การศกษาการใชเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลต อาหารหยาบหมกสาหรบโคนม

นางสาวเมฆ ขวญแกว

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ปการศกษา 2552

STUDIES OF UTILIZING CASSAVA PEEL AS ENERGY

SOURCE IN ENSILED ROUGHAGE

FOR DAIRY COWS

Mek Khungaew

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Degree of Master of Science in Animal Production Technology

Suranaree University of Technology

Academic Year 2009

 

 

 

 

 

 

 

 

การศกษาการใชเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลต อาหารหยาบหมกสาหรบโคนม

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญามหาบณฑต

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ (ผศ. ดร.ปราโมทย แพงคา) ประธานกรรมการ (ผศ. ดร.พพฒน เหลองลาวณย ) กรรมการ (อาจารยทปรกษาวทยานพนธ) (รศ. ดร.วศษฐพร สขสมบต) กรรมการ (อ. ดร.อมรรตน โมฬ) กรรมการ

(ศ. ดร.ชกจ ลมปจานงค) (ผศ. ดร.สเวทย นงสานนท) รองอธการบดฝายวชาการ คณบดสานกวชาเทคโนโลยการเกษตร

 

 

 

 

 

 

 

 

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ (รศ. ดร.พงษชาญ ณ ลาปาง) ประธานกรรมการ (อ. ดร.พพฒน เหลองลาวณย )

กรรมการ (อาจารยทปรกษาวทยานพนธ)

(รศ. ดร.วศษฐพร สขสมบต) กรรมการ

( ) ( ) รองอธการบดฝายวชาการ คณะบดสานกวชาเทคโนโลยการเกษตร

 

 

 

 

 

 

 

 

ก

เมฆ ขวญแกว : การศกษาการใชเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมกสาหรบโคนม (STUDIES OF UTILIZING CASSAVA PEEL AS ENERGY SOURCE IN ENSILED ROUGHAGE FOR DAIRY COWS) อาจารยทปรกษา : ผชวยศาสตราจารย ดร.พพฒน เหลองลาวณย, 170 หนา.

วทยานพนธนศกษาการใชเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมกสาหรบโคนม การศกษาครงนแบงออกเปน 1 การศกษา และ 3 การทดลอง การศกษาท 1 คอการศกษาองคประกอบทางเคม การประเมนคณคาทางพลงงานและการยอยสลายในกระเพาะหมกของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตวทจะนามาประกอบสตรอาหารหยาบหมก ผลจากการศกษาพบวามคาใกลเคยงกบทมการรายงานไวโดยนกวจยทานอน ๆ การทดลองท 1 การศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน โดยจดการทดลองแบบ 5 x 3 Factorial in completely randomized design ซงมปจจย A เปนสตรอาหารหยาบหมก 5 สตร แตละสตรจะแตกตางกนทระดบของเปลอกมนสาปะหลง (0, 10, 20, 30 และ 40% โดยน าหนกสด ตามลาดบ) และปจจย B เปนระยะเวลาการหมก (14, 21 และ 28 วน) ผลการทดลองพบวาอาหารหยาบหมกทง 5 สตร มเปอรเซนตวตถแหงเพมขนตามอายการหมก เปอรเซนตโปรตน และ NDF มอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหารหยาบหมก ระดบความเปนกรด-ดาง และปรมาณของแอมโมเนยไนโตรเจนของอาหารหยาบหมกจดวามคณภาพด และปรมาณของ HCN เพมขนตามระดบการใชเปลอกมนสาปะหลง ทอายการหมก 14 วน จะมปรมาณ HCN สง และลดลงตามระยะเวลาการหมก 21 และ 28 วน เปอรเซนตการยอยสลายของวตถแหงลดลงตามระยะเวลาการหมก ปรมาณกรดไขมนระเหยได Lactic acid สงสดทระยะเวลาการหมก 14 วน และ Acetic acid เพมขนตามระยะเวลาการหมก ดงนนอาหารหยาบหมกในสตรท 1 และ 4 ทอายการหมก 14 วนขนไป เหมาะสมทสดในการนามาใชในการทดลองตอไป

การทดลองท 2 การศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโคนม ตอปรมาณน านมและจลนทรยในน านม โดยจดโคนมลกผสมโฮลสไตลนฟรเชยน จานวน 24 ตว ปรมาณน านมเฉลย 14.98±2.24 กโลกรมตอตวตอวน จานวนวนการใหน านม 137±53 วน นาหนกเฉลย 380±74 กโลกรม วางแผนการทดลองแบบ Randomized complete block design (RCBD) แบงออกเปน 3 กลมการทดลอง กลมละ 8 ตว โดยไดรบอาหารขนสตรเดยวกนทง 3 กลมการทดลอง ไดแก กลมควบคมคอไดรบขาวโพดหมก กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% จากการทดลองพบวาเมอโคนมไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มผลทาใหปรมาณการกนไดโปรตนสงกวากลมควบคม แตไมมผลตอเปอรเซนตโปรตน แลคโตส ของแขงพรองไขมน ของแข

 

 

 

 

 

 

 

 

ข

รวมในน านม และการเปลยนแปลงน าหนกตว และมผลทาใหมปรมาณไธโอไซยาเนทในน านมเพมขน อยางไรกตามการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ในการเลยงโคนมทาใหมเปอรเซนตไขมนนมลดลงอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) เมอเทยบกบกลมควบคม อกทงพบวาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ไมมผลตอการยบย งจานวน จลนทรยรวม แบคทเรยโคไลฟอรม และผลการทดสอบเมทลนบล เทสตในน านมดบ ซงโคนมทง 3 กลมการทดลองไดรบ RDPsup เกนความตองการ และไดรบ RUPsup ไมเพยงพอตอความตองการ เมอคานวณตนทนคาอาหารขนและอาหารหยาบ ตอการใหผลผลตน านมจากทง 3 กลมการทดลอง พบวาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มตนทนคาอาหารตาสด และมกาไรสงสดจากการขายนานมดบ การทดลองท 3 การศกษาผลของการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารโค ตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก โดยใชโคเจาะกระเพาะลกผสมพนธโฮสไตนฟรเชยน สายเลอดประมาณ 87.5% จานวน 3 ตว วางแผนการทดลองแบบ 3 x 3 Latin square ประกอบดวย 3 ทรตเมนต ไดแก กลมทไดรบขาวโพดหมก กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% พบวาอาหารหยาบท ง 3 ชนด ไมมผลตอการเปลยนแปลงคาความเปนกรด-ดาง (pH) จานวน จลนทรย และกรดไขมนระเหยไดของของเหลวในกระเพาะหมก แตพบวาระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก ทเวลา 2 ชวโมงหลงการใหอาหารมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) จากการทดลองสรปวาอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% เปนแหลงพลงงาน ทอายการหมก 14 ขนไป สามารถนามาใชเลยงโคนมรดนมได

สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว ลายมอชอนกศกษา ______________________ ปการศกษา 2552 ลายมอชออาจารยทปรกษา ________________

ลายมอชออาจารยทปรกษารวม _____________

 

 

 

 

 

 

 

 

ค

MEK KHUNGAEW : STUDY OF UTILIZING CASSAVA PEEL AS

ENERGY SOURCE IN ENSILED ROUGHAGE FOR DAIRY COWS.

THESIS ADVISOR : ASST. PROF. PIPAT LOUNGLAWAN, Ph.D.,

170 PP.

DAIRY COWS/LACTOPEROXIDASE/CASSAVA PEEL/ENSILED ROUGHAGE/

THIOCYANATE/ENERGY SOURCE

The present thesis aimed to study the ensiled roughage production from

cassava peel as energy source in dairy cow diet on milk yield and milk quality. This

study comprised two sections. The first section was conducted to determine the

chemical composition and to evaluate energy values and ruminal degradability of

cassava peel and other feed ingredients used in silage formula. The results of the

study showed that chemical composition, energy values, and degradability of cassava

peel and other feed ingredients were in the range reported by other researchers.

