รายงานสรุปสําหรับผู้บริหารwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files... ·...

โครงการพฒนาประเมนผล และเสนอแนะดานบรหารจดการ 1 โครงการพ�งพาตนเองดานพลงงานดวยไบโอดเซลชมชน (ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ)

รายงานสรปสาหรบผบรหาร โครงการพฒนาประเมนผลและเสนอแนะดานบรหารจดการ

โครงการพ�งพาตนเองดานพลงงานดวยไบโอดเซลชมชน (ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ)

1. ความเปนมาโครงการ

ตามท�รฐบาลไดมมตเหนชอบยทธศาสตรการพฒนาและสงเสรมการใชไบโอดเซลจากปาลม เม�อวนท� 18 มกราคม พ.ศ. 2548 และแผนปฏบตการการพฒนาและสงเสรมการใชไบโอดเซล เม�อวนท� 17 พฤษภาคม พ.ศ.2548 ไดมอบหมายใหกระทรวงพลงงาน และกระทรวงเกษตรและสหกรณ สงเสรมการผลตและการใชไบโอดเซลใหสอดคลองกบยทธศาสตรดงกลาว โดยกระทรวงพลงงานไดแบงการพฒนาสงเสรมการผลตและการใชไบโอดเซลออกเปน 2 ระดบ ไดแก การพฒนาไบโอดเซลในระดบชมชน และการพฒนาไบโอดเซลเชงพาณชย โดยมเปาหมายการพฒนาผลตและใชไบโอดเซล (B100) 3.02 ลานลตร/วน ในป พ.ศ.2554

ในป พ.ศ.2548-2549 กระทรวงพลงงาน โดยกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ไดมการสงเสรมการผลตและการใชไบโอดเซลระดบชมชน จานวน 72 แหง และในป พ.ศ.2550 มชมชนท�อยระหวางดาเนนการอกจานวน 400 แหง เพ�อใหเกดการพฒนาอยางย �งยน จงมความจาเปนตองตดตามตรวจสอบคณภาพของไบโอดเซลท�ผลตไดเปนระยะอยางตอเน�อง รวมท Eงตดตาม ประเมนผลโครงการไบโอดเซลชมชนวาประสบปญหาและอปสรรคใด พรอมท Eงเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหา และจดทายทธศาสตรเพ�อขยายการดาเนนโครงการไบโอดเซลในระดบชมชนตอไป

2. วตถประสงค

1) เพ�อตรวจประเมนผลและพฒนาดาเนนโครงการสงเสรมการผลตการใชไบโอดเซลระดบชมชน

2) เพ�อเพ�มประสทธภาพการบรหารจดการวตถดบ ความเช�อม �นการใชไบโอดเซล และการมสวนรวมของชมชน

3) เพ�อศกษา วเคราะหและเสนอแนะมาตรการแนวทางการแกไขปญหาการสงเสรมโครงการไบโอดเซลชมชน

3. พ3นท�ดาเนนการ

ชมชนท�เขารวมโครงการพ�งพาตนเองดานพลงงานดวยไบโอดเซลชมชน กบกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) และ/หรอชมชนท� พพ. กาหนด ในเขตภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รวม 168 ชมชน

4. ขอบเขตการดาเนนงานและแนวทางการดาเนนงาน

เพ�อใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ บรษทฯ ไดกาหนดขอบเขตงานและแนวทางการดาเนนงานแสดงดงรปท� 4-1 มรายละเอยดดงนE

รายงานสรปสาหรบผบรหาร


1) รวบรวมรายช�อชมชนท�เขารวมโครงการไบโอดเซลชมชนกบ พพ. ในพEนท�ดาเนนการ เขาสารวจสถานภาพ และศกยภาพจรงของชมชน เชน แหลงวตถดบในแตละชมชน, การจดหาวตถดบของชมชนในปจจบน, ราคา, ปรมาณวตถดบ, ปรมาณการผลต-การจาหนาย และการจดหาสารเคม เปนตน

2) ตดตามความคบหนา ตรวจสอบ และประเมนผล (Pre-execution) ณ พEนท�ของชมชน 2 วนตอชมชน เพ�อเตรยมปรบปรงและพฒนาใหแตละชมชนสามารถบรหารจดการไดอยางเปนระบบ และจดชมชนเปนกลมๆ ใหเหมาะสมเพ�อชวยเหลอซ�งกนและกน และพ�งพาตนเองไดอยางมคณภาพ ท Eงดานการผลตและการใชไบโอดเซล รวมท EงการบาบดนEาเสย และเสนอแนวทางแกไขอยางนอยดงนE

• ตรวจสอบความรความเขาใจของชมชนในดานการรวบรวมวตถดบ การมสวนรวมของชมชน การผลต-การใชงานนEามนไบโอดเซล ความเช�อม �นในการใชไบโอดเซลชมชน และการบาบดนEาเสย

• ตรวจสอบการผลตไบโอดเซล เกบตวอยางไบโอดเซลท�ทกชมชนผลตได อยางนอยชมชนละ 1 ตวอยาง และสงตรวจสอบคณภาพตามประกาศกรมธรกจพลงงาน เร�อง กาหนดลกษณะและคณภาพของไบโอดเซลสาหรบเคร�องยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) พ.ศ.2549 ในรายการ Viscosity at 40๐C, Flash point, Water and Sediment, Acid Number และ Total glycerin

• ตรวจสอบการบาบดนEาเสย เกบตวอยางนEาเสยของชมชน อยางนอยชมชนละ 1 ตวอยางและทาการสงตรวจสอบคณภาพในรายการ pH, BOD, COD, TSS และ Oil and grease เปนตน

3) หลงตดตามและประเมนผลขอ 2) แลว ท�ปรกษาตองทาการวเคราะหปญหา เสนอแนะแนวทางอยางละเอยดเพ�อแกไขปญหาเปนรายชมชน และเปนกลมชมชน

4) พฒนาและเสนอแนะ ณ พEนท�ของชมชน 2 วนตอชมชน ในการจดหาวตถดบ การมสวนรวมของชมชน การสรางความเช�อม �นในการใชไบโอดเซลชมชน และการพฒนาใหชมชนสามารถผลตไบโอดเซลชมชนไดมาตรฐานของกรมธรกจพลงงานอยางย �งยน โดยเกบตวอยางไบโอดเซลท�ชมชนผลตไดสงตรวจคณภาพ ดงกลาวขางตน อก 1 คร Eง ผลการดาเนนการดงกลาวทกรายการ (Post-execution) ตองมระบบการบรหารจดการดขEนเปนนยสาคญทางสถตทกชมชน และคณภาพไบโอดเซลท�ชมชนผลตได ตองเปนไปตามมาตรฐานทกชมชน

5) สรปผลการดาเนนการ และขอเสนอแนะ เพ�อใหโครงการมความย �งยน มประสทธภาพ และประสทธผลมากย�งขEน

6) จดสมมนาเสนอผลงานอยางนอย 1 คร Eง โดยเชญบคคลท�เก�ยวของเขารวมสมมนาไมนอยกวา 150 คน



รปท� 4-1 ขอบเขต และข Eนตอนการดาเนนงาน

5. เกณฑการประเมนผล

การประเมนผลชมชน บรษทฯ ไดพจารณาความรความเขาใจของชมชนจากการเกบขอมลในดานตางๆ ไดแก การใชแบบสอบถาม การสมภาษณ และการสงเกตการเดนเคร�อง การตรวจสอบความรความเขาใจของชมชนในกระบวนการผลตไบโอดเซล ซ�งจะทาใหทราบถงปญหาท�เกดขEนในแตละชมชน โดยบรษทฯ จะทาการประเมนผลใน 3 ดาน ไดแก ดานการผลตไบโอดเซล ดานการใชงานระบบบาบดนEาเสย และดานบรหารจดการไบโอดเซล โดยจะกาหนดคานEาหนกความสาคญ (Weighting Factor) พรอมท Eงกาหนดเปาหมายข Eนต�าขององคประกอบในแตละดาน แลวนาผลคะแนนท�ไดมาทาการกาหนดระดบของชมชน ซ�งจะนาไปสการวเคราะหแนวทางแกไขและดาเนนการปรบปรงในลาดบตอไป รายละเอยดการกาหนดระดบการประเมนผลดานตางๆ แสดงดงนE



5.1 ระดบการประเมนผลดานการผลตไบโอดเซล

• ชมชนท�ไดคะแนนต Eงแต 90 ขEนไป และมคะแนนสทธในแตละดานไมต�ากวาเปาหมายข Eนต�า รวมถงผลการตรวจคณภาพไบโอดเซลตองผานท Eงหมด จดใหชมชนอยในระดบ ดเย�ยม

