกราบไหวนบถอถกแยกออกไปจากหมบานโดยรวกน บรษทสญญาวาจะยายเจดยมาไวทดานขางภเขาใหเหมาะสม แตไมเปนไปตามทตกลงกนไว เยาวชนในหมบานทจบมาไมมงานทา ถนนหนทางเสยหายเพราะรถบรรทกและรถขนาดใหญสญจรไปมา ถนนกลายเปนทอนตรายสาหรบเดก ๆ ซงเพมภาระใหกบพอแมผปกครองทตองคอยไปรบไปสงลกทโรงเรยน

ฝนจากรถทฟงอยตลอดวนสรางความกงวลตอการหายใจเกดแรงสนสะเทอนเพราะรถสญจรคบคง เกดอบตเหตบนทองถนนจานวนมาก มทงผไดรบบาดเจบและเสยชวต บางกรณขบรถชนแลวหน เกดปญหาคนขบรถผดขางการจราจรและขบดวยความเรวสงเกดความกงวลในเรองการขาดแคลนอาหารและความอยรอดทางเศรษฐกจหลงการโยกยายถนฐาน

ชอหมบานการสญเสยทดนการสญเสยทรพยากรธรรมชาตอนๆผลกระทบอนๆ

30

หมบานเวตชอง

หมบานยาลายง

หมบานบาวาร

หมบานซนปวตายและหมบานวาหดอว

หมบานกาลตจ

หมบานกาตองน

หมบานมตตา

หลงจากทนาถกรงวดไปแลว ชาวบานไมมสทธและไมไดรบอนญาตใหเพาะปลกไดอกพวกเขา[คนจากบรษท]ไดทาลายตนไมในแปลงเกษตรโดยแทรกเตอร

เราไมสามารถเพาะปลกในทสวนทนามา 3 ป แลว นบจากทพวกเขา[คนจากบรษท] มาสารวจทดน พวกเขากไมอนญาตใหเราถางปาเพอเพาะปลกในแปลงใหมอก

การดาเนนงานของบรษทรบกวนการไหลของลาธาร แปลงเกษตรเจงนองไปดวยนา ระบบนาในพนทถกทาลายนาขาวเสยหายเนองจากขาดแคลนนา พชทปลกตามฤดกาล เชนแตงโม ดอกไม แตงกวา ไมสามารถเพาะปลกได ผลไมจากสวนลดลงเนองจากขาดแคลนนา

ผนดนถกทาราย

สญเสยททากน ทาใหเราไมสามารถเลยงปศสตวได

ททากนถกทาลาย

ททากนถกทาลาย และตองสญเสยทดน

ลาธารถกกดเซาะ หลงจากปาไมและปาตนปาลมถกรถแทรกเตอรทาลายไป ภมอากาศในพนทรอนขนกวาแตกอน

การกอสรางถนนทาใหนาทวมตามลาธารตางๆและนาเสยจานวนมากไหลเขาทนาของชาวบานทาใหขาวเสยหาย

เราจาตองดมนาสกปรกเนองจากขาดแคลนนา เราไมมบอนาใตดนสงแวดลอมในธรรมชาตถกทาลายเนองจากขาดแคลนนา เนอสตวและปลากหายากขน

เนองจากภาวะฝนแลง ตอนนเราจงจาเปนตองซอนาสะอาดเพอบรโภค

เนอสตวและพชผกเรมขาดแคลนเราไมสามารถหาพชผกมากนไดพชผลตนไมตามปาทเคยเกบกนไดหายไป ปาไมถกทาลาย นาสกปรกมากขนและไมสามารถดมไดตนไมลงและปลามเหลออยไมมาก

ปาไมถกทาลาย นาสกปรกมากขนและไมสามารถดมได

อาชพการงานหายากขน แรงงานทรบจางตามไรนาตองหาอาชพใหมดวยการเผาถานจากไมในปา แตเนองจากตนไมเหลอไมมาก ทาใหชาวบานกลมนกลายเปนคนไมมงานท า แ ล ะ เ ผ ช ญ ก บ ป ญ ห า ท า งเศรษฐกจ

คนหนมสาวทจบการศกษามาไมมงานทา

ความยงยากทางสงคมและศาสนาเกดขน เนองจากการทะลกเขามาของแรงงานตางถน

กลวยไมนาผงและรากจากพชตางๆถกขโมยไป

การหายใจเตมไปดวยฝนละอองกลวยไมและสตวป าถก นาไปทประเทศไทย

31

บทท 2


หมบานปนธาดอว

หมบานตะบวชอง

หมบานเยโปต


ททากนถกทาลาย

ชาวบานสญเสยททากน

ทดนทพวกเราสามารถเพาะปลกไดลดลง

สญเสยพนททาการเกษตรเนองจากโครงการ ทนาและสวนถกยดเอาไปสรางถนนปาฟาลาห**ซงเปนแหลงรายไดสาคญของชาวบานในแตละป(90ลานจต[หรอ270,000บาท]ตอเอเคอรตอป)ถกตดทาลาย

**พชตระกลผลไมเปลอกแขงทองถนชนดหนง มรสเผด ใชสำาหรบเคยวเลนและประกอบอาหาร

แมนาและลาธารเสยหายอยางมากปรมาณสตวนาลดลงปาไมถกทาลาย สญเสยตนไม ผลไม และพชพรรณตางๆทเคยหาไดจาก

ตนไมผลไมและพชพรรณทไมเคยจาเปนตองซอถกทาลายแมนาลาธารลดขนาดลง และปาไมเสอมโทรมนาในแมนามสารปนเปอน แมนาตนเขนขน รมฝงแมถกนากดเซาะและพนธสตวนาตางๆหายไป

ปาไมถกทาลายมากขนนาปนเปอนมลพษและไมสามารถดมได

ดนไหลลงสลาธารทาใหพวกเราไมสามารถจบปลาไดอกตอไป นาดมไมได รมฝงแมนาถกกดเซาะและพงทลายลงในบางพนท

แลวจะเหลออะไรใหเรากน?

การหายใจเตมไปดวยฝนละออง เกดมลพษทางเสยงมากขนเกดดนถลม

ผลกระทบเชงลบจากทาเรอนาลกเกดขนตงแตเดอนมถนายน2553คนรวยเขามากวานซอทดนในหมบานพวกเขารเรองโครงการกอนชาวบานอยางพวกเรา เราไมรวาคนพวกนมวตถประสงคอะไรตอนนทดนในพนทขาดแคลนเกดความขดแยงและความตงเครยดจากการแขงขนแยงชงทดน บางคนทสญเสยทดนกลายเปนคนไรอาชพการงาน

32

ผลการศกษาเชงปรมาณแสดงใหเหนวา 25 เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดประสบปญหาในการเขาถงแหลงนาปญหาดงกลาวเกดขนในหมบานพนทสงมากกวาและบอยครงกวาหมบานในพนทราบ ในหมบานพนทสง ครวเรอนกวา 71 เปอรเซนตใหขอมลวากจกรรมการกอสรางตาง ๆ ของโครงการ (ไดแก การกอสรางถนน การสรางเขอนหรอการกอสรางอนๆ)ไดกอผลกระทบตอแหลงนาของชาวบานในพนท ในขณะทขอมลจากหมบานพนทราบลมพบวาครวเรอน17เปอรเซนตประสบปญหาทเกยวของกบการเขาถงแหลงนาและคณภาพของนาหลงการ

ดาเนนงานของโครงการในขนตน ครวเรอนทประสบความยากลาบากระบถงปญหาตางๆเชนปญหาทพบมากทสดคอนาเปลยนสหรอความสะอาดของนา(57เปอรเซนต)ปญหาตะกอนในแมนาลาธาร (50 เปอรเซนต) และแหลงนาแหงแลงลง(54เปอรเซนต) โดยรวมแลว96เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดระบวา ชาวบานหานาดมไดจากแหลงบอนาตน และในจานวนทพอๆกน(95เปอรเซนต)ใชบอนาดงกลาวเพอการซกลางและอปโภคภายในบาน,51เปอรเซนตยงใชเพอ


เลยงสตวและ30เปอรเซนตใชเพอการเกษตรดวยเหตนจงเปนสงสาคญยงทตองปกปองแหลงบอนาตนในพนทหากเกดการปนเปอน หรอแหลงนาถกทาลายลง คาดไดวาจะสงผลกระทบทนทตอสขภาพของครอบครวทอาศยแหลงนาดงกลาว เวนเสยแตจะมแหลงนาอน ๆ ทเพยงพอกบความตองการไดทนทวงท ชาวบานทชาคาน (ในหมบานเตงจ) ไดสญเสยบอนาตนในหมบานไปแลว พรอมกบผลกระทบอนๆทเกดขนและตองเผชญกบความยากลาบากอยางมาก ซงจะอธบายไวในกรณศกษา ในสวนทายของรายงานฉบบน

กระบวนการยดเวนคนทดน

การเขาถงขอมลชาวบานผไดรบผลกระทบไดรบขอมลนอยมากเกยวกบเขตเศรษฐกจพเศษทวาย โครงการยอย และผลกระทบทจะเกดขนจากการโยกยายถนฐาน ดงรายละเอยดทจะนาเสนอในสวนนโอกาสสาหรบการปรกษาหารออยางมความหมายมอยอยางจากดและไรประสทธผลกจกรรมชแจงขอมลทจดโดยเจาหนาทบรษทและรฐบาลไมไดเขาถงประชาชนสวนใหญทไดรบผลกระทบ มชาวบานเพยงจานวนไมกคนทไดรบสงพมพเกยวกบโครงการและมไมถงครงทเขาใจรายละเอยดดงกลาว การประชมชมชนตาง ๆ ไมมการปรกษาหารอชาวบานไมมสวนรวมหรอไมครอบคลมกลมชาวบานทงหมด และชาวบานไมไดรบขอมลทเพยงพอเกยวกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายและโครงการยอย ชาวบานทไดรบผลกระทบโดยสวนมากไดรบขอมลเกยวกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายอยางไมเปนทางการเชนจากการบอกตอกน(70เปอรเซนต)และสอทองถน(13เปอรเซนต)อยางไรกตามประชาชนสวนมากยงคงไมเขาใจเกยวกบรายละเอยดของโครงการวาเกยวของกบอะไรบาง ขอมลจากการสนทนากลมเผยใหเหนวาชาวบานทไดรบผลกระทบรบรเกยวกบโครงการกตอเมอเจาหนาทเขามาสารวจในพนทสวนหรอทนาของพวกเขา หรอไมกพบเหนการเรมการกอสรางในพนท มผ

ใหขอมลเพยง 7 เปอรเซนตของครวเรอนทสารวจทงหมดทกลาววาตนไดรบแจงขอมลโครงการจากเจาหนาทรฐ สองในสาม(66เปอรเซนต)ของครวเรอนทสารวจไมไดรบขอมลใด ๆ จากรฐบาลหรอบรษทเลยแมแตนอยสาหรบชาวบานทไดรบขอมลจากรฐบาลและบรษท สวนใหญหรอประมาณสามในหาของชาวบานกลมนเปดเผยวา ไดรบขอมลเฉพาะผลกระทบดานบวกของโครงการ ในขณะทสวนทเหลออกสองในหา ไดรบขอมลบางสวนเกยวกบผลกระทบดานลบทอาจเกดขน

เอกสารและสงพมพมผใหขอมลเพยง 8 เปอรเซนตเทานนทระบวา ไดรบขอมลของโครงการจากเอกสารสงพมพ อยางไรกตาม ครงหนงในจานวนดงกลาว บอกวาพวกเขาไมเขาใจเนอหาทเขยนอยในนน ขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาผไดรบผลกระทบโดยสวนมาก(92เปอรเซนต)ไมไดรบขอมลทเปนทางการของโครงการในรปแบบเอกสาร ซงบงชวาการแจกจายเอกสารสงพมพของโครงการอยในวงจากดมาก

ความรเกยวกบโครงการกจกรรมการเผยแพรขอมลโครงการดเหมอนวาไมไดผลแมแตนอยทงลกษณะและขอบเขตของโครงการทงหมดไมเปนทรบรของชมชนมครวเรอนทสารวจเพยง6เปอรเซนตและไมมผใหสมภาษณชาวบานคนไหนจากการสนทนากลมทรวา โครงการจะเกยวของกบอตสาหกรรมนามนและกาซธรรมชาตรวมถงอตสาหกรรมปโตรเคมดวย โดยมากชาวบานกลมตางๆ รเพยงแคการกอสรางทาเรอนาลก(โดยเฉพาะชาวบานในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ)และถนนทางหลวง (โดยเฉพาะชาวบานในพนทถนนเชอมตอ) ผใหขอมลในการสนทนากลม 5 กลมรบรวาจะมโรงงานแบบทว ๆ ไปเกดขน ซงไดรบการบอกกลาววาจะชวยสรางงานใหกบผวางงาน มเพยงอตสาหกรรมไมกชนดทถกพดถงเปนการเฉพาะ ซงมกจะเปนอตสาหกรรมขนาดกลางและเบาเทานน เชน โรงงานผลตเสอผาเครองนงหมโรงกลนเหลาและโรงงานผลตซเมนต(ดตารางท4) ผใหขอมลในการสนทนากลม5กลมไดกลาวถง

33

บทท 2

โรงไฟฟาถานหน15 แตเชอวาโครงการดงกลาวไดถกยกเลกไปแลว ดงทไดกลาวไวในตอนตน โรงไฟฟาถานหนอาจไดรบอนญาตใหกลบมาสรางใหมได ซงไมเปนทรบรใน

15ซงถกเรยกสนๆวา“โรงงานถานหน”ในหมชาวบาน

34

ตารางท4:ความรความเขาใจของชาวบานเกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายขอมลจากการสนทนากลมในป2556-2557

พนทเขตเศรษฐกจพเศษ และพนทใกลเคยง

หมบานเตงจ

หมบานเวตชอง

หมบานกามองชอง

หมบานเลชอง

หมบานมะยนจ

หมบานมด

หมบานปากอซอน

หมบานปาราดต

หมบานยาลายง

หมบานบาวาร

เรารวาพวกเขา (บรษท) จะสรางโรงงานถานหน ทาเรอนำาลก และอาคารตาง ๆ

เราไมรวาอาคารหรอสงกอสรางแบบไหนทจะเกดขน เราไดยนมาวาจะมการกอสรางโรงงานผลตสนคา เหลา มการกลาวถงแผนการกอสรางโรงงานถานหนอยครงหนง

จะมการกอสรางทาเรอนำาลก โรงงานตาง ๆ และสาธารณปโภคทเกยวของ

เรารมาวา พวกเขาจะสรางทาเรอนำาลก ถนน 8 เลน และ 6 เลน เชอมระหวางไทยและเมยนมาร โรงงานซเมนต โรงงานเสอผา และสาธารณปโภคทเกยวของ

เรารเกยวกบทาเรอนำาลก แมวาจะไมมประกาศกตาม พวกเขาบอกเราวาจะสรางโรงงานถานหน

ทดนถกยดไปสรางทาเรอนำาลก

จะมการกอสรางถนนทางหลวงเชอมไทยและเมยนมาร โรงงานอตสาหกรรม และสาธารณปโภคตาง ๆ ทเกยวของ เรารมาวาพวกเขาจะกอสรางโรงงานทมคณภาพรองลงมา (second-hand factory)

เราไดยนมาวาพวกเขาจะกอสรางอะไรบางอยางทชายหาดหมบานมะยนจ

เราไดยนมาวาพวกเขาจะกอสรางโรงงานถานหน และโรงงานซเมนต

เราไดยนเกยวกบการโยกยายชาวบาน อาจมโรงงานมาตง แตไมใชในหมบานบาวาร


หมบานปนธาดอว

หมบานตะบวชอง

หมบานซนปวตาย

หมบานกาตองน

หมบานกาลตจ

หมบานเยโปต

หมบานมตตา


เรารมาวาจะมการสรางถนน โรงงานถานหน และเขอน

ชาวบานบางคนรวาจะมการกอสรางทาเรอนำาลก แตคนอน ๆ ไมร เรารมาวาพวกเขากำาลงสรางถนน

จะมการกอสรางทาเรอระหวางประเทศ และอโมงคสำาหรบทางรถไฟฟา

เรารมาวา มการกอสรางถนน โรงงานถานหน และเขอน

อยางเดยวทเรารเกยวกบโครงการน คอ การกอสรางถนน

โครงการนจะกอสรางถนนหลวงสายเอเชย

เรารเพยงแคการกอสรางถนน

เราเหนแบบจำาลองของทาเรอนำาลก และเขอนทหมบานกาโลนทา จะมการกอสรางโรงงานอตสาหกรรมทปากอนซอน

หมชาวบานและขดกบคามนสญญาทรฐมนตรขนหมองโซ ใหกบสาธารณะในป 2555ทยกเลกโครงการดงกลาวดวยเหตผลทางสงแวดลอม

การกอสรางโครงการสงผลกระทบตอแหลงอาศยของสตวนาและการหาปลาซงเปนอาชพเสรม

ของชาวบาน

พนทถนนเชอมตอซงตดผานททากนของชาวบาน

ขอความในตารางขางตนสอดคลองกบการวจยสารวจชมชนในแตละครวเรอนนอยกวาหนงในสามของผใหขอมล(27เปอรเซนต)ระบวาตนเองรขอมลเกยวกบโครงการยอยตางๆในเขตเศรษฐกจพเศษมชาวบานเพยง1 เปอรเซนตจากการสารวจทงหมดเทานน ทสามารถระบชอโครงการยอยทงหมดไดในสวนทรบรเกยวกบโครงการสวนตางๆ โครงการทเปนทรจกมากทสดไดแกถนนเชอม

ตอเขอนอางเกบนาและโรงไฟฟาถานหน ตามทไดรายงานไวขางตนมเพยง6เปอรเซนตของครวเรอนทสารวจรบทราบวาจะมการกอสรางเขตนคมอตสาหกรรมปโตรเคมนามนและกาซธรรมชาต เกดขนในพนทใกลเคยงของตนทง ๆทโครงการดงกลาวเปนสวนสาคญในแผนการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ (ดภาพ2.6ของบรษททวายดเวลอปเมนตจากด)

35

บทท 2

ทมา:เวบไซตของบรษททวายดเวลอปเมนตจากด(สบคนเมอวนท26เมษายน2557)หมายเหต:ในภาพนจะเหนแผนผงของโครงการทถกบรรจอยในแผนแตไมไดมตวหนงสออธบายกากบคอเขตนคมอตสาหกรรมขนาดกลางซงอยในพนทกรอบสเหลอง พนทอตสาหกรรมเบาทอยในกรอบสนาเงนเขม รวมถงอางเกบนา (เขอน) ทอยดานบนสดและถนนเชอมตอระหวางพรมแดนในเวบไซตของบรษทยงระบขอมลชดเจนวาโรงงานอตสาหกรรมปโตรเคมทงตนนาและปลายนารวมอยในแผนปจจบนเชนกน

การเปดรบฟงความคดเหนหรอการปรกษาหารออยางมความหมาย

มหลกฐานเพยงนอยนดทแสดงถงการเปดรบฟงความคดเหนหรอการปรกษาหารออยางจรงจงกบชมชนทไดรบผลกระทบจากโครงการ ในการประชมชมชนเกยวกบโครงการในแตละครง มเพยงกลมคนวงจากดทไดรบเชญใหเขารวมและนอยครงจะมโอกาสเสนอความคดเหนขอกงวลตงขอซกถามเสนอเงอนไขและใหขอเสนอแนะในทประชม การเขาถงขอมลลวงหนาทจากดยงเปนปจจยทาใหชาวบานผ ไดรบผลกระทบไมสามารถมสวนรวมในกระบวนการรบฟงความคดเหนไดอยางเตมท ชาวบานมเวลาไมมาก หรอไมมเวลาเลยทจะไดอภปรายพดคยถงแง

มมตางๆของโครงการระหวางพวกเขากนเองทงกอนหรอหลงการประชม และแทบจะไมไดรบการแจงลวงหนาเกยวกบการเรมตนกอสรางในพนทซงหมายความวาชาวบานไมสามารถเสนอความเหนทงเรองการชดเชย หรอแผนการโยกยายถนฐานไดในเวลาทเหมาะสม

การประชมชมชนเมอเปรยบเทยบผลสารวจตามครวเรอน พบวามการจดประชมชมชนท เกยวของกบโครงการขนทกหมบานอยางไรกตาม ชาวบานทกคนไมไดรบเชญใหเขารวม มเพยง 27 เปอรเซนตเทานนทใหขอมลวาตนเขารวมประชมชมชนทเกยวกบการปฏบตการของโครงการ ชาวบานทไดรบผลกระทบโดยสวนใหญ (73 เปอรเซนต) ไม

36

ภาพท2.6ภาพจาลองโครงการทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรมทวาย

ไดเขาไปมสวนรวมในการประชมใดๆเลย ในการสนทนากลม ชาวบานอธบายวา ในการประชมหลายๆครงชาวบานทไดรบเชญจะเปนพวกทเจาหนาทบรษทหรอรฐบาลเชอวามแนวโนมทจะสนบสนนโครงการ ขอความดานลางเปนคาพดบางสวนของผทไดรบผลกระทบ

• “คนทเปนประโยชนตอพวกเขา [บรษทและรฐบาล] เทานนทจะไดรบเชญ พวกเราไมสามารถเขาไปมสวนรวมได” – เกษตรกรนาขาวและนาเกลอหญงสงวยหมบานเตงจ

• “พวกเขา [เจาหนาทรฐ] เขามาหาเรา แตไมมการรบฟงความเหนหรอปรกษาหารออะไรเลย พวกเขาไมไดถามถงความตองการของชาวบานเลย พวกเขาแคมานำาเสนอและกกลบไป มเพยงแคนนจรง ๆ”–ชาวสวนวยรนหมบานเวตชอง

• “เมอพวกเขา [เจาหนาทรฐ] ประกาศใหมการประชม... พวกเขากเชญแตคนทสนทกบพวกเขา หรอบรษท อตาเลยนไทยฯ เทานน” – ชาวสวนชายสงวยหมบานเลชอง

สวนในพนทสง ขอมลจากการสนทนากลมระบวา มเพยงคนท “ไดรบความเสยหาย [จากโครงการสรางถนนเชอมตอ]”เทานนทไดรบเชญเขารวมการประชมซงจะพดคยกนเฉพาะเรองการชดเชยเทานน ในจานวนทไดเขารวมประชมชมชน มชาวบาน

ถง 82 เปอรเซนตทกลาววา ตนไมไดมสวนรวมในการอภปรายหรอเสนอความเหนใดๆ เมอถามถงเหตผลทไมไดมสวนรวมในการประชม คาตอบของชาวบานทเคยเขารวมประชมสวนใหญพดเปนเสยงเดยวกนวา ไมมความชดเจนเกยวกบวตถประสงคของการประชม และไมรวาจะถกเชญใหพดหรอไม (ดแผนภาพดานลาง) 42 เปอรเซนตกลาววาขอมลทไดรบมากอนการประชมไมเพยงพอ ซงนาจะเปนปจจยทนาไปสการขาดความเขาใจในกระบวนการการประชมชมชนนอกจากนมากกวาหนงในสของผใหขอมลยงใหรายละเอยดวา ผจดประชมไมเปดโอกาสใหมการซกถามหรอเสนอความเหนจากชาวบานเลย คาถามสาคญๆ ของชาวบานกไมไดรบคาตอบทเปนทนาพอใจ ตวอยางเชน เกษตรกรชายจากหมบานมะยนจ กลาววา “ถงแมพวกเขาจะพดถง [เขตเศรษฐกจพเศษทวาย] วาเปนการพฒนาของรฐ เรากอยากจะถามวาทำาไมเราตองสญเสยสทธของเราในการถอครองทดนดวย เรากเปนพลเมองของประเทศนเชนกน”

ผเขารวมการสนทนากลมบรรยายถงการประชมวา เปนเหมอนกบการนาเสนอโครงการจากเจาหนาทมากกวาการเปดรบฟงความคดเหนและปรกษาหารออยางแทจรงจากผไดรบผลกระทบ ชาวบานอธบายรปแบบของผจดประชมในทองถนวา

หมายเหต: อปสรรคทางดานภาษาเนองจากภาษาทชาวบานใชในพนทโครงการมทงภาษากะเหรยง ภาษาทวายและภาษาเมยนมาร

37

บทท 2



• “[พวกเรา] ไมมสทธทจะอภปรายเสนอความเหนเลย ไมมโอกาสในการแสดงออกถงความตองการของเรา” –ชาวบานหมบานกาลตจ

• “สงเดยวทพวกเขาบอกกบเราคอ จะมบรษทตาง ๆ เขามา เราไมไดรบอนญาตใหพดในสงทเราอยากจะพด”–ชาวบานหมบานซนปวตาย

• “คำาถาม เชน หมบานของเราจะตองยายออกไปเมอไหร กไมมคำาตอบ คำาถามตาง ๆ ทถามไปไมไดรบคำาตอบแมแตคำาถามเดยว”–ชาวนาหญงสงวยหมบาน

มด กลาวโดยรวมผจดการประชมดงกลาวไมไดเปดพนทใหกบชาวบานผไดรบผลกระทบไดซกถามหรอทาใหชาวบานมนใจทจะเขาไปมสวนรวมในการอภปรายเสนอความเหนโดยปราศจากความกลว และสามารถมส วนร วมอย างมความหมาย และสามารถอภปรายอยางไรขอกดกนทางภาษา

ปราศจากความยนยอมจากชาวบาน ดงทไดอภปรายไวขางตน ประชาชนทอยทงในพนทสงและพนทราบลมรสกหวาดกลวการถกโยกยายออกจากพนทอนเนองมาจากโครงการ แตการยดเวนคนทดนไมไดเปนเรองทพดคยกนในทประชมเลย เพราะในความเปนจรงการยดทดนไดกระทากนกอนหนาทจะมการพดคยกบชาวบาน การสารวจรายครวเรอนชใหเหนวามเพยง 8เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดทรสกวา รฐบาลไดรบความยนยอมจากพวกเขากอนทกจกรรมตาง ๆ ของโครงการจะเรมขน ผเขารวมในการสนทนากลมหลายกลมไดใหความเหนตอสถานการณดงกลาวดงน

• “เจาหนาทปกครองในทองทและคนกลมหนงนดเจอกนในสถานทลบแหงหนง เพอพดคยกนเรองการยดทนาของชาวบาน พวกเขาไมไดบอกใหชาวบานรบรเรองดงกลาวเลย”–เกษตรกรชายหมบานมะยนจ

• “รฐบาลหรอบรษทไมเคยถามถงความประสงคและความปรารถนาของเราเกยวกบโครงการเลย” – ชาวบานหมบานเยโปต

• “เนองจากทจรงแลวพวกเขา [รฐบาลและบรษท] ไมเคยบอกกลาวกบเราเลยวาพวกเขาจะทำาอะไร เราไมมโอกาสทจะแสดงออกวาเราเหนดวยหรอไมเหนดวย”–แรงงานรบจางชายหมบานเวตชอง