The latter section was designed to investigate through three experiments. The

first experiment was carried out to investigate the chemical composition and to

evaluate energy values and ruminal degradability of various ensiled roughages with

varying ensiling times. The experimental design was 5 x 3 factorial in a completely

randomized design, in which factor A involved levels of cassava peel in 5 different

formulated mixtures (0%, 10%, 20%, 30% and 40% kg fresh weight) and factor B

referred to the time of ensilage (14, 21 and 28 days). The results revealed that DM

contents increased with the increasing time of ensilage. There were interactions

between the formula and the time of ensiling in protein and NDF percentages. The pH

 

 

 

 

 

 

 

 

ง

in the ensiled roughages 1 and 4 was higher than that in ensiled roughages 2 and 3;

whereas NH3-N content was in the range of good quality silage. The HCN

concentrations increased with increasing levels of cassava peel in the mixtures but

they decreased with the ensiling time. The DM degradability reduced with the time

of ensilage. Lactic acid was highest at 14-day ensiling time and decreased with the

increasing time of ensiling while acetic acid increased with the ensiling time. The best

ensiled roughage mixtures were formula 1 and 4, and at 14 days of ensiling.

The second experiment was conducted to investigate the effect of feeding

ensiled roughage containing cassava peel as energy source on milk production, milk

composition, and micro-organisms in milk. Twenty four Crossbred Holstein Friesians

everaging 14.98 ± 2.24 kg of milk/d, 137 ± 53 DIM and 380± 74 kg liveweight were

assigned in a Randomized Complete Block Design (RCBD) and divided into three

treatment groups with 8 cows in each group. The first group was fed concentrate and

corn silage, the second group was fed concentrate and ensiled roughage containing no

cassava peel, and the third group was fed concentrate and ensiled roughage containing

30% of cassava peel. The results indicated that cows on 0% of cassava peel consumed

significantly more DM and net energy than those cows on corn silage and 30% of

cassava peel; whereas cows on corn silage ate significantly more CP than cows on 0%

and 30% of cassava peel. Cows on corn silage had significantly higher milk fat and

milk total solid contents than those cows on 0% and 30% of cassava peel. There were

no significant differences in liveweight change, thiyocyante content in milk, total

plate count, coliform bacteria, and methylene test in milk. RDPsup was in excess while

RUPsup was inadequate in all treatments.

 

 

 

 

 

 

 

 

จ

The third experiment was carried out to investigate the effect of feeding

ensiled roughage containing cassava peel as energy source on change in rumen

ecoloy. Three fistulated non-lactating Crossbred Holstein Friesian dairy cows were

allocated in a 3 x 3 Latin Squares Design. Experimental diets were composed of 3

dietary treatments: the first treatment was fed concentrate and corn silage, the second

treatment was fed concentrate and ensiled roughage containing no cassava peel, and

the third treatment was fed concentrate and ensiled roughage containing 30% of

cassava peel. There were no significant differences in rumen pH, concentrations of

acetic acid and propionic acid, ratio of acetic acid to propionic acid, ruminal bacteria

and protozoa population; whereas ruminal NH3-N concentration at 2-hour post

feeding was significantly higher in group 2 than in groups 1 and 3.

It can thus be clearly concluded in the present study that cassava with 30% of

cassava peel inclusion in roughage mixtures and 14-day ensiling time could be used as

energy source for dairy cows.

School of Animal Production Technology Student’s Signature _________________

Academic Year 2009 Advisor’s Signature _________________

Academic Year 200 Co-advisor’s Signature ______________

 

 

 

 

 

 

 

 

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเลมนสาเรจลลวงดวยด เนองจากไดรบความชวยเหลออยางดยง ทงดานวชาการและดานดาเนนงานวจย จากบคคลและกลมบคคลตาง ๆ ผชวยศาสตราจารย ดร.พพฒน เหลองลาวณย อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทใหโอกาสการศกษาใหคาแนะนาและแนวคดทเปนประโยชนทงดานวชาการ ดานการดาเนนการวจย ตลอดจนการชวยตรวจแนะนาในการเขยน และการตรวจแกไขวทยานพนธ อกทงการสนบสนนงบประมาณในการดาเนนการวจยจนเสรจสมบรณดวยด รองศาสตราจารย ดร.วศษฐพร สขสมบต อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวมไดกรณาใหทนการศกษา และคาแนะนาในการดาเนนการวจย การตรวจแกไขวทยานพนธ ใหความรและคาปรกษาดานการดาเนนงานวจย และขอกราบขอบพระคณอาจารยประจาสาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตวทกทานทไดกรณาอบรมสงสอน ถายทอดความรและประสบการณ ขอขอบคณสถาบนวจยและพฒนา ซงใหการสนบสนนงบประมาณในการดาเนนงานวจย ขอขอบคณฟารมมหาวทยาลย อาคารศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย 3 รวมทงบคลากร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ทไดใหความอนเคราะหสถานท สตวทดลอง เครองมอ อปกรณ และอานวยความสะดวกตาง ๆ ในการทางานวจยในครงน ขอขอบคณเพอน ๆ พ ๆ นอง ๆ ทรวมศกษาระดบบณฑตศกษาตลอดจนนอง ๆ ระดบปรญญาตรสาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตวทกทาน ทใหคาปรกษาใหความชวยเหลอและเปนกาลงใจตลอด สาหรบคณงามความดอนใดทเกดจากวทยานพนธเลมน ผวจยขอมอบใหกบบดา มารดา ซงเปนทรกและเคารพยง ญาตพนอง ตลอดจนครอาจารยทเคารพทกทาน ทไดประสทธประสาทวชาความรและถายทอดประสบการณทดใหแกผวจยตลอดมา จนทาใหประสบความสาเรจในการศกษา

เมฆ ขวญแกว

 

 

 

 

 

 

 

 

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอ (ภาษาไทย) ......................................................................................................................... ก บทคดยอ (ภาษาองกฤษ) .................................................................................................................... ค กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................................ ฉ สารบญ ............................................................................................................................................... ช สารบญตาราง .................................................................................................................................... ฑ สารบญภาพ ........................................................................................................................................ ด คาอธบายสญลกษณและคายอ ............................................................................................................ ต บทท 1 บทนา ................................................................................................................................... 1 1.1 ความสาคญและปญหาการวจย .................................................................................. 1 1.2 วตถประสงคของการวจย ........................................................................................... 2 1.3 สมมตฐานของการวจย ............................................................................................... 2 1.4 ขอบเขตของการวจย .................................................................................................. 3 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ........................................................................................ 3 1.6 รายการอางอง ............................................................................................................. 3 2 วรรณกรรมและเอกสารทเกยวของ ...................................................................................... 5

2.1 สวนประกอบทางเคมของวตถดบทใชในอาหารหยาบหมก ...................................... 5 2.2 การเกดสารพษไฮโดรไซยานคในมนสาปะหลง ........................................................ 6 2.3 กลไกการออกฤทธของกรดไฮโดรไซยานค ............................................................... 8 2.4 วธการลดปรมาณของกรดไฮโดรไซยานค ................................................................. 8 2.5 ระดบของกรดไฮโดรไซยานคในผลตภณฑมนสาปะหลง ......................................... 9 2.6 ความรทวไปเกยวกบอาหารหมก ............................................................................. 11 2.6.1 จลนทรยของพชอาหารหมก ....................................................................... 12 2.6.2 กระบวนการหมกของอาหารหมก .............................................................. 13

 

 

 

 

 

 

 

 

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา

2.6.3 การเปลยนแปลงทางชวเคมในระยะการหมก ............................................. 16 2.6.4 การสญเสยโภชนะในชวงการหมก ............................................................. 16 2.6.4.1 การสญเสยในชวงเกบเกยว ........................................................ 16 2.6.4.2 การสญเสยเนองจากการหายใจ ................................................. 16 2.6.4.3 การสญเสยเนองจากการหมก .................................................... 17 2.6.4.4 การสญเสยในสวนของเหลวทรวไหลออก ................................ 17 2.6.5 ปจจยทมผลตอคณภาพของอาหารหมก ...................................................... 17 2.6.5.1 ชนดและอายพชขณะตดมาทาหญาหมก .................................... 17 2.6.5.2 ขนาดของชนพชทหมก ............................................................. 18 2.6.5.3 ระดบความชนของพชทนามาหมก ............................................ 19 2.6.5.4 การกาจดอากาศออกจากหลมหมก ............................................ 20 2.6.5.5 การใชสารเสรม ......................................................................... 21

2.6.6 คณคาทางอาหารของอาหารหมก (Feeding value) ..................................... 21 2.6.6.1 การกนของสตวเคยวเออง (Intake) ............................................ 21 2.6.6.2 การยอยไดของสตวเคยวเออง (Digestibility) ............................ 21

2.7 ความสาคญของระบบเอนไซม Lactoperoxidase ตอการเกบรกษานานมดบ ........... 22 2.7.1 การเกดปฏกรยาของระบบเอนไซม Lactoperoxidase ................................. 23 2.7.2 ความปลอดภยของระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดส........................... 26 2.7.3 ผลของการเตม Thiocyanate ion และ Hydrogen peroxide