• ชมชนท�ไดคะแนนต Eงแต 80-89 และผลการตรวจคณภาพไบโอดเซลผานท Eงหมด จดใหชมชนอยในระดบ ด

• ชมชนท�ไดคะแนนต Eงแต 70-79 และผลการตรวจคณภาพไบโอดเซลตองผานท Eงหมด จดใหชมชนอยในระดบ พอใช

• ชมชนท�ไดคะแนนนอยกวา 70 คะแนน หรอผลการตรวจคณภาพไบโอดเซลไมผานมาตรฐาน จดใหชมชนอยในระดบ ตองไดรบการปรบปรง

5.2 ระดบการประเมนผลการใชงานระบบบาบดน3าเสย

• ชมชนท�ไดคะแนนเทากบ 10 จดใหอยในระดบ ดเย�ยม

• ชมชนท�ไดคะแนนเทากบ 9 จดใหอยในระดบ ด

• ชมชนท�ไดคะแนนเทากบ 8 จดใหอยในระดบ พอใช

• ชมชนท�ไดคะแนนต Eงแต 7 ลงมาจดใหอยในระดบ ตองปรบปรง

5.3 ระดบการประเมนผลดานการบรหารจดการไบโอดเซลชมชน

• ชมชนท�มคาเฉล�ยรอยละต Eงแต 81 ขEนไป จดใหอยในระดบ ดเย�ยม

• ชมชนท�มคาเฉล�ยรอยละ 66-80 จดใหอยในระดบ ด

• ชมชนท�มคาเฉล�ยรอยละ 55-65 จดใหอยในระดบ พอใช

• ชมชนท�มคาเฉล�ยรอยละต Eงแต 54 ลงมา จดใหอยในระดบ ตองปรบปรง 6. การตดตามความคบหนา ตรวจสอบ และประเมนผล (Pre-execution)

6.1 ดานการผลตไบโอดเซล

ในการตดตามความคบหนาชมชน (Pre-execution) พบวา เทคโนโลยท�ชมชนใชในการผลตไบโอดเซลสามารถจาแนกไดเปน 6 รปแบบดงนE



1) เทคโนโลยการผลตไบโอดเซลของบรษท บเอนบ อนเตอรกรป จากด ขนาด 60 ลตร จากการสารวจพบชมชนท�มการใชจานวน 115 ชมชน (รอยละ 68.45)

2) เทคโนโลยการผลตไบโอดเซลของ หจก.วอเตอรแปซฟก พบชมชนท�มการใช 7 ชมชน (รอยละ 4.17)

3) เทคโนโลยการผลตไบโอดเซลของกรมอทหารเรอ พบชมชนท�มการใชจานวน 39 ชมชน (รอยละ 23.21)

4) เทคโนโลยการผลตไบโอดเซลของมหาวทยาลยเชยงใหม รน CMU-2 พบชมชนท�มการใช 5 ชมชน (รอยละ 2.97)

5) เทคโนโลยการผลตไบโอดเซลของบรษท บเอนบ อนเตอรกรป จากด ขนาด 100 ลตร พบชมชนท�มการใชจานวน 1 ชมชน (รอยละ 0.60)

6) เทคโนโลยการผลตไบโอดเซลของมหาวทยาลยสงขลานครนทร พบชมชนท�มการใชจานวน 1 ชมชน (รอยละ 0.60)

การตรวจสอบความรความเขาใจของชมชนในกระบวนการผลตไบโอดเซล บรษทฯ ไดพจารณาความรความเขาใจของชมชนจากการเกบขอมลในดานตางๆ ไดแก การใชแบบสอบถาม การสมภาษณ และการสงเกตการเดนเคร�อง โดยมประเดนท�นาสนใจและสามารถสรปไดดงนE

ชมชนมบคลากรท�มความรความเขาใจเทคโนโลยการผลตไบโอดเซล สามารถปฏบตตามข Eนตอนท�แสดงไวในคมอได สวนใหญมการผลตไบโอดเซล 2 คร Eง/เดอน ตนทนการผลตคอนขางกวาง คอ 6.00-35.67 บาท/ลตร โดยตนทนสวนใหญมาจากวตถดบประเภทนEามนใชแลว เน�องจากประสบปญหาการแขงขนกนซEอระหวางชมชนกบพอคาคนกลาง ทาใหชมชนไมสามารถเกบรวบรวมวตถดบไดอยางสม�าเสมอ สงผลใหการผลตไบโอดเซลไมตอเน�อง

ดานการรวบรวมวตถดบ ทกชมชนมความต Eงใจท�จะนานEามนท�ใชแลวและนEามนจากสตวมาเปนวตถดบในการผลตไบโอดเซล และรจกการปลอยใหส�งเจอปนในนEามนท�รวบรวมไดตกตะกอนและกรองส�งเจอปนออกกอนท�จะนาไปใชเปนวตถดบ ท EงนEในการรวบรวมวตถดบสวนใหญจะใชวธการใหพนกงานออกไปรบซEอและรบซEอหนาชมชน โดยจะไดจากรานอาหารและรานคาในชมชน รวมถงจากโรงงานและโรงเรยน

ดานการมสวนรวมของชมชน ในภาพรวมเกอบทกชมชน มการบรหารจดการด โดยสวนใหญกรรมการชมชนจะเขามาทาหนาท�ในตาแหนงตางๆ ท�เก�ยวของ

ดานการผลต/การใชงานนEามนไบโอดเซล ทกชมชนปฏบตตามข Eนตอนท�แสดงไวในคมอการผลต และมบางชมชนท�ไดปรบปรงวธการผลตเพ�อใหมไบโอดเซลมคณภาพดขEน เชน การลางนEามนใชแลวกอนเขาสกระบวนการผลต, การเพ�มเวลาในการทาปฏกรยา, เพ�มจานวนคร Eงในการลาง, การปลอยใหเวลากลเซอรนแยกช EนจากไบโอดเซลนานขEน เปนตน ดานการใชงาน ราษฎรท�ซEอนEามนไบโอดเซลท�ชมชนผลตไดสวนมากจะนาไปใชกบเคร�องยนตทางการเกษตรแบบสบเดยว ซ�งสอดคลองกบวตถประสงคในการพ�งพาตนเองดานพลงงานดานไบโอดเซลชมชน

ดานความม �นใจในการใชไบโอดเซล ในประเดนนEจะไมนาผลจากการทดสอบคณภาพนEามนไบโอดเซลมาพจารณา แตจะพจารณาจากการใชงานจรงของราษฎรท�นานEามนไปใช วามผลกระทบกบเคร�องยนต/เคร�องจกรทางการเกษตรหรอไมอยางไร จากการสมภาษณและจากการตอบแบบสอบถามของผใชพบวา ยงไมพบปญหาท�เกด



จากการนาไปใชกบเคร�องยนต/เคร�องจกรทางการเกษตรโดยเฉพาะเคร�องยนตแบบสบเดยว และมความตองการท�จะใชนEามนไบโอดเซลมากขEน

ดานคณภาพไบโอดเซลท�ผลตได โดยอางองตามประกาศกรมธรกจพลงงาน เร�องกาหนดลกษณะและคณภาพของไบโอดเซลสาหรบเคร�องยนตการเกษตร(ไบโอดเซลชมชน) ใน 5 รายการไดแก ความหนด, จดวาบไฟ, นEาและตะกอน, คาความเปนกรด และปรมาณกลเซอรนรวม ทาการวเคราะหโดยหองปฏบตการศนยความเปนเลศทางวชาการดานปาลมนEามน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พบวา

• มชมชนท�ผานการตรวจสอบท Eง 5 รายการ จานวนท EงสEน 58 ชมชน (รอยละ 34.52 )

• ชมชนท�ไมผานการตรวจสอบ 1 รายการ จานวน 86 ชมชน (รอยละ 51.91)

• ชมชนท�ไมผานการตรวจสอบ 2 รายการ จานวน 23 ชมชน (รอยละ 13.69)

• ชมชนท�ไมผานการตรวจสอบ 3 รายการ จานวน 1 ชมชน (รอยละ 0.60) ไดแก ชมชนบานสกสนตราษฎร ต.งEว อ.เทง จ.เชยงราย