38

โดยรวมแลว ชาวบาน 79 เปอรเซนตจากครวเรอนทงหมดเขาใจดวา หากพวกเขามอสระในการตดสนใจ พวกเขากไมตองการยายออกจากหมบานถนเกดของตน มความแตกตางอยางมนยสาคญในขอมลระหวางเขตพนทราบและพนทสง โดยในขณะท 75 เปอรเซนตของครวเรอนในพนทราบมนใจวาพวกเขาไมตองการยายออก ชาวบาน 87 เปอรเซนตในหมบานกาโลนทา และชาวบานเกอบทงหมดซงมากถง 99 เปอรเซนตของครวเรอนในพนทสงบอกชดเจนวา พวกเขาไมตองการยายออก ชาวบานไดแสดงความเหนในการสนทนากลมถงเหตผลทพวกเขาไมเตมใจทจะโยกยาย ตงแตเรอง



ความพอใจในสภาพวถชวตความเปนอย ในสภาพแวดลอม ณ ปจจบน การพงพาอาศยกนภายในชมชนความผกพนกบถนฐานบานเกด ความยดโยงกบอตลกษณของประเทศ และกลมชาตพนธ และความกลวทไมรวาจะเกดอะไรขนในอนาคตเปนตน• “เราอยทนไดดอยแลว เราไมจำาเปนตองซอผก เนอ

สตว หรอปลา เราไมเคยขาดแคลนไมฟนดวย สภาพอากาศทนกด เราไมมนใจวาพนททเราจะยายไปเหมาะกบเราหรอไม มนอาจเทยบไมไดกบทนทเราอยตอนน บางทเราอาจจะเจออปสรรคมากมายทนน” –ชาวบานหมบานตะบวชอง

• “ในทของเรามทกอยางพรอม เราจะเขาไปกนทบานไหนกได ถาเราจะขนเขาเพอไปเกบหนอไมและผกตาง ๆ มากน กไมใชปญหาอะไร ดงนน เราจงไมคดทจะยายออกจากทน”–ชาวนาหนมหมบานมะยนจ

• “เราไมอยากยายออกไป เราหมายความอยางนนจรง ๆ เราตองการอาศยอยในถนฐานบานเกดของเราเทานน” –ชาวบานหมบานมตตา

• “เราอยากอยในถนฐานบานเกดของเรา บานเกดของเรามหลกประกนตาง ๆ ในชวตใหกบเรา” ชาวบานหมบานซนปวตาย

• “ทน [ทเราอาศยอย] มตนไมใหรมเงา เราเคยชนกบการอยในพนททสงบ และเราชอบความสงบสขเชนน” –เจาของทนาหมบานมด

• “เรากแกแลว อยากอยในทของเราเอง ไมมผลหมากรากไมในพนทรองรบผอพยพเลย เราจะกลายเปนคนวางงานถาไปอยทนน และจะตองหาเชากนคำาจากการรบจางรายวน”–ชาวนาหญงหมบานปาราดต

• “ถาเราตองถกโยกยายและไมมแผนดนใหอย เราจะกลายเปนคนไรชาตไรเผาพนธในทสด” – ชาวนาชายสงวยหมบานมด

• “ถาเราตองยายไปอยทอน เราจะเผชญกบแรงกดดนทางจตใจอยางมาก มนคงจะไมเหมอนเดมทอยกนอยางปกตสขเชนทกวนน” –เกษตรกรชายหมบานมด

• “เหตผลทเราไมอยากจะยายไปไหน เพราะททเราเรยกวาเลชอง มมาตงแตสมยบรรพบรษของเรา ทนมเจดยทประดษฐานมาหลายยคหลายสมย ถาเราตองยายออกไป กเทากบตองทอดทงมน”–เกษตรกรชายสงวยหมบานเลชอง

ใน เขตพ นท ร าบประชากรส วนน อยซ งมประมาณหนงในหาของทงหมด (19 เปอรเซนต) ยงไมตดสนใจวาตนตองการจะยายออกหรอไม ผเขารวมการสนทนากลมในหมบานตาง ๆ ไดแสดงความเหนวา พวกเขาอาจจะยอมรบทจะยายหากมเงอนไขสนบสนนทเพยงพอ เชน การเขาถงพนทแปลงเกษตรแหงใหม บานทอยอาศย ไฟฟา และนาประปา ผใหสมภาษณคนหนงในหมบานมะยนจไดอางถงมาตราหนงในกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย(บทท8มาตราท34)วาผทไดรบผลกระทบจะตองไดรบความชวยเหลอและการสนบสนนใหสถานภาพภายหลงจากการอพยพโยกยายนนตองไมตกตาไปกวาสถานภาพดงเดมของพวกเขา (ดเพมเตมในบทท 3) ขอความจากการสนทนากลมดานลางน บงบอกถงความคดเหนของชาวบานทพจารณาเรองการโยกยาย

• “ถาสภาพความเปนอยไมดขน เรากคงจะไมยาย เพราะมนคงไมมความหมายทจะทำาเชนนน หากชาวบานไมตองพบกบความทกขยาก เรากนาจะยายไป

39

บทท 2


ปญหาดนถลมอนเนองมาจากการกอสรางโครงการกดขวางทางนาขดขวางการเขาถงแหลงนาสาหรบการเกษตรและการอปโภคบรโภค

มครวเรอนทสารวจเพยง15เปอรเซนตทไดรบคาชดเชยสในหาของจานวนดงกลาว

ยงคงรอคาชดเชยครบตามจานวน

40

TRIP-NET

DDA

ได แตถาตองไปลำาบาก เรากจะไมยาย” – หญงชาวสวนหมบานเวตชอง

• “เราไมอยากจะไปหยดยงพวกเขาหรอก เนองจากมนเปนเขตเศรษฐกจของรฐ เราจะยอมรบมนไดหากบรษทชวยชาวบานใหอยรอดไดดวยตวเองเมอไปอยขางนอกแลว และหากพวกเขายดตามกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทเขยนไว” – ชายสงวย ชาวประมงและชาวนารบจางหมบานมด

• “สำาหรบผมแลว ผมไมคดทจะยอมรบเงนคาชดเชยทใหมาแมแตนอย มเพยงชาวบานหนงในสามเทานนทอยรอดไดจากเงนคาชดเชยเทานน ชาวบานสวนทเหลออยไมไดหรอก หากวาสามารถชดเชยดวยทดนและทนาสำาหรบเพาะปลกได ผมคดวาเราสามารถยายออกไปไดทนทเลย หากเปนเชนนนไดกด” – ชายสงวยชาวนาและสวนหมบานมด

การขมขคกคามจากเจาหนาทเปนทนากงวลวาการหลอกลวงและการขมขคกคามเปนกลวธททางเจาหนาททองถนใชเพอใหชาวบานยนยอมตอโครงการ รายงานจากการสนทนากลมครงหนงระบวานกการเมองทองถนของพรรคสหภาพเอกภาพและการพฒนา (USDP) พยายามปลกปนใหชาวบานตองยายออกจากพนท โดยยนยนวาโครงการนเปนสงท “ตอง”ทาเพอพฒนาประเทศ ขอความหลกฐานดานลางไดรบการจดบนทกไวดงน

“มนายหนาทดนจากกลมผ ม อทธพลททางรฐบาลสงมาอยในพนท [นกการเมอง (ขอสงวนนาม)] จากพรรคจานตปต เปนนายหนาคนสำาคญ พวกเขาเขามาทนน และบอกกบชาวบานดวยวธการโกงและขมขชาวบานวา โครงการนเปนโครงการของรฐ ดงนนเราจงควรจะตองรบ [คาชดเชย] เมอพวกเขาให หรอไมเชนนนเรากจะไมไดอะไรมากในอนาคต ... พวกชาวบานตกใจกนมากกเลยขายทดนไป” “เรารสกวาตางชาตเขามาและมากดขขมเหงเรา รฐบาลกลางกไมสนใจในเรองน ไมมการปรกษาหารอกนเลย ตงแตทพวกเขาเขามาและทำาอะไรกไดทพวก

เขาอยากจะทำา มนเหมอนกบการนำาปฏบตการทำาลายลางเขามาในพนทน”

ในทอน ๆ ผเขารวมในการสนทนากลมไดกลาววาความกลวทาใหเขาตองจาใจยอมรบคาชดเชยเชน

“นาย [ขอสงวนนาม] ไดลงชอรบคาชดเชย 150 ลานจต (ประมาณ 4,500,000 บาท) แตวาในเวลาทเขารบเงนจรง ๆ เขาไดเพยง 75 ลานจต (ประมาณ 2,250,000 บาท) เขาตองรบเงนไปดวยความหวาดกลว เนองจากคนพวกนนบอกเขาวา ไมสนใจหรอกวาเขาจะรบเงนนนหรอไม” – ชาวสวนและชาวนาหญง หมบานปาราดต “เราไมอยากจะรบเงนคาชดเชย แตทเรารบไปกเพราะเราสญเสยทรพยสนไปแลว มนไมมการประเมนราคาเลย สวนราคาประเมนทชาวบานสงไปให ทางบรษทกยงมาตอรองอก พวกเขาเอารถแทรกเตอรมารอทำาลายทดนทำากนโดยไมบอกกลาว มารอถอนทำาลายในวนอาทตยตอนทไมมใครอย และกอนทจะมการเรมสำารวจนบจำานวนตนหมาก พวกเขากโกงโดยการโคนตนหมากทง แมวาเราจะไมอยากรบเงนชดเชยนน แตตองจำาใจรบเพราะความกลว” – ชาวบานผไดรบผลกระทบหมบานมตตา

ผเขารวมการสนทนากลมคนอน ๆ ยงไดพดถงการไลรอทและรอถอนทาลายทดนทเกดขนโดยไมมการแจงลวงหนาหญงชาวนาหมบานเวตชองกลาววา

“ฉนไมรหรอกวาเปนหนวยงานไหนททำา แตบคคลทมารอถอนไรนาของเรา ลกลอบทำาตอนทไมมใครอยทนน”

ทหมบานกาโลนทาซงเปนสถานทกอสรางเขอนเพอสรางอางเกบนาสาหรบโครงการ ผเขารวมการสนทนากลมทนนใหขอมลวา คณะทางานสนบสนนโครงการของรฐบาลไดเรมรณรงคโฆษณาชวนเชอ และจดเตรยมเอกสารขอมลประชาสมพนธโครงการ พวกเขายงเตรยมรางขอตกลงทมเนอหาสาคญวาชาวบานยนยอมใหสรางเขอน

41

บทท 2

การรณรงค“ไมเอาเขอน”และ“ไมโยกยาย”

โดยชาวบานกาโลนทาระหวางการประชม

กบตวแทนบรษทอตาเลยนไทย

“เงนเปนทตองการมากขนเมอไมมปาอกตอไป”การยดเวนคนทดนในเขตเศรษฐกจพเศษทวายสงผลกระทบอยางยงตอการเขาถงทรพยากรทองถน

42

DDA

DDA

และยนยอมอพยพโยกยาย โดยพยายามใหชาวบานลงนามในขอตกลงแตชาวบานปฏเสธทจะลงชอในเอกสารดงกลาวตอมาเจาหนาทรฐทองถนไดเรยกตวผอาวโสในหมบานไปพบทสานกงานของโครงการทวาย เพอโนมนาวใหลงนามยนยอมในเอกสารขอตกลง ชาวบานกปฎเสธไปอกครง ตอมาเจาหนาทรฐไดเขามาทหมบานอกครงเพอขอใหชาวบานลงนามยนยอมชาวบานกปฏเสธอกเปนครงทสามทายทสดส.ส.พรรครฐบาลเจาหนาทรฐทองถนและเจาหนาทบรษทอตาเลยนไทยฯเขามาทหมบานพรอมกบตารวจ(“บอดการด”)ซงเปนความพยายามครงทสเพอใหชาวบานยนยอมลงนามในเอกสารแตชาวบานกยงคงนงเงยบ และถอแผนปายรณรงคดวยขอความทชดเจนวา “ไมเอาเขอน” (No Dam) และ “ไมโยกยาย”(No Relocation) อยางไรกด แรงกดดนและการขมขคกคามดงกลาวกอใหเกดความไมไววางใจอยางมากตอเจาหนาทรฐทงในระดบทองถนและระดบชาต

“พวกเขา [รฐบาลและบรษท] ไมไดสนใจชาวบานหรอก คนพวกนไมเคยซอสตยจรงใจกบเรามาตงแตตน” –ชาวสวนสงวยหมบานกาโลนทา

การปรกษาหารอทไรความหมาย และการสรางภาพในเดอนพฤษภาคม 2556 นกวชาการจากสถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดจดเวทปรกษาหารอกบชาวบานทหมบานตะบวชอง ในฐานะเปนสวนหนงของกระบวนการการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมของโครงการถนนเชอมตอความพยายามจดเวทประชมปรกษาหารอนเกดขน3ปหลงจากโครงการไดเรมกอสรางถนน ซงสงผลใหเกดการไลรอทดนไปกอนหนานแลว ชาวบานทไดรบผลกระทบจากหมบานตะบวชองไดรองเรยนเกยวกบการปรกษาหารอทลาชา และแสดงความไมพอใจตอกระบวนการดงกลาวเพมเตมอกหลาย

16ดในPaungKu,LIFTreport2014(กรณศกษาทกาโลนทา)

43

เรอง ประเดนดงกลาวนนรวมถงขอเทจจรงทวาไมมการออกหนงสอเชญอยางเปนทางการ ชาวบานทมาจากหมบานตาง ๆ ในบางตาบลเทานนทไดรบเชญมารวมประชม นนจงเปนทนาสงสยวาเปนความพยายามทจะสรางสถานการณเพอใหชมชนแตกแยก เวลาในการประชมกสนเกนไป อกทงวาระและวตถประสงคของการประชมกมไดแจงใหชาวบานทราบลวงหนาดวยเหตนชาวบานทไดรบผลกระทบจากหมบานตะบวชองจงปฏเสธทจะเขารวมในเวทปรกษาหารอทไรความหมายเชนน ในทอน ๆ กมการพบเหนวาบรษทไดใชวธการสรางภาพลกษณเพอการรณรงคประชาสมพนธกบชาวบานซงมกจะสอเปนนยอยางผดๆ วาเปนการมสวนรวมของชมชนในโครงการ ตวอยางเชน ในหมบานกาโลนทาชาวบานทไดรบผลกระทบไดใหขอมลวา เจาหนาทของบรษท อตาเลยนไทยฯ ไดถายรปพระสงฆขณะกาลงพดคยกบเจาหนาทโครงการ และนารปภาพนนไปใชในสอประชาสมพนธสาหรบโครงการ ซงภายหลงนาไปจดวางไวทศนยเยยมชมของบรษท โดยไมไดขออนญาต ชาวบานหมบานกาโลนทาไดตอบโตตอเหตการณดงกลาวโดยการแสดงสญลกษณรวมทชดเจนวาไมพอใจตอกจกรรมการดาเนนงานตาง ๆ ของโครงการในการประชมชมชนครงตอ ๆ มา เพอเปนมาตรการไมใหบรษท อตาเลยนไทยฯนารปภาพของพวกเขาไปใชอยางไมเหมาะสมอก16

บทท 2

สารวจทใหขอมลวาไดรบเงนคาชดเชยไปแลว ในกรณทมการจายคาชดเชยใหกบชาวบานทไดรบผลกระทบ พบวากระบวนการจายคาชดเชยมความลาชาอยางผดสงเกตและการจายมกไมจายเตมจานวน สในหาของชาวบานทไดรบคาชดเชยไปเพยงบางสวน ยงคงรอการจายคาชดเชยสวนทเหลอใหครบตามจานวน มชาวบานจานวนมากในครวเรอนทสารวจทยงไมไดรบคาชดเชยแมวาพวกเขาจะอาศยอยในเขตพนททไดรบผลกระทบโดยตรงจากโครงการ(ดแผนภาพท2.13)

44

การชดเชย

ขอมลเกยวกบกระบวนการการชดเชย และสทธโดยชอบธรรมอนพงมผใหขอมลกวา 63 เปอรเซนต กลาววา เจาหนาทบรษทและเจาหนาทรฐไมเคยไดใหขอมล หรอเปดเผยขอมลเกยวกบการกาหนดราคาและกระบวนการการชดเชย

การจายคาชดเชยโดยสรปมเพยง15เปอรเซนตของครวเรอนทงหมดในการ



ทดนสำาหรบอยอาศย: จากการสารวจครวเรอนทเปนเจาของบานเรอนพบวา สในหา (79 เปอรเซนต)ของครวเรอนทสารวจทงหมดอาศยอยในพนทเขตกอสรางโครงการ แตมชาวบานเพยง1เปอรเซนตทใหขอมลวาไดรบคาชดเชยสาหรบการสญเสยบานและทดน

ทสวน:ประมาณ84เปอรเซนตของครวเรอนทมทสวน รบรวาทสวนของพวกเขาอย ในแผนเขตเศรษฐกจพเศษทวายอยางไรกตามมเพยง18เปอรเซนต หรอนอยกวาหนงในหาเทานน ทไดรบเงนคาชดเชยสาหรบทสวน

ทนา: ชาวบานเกอบทงหมด (90เปอรเซนต) ทเปนเจาของทนา มทนาทอยในเขตเศรษฐกจพเศษ แตมเพยง8.5เปอรเซนตเทานนทไดรบคาชดเชยสาหรบทนาในขณะทอก91.5เปอรเซนตระบวายงไมไดรบอะไรเลย

ทดนบนพนทสง: 30 เปอรเซนตของครวเรอนทมททากนในพนทสงใหขอมลวาทดนของพวกเขาจะถกใชโดยโครงการเขตเศรษฐกจพ เศษทวาย แตเทาทผานมามเพยง 5 ครวเรอน หรอ 9.09 เปอรเซนตเทานน ทใหขอมลวาไดรบคาชดเชยแลว


45

บทท 2

46

นคอคำ�ใหก�รของช�วบ�นเกยวกบก�รจ�ยค�ชดเชยทล�ช�

• “[มนเปนเวลากวา 3 ปแลวทพวกเขากอสรางถนน] เราไมไดทำารายไดอะไรเลยมา 3 ปแลว แมพวกเขาสญญาวาจะจายคาชดเชยใหกบเรา แตกยงไมไดจาย พวกเขามาถายรปสวนของเรา แตไมไดใหอะไรกบเรา เรารอคอยอยดวยความหวง แตพวกเขากไมไดใหอะไรเราสกอยางเลย”–หญงชาวนาหมบานเตงจ

• “ถา [เจาหนาทรฐ] จะจายเงนคาชดเชยใหเฉพาะกบททำากนใดทเขากำาหนด พวกเขากควรทจะเขาไปสำารวจทแปลงนนเทานน แตนกลบมาสำารวจแปลงเกษตรทก ๆ แปลง และไมอนญาตใหเราเพาะปลก [ในทดนทถกสำารวจแลว] อก พวกเขาสามารถ [สำารวจ] ได ถาพวกเขาจายคาชดเชยสำาหรบทก ๆ อยางหลงจากทเขาไดสำารวจไปแลว”–หญงชาวสวนหมบานเวตชอง

• “นมนก 3 ปมาแลวทพวกเขามารงวดและสำารวจทนาของเรา แตเรายงไมไดรบคาชดเชยอะไรเลย พวกเราคบของใจกนมาก สามของฉนตองไปเฝาทนาของเราอยตลอด เพราะกลววาจะถกรถแทรกเตอรแอบเขามาถางทำาลาย พวกเขาไมอนญาตใหเราทำาอะไรในนนเลย หรอแมแตถางปาในพนท ตงแตนนมา เรากไมไดเพาะปลกอกเลย ตนไมยงมขนาดเลกอยในตอนทพวกเขามาสำารวจ แตตอนนมนใหญและสงขน เราสงสยวาพวกเขาจะใหคาชดเชยกบเราอยางไร เราตองการใหพวกเขาชดเชยใหเราทนททมการสำารวจทดน ไมใชทำาตามอำาเภอใจและไรหลกการเชนน สงทพวกเขาทำาอยเปนการกดขขมเหงชดๆ”–ชาวบานหญงหมบานยาลายง

• “เราจะพอใจถาหากเราไดรบคาชดเชยตามทสญญาเอาไว พวกเขาบอกวาจะทำาทกอยางตามความเหมาะสม จงไมมใครเปนกงวลในตอนนน ถาพวกเขาทำาตามทพด กไมมอะไรทเราจะวาได” – ชาวบานชายหมบานเตงจ

• “เรายอมรบไมไดกบวธการทคนไทยทำากบเราแบบน เหมอนปลนทนาของเราไป มนแยมากทเราตองตามไปหาคนพวกนน เพอบอกพวกเขาให [คาชดเชย] เรา

หลงจากทพวกเขาไดยดเอาทดนเราไปแลว”–ชาวนาชายหมบานมะยนจ

สาหรบชาวบานทไดรบคาชดเชยเพยงบางสวนหรอเตมจานวนกระบวนการจายเงนโดยสวนใหญทาโดยเจาหนาทของบรษท (37 เปอรเซนต), เจาหนาทรฐ (29เปอรเซนต) หรอในทประชมทมทงเจาหนาทรฐ เจาหนาทบรษทและเจาหนาททองถน(30เปอรเซนต)

เอกสารการรบเงนมเพยง 9.3 เปอรเซนตของผใหขอมลทไดรบคาชดเชยทกลาววาไดรบเอกสารอยางเปนทางการทระบตวเลขการคานวณและการจายคาชดเชย การบนทกการจายคาชดเชยใหกบชาวบานนนไมมมาตรฐาน มากถง 59 เปอรเซนตของผทไดคาชดเชยระบวาไมไดรบเอกสารการจายคาชดเชยเลย และ 30 เปอรเซนตระบวาไดรบเพยงเศษกระดาษทไมเปนทางการ จากภาพ 2.16 แสดงใหเหนวาการบนทกขอมลเกยวกบการจายคาชดเชยใชรปแบบทแตกตางกน บางรปแบบคอนขางมรายละเอยด เชนเอกสารจากหมบานเตงจ (ทางดานซาย)ระบทงชอบรษทรายละเอยดจานวน ชนด และอายของพชเศรษฐกจทไดคาชดเชยพรอมกบวนทและลายเซนกากบจากทงตวแทนของบรษท อตาเลยนไทยฯ บรษท แมกซ เมยนมาร ชาวบานเจาของทดน ผใหญบาน เจาหนาทเกษตรอาเภอและเจาหนาททดนอาเภอในขณะทแบบอนเปนกระดาษแผนเลก ๆ ทมทงแบบทพมพหรอเขยนเปนภาษาองกฤษและมรายละเอยดระบเพยงชอเจาของทดน ขนาดพนทและยอดรวมของคาชดเชย (มหนงตวอยางทมลายเซนและวนทเพมเตมเขามา)และสนนษฐานไดวาใบรบเงนทระบยอดเงนคาชดเชย (7.68 จต) ทเปนตวพมพนน เปนจานวนทไมถกตอง ในตวอยางสดทาย เอกสารรบเงนเปนเพยงเศษกระดาษทมลายมอเขยนเปนภาษาพมาบอกเพยงชอของเจาของทดนและยอดรวมของคาชดเชยเทานน

จำานวนเงนคาชดเชยผใหขอมล 72 เปอรเซนต ระบวาบรษทไมไดกาหนดโครงสรางราคามาตรฐานสาหรบการคานวณและการจดสรรคาชดเชยในขณะท18เปอรเซนตไมมนใจและอก3เปอรเซนตกลาววาถงแมจะมการอธบายถงระบบการจายคาชดเชยแตกลบไมไดนาระบบมาใชจรง มเพยง7 เปอรเซนตทระบวา อตราคาชดเชยมมาตรฐาน นอกจากน เกนกวาครงของชาวบานทใหสมภาษณทงหมดใหขอมลวา อตราการจายคาชดเชยไมเพยงแตถกเปลยนแปลงเทานนแตยงถกเปลยนอยบอยครง มเพยง 4 เปอรเซนตทระบวาราคาคาชดเชยไมไดถกเปลยนแปลง 69 เปอรเซนตของผใหขอมลระบวา การคานวณคาชดเชยนนไมเปนธรรมหรอไมเทาเทยมในการสนทนากลมชาวบานไดใหขอมลวา เจาหนาทบรษทและเจาหนาทรฐไดทาการตอรองราคาคาชดเชยกบชาวบานแตละบานดวย ผ ไดรบผลกระทบทมความใกลชดกบเจาหนาท ร ฐจะไดรบคาชดเชยเปนจานวนเงนทสงกวาคนอน ผไดรบผลกระทบทเขาถงขอมลไดดกวาและสามารถเข าใจกระบวนการทเกยวของกจะสามารถตอรองใหไดคาชดเชยทสงกวาได ตวอยางเชน ผเขารวมในการสนทนากลมทหมบานกาโลนทาระบวา นกธรกจททาธรกจเกยวของกบการเกงกาไรและซอขายทดนไดรบขอมลเกยวกบโครงการกอนชาวบานในชมชน เพอเขาถงเงนกองทนทเกยวของกบคาชดเชย ภาพท 2.16: เอกสารการจายเงนในรปแบบตางๆทออกใหกบชาวบานหลง

จากการจายคาชดเชย



47

บทท 2

48

คาใหการตอไปนเรยบเรยงจากขอมลทไดรบจากการสนทนากลม

ก�รข�ดคว�มโปรงใสและคว�มเทยงธรรมในก�รจ�ยค�ชดเชย

• “ตวแทนของบรษทมาตอรองจำานวนเงนคาชดเชยกบเรา”–ชาวนาหมบานปากอซอน

• “ชาวบานบางคนไดรบคาชดเชย 8,000,000 จต [240,000 บาท] ตอเอเคอร ขณะทคนอน ๆ ไดรบเพยง 400,000 จต [12,000 บาท] ตอเอเคอร” – ชาวนาหมบานเตงจ

• “สงทเกดขนในตอนน คอ บรษทไดจายไป 50,000,000 จต [1,500,000 บาท] แตชาวบานไดรบเงนเพยง 500,000 จต [15,000 บาท] ชาวบานไมรวาเงนสวนตางนนหายไปไหน”–ชาวประมงและชาวนาหมบานมด

• “ในตอนทจายคาชดเชย ไมมการเซนสญญาในเอกสารอะไรเลย สงทไดมามเพยงเศษกระดาษทเหมอนกบคปองแลกของซงเขยนอะไรบางอยางดวยปากกา ยกตวอยางเชน ถาราคาประเมนเทากบ 10,000,000 จต [300,000 บาท] เวลาเขาจายกจะมคนกลางอกมากมาย ดวยเหตนมนจงเหลอแค 7,000,000 จต [210,000 บาท] เมอมาถงมอฉน” – หญงชาวนาและชาวสวนหมบานปาราดต

• “เราไมรหรอกวาองคกรหรอหนวยงานไหนทมาทำาหนาทน หรอวาใครเปนคนจายเงนคาชดเชยใหกบเรา

เราไมรวาเราควรมทาทหรอตองทำาอยางไรกบคนพวกน ทเขามาและถามเราในเรองตาง ๆ” – ชาวสวนหมบานเวตชอง

• หญงชาวนาและชาวสวน หมบานปาราดต ไดอธบายกระบวนการทคนขางบานของเธอไดรบเงนคาชดเชย 7,500,000 จต [225,000 บาท] ตอเอเคอร ขณะทเธอไดรบเพยง 4,500,000 จต [135,000 บาท] ตอเอเคอร ทง ๆ ทปลกตน