ตอคณภาพของนานมดบ ............................................................................ 26 2.8 ความตองการพลงงานในโคนม ............................................................................... 35

2.8.1 หนวยของพลงงาน ..................................................................................... 35 2.8.2 การจาแนกประเภทของพลงงาน ................................................................ 36 2.8.3 การประเมนคณคาทางพลงงานตาม NRC (2001) ....................................... 40 2.8.3.1 พลงงานจาก NFC ...................................................................... 40 2.8.3.2 พลงงานจากโปรตน ................................................................... 42

 

 

 

 

 

 

 

 

ฌ

สารบญ (ตอ)

หนา

2.8.3.3 พลงงานจากไขมน ..................................................................... 42 2.8.3.4 พลงงานจาก NDF ...................................................................... 43 2.8.3.5 การประมาณคา DE ................................................................... 45

2.8.3.6 การประมาณคาพลงงานสทธ (Net energy, NEL) ..................... 48 2.9 ความตองการโปรตนในโคนม ................................................................................. 49 2.9.1 การคานวณโปรตนในอาหาร ...................................................................... 49 2.9.2 การคานวณความตองการโปรตนในตวโคนม ............................................ 49 2.10 รายการอางอง ........................................................................................................... 53 3 การศกษาองคประกอบทางเคม การประเมนคณคาทางพลงงานและการยอย สลายในกระเพาะหมกของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ........................... 60 3.1 คานา ........................................................................................................................ 60 3.2 วตถประสงค ............................................................................................................ 60 3.3 อปกรณและวธการ ................................................................................................... 61 3.4 การวเคราะหขอมล ................................................................................................... 63 3.5 สถานททาการทดลอง .............................................................................................. 63 3.6 ระยะเวลาทาการทดลอง ........................................................................................... 63 3.7 ผลการทดลอง .......................................................................................................... 64 3.7.1 องคประกอบทางเคมในเปลอกมนสาปะหลง และ วตถดบอาหารสตว ..................................................................................... 64 3.7.2 การประเมนคณคาทางพลงงานในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ............................................................................... 64 3.7.3 การยอยสลายของวตถแหง ......................................................................... 66 3.8 วจารณผลการทดลอง ............................................................................................... 68 3.8.1 องคประกอบทางเคมในเปลอกมนสาปะหลง และ วตถดบอาหารสตว ..................................................................................... 68

 

 

 

 

 

 

 

 

ญ

สารบญ (ตอ)

หนา 3.8.2 การประเมนคณคาทางพลงงานในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ............................................................................... 69 3.8.3 การยอยสลายของวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ............................................................................... 69

3.9 สรป .......................................................................................................................... 70 3.10 รายการอางอง ........................................................................................................... 71

4 การศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง เปนแหลงพลงงาน .............................................................................................................. 73 4.1 คานา ........................................................................................................................ 73 4.2 วตถประสงค ............................................................................................................ 73 4.3 อปกรณและวธการ ................................................................................................... 74 4.4 การวเคราะหขอมล ................................................................................................... 76 4.5 สถานททาการทดลอง .............................................................................................. 76 4.6 ระยะเวลาทาการทดลอง ........................................................................................... 76 4.7 ผลการทดลอง .......................................................................................................... 76

4.7.1 องคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก ............................................... 76 4.7.2 การประเมนคณคาทางพลงงานของอาหารหยาบหมก ................................ 82 4.7.3 การยอยสลายของวตถแหงของอาหารหยาบหมก ....................................... 85 4.7.4 การยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมก ............................................... 87 4.7.5 ปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก ........................................................... 90

4.8 วจารณผลการทดลอง ............................................................................................... 92 4.8.1 องคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก ............................................... 92 4.8.2 การประเมนคณคาทางพลงงานของอาหารหยาบหมก ................................ 94 4.8.3 การยอยสลายของวตถแหงของอาหารหยาบหมก ....................................... 94 4.8.4 การยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมก ............................................... 95 4.8.5 ปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก ........................................................... 95

 

 

 

 

 

 

 

 

ฎ

สารบญ (ตอ)

หนา 4.8.6 การคดเลอกสตรอาหารทดทสดในการผลตอาหารหยาบหมก เพอนาไปใชเลยงโคนม .............................................................................. 96

4.9 สรป .......................................................................................................................... 97 4.10 รายการอางอง ........................................................................................................... 98

5 การศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลง สาหรบโคนม .................................................................................................................... 100 5.1 คานา ...................................................................................................................... 100 5.2 วตถประสงค .......................................................................................................... 100

5.3 อปกรณและวธการ ................................................................................................. 101 5.4 การวเคราะหขอมล ................................................................................................. 105 5.5 สถานททาการทดลอง ............................................................................................ 105 5.6 ระยะเวลาทาการทดลอง ......................................................................................... 106 5.7 ผลการทดลอง ........................................................................................................ 106 5.7.1 องคประกอบทางเคมของสตรอาหารขนและสตรอาหาร หยาบหมกและการประเมนพลงงานโดยการคานวณ จาก สมการ NRC (2001) ทโคนมไดรบจากสตรอาหารขน และอาหารหยาบ ....................................................................................... 106 5.7.2 ปรมาณการกนไดของโคนม ..................................................................... 108 5.7.3 ปรมาณนานมและปรมาณองคประกอบของนานม .................................. 110 5.7.4 นาหนกตวและนาหนกตวทเปลยนแปลง ................................................. 113

5.7.5 ปรมาณไธโอไซยาเนท จานวนจลนทรยรวม โคไลฟอรม และผลการทดสอบเมทลนบล เทสต ในนานมดบ .................................... 114

5.7.6 การประมาณคาโปรตนและพลงงานของโคนม ทไดรบอาหารสตรทดลอง ........................................................................ 115

5.8 วจารณผลการทดลอง ............................................................................................. 119

 

 

 

 

 

 

 

 

ฏ

สารบญ (ตอ)

หนา 5.8.1 องคประกอบทางเคมของสตรอาหารขนและสตรอาหารหยาบหมก และการประเมนพลงงานโดยการคานวณจาก สมการ NRC (2001) ทโคนมไดรบจากสตรอาหารขนและอาหารหยาบ ................................... 119 5.8.2 ปรมาณการกนไดของโคนม ..................................................................... 121 5.8.3 ปรมาณนานมและปรมาณองคประกอบของนานม .................................. 122 5.8.4 นาหนกตวและนาหนกตวทเปลยนแปลง ................................................. 123 5.8.5 ปรมาณไธโอไซยาเนท จานวนจลนทรยรวม โคไลฟอรม และผลการทดสอบเมทลนบล เทสต ในนานมดบ .................................... 123 5.8.6 การประมาณคาโปรตนและพลงงานของโคนม ทไดรบอาหารสตรทดลอง ........................................................................ 126 5.9 สรป ........................................................................................................................ 128

5.10 รายการอางอง ......................................................................................................... 129 6 การศกษาผลของการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ในอาหารโค ตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก........................................... 132 6.1 คานา ...................................................................................................................... 132 6.2 วตถประสงค .......................................................................................................... 132 6.3 อปกรณและวธการ ................................................................................................. 132 6.4 การวเคราะหขอมล ................................................................................................. 134 6.5 สถานททาการทดลอง ............................................................................................ 135 6.6 ระยะเวลาทาการทดลอง ......................................................................................... 135 6.7 ผลการทดลอง ........................................................................................................ 135 6.7.1 การยอยสลายของวตถแหงในกระเพาะหมก ของอาหารทง 3 กลมการทดลอง .............................................................. 135

6.7.2 การยอยสลายของโปรตนรวมในกระเพาะหมก ของอาหารทง 3 กลมการทดลอง .............................................................. 136

6.7.3 คาความเปนกรดดาง (pH) ของของเหลวในกระเพาะหมก ....................... 138

 

 

 

 

 

 

 

 

ฐ

สารบญ (ตอ)

หนา

6.7.4 ความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของของเหลวในกระเพาะหมก ................................................................. 139 6.7.5 ความเขมขนของกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid; VFAs) ของเหลวในกระเพาะหมก ........................................................................ 140 6.7.6 จลนทรยภายในกระเพาะหมก .................................................................. 142