• รายการตรวจสอบท�ไมผานมาตรฐานมากท�สด คอ คาความเปนกรดจานวน 94 ชมชน (รอยละ 55.95) รองลองมาคอ ความหนดจานวน 30 ชมชน (รอยละ17.86) และจดวาบไฟจานวน 11 ชมชน (รอยละ 6.55) สาหรบคานEาและตะกอน และปรมาณกลเซอรนรวมไมมชมชนท�ไมผานมาตรฐาน

สาหรบผลการประเมนดานการผลตไบโอดเซลชมชนของ 168 ชมชน พบวา

• มชมชนท�คณภาพไบโอดเซลไมผานมาตรฐานจานวน 110 ชมชน (รอยละ 65.48)

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบดเย�ยม จานวน 6 ชมชน (รอยละ 3.57) ไดแก

1) ชมชนบานปากคลอง ต. หนองหวชาง อ.พรเจรญ จ.หนองคาย

2) ชมชนกลมวสาหกจชมชนเกษตรพลงงานสกลนคร อ.เมอง จ.สกลนคร

3) ชมชน อบต. ดอนแกว ต.ดอนแกว อ.แมรม จ.เชยงใหม

4) ชมชนเทศบาลเมองลาพน ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ลาพน

5) ชมชนสหกรณการเกษตรเวยงสา จากด ต.อายนาไลย อ.เวยงสา จ.นาน

6) ชมชนเทศบาลตาบลอโมงค อ.เมอง จ.ลาพน

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบด จานวน 20 ชมชน (รอยละ 11.90)

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบพอใช จานวน 16 ชมชน (รอยละ 9.52)



• มชมชนท�ผลการประเมนจดอยในระดบตองไดรบการปรบปรงเปนจานวนท EงสEน 126 ชมชน (รอยละ 75.00) ซ�งม 16 ชมชน (รอยละ 9.52) ท�มคณภาพไบโอดเซลผานมาตรฐาน

เม�อพจารณาผลการประเมนแตละดานการผลตไบโอดเซลของชมชน พบวาประเดนท�ตองไดรบการปรบปรงพฒนาเพ�อใหผานเปาหมายข Eนต�ามากท�สด 3 ลาดบแรกคอ คอ คณภาพไบโอดเซล จานวน 110 ชมชน (รอยละ 65.48) ปรมาณการผลตจานวน 97 ชมชน (รอยละ 57.74) และความรความเขาใจในการผลต จานวน 71 ชมชน (รอยละ 42.26) ตามลาดบ

6.2 ดานระบบบาบดน3าเสย

ในการตดตามความคบหนาชมชน (Pre-execution) พบวาสามารถจาแนกรปแบบของระบบบาบดนEาเสยไดเปน 2 รปแบบ คอ

1) ระบบบาบดนEาเสยแบบ ถงดกไขมน 1 ใบ บอเกรอะ 2 บอ และ บอปลกพชประดษฐ 1 บอ โดยนEาเสยท�เกดจากกระบวนการผลตไบโอดเซลจะไหลเขาถงดกไขมน เพ�อแยกไขมนและนEามนออกจากนEาเสย จากน EนนEาเสยจะไหลออกสบอเกรอะบอท� 1 และตอไปยงบอเกรอะบอท� 2 ซ�งการทางานของบอเกรอะจะใชจลนทรยชนดไมใชอากาศทาหนาท�ยอยสลายสารอนทรยในนEาเสย นEาเสยท�ผานการบาบดจากบอเกรอะแลวจะไหลออกสบอปลกพชประดษฐ ซ�งพชจะดดซมนEาไปใชในการเจรญเตบโต และนEาท�ผานการบาบดจะถกปลอยสแหลงนEาธรรมชาตตอไป จากการสารวจพบชมชนท�ใชระบบบาบดรปแบบนEจานวน 73 ชมชน (รอยละ 43.45)

2) ระบบบาบดนEาเสยแบบบอเกรอะ 2 บอ โดยนEาเสยจะไหลเขาบอเกรอะท�1 ไปยงบอเกรอะท� 2 ซ�งการทางานของบอเกรอะท Eง 2 บอ จะใชจลนทรยชนดไมใชอากาศทาหนาท�ยอยสลายสารอนทรยในนEาเสย นEาเสยท�ผานการบาบดจากบอเกรอะแลวจะไหลออกสและไหลออกสธรรมชาตตอไป จากการสารวจพบชมชนท�ใชระบบบาบดรปแบบนE จานวน 95 ชมชน (รอยละ 56.55)

สภาพและลกษณะของระบบบาบดนEาเสยของชมชนสวนใหญยงอยในสภาพท�ใชงานได แตขาดการดแลรกษาอยางถกตอง นอกจากนEพบชมชนท�ระบบบาบดนEาเสยชารดไมสามารถกกเกบนEาไวในระบบไดจานวน 2 ชมชน (รอยละ 1.19) ไดแก

• ชมชนหนองปาคร �ง ต.หนองปาคร �ง อ.เมอง จ.เชยงใหม

• ชมชน อบต.สนตสข ต.สนตสข อ.ดอยหลอ จ.เชยงใหม

เน�องจากมบางชมชนท�ไมมการเดนเคร�องผลตไบโอดเซลอยางตอเน�องสงผลใหนEาเสยท�เกดจากระบบไมเพยงพอท�จะไหลผานระบบบาบดนEาเสยออกไปถงบอสดทาย ดงน EนการเกบตวอยางนEาเสยของชมชนสวนใหญจงไมสามารถเกบนEาเสยท�ออกจากระบบบาบดในบอสดทายได โดยการวเคราะหคณลกษณะของนEาเสยม 5 รายการ ไดแก คาความเปนกรด-ดาง, บโอด, ซโอด, ปรมาณของแขงแขวนลอย, นEามนและไขมน โดยหองปฏบตการมาตรฐานของหนวยปฏบตการเทคโนโลยเอนไซมและการจดการของเสยฝายนาโนเทคโนโลย และเทคโนโลยชวภาพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร



สาหรบผลการประเมนในภาพรวมและการใหคะแนนดานการใชงานระบบบาบดนEาเสยของ 168 ชมชน พบวา

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบดเย�ยมจานวน 69 ชมชน (รอยละ 41.07)

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบดจานวน 49 ชมชน (รอยละ 29.17)

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบพอใชจานวน 22 ชมชน (รอยละ 13.09)

• มชมชนท�ผลการประเมนอยในระดบตองปรบปรงจานวน 28 ชมชน (รอยละ 16.67)

เม�อพจารณาการประเมนในการใชงานระบบบาบดนEาเสยในแตละดาน พบวาชมชนท�ตองไดรบการพฒนาเร�องการบารงรกษา จานวน 72 ชมชน (รอยละ 42.86) เอกสารการใชระบบบาบดนEาเสยจานวน 12 ชมชน (รอยละ 7.14) และการใชงานระบบ จานวน 10 ชมชน (รอยละ 5.95)

6.3 การบรหารจดการไบโอดเซล

จากการรวบรวมขอมลและตรวจสอบดานผงองคกรการบรหารและหนาท�รบผดชอบของบคลากรของชมชนพบ 164 ชมชน (รอยละ 97.62) ท�มการจดผงองคกรบรหารอยางเปนระบบ และมการกาหนดอานาจและหนาท�ความรบผดชอบของบคลากรอยางชดเจน ซ�งสวนใหญโครงสรางองคกรจะประกอบดวย ประธาน, รองประธาน, เหรญญก, บญช, ผผลต และคณะกรรมการ มเพยง 4 ชมชน (รอยละ 2.38) เทาน Eนท�อยระหวางการจดต Eงผงองคกร จงยงไมมการจดโครงสรางองคกรท�ชดเจน ไดแก

• ชมชนบานนาชมแสง ต.นาชมแสง อ.ทงฝน จ.อดรธาน

• ชมชนหนองปาคร �ง ต.หนองปาคร �ง อ.เมอง จ.เชยงใหม

• โรงเรยนบวหลวงวทยาคม ต.บานบว อ.เมอง จ.บรรมย

• วดประมวลราษฎร ต.จอหอ อ.เมอง จ.นครราชสมา

ระบบบญชการเงน และแหลงเงนสนบสนน พบชมชน 131 ชมชน (รอยละ 77.98) ท�ไมมแหลงเงนทนสนบสนนของโครงการฯ และ 37 ชมชน (รอยละ 22.02) ไดรบเงนทนสนบสนนมาจาก SML, เทศบาล, องคการบรหารสวนตาบล, กองทนหมบาน, กลมออมทรพยหรอหนสหกรณ, สวนกลางตนสงกด ซ�งมจานวนเงนทนหมนเวยนอยระหวาง 1,000-500,000 บาท นอกจากนEพบชมชนโรงเรยนบวหลวงวทยาคม ต.บานบว อ.เมอง จ.บรรมย ท�ไมมการทาระบบบญชแบงแยกรายรบ-รายจายชดเจน เน�องจากใชในการเรยนการสอนเทาน Eน