มะมวงชนดเดยวกน เธอแสดงความเหนวาเงนคาชดเชยนนถกจดสรรอยบนพนฐานทวา “คนทรวธการวาตองเจรจาอยางไรกจะไดคาชดเชยมากกวาคนอน ๆ” เธอยงกลาวอกวา“หากพวกเขารสกถกชะตากบชาวบานบางคนททำานาอยบนเนนเขา พวกเขากจะใหคาชดเชยเปนจำานวนเงนทพอ ๆ กบทสวนบนทราบ แตในขณะเดยวกนถาหากไมไดรสกดดวยกบชาวบานคนไหนแลว ไมวาทดนของเขาจะอยบนพนราบหรอวาบนเขา พวกเขากจะใหเงนในราคาพอ ๆ กบทบนเขา ซงมกจะมราคาตำากวาทสวนบนทราบ”

• “คนพวกนนพลกวถชวตของเราจากหนามอเปนหลงมอ พวกเขาใหคาชดเชยเราเพยงเลกนอยเทานน นอยมากจรง ๆ เราไมรหรอกวาจรง ๆ แลวพวกเขาเสนอใหเราเทาไหร ตอนนพวกเขาพากนไลทเราโดยผานพวกนายหนา เราไมไดอะไรเลยจรง ๆ คนพวกนมงมนทจะขบไลเราออกไปจากพนท” –ชาวประมงหมบานเตงจ

ก�รคำ�นวณทไมถกตองตอสทธอนชอบธรรมทตองไดรบก�รชดเชย

• “ทดน 2 เอเคอร ถกคำานวณและประเมนเพยงแค 1.5 เอเคอรเทานน”–ชาวบานหมบานปากอซอน

• “พวกเขาประเมนวามตนไม 200 ตนตอเอเคอร แตจรง ๆ แลวเราปลกไป 250 ตน”–ชาวบานหมบานยาลายง


• “การชดเชยนนกำาหนดราคาไมเทากนกบพนทอน ๆ ทมขนาดเทากน โดยมอตราเพยง 30 เปอรเซนตของคาชดเชยตอเอเคอรทควรจะไดรบ”–ชาวนารบจางหมบานบาวาร

• “การจดสรรคาชดเชยนนถกชนำาดวยอคต ราคาของไรนาคณภาพชนหนงไมไดสะทอนถงมลคาของพชผลเศรษฐกจ หรอราคาทไดซอมาแตเดมเลยแมแตนอย” –ชาวบานหมบานเลชอง

• กลมชาวนาจากหมบานเลชองกลาววา “บรษท อตาเลยนไทยฯ ไดสญญาวาจะใหคาชดเชยในอตราทสมนำาสมเนอกบคณภาพของทดนทไดสำารวจไป และถาหากทดนของพวกเขาไดรบการชดเชยอยางเหมาะสม พวกเขากพอใจทจะไปซอทดนทำาสวนใหมนอกเขตเศรษฐกจพเศษ” แตวาชาวบานกลมนกลาววา “พวกเขาไมเหนวาเงนททางบรษทอตาเลยนไทยเสนอมาจะถกตองตามกฎหมาย เนองจากมนไมเพยงพอ และมการจายลวงหนาใหกบชาวบานเพยงบางคนเทานน”

• กลมชาวนาจากหมบานซนปวตายไดใหขอมลวาพวกเขาไมไดรบเงนคาชดเชยเนองจาก“เราไมม ‘ใบอนญาตใชทดน’ อยในมอ”ทงนเพราะวาพวกเขาไมมเอกสารทางการทแสดงสทธในทดน

ก�รคำ�นวณค�ชดเชยไมไดพจ�รณ�ถงคว�มหล�กหล�ยของวถก�รดำ�รงชพของช�วบ�นทจะตองถกโยกย�ย

• คาชดเชยนนใหเพยงแคคาตนไมทอยบนทดน แตไมไดใหสาหรบทดนและมลคาททดนมให ยกตวอยางเชน ใหรมเงากบปศสตว “เราปลกตนมะมวงไวเพอเปนรมเงาสำาหรบการเลยงปศสตว ถงแมวามทดน 10 เอเคอร แตเรากไดคาชดเชยเพยง 1,000,000 จต [30,000 บาท] นนเพราะเราปลกตนมะมวงเพยง 10 ตนเทานน”ชาวบานจากหมบานมดกลาว

• บนทดนทปลกพชและตนไมหลากชนด “ผมปลกตนไมกวา 900 ตน ผมไดรบคาชดเชยจากตนไมเพยงชนดเดยวเทานน ไมตนยางพารากตนมะมวง ผมไมพอใจ

ตรงน ตนไมพวกนปลกกอนทบรษทไทยจะเขามา ตอนนก 8 ปมาแลว แตพวกเขากลบจายคาชดเชยใหกบตนไมเพยงชนดเดยว” หนมชาวสวนจากหมบานเวตชองกลาว

• ชาวสวนจากหมบานเวตชองอกคนหนงไดกลาววาตนมะมวงและตนหมากไมไดถกรวมไวในการคานวณมการคานวณเพยงตนยางพาราเทานน “[อยางไรกตาม] ตนไมทกชนดทำาเงนทงนน มนสรางรายไดซงเราตองพงพาในการเลยงชพ”

ไมมก�รชดเชยแกผทไดรบผลกระทบจ�กกจกรรมก�รดำ�เนนง�นต�งๆโครงก�ร• ชาวนาจากหมบานมะยนจไดบรรยายถงสถานการณ

ททนาของเขาเสยหายจากนาทวมเนองจากการพงทลายของเนนเขาทางดานหลงของถนนซงอยใกลกบทนาของเขา ซงเปนผลมาจากการดาเนนงานของโครงการ“หากพจารณาทนาดวย มนกประมาณ 200 เอเคอร แตไมมการจายคาชดเชยสำาหรบทนานนเลยแมแตนอย”

• ชาวบานจากหมบานเลชองยงกลาวอกวา คาชดเชยควรจะพจารณารวมถงทงททากน ทสวน และวถการดารงชพของชาวบานทไดรบความเสยหายจากการดาเนนงานของโครงการ และผลทเกดขนตามมาดวย(ไมใชพจารณาเพยงแตตวทดนทถกยดไปเทานน)

49

บทท 2

50

แนวทางการชดเชยตามมาตรฐานสากลวาดวยการอพยพโยกยายโดยไมสมครใจผใหขอมลจากแบบสอบถาม91เปอรเซนตกลาววาคาชดเชยนนไมเพยงพอทจะเลยงครอบครวในอนาคตไดขอกงวลหลกทชาวบานแสดงออกในการสนทนากลมคอ คาชดเชยนนไมเพยงพอในการฟนคนวถการดารงชพใหอยในระดบเดยวกนกบกอนทจะถกยายไปได ทงนยงไมตองพดถงการสนบสนนใหเกดการพฒนาทางเลอกตาง ๆ ในการประกอบอาชพ แสดงถงนยทวาการชดเชยทไดจายไปหรอทถกเสนอไปไมสอดคลองกบสทธตามกฎหมายทผไดรบผลกระทบพงไดรบ

ในหลายกรณทไดรบขอมลมาคาชดเชยทไดรบนนพจารณาเฉพาะคาเสยหายสาหรบตนไมทปลกไวเทานน ไมใชคาชดเชยสาหรบทดน แมวาราคาตวเลขทใหมาจะเปนการชดเชยสาหรบทดนทเวนคน ผใหขอมลบางคนกระบวาตวเลขดงกลาวตงอยบนพนฐานราคาตลาดของทดนในพนททจะเกดการโยกยายชาวบานอยางไรกตาม ดงทอภปรายไวในบทท 3 ผทไดรบผลกระทบจะตองไดรบคาชดเชยทเพยงพอสาหรบการหาซอหรอไมกสามารถเขาถงทดนในพนทอนได ซงอาจจะเปนพนททมราคาสงกวาทดนเดมทพวกเขาถกโยกยายมาทดนในพนทใหมควรมความทดเทยมกนและเหมาะสมทจะดารงวถชวตดงเดม หรออยางนอยเทากบมาตรฐานการครองชพกอนทจะอพยพ และเพอใหเปนไปตามหลกการของ

การดารงชพทเทยบเทากบสถาพการณกอนอพยพ การชดเชยจงจาเปนตองพจารณาถงราคาตลาดของทดนใหมทมาทดแทนไมใชเพยงตวทดนทไดมาถอครองเทานน

ขอความจากชาวบานทไดรบผลกระทบตแผใหเหนถงประเดนขางตน

• “ตอนนทดนในหมบานบาวารมราคาแปลงละตงแต 25–30 ลานจต [750,000–900,000 บาท] ตอเอเคอร

แตคาชดเชยทดนทหมบานมดไดมราคาเพยง 2–3 ลานจต [60,000–90,000 บาท] ตอเอเคอรเทานน เมอไดคาทดนมาแค 2 ลานจต แตทดนทำากนใหมมราคาถง 30 ลานจต เราไมสามารถซอไดหรอก ถาคนอนๆ ไดรบมลคา 20 ลาน เรากควรจะไดรบ 20 ลานเชนกน เรายอมรบไมไดทเราจะไดรบเงนเพยง 1 ลานหรอ 500,000 จต ในขณะทบางคนไดรบตง 20 ลานจต”–ชายสงอายหมบานมด

• “หากวาเราไดรบ 3 ลานจต [90,000 บาท] ตอเอเคอร เราอาจตองมเงนหลายสบลานจตเพอซอทนาใหมขางนอกในคณภาพเหมอนกบทเราเคยมทน เราทำาเกษตรเปนเพยงอยางเดยว

แลวเราจะกนอะไรถาไมมนาขาว และถาเราตองไปซอทดนทอนเพอปลกขาว ราคาขาวแถว ๆ นจะเพมสงขนอยางรวดเรว พวกเจาของทดนกโตมาจากการกนขาวทงนน”–ชายชาวนาหมบานมะยนจ

การใชจายเงนคาชดเชยของชาวบานดงทกลาวไวขางตน ชาวบานบางคนในเขตหมบานพนทราบแสดงความเหนวา พวกเขาจะยอมรบการอพยพโยกยายกตอเมอไดรบคาชดเชยทเพยงพอสาหรบการซอทดนทยงสามารถรกษาวถการดารงชพในทแหงอนได สาหรบชาวบานทไดรบคาชดเชยเปนเงนสด มเพยง 30เปอรเซนตทใชเงนคาชดเชยนนไปลงทนในกจกรรมสรางรายได (เชน ลงทนในทดนและธรกจ) และมเพยง 3


เปอรเซนตเทานนทเกบออมเงนคาชดเชยทไดมาจากการสนทนากลมชใหเหนวาอตราคาชดเชยทตาดงทไดกลาวไวกอนหนา เปนสาเหตสาคญททาใหชาวบานสวนใหญไมสามารถนาเงนคาชดเชยไปซอทดนใหมได การนาเงนไปชดใชหนเปนรายจายทพบมากทสด โดย 39 เปอรเซนตของผไดรบคาชดเชยระบวาเปนแนวทางแรกทพวกเขานาเงนคาชดเชยไปใช ประสบการณกรณการถกอพยพโยกยายในประเทศเมยนมารและสวนอน ๆ ของภมภาคชใหถงความเชอมโยงของการจายคาชดเชยทลาชาและไมเปนระบบกบการพอกพนหนสนของ

ชาวบานผไดรบผลกระทบ ตวอยางในบางกรณ ชาวบานใชเงนคาชดเชยสาหรบซอสงของจาเปน เชน อาหารและเครองนงหม ในขณะทยงไมมรายไดประจาทมาทดแทนรายไดทหายไปเชน ในหมบานมตตา ผรวมการสนทนากลมไดใหขอมลวา เงนคาชดเชยเพยงพอสาหรบทดแทนรายไดทสญเสยไปในชวงระหวางนเทานนชาวบานบางคนใหขอมลวาไดใชเงนสวนใหญหรอทงหมดเพอซอขาวของทจาเปน

“ตอนนเงนเหลอแทบจะไมถงครงแลว หลงจากเงนหมด ชาวบานบางคนกเดนทางไปเมองไทย [เพอหา

งานทำา]”–ชายชาวนาหมบานมะยนจ ชาวบานจานวนมากระบวาพวกเขาไมมนใจวาเงนคาชดเชยทไดรบจะสามารถนามาใชเพอฟนฟวถการดารงชพ เพราะพวกเขาไมเคยมประสบการณและทกษะในการจดการกบเงนจานวนมากเชนน เจาหนาทรฐและบรษทไมไดใหการสนบสนนการพฒนาทกษะความรความเขาใจในการจดการดานการเงนเลย

“ไมใชแคเงนคาชดเชยไมเพยงพอเทานน เราเองกไมรว า จ ะ จ ด ก า ร ก บ เ ง นอยางไร แมวาเงนกอนนควรนำาไปฝากธนาคาร เ ร า ก เ พ ง ไ ด ย น คำ า ว า ‘ธนาคาร’ เปนครงแรก เราไมรหรอกวามนทำางานอยางไร และเราไมร เลยวาจะจดการกบเงนคาชดเชยนอยางไร” – ชาวบานหมบานตะบวชอง

“เงนคาชดเชยทไดรบมา สวนใหญเราเอาไปบรจาค และบวชพระใหกบลกชาย

และกใชจายเลก ๆ นอย ๆ ฉนไมรวาการใชเงนทดตองทำาอยางไร”–หญงชาวนาและชาวสวนหมบานปาราดต


51

บทท 2

52

การเตรยมการสำาหรบอนาคตดงทไดกลาวไวขางตน ทดนสาหรบการเกษตรถกยดเวนคนเพอนาไปสรางโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายแตทวาการเกษตรเปนวถการดารงชพหลกของชาวบานทอาศยอยในเขตพนทโครงการ ในพนททไดปกปนเขตไปแลวแตวายงไมไดยดเวนคน ทางเจาหนาทรฐไดออกคาสงหามไมใหชาวบานลงทนและเพาะปลกอะไรในทดนแมวาทดนดงกลาวยงอยในกรรมสทธของชาวบาน ในขณะทพนทอนๆทดนถกทาลายเสยหายและไมสามารถใชเพาะปลกไดซงเปนผลมาจากดนถลมและการกดขวางทางนาจากกระบวนการกอสรางโครงการ ในขณะทสภาพแวดลอมคอย ๆ ถกทาลายลงไป ชาวบานกเขาถงแหลงทรพยากรตางๆไดนอยลงผดจากเดมทเคยทากนไดงายและเมอเงนคาชดเชยไมเพยงพอสาหรบการสรางความมนคงในการดารงชวตเพอทดแทนสงทสญเสยไป ชาวบานหลายครอบครวแสดงความกงวลอยางยงเกยวกบอนาคต มเพยง 5เปอร เซนตจากครวเรอนทงหมดทมนใจวาพวกเขาเตรยมการส าหร บการอพยพโยกยาย โดยเตรยมท า ง เ ล อ ก ใ น ก า รประกอบอาช พ ไ ว มชาวบานนอยมาก(1เปอรเซนต)ทมนใจวารฐบาลจะจดการสรางหลกประกนใหพวกเขาไดมวถชวตทมนคงในอนาคต จากการสนทนากลมในประเดนการสญเสยทดน ชาวบานกลาววา การสญเสยไมไดเกดขนเฉพาะทดนททาการเกษตร แตยงรวมถงทดนอน ๆ และทรพยากรธรรมชาตซงเปนทงแหลงอาหารและแหลงนาสาหรบชาวบานขอความตอไปนบอกเลาชดเจนถงความหวาดกลวของชาวบานเกยวกบวถการดารงชวตทงในปจจบนและอนาคต

• “ตอนนทนาทเราไดพงพามานานไมสามารถปลกขาว

ไดอกตอไป แลวเรากนจะอะไร”–ชาวนาชายหมบานมะยนจ

• “ตงแตทางนำาเปลยน เรากไมสามารถทำาเกษตรไดอกตอไป ทนาตาง ๆ อนตรธานไปหมดแลว หนวยงาน [ไมไดระบชอ] บอกกบเราวา พวกเขาจะทำาทางนำาใหเมอม... [การกอสราง] เขอน ผมถามพวกเขาวาใครตองเปนผรบผดชอบ เขากลบตอบวาไมมใครรบผดชอบได มนอาจกลายเปนความออนดอยของคนรนหลง หากเราไมมทสำาหรบทำามาหาเลยงชพ”–ชาวนาชายสงอายหมบานปาราดต

• “เพราะวา [บรษท] ไดกดขวางทางนำาทตนนำา ทำาใหเกดดนถลม และเรากไมสามารถใชนำาไดในชวงทนำาทวม และเพราะการกดขวางทางนำานเอง ทำาใหไมมปลาในลำานำาอกตอไป ปลาเรมหายากขน เมอกอนรายไดจากการหาปลาของครอบครวคอนขางด แตเดยว

นหลาย ๆ อยางไดเปลยนไปแลว อาชพหาปลาแทบจะไมมอกแลว ซำาราคาปลากแพงขนอก”–ชาวบานหมบานปากอซอน

• “ตนไมทเราปลกไวถกรถแทรกเตอรไถทำาลายไปหมด มกลมชาวสวนทเขายงไมไดเรมเกบเกยวพชผลครงแรกเลย พวกเขาถงกบรองไห”–ชายเกษตรกรทาสวนและนาขาวหมบานมด

• “เราสญเสยทดนหลายแปลงเนองจากโครงการ พวกเราสวนมากไมไดรบคาชดเชยจากการกอสรางถนน เราสญเสยทงทพกอาศยและพนทเพาะปลก เราไมสามารถจบปลาในลำาธารไดอก ทงทเคยจบไดบอยเพราะ


ดนถลมลงมาในลำานำา และนำาในลำาธารกดมไมไดอกตอไป”–ชายชาวสวนหมบานกาโลนทา

• “หลงฤดทำานาเสรจสน เราจะปลกพชผกตาง ๆ บนทนาของเรา เราไดทงอาหารและเงนจากพวกน ถาเราตองยายไป เราจะปลกผกอะไรในทนนไดบาง แมแตใบกระเจยบยงหายากเลย” –ชายชาวสวนและเจาของรานคาหมบานปาราดต

• “ในอดตทกอยางเคยอยอยางธรรมชาต ทงถวฟาลาห17 เผอก และลกเนยงเกดขนเองตามฤดกาล เราเขาไปหาในปาและกนของพวกน เรากอยไดสบาย ๆ ตอนนปาเขาหายไปหมดแลว และทนายงถกยดไปอก... ชาวนากรเพยงแคการทำานา แลวเราจะอยรอดไดอยางไร” –ชาวนาและชาวสวนชายสงอายหมบานปาราดต

• “ในอดตเราเคยชนกบการไปหากงหอยปปลาในธรรมชาต ตอนนหลายอยางไดเปลยนไปแลว วถการดำารงชวตของเราไดรบผลกระทบ” – ชายวางงานสงอายหมบานมด

• “เมอมปาอยรอบ ๆ เราหาเลยงครอบครวโดยการผลตถานขาย เรายงใชถานสำาหรบทำาอาหารในบาน เดยวนปาไมหายไปหมดแลว เราไมสามารถทำาอะไรไดอก” –หญงชาวสวนหมบานเวตชอง

• “งานหายากขนเรอย ๆ เงนเปนสงทจำาเปนมากขนเพราะไมมปาอกแลว”–ชายหนมวางงานหมบานเวตชอง

ในสถานการณเชนนความไมแนนอนเกยวกบอนาคตของโครงการและการชะลอการปฏบตการของโครงการไดเพมความเครยดใหกบชาวบานในพนททไดรบผลกระทบการขาดขอมลและความลมเหลวในการตอบคาถามตอผไดรบผลกระทบไดทอดทงใหพวกเขาไมสามารถเตรยมรบมอกบอนาคต และตดสนใจไมไดวาจะทาอยางไรดในอนาคตยกตวอยางเชน

• “ถาโครงการจะเกดขนแน ๆ คนทไมมงานทำากจะสามารถเขามาหางานทำาและมรายได ตอนนไมมใครจางชาวนาทรบจางรายวนได พวกเราชาวบานไมมอะไรจะทำามา

หากนเลย... เราตองการรวา [โครงการน] จะสรางไดสำาเรจหรอไม เราตองการรเพอความแนนอน ถาโครงการจะไมดำาเนนตอแลว เราจะไดปลกตนไมในสวนอกครง ถาโครงการไมเกดขนเราจะไดเตรยมกลาไมสำาหรบสวน นเปนเหตผลทเราอยากจะรในทนท” –ชายชาวสวนหมบานกามองชอง

การจดการสำาหรบการอพยพโยกยาย ชาวบานใหขอมลวา แมบรษทไดใหคามนสญญาไว แตพวกเขากลบเหนวามความชวยเหลอเพยงนอยนดทพวกเขาหรอชมชนใกลเคยงอน ๆ ไดรบจากโครงการ การจดการเกยวกบการอพยพโยกยายเปนเนอหาสาคญทนาเสนออยในศนยเยยมชมโครงการของบรษท อตาเลยนไทยฯมการจดแสดงนทรรศการตางๆรวมถงแบบจาลองของบานรองรบผอพยพ3ประเภททออกแบบสาหรบครอบครวทจะตองถกอพยพออกจากพนทโครงการ ปจจบนบานจานวน480หลงไดสรางเสรจแลวในพนทของหมบานบาวาร อยางไรกตาม บานสวนใหญยงคงวางเปลาไรผอยอาศยเนองจากชาวบานยงปฏเสธทจะยายเขาไปอย ความเสยหายทเกดขนกบบานทเพงสรางขนใหมภายหลงเหตการณพาย เชน หลงคาพงลงมาทาใหชาวบานไมเชอมนในคณภาพของการกอสรางผเขารวมการสนทนากลมทหมบานมดไดเรยกรองใหมการรบประกนวาบานเหลานนจะปลอดภยตลอดระยะเวลา10-20 ป แตปรากฏวา หลงจากการตรวจสอบบานโดยกรมการเคหะกลบไมมการรบประกนใดๆขณะนมเพยงหนงครอบครวเทานนทอาศยอยอยางยากลาบากในพนทรองรบผอพยพทบาวาร ดงจะอธบายในกรณศกษาท 1ตอไป หนงในขอกงวลของชาวบานทไดรบการพดถงบอยทสดกคอ พนทรองรบผอพยพมทดนทาเกษตรไมเพยงพอทจะจดสรรใหกบทกครอบครวทจะยายเขามา ดงทไดกลาวไวขางตน ราคาทดนในพนทนนสงกวาอตราคาชดเชยทชาวบานไดรบหลายเทา เกษตรกรทตองถกยายมายงชมชนทรองรบผ

17พชตระกลผลไมเปลอกแขงทองถนชนดหนงมรสเผดใชสาหรบเคยวเลนและประกอบอาหาร

53

บทท 2

54

บานตวอยางสาหรบผอพยพในศนยเยยมชม

การขาดแคลนทดนทากนและการกอสรางทตากวามาตรฐาน

เปนสาเหตสาคญทชาวบานไมตองการโยกยายไปทบาวาร

DDA

DDA

อพยพจะถกบบคนใหตองหาอาชพใหมหากวาพวกเขาไมสามารถเขาถงทดนทากนได เจาหนาทรฐบางคนไดบอกกบชาวบานวา พวกเขาจะไดเรยนรเทคนคทางการเกษตรแบบใหมทจะชวยใหปลกพชไดปรมาณมากในพนทสวนครวหนาบานในเขตอพยพใหม สวนทหมบานมด ชาวบานไดยนมาวาพวกเขาจะไดเรยนรวธการแปรรปมะขามและ“จะไดเปดบรษทใหญจากการผลตใยมะพราวโดยใชเครองจกรททางบรษทม”อยางไรกตามเมอชาวบานถามถงรายละเอยดกลบไมมคาตอบใดๆ เกษตรกรกงวลในเรองการทามาหากนเพอเลยงตวเองและครอบครวหากพวกเขาจะตองถกบงคบใหยายไปยงเขตอพยพทหมบานบาวารซงชาวบานยาลายงเรยกวา “ทงแลง” ดงทชายชาวสวนจากหมบานกามองชองกลาววา “ถาผมจะตองยายไปยงทนน [ทอพยพใหม] ในตอนน ผมตองการใหมวดและโรงเรยน และผมยงตองการโรงพยาบาลและคลนก ขอเรยกรองของเราทงหมดจะตอง

ไดรบการตอบสนอง นอกจากนหมบานของเราจะตองมพรอมทงไฟฟาและนำาประปา และเราจะยอมรบไดถามปามะมวงตามทพวกเขาไดพดไว จะตองมบานและททำากนอยางทเราตองการ ไมเชนนนเราจะไมยาย”

ชาวบานถอเอกสารการจายเงนทเธอไดรบจาก

บรษทอตาเลยนไทยฯหลงจากทไดรบแจงใหโยกยายซงแสดงถงปญหาเอกสารการจายเงน

ทไรมาตรฐานทชดเจนและไมเพยงพอ

55

SEM

บทท 2

56

กรณศกษาในประเดนการอพยพโยกยาย

กรณศกษาท 1

ชวตย�กลำ�บ�กของครอบครวทตองย�ยไปยงเขตรองรบผอพยพทบ�ว�รคสามภรรยานายเอสวย(อาย48ป)และนางมาเล(อาย45ป)ไดยายไปยงหมบานรองรบผอพยพทบาวารตงแตเดอนมนาคม 2556 พวกเขาเคยมบานอยทชาคาน ซงเปนหมบานชาวประมงใกลกบหลกกโลเมตรทศนยของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย แตบานของเขาถกรอทาลายเพอเปนพนทสาหรบโครงการแตเดมมอย4ครอบครวทยายเขามาอยในเขตอพยพนแตวาพวกเขาตอง

ประสบกบปญหามากมายทงไมมนาไมมรถโดยสารและลกหลานไมสามารถไปโรงเรยนไดอก3ครอบครวจงยายออกไปหลงจากนนไมกเดอนเหลอเพยงครอบครวนายเอสวยและนางมาเลทยงคงอย แตกอนทพวกเขาอยทชาคาน อาชพหลกของครอบครวคอ การทาประมง พวกเขามรายไดประมาณ 5,000–10,000จต[150–300บาท]ตอวนกอนหนานพวกเขาอาศยอยกบลกๆแตตอนนลกชายของเขาสองคนซงมอาย7และ9ปตองไปอาศยอยทวดลกสาวอาย13ปตองออกจากโรงเรยนมาทางานในหมบานประมงบรเวณใกลเคยงเธอมรายไดในแตละวนจากการตากและแปรรปปลารวมเปนเงน90,000จต(2,700บาท)ตอเดอนเธอตองสงเงนไปใหพอแมซงตองพงรายไดดงกลาวเปนหลกลกสาวอาศยอยกบเจาของเรอทเธอทางานดวย นายเอสวยตองหนมาลาสตวตวเลกตวนอยตามพงหญาเชนหนและกระรอกรอบๆเขตอพยพทเขาอยหากวนไหนมงานรบจางใหทาพวกเขามรายไดวนละ1,000–1,500จต(30–45บาท)แตงานรบจางไมไดมทกวนพวกเขาไดรบเงนคาชดเชย1,000,000จต(30,000บาท)สาหรบทดนทสญเสยไปแตเงนถกใชไปหมดแลวและตอนนครอบครวกยงเปนหนอกความชวยเหลอเดยวททางบรษทใหหลงจากทพวกเขายายมาทหมบานอพยพนคอหานามาใหทกๆ3วนแตตงแตทบรษทอตาเลยนไทยฯถอนตวจากโครงการในเดอนพฤศจกายน2556พวกเขากไมมไฟฟาใชในบานอกตอไปครอบครวนายเอสวยไมเหมอนกบอกสามครอบครวทไดยายออกไปเพราะเขาไมมทไปจงตองอาศยอยในเขตอพยพเพยงลาพง