6.8 วจารณผลการทดลอง ............................................................................................. 143 6.8.1 การยอยสลายของวตถแหงในกระเพาะหมก ของอาหารทง 3 กลมการทดลอง .............................................................. 143 6.8.2 การยอยสลายของโปรตนรวมในกระเพาะหมก ของอาหารทง 3 กลมการทดลอง .............................................................. 143 6.8.3 คาความเปนกรดดาง (pH) ของของเหลวในกระเพาะหมก ....................... 143 6.8.4 ความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของของเหลวในกระเพาะหมก ................................................................. 144 6.8.5 ความเขมขนของกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid; VFAs) ของของเหลวในกระเพาะหมก ................................................................. 145 6.8.6 จลนทรยภายในกระเพาะหมก .................................................................. 146 6.9 สรป ........................................................................................................................ 147

6.10 รายการอางอง ......................................................................................................... 148 7 สรปและขอเสนอแนะ ....................................................................................................... 150 7.1 สรป ........................................................................................................................ 150 7.2 ขอเสนอแนะ .......................................................................................................... 152 ภาคผนวก ............................................................................................................................... 153 ภาคผนวก ก วธการดาเนนงานทางหองปฏบตการ ........................................................... 153 ภาคผนวก ข การคานวณพลงงานในอาหาร ..................................................................... 162 ประวตผเขยน ......................................................................................................................... 170

 

 

 

 

 

 

 

 

ฑ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 ตารางองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง ........................................................... 6 2.2 แสดงปรมาณไฮโดรไซยานค ในผลตภณฑมนสาปะหลง .................................................. 10 2.3 แสดงระดบความเปนพษโดยทวๆ ไปของไฮโดรไซยานค ................................................. 11 2.4 แสดงชนดของแบคทเรยทผลตกรดแลคตคทพบในอาหารหมก ........................................ 13 2.5 แสดงเสนทางของกระบวนการหมกในการทาพชอาหารสตว ............................................ 15 2.6 การศกษาการสลายตวของระดบ Lactoperoxidase, thiocyanate และ Hydrogen

peroxide ........................................................................................................................... 27 2.7 การเปลยนแปลงจลนทรยทงหมด ตอการเตม Thiocyanate ทเกบรกษานานมดบ

ในอณหภม 4°C และ 25°C ................................................................................................. 28 2.8 การเปลยนแปลงจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตอการเตม Thiocyanate

ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 4°C และ 25°C ................................................................ 29 2.9 การเปลยนแปลงแบคทเรยทงหมด ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 4°C .................................................. 31 2.10 การเปลยนแปลงแบคทเรยทงหมด ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide

ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 30°C ............................................................................... 31 2.11 การเปลยนแปลงจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 4°C ................................................. 32 2.12 การเปลยนแปลงจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 30°C ............................................... 32 2.13 องคประกอบทางเคมของใบและกากมนสาปะหลง ........................................................... 33 2.14 ผลการเสรม Cassava hay (CH) ในอาหารโคนม ตอปรมาณนานม และองคประกอบนานม ..................................................................................................... 34 2.15 ปจจยทใชในการปรบเนองจากกระบวนการผลต (Processing adjustment factors, PAF)

สาหรบ NFC (NRC, 2001) ................................................................................................. 41

 

 

 

 

 

 

 

 

ฒ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 2.16 ประสทธภาพการยอยไดของโปรตนหยาบเพอใชในการประมาณคา TDN1x

สาหรบผลตภณฑทไดจากสตว (NRC, 2001) ..................................................................... 44 2.17 ประสทธภาพการยอยไดเพอการดารงชพ (Assumed 8% increase in digestibility

compared with 3X maintenance) สาหรบอาหารสตวจาพวกไขมน (NRC, 2001) ............. 45 3.1 องคประกอบทางเคมในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ............................... 65 3.2 คณคาทางพลงงานของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ................................ 65 3.3 การยอยสลายวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว .......................... 67 3.4 เปอรเซนตการยอยสลายวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ......... 67 4.1 แสดงสตรอาหารหยาบหมกททาการศกษา......................................................................... 74 4.2 แสดงองคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก .............................................................. 78 4.3 คณคาทางพลงงานของอาหารหยาบหมก ........................................................................... 83 4.4 แสดงการยอยสลายวตถแหงของอาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก ................................. 86 4.5 แสดงการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก ................................... 88 4.6 แสดงการยอยสลายวตถแหงและการยอยสลายโปรตนของ อาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก ..................................................................................... 89 4.7 แสดงปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก .......................................................................... 91 5.1 แสดงชนดและปรมาณของวตถดบทใชในอาหารหยาบหมก ........................................... 102 5.2 แสดงชนดและปรมาณของวตถดบทใชในอาหารขน ....................................................... 103 5.3 แสดงคณสมบตของกลมโครดนมทใชในการทดลอง ...................................................... 104 5.4 องคประกอบทางเคมของสตรอาหารขน และอาหารหยาบ .............................................. 107 5.5 คณคาทางพลงงานของของสตรอาหารและอาหารหยาบ ................................................. 108 5.6 แสดงปรมาณการกนไดของโคนมทไดรบอาหารขน และอาหารหยาบ ........................... 110 5.7 แสดงปรมาณนานมและองคประกอบของนานม ............................................................. 112 5.8 แสดงองคประกอบของนานม .......................................................................................... 113 5.9 แสดงนาหนกตว และนาหนกตวทเปลยนแปลง ............................................................... 114

 

 

 

 

 

 

 

 

ณ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 5.10 ผลของการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ในอาหารโคนมตอจลนทรยในนานมดบ.......................................................................... 115 5.11 ปรมาณของโปรตนทไดรบจากอาหารและโคนมตองการ ................................................ 117 5.12 พลงงานทโคนมตองการเพอกจกรรมตางๆ และทโคนมไดรบจากอาหาร ....................... 118 5.13 ตนทนคาอาหารสตว และผลกาไรขาดทนจากการใชอาหารหยาบหมก ทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ...................................................................... 119 6.1 การจดผงการทดลองแบบ 3 x 3 Latin square ................................................................... 133 6.2 การยอยสลายไดวตถแหงและอตราการยอยสลายไดวตถแหงของอาหารขน และอาหารหยาบ .............................................................................................................. 136 6.3 การยอยสลายไดโปรตนและอตราการยอยสลายไดโปรตนของอาหารขน และอาหารหยาบ .............................................................................................................. 137 6.4 แสดงการยอยสลายวตถแหงและการยอยสลายโปรตนของ อาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก ................................................................................... 138 6.5 ผลการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมก

ตอการเปลยนแปลงระดบความเปนกรด-ดาง (pH) และแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3- N) ภายในกระเพาะหมกทเวลาตางๆ หลงการใหอาหาร ........................................ 140

6.6 ผลการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมก ตอความเขมขนของกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid; VFAs) ของของเหลวในกระเพาะหมกทเวลาตางๆ หลงการใหอาหาร ........................................ 141

6.7 ผลการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมก ตอการเปลยนแปลงของจลนทรยภายในกระเพาะหมกทเวลาตางๆ หลงการใหอาหาร ............................................................................................................. 142

 

 

 

 

 

 

 

 

ด

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 แสดงขนตอนการคดแยกกากมนสาปะหลง ............................................................................. 5 2.2 ผลการไฮโดรไลซส ลนามารนและ ลอโทสตาลนไดกรดไฮโดรไซยานค ............................... 7 2.3 สตรโครงสรางของเอนไซม Lactoperoxidase ทมสวนของ Prosthetic group

เชอมอยกบสวนของโปรตน ................................................................................................... 24

 

 

 

 

 

 

 

 

ต

คาอธบายสญลกษณและคายอ ADF = Acid detergent fiber ACICP = Acid detergent insoluble crude protein ADIN = Acid detergent insoluble N ADL = Acid detergent lignin CFU = Colony forming unit DE = Digestible energy FCM = Fat corrected milk FE = Faecal energy GE = Gross energy HCN = Hydrocyanic acid HOSCN = Hypothiocyanous acid ME = Metabolisable energy NDF = Neutral detergent fiber NDICP = Neutral detergent insoluble crude protein NDIN = Neutral detergent insoluble N NE = Net energy NFC = Non-fiber carbohydrate NFE = Nitrogen free extract NPN = Non protein nitrogen NRC = National Research Council OSCN- = Hypothiocyanite ion RDP = Rumen degradable protein RDPreq = Rumen degradable protein requirement RDPsup = Rumen degradable protein supplement RUP = Rumen undegradable protein RUPreq = Rumen undegradable protein requirement RUPsup = Rumen undegradable protein supplement

 

 

 

 

 

 

 

 

ถ

คาอธบายสญลกษณและคายอ (ตอ) tdCP = Truly digestibility crude protein UE = Urinary energy WSC = Water soluble carbohydrate

 

 

 

 

 

 

 

 