ดานความเก�ยวพนกบชมชนอ�นๆ ในบรเวณใกลเคยง พบชมชน 159 ชมชน (รอยละ 94.64) ไมมความเก�ยวพนกนกบชมชนขางเคยง และพบชมชน 9 ชมชน (รอยละ 5.36) ท�มความเก�ยวพนกบชมชนอ�นทางดานการผลต, วตถดบ, สารเคม, บคลากร, การประชาสมพนธเผยแพรขอมลขาวสาร และการจดฝกอบรมใหความร



ดานการสงเสรมการผลต การใชงานไบโอดเซล และการประชาสมพนธ พบวา ทกชมชน (รอยละ100) มการประชาสมพนธเพ�อการสงเสรมการผลตและการใชงานไบโอดเซล แตมการดาเนนงานคอนขางนอยและไมตอเน�อง ท EงนEเน�องจากมขอจากดดานเงนทน วตถดบ และเคร�องมอคอนขางมาก โดยรปการประชาสมพนธสวนใหญเปนแบบบอกกนปากตอปาก, แจงใหทราบในท�ประชม, จดอบรมใหความร, แผนพบ, ใบปลว, การเรยนการสอน และเสยงตามสาย (วทยชมชน) รวมไปถงการจดต Eงศนยการเรยนรเพ�อใชเปนแหลงเผยแพรขอมลขาวสาร

สาหรบผลการประเมนดานการบรหารจดการของ 168 ชมชน พบวา

• ไมมชมชนท�มผลการประเมนอยในระดบดเย�ยม

• ชมชนท�มผลการประเมนอยในระดบดจานวน1 ชมชน (รอยละ 0.60) ไดแก ชมชนบะขาม จ.ขอนแกน

• มชมชนท�มผลการประเมนอยในระดบพอใช จานวน 9 ชมชน (รอยละ 5.36) ไดแก

1) ชมชนกลมวสาหกจชมชนเกษตรพลงงานสกลนคร อ.เมอง จ.สกลนคร

2) ชมชนเทศบาลตาบลเมองงาย ต.เมองงาย อ.เชยงดาว จ.เชยงใหม

3) ชมชนเทศบาลเมองลาพน ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ลาพน

4) สหกรณการเกษตรเวยงสา จากด ต.อายนาไลย อ.เวยงสา จ.นาน

5) เทศบาลตาบลอโมงค อ.เมอง จ.ลาพน

6) ศนยสาธต จ.อทยธาน

7) สหกรณการเกษตร อ.นาหวา จ.นครพนม

8) ศนยอนแปง บานบว ต.กดบาก อ.กดบาก จ.สกลนคร

9) ศนยการศกษาพฒนาภพานอนเน�องมาจากพระราชดาร อ.เมอง จ.สกลนคร

• ชมชนท�มผลการประเมนอยในระดบตองปรบปรงจานวน 158 ชมชน (รอยละ 94.05)

7. การปรบปรงพฒนา และผลการปรบปรง

7.1 การดาเนนงานปรบปรงพฒนาดานการผลตไบโอดเซล

หลงตดตามและประเมนผล จากการเขาดาเนนการคร Eงท� 1 บรษทฯ ไดทาการวเคราะหปญหา และแนวทางเพ�อแกไขปญหาเปนรายชมชน และเปนกลมชมชน และไดดาเนนการพฒนาและเสนอแนะ ณ พEนท�ของชมชน 3 วนตอชมชน ในการจดหาวตถดบ การมสวนรวมของชมชน การสรางความเช�อม �นในการใชไบโอดเซลชมชน และการพฒนาใหชมชนสามารถผลตไบโอดเซลชมชนไดมาตรฐานของกรมธรกจพลงงานอยางย �งยน โดยไดทาการเกบตวอยางไบโอดเซลท�ชมชนผลตได สงตรวจคณภาพอกคร Eง นอกจากนE บรษทฯไดเสนอแนะใหชมชนม



บคลากรท�สามารถผลต ไบโอดเซลไดจานวนอยางนอย 2 คน และไดอธบายข Eนตอนการผลต ต Eงแตข Eนตอนการปรบอณหภมของวตถดบ และไลความชEนในวตถดบ การเตรยมเมทานอลกบสารเรงปฏกรยา การทาปฏกรยาทรานเอสเตอรฟเคช �น การตกตะกอน ซ�งมจดประสงคเพ�อแยกกลเซอรนออกจากไบโอดเซล การชาระลางสารตกคางออกจากไบโอดเซลดวยนEา การแยกนEาออกจากไบโอดเซล พรอมท Eงการตรวจสอบคณสมบตของไบโอดเซลอยางงายไดดวยตนเอง ดวยอปกรณท�ใชงานงาย ตองการดแลรกษา และคาบารงรกษาอปกรณนอย พรอมท Eงมความแมนยาในระดบท�ยอมรบได และราคาไมแพง ชมชนสามารถจดหาไวใชงานไดจรงในการผลตไบโอดเซล

ผลการดาเนนการปรบปรงพฒนาดานการผลตไบโอดเซลในภาพรวมพบวา ทกชมชนมคณภาพนEามน ไบโอดเซลผานมาตรฐานตามประกาศกรมธรกจพลงงาน เร�องการกาหนดลกษณะและคณภาพของไบโอดเซลสาหรบเคร�องยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) พ.ศ.2549 ท Eง 5 รายการ นอกจากนEยงพบวาภายหลงจากการพฒนาทกชมชนผานเปาหมายข Eนต�าในแตละดาน ตลอดจนมความรความเขาใจตลอดจนเทคนควธการผลตตางๆ มากย�งขEน ดงรปท� 7.1-1 สงผลทาใหการประเมนในภาพรวมมการพฒนาท�ดข EนดงนE

• ชมชนท�มการปรบปรงพฒนาในระดบดเย�ยมจานวน 65 ชมชน (รอยละ 38.69)

• ชมชนท�มการปรบปรงพฒนาในระดบด จานวน 91 ชมชน (รอยละ 54.17)

• ชมชนท�มการปรบปรงพฒนาในระดบพอใช จานวน 12 ชมชน (รอยละ 7.14)

รปท� 7.1-1 การประเมนผลดานการผลตไบโอดเซลในการเขาดาเนนการคร Eงท� 1 และ คร Eงท� 2

7.2 การดาเนนการปรบปรงพฒนาดานการใชงานระบบบาบดน3าเสย

หลงตดตามและประเมนผล จากการเขาดาเนนการคร Eงท� 1 บรษทฯ ไดทาการวเคราะหปญหา และแนวทางเพ�อแกไขปญหาเปนรายชมชน และไดดาเนนการพฒนาและเสนอแนะดานการใชงานระบบบาบดนEาเสย ณ พEนท�ของชมชน 3 วนตอชมชน โดยการอธบายวธการใชงานและการดแลรกษาระบบบาบดนEาเสย เพ�อใหชมชนมความ เขาใจ สามารถใชงานไดอยางถกตอง รวมไปถงการแนะนาวธปรบปรงเพ�อเพ�มประสทธภาพของระบบบาบดนEาเสย

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

ไบโอ

ดเซล

ผานม

าตรฐ

าน

ตองป

รบปร

ง

พอใช

ด

ดเย�ย

ม

58

126

16 206

168

012

91

65

จานว

นชมช

น

เขาดาเนนการครEงท� 1




ผลการดาเนนการภายหลงการปรบปรงพฒนาดานการใชงานระบบบาบดนEาเสย พบวาระบบบาบดนEาเสยอยในสภาพท�ใชงานได ชมชนมความรความเขาใจเก�ยวกบระบบบาบดนEาเสยมากขEน รวมท Eงสามารถใชงาน และดแลรกษาระบบบาบดนEาเสยท�มอยไดเปนอยางด สงผลใหมผลการประเมนท�ดข Eนและผานเปาหมายข Eนต�าทกชมชน แสดงดงรปท� 7.2-1 และผลการประเมนแสดงดงนE

• ชมชนท�มผลการประเมนในระดบดเย�ยม จานวน 148 ชมชน (รอยละ 88.10)

• ชมชนท�มผลการประเมนในระดบพอใช 20 ชมชน (รอยละ 11.90)