วถดำ�รงชพถกคกค�มช�วบ�นถกฟองรองทหมบ�นช�ค�นนายโซหนาย(อาย45ป)เกดทหมบานชาคานครอบครวของเขาประกอบอาชพประมงมาตงแตรนพอแมหมบานชาคานมศาลเจาเกาแกซงเปนทสกการะของชมชนประมงในบรเวณใกลเคยงและมการจดพธกรรมปละครงชาวบานจาไดวาหมบานชาคานมอายมากกวา100ปเกาแกพอๆกบหมบานเตงจในปจจบนหมบานชาคานม30ครวเรอนมชาวบานทเปนเจาของเรอหาปลา3คน

เรอแตละลาจะมคนงานชาวประมง 10 คนออกหาปลา ซงหมายความวาเรอหาปลาเหลานเปนแหลงทามาหากนใหชาวบานทงหมบานชาวบานมรายไดประมาณ5,000–10,000จต(150–300บาท)ตอวนจากการจบปลาในชวงเดอนกรกฎาคมถงสงหาคมของทกป ชาวบาน 15 ครอบครวจะกลบไปอยทหมบานเตงจ ซงพวกเขามบานแตไมมททากน และทางานรบจางรายวนในขณะเดยวกนอก15ครอบครวทมบานอยเฉพาะหมบานชาคานยงคงทาประมงอยในหมบานตลอดทงป กอนหนานมปาสนทะเลขนเรยงรายตามชายหาดยาวกวา4-5ไมลปลามกจะขนมาหาอาหารใตรมเงาของปาสนทะเลและชาวบานจะมาจบปลาทน แตบรษท อตาเลยนไทยฯ ไดทาลายปาสนทะเลทงหมดและทาลายปาชายเลนเนอทกวา300เอเคอรซงเปนแหลงหากงหอยปไสเดอนและผลตผลอนๆของชาวบาน นายโซหนายและชาวบานคนอน ๆ ไดรบแจงจากเจาหนาทใหยายออกจากหมบานโดยทพวกเขาจะไมไดรบคาชดเชยใดๆเขาและเพอนบานปฎเสธทจะยายเจาของเรอหาปลาทงสามลารวมถงตวนายโซหนายถกฟองรองดาเนนคดภายใตกฏหมายอาญามาตรา188ดวยขอหาไมปฏบตตามคาสงของเจาหนาทรฐพวกเขาตองจางทนายความเพอวาความในศาลอยหลายครงและมความเปนอยทยากลาบากขนพวกเขาหวงวาจะสามารถหาทอยใหมทเขายงสามารถทาประมงตอไปได


ครอบครวแตกแยกสญเสยร�ยไดและแหลงอ�ห�รทหมบ�นทำ�น�เกลอยอดตท�นางเล โป (อาย45 ป) เกดทหมบานทานาเกลอแหงนและอาศยอยมาทงชวต หมบานนมชาวบานประมาณ50คนจาก11ครอบครวชาวบานทนเคยประกอบพธกรรมทางจตวญญาณทกๆปเพอปกปองคมครองชมชนของพวกเขา ชาวบานแตละครอบครวมรายไดประมาณ8,000จต(240บาท)ตอเกลอหนงโถหรอประมาณ

40,000 จต (1,200บาท) ตอวนตอนนไมมใครทาเกลอไดอกตอไปแลว บรษท อตาเลยนไทยฯไดรอทาลายบานเรอนของพวกเขาในป 2554 เพอสรางถนนเลยบชายหาด นางเล โป ไมสามารถหยดยงคนเหลานนทมาทาลายบานเรอนเธอไดและตองยายออกไปจากพนทปจจบนนเธอมชวตลาบากขนมากเธอตองอาศยอยในบานพสาวพรอมกบลกๆอก3คนกอนหนานลกๆของเธอทงหมดไดเขาโรงเรยนแตตอนนเหลอเพยงคนเดยวทไดไปโรงเรยนเพราะเธอไมมเงนพอทจะสงเสยลกคนอนๆ นางเลโปเรมหางานรบจางรายวนทาโดยมรายไดวนละ1,000–1,500จต(30–45บาท)แตบางครงกไมมคนจางเธอยงหารายไดจากการสานหลงคาดวยใบไมหาสมนไพรปาขายและเปดรานขายของชาเลกๆสามปทผานมาเธอตดหนสะสมถง3,000,000จต(90,000บาท)นางเลโปตองการคาชดเชยทเปนธรรมสาหรบการสญเสยทดนและนาเกลอเนองจากเธอตองสญเสยแหลงทามาหากนทสาคญ ครอบครวอนๆ จากหมบานทานาเกลอตองโยกยายไปอยอยางกระจดกระจายในหมบานเตงจซงชาวบาน5ครอบครวมทดนอยทนน และทหมบานปาราดต (ทงสองหมบานนยงคงถกกาหนดเปนบรเวณกอสรางเขตเศรษฐกจพเศษ) นอกจากรายไดจากการทานาเกลอหลายครอบครวในหมบานยงไดพงพาเกบหาอาหารจากปาชายเลนดวยแตตงแตทปาชายเลนถกทาลายลงในป 2554 ไมเพยงแตชาวบานจากยอดตทาเทานนทสญเสย แตยงรวมถงชาวบานในหมบานเตงจอกหลายครอบครวดวยชาวบานในหมบานเตงจประเมนวาประมาณหนงในหาของคนในหมบานพงพาอาหารจากปาชายเลนโดยเฉพาะชาวบานทไรททากนในตอนนชาวบานพวกนตองหนมาซออาหารจากรานคาหรอในตลาดสถานการณของพวกเขายงแยลงไปเรอยๆ

บทสรปสำาหรบขอคนพบ

การไดรบขอมลทจำากด ทงกอนและหลงการถกอพยพโยกยาย • เจาหนาทบรษทและเจาหนาทรฐบาลไมไดแจงอยางเปนทางการใหชาวบานทไดรบผลกระทบรบทราบกอนทโครงการจะเรมกจกรรมการสารวจและกอสราง• มเพยง 7 เปอรเซนตของครวเรอนทบอกวาไดรบรเกยวกบโครงการโดยเจาหนาทรฐ

• ครวเรอนสวนใหญ(70เปอรเซนต)ไดรบขอมลจากคาบอกเลาแบบปากตอปาก

• สองในสามของครวเรอน (66 เปอรเซนต) ไมไดรบขอมลในรปแบบใดๆเลยจากรฐบาลหรอบรษทและสวนใหญของผทไดรบขอมลจะรบทราบเพยงผล

กระทบเชงบวกของโครงการ• มผใหขอมลเพยง8เปอรเซนตทไดรบเอกสารขอมลของโครงการ และเพยงครงหนงในจานวนนเทานนทเขาใจสงทเขยนอยในเอกสาร

• การเผยแพรขอมลของเจาหนาทโครงการไรประสทธภาพโดยสนเชง• ชาวบานระบวา ไมไดรบรมากนกเกยวกบลกษณะและขอบเขตขององคประกอบทงหมดของโครงการมครวเรอนเพยง 6 เปอรเซนตจากการสารวจโดยแบบสอบถาม และไมมชาวบานคนใดเลยจากการสนทนากลมทรบรวา จะมอตสาหกรรมนามนและ

57


บทท 2

58

กาซ หรออตสาหกรรมปโตรเคมแบบครบวงจรรวมอยในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายดวย

ไมมการปรกษาหารออยางมความหมาย กบผทไดรบผลกระทบ• หลกการ ความยนยอมทเปนอสระ ลวงหนา และไดรบขอมลเพยงพอ ไมไดถกนามาใชกบชาวบานผไดรบผลกระทบสวนใหญ• มครวเรอนเพยง 8 เปอรเซนตทกลาววา รฐบาลขอความยนยอมจากพวกเขากอนเรมดาเนนงานโครงการผเขารวมในการสนทนากลมระบวาเจาหนาทรฐในทองถนบางคนใชกลวธหลอกลวงและขมขชาวบาน

•ชาวบานสวนใหญไมตองการยายออกจากพนท• ครวเรอนถง 79 เปอรเซนตกลาววา หากพวกเขาสามารถตดสนใจไดโดยอสระ พวกเขาไมตองการโยกยายไปถนฐานใหม ชาวบาน19เปอรเซนตในเขตพนทราบยงไมแนใจวาพวกเขาตองการยายออกไปหรอไมในการสนทนากลมชาวบานอธบายวาการตดสนใจดงกลาวขนอยกบสภาพความเปนอยทดเพยงพอในพนทอพยพ เชน การเขาถงทดนทากนทอยอาศยไฟฟาและนาประปาเปนตนในเขตหมบานพนทสงครวเรอน99เปอรเซนตระบวาพวกเขาไมตองการยายออกจากพนท

• การประชมชมชนทจดโดยเจาหนาทรฐและบรษทไมไดใหโอกาสกบชาวบานผไดรบผลกระทบในการแสดงคดความเหนและปรกษาหารออยางมความหมาย• มผใหขอมลเพยง 27 เปอรเซนตทไดเขารวมการประชมเกยวกบการดาเนนงานของโครงการและในกลมชาวบานทเขารวมประชม กวา 82 เปอรเซนตไมมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเนองจากขาดความรความเขาใจในกระบวนการ ไมมโอกาสใหไดซกถามขอสงสย อปสรรคทางภาษา หรอกลวทจะแสดงความเหน และกอนการประชมกบเจาหนาทรฐและบรษท ชาวบานทไดรบผลกระทบไม

สามารถหรอแทบจะไมไดพดคยกนเองเลย เกยวกบรายละเอยดของโครงการ การประชมดงกลาวถอวาเปนการนาเสนอโครงการแบบใหขอมล “ทางเดยว”

• การปรกษาหารอเกยวกบการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม (EIA) จดขนในบางหมบานในเดอนพฤษภาคม2556ซงเปนเวลา3ปหลงจากการเรมโครงการกอสรางถนนตดผานพนทหมบานไปแลว

กระบวนการจายคาชดเชยมขอผดพลาดรายแรง • มความเสยหายตาง ๆ เกดขนเนองจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย และคาดวาจะมความเสยหายเพมขนอกในอนาคต• ผใหสมภาษณในการสนทนากลมยอยระบวา ชาวบานประสบปญหาจากการสญเสยทดนทากนและทรพยากรธรรมชาตทเปนทงแหลงอาหารและแหลงรายไดของชาวบานทไดรบผลกระทบ นอกจากนชาวบานยงกงวลเกยวกบผลกระทบทางสงคมและสขภาพอกดวย

• มครวเรอน 71 เปอรเซนตทคาดวาจะสญเสยทดนไมทงหมดกบางสวน ใหกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

•มชาวบานเพยงไมกครอบครวทไดรบคาชดเชยเตมจานวน• มครวเรอนทสารวจเพยง15 เปอรเซนตทไดรบคาชดเชย และมเพยง 3 เปอรเซนตทไดรบคาชดเชยเตมจานวน

• สในหาของชาวบานทไดรบคาชดเชยยงคงรอการจายใหครบตามจานวน

•คาชดเชยทชาวบานไดรบไมเพยงพอและไมเหมาะสม• ผใหขอมล 91 เปอรเซนตกลาววา จานวนคาชดเชยทไดรบไมเพยงพอตอการดารงชพของครอบครวในอนาคต

• มครวเรอนเพยง 27 เปอรเซนตทใชเงนคาชดเชยเพอซอทดนใหมผเขารวมในการสนทนากลมอธบายวา อตราคาชดเชยทไดรบไมเพยงพอสาหรบการ

59

ซอทดนทากนใหมในหมบานรองรบผอพยพและทอนๆ อก39 เปอรเซนตใชเงนไปกบการชดใชหนสน

• การคานวณและการจายเงนคาชดเชยทไมยตธรรม เปนไปตามสถานการณและขาดความโปรงใส• บรษทไมไดตงโครงสรางมาตรฐานราคาคาชดเชยการคานวณคาชดเชยมกผดพลาดและไมคงเสนคงวา

• มเพยง7เปอรเซนตของครวเรอนระบวาการชดเชยมระบบมาตรฐาน ผเขารวมในการสนทนากลมระบวา เจาหนาทบรษทและเจาหนาทรฐไดตอรองคาชดเชยกบชาวบานในแตละครวเรอน คาบอกเลานชใหเหนถง ความไมโปรงใสและไรความเปนธรรมในการจายคาชดเชยซงรวมถงกรณการคานวณคาชดเชยทผดพลาด และความลมเหลวในการชดเชยสาหรบวถอาชพทงหมดของชาวบาน เนองจากการชดเชยมกคานวณเฉพาะมลคาของพชเศรษฐกจเพยงชนดใดชนดหนงเทานน

• ผเขารวมการสนทนากลมระบวาครอบครวตางๆประสบปญหาสญเสยรายไดอนเนองมาจากการดาเนนงานของโครงการ และผลกระทบตาง ๆ ทเกดขนเชนนาทวมดนถลมและการขาดแคลนนาเปนการสญเสยทไมไดรบการชดเชย

• ชาวบานจานวนมากตงขอสงสยเกยวกบการทจรตคอรรปชนในกระบวนการจายคาชดเชย• ผเขารวมการสนทนากลมระบวา คนทมสายสมพนธกบเจาหนาทรฐจะไดรบคาชดเชยในอตราทสงกวาคนอนๆ

• มเพยง9 เปอรเซนตของผทไดรบคาชดเชยแลวทระบวาไดรบเอกสารทางการเมอรบเงนคาชดเชยประมาณ30เปอรเซนตของผทไดรบคาชดเชยไดรบเพยงเศษกระดาษเปนหลกฐาน ในขณะทอก 59 เปอรเซนตไมไดรบเอกสารหลกฐานการจายคาชดเชยใดๆเลย

•การจดการสาหรบพนทรองรบผอพยพไมเพยงพอ• ขอมลจากกรณศกษาชใหเหนวา ชาวบานทตองโยก

ยายไปอยในพนทรองรบผอพยพมมาตรฐานการดารงชวตตาลงจากแตกอน

• มเพยง5เปอรเซนตของครวเรอนทเชอมนวารฐบาลไดจดเตรยมพนทใหมใหและใหหลกประกนวาพวกเขาจะมวถการดารงชวตทมนคงในอนาคต

บทท 2

60

ชาวบานพยายามยบยงการสรางถนนซงกอสรางโดยไมไดแจงและขอความยนยอมจากชาวบานทหมบานตะบวชอง

ชาวบานกาโลนทาปลอยบอลลน“ไมเอาเขอน”

ในชวงประเพณบญวนเพญเดอนพฤศจกายน2555เพอประกาศวาชาวบานไมตองการ

ใหสรางเขอนในชมชน

DDA

DDA

61

พนธกรณดานกฎหมาย มาตรฐาน และความรบผดชอบภายในประเทศ ระดบภมภาค และระหวางประเทศ

ผสนบสนนและผรวมดาเนนการโครงการทงรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทยตางมพนธกรณตามกฎหมายทจะตองเคารพและคมครองสทธรวมถงศกดศรความเปนมนษยของชมชนและบคคลทไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย จากผลการศกษาเชงปรมาณทนาเสนอมาแลวแสดงใหเหนวา ผซงมบทบาทเกยวของกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายยงไมไดคานงถงหรอกระตนการมสวนรวมของชมชนทไดรบผลกระทบเพอใหมบทบาทในกระบวนการตดสนใจและกระบวนการพฒนาอยางเพยงพอ สงผลใหเกดปญหาการละเมดสทธมนษยชนและความรบผดชอบตามกฎหมายทงการไมเผยแพรขอมลเกยวกบโครงการอยางเพยงพอ ขาดการปรกษาหารออยางจรงจงและการใหโอกาสเขารวมการตดสนใจ การไมจายคาชดเชยหรอจายใหไมเพยงพอ การไมเคารพตอสทธขนพนฐานในการดารงชพดานสขภาพหรอดานอาหารและการขาดความสนบสนนตอผทตองถกโยกยาย ปญหาเหลานไมไดเกดขนจากเหตการณทแยกจากกน แตดงทผลการศกษาระบ เปนปญหาทเกดขนอยางกวางขวาง และในหลายกรณสงผลกระทบตอครวเรอนสวนใหญในหมบานททาการสารวจ ความลมเหลวอยางเปนระบบในการดาเนนงานเบองตนของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ทาใหเกดความทกขยากตอผไดรบผลกระทบ ชาวบานจานวนมากไดแสดงความรสกลก ๆ ถงความไมเปนธรรมทโครงการกระทากบพวกเขา รวมถงการทรฐบาลและบรษทไมคมครองสทธของพวกเขา ในบทนเปนการสรปโดยยอเกยวกบกฎหมายและมาตรฐานในประเทศระดบภมภาค และระหวางประเทศซงมผลบงคบใชตอเขตเศรษฐกจพเศษทวาย กฎหมายและมาตรฐานเหลานจดทาขนเพอคมครองสทธของประชาชนในทองถน อนรกษสงแวดลอมและใหมกลไกเขาถงความยตธรรมสาหรบผไดรบผลกระทบ

สทธมนษยชนขนพนฐาน ในการดาเนนโครงการทสงผลกระทบดานสงแวดลอมและสงคมอยางมากอยางกรณโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย จาเปนตองมการวเคราะหอยางเพยงพอถงผลกระทบเหลาน มการรบฟงความเหนอยางจรงจงจากชมชนทไดรบผลกระทบ ม

บทท 3

บทท 3

62

การคมครองสทธมนษยชน ใหการชดเชยอยางเพยงพอ และจดสรรทดนใหใหมอยางเหมาะสมดงทกลาวถงในบทท2โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายไมไดดาเนนการไปตามขอกาหนดเหลาน ในทางตรงกนขามกจกรรมของบรรษทและหนวยงานของรฐทเกยวของ เปนการละเมดหรอสงผลรายตอสทธมนษยชนของผไดรบผลกระทบจานวนมาก สทธเหลานไดรบการรบรองในความตกลงทหลากหลาย ไมวาจะเปนปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UniversalDeclarationofHumanRights -UDHR) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง(InternationalCovenantonCivilandPoliticalRights- ICCPR)และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม (Interna-tional Covenant on Economic, Social and CulturalRights - ICESCR) สทธทงหลายเหลานเปนผลมาจากกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ และตองไดรบการคมครองไมวาบคคลดงกลาวจะอยทใด หรอมการแสดงพนธกจตอกฎหมายในประเทศอยางไรเมยนมารไมไดเปนรฐภาคของกตกา ICCPRหรอกตกา ICESCRแตไดใหภาคยานวตกบกฎบตรระหวางประเทศอน ๆ ไดแกอนสญญาวาดวยสทธเดก(ConventionontheRightsofthe Child - CRC) และอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตในทกรปแบบตอสตร (Convention on theElimination of All Forms of Discrimination AgainstWomen - CEDAW) ซงคมครองสทธหลายประการทปรากฏในกตกา ICESCR และกตกา ICCPR ไทยใหภาคยานวตกบทงกตกา ICCPRและกตกา ICESCRทงเมยนมารและไทยตองเคารพสทธมนษยชนสากล ดงทจะกลาวถงตอไป ไมเพยงแตรฐตองมพนธกรณทจะเคารพคมครองและปฏบตใหเปนผลซงสทธเหลานแตบรรษทกตองเคารพสทธมนษยชนดวย

สทธทจะมมาตรฐานการดำารงชพทเหมาะสม บคคลทกคนยอมมสทธทจะมมาตรฐานการดารงชพทเหมาะสมทงดานสขภาพและความเปนอย โดยเปนไปตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนและกตกา ICESCR18 องคประกอบสาคญอยางหนงของสทธดงกลาวไดแกสทธทจะไดรบอาหารอยางเพยงพอ ซงเปนสงจาเปนเพอความอยรอดขนพนฐาน โดยทคณะมนตรเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต (Committee on Economic, SocialandCulturalRights-ECOSOC)ชแจงไววารฐมพนธกรณทจะตองเคารพคมครองและปฏบตใหเปนผลซงสทธทจะไดรบอาหารอยางเพยงพอ

1. พนธกรณทจะตอง เค�รพ การเขาถงอาหารอยางเพยงพอดงทเปนอย อนเปนเหตใหรฐภาคตองไมใชมาตรการใดๆซงขดขวางการเขาถงดงกลาว

2. พนธกรณทจะตอง เค�รพ กาหนดใหรฐตองใชมาตรการเพอประกนวากจการหรอบคคลไมขดขวางการเขาถงอาหารทเพยงพอของบคคล

3. พนธกรณทจะตอง ปฏบตใหเปนผล (สนบสนน)หมายถงวารฐตองดาเนนกจกรรมอยางเขมแขง โดยมจดประสงคเพอสนบสนนใหประชาชนเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากร และใชมาตรการเพอประกนความเปนอยของประชาชนรวมทงดานความมนคงทางอาหาร

4. กรณทบคคลหรอกลมบคคลไมสามารถไดรบสทธทจะไดรบอาหารอยางเพยงพอตามชองทางทตนมอยโดยเปนผลมาจากปรากฏการณนอกเหนอการควบคม รฐตองมพนธกรณทจะตอง ปฏบตใหเปนผล(จดห�)เพอใหไดมาซงสทธนนโดยตรง19

ดงทผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตวาดวยสทธทจะไดรบอาหาร(UNSpecialRapporteuron theRight to Food) อธบายไววา พนธกรณหลกในเบองตน

18เพงอาง,ขอ11;CRC,ขอ27;CEDAW,ขอ14;UDHR,ขอ2519เพงอาง.,ยอหนา15

ตามสทธดานอาหารไดแก “รฐจะตองไมนามาตรการทสงผลในเชงคกคามมาใช อยางเชน มาตรการอยางจงใจซงสงผลคกคามตอความเปนไปไดทจะปฏบตใหสทธทจะไดรบอาหารเปนผล”20 ในทานองเดยวกน รฐจะตองควบคมกจกรรมของบคคลหรอกลมบคคล ทงนเพอปองกนไมใหสงผลในเชงละเมดสทธดานอาหารของบคคลอน21

ดงทตงขอสงเกตในบทท2ชาวบานสวนใหญในพนทททาการศกษาตองพงพาการเขาถงทดนเพอการดารงชพ โดยชาวบานสวนใหญประมาณ 71 เปอรเซนตของครวเรอนในพนทศกษาใหขอมลวา ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก ทดนและสงแวดลอมสรางรายไดอยางนอย 85 เปอรเซนตของรายไดทงหมดในครวเรอนซงรวมทงรายไดจากการเพาะปลกในทดนของตนเองการเลยงสตวการเกบของปาหรอการทาประมงประมาณ36เปอรเซนตของครวเรอนในหมบานบนพนทสงระบวาไมมรายไดเปนตวเงน หมายถงวาความอยรอดของครอบครวเหลานตองพงพาทดนและทรพยากรธรรมชาตทงหมดโดยเฉพาะในแงของอาหาร 71 เปอรเซนตของครวเรอนททาการสารวจไดสญเสย หรอคาดวาจะสญเสยททากนหากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายเกดขน บางพนทไดถกเวนคนไปแลวแตในหลายกรณ ยงไมมการจายคาชดเชย การจดสรรทอยใหมและการฟนฟอยางเพยงพอตามขอสงเกตดานลางในบางพนทมการปกหลกหมดเขตแดนเอาไวแตยงไมเวนคน เจาหนาทไดสงหามไมใหเกษตรกรทากนในทดนดงกลาว เปนเหตใหไมสามารถเพาะปลกผลผลตใหม ไมสามารถดแลผลผลตเดมทปลกไวแมทดนผนนนยงอยใตการครอบครองของตนในพนทอนๆ ทดนทากนอยในสภาพ

ใชการไมไดโดยเปนผลมาจากดนถลมและการปดกนลานา อนเนองมาจากการดาเนนงานของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายโดยไมมการเยยวยาใดๆนอกจากนนผเขารวมในการสนทนากลมยงเนนวา ในปจจบนการเขาถงแหลงอาหารและทรพยากรเพอการดารงชพเรมยากลาบากมากขน ทงการใชประโยชนจากปา ทงหญาเลยงสตวและการทาประมง ผมสวนรวมในการพฒนาและสนบสนนทนใหกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจงเปนผละเมดสทธมนษยชนในแงการไดรบมาตรฐานการดารงชพอยางเหมาะสม ทงนเนองจากมการปดกนไมใหเขาถงทดนทากนและทดนอน ๆ โดยไมมมาตรการชดเชย การจดสรรทอยใหมและการฟนฟอยางเพยงพอ เปนเหตใหเกดความเสยงตอการดารงชพและชองทางการอยรอดของผไดรบผลกระทบ รฐบาลจะตองดาเนนการเพอปองกนไมใหมการละเมดสทธดานอาหารสาหรบผไดรบผลกระทบ

สทธการมทอยอาศยและการคมครองไมใหตองถกบงคบโยกยายกฎบตรระหวางประเทศหลายฉบบกาหนดพนธกรณใหรฐตองงดเวนและปองกนไมใหมการบงคบโยกยายทงทดนและบานเรอน22 การบงคบโยกยายสงผลใหเกดการละเมดอยางรายแรงตอสทธมนษยชนซงเปนทยอมรบในระดบสากลหลายประการรวมทงสทธมนษยชนทจะไดรบทอยอาศยอาหารนาอยางเพยงพอสทธดานสขภาพการศกษาการทางานและความมนคงของบคคล23รฐจะตองประกนวาจะนามาตรการดานกฎหมายและอน ๆ มาใชเพอใหการคมครองอยางเพยงพอ และหากจาเปน ให

20 สานกงานขาหลวงใหญดานสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตวาดวยสทธทจะไดรบอาหาร, http://www.ohchr.org/EN/issues/food/Pages/FoodIndex.aspx21UNECOSOC,CESCRGeneralCommentNo.12-สทธทจะไดรบอาหารอยางเพยงพอ,UNDoc.E/C.12/1999/5(12พฤษภาคม2542),ยอหนา1922 รวมทงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน กตกา ICESCR (ขอ 11(1)), อนสญญาวาดวยสทธเดก (ขอ 27(3)) ขอกาหนดหามการเลอกปฏบตยงปรากฏอยในขอ14(2)(h)ของอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตในทกรปแบบตอสตร(ConventionontheEliminationofAllFormsofDiscriminationAgainstWomen-CEDAW)และขอ5(e)ของอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ(InternationalConventionontheEliminationofAllFormsofRacialDiscrimination-ICERD)23สานกงานขาหลวงใหญดานสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต,http://www.ohchr.org/EN/Issues/Housing/Pages/ForcedEvictions.aspx