1

บทท 1 บทนา

1.1 ความสาคญและทมาของปญหาในการทาวจย ในสภาพปจจบนธรกจการเลยงโคนมภายในประเทศกาลงกลบมาไดรบความสนใจเปน

อยางมาก อกทงทางภาครฐบาลยงไดมการสงเสรมใหเกษตรกรมการเลยงโคนมตามนโยบายของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (2550-2554) ทมงพฒนาการเกษตรตามแนวทฤษฏคขนาน (Dual track economy) โดยพฒนาเศรษฐกจรากหญาควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจเพอการแขงขน เนนเกษตรกรเปนศนยกลางและเพอทดแทนการนาเขานมจากตางประเทศเปนมลคาหลายพนลานบาทตอป องคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย (2550) รายงานวาจานวนโคนมทงประเทศ 85,244 ตว ผลผลตน านม 119,044,452.77 กโลกรมตอป อตราการบรโภคน านม 9.67 กโลกรม/คน/ป ซงอตราการบรโภคของนมและผลตภณฑนมของประเทศเพมขน การเพมขนของธรกจการเลยงโคนมนจะสงผลตอความตองการอาหารหยาบสาหรบใชเลยงโคนมเพมมากขนเชนกน แตเกษตรกรสวนใหญไมมพนทและขาดการชลประทานสาหรบปลกสรางทงหญาใหเพยงพอกบความตองการ โดยเฉพาะอยางยงในชวงฤดแลง (ธนวาคม–พฤษภาคม) การขาดแคลนอาหารหยาบสาหรบใชเลยงโคนมจะยงทวความรนแรงมากขน

นอกจากนในสภาพปจจบนเกดปญหาการขาดแคลนอาหารหยาบ โดยเฉพาะหญาสด เนองจากมการถอคลองพนทในการปลกหญาลดนอยลง ทาใหอาหารหยาบไมเพยงพอตอความตองการของสตว แมจะมการนาฟางขาวมาใชเปนแหลงอาหารหยาบในการเลยงสตว แตยงพบวาคณคาโภชนะตา ประกอบกบวตถดบอาหารสตวมราคาแพงขน โดยเฉพาะวตถดบแหลงพลงงาน เชน ขาวโพด และมนสาปะหลง จงไดมความสนใจทจะผลตอาหารหยาบหมกคณภาพด โดยการนาเอาผลพลอยไดจากอตสาหกรรมเกษตร (Agro industrial by – products) เขามาใชเปนแหลงวตถดบอาหารสตว โดยใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ และใชเปลอกมนสาปะหลง กากมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ซงเปลอกมนสาปะหลงพบวาเปนวตถดบทมศกยภาพเพยงพอทจะนามาเปนแหลงพลงงานในอาหารโค เนองจากกระบวนการผลตแปงมนสาปะหลงจะมเปลอกมนสาปะหลง 3% ของมนสาปะหลงทงหมดทเขาโรงงาน ซงสามารถคดเปนปรมาณตอปได 552,000 ตน สานกงานแหงชาตกรมประชาสมพนธ (2552) คาดการณวาในป 2553 ปรมาณผลผลตมนสาปะหลง 30.31 ลานตน

 

 

 

 

 

 

 

 

2

นอกจากปญหาเรองของตนทนการผลตแลว ปญหาทมความสาคญตอเกษตรกรผเลยงโคนมอกอยางหนงนนคอ คณภาพน านมดบ โดยเฉพาะเรองของปรมาณเชอจลนทรยในน านม เนองจากเกษตรกรบางพนทอยหางไกลจากศนยรบน านมมากตองใชระยะเวลาในการขนสงนาน และเกษตรกรสวนใหญไมมระบบทาความเยนทฟารม รวมทงการขนสงน านมดบในปรมาณมาก เชน ศนยรบน านมดบไปยงโรงงานแปรรป ปจจบนมการรายงานวาในน านมมเอนไซมทเรยกวา Lactoperoxidase ซงสามารถยดอายการเกบรกษานานมดบทอณหภมหองได

มรายงานวาการใชมนเสนในสตรอาหารโคนมในระดบทสงขนมผลใหระดบของ Thiocyanate ในน านมเพมขนได (ศรรตน บวผน, 2546) การศกษา Metha Wanapat, Anan Petlum, and Opart Pimpa (2000) ใชใบมนสาปะหลงแหงทระดบ 0, 1.0 และ 1.7 กโลกรมตอวน เสรมในอาหารโคนม พบวามผลทาให Thiocyanate ในนานมเพมขนจาก 5.3 พพเอม เปน 13.3 และ 17.8 พพเอม ตามลาดบ ซงการใชระบบ Lactoperoxidase อาจจะเปนอกหนทางหนงในการชวยเหลอเกษตรกรในการยดอายการเกบรกษานานมดบใหคงคณภาพไวไดนานขน

แตในปจจบนการศกษาเกยวกบการใชเปลอกมนสาปะหลงเปนอาหารโคนมยงมนอยมาก ดงนนการวจยครงนจงดาเนนไปเพอแสดงใหเหนถง การใชประโยชนจากเปลอกมนสาปะหลง เพอนามาใชเปนวตถดบแหลงพลงงานในอาหารขน และตนทนในการผลตอาหารโคนมรวมกบการศกษาผลตอคณภาพนานมของโคนมทไดรบเปลอกมนสาปะหลงเปนอาหาร

1.2 วตถประสงคในการวจย 1.2.1 เพอศกษาถงองคประกอบทางเคมและคณคาทางพลงงานของเปลอกมนสาปะหลง 1.2.2 เพอศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลง

พลงงานทระดบการเสรมในอาหารทแตกตางกน และมคณภาพและคณคาทางโภชนะทเหมาะสมสาหรบโคนม 1.2.3 เพอศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานตอผลผลตนานม คณภาพของนานมในโคนม และตนทนการผลตอาหารหยาบหมกในการเลยงโคนม 1.2.4 เพอศกษาผลของการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงในอาหารโค ตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก

1.3 สมมตฐานของงานวจย 1.3.1 อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสามารถนามาใชเปน

อาหารโคนมได

 

 

 

 

 

 

 

 

3

1.3.2 อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานมผลตอปรมาณน านม คณภาพของนานมในโคนม และลดตนทนคาอาหารหยาบได

1.3.3 การใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารโค ไมสงผลทาใหเกดการเปลยนแปลงของนเวศวทยาในกระเพาะหมก

1.4 ขอบเขตของงานวจย การวจยในครงนมงเนนทจะศกษาถงผลการใชเปลอกมนเปนแหลงพลงงานในอาหารหยาบ

หมกสาหรบเลยงโคนมลกผสมพนธโฮลสไตนฟรเชยนทดแทนอาหารหยาบคณภาพด ในชวงทขาดแคลนอาหารหยาบ ตอปรมาณน านม จลนทรยในน านมดบ และการเปลยนแปลงของนเวศวทยาในกระเพาะหมก

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.5.1 ทราบถงองคประกอบทางเคมและคณคาทางโภชนะของเปลอกมนสาปะหลงเพอ

นาไปใชเปนแหลงพลงงานในการประกอบสตรอาหารหยาบหมก 1.5.2 เพอใชเปนแนวทางและพนฐานในการศกษาและวจยดานโภชนศาสตรโคนม 1.5.3 ทราบปรมาณไธโอไซยาเนตในน านมของโคนมทกนอาหารหยาบหมกทมเปลอกมน

สาปะหลงเปนสวนประกอบเพอศกษาผลของการยบย งจลนทรยในนานมดบ 1.5.4 ไดทราบถงผลของการใชเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารหยาบ

หมกตอการใหผลผลตน านม คณภาพของน านมในโคนม และลดตนทนคาอาหารหยาบได เพอนาไปใชเปนแหลงอาหารหยาบคณภาพด และชะลอการเพมปรมาณของจลนทรยในนานมดบ

1.5.5 ไดทราบถงผลของการใชมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารหยาบหมกตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก เพอนาอาหารหยาบหมกไปใชในการเลยงโคนม

1.6 รายการอางอง ศรรตน บวผน. (2546). ผลของการเพมระดบมนเสนในอาหารผสมเสรจ ตอปรมาณโซมาตกเซลล

จลนทรย อะฟลาทอกซนและเปอรออกซเดสในน านมโค. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สานกงานแหงชาตกรมประชาสมพนธ. (2552). กระทรวงเกษตรฯ คาดการณปรมาณผลผลตมนสาปะหลง ป 53 [ออนไลน]. ไดจาก: http://thainews.prd.go.th/view.php?m_newsid= 255204280078&tb=N255204.