• ไมพบชมชนท�มผลการประเมนในระดบด และระดบท�ตองปรบปรง

รปท� 7.2-1 การประเมนผลดานการใชงานระบบบาบดนEาเสยในการเขาดาเนนการคร Eงท� 1 และ คร Eงท� 2

7.3 การดาเนนการปรบปรงพฒนาดานการบรหารจดการไบโอดเซล

หลงตดตามและประเมนผล จากการเขาดาเนนการคร Eงท� 1 บรษทฯ ไดทาการวเคราะหปญหา และแนวทางเพ�อแกไขปญหาเปนรายชมชน และไดดาเนนการพฒนาและเสนอแนะดานการบรหารจดการไบโอดเซล ณ พEนท�ของชมชน 3 วนตอชมชน โดยการสนบสนนใหชมชนจดโครงสรางการบรหารท�เปนรปธรรม กาหนดบทบาทหนาท�ท�ชดเจนของโครงสรางคณะทางานแตละตาแหนง การบรหารจดการดานการหาแหลงวตถดบ การจาหนาย ไบโอดเซลท�ได รวมไปถงการสรางเครอขายและการประชาสมพนธ ผลการดาเนนงานปรบปรงพฒนาดานการบรหารจดการไบโอดเซลในทกชมชนมผลการบรหารจดการในภาพรวมท�ดข Eนเปนนยสาคญทางสถต แสดงดงรปท� 7.3-1 และตารางท� 7.3-1 พบวา

• ไมมชมชนใดท�มผลการบรหารจดการอยในระดบดเย�ยม

• ชมชนท�มผลการประเมนดานการบรหารจดการในระดบด จานวน 94 ชมชน (รอยละ 55.95)

• ชมชนท�มผลการประเมนดานการบรหารจดการในระดบพอใช จานวน 74 ชมชน (รอยละ 44.45)

• ไมมชมชนท�มผลการบรหารจดการในระดบท�ตองปรบปรง

020406080

100120140160180

ตองปรบปรง พอใช ด ดเย�ยม

28 22

4969

020

0

148

จานว

นชมช

น





รปท� 7.3-1 การประเมนผลดานการบรหารจดการไบโอดเซลในการเขาดาเนนการคร Eงท� 1 และ คร Eงท� 2

ตารางท� 7.3-1 ผลการประเมนดานการบรหารจดการ (กอนการปรบปรง และหลงการปรบปรง)

ลาดบ ชมชน จงหวด กอนการปรบปรง หลงการปรบปรง

(%) (%)

1 ชมชนเทศบาลตาบลบานแฮด ต.บานแฮด อ.บานแฮด ขอนแกน 48.33 68.33 2 ชมชนบานเหลานาด ต.บานหวา อ.เมอง ขอนแกน 48.33 63.33 3 ชมชนบานหนองหลบ ต.แดงใหญ อ.เมอง ขอนแกน 50.00 65.00 4 ชมชนศรหมอนพฒนาและโนนสวรรค อ.เมอง ขอนแกน 42.67 67.33 5 ชมชนบานหนองปง ต.สาวะถ อ.เมอง ขอนแกน 51.00 66.33 6 ชมชนบานวงเกEง ต.วงชย อ.นEาพอง ขอนแกน 48.00 66.67 7 ชมชนบานหนองแสง ต.ทากระเสรม อ.นEาพอง ขอนแกน 50.67 61.67 8 ชมชนพงทย-ศรฐาน ต.พงทย อ.นEาพอง ขอนแกน 43.67 68.33 9 ชมชนกกแดง/ชมชนโพธ uสวรรค ต.บานไผ อ.บานไผ ขอนแกน 47.33 68.00 10 ชมชนบานแสงอรณ ต.พระลบ อ.เมอง ขอนแกน 43.33 68.33 11 ชมชนเจาพอแสนเมอง-บรพา ต.หนองเรอ อ.หนองเรอ ขอนแกน 34.33 72.33 12 ชมชนรวมใจ-ทรพยเจรญพฒนา อ.หนองเรอ ขอนแกน 41.67 69.67 13 ชมชนสหกรณการเกษตรบานฝาง จากด อ.บานฝาง ขอนแกน 48.00 67.00 14 ชมชนบานกดจบ ต.กดจบ อ.กดจบ อดรธาน 49.67 76.30 15 ชมชนบานทงตาลเลยน ต.ตาลเลยน อ.กดจบ อดรธาน 46.67 74.00 16 ชมชนดอนอดม ต.หมากแขง อ.เมอง อดรธาน 47.33 66.70 17 ชมชนบานเด�อ 1 ต.หมากแขง อ.เมอง อดรธาน 43.33 68.00 18 ชมชนหนองบว 6 ต.หมากแขง อ.เมอง อดรธาน 47.33 70.70 19 ชมชนก Eง ต.ดอนหายโศก อ.หนองหาน อดรธาน 49.33 72.70 20 ชมชนบานโคกกอง ต.สรอยพราว อ.หนองหาน อดรธาน 43.67 70.00

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

ตองปรบปรง พอใช ด ดเย�ยม

158

91 00

74

94

0

จานว

นชมช

น





ตารางท� 7.3-1 (ตอ) ผลการประเมนดานการบรหารจดการ (กอนการปรบปรง และหลงการปรบปรง)


(%) (%)

21 ชมชนบานผกตบ-ดอนแคน ต.ผกตบ อ.หนองหาน อดรธาน 43.00 67.30 22 ชมชนบานสะแบง ต.สะแบง อ.หนองหาน อดรธาน 48.33 71.30 23 ชมชนบานบญม ต.ทงใหญ อ.ทงฝน อดรธาน 44.67 70.00 24 ชมชนบานนาชมแสง ต.นาชมแสง อ.ทงฝน อดรธาน 45.67 67.00 25 ชมชนบานปากคลอง ต. หนองหวชาง อ.พรเจรญ หนองคาย 46.00 70.00 26 ชมชนบานอางทอง ต.โซ อ.โซพสย หนองคาย 44.33 67.70 27 ชมชนบานหวยลก ต.หนองพนทา อ.โซพสย หนองคาย 43.67 70.77 28 ชมชนนาดาว ต.ทาบอ อ.ทาบอ หนองคาย 54.00 69.00 29 ชมชนบานหนองแวง ต.นEาโมง อ.ทาบอ หนองคาย 54.67 72.30 30 ชมชนโคกพทกษ ต.เซกา อ.เซกา หนองคาย 53.33 73.00 31 ชมชนศรสมบต/หนองบวบาน ต.โนนศลา อ.ปากคาด หนองคาย 41.33 68.00 32 ชมชนบานใหมโพธ uชย ต.นาหนง อ.โพนพสย หนองคาย 45.00 73.00 33 ชมชนบานเชยงอาดเหนอ บานสขสาราญ อ.โพนพสย หนองคาย 52.67 77.67 34 ชมชนบานจอมนางเหนอ ต.จมพล อ.โพนพสย หนองคาย 49.33 76.00 35 ชมชนบานสงกะล ต.แกงไก อ.สงคม หนองคาย 47.67 65.67 36 ชมชนจงหวดทหารบก คายกฤษณสวะรา อ.เมอง สกลนคร 54.00 61.33 37 กลมวสาหกจชมชนเกษตรพลงงานสกลนคร อ.เมอง สกลนคร 64.67 60.67 38 กลมออมทรพยเพ�อการผลตบานวงยาง อ.พรรณานคม สกลนคร 53.00 65.00 39 ชมชนบานวงโปรง ต.เทพคร อ.นาวง หนองบวลาภ 50.67 70.00 40 ชมชนบานหนองสม ต.นาแก อ.นาวง หนองบวลาภ 51.33 63.33 41 ชมชนเทศบาลโนนสงเปลอย อ.ศรบญเรอง หนองบวลาภ 52.33 64.67 42 ชมชนศรฐาน ต.ศรฐาน อ.ภกระดง เลย 50.67 65.33 43 ชมชนบานโคกคา-โคกใหญ ต.บวบาน อ.ยางตลาด กาฬสนธ 43.33 61.33 44 ชมชนบานคเมอง ทงฝน ต.คเมอง อ.เมองสรวง รอยเอด 48.33 61.33 45 ชมชนบานทาไคร-บานโคกกอง อ.เสลภม รอยเอด 41.67 61.33 46 ชมชนอนคาเจรญ ต.นคมคาสรอย อ.นคมคาสรอย มกดาหาร 51.67 64.67 47 ชมชนบานดงภและบานนEาเท�ยง ต.นEาเท�ยง อ.คาชะอ มกดาหาร 51.67 65.33 48 ชมชนเทศบาลตาบลนาแก ต.นาแก อ.นาแก นครพนม 49.67 65.33 49 ชมชนบานภกระแต ต.นาคา อ.ศรสงคราม นครพนม 45.67 63.67 50 ชมชนโพธ uศร 2 ต.ตลาด อ.เมอง มหาสารคาม 43.00 59.00 51 ชมชน อบต.ดอนแกว ต.ดอนแกว อ.แมรม เชยงใหม 44.33 71.33 52 วสาหกจชมชนบานนอย ต.สนกาแพง อ.สนกาแพง เชยงใหม 43.00 70.00 53 แมบานเกษตรกรบานกางปลา ต.สนกาแพง อ.สนกาแพง เชยงใหม 48.33 76.33 54 เทศบาลตาบลเวยง ต.เวยง อ.ฝาง เชยงใหม 44.67 73.67 55 ชมชนทบมาน ต.เวยง อ.เชยงแสน เชยงราย 35.33 73.67 56 ชมชนเครอขายเกษตรกร อ.แมสรวย เชยงราย 35.33 77.67 57 วสาหกจชมชนแมสอด อ.แมระมาด ตาก 35.33 76.00 58 ชมชน อบต.บานสาง อ.เมอง พะเยา 38.00 62.00 59 กลมพฒนาอาชพ หม 3 ต.ชางเผอก อ.เมอง เชยงใหม 48.33 63.67 60 ชมชนเทศบาลตาบลทาศาลา ต.ทาศาลา อ.เมอง เชยงใหม 41.67 62.33