63

บทท 3

64

ลงโทษเอกชนทเกยวของ กรณทพสจนไดวามสวนรวมในการโยกยายบคคลโดยไมมมาตรการคมครองสทธอยางเหมาะสม24 ผรายงานพเศษดานการมทอยอาศยอยางเพยงพอไดกาหนดแนวปฏบตของกจกรรมและการคมครองในแงการโยกยายเอาไว กลาวคอมการนาเสนอ “หลกการและแนวปฏบตพนฐานวาดวยการโยกยายและการเคลอนยายถนเนองจากการพฒนา” (‘Basic Principlesand Guidelines on Development-based Evictionsand Displacement’)25 ตอทประชมคณะมนตรสทธมนษยชนเมอป 2550 เรยกรองใหมการโยกยายบคคลอยางสอดคลองกบหลกการสทธมนษยชนและมาตรฐานระหวางประเทศหมายถงวา(1)การโยกยายดงกลาวตองมความจาเปนอยางยงยวดและ(2) รฐบาลทเกยวของตองเคารพสทธทงกอน ระหวางและภายหลงการโยกยาย26 หากไมปฏบตตามเงอนไขขอใดขอหนง ยอมถอวาการโยกยายนนขดกบกฎหมายระหวางประเทศ และถอเปนการละเมดสทธมนษยชน27

กรณทรฐไมสามารถแสดงใหเหนวามประโยชนตอสาธารณะอยางจรงจง อนเปนเหตใหตองโยกยายบคคล และไมสามารถพสจนใหเหนวาไดคานงถงวธการอน ๆ เพอหลกเลยงการโยกยาย กไมอาจบอกไดวาเปนการโยกยายท “จาเปนอยางยงยวด”28 ในกรณโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ทางการไมไดแสดงใหเหน หรอไมไดวเคราะหวาอาจใชพนทอนเพอจดทาเปนเขตเศรษฐกจพเศษและเสนทางคมนาคมได โดยเปนพนทซงมชมชนทจะตองถกโยกยายนอยกวา โครงการน

24 UN ECOSOC, CESCR General Comment No. 7 - สทธทจะมทอยอาศยอยางเพยงพอ (ขอ 11.1): การบงคบโยกยาย, UN Doc.E/C.12/1999/5(12พฤษภาคม2542),ยอหนา1925ภาคผนวกIของ“การปฏบตตามมตทประชมสมชชาใหญท60/251วนท15มนาคม2549ในหวขอ“คณะมนตรสทธมนษยชน”รายงานของผรายงานพเศษวาดวยการมทอยอาศยอยางเพยงพอA/HRC/4/18, 5กมภาพนธ 2550 http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G07/106/28/PDF/G0710628.pdf?OpenElement.26CentreonHousingRightsandEvictions, ‘AGuide toLand,PropertyandHousingRights inBurma,2009,’น.28,http://www.globalprotectioncluster.org/_assets/files/field_protection_clusters/myanmar/files/HLP เปอรเซนต20AoR/myanmar_Guide_HLP_Rights_2009_EN.pdf.27เพงอาง,น.2928เพงอาง29UNCESCR,GeneralComment7,2540

จงไมไดใหการคมครองตอการบงคบโยกยายใด ๆ ทงทเปนขอหามตามกฎหมายระหวางประเทศ

สทธทจะไดรบขอมล มสวนรวม และไดรบคาชดเชยอยางเพยงพอ นอกจากตองประกนใหตอบสนองประโยชนสาธารณะทจาเปนแลว รฐบาลทเกยวของยงตองเคารพและคมครองสทธมนษยชนของประชาชนทงกอนระหวางและภายหลงการโยกยาย29 พนธกรณดงกลาวหมายถงการประกนใหบคคลทไดรบผลกระทบสามารถเขาถงขอมล ไดรบโอกาสในการเขารวมการตดสนใจและไดรบคาชดเชยอยางเพยงพอ โดยในขนตา บรรษทและรฐบาลทเกยวของกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายควรประกนวา

1. ผไดรบผลกระทบจะไดรบขอมลลวงหนาเกยวกบการโยกยายใดๆ

2. มการกาหนดระยะเวลาการปรกษาหารอและการเจรจาระหวางฝายตาง ๆทเกยวของ รวมทงชมชนทไดรบผลกระทบ หนวยราชการสวนทองถน รฐบาลบรษทฯลฯ

3. ผไดรบผลกระทบทกคนไดรบคาชดเชยทเปนธรรมและเหมาะสม

4. ผไดรบผลกระทบทกคนไดรบแจงเตอนเกยวกบการโยกยายในเวลาทมากพอและเหมาะสม

5. เจาพนกงานของรฐอยรวมดวยระหวางการโยกยาย6. เจาพนกงานหรอหนวยราชการททาการโยกยายตอง

แจงสถานะของตนเองและจดประสงค

7. การโยกยายใด ๆ ตองเกดขนในชวงเวลาทปลอดภยเชน ตองไมกระทาในตอนกลางคนหรอในชวงทอากาศเลวราย

8. ผทาการโยกยายตองไมใชกาลง หรอคกคามความมนคงของผไดรบผลกระทบ

9. ผไดรบผลกระทบทกคนไดรบการจดสรรทดนและทอยอาศยแหงใหม

10. ทดนและทอยอาศยแหงใหมนนตองตอบสนองความตองการไดอยางเพยงพอ30

มหลกฐานนอยมากวาทผานมามการปฏบตตามพนธกรณเหลาน หรอมความพยายามอยางจรงจงเพอสนบสนนการมสวนรวมของชมชนทไดรบผลกระทบในกระบวนการวเคราะหและใหความเหนชอบ หรอมการแจงเตอนการรบฟงความเหนและการชดเชยอยางเหมาะสมในทางตรงกนขามหลกฐานทนาเสนอในรายงานฉบบนชใหเหนวาในกรณสวนใหญการโยกยายเกดขนหรอมการขวาจะโยกยายโดยเปนผลมาจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย เปนการกระทาทขดกบกฎหมายระหวางประเทศ กจกรรมในเขตเศรษฐกจพเศษทวายละเมดตอกฎหมายในลกษณะดงตอไปน • ขอมลลวงหนาผไดรบผลกระทบสวนใหญทราบขาว

เกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายอยางไมเปนทางการ และยงไมทราบวาเปนโครงการเกยวของกบอะไร จากขอมลในจากการสนทนากลมทาใหพบวาในหลายกรณ ผไดรบผลกระทบไดทราบขอมลเกยวกบโครงการนเปนครงแรก ตอนทเจาหนาทเดนทางมาสารวจทดนททากนและแปลงผกของตนหรอตอนทไดเหนการกอสรางเรมตนขนแลว มเพยง 7เปอรเซนตของผใหขอมลทระบวา พวกเขาไดรบแจงขอมลเกยวกบโครงการจากหนวยงานของรฐ ในบรรดาผ ท ได รบ ขอมลจากราชการและบรษท

ประมาณสามในหาระบวาขอมลทไดรบพดถงผลกระทบและประโยชนในเชงบวกของโครงการเทานน สวนชาวบานทเหลอหรอสองในหา ไดรบแจงขอมลเกยวกบผลกระทบในเชงลบดวย

• การรบฟงความเหนจากทกฝาย มเพยง 27เปอรเซนตของผใหขอมลทระบวา ไดเขารวมในการประชมกบชมชนเกยวกบการดาเนนงานตามโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ในบรรดาผเขารวมประชม82 เปอรเซนต ระบวาไมไดมสวนรวมในการอภปรายซงสวนใหญเปนเพราะผทเขาประชมไมมขอมลทชดเจนเกยวกบเปาประสงคและกระบวนการจดประชมหรอเปนเพราะผจดประชมไมไดเชอเชญใหตงคาถามหรอแสดงความเหน ในกรณอน ๆ ผเขารวมประชมระบวา มความหวาดกลวทจะเขารวมหรอไมเขาใจสงทมการพดถงในระหวางการประชม ผใหขอมลระบวาในการประชมจะมเพยงการเสนอขอมลของราชการ แทนทจะมการปรกษาหารอเพอรบฟงความเหนและการสนทนากบผไดรบผลกระทบอยางจรงจง

• คาชดเชยมเพยง15เปอรเซนตของครวเรอนทไดรบคาชดเชย และโดยสวนใหญมกจะจายไมครบ (สในหาของครวเรอนทไดรบเงนระบวาเงนทไดรบนอยกวาจานวนทสญญา)จากขอมลในการสนทนากลมมการจายคาชดเชยใหเฉพาะความสญเสยของไมยนตนและพชผลในทดน แทนทจะเปนการชดเชยมลคาทดน อยางไรกด แมจะมการจายคาชดเชยใหเฉพาะพชผลทเสยหาย แตเกษตรกรกจาเปนตองมเงนทนเพอนาไปซอทดนแปลงใหม รวมทงการลงทนปลกพชในทดนแปลงใหมเพอชดเชยกบความสญเสยทเกดขน การจายคาชดเชยทเปนอยจงมลกษณะไมเพยงพอ ไมไดชวยทาใหเกษตรกรทตองโยกยายสามารถเรมตนชวตใหมในแปลงเกษตรทใหประโยชนเทากนหรอดกวาเมอเปรยบเทยบกบทดนทสญเสยไป ทง ๆ

65

บทท 3

30CentreonHousingRightsandEvictions,‘AGuidetoLand,PropertyandHousingRightsinBurma,2009,’น.32(รายละเอยดเพมเตมปรากฏอยท น.33-39) http://www.globalprotectioncluster.org/_assets/files/field_protection_clusters/myanmar/files/HLPเปอรเซนต20AoR/เมยนมาร_Guide_HLP_Rights_2009_EN.pdf

66

ทเปนขอกาหนดตามแนวปฏบตและกฎหมายระหวางประเทศขอมลจากการสนทนากลมยงระบวาจานวนคาชดเชยทจายใหกบเกษตรกรทตองโยกยายในหลายกรณ มจานวนไมเพยงพอทจะนาไปซอทดนแปลงอนทมลกษณะใกลเคยงกบทดนในหมบานบาวารซงคาดวาชาวบานจานวนมากในหมบานแหงนจะตองถกโยกยายออกไป ทงไมมการชดเชยใหกบการสญเสยดานอนของการดารงชวต ไมวาจะเปนการสญเสยแรงงานดานเกษตรและรายไดอนๆซงมาจากทดนแปลงอนนอกเหนอจากททากน

• ไมมการจดสรรทดนทำากนและทอยอาศยแปลงใหมใหอยางเพยงพอ จากกรณศกษาของหลายครอบครวทไดรบการจดสรรทดนแปลงใหมชวา ทดนแปลงใหมเหลานยงไมเพยงพอ ครอบครวทยายเขาไปอยในทดนแปลงใหมตองยายออกมาเพราะอยไมไดเนองจากขาดนา ขาดเสนทางคมนาคม หรอมปญหาในการสงลกไปโรงเรยน มเพยงครอบครวเดยวซงอยในทจดสรรใหม ชาวบานยงไมคอยมความมนใจเกยวกบคณภาพการกอสรางของบานทไดรบการจดสรรใหมและมเพยงประมาณ5เปอรเซนตของครวเรอนทสารวจซงใหขอมลวา มการเตรยมการจดสรรทดนใหมเพออนาคตของตนเองมเพยง1เปอรเซนตของครวเรอนทเชอมนวา รฐบาลมแผนการเพอประกนใหชวตของตนเองในอนาคตมความมนคง

สทธดานการศกษา สทธดานการศกษาไดรบการคมครองจากทงกตกา ICE-SCR และอนสญญาวาดวยสทธเดก31 รฐมหนาทปฏบตตามมาตรการเพอสนบสนนการเขาเรยนในระบบโรงเรยนปรกต และการยอมรบสทธเดกทจะไดรบการคมครองจากการทางานทอนตราย หรองานทสงผลกระทบตอการศกษาของตน32กรณศกษาในรายงานฉบบนชวาบางครอบครวทถกโยกยายออกไปจะไมสามารถสงลกหลานไปโรงเรยนอกตอไปได ทาใหเกดความเสยงวาการโยกยายเพมเตมจะยงเพมแรงกดดนตอรายไดของครวเรอน ทาใหปญหาความมนคงดานอาหารเลวรายลง จนถงระดบทตองใหเดกออกจากโรงเรยนเพอมาหางานทา เพอใหมรายไดเลยงครอบครว ซงยอมสงผลกระทบโดยตรงตอสทธดานการศกษา

สทธชนพนเมอง เมยนมาร ไทย และญปน ลงคะแนนเสยงรบรองปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธของปวงชนทองถนดงเดม (UNDeclaration on the Rights of Indigenous People -UNDRIP)ในท ประชมสมชชาใหญแหงสหประชาชาตเมอวนท13กนยายน255033ขอ10ปฏญญาUNDRIP34 ระบวา “ชนเผาพนเมองตองไมถกบงคบใหออกจากทดนหรอเขตแดนของตนจะไมมการตงถนฐานใหมเกดขนโดยปราศจากความยนยอมทเปนอสระ ลวงหนา และไดรบขอมลเพยงพอของชนเผาพนเมองทเกยวของ และหลงจากทมขอตกลงในการชดเชยทเปนธรรมและเหมาะสมแลว

31ICESCR,ขอ13,14;CRC,ขอ28,2932เพงอาง,ขอ28(1);32(1)33 ทประชมสมชชาใหญแหงสหประชาชาตยงไดรบรองปฏญญาวาดวยสทธของบคคลซงเปนสวนหนงของชนกลมนอยในชาตหรอกลมชาตพนธ ชนกลมนอยดานศาสนาและภาษา(DeclarationontheRightsofPersonsBelongingtoNationalorEthnic,ReligiousandLinguisticMinorities)ในวนท18ธนวาคม2535,A/Res/47/135,http://www.un-documents.net/a47r135.htm34 UNDRIP, รบรองโดยทประชมสมชชาใหญแหงสหประชาชาต 29 มถนายน 2542 https://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_en.pdfนอกจากนนอนสญญาวาดวยการคมครองและการบรณาการชนพนเมองและชนเผาและชนกงชนเผาในประเทศทไดรบเอกราชพ.ศ. 2532 (ฉบบท169) ขององคการแรงงานโลก (อนสญญาองคการแรงงานโลก) ยงเกยวของโดยตรงกบสทธของชนพนเมองและชนเผา ขอกาหนดในอนสญญาองคการแรงงานโลกสอดคลองกบขอกาหนดในปฏญญา UNDRIP และการรบรองปฏญญา UNDRIP สะทอนใหเหนการยอมรบในขนพนฐานทมตอหลกการของอนสญญาขององคการแรงงานโลกสาหรบอนสญญาขององคการแรงงานโลกโปรดด:http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P12100_ILO_CODE:C169

และหากเปนไปได ใหมทางเลอกในการกลบคนถนนนไดอก” แมกฎหมายเมยนมารจะไมนยามความเปนชนพนเมองแตบรรดาชาวกะเหรยงและทวายจดตนเองใหเปนสวนหนงของ 135 กลมชาตพนธซงเปนทยอมรบของรฐบาลเมยนมาร ดวยเหตดงกลาว การตดสนใจใด ๆ ในการโยกยายบคคลเหลานควรเปนไปอยางสอดคลองกบความยนยอมทเปนอสระ ลวงหนา และไดรบขอมลเพยงพอ(free,priorandinformedconsent-FPIC) สานกงานขาหลวงใหญดานสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (UNOfficeof theHighCommissionerforHumanRights-UNOHCHR)นยามวาความยนยอมทเปนอสระลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอหมายถง • “อสระ”หมายถงไมไดเกดจากการขนใจการขมขหรอ

การหลอกลวง• “ลวงหนา”หมายถงเปนความยนยอมทไดรบเปนการ

ลวงหนาอยางเพยงพอ ทงนโดยเปนความยนยอมใหสามารถกระทาหรอเรมตนกจกรรมใดๆไดและมการแสดงความเคารพตอขอกาหนดดานเวลาของกระบวนการรบฟงความเหนทจดใหกบกลมชนพนเมองและ

• “ไดรบขอมลเพยงพอ” หมายถง เปนขอมลทครอบคลมในหลายประเดน ทงในแงลกษณะ ขนาด ความถผลกระทบและขอบเขตของโครงการหรอกจกรรมทเสนอเปาประสงคของโครงการรวมทงระยะเวลาทตงและพนทซงไดรบผลกระทบ การประเมนในเบองตนเกยวกบผลกระทบดานเศรษฐกจสงคมวฒนธรรมและสงแวดลอมทอาจเกดขน บคลากรทจะเขามาดาเนนงานตามโครงการรวมทงขนตอนปฏบตของโครงการ35

สานกงานขาหลวงใหญดานสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตยงเนนยาวา กระบวนการแสวงหาความ

ยนยอมทเปนอสระลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอจากชมชนทองถน ควรกาหนดอยางเปดเผยใหชมชนทองถนเลอกทจะไมแสดงความยนยอมได(เชนการปฏเสธโครงการทเสนอ) อกทงการรบฟงความเหนและการมสวนรวมเปนองคประกอบสาคญของการยนยอมน36 สานกงานขาหลวงใหญดานสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตยงชแจงวาสทธของชนพนเมองครอบคลมถง “สทธทจะไดรบการชดใช”หรอการเรยกคนทดนทถกยดไปโดยปราศจากความยนยอมทเปนอสระลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอ37โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายเดนหนาไปโดยปราศจากความยนยอมทเปนอสระลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอของชมชนทไดรบผลกระทบดวยเหตดงกลาวชาวบานจงควรไดรบทดนทถกเวนคนไปกลบคนมา และตองสนบสนนใหชาวบานมสวนรวมและมการรบฟงความเหนเพอใหไดความยนยอมอยางจรงจง

ความรบผดชอบและพนธกรณนอกอาณาเขตของรฐ ทงรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทยตองรบผดชอบตอการดาเนนงานและผลของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายโดยรฐบาลเมยนมารไดอนมตโครงการเวนคนทดนของชาวบานและดแลกจกรรมตางๆของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายโดยภาพรวม ในขณะทรฐบาลไทยใหความสนบสนนดานการเงนและการเมองกบโครงการนนบแตมบนทกความเขาใจฉบบแรกเมอป 2551 นตบคคลเฉพาะกจ(SpecialPurposeVehicle-SPV)ทจดตงขนมาใหมเมอป2556เปนผรบผดชอบการดาเนนงานเกยวกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายสวนบรษททวายเอส.อ.แซด.ดเวลอปเมนตจากด(DaweiSEZDevelopmentCo.)เปนการลงทนรวมกนคนละครงระหวางรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทย ประเทศอน ๆ ซงอาจตองการเขามาเกยวของกบโครงการทงในแงการเงน หรอมรฐวสาหกจและบรรษท

35เพงอาง36เพงอาง37เพงอาง

67

บทท 3

68

ของตนเขามามสวนรวมในการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายในอนาคต กตองตระหนกถงพนธกรณทจะตองเคารพคมครอง และปฏบตใหสทธมนษยชนเปนผลสาหรบประชาชนทไดรบผลกระทบจากโครงการน อนทจรงพนธกรณดานสทธมนษยชนของรฐมขอบเขตไปพนจากเขตแดนประเทศตนเองดวย38

ธรกจและสทธมนษยชนสทธมนษยชนไมใชปญหาทตองแกไขสาหรบรฐบาลเทานน ในชวงหลายปทผานมา มการยอมรบมากขนวาบรรษทและนกลงทนตองปฏบตตามมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศในการตดสนใจและการดาเนนงานตามโครงการดวย หลกการชนาแหงสหประชาชาตวาดวยธรกจและสทธมนษยชน (UN Guiding PrinciplesonBusinessandHumanRights)39 เปนผลงานการจดทาของศาสตราจารย John Ruggie ผแทนพเศษของเลขาธการแหงสหประชาชาตวาดวยประเดนสทธมนษยชนและบรรษทขามชาตและวสาหกจดานธรกจอนๆทงนเพอใหครอบคลมถงธรกจและกจกรรมของบรรษททมโครงสรางระดบโลก โดยคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตมมตรบรองอยางเปนเอกฉนทเมอวนท16 มถนายน 2554 ถอวาเปนแนวปฏบตพนฐานทธรกจและรฐตองปฏบตตาม ทงนเพอลดการปฏบตมชอบทางสทธมนษยชนซงอาจเปนผลมาจากการลงทนและการดาเนนธรกจ แนวปฏบตเหลานครอบคลมมาตรฐานระหวางประเทศซงเปนทยอมรบ และเปนแนวทางการดาเนนงานสาหรบบรรษทและรฐบาลทเกยวของกบการพฒนาขนานใหญอยางเชน เขตเศรษฐกจพเศษทวาย หลกการชนาดงกลาวเปนการปฏบตตามกรอบ“คมครองเคารพเยยวยา”ทครอบคลมความรบผดชอบหลกสามประการไดแก

1. หนาทของรฐในการคมครองไมใหเกดการปฏบตมชอบทางสทธมนษยชน รฐมหนาทตองปองกนไมใหเกดการปฏบตมชอบทางสทธมนษยชนจากบคคลทสามรวมทงภาคธรกจ

2. ความรบผดชอบของบรรษททจะเคารพสทธมนษยชนธรกจทกแหงจะตองดาเนนการตรวจสอบภายในเพอหลกเลยงการปฏบตมชอบทางสทธมนษยชนและแกปญหาผลกระทบทเกดขน

3. การเขาถงการเยยวยาท เปนผลของผ เสยหายสาหรบผ เสยหายจากการปฏบตมชอบทางสทธมนษยชนพวกเขาจะตองสามารถเขาถงการเยยวยาทงทผานศาลและกระบวนการอนๆ

รฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทย รวมทงภาคธรกจอยางกรณเขตเศรษฐกจพเศษทวายยอมหมายถงบรษทอตาเลยนไทยดเวลอปเมนต จากด (มหาชน) รวมทงนกลงทนคนอนๆในปจจบนและอนาคตจงมความรบผดชอบทจะตองคมครองและเคารพสทธมนษยชนรวมทงจดใหมการเยยวยาทเปนผลกรณทพบวามผลกระทบรายแรงดานสทธมนษยชนเกดขน

มาตรฐานระดบภมภาค บทบาทของ เม ยนมาร ในฐานะประธานสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (AssociationofSouth-East Asian Nations - ASEAN) เปนเหตใหประเทศนอยในตาแหนงผนาในเชงสญลกษณ และกระตนใหรฐบาลเมยนมารเปนตวอยางใหมการตรวจสอบการปฏบตตามมาตรฐานระดบภมภาคของตนอยางจรงจงรวมทงพนธกจและการคมครองสทธมนษยชน กฎบตรอาเซยนซงมการลงนามเมอวนท 20 พฤศจกายน 2550โดยบรรดาประเทศสมาชกอาเซยนรวมทงเมยนมารและ

38 บทสรปทนาจะเปนประโยชนทสดเกยวกบพนธกรณทางดานสทธมนษยชนสากลทขยายขอบเขตนอกเหนอไปจากพรมแดนภายในรฐ โปรดดใน หลกการมาสทรชท (Maastricht Principles) ซงเปนผลจากการประชมผเชยวชาญซงจดโดย ศนยสทธมนษยชนมาสทรชท (MasstrichtCentreofHumanRights)และคณะกรรมการนกกฎหมายระหวางประเทศ(InternationalCommissionofJurists)ในเดอนกนยายน2554,http://www.maastrichtuniversity.nl/web/Institutes/MaastrichtCentreForHumanRights/MaastrichtETOPrinciples.htm39หลกการชนาแหงสหประชาชาตวาดวยธรกจและสทธมนษยชน(UNGuidingPrinciplesonBusinessandHumanRights)ซงเหนชอบตามมตท17/4ลงวนท16มถนายน2544http://www.ohchr.org/Documents/Publications/Guiding_PrinciplesBusinessHR_EN.pdf

ไทย ไดระบเปาประสงคของอาเซยนตามขอกาหนดดงตอไปน40

1. เพอประกนวาประชาชนและรฐสมาชกของอาเซยนอยรวมกบประชาคมโลกไดโดยสนตในสภาวะทเปนธรรม มประชาธปไตยและมความปรองดองกน (ขอ1(4));

2. เพอบรรเทาความยากจนและลดชองวางการพฒนาภายในอาเซยน โดยผานความรวมมอและการชวยเหลอซงกนและกน(ขอ1(6));

3. เพอเสรมสรางประชาธปไตย เพมพนธรรมาภบาลและหลกนตธรรม ตลอดจนสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานโดยคานงถงสทธและหนาทของรฐสมาชกของอาเซยน(ขอ1(7));

4. เพอสนบสนนการพฒนาอยางยงยน เพอทาใหแนใจวา ในภมภาคมการคมครองสภาพแวดลอม ความยงยนของทรพยากรธรรมชาต การอนรกษมรดกทางวฒนธรรม และคณภาพชวตทดของประชาชน (ขอ1(9));

5. เพอเพมพนความเปนอยทดในการดารงชวตของประชาชนอาเซยนดวยการใหประชาชนมโอกาสทท ด เท ยมก น ในการ เ ข าถ ง กา รพฒนามนษย สวสดการสงคมและความยตธรรม(ขอ1(11));และ

6. เพอสงเสรมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลาง ซงทกภาคสวนของสงคมไดรบการสงเสรมใหมสวนรวมทงไดรบผลประโยชนจากกระบวนการรวมตวและการสรางประชาคมของอาเซยน(ขอ1(13))(เนนโดยผเขยน)

ปฏญญาอาเซยนวาดวยสทธมนษยชน (ASE-

ANHumanRightsDeclaration)ไดรบการรบรองเมอวนท19พฤศจกายน2555สะทอนเปาประสงคและหลกการของอาเซยนตามกฎบตรอาเซยน โดยเฉพาะ “การเคารพและการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน รวมทงหลกการประชาธปไตย นตธรรม และธรรมาภบาล”หลกการทไดรบการคมครองในปฏญญาอาเซยนวาดวยสทธมนษยชนประกอบดวยสทธทจะไดรบการเยยวยาอยางเปนผลและมผลบงคบตามทกาหนด41

การไมเลอกปฏบตและการคมครองทเทาเทยมตามกฎหมาย42สทธทงปวงในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน43 ขอหามตอการยดทรพยสนโดยพลการและการแทรกแซงความเปนสวนตวและเคหสถาน44สทธทจะไดทางานและสทธดานการศกษา45สทธทจะไดรบมาตรฐานการดารงชวตอยางเพยงพอ รวมทงสทธทจะไดรบอาหารทอยอาศยและสภาพแวดลอมทปลอดภยสะอาดและมความยงยน46ในฐานะภาคสมาชกอาเซยนรฐบาลไทยและรฐบาลเมยนมารตองประกนวาไดปฏบตตามพนธกจทจะเคารพคมครองและปฏบตใหสทธมนษยชนเปนผล