 

 

 

 

 

 

 

 

4

องคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย (อ.ส.ค). (2550). จานวนเกษตรกร สมาชกจานวน โคนม และปรมาณนานมของ อ.ส.ค. สารสนเทศโคนม [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.thaidanskmilk.com.

Wanapat, M., Petlum, A., and Pimpa, O. (2000). Supplementation of cassava hay to replace concentrate use in lactating Holstein Friesian crossbreds. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 13: 600-604.

 

 

 

 

 

 

 

 

5

บทท 2 วรรณกรรมและเอกสารทเกยวของ

2.1 สวนประกอบทางเคมของวตถดบทใชในอาหารหยาบหมก 2.1.1 เปลอกมนสาปะหลง (Cassava peel)

เปลอกมนสาปะหลง (Cassava peel) เปนผลพลอยไดจากอตสาหกรรมการเกษตร (Agro industrial by – products) ทไดจากโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง ซงมกระบวนการผลตเรมตงแตการนาหวมนสดเขาเครองชงน าหนก วดเปอรเซนตของแปงทมในหวมน การทาความสะอาดและจดเตรยมหวมน นาหวมนสดเขาสเครองรอนเพอแยกเอาดนออก จากนนลาเลยงเขาสเครองลางเพอทาความสะอาดหวมนอกครง แลวจงนาเขาสเครองสบและขดเปลอก เพอใหหวมนมขนาดเลกลงและแยกเอาเปลอกออกแลวเขาสเครองบด สวนทขดเปลอกออกคอ สวนทหอหมหวมนสาปะหลง มสน าตาล มความหนาประมาณ 1-2 มลลเมตร เปนผลพลอยไดจากโรงงานอตสาหกรรม มขนตอนดงน

ภาพท 2.1 แสดงขนตอนการคดแยกกากมนสาปะหลง ทมา: http://www.agnet.org/images/library/pt2005016f3.jpg

Fresh cassava

Clean water Peeling and washing Cassava peel

Lime solution (5%) Soaking (30 minutes)

Clean water Washing

Grating by using a grater

Wet grated cassava

Sun-drying

Dried grated cassava Flour processing

Storage Cassava flour

 

 

 

 

 

 

 

 

6

เปลอกมนสาปะหลงเมอผานกระบวนการผลตแปงมนจากโรงงานยงคงม NFE อยประมาณ 62.5 - 71.0% ของน าหนกแหง พลงงานรวม (GE) 1.65 – 2.96 MJ/kg พลงงานยอยได (DE) 1.03 MJ/kg (Adegbola, 1980; Devendra, 1977) ซงถอวามปรมาณมากพอทจะนามาใชเปนวตถดบอาหารโคนมได โดยทเปลอกมนสาปะหลงมคณคาทางโภชนะ ดงแสดงในตารางท 2.1 ตารางท 2.1 ตารางองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง (% of dry matter)

Item Devendra (1977) Adegbola (1980) Nwokoro and

Ekhosuehi (2005) Dry matter, DM - 13.5 - Crude protein, CP 4.8 6.5 4.3 Crude fiber, CF 21.1 10.0 12.0 Ether extract, EE 1.2 1.0 0.2 Nitrogen free extract, NFE 68.6 62.5 71.0 Ash 4.2 6.5 1.01 Gross energy (MJ/kg) 2.96 1.65 - Digestible energy (MJ/kg) - 1.03 -

2.2 การเกดสารพษไฮโดรไซยานคในมนสาปะหลง ในหวและใบมนสาปะหลงมสารชนดหนงซงเรยกวา ไซยาโนจนคกลโคไซด ซงสามารถ

เปลยนรปเปนกรดไฮโครไซยานค (HCN) สารตวนจะเปนพษตอมนษยและสตวเมอรบประทานเขาไป ปรมาณกรดในใบมมากนอยแตกตางกนไป โดยเฉลยมอยประมาณ 180-200 มลลกรมตอใบสด 1 กโลกรม พนธระยอง 1 มกรด 51.2 พพเอม พนธ 5 นาท ใบมกรด 56.3 พพเอม ปรมาณกรดในใบมนอยกวาในหว แตการสลายตวของกรดในใบชากวาหวสาหรบในหวของมนสาปะหลง สารกลโคไซด สวนใหญอยในเปลอกมากกวาอยในเนอ จากการวเคราะหพบวามกรดในเนอ 15-50 พพเอม มกรดในเปลอก 623 พพเอม ปรมาณกรดมากนอยตางกนไปตามพนธ (มณฑา แกวกตพงษ, ทศพร เหลกชาย และภาดร กาญจนดล, 2546)

การใชเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารโครดนมในขณะทวตถดบแหลงพลงงานมราคาสงนาจะเปนสงทชวยลดตนทนการผลตของเกษตรกรได นอกจากนปรมาณของ Thiocyanate ในเปลอกมนสาปะหลงยงนาจะชวยใหระบบ Lactoperoxidase ในน านมดบสงขน

 

 

 

 

 

 

 

 

7

การเกดสารพษไฮโดรไซยานค โดยมนสาปะหลงมสารพษลกษณะเปนของเหลวสขาวคลายน านมในสวนตาง ๆ เชน ในกะเปาะใตผวหรอใตเปลอก สารพษพวกนเปนสารพษจาพวกไซยาโนจนค กลโคไซด ซงพบอย 2 ชนด คอ ลนามารน (Linamarin) หรอ (2 β-D-glucopyranosyloxy) Isobutyronitrite และลอโทสตาลน (Lotaustralin) หรอ Methyl linamarin โดยมอตราสวนของสารพษทงสองนเปนสวนใหญ ลนามารน ประมาณ 93% และลอโทสตาลนประมาณ 7% สารลนามารนจะสงเคราะหมาจากกรดอะมโนวาลน (Valine) และสารลอโทสตาลน สงเคราะหมาจากกรดอะมโนไอโซลซน (Isoleucine) ภายในพชสารพษนจะไมเปนอนตรายตอพช เพาะจะถกเปลยนเปนกรดอะมโนไอโซลซน (Isoleucine) ภายในพชสารพษนจะไมเปนอนตรายตอพช เพราะจะถกเปลยนเปนกรดอะมโนทจาเปนในการเจรญเตบโต คอ กรดแอสปาราจน (Asparagine) กรดแอสปาตค (Aspartic acid) กรดกลตามค (Glutamic acid) และกลตามน (Glutamine) แตเมอเซลลถกทาลายหรอบดขย สารพษดงกลาวจะถกไฮโดรไลซ โดยเอนไซมลนามาเรส (Liminarase) หรอ β-glucosidase จะไดสารประกอบ ดงรปท 2.2

ภาพท 2.2 ผลการไฮโดรไลซส ลนามารนและ ลอโทสตาลนไดกรดไฮโดรไซยานค ทมา: Cooke, 1978

 

 

 

 

 

 

 

 

8

2.3 กลไกการออกฤทธของกรดไฮโดรไซยานค เกดจากน าตาลกลโคไซด ลนามารน ถกยอยดวยเอนไซมลนามาเรส ความเปนพษของกรด

ไฮโดรไซยานคคอการเพมอตราการหายใจ การกระตนการเตนของชพจร ตอบสนองตอการกระตนนอย มการกระตกของกลามเนอ การเกดการกระตนของกรดไฮโดรไซยานค โดยสารโลหะ เชน ทองแดง เหลก ตวไซยาไนด (Cyanide) รวมตวกบฮโมโกลบน (Hemoglobin) เกดเปนสารประกอบไซยาโนฮโมโกบน (Cyanohemoglobin) ทาใหการขนสงออกซเจนตาลงในทางกลบกนกรดไซยาไนด (Cyanide) จบกบทองแดง ของไซโตรโครมออกซเดส (Cytochromoxidase) ทาใหเกดการยบย งของน ายอยทเกยวของกบการออกซเดชน (Oxidation) การขนสงอเลคตรอน (Electron transport) ซงเปนสาเหตของการชกกระตกของกลามเนอ การเกดความผดปกตทางเคมทเกดขนจะกดประสาทท Medullar center ทาใหระบบการหายใจบกพรองและทาใหตายได ซงทาใหขบวนการการหายใจของเซลลทถกขดขวางทาใหเกดภาวะขาดออกซเจนและปรากฎการณน เรยกวาเซลลลารไฮพอกเซย (Cellular hypoxia) หรอไซโตทอกซคแอนอกเซย (Cytotoxic anoxia) ซงไมสามารถสงออกซเจนใหกบขบวนการขนสงอเลคตรอน เปนผลเนองจากการเกดของสารประกอบไซยาไนดไซโตรออกซเดส (Tewe and Lyayi, 1989)