(%) (%)

61 ชมชนหนองปาคร �ง ต.หนองปาคร �ง อ.เมอง เชยงใหม 36.00 76.33 62 ชมชนบานสบเลม ต.บานเปา อ.แมแตง เชยงใหม 47.00 63.67 63 ชมชนศนยบรการฯ ตาบลขEเหลก ต.ขEเหลก อ.แมแตง เชยงใหม 53.67 55.33 64 ชมชนเทศบาลเมองแกนพฒนา ต.อนทขล อ.แมแตง เชยงใหม 49.00 62.33 65 ชมชน อบต.สนตสข ต.สนตสข อ.ดอยหลอ เชยงใหม 47.33 62.67 66 ชมชน อบต.บานปง ต.บานปง อ.หางดง เชยงใหม 49.67 66.67 67 ชมชนเทศบาลตาบลเมองงาย ต.เมองงาย อ.เชยงดาว เชยงใหม 57.67 69.67 68 อบต. ทงรวงทอง ต.ทงรวงทอง อ.แมวาง เชยงใหม 45.00 67.00 69 ชมชนเทศบาลเมองลาพน ต.ในเมอง อ.เมอง ลาพน 57.67 63.67 70 ชมชนทากาศ ต.ทากาศ อ.แมทา ลาพน 44.33 62.33 71 ชมชนบานทาปาเปา ต.ทาปลาดก อ.แมทา ลาพน 44.33 67.00 72 ชมชนบานทารองเรอ ต.ทาสบเสา อ.แมทา ลาพน 44.33 62.00 73 ชมชนเทศบาลตาบลสบบง ต.สบบง อ.ภซาง พะเยา 49.67 63.67 74 ชมชนเกษตรสมบรณ-ชมชนโจโก ต.รมเยน อ.เชยงคา พะเยา 46.67 62.33 75 ชมชนบานฝายกวาง ต.ฝายกวาง อ.เชยงคา พะเยา 45.67 62.67 76 กลมปลกพชพลงงานทดแทน ต.เวยง อ.เชยงคา พะเยา 43.33 66.67 77 ศนยเรยนรชมชนเฉลมพระเกยรต ต.หวยแกว อ.ภกามยาว พะเยา 47.33 69.67 78 ชมชนเทศบาลตาบลแมจ wวะ ต.แมจ wวะ อ.เดนชย แพร 49.33 67.00 79 ชมชนบานเดนชย ต.เดนชย อ.เดนชย แพร 43.67 67.00 80 กลมวสาหกจชมชนบานโพธสนทร ต.เวยงทอง อ.สงเมน แพร 41.33 71.33 81 ชมชนบานดอนชย ต.หวฝาย อ.สงเมน แพร 50.00 68.67 82 ชมชนบานนEาบอ ต.เวยงทอง อ.สงเมน แพร 43.00 72.00 83 ชมชนบานตอนมต ต.รองกาศ อ.สงเมน แพร 46.67 71.33 84 ชมชนพงษสนนท ต.ในเวยง อ.เมอง แพร 42.00 68.33 85 ชมชนเทศบาลเมองเชยงราย ต.เวยง อ.เมอง เชยงราย 44.33 71.33 86 ชมชนโปงเหนอ ต.โปงงาม อ.แมสาย เชยงราย 42.67 76.33 87 ชมชนบานสนหลวงใต ต.เกาะชาง อ.แมสาย เชยงราย 36.00 73.67 88 ชมชนบานถEาพฒนา ต.โปงงาม อ.แมสาย เชยงราย 42.00 73.67 89 ชมชนกลมรถไถนาบานสนสล ต.บานดาย อ.แมสาย เชยงราย 50.33 77.67 90 ชมชนกลมจนดาไบโอดเซล ต.ศรดอนมล อ.เชยงแสน เชยงราย 45.67 76.00 91 ชมชนสนตนเปา ต.โยนก อ.เชยงแสน เชยงราย 48.00 65.67 92 ชมชนบานสนธาต ต.โยนก อ.เชยงแสน เชยงราย 42.33 68.00 93 ชมชนอบต.หวยซอ ต.หวยซอ อ.เชยงของ เชยงราย 46.33 61.33 94 ชมชนบานหวยเกxยง ต.เวยง อ.เชยงแสน เชยงราย 41.00 67.00 95 ชมชนบานสกสนตราษฎร ต.งEว อ.เทง เชยงราย 41.00 71.33 96 ชมชนองคการบรหารสวนตาบลปาตง ต.ปาตง อ.แมจน เชยงราย 43.67 68.67 97 บานใหมสขสนต ต.แมลอย อ.เทง เชยงราย 52.00 72.00 98 ชมชนบานหลวง ต.นาครว อ.แมทะ ลาปาง 47.33 71.33 99 ชมชนสบทะ ต.ปาตน อ.แมทะ ลาปาง 47.33 68.33 100 สหกรณการเกษตรเวยงสา จากด ต.อายนาไลย อ.เวยงสา นาน 59.33 71.33





(%) (%)