กฎหมายภายในประเทศไทย ดงทตงขอสงเกตขางตน รฐบาลไทยซงถอหนครงหนงของบรษททพฒนาโครงการน จงมความรบผดชอบโดยตรงตอการดาเนนงานของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายกฎหมายไทยมบทบญญตทกากบดแลการปฏบตของหนวยงาน ทงทเปนบรรษทและหนวยงานของรฐดงตอไปน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550(มาตรา67(2))ระบวา

การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ

40กฎบตรอาเซยน,http://www.asean.org/archive/publications/ASEAN-Charter.pdf41AHRD,หลกการ542เพงอาง,หลกการ343เพงอาง,หลกการ10,2644เพงอาง,หลกการ17;2145เพงอาง,หลกการ3146เพงอาง,หลกการ28

69

บทท 3

70

จะกระทามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลก ระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชนและจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการอสระ ซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพและผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหนประกอบกอนมการดาเนนการดงกลาว

กฎหมายสงแวดลอมของไทย โดยเฉพาะพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ยงมขอกาหนดเพมเตมใหการดาเนนงานโครงการพฒนาและสาธารณปการขนพนฐานทจะสงผลกระทบรนแรงดานสงแวดลอม ตองมการจดทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม (EnvironmentalImpactAssessment-EIA)กอนจะเรมโครงการ นอกจากนนพระราชบญญตสขภาพแหงชาตพ.ศ.2550 กาหนดใหโครงการหรอกจกรรมใดทอาจสงผลกระทบรายแรงตอคณภาพของสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและ/หรอสขภาพ ตองมการจดทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพ(EnvironmentalandHealthImpactAssessment-EHIA)และเปดโอกาสใหประชาชนและผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวม ทงการแสดงความเหนของหนวยงานอสระเกยวกบโครงการนนๆ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550จาแนกโครงการหรอกจกรรม11ประเภททอาจกอใหเกดอนตรายรายแรงตอชมชนและจาเปนตองทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพโดยรวมถงโครงการทจะพฒนาขนในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย โครงการภายใตโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายทเกยวของ นาจะประกอบดวย (1) การถมทดนในทะเลรมชายฝง ตดแนว

ชายฝง (2) เหมองแรถานหน (3) นคมอตสาหกรรม (4)อตสาหกรรมปโตรเคมทมกระบวนการผลตทางเคม และ(5)ทาเรอ47

แมจะมขอกาหนดใหตองวเคราะหผลกระทบตามกฎหมายไทย แตจนถงปจจบนยงไมมการเปดเผยขอมลการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม หรอการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพใหกบสาธารณชนการวเคราะหใดๆ ทจดทาขนโดยปราศจากการรบฟงความเหนอยางเพยงพอหรอการสงเสรมใหชมชนทไดรบผลกระทบมโอกาสแสดงความเหน ยอมขดกบหลกกฎหมายไทยและกฎหมายระหวางประเทศ ในกรณการประเมนผลกระทบทจดทาโดยสถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงเปนการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมของการสรางถนนเชอมตอของเขตเศรษฐกจพเศษทวาย เกดขนหลงจากเรมมการกอสรางถนนแลว เปนเหตใหชาวบานรองเรยนในหลายขอตามทปรากฏในบทท 2 ซงชใหเหนวาทผานมาไมมการรบฟงความเหนจากพวกเขาอยางเพยงพอหรอเหมาะสม และทผานมาไมมการเปดเผยขอมลเกยวกบรายงานการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมในทงสองกรณทอยภายใตโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

กฎหมายภายในประเทศของเมยนมาร กฎหมายของเมยนมารอยระหวางการเปลยนแปลง ในป2557มการออกพระราชบญญตเขตเศรษฐกจพเศษพ.ศ.2557 เพอยกเลกพระราชบญญตเขตเศรษฐกจพเศษทวายพ.ศ.2554(กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย)48อยางไรกด โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายเรมตนขนในขณะทกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายมผลบงคบใช ดวยเหตดงกลาวทงกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายพ.ศ.2554และพ.ร.บ.ฉบบใหมตางมผลเกยวของกบการวเคราะหการดาเนนงานของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

47 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเรอง กาหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ซงกาหนดใหสวนราชการรฐวสาหกจหรอเอกชนตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมพ.ศ.2553http://www.jetro.go.jp/thailand/pdf/hia.pdf48กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย,http://www.dica.gov.mm/includes/DSEZ.pdfเปนการออกกฎหมายตามมาตรา4ของพระราชบญญตเขตเศรษฐกจพเศษพ.ศ. 2557 (MSEZ Law) http://www.mcpt.gov.mm/sites/default/files/pdf/laws%20and%20regulation/Miscellane-ous/The%20Myanmar%20Special%20Economic%20Zone%20Law.pdf

สงทควรสงเกตเปนเบองตนและเปนขอสงเกตทสาคญมากสดเกยวกบกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายพ.ศ. 2554 ไดแก ไมมเนอหาโดยตรงเกยวกบผมสทธในทดนในพนททประกาศเปนเขตเศรษฐกจพเศษเปนการมองขามความสาคญของการรบฟงความเหนและความยนยอมของชมชน เปนเหตใหสามารถเวนคนทดนจากเจาของทดนเดมได และไมมการคมครองสทธของชมชนในทองถน การมองขามความสาคญเชนนดเหมอนจะขดกบความรบผดชอบดานสทธมนษยชนของเมยนมารดงทกลาวถงขางตน กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายมเนอหาเกยวของกบประชาชนแบบออมๆโดยกาหนดเปนพนธกรณใหนกลงทนตองจายคาชดเชย และจดใหมการเคลอนยายของประชาชนซงไมไดระบไวอยางชดเจนมาตรา34ของกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายระบวา ผพฒนาโครงการและนกลงทนตองเปนผออกคาใชจายในการเคลอนยายและเปนคาชดเชยใหกบบานเรอน อาคาร แปลงเกษตร สวนผกและสวนผลไม เรอกสวนไรนาสวนปาหรอทดนใดๆทอยในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย หากจาเปนตองมการเคลอนยายสงของเหลานนอกจากนนยงตองปฏบตใหเปนผลซงความตองการขนพนฐานของบคคลทตองโยกยาย โดยใหมมาตรฐานดานชวตไมตาไปกวาของเดม โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายไมไดปฏบตตามขอกาหนดเหลาน ยกตวอยางเชน การจายคาชดเชยอยในระดบไมเพยงพอทจะชวยรกษามาตรฐานการดารงชพแบบเดมของผทถกโยกยายและมกจายไมเตมจานวนโดยเปนคาชดเชยสาหรบพชผล (จากสวน) แตไมใชคาชดเชยสาหรบทดนเรอกสวนไรนาสวนผกสวนผลไมทงหญา) ไมมมาตรการเพอรบมอกบการสญเสยดานอาชพอนเปนผลมาจากการสญเสยทดนสาธารณะซงเปนแหลงอาหารและรายไดกลาวอกอยางหนงบรษทไมไดแบกรบคาใชจายในการยายบานและททากนไปยงทใหมทงๆทกฎหมายบงคบเอาไว ทงไมไดประกนใหมการปฏบตเพอตอบสนองความตองการขนพนฐานของผไดรบผลกระทบอยางนอยเพอใหพวกเขาสามารถมมาตรฐานการครอง

ชพเทากบแบบเดมได เชนเดยวกบกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายพระราชบญญตเขตเศรษฐกจพเศษพ.ศ.2557ฉบบใหมยงกาหนดใหมคาชดเชยไมเพยงเฉพาะพชผลรวมถงทดนและอาคาร และเหมอนฉบบกอน ไมไดกาหนดใหมเฉพาะพนธกรณทตองจายคาชดเชย แตยงตองจายใหกบการเคลอนยายและการเขาไปอยในทดนใหมของผไดรบผลกระทบและเหมอนฉบบกอนนกลงทนและผพฒนาโครงการตองประกนวา “คนทยงตดสนใจอยตอไปในพนท จะตองไมมมาตรฐานชวตทตากวาเดม ตองมการปฏบตตามความตองการขนพนฐานอยางเปนผล ซงจะทาใหการเคลอนยายเปนไปโดยงายและราบรน”กลาวอกอยางหนงพนธกรณเหลานมผลครอบคลมถงผทถกบงคบใหออกจากบานเรอนของตนไมใชแคเจาของทดน ขอสงเกตทสองไดแกมาตรา35(e)ของกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายระบวา

ในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย นกพฒนาโครงการหรอนกลงทนทตองการประกอบวสาหกจทไดรบอนญาตอยางเปนผลในทดนซงไดรบสญญาเชาหรอใช ในกรณเชนนน วสาหกจทเกยวของกบความตกลงควรไดรบเงอนไขตามความตกลงฉบบเดม หรอใหมสทธไมเกนสองปนบจากวนทไดรบอนญาตใหดำาเนนการ หากทำาโครงการไมสำาเรจ จะมการยกเลกใบอนญาต แลวจะคนทดนผนดงกลาวใหกบเจาของ และใหมการรออาคารในทดนออกไป49

เนองจากกจกรรมทกประการไดยตลงตงแตปลายป2556ในชวงทกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายยงมผลบงคบใช ในปจจบนไมมนกพฒนาโครงการหรอนกลงทนรายใดทสญญาวาจะดาเนนโครงการจนแลวเสรจชมชนทถกโยกยายกควรมสทธขอใหสงมอบทดนของตนคนมาโดยทนท และสดทายใหมการแจกจายใหกบคนในทองถน ประการทสาม กฎหมายเมยนมารกาหนดใหผพฒนาโครงการตองไมทาใหเกดผลกระทบรายแรงดานสงแวดลอม กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวายระบวา ผ

49เนอหาสะทอนสาระของมาตรา37(e)ของกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

71

บทท 3

72

พฒนาและนกลงทนในโครงการ“ตองไมทำาใหเกดมลภาวะตอสงแวดลอมและมลพษทางอากาศอนเปนผลเนองมาจากการดำาเนนงานในเขตเศรษฐกจพเศษทวาย”50 พระราชบญญตเขตเศรษฐกจพเศษพ.ศ.2557ฉบบใหมกาหนดใหนกลงทนตอง“ปฏบตตามมาตรฐานและบรรทดฐานในพระราชบญญตอนรกษสงแวดลอมของเมยนมาร และมาตรฐานและบรรทดฐานระหวางประเทศ” ในทานองเดยวกนพระราชบญญตการลงทนจากตางประเทศในเมยนมาร พ.ศ.2555 หามการประกอบธรกจและอตสาหกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอม51การไมประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมอยางเพยงพอในกรณโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจงขดแยงกบอานาจหนาทตามกฎหมายดงกลาว คอนขางชดเจนวา เขตเศรษฐกจพเศษทวายจะสงผลกระทบดานสงแวดลอมรายแรง โดยมตวอยางจากกรณนคมอตสาหกรรมมาบตาพดในประเทศไทยในแงของผลกระทบดานสงแวดลอมทอาจเกดขนจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายตอชมชนในพนท นคมอตสาหกรรมมาบตาพดตงขนเมอตนทศวรรษ 2530 ทจงหวดระยองบรเวณอาวไทย เปนทตงของทาเรอนาลก โรงงานบาบดนาเสยและโรงงานพลาสตก ซงเปนนคมอตสาหกรรมปโตรเคมทใหญสดแหงหนงของโลก ผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพของนคมแหงนรายแรงอยางยงกากของเสยซงเปนพษจากอตสาหกรรมปโตรเคมเปนเหตใหแหลงนาในพนทถกทาลายโดยถาวร ทงแมนาลาคลอง หวยหนอง นาฝน รวมทงยงทาใหดนปนเปอน52 ในป 2546สถาบนมะเรงแหงชาตของประเทศไทยพบอตราการปวยเปนมะเรงปากมดลกมะเรงตอมหมวกไตมะเรงทรวงอกมะเรงโพรงจมก มะเรงในชองทอง มะเรงในลาคอ และมะเรงในเลอดในจงหวดระยองสงสดในประเทศ53 แมวานกกจกรรมเชอวาผเสยชวตกวา 2,000คนเปนผลมาจากมลพษของนคมอตสาหกรรมมาบตาพด54 ดวยเหตดงกลาวผ

รวมพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจงตองแสดงใหเหนอยางนาพอใจวา จะสามารถหลกเลยงผลกระทบทคลายคลงกน ซงมความรายแรงและมผลระยะยาวอนเนองมาจากการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวายได

จำาเปนตองมการปฏรปกฎหมายเพมเตม การโยกยายและการเวนคนทดนยงคงเกดขนอยางกวางขวางทวประเทศ และจาเปนตองมกฎหมายในประเทศซงใหการคมครองทด ขนกบสทธการถอครองทดนของประชาชน นอกจากนน กฎหมายดงกลาวควรมเนอหาสอดคลองกบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ ในสวนทเกยวของกบการโยกยาย ขอกาหนดการจดใหมอาหารและทอยอาศยอยางเพยงพอ การคมครองสทธคนพนเมอง หลกการความยนยอมทเกดจากการแจงลวงหนาความเขาใจและเปนไปโดยอสระ ขอกาหนดการจายคาชดเชยทเปนธรรมสาหรบทดนทถกเวนคนโดยกาหนดเปนตวบทในกฎหมาย กฎหมายดงกลาวยงควรจดใหมกลไกไกลเกลยขอพพาททงทผานศาลและไมผานศาล ซงมลกษณะโปรงใส ทงนเพอคลคลายขอพพาทดานทดนทเกดขน กลไกเหลานตองเปนอสระจากรฐสภาและรฐบาลเมยนมาร และพลเมองเมยนมารทกคนตองสามารถเขาถงได เกษตรกร ชมชน รวมทงภาคประชาสงคมควรมบทบาทอยางเตมทและเขมแขงในกระบวนการปรกษาหารอเกยวกบกฎหมายฉบบน หลายประเทศยงคงไมมกฎหมายเพอควบคมการลงทนดานอตสาหกรรมและการพฒนาเศรษฐกจ ในฐานะเปนประเทศทเพงจะเผชญหนากบปญหาเหลานเมยนมารสามารถเรยนรจากบทเรยนของประเทศอนไดในประเทศอน ๆ มการแกไขกฎหมายสงแวดลอมเปนขนเปนตอน หลงจากพบวามปญหาและผลกระทบดานลบรวมทงผลกระทบดานลบทมตอการพฒนาเศรษฐกจและ

50เนอหาสะทอนสาระของมาตรา34ของกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษทวาย51พระราชบญญตการลงทนจากตางประเทศมาตรา4(ก)-(ง)ระบถงธรกจทกประเภทท(ก)“เปนภยคกคามและสงผลรายตอวฒนธรรมและจารตประเพณของกลมเชอชาตในประเทศนน” (ข) “เปนอนตรายตอสขภาพของประชาชน” (ค) “เปนอนตรายตอสงแวดลอมและระบบนเวศ” และ (ง)อตสาหกรรมทอนตรายตอชมชนหรอมความเปนพษ”(และอนๆ)52‘Dawei:Pointsofconcerns,’TERRA,สงหาคม2555http://www.terraper.org/mainpage/images/keysub/1348571066_th.pdf53 ‘In Industrial Thailand, Health and Business Concerns Collide,’ The New York Times, 18 ธนวาคม 2542, http://www.nytimes.com/2009/12/19/world/asia/19thai.html?pagewanted=1&_r=3&emc=eta154‘ToxicThailand,’AlJazeera101East,24เมษายน2553,http://www.aljazeera.com/programmes/101east/2010/04/20104219545638882.html

อตสาหกรรมอนๆ ในขณะทเมยนมารเปดประเทศรบนกลงทนจากตางประเทศมากขนอาจนาไปสความขดแยงใหมๆ(เชนขอพพาทระหวางชมชนและภายในชมชนกบเจาหนาทรฐระดบตาง ๆ และภาคธรกจอน ๆ ฯลฯ) และจาเปนตองแกไขเพมเตมกฎหมายอกหลายฉบบ ทงนเพอแกปญหาทเปนผลมาจากระเบยบดานสงแวดลอมและสขภาพกฎหมายผงเมอง การใชประโยชนจากทดน การเขาถงขอมล หากปราศจากสทธเหลาน รฐบาลกเสยงทจะถกฟองคดมากขนในชวงหลายปทผานมา ไมเพยงผฟองจะเปนชมชนแตยงรวมถงนกลงทนดวย เมยนมารสามารถพฒนาแนวทางการมสวนรวมและพฒนาระบบกากบดแลขนมาได (รวมทงการมกฎหมายคณะกรรมการรฐสภา หนวยงานอสระ และกลไกอน ๆ)การเรยนรบทเรยนจากประเทศอนยอมชวยใหสามารถหลกเลยงสถานการณซงมการปฏบตมชอบตอสทธได

พนธสญญาทมตอผอพยพจากภาคสวนทรบผดชอบผพฒนาโครงการและภาคสวนทรบผดชอบไดแกรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทย รวมทงบรษท อตาเลยนไทยฯไดยนยนวาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะตองมการวางแผนและดาเนนการทสอดคลองกบมาตรฐานสากลวาดวยการโยกยายถนฐาน มาตรฐานทไดรบการยอมรบจากภาคสวนทรบผดชอบ ไดแก (1) นโยบายการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจของธนาคารโลกพ.ศ.2544(WorldBank2001Involuntary Resettlement Policy) และ (2) คาแถลงนโยบายปองกนความเสยงดานสงแวดลอมและสงคมของธนาคารพฒนาเอเชย (Asian Development Bank2009SafeguardPolicyStatement)คากลาวอางของผพฒนาโครงการและนกลงทน พรอมทงเนอหาของพนธสญญาทคนกลมนไดใหไว สรปสาระสาคญไวดานลางดงน

• กจกรรมตาง ๆ ของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะมการวางแผนและดำาเนนการทสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศทเหมาะสม• บทความท1ในจดหมายขาวEnviNewsฉบบเดอน

มถนายน2556ของบรษททวายดเวลอปเมนตจากด• บทความท2ในจดหมายขาวEnviNewsฉบบเดอนสงหาคม2556ของบรษททวายดเวลอปเมนตจากด

• เอกสารนาเสนอ ‘โครงการทวาย ประตใหมสเอเชย’(DaweiProjecttheNewAsianGateway)ในงานพบปะนกลงทนทกรงโตเกยว (Tokyo Roadshow)วนท 22 พฤษภาคม 2556, หนาท 28 โดย นายนวฒนธารง บญทรงไพศาลอดตรฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตรของไทย

• กจกรรมตาง ๆ ของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะมการวางแผนและดำาเนนการทสอดคลองกบนโยบายของธนาคารโลก• “การดาเนนการโยกยายถนฐานในปจจบนของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ดวยความชวยเหลอจากเจาหนาทรฐของเมยนมารทาตามมาตรฐานการโยกยายถนฐานของธนาคารโลก”กลาวโดยนายนวฒนธารงบญทรงไพศาลอดตรฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตรของไทย ในเอกสารนาเสนอโครงการในงานพบปะนกลงทนทกรงโตเกยว (Tokyo Road-show)วนท22พฤษภาคม2556,หนาท28

• เอกสารนาเสนอแบบ Powerpoint โครงการทาเรอนาลกและเขตนคมอตสาหกรรมทวายเดอนกมภาพนธ2555หนา29โดยบรษทอตาเลยนไทยดเวลอปเมนตจากดและบรษททวายดเวลอปเมนตจากด

• เอกสารนาเสนอแบบPowerpoint โครงการทาเรอนาลกและเขตนคมอตสาหกรรมทวาย เดอนพฤษภาคม2556หนา73โดยบรษทอตาเลยนไทยดเวลอปเมนตจากดและบรษททวายดเวลอปเมนตจากด

• กจกรรมตาง ๆ โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะมการวางแผนและดำาเนนการทสอดคลองกบนโยบายของธนาคารพฒนาเอเชย• เอกสารนาเสนอแบบPowerpointโครงการทาเรอนา

ลกและเขตนคมอตสาหกรรมทวาย เดอนกมภาพนธ2555หนา29โดยบรษทอตาเลยนไทยดเวลอปเมนตจากดและบรษททวายดเวลอปเมนตจากด

รฐบาลเมยนมารรฐบาลไทยและบรษทอตาเลยนไทยฯ

73

บทท 3

74

มเอกสารและไดกลาวถงพนธสญญาในมาตรฐานสากลวาดวยการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจ55 ทเกยวกบบคคลและชมชนทองถนทจะตองอพยพเนองจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ดงนน นโยบายการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจดานลาง จงสามารถนาไปใชไดกบบคคลและชมชนทองถนทงหมดทไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย วตถประสงคโดยรวมของนโยบายการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจของธนาคารโลกพ.ศ.2544รบรองวา• ควรหลกเลยงการโยกยายถนฐานโดยไมสมคร

หากวาเปนไปได หรอควรลดผลกระทบทจะเกดขนดวยการแสวงหาแนวทางเลอกทเปนไปทงหมดในการวางแผนโครงการ

• หากวาไมสามารถหลกเลยงการโยกยายถนฐานไดควรคานงถงและดาเนนกจกรรมการโยกยายถนฐานในฐานะโครงการพฒนาทยงยนดวยการจดหาทรพยากรในการลงทนทเพยงพอใหกบผทถกโยกยายโดยโครงการสามารถมสวนรวมในผลตอบแทนของโครงการผอพยพควรไดรบการปรกษาหารออยางจรงจงและควรไดรบโอกาสการมสวนรวมในการวางแผนและดาเนนโครงการในการโยกยายถนฐานตางๆ

• ผอพยพควรไดรบความชวยเหลอในการพฒนาปรบปรงวถการประกอบอาชพและมาตรฐานการดารงชวตของพวกเขาตามศกยภาพทมหรออยางนอยกควรจะฟนคนใหอยในระดบเดมทเปนอยจรงกอนทมการโยกยายถนฐาน หรออยในระดบทดกวากอนการเรมตนดาเนนงานของโครงการ56

วตถประสงคขางตนครอบคลมผลกระทบทางตรงทางเศรษฐกจและสงคมของโครงการทงยงสามารถนาไปใชไดเมอเกดการยดครองทดนโดยไมสมครใจทสงผลใหเกด:• การโยกยายถนฐานหรอการสญเสยทอยอาศย• การสญเสยสนทรพยหรอไมสามารถเขาถงสนทรพย

• การสญเสยแหลงรายไดหรอวถการดารงชวตไมวาผทไดรบผลกระทบจะตองโยกยายไปอกทหนงหรอไม

วตถประสงคของขอกาหนดนโยบายปองกนความเสยงวาดวยการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจของธนาคารพฒนาเอเชยมดงน• หลกเลยงการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจหาก

เปนไปได• ลดการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจดวยการ

แสวงหาแนวทางเลอกในการออกแบบและวางแผนโครงการ

• พฒนาปรบปรงหรออยางนอยฟนคนวถการดารงชพของผอพยพทกคนทเปนอยจรงในระดบกอนการดาเนนงานของโครงการ

• พฒนาปรบปรงมาตรฐานการครองชพของคนยากจนทถกอพยพและกลมผดอยโอกาส

ขอกาหนดของธนาคารพฒนาเอเชยสามารถนาใชกบ:• การโยกยายถนฐานทางกายภาพทงหมดหรอบางสวน

ถาวรหรอชวคราว (การโยกยาย การสญเสยทดนทอยอาศยหรอการสญเสยทพกพง)

• การโยกยายถนฐานทางเศรษฐกจ (การสญเสยทดนการเขาถงสนทรพย แหลงรายได หรอวถการดารงชพ) ซงเกดจาก (1) การเขาครอบครองทดนโดยไมสมครใจ หรอ (2) การกาหนดขอจากดทไมสมครใจตางๆทเกยวกบการใชทดนหรอการเขาถงเขตอทยานหรอเขตอนรกษทกาหนดไวตามกฎหมาย

หลกฐานทนาเสนอในรายงานฉบบนและไดอภปรายไวขางตน แสดงใหเหนถงการดาเนนงานของโครงการโดยหนสวนและผพฒนาโครงการนนไมไดทาตามพนธสญญาทไดใหไว และไมสามารถใหประกนไดวาสทธมนษยชนของผไดรบผลกระทบจะไดรบการเคารพและปกปองคมครองอยางถงทสด

55การโยกยายถนฐานถกจดวาเปนการกระทาโดยไมสมครใจกตอเมอบคคลหรอชมชนทไดรบผลกระทบจากโครงการไมมสทธทจะปฏเสธการเขาถอสทธครอบครองทดนทสงผลใหเกดการโยกยายถนฐานทงทอยอาศยทรพยสนและวถการประกอบอาชพ56นโยบายการโยกยายถนฐานโดยไมสมครใจของธนาคารโลก,นโยบายปฏบตการขอ4.12(2544)

บทท 4

บทสรป

โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายไดดาเนนการดวยกระบวนการทไรประสทธภาพซงไมปฏบตตามหลกสทธมนษยชนพนฐานหลายประการ สทธชนพนเมองดงเดมและความรบผดชอบสาธารณะททงรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทยใหไวเกยวกบการโยกยายถนโดยไมสมครใจและการคมครองสงแวดลอม ชมชนเขาถงขอมลและรายละเอยดเกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายและการอพยพยายถนฐานไดอยางจากด สองในสามของครวเรอนทสารวจไมไดรบขอมลใดๆจากทงรฐบาลและบรษทสาหรบชาวบานทไดรบขอมลจากรฐบาลหรอบรษท สวนใหญกลาววาไดรบเพยงขอมลผลกระทบเชงบวกและผลประโยชนจากโครงการมเพยงไมกครวเรอนทสารวจทงหมดรบทราบวาจะมการกอสรางเขตนคมอตสาหกรรมปโตรเคม นามนและกาซธรรมชาตขนในพนทของเขา ทงทจรงแลวเปนสวนสาคญในแผนพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ไมมการปรกษาหารอทมความหมายกบผไดรบผลกระทบผใหขอมลเพยง27เปอรเซนตไดเขารวมประชมทเกยวของกบการดาเนนงานของโครงการผเขารวมในการสนทนากลมไดใหขอมลวาการประชมดงกลาวเปนเพยงการนาเสนอโครงการแบบ“ทางเดยว”ในสวนชาวบานทเขารวมในการประชม 82 เปอรเซนต ไมไดมสวนรวมในการพดคยอภปรายในวงประชม สวนใหญเปนเพราะพวกเขาไมเขาใจวาเกดอะไรขนบาง หรอไมมโอกาสไดตงคาถามในทประชมมครวเรอนเพยง8เปอรเซนตเทานนทยนยอมใหรฐบาลกอสรางกอนโครงการเรมขน กระบวนการจายคาชดเชยไมเปนธรรมและไมโปรงใส มเพยงชาวบาน 15 เปอรเซนตทไดรบคาชดเชยอตราคาชดเชยยงนอยเกนไปทจะสรางหลกประกนในการดารงชวตในอนาคตใหกบผไดรบผลกระทบได คณะวจยตงขอสงสยถงความเปนไปไดสงของการเกดทจรตคอรรปชนในกระบวนการลงทนและการจายคาชดเชย

เราขอเรยกรองใหภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของเปดเผยรายชอการจายคาชดเชยสสาธารณชนเพอใหชาวบานสามารถเปรยบเทยบขอมลทเปดเผยกบจานวนคาชดเชยทพวกเขาไดรบจรงในทกกรณทการบนทกขอมลไมถกตองจาเปนตองดาเนนการจดใหชาวบานไดรบคาชดเชยทเพยงพอและจายคาชดเชยใหโดยรวดเรวทสดเทาทเปนไปได ปญหาตาง ๆ ขางตนสงผลใหผไดรบผลกระทบตกอยในสถานการณทเปราะบางชาวบานทไดรบผลกระทบจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายพงพาอาศยการเกษตรในทดนของตนและทรพยากรธรรมชาตเปนรายไดหลก การสญเสยทดนและทรพยากรอนๆรวมถงปญหาทดนและทรพยากรทไดรบจากการชดเชยไมเพยงพอ จะยงสงผลกระทบตอการใชชวตของชาวบานมากขนอก ผไดรบผลกระทบตองการความชวยเหลออยางเรงดวนเพอใหพวกเขาสามารถฟนฟวถการดารงชพและทามาหากนไดอกครง โครงการน เปนความรวมมอระหวางสองประเทศคอไทยและเมยนมารหากวาความสมพนธกบชาวบานไมพฒนาขนการดาเนนการใดๆทเกยวของกบโครงการดงกลาว อาจสงผลกระทบทางลบตอความสมพนธขามพรมแดนระหวางเมยนมารและไทยทมมาอยางยาวนานเมยนมารควรเรยนรจากบทเรยนความผดพลาดของประเทศอนทพฒนานคมอตสาหกรรม เพอหลกเลยงปญหาสาคญๆทจะเกดขนในขณะนและปญหาตางๆทอาจบานปลายขนในอกทศวรรษขางหนา ชาวบานกลาววา พวกเขาเองไมไดตอตานการพฒนา แตวาตองการการพฒนาทไมเปนอนตรายตอผคนและสงแวดลอม รฐบาลและหนวยงานอนๆทเกยวของกบโครงการควรคานงถงขอกงวลชาวบานอยางจรงจงและพยายามดาเนนการเพอไปสการพฒนาอยางยงยนดวยการยกระดบความมนคงในการดารงชพของชมชนทองถนและความยงยนทางสงแวดลอม

75

บทท 4

76

ขอเสนอตอรฐบาลไทย• รบรองวาจะปฏบตตามทงกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศทเกยวของกบการยดไลทดนสทธการไดรบอาหารและทอยอาศยทเพยงพอรวมทงสทธชนพนเมอง

• ดาเนนการตรวจสอบขอเทจจรงและดาเนนมาตรการทเหมาะสมตอบรษทไทยทลงทนในพนทในเรองการละเมดสทธมนษยชนตอชมชนทไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนาตางๆไมวาจะดาเนนกจการณทใดกตาม

• กาหนดมาตรการใหกบบรษทไทยในการจดทาการประเมนผลกระทบทงทางดานสงแวดลอมสงคมและสทธมนษยชนกอนเรมดาเนนกจการตอ

• ในฐานะเจาของโครงการรวม รฐบาลไทย (พรอมทงรฐบาลเมยนมาร)จะตองใหขอมลทชดเจนตอสาธารณชนเกยวกบสถานะปจจบนของโครงการ โดยเฉพาะตอชมชนทไดรบผลกระทบ ไดแก ผลรายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมกระบวนการจายคาชดเชยและการจดการยายถนฐานใหม นอกจากนควรสรางความชดเจนเกยวกบกระบวนการดาเนนงานของโครงการในอนาคตใหแนวทางทชดเจนในการแกไขปญหาตางๆ ทไดนาเสนอในรายงานฉบบน และระบอยางชดเจนวาภาคสวนไหนรบผดชอบในการแกไขปญหาดงกลาวจกตองไมมการดาเนนโครงการตอหากวาปญหาตาง ๆยงไมไดรบการแกไข

ขอเสนอตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ของประเทศไทยและเมยนมาร• ดาเนนการตรวจสอบทเตมรปแบบตอขอรองเรยนทเกยวของกบการละเมดสทธมนษยชนท งหมดทเกยวของกบการยดครองทดนและการขบไลชาวบานออกจากทดนอนเปนผลสบเนองมากจากกจกรรมหรอการดาเนนการของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายโดยบรษทตางๆ ทงในประเทศไทยและเมยนมารไมวาจะกระทาการณทใดกตามทงนการดาเนนการตรวจสอบดงกลาวตองเปนไปอยางโปรงใส มความสมาเสมอและโดยทนทวงท

• รวมมอกบคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของประเทศอน ๆ เพอสรางหลกประกนในการปกปองคมครองสทธมนษยชนใหกบบคคลและชมชน ในสถานการณเกยวของกบผดาเนนการสาคญเปนหนวยงานหรอบรรษทขามชาตและเปนการดาเนนกจการขามพรมแดน

ขอเสนอตอรฐบาลสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร• ดาเนนการตรวจสอบขอกลาวหาทงหมดทมมลความผดในการทจรตคอรรปชนทเกยวของกบการจายคาชดเชยใหกบชาวบานในชมชน เจาหนาทของรฐจะตองไมเขาไปมสวนเปนนายหนาตอรองราคาทดน

• หนวยงานทเกยวของจะตองเปดเผยบญชรายการจายคาชดเชยตอสาธารณชน เพอใหชาวบานสามารถตรวจสอบบญชดงกลาวไดวาถกตองหรอไม และหากวาไมถกตอง ควรดาเนนการเพอรบรองใหเกดการจายคาชดเชยทเพยงพอใหครบตามจานวนทงหมดโดยเรวทสดเทาทเปนไปได

• ระงบการดาเนนคดทางอาญาตอประชาชนทปฏเสธทจะยายออกจากพนท ชาวบานทไรทอยจะตองไดรบความชวยเหลอโดยดวน

• พจารณาทบทวนการใหอนญาตการพฒนาอตสาหกรรมในพนท ซงอาจกอใหเกดอนตรายตอประชากรจานวนมากพจารณาทบทวนบรเวณและขนาดของพนท โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย เชนเดยวกบการทาใหเกดผลกระทบตอประชากรชนพนเมองใหนอยทสด ซงโดยสวนใหญไมตองการยายออกจากพนท อธบายใหกบสาธารณชนอยางโปรงใสเกยวกบ เหตผลการเลอกทาเลทตงของโครงการขนาดใหญ กาหนดไวอยางชดเจนสาหรบ หมบาน ครวเรอน ประชากรทจะไดรบผลกระทบทงทางตรงและทางออม รวมทงภายในและบรเวณรอบๆโครงการ

• ในฐานะเจาของโครงการรวมรฐบาลเมยนมาร(พรอมทงรฐบาลไทย) จะตองใหขอมลทชดเจนตอสาธารณชน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

โดยเฉพาะตอชมชนทไดรบผลกระทบเกยวกบสถานะปจจบนของโครงการ ไดแก ผลรายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอม กระบวนการจายคาชดเชยและการจดการยายถนฐานใหมนอกจากนควรสรางความชดเจนเกยวกบกระบวนการดาเนนงานของโครงการในอนาคตใหแนวทางทชดเจนในการแกไขปญหาตางๆทไดนาเสนอในรายงานฉบบน และระบอยางชดเจนวาภาคสวนไหนรบผดชอบในการแกไขปญหาดงกลาวจกตองไมมการดาเนนโครงการตอ หากวาปญหาตาง ๆยงไมไดรบการแกไข

• จดตงกลไกสาหรบกระบวนการปรกษาหารอและการมสวนรวมของผไดรบผลกระทบเพอสรางหลกประกนวาความตองการ รวมทงขอกงวลของชาวบาน จะเปนทรบรและไดรบการจดการอยางเปนระบบเปดเผยและเปนธรรม จะตองขอความยนยอมทเปนอสระ ลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอ จากผไดรบผลกระทบกอนการตดสนใจใด ๆ ทเกยวกบการโอนยายทดนโดยใหเปนไปตามหลกสทธมนษยชน

• ในกรณทการยายถนฐานใหมอาจเปนทยอมรบรฐบาลควรดาเนนแผนการอยางชดเจน ปฏบตไดจรงและสมเหตสมผล โดยมสวนรวมกบชมชนทไดรบผลกระทบและเครอขายทสนบสนน เพอสรางหลกประกนในการสรางวถอาชพใหมใหกบชมชนตางๆ ทจะตองถกยายออกจากพนทผไดรบผลกระทบทงหมดจะตองยงคงมหลกประกนดานอาหารและทอยอาศยในอนาคตโดยอยางนอยจะตองอยในระดบทเคยมในชวงกอนการเรมโครงการหรอไมกมมาตรฐานทสงกวา

• จดการเรองคาชดเชยทเปนธรรมและเปนทยอมรบผานกลไกทเปนระบบ ซงจะชวยใหผทถกยายออกจากพนทสามารถซอหาทดน และมโอกาสทางอาชพทเทาเทยมกนเมอทดนถกยดไปควรใสใจตอการใหคาชดเชยสาหรบวถการดารงชพของชาวบานซงไดรบผลกระทบในทางลบจากโครงการทงหมดมใชแคเพยงคาชดเชยทเกยวของกบทดนเทานน

• ใหความชวยเหลอโดยทนทตอผทไดรบความเดอดรอนจากความยากจนและปญหาสขภาพอนเปนผลมาจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายผไดรบผลกระทบตองการการสนบสนนในการเขาถงนาไฟฟาสาธารณสขการศกษาอาชพบานทอยอาศยและทดน

• ใหความสาคญกบชมชนทองถนตาง ๆ ในการจดสรรทรพยากรนาในพนท

• ปฏบตตามกฎหมายภายในประเทศและระหวางประเทศทงหมดทเกยวของกบการยายถนฐานโดยไมสมครใจและสทธตาง ๆ ซงรวมถงการใหหลกประกนวาเจาหนาททองถนจะปฏบตตามกฎหมายดงกลาวดวย

• ตรวจสอบและดาเนนมาตรการตอบรษททงหมดทละเมดสทธมนษยชนของชมชนทไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนาในเมยนมาร

• รบประกนวาผถกละเมดสทธมนษยชนสามารถเขาถงการเยยวยาทงในกระบวนการยตธรรมและมาตรการอน ๆ ทไมใชกระบวนการยตธรรมอยางมประสทธผลเชนศาลยตธรรมทเปนอสระโปรงใสและมประสทธภาพคณะกรรมการทดน และคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

ขอเสนอแนะตอรฐสภาสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร• ใหมการแกไขรฐธรรมนญทครอบคลมถงการปกปองและการเคารพสทธทดนของประชาชนเมยนมาร โดยเฉพาะกลมชาตพนธและชนพนเมอง รวมถงการจดระบบสทธในการถอครองทดนของพลเมอง

• รบรองวากฎหมายทดแลสทธการถอครองทดนจะตองสอดคลองกบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศในเรองการรกไลทดน สทธขนพนฐานในการเขาถงอาหารและทอยอาศยและการปกปองคมครองสทธชนพนเมอง

• รบรองใหมกฎหมายทสรางกลไกในการแกไขปญหาขอพพาทเรองทดน ทโปรงใสและเปนธรรม ทงในเชงกระบวนการยตธรรมและมาตรการอน ๆ โดยกลไกดงกลาวจะตองเปนอสระจากทงรฐสภาและรฐบาลอกท งยงตองสามารถเขาถงไดสาหรบพลเมองทงหมด

• รบรองวากระบวนการในการออกกฎหมายทเสนอแนะขางตนจะตองไดรบการปรกษาหารอทางสาธารณะโดยมทง เกษตรกร ชาวนา ชมชนและภาคประชาสงคมมสวนรวมอยางเตมรปแบบ

• ศกษาประสบการณในการพฒนากฎหมายคมครองสงแวดลอม รวมทงกลไกทควบคมการพฒนาและการจดการอตสาหกรรมจากประเทศตาง ๆ เพอหลกเลยง

77

78

ความผดพลาดการละเลยและการจดการทไมดทอาจเกดขนได รวมทงหาประโยชนจากประสบการณระหวางประเทศกรณดงกลาวควรพจารณาถงการคมครองสขภาพของประชาชนและคณภาพสงแวดลอม

• กฎหมายการลงทนจากตางประเทศควรไดรบการแกไข โดยใหมการสรางระบบทเหมาะสมสาหรบการมสวนรวมของประชาชนทเกยวของกบการลงทนจากตางประเทศในพนท เชนเดยวกบการคมครองทางกฎหมายสาหรบสทธมนษยชนของประชาชนทอาจจะไดรบผลกระทบจากโครงการลงทนจากตางประเทศตางๆ

ขอเสนอตอบรษท อตาเลยนไทย ดเวลอปเมนต จำากด (มหาชน) และนกลงทนอน ๆ ในอนาคต• รบรองวา จะปฏบตตามหลกการความยนยอมทเปนอสระลวงหนาและไดรบขอมลเพยงพอ(Free,Prior,InformedConsent–FPIC) เปดโอกาสใหชมชนทไดรบผลกระทบไดมสวนรวมและมการปรกษาหารอทางสาธารณะอยางมความหมาย เตมรปแบบ และดวยความจรงใจรวมถงการจดทาและการใหขอมลทงหมดทเกยวของกบชมชนทองถนลวงหนากอนกระบวนการตดสนใจ

• รบรองวา บรษทจะดาเนนการประเมนผลกระทบทางดานสงแวดลอม สขภาพ และสทธมนษยชนทโปรงใสและครอบคลมกอนการเรมดาเนนการกจกรรมทเกยวกบเขตเศรษฐกจพเศษทวายอกครง และรบรองวาขอเสนอแนะตางๆจากรายงานการประเมนผลกระทบไดนาไปดาเนนการเพอหลกเลยงหรอบรรเทาผลกระทบทอาจเกดขน

• ใหดาเนนการอยางมความรบผดชอบ ไมสรางความเสยหายและอนตรายตอชาวบานในพนท

• ใหยดถอหลกการชนาแหงองคการสหประชาชาตวาดวยธรกจและสทธมนษยชน (UNGuidingPrincipleon Business and Human Rights) ทงเชงนโยบายและเชงปฏบตการของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายทงหมด

• ใหยดถอพนธกรณตามมาตฐานสากลวาดวยการยายถนฐานโดยไมสมครใจ หลกพนธกรณดานสทธมนษยชนทงหมดทเกยวของกบการรกไลทดน รวมทงสทธในการเขาถงอาหารและทอยอาศยทเพยงพอ

• ในกรณทการยายถนฐานใหมอาจเปนทยอมรบรฐบาลควรดาเนนแผนการอยางชดเจน ปฎบตไดจรงและสมเหตสมผลโดยมสวนรวมกบชมชนทไดรบผลกระทบรวมถงเครอขายทสนบสนนเพอสรางหลกประกนในการสรางวถอาชพใหมใหกบชมชนตาง ๆ ทจะตองถกยายออกจากพนทผไดรบผลกระทบทงหมดจะตองจะตองไดรบหลกประกนมหลกประกนดานอาหารและทอยอาศยในอนาคตโดยอยางนอยจะตองอยในระดบทเคยมในชวงกอนการเรมโครงการ หรอไมกมมาตรฐานทสงกวา

• รบรองวาบรษทดาเนนการใหคาชดเชยทเปนธรรมแกบคคลและชมชนทไดรบผลกระทบจากการเวนคนทดนซงไมเพยงแตจะตองไดรบคาชดเชยตามราคาตลาดของทดนทถกเวนคน แตยงจะตองใหเกดการอพยพยายถนฐานใหมไปยงพนททเหมาะสม มการเขาถงทางทรพยากร วถการประกอบอาชพและการบรการทดเทยมกบถนฐานเดม

• บรษท อตาเลยนไทยฯ ควรเปดเผยบนทกขอมลการจายเงนคาชดเชยทระบรายละเอยดวาใครเปนผไดรบและไดรบในจานวนเงนเทาไหรอยางไร

• นกลงทนรายใหมควรปฏเสธในการเขารวมโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย จนกวาชมชนทไดรบผลกระทบจะไดรบการคมครองและเคารพสทธมนษยชน

ขอเสนอแนะสำาหรบสาธารณชนในเมยนมาร ประเทศไทย ชมชนระหวางประเทศ ทอาจกงวลตอสถานการณทเกดขนกบผไดรบผลกระทบจากโครงการ• เรยกรองใหรฐบาลไทยและรฐบาลเมยนมารปกปองสทธมนษยชนของผทไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษและทาเรอนาลกทวาย ในวธการทตนสามารถทาได

• รบรองวาบรษทและธรกจจากประเทศของตนจะยดถอหลกการแนะนาแหงองคการสหประชาชาตวาดวยธรกจและสทธมนษยชนและมาตรการคมครองสทธมนษยชนสากลอนๆทเกยวของ

• รบรองวาบรษทและธรกจจากประเทศของตนจะดาเนนการประเมนผลกระทบทางดานสงแวดลอมดานสขภาพและดานสทธมนษยชนทโปรงใสและครอบคลม

ภาคผ

นวกท 1

79

ภาคผนวกท 1:โครงการทาเรอนำาลกและเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

ลำาดบเหตการณสำาคญ (พ.ศ. 2551-2556)57

255119 พฤษภาคม 2551รฐบาลไทยและเมยนมารลงนามบนทกความเขาใจเพอพฒนาโครงการทาเรอนาลกและเขตเศรษฐกจพเศษทวาย (โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย) ซงประกอบดวยโครงการทาเรอนาลกและถนนทเชอมไปกรงเทพฯ

19 มถนายน 2551รฐบาลเมยนมารและบรษทอตาเลยนไทย ดเวลอปเมนตจากด(มหาชน)(ITD)ลงนามบนทกความเขาใจเพอจดทาการศกษาความเปนไปไดของโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

2553ชาวบานในพนทเรมสงเกตเหนการกอสรางในพนทชาวบานบางคนอางวามการบกรกทดนของตน หรอมการทาลายทดนโดยไมไดรบแจงขอมลลวงหนาหรอไมไดใหความยนยอม

2 พฤศจกายน 2553 มการลงนามในความตกลงกรอบโครงการ (FrameworkAgreement)ระหวางบรษทอตาเลยนไทยกบการทาเรอแหงเมยนมาร(MyanmarPortAuthority–MPA)และมการมอบสมปทานงานจางเหมากอสรางบรหารงานและสงมอบงาน(Build,OperateandTransferConcession)ระยะเวลา 60ปใหกบบรษทอตาเลยนไทย เพอพฒนาโครงการทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรม(รวมทงอตสาหกรรมหนก เชน โรงถลงเหลก โรงงานปย โรงไฟฟา และหนวยงานพลงงานอน ๆ) ถนน ทางรถไฟและโครงขายทอสงกาซและการพฒนาเขตเมอง

255419 กรกฎาคม 2554กลมสหภาพแหงชาตกะเหรยง(KarenNationalUnion-KNU)ขดขวางการสรางถนนของบรษทอตาเลยนไทยทเชอมระหวางทวายกบประเทศไทย หลงจากชมชนรองเรยนวาทางบรษทเขามาทาลายทดนของตน และไมมการจายคาชดเชยให เปนถนนระยะทาง160กโลเมตรและจะตดผานหมบานกะเหรยง21แหง

15 ธนวาคม 2554สมาคมพฒนาทวาย(DaweiDevelopmentAssocia-tion - DDA) จดแถลงขาวทกรงยางกงแสดงขอกงวลเกยวกบการโยกยายชาวบานในพนท32,279คนโรงเรยน21 แหง และวด 23 แหงในหมบาน 19 แหง สมาคมพฒนาทวายเรยกรองใหรฐบาลและผพฒนาโครงการ• ปฏบตตามหลกการพฒนาสเขยวและยงยนเพอคมครองสงแวดลอมและวถชวตในทองถนในทวาย• ใหความสาคญกบความตองการของชาวบานในพนทในระหวางการพฒนาโครงการ• จดทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและการประเมนผลกระทบดานสงคมทสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ• ดาเนนการพฒนาสเขยวและยงยนทสะทอนความตองการและผลประโยชนของชมชนทองถน

25554 มกราคม 2555สมาคมพฒนาทวายและชาวบานในพนทจดการรณรงคตอตานโครงการโรงไฟฟาถานหนทจะสรางบรเวณหาดหมองมะกน และเรยกรองใหมการพฒนา“สเขยว”ไมใชการพฒนาแบบททาลายสงแวดลอม

57รวบรวมขอมลโดยTERRA

80

5 มกราคม 2555องคกรภาคประชาสงคมของไทย 18 แหงจดแถลงขาวตงคาถามตอการตดสนใจของรฐบาลไทยทนาเงนงบประมาณจานวน52ลานบาทไปลงทนในโครงการทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรมในทวายรวมทงการเวนคนทดนเพอสรางทางหลวงสนบสนนโครงการน นอกจากนน ทางกลมยงตงคาถามกบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย(กฟผ.)เกยวกบแผนการซอไฟฟาจากเมยนมารซงมราคาแพง และอาจเปนภยคกคามตอความมนคงของชาตในอนาคต รวมทงแสดงขอกงวลเกยวกบผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม

7 มกราคม 2555มการประชมทวภาคระดบรฐมนตรระหวางรฐบาลเมยนมารและรฐบาลไทยไทยเพอพดคยถงความรวมมอเกยวกบโครงการทาเรอนาลก ในระหวางการประชม สมาคมพฒนาทวายไดสงจดหมายเปดผนกไปยงนายกฯ ของไทยแสดงขอกงวลตอผลกระทบดานสงแวดลอมและสทธมนษยชน ทางกลมเรยกรองรฐบาลไทยใหดาเนนการอยางระมดระวง และมความเขาใจ และตองใหความสาคญกบสทธมนษยชนในระหวางการดาเนนงาน

9 มกราคม 2555อขนหมองโซ รฐมนตรวาการกระทรวงการไฟฟาแหงเมยนมารกลาวในใบแถลงขาวทกรงยางกงวา จะไมอนญาตใหมการพฒนาโครงการโรงไฟฟาถานหนขนาด 4,000เมกะวตตททวายเนองจากผลกระทบตอสงแวดลอม

6 เมษายน 2555ชาวบานตะบวชองหมบานกะเหรยงทจะไดรบผลกระทบโดยตรงจากการสร า งถนน เ ช อมระหว า งน คมอตสาหกรรมทวายกบประเทศไทย แสดงการตอตานอยางเขมแขงตอโครงการน พวกเขาไดเดนออกจากทประชมทจดขนโดยสถาบนวจยสภาวะแวดลอมจฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงเปนหนวยงานทจดเกบขอมลสาหรบจดทารายงานประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม ชาวบานตงขอสงสยเกยวกบความเปนกลางของคณะทางาน เนองจากพวกเขาเดนทางมาพรอมกบเจาหนาทของบรษทอตาเลยนไทย สวนบรษทอตาเลยนไทยไมสามารถใหคาตอบทชดเจนวาจะมการจายคาชดเชยใหกบชาวบานทไดรบผลกระทบจากการสรางถนน

อยางไรบาง ชาวบานในพนทไมพอใจอยางมากกบการแสดงทศนคตทไรความรบผดชอบของบรษทอตาเลยนไทยภายหลงบรษทไดบกรกทรพยสนของชมชน สงผลใหชาวบานรวมตวปดถนนหามไมใหบรษทอตาเลยนไทยสรางถนนทเชอมโครงการตอไป เนองจากทผานมาทางบรษทไมไดพยายามแกไข/จายคาชดเชยใหชาวบานเลย ทางบรษทจงไดยตการดาเนนงานในพนทชวคราวและยายไปทางานในโครงการอนแตปญหายงไมไดรบการแกไข

2 สงหาคม 2555ทบานกาโลนทา ชาวบานแสดงความไมพอใจกบแผนการของบรษทอตาเลยนไทยทจะกอสรางเขอน ซงจะทาใหนาทวมหมบานและททากน โดยจะนานาทกกเกบไวไปใชประโยชนในอตสาหกรรม ชาวบานบอกวาพวกเขาไมตองการยายออกจากพนท

18 สงหาคม 2555สลกษณ ศวรกษ ปญญาชนสยาม วรวธน ธรประสาธนประธานมลนธฟนฟชวตและธรรมชาต และเพญโฉมแซตง ผอานวยการมลนธบรณะนเวศ จดแถลงขาวในหวขอ“หยดโครงการทวายหยดการเพมหนสาธารณะ”ตงคาถามดานจรยธรรมและธรรมาภบาลของรฐบาลไทยและหนวยงานทเกยวของเกยวกบโครงการทาเรอนาลกและเขตเศรษฐกจพเศษทวาย โดยองคกรภาคประชาสงคม 42 แหงเหนชอบกบแถลงการณประทวงเจตนารมณของรฐบาลไทยทจะนาเงนงบประมาณไปสนบสนนโครงการซงไมเพยงจะเพมหนสาธารณะหากยงเปนการลงทนในประเทศทขาดกฎหมายทเขมแขงและกลไกบงคบใชกฎหมายเพอคมครองสทธมนษยชนและสงแวดลอม ทางกลมยงเรยกรองใหหนวยงานของรฐทเกยวของเปดเผยขอมลทงหมดตอสาธารณะ

กนยายน 2555Transnational Institute (TNI) กลมสทธมนษยชนไดรวมมอกบชาวบานในการเผยแพรรายงานทเนนใหเหนปญหาการกวานซอเวนคนทดน การจายคาชดเชยทไมเปนธรรม และการบงคบโยกยายในพนทโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย คาดวาจานวนผไดรบผลกระทบจากการเวนคนทดนทงโดยทางตรงและทางออมในทวายจะมสงถง500,000คน

ภาคผ

นวกท 1

81

20 กนยายน 2555ชมชนทไดรบผลกระทบเขารวมการรณรงคประทวงโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายพวกเขาวจารณวาเปนโครงการท กอมลพษมากมายและไมเปนมตรกบสงแวดลอม ชาวบานกาโลนทาซงจะไดรบผลกระทบจากโครงการเขอน เรยกรองใหประธานาธบดเตงเสงแสดงเจตนารมณทจะยดมนตามระเบยบสขอเกยวกบนกลงทนจากตางชาต ไดแก 1) การปกปองผลประโยชนของประชาชนชาวเมยนมาร 2) การคมครองศกดศรของประเทศ 3) การคมครองอธปไตยของรฐ และ 4) การลงทนจากตางชาตตองเปนมตรกบสงแวดลอม ชมชนกะเหรยงซงไดรบผลกระทบจากการสรางถนนเชอมโครงการกบประเทศไทยไดจดการรณรงคและมการขนปายตอตานทระบวา “อยามาทาใหทวายตองกลายเปนมาบตาพดแหงทสอง”

4 ตลาคม 2555รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมของไทยใหสมภาษณเกยวกบการประชมกบนายเซทสโอะ ออชประธานองคการสงเสรมการคาตางประเทศของญปน(Japan External Trade Organization – JETRO)ยนยนความรวมมอของญปนในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย โดยทงสามประเทศจะรวมมอกน และไทยกบเมยนมารจะเปนผมบทบาทหลกในโครงการ เขายงระบดวยวาทางญปนแสดงความปรารถนาทจะใหเงนท นสน บสน น โค ร งกา ร ในส วนของกา รพฒนาสาธารณปการพนฐาน