2.4 วธการลดความเปนพษของกรดไฮโดรไซยานค

ความเปนพษของสารไชยาโนจนค ไกลโคไซด อาจเกดจากพษของไซยาไนด ซงเปนพษตอมนษยและสตว ในสตวเคยวเอองจะไดรบพษนไวกวาสตวกระเพาะเดยว เพราะทงจลนทรยและคา pH (>6) ในกระเพาะหมกมสวนเรงไกลโคไซดใหสลายตว ถามนษยหรอสตวไดรบสารพษปรมาณนอยจะแสดงอาการปวยอยางชา ๆ นาลายเปนฟองทมมปาก อตราการหายใจลดลง ชพจรเตนเรวและออนแอลง กลามเนอกระตกมอากาการเกรงกอนจะตาย ถาไดรบสารพษประมาณสง จะเกดการเกรง กลามเนอหดตวอยางรนแรง แสดงอาการปวยและตายภายในไมกนาทตอมา (Majak and Cheng, 1984)

การแปรรปมนสาปะหลงโดยการฝานหวมนใหเปนชนเลก ๆ แลวผงแดด อบ คว ตม แชน า หรอหมก สามารถลดปรมาณของไฮโดรไซยานคลงได ในจานวนวธการแปรรปเหลานการฝานมนใหเปนแผนแลวผงแดดใหแหง เปนวธทมประสทธภาพทสด เพราะอณหภมของแสงแดด (ตากวา 70°C) จะไมทาลายเอนไซมเหมอนกบการอบ หรอตมทอณหภมสงเอนไซมจงสามารถทาปฏกรยากบไกลโคไซดนานกวา และปลดปลอยไฮโดรไซยานคออกมาไดมากวาการอบหรอตม การตากมนสาปะหลงฝานบนลานตากใหคอย ๆ แหงอยางชา ๆ จะชวยปลดปลอยไฮโดรไซยานค ออกไปไดมากกวาทาใหมไฮโดรไซยานค ในมนสาปะหลงแหงตากวาการตากใหแหงเรว (สาโรช คาเจรญ,

 

 

 

 

 

 

 

 

9

2547) อยางไรกตามมนสาปะหลงทแหงชาจะมสดาคลาของสารประกอบ Phenols ทเกดจากการสลายตวของแทนนนทาใหมนเสนมรสชาตไมชวนกน และอาจลดอตราการยอยโภชนะในมนสาปะหลงลง นอกจากนนการอดเมดมนสาปะหลงหรอการเกบมนสาปะหลงไวในโกดงหลงจากแหงแลวเปนเวลา 3-4 สปดาห จะชวยลดปรมาณไฮโดรไซยานคลงไดอกกวาเทาตว ระดบไฮโดรไซยานค (Bound) ในมนสาปะหลงไทย เฉลย 30 มลลกรมตอกโลกรมในมนอดเมด ขณะทขดสงสดของไฮโดรไซยานค ในมนสาปะหลงทจะนาเขากลมประเทศยโรป ไดอยท 100 มลลกรมตอกโลกรม ไฮโดรไซยานคในมนสาปะหลงนอกจากจะถกลดโดยการแปรรปแลว รางกายสตวยงสามารถขจดพษไดโดยทเอนไซมโรนาเดส (Rhodanese) ในเนอเยอตาง ๆ โดยเฉพาะในตบ ซงจะเขาทาปฏกรยาเคลอนยายกามะถนจากไธโอซลเฟต (S2O3) ไปใหไฮโดรไซยานค ภายใตสภาพ Arobic condition เปลยนไฮโดรไซยานค เปนไธโอไซยาเนท (Thiocyanate) แลวจงขบออกจากรางกายทางปสสาวะ ดงปฏกรยา

Rhodanese

HCN + Na2S2 O3 HSCN + Na2SO3 (คอ Sulfurtransferase)

จลนทรยในกระเพาะหมกของสตวเ คยวเออง สามารถลดพษของไซยาไนดได โดยไซยาไนดทถกดดซมผานผนงของกระเพาะหมก จะรวมกบสารไธโอซสเตอนหรอสารไธโอซลเฟต ทไดมาจากเมทาบอไลทของกรดอะมโนซสเตอน โดยมเอนไซมโรนาเดส (Rhodanese) เปนตวเรงปฏกรยาเพอลดพษของไซยาไนดกลายเปนไธโอไซยาเนท ปฏกรยาเกดขนในเนอเยอทกชนดของสตวเลยงลกดวยนม โดยเฉพาะในเนอเยอตบ ไต ตอมหมวกไต ตอมไธรอยด และตบออนซงมปรมาณเอนไซมโรนาเดส (Rhodanese) สงกวาในเนอเยออน ๆ สารไธโอไซยาเนทจะถกขบออกมาทางตอมน านม และตอมน าลาย และเยอบผวกระเพาะอาหาร (Reiter, Pickering, Oram, and Pope, 1963)

2.5 ระดบของกรดไฮโดรไซยานคในผลตภณฑมนสาปะหลง มนสาปะหลงทผานกระบวนการผลตแปงมนสาปะหลง จะผานกรรมวธการตมใหเดอดทอณหภมสงสามารถทาใหลดปรมาณของกรดไฮโดรไซยานคทอยในมนสาปะหลงไดนานถง 90% (Cooke and Maduagwu, 1978) นอกจากนการทาใหแหงในกระบวนการขจดน าออก (Dehydration) โดยใชแสงแดด (Sola radiation) พบวาสามารถลดปรมาณของกรดไฮโดรไซยานคในมนสาปะหลง

 

 

 

 

 

 

 

 

10

ตารางท 2.2 แสดงปรมาณไฮโดรไซยานค ในผลตภณฑมนสาปะหลง

Cassava/Product Hydrocyanic acid content (ppm) Fresh whole root 88.3-416.3 Fresh pulp 34.3-301.3 Fresh peel 364.2-814.7 Sundries whole root 23.1-41.3 Sundried pulp 17.3-26.7 Sundried peel 264.3-321.5 Oven-dried whole root 51.7-63.7 Oven-dried pulp 23.7-31.3 Oven-dried peel 666.8-1250.0 Dried cassava root meal - Leaf silage* 14.6 Leaf meal* 18.7 ทมา: Tewe and Lyayi, 1989 หมายเหต : * Nhi, Sanh, and Ly, 2001

 

 

 

 

 

 

 

 

11

ตารางท 2.3 แสดงระดบความเปนพษโดยทว ๆ ไปของไฮโดรไซยานค

ppm HCN (Dry matter basis) Interpretation 0-250 ความเปนพษอยในระดบตามาก

250-500 ความเปนพษอยในระดบตา 500-750 ความเปนพษอยในระดบกลาง การแสดงอาการ

ของสตวยงไมแนชด 750-1000 ระดบความเปนพษสง เปนอนตรายตอสตว

>1000 ระดบความเปนพษสงมาก เปนอนตรายอยางมากตอตวสตว

ทมา: Sandage and Davis, 1964

จากตารางท 2.2 และ 2.3 พบวาปรมาณของกรดไฮโดรไซยานคทมอยในมนสาปะหลงและผลตภณฑจะลดลงเมอผานกระบวนการทไดรบความรอน นอกจากนการศกษาของ Nhi et al. (2001) ไมพบปรมาณของกรดไฮโดรไซยานคทมอยในกากมนสาปะหลง

2.6 ความรทวไปเกยวกบอาหารหมก พชอาหารหมก (Silage) เปนอาหารทเตรยมโดยอาศยกระบวนการหมก (Fermentation) ของ

พชอาหารทมความชนสง กระบวนการทาอาหารหมกเรยก Ensilage ทหมกเรยก Silo ซงมหลายแบบและสามารถดดแปลงนามาใชได กระบวนการหมกเกดขนเนองจากการควบคมใหมการทางานของแบคทเรยทผลตกรดแลคตค ซงแบคทเรยเหลานจะมตดอยกบพชสด หรอเกดขนโดยการจากดกระบวนการหมกโดยการตากลดความชน (Pre-silage) ของพชหรอจากดโดยการเสรมสารเคม (Additive) ซงกระบวนการหมกนจะตองอยในสภาพปราศจากออกซเจน (Anaerobic) พชเกอบทกชนดจะสามารนามาหมกไดทนยมนามาใชมากทสด คอ หญา ถวตาง ๆ พวกธญพช และเศษเหลอของผลไม เปนตน