101 ชมชนบานรายชะโด ต.สามงาม อ.สามงาม พจตร 41.33 76.33 102 ชมชนบานหนองโสนใต ต. หนองโสน อ.สามงาม พจตร 43.00 62.67 103 ชมชนบานวงขอนซง ต. วงตะก อ.บางมลนาก พจตร 44.00 66.67 104 ชมชนบานเนนมะกอก ต.เนนมะกอก อ.บางมลนาก พจตร 45.33 69.67 105 ชมชนสระหลวง ต.ในเมอง อ.เมอง พจตร 46.33 67.00 106 ชมชนบานวงกะพE ต.วงกะพE อ.เมอง อตรดตถ 40.33 67.00 107 ชมชนบานคอวง ต.วงกะพE อ.เมอง อตรดตถ 48.00 71.33 108 ชมชนศลาอาสนตะวนตก ต.ทาอฐ อ.เมอง อตรดตถ 38.67 68.67 109 ชมชนบานไฮฮา/บานปาวาน ต.บานดานนาขาม อ.เมอง อตรดตถ 44.67 72.00 110 ชมชนบานนอกดาน ต.แมพล อ.ลบแล อตรดตถ 42.67 62.33 111 ชมชนบานแสนสทธ ต.แมพล อ.ลบแล อตรดตถ 41.33 62.67 112 ชมชนบานนEาใส-บานรองยาง ต.ชยจมพล อ.ลบแล อตรดตถ 41.00 66.67 113 ชมชนบานดานแมคามนเหนอ ต.ดานแมคามน อ.ลบแล อตรดตถ 41.33 69.67 114 ชมชนบานแพะ ต.บอทอง อ.ทองแสนขน อตรดตถ 40.67 67.00 115 ชมชนบานแสนขน ต.บอทอง อ.ทองแสนขน อตรดตถ 48.00 63.67 116 ชมชนบานรองลก ต.ผกขวง อ.ทองแสนขน อตรดตถ 42.33 62.33 117 ชมชนบานนEาพE ต.นEาพE อ.ทองแสนขน อตรดตถ 41.00 67.00 118 ชมชนบานทายนEา ต.บานหมอ อ.พชย อตรดตถ 40.33 68.67 119 ชมชนกลมพฒนาพลงงานทดแทนไรออย ต.ไรออย อ.พชย อตรดตถ 44.33 72.00 120 ชมชนบานเกาะเหนอ ต.บานดารา อ.พชย อตรดตถ 41.00 62.33 121 ชมชนบานคลองกระจง ต.คลองกระจง อ.สวรรคโลก สโขทย 44.67 64.00 122 ชมชนบานเหนอ ต.ปากนEา อ.สวรรคโลก สโขทย 44.67 61.67 123 ชมชนบานหนองกระด�ง ต.หนองกระด�ง อ.ครมาศ สโขทย 48.00 63.33 124 ชมชนบานหมอนสง ต.บานตก อ.ศรสชนาลย สโขทย 46.33 58.33 125 ชมชนบานปากคะยาง ต.บานแกง อ.ศรสชนาลย สโขทย 46.33 60.00 126 ชมชนบานนาปลาก Eง ต.แมสน อ.ศรสชนาลย สโขทย 44.67 61.67 127 ชมชนสหกรณนคมนครเดฐ จากด ต.นครเดฐ อ.ศรนคร สโขทย 46.00 65.67 128 ชมชนบานวงมลกลาง ต.ทาอบญ อ.หลมสก เพชรบรณ 44.67 62.67 129 ชมชนบานทาอบญ ต.ทาอบญ อ.หลมสก เพชรบรณ 44.67 61.67 130 ชมชนบานนEาชน ต.นEาชน อ.หลมสก เพชรบรณ 48.00 64.00 131 ชมชนวดกลางสรวงษ ต.วงอทก อ.บางระกา พษณโลก 47.33 63.33 132 ชมชนบานทงอายโห ต.นคมพฒนา อ.บางระกา พษณโลก 45.00 64.00 133 ชมชนบานหนองปลง ต.ทานางงาม อ.บางระกา พษณโลก 42.67 61.67 134 ชมชนบานปลกแรด ต.ปลกแรด อ.บางระกา พษณโลก 42.67 61.67 135 ชมชนบานฝากคลอง ต.ชมแสงสงคราม อ.บางระกา พษณโลก 44.33 62.00





(%) (%)

136 สหกรณวดจนทร จากด ต.ในเมอง อ.เมอง พษณโลก 47.67 63.67 137 สหกรณนคมพนชาล ต.พนชาล อ.วงทอง พษณโลก 47.33 63.33 138 ชมชนบานหนองจกโคกชาง ต.สระแกว อ.ลาดยาว นครสวรรค 47.00 62.00 139 ชมชนบานหนองนมวว ต.หนองนมวว อ.ลาดยาว นครสวรรค 44.67 59.33 140 ชมชนทงตน ต.บานไร อ.ลาดยาว นครสวรรค 44.00 59.33 141 ชมชนบอกะปง-หนองไทร-บอสวอง ต.บานไร อ.ลาดยาว นครสวรรค 45.00 57.67 142 ชมชนศาลเจาไกตอ ต.ศาลเจาไกตอ อ.ลาดยาว นครสวรรค 40.33 57.67 143 ชมชนบานเหนอ ต.ลาดยาว อ.ลาดยาว นครสวรรค 46.67 61.00 144 ชมชนทาตะโก ต.ทาตะโก อ.ทาตะโก นครสวรรค 43.33 59.33 145 ชมชนวดไผลอม ต.ระแหง อ.เมอง ตาก 46.67 59.33 146 ชมชนบานหวเดยด ต.หวเดยด อ.เมอง ตาก 41.67 57.67 147 ชมชน อบต.โคงไผ ต.โคงไผ อ.ขาณวรลกษบร กาแพงเพชร 48.33 61.00 148 บานโนนปอแดง ต.สลกบาตร อ.ขาณวรลกษบร กาแพงเพชร 44.33 59.33 149 ชมชนสหกรณการเกษตรลานสก อ.ลานสก อทยธาน 53.33 63.33 150 ศนยบรการวชาการท� 7 เชยงใหม เชยงใหม 48.33 66.00 151 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเน�องมาจากพระราชดาร เชยงใหม 46.67 61.00 152 เทศบาลตาบลอโมงค อ.เมอง ลาพน 62.67 68.00 153 ชมชนอาเภอบานโคก อ.บานโคก อตรดตถ 54.67 63.00 154 ศนยบรการวชาการท� 10 พษณโลก (พพ.) อ.เมอง พษณโลก 54.00 71.00 155 ชมชนทาตะโก ต.หนองหลวง อ.ทาตะโก นครสวรรค 58.67 62.33 156 ศนยสาธต อทยธาน อทยธาน 53.00 69.33 157 สหกรณการเกษตร อ.นาหวา นครพนม 64.00 75.00 158 ศนยอนแปง บานบว ต.กดบาก อ.กดบาก สกลนคร 56.33 66.33 159 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเน�องมาจากพระราชดาร อ.เมอง สกลนคร 55.33 68.00 160 กลมอนรกษส�งแวดลอมภคมขาว อ.สหสขนธ กาฬสนธ 30.00 57.67 161 ศนยการบรการและถายทอดเทคโนโยลการเกษตร อ.บานดง อดรธาน 50.33 70.67 162 ชมชนบะขาม (เทศบาลขอนแกน) ขอนแกน 67.33 75.67 163 โรงเรยนบวหลวงวทยาคม ต.บานบว อ.เมอง บรรมย 30.33 60.00 164 ศนยการเรยนรและพฒนาอาชพบานแทน อบต.บานแทน ชยภม 53.33 69.33 165 กลมเกษตรกร ต.ทพร Eง อ.พระทองคา นครราชสมา 53.67 71.33 166 วดประมวลราษฏร ต.จอหอ อ.เมอง นครราชสมา 25.00 59.00 167 ศนยบรการวชาการท� 5 ขอนแกน ต.ทาพระ อ.เมอง ขอนแกน 54.33 67.00 168 ศนยบรการวชาการท� 3 มหาสารคาม ต.ทาสองคอน อ.เมอง มหาสารคาม 51.00 67.67



8. แนวทางการแกไขปญหา และการสรางเครอขาย

แนวทางพฒนาชมชนไบโอดเซลใหมการพฒนาดานตางๆ ไมวาจะเปนดานบรหารจดการองคกร กระบวนการผลต การรวบรวมวตถดบ สารเคม และการจดจาหนาย โดยบรษทฯ ไดศกษาแนวทางการสรางเครอขายชมชน โดยการรวบรวมกลมของชมชนไบโอดเซลท�มความเขมแขงและออนแอในพEนท�ใกลเคยงกนเขาดวยกน เพ�อสรางเครอขายและความชวยเหลอเกEอกลกนและกน เชน วตถดบ สารเคม กระบวนการผลต และเทคนคในกระบวนการผลต เปนตน ซ�งการรวมกลมกนกจะสรางความเขมแขงชมชนท�ออนแอใหสามารถดาเนนการไดอยางตอเน�อง ตลอดจนอานาจตอรองดานราคาของวตถดบ ราคาของสารเคม จากการสารวจสามารถแบงกลมชมชนออกไดเปน 14 เครอขาย โดยชมชนท�เปนศนยกลางเครอขาย จะตองมผลการดาเนนการอยในระดบดขEนไป การคมนาคมสะดวก อกท Eงมระยะหางระหวางชมชนอ�นไมมาก รายละเอยดการจดกลมชมชนแสดงดงนE

กลมท� 1 มชมชนดอนอดม ต.หมากแขง อ.เมอง จ.อดรธาน เปนศนยกลางของกลม เน�องจากเปนชมชนท�เขมแขงและมการบรหารจดการท�ด และต Eงอยบรเวณศนยกลาง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 17 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 081-5441818, 081-6706057 และ 083-3536936

กลมท� 2 มชมชน บานเชยงอาดเหนอ บานสขสาราญ อ.โพนพสย จ.หนองคาย เปนศนยกลางของกลม เน�องจากต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 9 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 086-2209323, 086-220-9323 และ 087-2374913

กลมท� 3 มกลมสหกรณออมทรพยเพ�อการผลตบานวงยาง จ.สกลนคร เปนศนยกลางของกลม เน�องจากเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 5 ชมชน และไมพบปญหาในการดาเนนงานในแตละชมชน โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 083-2746343, 042-161820 และ 086-2421323