28 ตลาคม 2555ชาวบานในพนทนาบเลซงเปนบรเวณทจะมการสรางทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรมทวายกลาววา จากการกอสรางโครงการในเบองตนเรมสงผลกระทบตอวถชวตของตนทาใหพวกเขาไมสามารถปลกพชผลในบางฤดกาลมการจดตงกลม“เสยงทวาย”ซงระบวาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจะเปนประโยชนเฉพาะกบภาคธรกจและราชการ แตชาวบานในพนทจะไดรบผลกระทบจากโครงการ

15 พฤศจกายน 2555ชาวบานจดการประทวงตอตานโครงการเขอนอกครงทบานกาโลนทา เนองจากตามแผนการสรางอางเกบนา

โครงการใหมจะสงผลใหนาทวมบานเรอน182ครวเรอนและจะเปนเหตใหประชาชนกวา 1,000 คนตองอพยพโยกยายและจะมการผนนาไปหลอเลยงนคมอตสาหกรรมใหมในทวาย ชาวบานในพนทระบวาทางบรษทขอเจรจาเพอไมใหโครงการตองลาชา แตในวนทบรษทและเจาหนาทเดนทางมายงหมบานเพออธบายถงแผนการโยกยายพวกเขาพบวาชาวบานตางพากนชปายตะโกนรองวา“ไมเอาเขอน”และ“ไมโยกยาย”

22 พฤศจกายน 2555จากรายงานขาวทอางคาพดของประธานกรรมการบรหารของบรษทอตาเลยนไทยทระบวาชาวบานสวนใหญไดถกโยกยายออกจากพนทไปแลวเปนเหตใหทางกลมเสยงทวายซงอยในพนทตองออกมาระบวาจนถงปจจบนยงไมมชาวบานคนใดโยกยายออกไป

28 พฤศจกายน 2555สอมวลชนรายงานขาววาจะมการจดทารายงานประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมของโครงการทาเรอนาลกและนคมอตสาหกรรมทวายจนเสรจสนภายในตนป2556 ชาวบานในพนทระบวา แมโครงการจะเรมตงแตป2553แตทางบรษทอตาเลยนไทยเพงจะวาจางบรษททมคอนซลตง เอนจเนยรงแอนดแมเนจเมนท จากดบรษทปญญา คอนซลแตนท จากด และสถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย ใหมาทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมในพนทหลกทงสามแหงของโครงการเมอเดอนกนยายน2554(รวมทงสวนของโครงการทาเรอนาลกและโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย พนทกอสรางเขอนทบานกาโลนทาและถนนทเชอมระหวางโครงการกบประเทศไทย) ในปจจบนยงไมมการเปดเผยขอมลจากการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมใหกบชาวบานในพนทแตอยางใด

255617 มกราคม 2556 นายชนโสะ อาเบะจากนายกรฐมนตรญปนเดนทางมาเยอนไทยอยางเปนทางการและน.ส.ยงลกษณชนวตรนายกรฐมนตรไทยไดพดคยเกยวกบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายกบนายอาเบะTheNationรายงานวาญปนแสดงความสนใจทจะเขารวมพฒนาโครงการ

82

ทาเรอทวายในเมยนมาร19 มกราคม 2556 นายชชชาต สทธพนธ รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมของไทยแสดงความมนใจวาทางญปนนาจะเขามาลงทนในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย โดยเสรมวาการทรฐบาลญปนปลอยเงนกดอกเบยตาเพมเตมเพอสนบสนนการพฒนาสาธารณปการขนพนฐานของโครงการจะยงทาใหความเปนไปไดในการพฒนาโครงการเพมขน เนองจากเงนกเหลานจะชวยลดภาระดอกเบยในชวงเรมตนโครงการ

25 มกราคม 2556นกปนจกรยานและนกกจกรรมในเมยนมารจดการรณรงคขจกรยาน 10 วนจากกรงยางกงไปยงพนทโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย เพอกระตนจตสานกดานสงแวดลอมทเปนปญหาของโครงการ

5 มนาคม 2556สมาคมพฒนาทวายยนจดหมายประทวงกบคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของไทยทกรงเทพฯระบถงขอกงวลเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนและสทธชมชนอนเนองมาจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ทางกลมไดชใหเหนวาบรษทจากไทยและหนวยงานทเกยวของไดเขารวมในการละเมดสทธมนษยชนอยางเชน การละเมดสทธของชนพนเมองและกลมชาตพนธ ชาวบานไมมสทธไดรบขอมล และไมมการปรกษาหารออยางจรงจงกบชนพนเมองและกลมชาตพนธ และมชาวบานกวา 32,000 คนทจะตองถกโยกยายโดยไมสมครใจและไมไดรบคาชดเชยทเปนธรรม

28 มนาคม 2556ชาวบาน30คนจากบานชาคานในตาบลเตงจถกหนวยงานของรฐในพนทกดดนใหอพยพออกจากหมบานเพอเปดทางใหมการกอสรางโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายชาวบานปฏเสธทจะโยกยายออกไปเนองจากอาศยอยในทดนนนมาหลายทศวรรษและไดทาประมงและทานาเกลอในพนทเพอเลยงชวตมาหลายชวรนคน

12 พฤษภาคม 2556ชาวบานในพนททไดรบผลกระทบจากการกอสรางถนนเชอมตอประเทศไทยและเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

ปฏเสธทจะเขารวมใน “การประชมปรกษาหารอกบสาธารณะ” ทจดขนโดยสถาบนวจยสภาวะแวดลอมจฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงเปนหนวยงานของไทยทบรษทอตาเลยนไทยวาจางใหจดทารายงานประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม ชาวบานกลาวหาวาหลายครงทผานมา คณะทางานททาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมไมยอมใหขอมลเกยวกบการศกษาและไมยอมชแจงประเดนสาคญอยางเชน การชดเชยความเสยหายตอทดนและพชผล พวกเขายงกลาวหาวาแนวทางการดาเนนงานของบรษทอตาเลยนไทยและคณะสะทอนใหเหนอยางชดเจนถง“การขาดจรยธรรม”เนองจากมการทาการศกษาหลงจากเรมการกอสรางไปแลวและหลงจากมการทาใหทรพยสนเสยหายไปแลว

25 พฤษภาคม 2556นายกฯ ชนโสะ อาเบะจากญปนเรมการเยอนประเทศเมยนมาร สมาคมพฒนาทวายยนจดหมายรองเรยนตอนายกฯ ชนโสะ อาเบะจากญปน รฐมนตรกระทรวงการคลง รฐมนตรตางประเทศ รฐมนตรกระทรวงเศรษฐกจการคา และอตสาหกรรม รวมทงผวาการธนาคารเพอความรวมมอระหวางประเทศแหงญปน (Japan Bankfor InternationalCooperation - JBIC)และประธานหนวยงานความรวมมอระหวางประเทศแหงญปน (JapanInternational CooperationAgency - JICA) ระบถงขอกงวลเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนและสทธชมชนเนองจากโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ทางกลมมขอสงเกตวา ญปนตองรบผดชอบตอผลกระทบดานสงแวดลอมและสงคมและการละเมดสทธมนษยชนและสทธชมชนทเปนผลมาจากโครงการนหากญปนตดสนใจเขารวมกบโครงการในรปแบบใด ๆ กตาม ไมวาจะเปนการลงทนโดยตรงหรอการใหเงนกยม ในจดหมายยง เ นนถงพนธกรณหลกในแง ท ตองปฏบ ตตามมาตรฐานสทธมนษยชนและมาตรฐานระหวางประเทศโดยเฉพาะสทธของชนพนเมองทจะมโอกาสแสดงความยนยอมโดยสมครใจเปนการลวงหนาและเกดจากการไดรบขอมล(Free,PriorandInformedConsent-FPIC)การเปดเผยขอมลในเวลาอนเหมาะสมและโอกาสทชาวบานในพนทจะเขารวมกบโครงการไดอยางจรงจง

ภาคผ

นวกท 1

83

ตงแตในขนการวางแผนการดาเนนงานและการตรวจสอบแผนปฏบตการโยกยาย(ResettlementActionPlan- RAP) รวมทงกระบวนการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม ตองไมมการบงคบหรอขมขชาวบานและชมชนในพนทในกระบวนการโยกยายอยางไมสมครใจ หลกเลยงการบงคบโยกยายหากเปนไปได ตองไมมการคอรปชนและตองเคารพสทธมนษยชนในทกขนตอนของโครงการ

24 มถนายน 2556กลม Dawei Watch Group ระบวาชาวบานททวายมแผนการทจะฟองคดตอบรษทอตาเลยนไทยเนองจากการสญเสยทดนไป เพราะทางบรษทไดสรางทางหลวงตดผานทดนของชาวบานในบร เวณเมองยายพย นอกจากนน จากคดทเจาของไรนาในเขตอาเภอตาเลงยาฟองตอศาลพเศษ โจทกทง 14คนปฏเสธไมยอมรบจานวนเงนคาชดเชยสาหรบความสญเสยดานทดนและวถการดารงชพ

29 กรกฎาคม 2556อทราถองวน ประธานคณะกรรมการบรหารจดการโครงการเศรษฐกจพ เศษทวายแถลงถงแผนการสนบสนนใหญปนเปนภาคเชงยทธศาสตรสาหรบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ทงนเพอใหไดรบเทคโนโลยถานหนสะอาดสาหรบผลตไฟฟา เขาระบดวยวารฐมนตรทงจากของเมยนมารและไทยไดลงนามในจดหมายเชญทสงอยางเปนทางการไปญปนเมอวนท24 เมษายน เพอกระตนใหญปนเขารวมลงทนในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

4 สงหาคม 2556เจาหนาทของเมยนมารระบวายงมความมนใจวาญปนจะมบทบาทสาคญในการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย ในขณะทเจาหนาทของญปนใหสมภาษณกบสอวาอยระหวางการจดทาทางเลอกตางๆ เพอเขารวมในโครงการทวายนายมาซากทากาฮาราผอานวยการฝายบรหารประจากรงยางกง องคการสงเสรมการคาตางประเทศของญปน ระบดวยวา ญปนอาจแบงปนความเชยวชาญโดยผานการวางแผนและพฒนาโครงสรางพนฐาน รวมทงยงอาจปลอยใหเงนกสนบสนนโครงการ “ญปนถอเปนภารกจทจะตองสนบสนนความ

เชอมโยงและการพฒนาในภมภาคน ซ งถอวาเปนเศรษฐกจใหญสดแหงหนงในภมภาคน”เขากลาว

9 กนยายน 2556ชาวบานในพนทปดถนนบรเวณบานทบยชองเพอประทวงบรษทอตาเลยนไทยพวกเขากลาวหาวาบรษทไมทาตามสญญาทจะจายคาชดเชยใหกบความเสยหายเนองจากการสรางถนนสายใหมสาหรบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายทางกลมยงเผยแพรแถลงการณวพากษวจารณขอเสนอของบรษทอตาเลยนไทยวา“เปนคาชดเชยทไมเปนธรรมและไมโปรงใส”

29 กนยายน 2556 ชาวบานททวายเรยกรองใหยตโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายโดยอางวาทผานมายงไมมการจายคาชดเชยตามสญญาชาวบานในพนทเรมไมพอใจมากขนเนองจากทดนและเรอกสวนไรนาของตนถกทาลายในระหวางการกอสรางโดยไมมการแจงใหพวกเขาทราบ

16 ตลาคม 2556ElevenMedia สอเมยนมารรายงานวา เจาหนาทจากรฐบาลญปนแจงในทประชมรวมระหวางเมยนมาร-ญปน-ไทยวา ญปนกาลงทบทวนความรวมมอในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย “รฐบาลญปนสนใจจะลงทนในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย แตยงไมมการตดสนใจใด ๆ หากรฐบาลญปนตองการเขารวมในโครงการนพวกเขาตองใชเงนงบประมาณ พวกเขาจงตองหาวธช แจงใหบรษทจากญป น เข าใจถ ง โครงการเขตเศรษฐกจพเศษ และกระตนใหพวกเขามาลงทน” นายฮนเสง รฐมนตรชวยวาการกระทรวงคมนาคมซงเปนประธานคณะกรรมการตรวจสอบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายกลาว

21 พฤศจกายน 2556คณะกรรมการประสานรวมไทย-เมยนมาร (Thai-MyanmarJoint Coordination Committee -JCC) จดประชมทกรงเทพฯ และอนมตกรอบความรวมมอใหมสาหรบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย และมการลงนามบนทกความเขาใจสามฉบบ ฉบบแรกเปนสญญาระหวางการนคมเศรษฐกจพเศษทวายและการพฒนาโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายซงเปนนตบคคลเฉพาะกจ(SPV)ซงเปนการลงทนรวมกนอยางละครงระหวางไทยกบ

84

เมยนมาร ทางนตบคคลเฉพาะกจจะเปนผเชอเชญใหนกลงทนมาลงทนในโครงการ สญญาฉบบทสองเปนบนทกความเขาใจแบบไตรภาคระหวางบรษทอตาเลยนไทยการนคมเศรษฐกจพเศษทวาย และนตบคคลเฉพาะกจซงเปนผจาแนกสทธการดาเนนงานทเหลออยของบรษทอตาเลยนไทยกอนจะโอนไปใหกบนตบคคลยอย(SPC) สญญาฉบบทสามเปนการยกเลกสมปทานในปจจบนทใหกบบรษทอตาเลยนไทยในการกอสรางและบรหารจดการโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย โดยจะมการโอนสมปทานดงกลาวไปใหกบนตบคคลเฉพาะกจและจะเปดใหมการประมล อเซตออง รองผวาการธนาคารกลางแหงเมยนมารกลาววา ในทประชมโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายมผสงเกตการณทเปนตวแทนจากญปนรวมอยดวยคณะกรรมการบรหารยงเชญนกลงทนจากญปนใหจดทาขอเสนอในการพฒนาขนทหนงสาหรบโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

21 พฤศจกายน 2556ชาวบานในทวายรวมตวปดถนนในชวงกม.37-38และยดรถสามคนของบรษทอตาเลยนไทย พวกเขาระบวาทางบรษทยงไมยอมจายคาชดเชยใหกบพชผลทถกทาลายไปนบแตทางบรษทไดเรมสรางถนนเมอป2554

22 พฤศจกายน 2556 มตซบชประกาศรวมมอกบบรษทการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยจากด (มหาชน)และบรษทอตาเลยนไทยในการพฒนาโครงการโรงไฟฟาถานหนขนาด 7,000เมกะวตตททวาย โดยจะมการถอหนในสดสวน 30%,50% และ 20% ตามลาดบ โดยมกาลงผลตรวมกนเทากบเตาปฏกรณนวเคลยรเจดแหงโรงไฟฟาแหงแรกคาดวาจะเรมเดนเครองไดในป 2558 มแผนการทจะจายไฟจานวน 3,000 เมกะวตตภายในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายและจะขายไฟฟาสวนทเหลอ4,000เมกะวตตใหกบไทย สวนชาวบานในพนทไมไดรบแจงอยางเปนทางการใดๆเกยวกบแผนการน

25 พฤศจกายน 2556 The Irrawaddy รายงานวารฐบาลญปนและภาคเอกชนของญปนมความสนใจอกครงในโครงการนหลงจากกอนหนานแสดงทาทเฉยเมยตอโครงการ “โครงการเขต

เศรษฐกจพเศษทวายเปนโครงการทสาคญอยางยงตอภมภาคน” ทาดาช มาเอดะกลาว เขาเปนผอานวยการฝายบรหารของธนาคารเพอความรวมมอระหวางประเทศแหงญปนซงเปนธนาคารของรฐเปนการกลาวในทประชมสมมนาภาคธรกจทกรงยางกง ซงจดโดยบรษทNikkeiจากญปน

4 ธนวาคม 2556โครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจงอยในชวงชะลอการกอสรางชวคราว ทงคนงานไทยและเมยนมารตองตกงาน รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสวสดการสงคมสงคมสงเคราะหและการโยกยายแหงเมยนมารใหขอมลกบTheIrrawaddyวาชาวบานจากหกหมบานทจะถกโยกยายยงไมไดรบคาชดเชย และไมไดรบแจงวาใครจะเปนผจายคาชดเชยสวนทเหลอ

11 ธนวาคม 2556 สมาคมพฒนาทวายออกแถลงการณกอนประชมสดยอดญปน-อาเซยนเรยกรองใหรฐบาลญปนหนวยงานพฒนาและนกลงทนงดเวนการลงทนในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายจนกวาจะมการพฒนาแนวปฏบตดสดระหวางประเทศขนมาทางกลมกระตนใหนกลงทนจากญปนตองหลกเลยงการลงทนในอตสาหกรรมสกปรกทสงผลกระทบตอชมชนและสงแวดลอมในพนท

13-15 ธนวาคม 2556มการจดประชมสดยอดในโอกาส 40 ปความสมพนธระหวางญปนกบอาเซยนทกรงโตเกยว คาดวาทางญปนจะประกาศแผนลงทนในโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายในทประชมครงน แตไมมการเปดเผยขอมลตอสาธารณะเกยวกบการพดคยในประเดนโครงการเขตเศรษฐกจพเศษทวายในทประชม ในชวงกอนการแถลงขาว

ภาคผ

นวกท 2

85

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตศนยราชการ120ถนนแจงวฒนะแขวงทงสองหองเขตหลกสกรงเทพฯ10210ประเทศไทย

วนท5มนาคม2556

เรยนดร.อมราพงศาพชญประธานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตนพ.นรนดรพทกษวชระคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต,ประธานคณะอนกรรมการดานสทธชมชน

เรองขอกงวลเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนและสทธชมชนในโครงการทาเรอนำาลกและเขตเศรษฐกจพเศษทวาย

พวกเรา สมาคมพฒนาทวาย เขยนจดหมายถงทานเพอหยบยกขอกงวลยงในสถานการณดานสทธมนษยชนท เกยวของกบโครงการทาเรอนาลกและเขตเศรษฐกจพเศษทวายทกาลงเกดขนในแควนตะนาวศร พวกเราหวงวาทางคณะกรรมการสทธของประเทศไทยจะมมาตรการในการสงเสรมใหเกดสทธมนษยชนในมาตรฐานสากลตอโครงการน ในป2551บรษทอตาเลยนไทยดเวลอปเมนตจากดไดลงนามในบนทกขอตกลงหรอเอมโอเอกบการทาเรอพมา เพอพฒนาโครงการทาเรอนาลกและเขตนคมอตสาหกรรม ซงตามขอตกลงเดม บรษท อตาเลยนไทย เปนผลงทนหลกในโครงการ แตปจจบนภายใตบนทกความเขาใจหรอเอมโอย เมอเดอนกรกฎาคม2555 โครงการนไดกลายมาเปน โครงการระหวางรฐตอรฐคอรฐบาลไทยและรฐบาลพมา โครงการประกอบไปดวยองคประกอบหลายอยาง เชน ทาเรอนาลก โรงกลนนามน อตสาหกรรมปโครเคมโรงงานถลงเหลกโรงไฟฟาถานหนและโรงงานอนๆรวมถงโครงการสรางเขอนเกบนาเพอใชในเขตนคมอตสาหกรรมและการสรางถนนเพอเชอมตอกบประเทศไทย โครงการนไดสรางผลกระทบตอวถชวตและสทธมนษยชนของประชาชนทองถนทอาศยอยใน3พนทคอ 1. พนท 204.5 ตารางกโลเมตรของทาเรอนาลกและเขตนคมอตสาหกรรมทวายในเขตนาบเล ซงหางจากเมองทวายไปทางเหนอ20กโลเมตรมประชากร32,274คนจาก3,977ครวเรอนใน21หมบาน 2.หมบานกาโลนทาหางจากเมองทวายไปทางเหนอ36กโลเมตรซงมแผนจะสรางเขอนทแมนาตะลายยารมประชากรประมาณ1,000คนจาก182ครวเรอน 3. พนทกอสรางถนนทมความยาว 132 กโลเมตรทเชอมตอระหวางเขตนคมอตสาหกรรมทวายกบบานพนารอนของประเทศไทยมประชากรประมาณ50,000คนทจะถกผลกระทบ

การละเมดสทธมนษยชนทเกดจากบรษทไทยและหนวยงานทเกยวของ 1) การละเมดสทธของชนพนเมองและกลมชาตพนธ – ไมไดรบสทธในการรบรขอมล และไมมการปรกษาหารอทเหมาะสมกบคนทองถนและกลมชาตพนธ

ภาคผนวกท 2:จดหมายรองเรยนถงคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

Dawei Development AssociationDawei Township, Tanintharyi Region,Myanmar

[email protected]

84

โครงการจะสงผลกระทบตอทงชนพนเมองทวายทอาศยอยในเขตนาบเลตงแตยคกอนประวตศาสตร (กอนสมยพกาม) และกลมชาตพนธกะเหรยงทอาศยอยในพนทกอสรางถนนเชอมตอมายงประเทศไทยขอตกลงและแผนทงหมดนไดกระทากนระหวางบรษทอตาเลยนไทย และรฐบาลพมา ซงลงนามกนโดยปราศจากการปรกษาหารอหรอแจงกบคนทองถนดงเดมและกลมชาตพนธ แมวาโครงการจะเรมดาเนนการตงแตป2553แตบรษทอตาเลยนไทยเพงจะวาจางใหบรษททมคอนซลตงเอนจเนยรงแอนดแมเนจเมนทจากด,บรษทปญญาคอนซลแตนทจากดและสถาบนวจยสภาวะแวดลอมจฬาลงกรณมหาวทยาลยทาการศกษาการประเมนสงแวดลอม(EnvironmentalAssessment)ในพนททาเรอนาลกและเขตเศรษฐกจพเศษทวาย,พนทสรางเขอนทหมบานกาโลนทาและพนทกอสรางถนนเชอมตอมายงประเทศไทยตามลาดบซงการศกษาเพงจะเรมตนเมอเดอนกนยายนป2554จนถงบดนยงไมมการเปดเผยขอมลเกยวกบการประเมนสงแวดลอมแกชนพนเมองทองถนในขณะทโครงการยงคงดาเนนตอไป การกระทาเชนนของบรษทอตาเลยนไทย และหนวยงานทเกยวของจากประเทศไทยไมไดเคารพสทธของชนพนเมอง และกลมชาตพนธทมสทธในการตดสนใจเกยวกบการจดการทรพยากรทองถนและทดนในชมชนของพวกเขา 2) การโยกยายโดยไมสมครใจ และคาชดเชยทไมเปนธรรม ชนพนเมองดงเดมทวายมากกวา 32,000 คนในเขตนาบเล และอก 1,000 คนจากหมบานกาโลนทา กาลงเผชญกบการบงคบใหยายออกจากพนท โดยไมมการสารวจเกยวกบการโยกยายอยางเปนระบบ และไมมการปรกษาหารออยางมความหมายเกยวกบความตองการของประชาชน พนทรองรบการโยกยายถกสรางขนโดยทชาวบานไมไดเหนชอบดวย ซารายคอ บานในพนทรองรบถกสรางขนอยางคณภาพตาและมกจะทลายลงเมอถกลมพด ทหมบานกาโลนทาบรษทอตาเลยนไทยและรฐบาลกาลงพยายามจะสรางเขอนเกบนาทแมนาตะลายยารใกลๆกบหมบานอางเกบนาของเขอนจะทาใหพนทสวน3,000เอเคอรทชาวบานกาโลนทาทงหมดพงพาตองจมนาและถกทาลายชาวบานกาลงเรยกรองวาพวกเขาจะไมยาย เพราะพวกเขาไมตองการสญเสยปาไมและทดนทอดมสมบรณและมความหลากหลายทางชวภาพ แตทางบรษทกลบกดดนชาวบานดวยวธการตางๆนานาเพอใหชาวบานยายออกไป การผลกดนใหมการโยกยายโดยไมสมครใจนนยงถอเปนการไมเคารพสทธทางสงคมและเศรษฐกจของชาวทองถน และยงคกคามวถชวตและความมนคงทางเศรษฐกจในพนทนาบเล จากรายงานวจยเรอง “Local People Understanding of DaweiSpecialEconomicZone”ระบวา86%ของชาวบานในพนทนาบเลทจะกลายเปนเขตเศรษฐกจพเศษนนพงพาทดนและการเกษตรอยางไรกตามพนทรองรบการโยกยายทบาวารทาวาและวาซนถอทตงอยระหวางทะเลและเทอกเขาตะนาวศรนนคบแคบเกนกวาจะทาการเพาะปลกใดๆ ได หากชาวบานจากนาบเลถกบงคบใหโยกยายไปอยเมอการกอสรางบานรองรบเสรจสนพวกเขาจะไมมทททาการเพาะปลกอาหารและทาการเกษตร การจายคาชดเชยในหลายกรณเกดความไมเปนธรรม และไมเทาเทยม และทดนตางๆ ถกยดไปเพอสรางสานกงานของบรษทและสรางถนนสาหรบการสญจรเพอเขาถงพนทกอสรางแมวาโครงการจะดาเนนการโดยบรษทเดยวแตเกดความแตกตางในการเลอกปฏบตซงขนอยกบพนทและอานาจของผทอาศยในพนทนน ซงเกดการเลอกปฎบตอยางรนแรงในการจายคาชดเชยของบรษทอตาเลยนไทย เชนในบางพนททอยในความควบคมของสหภาพแหงชาตกะเหรยง (เคเอนย)ชาวบานมสทธพเศษในการเขารวมตดสนใจเกยวกบคาชดเชย ในขณะทบางพนท โดยเฉพาะทนาบเล ชาวบานกลบถกคกคามและไดรบคาชดเชยนอยกวา เจาหนาทของรฐบาลยงพยายามทจะเขามามอทธพลในกระบวนการจายคาชดเชยดวย สงทรายทสดคอ บรษทไมเปดเผยขอมลใดๆเกยวกบการจายคาชดเชยและสงนไดนาไปสการคอรปชนโดยเจาหนาทรฐและบรรดานายหนาคาทดนทงหลาย พวกเราเชอวาประเทศไทยในฐานะทลงนามในปฏญญาสากลสทธมนษยชนจะยนหยดอยในหลกกการสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานไมเฉพาะตอบคคลและพลเมองในประเทศไทยเทานน แตตอประเทศอนๆ ดวย ดงนน พวกเราชาวบานจากทวายและตะนาวศรหวงวาทางคณะกรรมการสทธมนษยชนของประเทศไทยสามารถทจะเขามาสบสวนเกยวกบสถานการณทางสทธมนษยชนและการละเมดทเกยวเนองกบโครงการทาเรอนาลกและเขตนคมอตสาหกรรมทวายทดาเนนการโดยบรษท อตาเลยนไทยและรฐบาลไทยเพอนาไปสการเคารพในสทธมนษยชนของชนพนเมองดงเดมและกลมชาตพนธทอาศยอยในชมชนเหลาน ขอขอบคณสาหรบการรบเรองราวของพวกเราไวพจารณาและพวกเราจะรอฟงคาตอบจากทาน

ดวยความเคารพอยางสง สมาคมพฒนาทวาย