กลมท� 4 มศนยบรการวชาการท� 5 จ.ขอนแกน เปนศนยกลางของกลม เน�องจากเปนหนวยงานรฐ ต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 20 ชมชน และไมพบปญหาในการดาเนนงานในแตละชมชน โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 043-262207 และ 081-8278697

กลมท� 5 มศนยบรการวชาการท� 3 จ.มหาสารคาม เปนศนยกลางของกลม เน�องจากเปนหนวยงานภาครฐ ทาหนาท�เผยแพรองคความรตางๆ สชมชน อกท Eงต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 6 ชมชน และไมพบปญหาในการดาเนนงานในแตละชมชน โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 043-458124 และ 086-8299921

กลมท� 6 มสหกรณการเกษตร อ.นาหวา จ.นครพนม เปนศนยกลางของกลม เน�องจากต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 5 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาใน



การดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 042-597765 และ 082-1181447

กลมท� 7 มวสาหกจชมชนแมสอด อ.แมระมาด จ.ตาก เปนศนยกลางของกลม เน�องจากต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายในจงหวดตากรวม 3 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 087-2113659 และ 081-4756675

กลมท� 8 มศนยบรการวชาการท� 7 จ.เชยงใหม เปนศนยกลางของกลม เน�องจากเปนหนวยงานภาครฐทาหนาท�เผยแพรองคความรตางๆ สชมชน อกท Eงต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 23 ชมชน และไมพบปญหาในการดาเนนงานในแตละชมชน โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 053-353064, 053-499031 และ 081-9504441

กลมท� 9 มศนยการเรยนรชมชนเฉลมพระเกยรต ต.หวยแกว อ.ภกามยาม จ.พะเยา เปนศนยกลางของกลม เน�องจากต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 19 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ

กลมท� 10 มชมชนกลมรถไถนาบานสนสล ต.บานดาย อ.แมสาย จ.เชยงราย เปนศนยกลางของกลม เน�องจากมการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 10 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ

กลมท� 11 มชมชนบานรายชะโด ต.สามงาม อ.สามงาม จ.พจตร เปนศนยกลางของกลม เน�องจาก ต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 5 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการตอเน�อง โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 085-4485226, 089-9503950 และ 089-9524062

กลมท� 12 เปนการรวมกลมของชมชนในจงหวดอตรดตถ มชมชนบานวงกะพE ต.วงกะพE อ.เมอง จ.อตรดตถ เปนศนยกลางของกลม เน�องจาก ต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 16 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 081-7851550 และ 081-040-9094

กลมท� 13 มศนยบรการวชาการท� 10 จ.พษณโลก เปนศนยกลางของกลม เน�องจาก เปนหนวยงานภาครฐ ทาหนาท�เผยแพรองคความรตางๆ สชมชน อกท Eงต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 18 ชมชน และไมพบปญหาในการดาเนนงานในแตละชมชน โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 055-299016, 055-299265 และ 085-1402794



กลมท� 14 มชมชนทาตะโก ต.หนองหลวง อ.ทาตะโก จ.นครสวรรค เปนศนยกลางของกลม เน�องจาก ต Eงอยบรเวณศนยกลาง ชมชนเครอขายสามารถตดตอไดสะดวก อกท Eงเปนชมชนท�มระบบการบรหารจดการท�ด และสามารถดาเนนการไดเองอยางย �งยนและตอเน�อง ประกอบดวยชมชนเครอขายรวม 12 ชมชน โดยทกชมชนไมพบปญหาในการดาเนนโครงการดานการผลตไบโอดเซลและดานการบรหารจดการ โดยสามารถตดตอขอเขาศกษาดงานไดท�เบอรโทรศพท 085-054389

9. การจดสมมนาเพ�อสรปผลการศกษาโครงการ

ภายหลงจากท�ผลการศกษาโครงการพฒนาประเมนผล และเสนอแนะดานบรหารจดการ โครงการพ�งพาตนเองดานพลงงานดวยไบโอดเซลชมชน (ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) เปนท�ชดเจน บรษทฯ ไดจดการประชมสมมนาเพ�อสรปผลการวเคราะห และเผยแพรขอมลขาวสารดานตางๆ ใหกบชมชน/หนวยงานและผท�สนใจทราบ โดยการประชมสมมนาจดขEน ณ หองประชม 1 อาคารเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน อ.เมอง จ.อดรธาน เม�อวนท� 28 มนาคม 2555 มผเขารวมประชม 167 คน โดยมนายธรธวช สงหศร อาจารยประจาสาขาวชาวทยาศาสตรส�งแวดลอม คณะวทยาศาสตร เปนวทยากร ท EงนEในภาพรวมของการจดประชมสมมนาผเขารวมสมมนามความยนดท�ไดรวมโครงการท�มเปนโยชนชวยเพ�มรายไดใหแกชมชน รวมไปถงชวยแกปญหาส�งแวดลอม และอยากใหมการพฒนาอยางตอเน�องเพ�อใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาโครงการตอไป

10. ขอเสนอแนะ

โครงการพฒนาไบโอดเซลในระดบชมชนเปนโครงการท�ควรสนบสนน เน�องจากเปนไปตามยทธศาสตรของรฐบาลและเปนโครงการท�หากบรรลวตถประสงคจะทาใหชมชนมความเขมแขงขEนในเร�องพลงงาน ดงน Eนบรษทฯ ขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนโครงการไบโอดเซลชมชนท Eง 168 ชมชน ท�ไดจากการประเมน และขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนการโดยแบงชมชนออกเปน 2 กลมดงนE

1) ชมชนท�มความเขมแขง และสามารถดาเนนโครงการเองไดอยางตอเน�องและย �งยน ชมชนประเภทนEควรวางแนวทางการสงเสรมชมชนดงกลาวโดยการสนบสนนดานวชาการ เชน การปรบปรงคณภาพการผลตใหดย�งขEน และควรจดต Eงใหเปนศนยการเรยนรศกษาดงานของชมชนอ�นในรปแบบของการทา work shop

2) ชมชนท�ไมสามารถดาเนนการไดอยางตอเน�องและ/หรอชมชนท�ไมมความประสงคจะดาเนนการตอ เน�องจากชมชนเหลานEยงไมสามารถดาเนนการโครงการไดอยางย �งยน จงสมควรจดใหมโครงการชวยเหลอตางๆ ตามแนวทางดงนE

• การสนบสนนหรออดหนนแบบใหเปลาในรปแบบตางๆ ใหกบชมชน เชน การจดหาวตถดบราคาถก จดหาแหลงสารเคมราคาถก หรอรบซEอไบโอดเซลท�ชมชนผลตไดเพ�อเปนเงนทนหมนเวยน เปนตน เน�องจากปญหาของชมชนสวนใหญคอเร�องท�ชมชนไมสามารถรวบรวมวตถดบได เพราะมการแยงซEอนEามนใชแลวกบพอคาคนกลาง จงทาใหมการผลตไดนอยคร Eงและไมตอเน�อง ทาใหการดาเนนการของบางชมชนไมบรรลตามวตถประสงคท�ต Eงไว จงเหนสมควรใหหนวยงานท�เก�ยวของใหการสนบสนนดานการจดหาวตถดบและสารเคม เพ�อใหชมชนสามารถดาเนนการตอไปได



• จดหาท�หนวยงานรฐท�เก�ยวของในพEนท�ใหชมชน เพ�อสงเสรมใหความรดานการบรหารจดการ เทคนคการผลตไบโอดเซลใหมคณภาพตรงตามมาตรฐาน

• จดหาแหลงอปกรณท�จาเปนตอการผลต เชน อปกรณตรวจสอบวตถดบกอนการผลต อปกรณตรวจสอบ ไบโอดเซลท�ผลตได เพ�อใหสรางความม �นใจแกผใชงาน

• สงเสรมการประชาสมพนธใหกบชมชนไบโอดเซล เชน การจดประชมสมมนาหนวยงานท�เก�ยวของรวมไปถงสถานประกอบการตามภมภาคตางๆ เพ�อใหเกดการสรางเครอขายในการตดตอประสานงานดานตางๆ ของชมชนตอไป

• การจดกจกรรมประกวดไบโอดเซลของชมชนท�เขารวมโครงการ เพ�อใหชมชนเกดการรวมกลม แลกเปล�ยนความร สรางเครอขาย และคอยพ�งพาอาศยกน

รายงานสรุปสําหรับผู้บริหารwebkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files... ·...

Documents