สวนประกอบของหญาหมก ในขณะทเราทาหญาหมกน นเซลลของพชทกาลงตายจะกลายเปนสงแวดลอมทเหมาะของจลนทรยทไมตองการออกซเจน การหมกและความรอนจะคอย ๆ เพมขนในระยะ 2-3 วนแรก แลวความรอนคอย ๆ ลดลงภายใน 2-3 สปดาห ผลของการหมกจะทาใหเกดกรดอนทรยขนหลายชนด รวมทงแอลกอฮอล และแกสตาง ๆ อกประมาณ 4-5 ชนด สาหรบสวนประกอบของหญาหมกทดนนควรจะม pH ประมาณ 4.2 มกรดแลกตค 1.5-2.5% กรดอะซตค

 

 

 

 

 

 

 

 

12

0.5-0.8% กรดบวทรค 0.1% หรอนอยกวา ถาหากหญาหมกมกรดบวทรคเกน 0.3% จะทาใหหญามกลนเหมนสตวไมชอบกน สาหรบไนโตรเจนจากแอมโมเนย (NH3-N) กควรอยระหวาง 5-8% ของไนโตรเจนทงหมด หรอไมควรมมากกวา 15% ของไนโตรเจนทงหมด มฉะนนจะทาใหหญาหมกมคณภาพลดลง ดงนนหญาหมกทดจะตองมกรดแลกตคในปรมาณสง ๆ และมกรดอะซตคตา สวนกรดบวทรคควรมอยต าทสด (สายณห ทดศร, 2540)

2.6.1 จลนทรยของพชอาหารหมก (Silage microbiology) แบคทเรยและเชอราพวกใชออกซเจนมตดอยตามอาหารสดเปนสวนใหญ แตใน

สภาพปราศจากออกซเจนในไซโลจลนทรยพวกอนจะเจรญเตบโตมาแทนคอ Escherichia, Klebsiella, Bacillus, Clostridium, Streptococcus, Lerconostoc, Lactobacillus และ Pesiococcus นอกจากนนมยสตพวกทสามารถอยไดทงสองสภาพ (Facultative anaerobes) แบคทเรยพวกผลตกรดแลคตค (Lactic acid bacteria) เปนพวก Facultative ซงตดอยผวนอกของพชอาหารสดในปรมาณมาก แบคทเรยพวกนแบงออกเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ พวก Homofermentative เปนพวกทมประสทธภาพในการผลตแลกตคและพวก Heterofermentative เปนพวกทผลตกรดแลกตค คารบอนไดออกไซด และเอทานอลชนดตาง ๆ ของแบคทเรย หลงจากทเรมมการหมกแลวแบคทเรยกลมนจะมการแบงตวอยางรวดเรว และจะหมกสลายพวกแปงทละลายน าได (Water soluble carbohydrate; WSC) จะไดกรดอนทรย สวนใหญ คอ กรดแลคตค ความเปนกรดเปนดาง (pH) ของอาหารหมกจะลดลงทนท pH นบวาเปนปจจยทสาคญมากในระดบความชนทไมเหมาะสม pH 3.8-4.0 กจกรรมของจลนทรยจะหยดทงหมด ทาใหไดพชอาหารหมกทมสภาพดและลกษณะเหมาะสม ซงสามารถเกบไวไดนานถายงคงสภาพปราศจากออกซเจน ถา pH ไมคงทแบคทเรยพวก Saccharolytic clostridia ซงตดมากบอาหารในรปของสปอรตงแตแรกจะทาการแบงตว และใชประโยชนจากกรดแลกตคและแปง ทาให pH สงขน นอกจากนนแบคทเรยพวก Less-acid-tolerant proteolytic clostridia จะเรมมสมรรถภาพ พวก Clostridia นจะมสมรรถภาพสงในสภาวะทมความชนสง ซงชนดของแบคทเรยทผลตกรดแลคตคทพบในอาหารหมก (Woolford, 1984) ดงแสดงในตารางท 2.4

 

 

 

 

 

 

 

 

13

ตารางท 2.4 แสดงชนดของแบคทเรยทผลตกรดแลคตคทพบในอาหารหมก

Lactobacillus Streptococcus Leuconostoc Pediococcus

Homofermentive Heterofermentative Homofernentive Heterofermentative Homofermentive L. acidopholus L. brevis S. faecalis L. citrovorum P. acidlactici L. casei L. buchneri S. faecium L. dextranicum P. cerevisiae L. coryneformis L. fermentum S. lactis L. mesenteroides P. pentosaceus L. curvatus L. fermentum L. plantarum L. viridescens L. salivarius

ทมา: Woolford, 1984

2.6.2 กระบวนการหมกของอาหารหมก (Silage Fermentation) มาตรฐานของคณภาพของหญาหมกอาศยมาตรฐานจากยโรป หญาหมกทมคณภาพดจะประกอบดวย pH 4.2 กรดแลกตค (Lactic acid) 1.5-2.5% กรดบวทรค (Butyric acid) นอยกวา 0.1% และแอมโมเนยไนโตเจน (NH3-N) อยระหวาง 5-8% ของไนโตรเจนทงหมด กระบวนการตาง ๆ ทเกดขนภายหลงการปดหลมหมก แบงได 2 กระบวนการใหญ คอ กระบวนการทตองใชออกซเจน (Aerobic) และกระบวนการทไมตองใชออกซเจน (Anaerobic) กระบวนการดงกลาวนจะมากนอยเพยงใดขนอยกบการทางานของเชอจลนทรยตาง ๆ ปรมาณอากาศทยงหลงเหลอภายหลงการนาพชเขาหลมหมกแลว และองคประกอบตาง ๆ ภายในพชทนามาทาหญาหมก เชน ปรมาณนาตาล ความชน และแรธาตอาหาร (สายณห ทดศร, 2522) เมอนาเอาพชทยงสดอยเขาไปหมกในหลมหมกไซโล หลงจากอดพชใหแนนดแลวปดหลมหมก แตอากาศบางสวนยงหลงเหลออยภายในหลมหมกในปรมาณจากด และเคลอนไหวไดนอย ซงเซลลของพชทมชวตอย และแบคทเรยทใชออกซเจนภายในนนใชในกระบวนการหายใจอยระยะหนงจนกวาอากาศจะหมดไป ซงการหายใจของเซลลพชจะใชคารโบไฮเดรตและถายเทคารบอนไดออกไซด นาและความรอนออกมาในตนพช เชอแบคทเรยมอยหลายชนดและแตละชนดกมบทบาทตาง ๆ กน เพราะฉะนนในขณะทอากาศอยนนพวก Aerobic bacteria จะเปลยนคารโบไฮเดรตไปเปนกรดตาง ๆ เชน Acetic, propionic และ Lactic acid เปนตน สวนพวกยสต (Yeast) และเชอรา (Mould) ในขณะทมอากาศอยกจะเพมจานวนมากขน จนกระทงอากาศอยกจะเพมจานวนมากขน จนกระทงอากาศถกใชหมดไป พวกนกไมสามารถจะเพมจานวนไดอกและตายลง แตเอนไซมตาง ๆ กยงทางานตามปกต และจะเปลยนนาตาลไปเปนแอลกอฮอล และสงเนาเปอย

 

 

 

 

 

 

 

 

14

ผพง เพราะฉะนนในการทาหญาหมกจงตองพยายามจากดจานวนยสต และราไมใหมมากเกนไป หรอสามารถเพมจานวนใหเพมขนได พวก Ethyl alcohol ซงไดจากการทางานของยสตกจะเปลยนเปน Acetic acid ในสภาพของ Anaerobic ตอไป การอดแนนในหลมหมกไซโลทไมดพอจะมอากาศหลงเหลออยมาก ทาใหมการสญเสยคารโบไฮเดรตโดยผานกระบวนการหายใจและอณหภมสงเกนไป ซงทาใหคณภาพของหญาหมกลดลงดวย นอกจากนนยงสญเสยวตถแหง ลดปรมาณโปรตนทสตวสามารถยอยได และสญเสยคาโรทนอกดวย อยางไรกดการอดแนนเกนไปในขณะทพชมความชนสงจะทาใหอณหภมภายในหลมหมกตา ทาใหหญาหมกมกลนเหมน เพราะฉะนนอณหภมในหลมหมกควรอยในชวง 10-38°C (สายณห ทดศร, 2540) เมอออกซเจนถกใชหมดไปกระบวนการ Anaerobic กจะเกดขน โดยการทางานของ Anaerobic bacteria เชน Lactobacilli และ Streptococci ซงการทางานของพวกนมความสาคญตอการทาหญาหมกมาก และผลทไดคอกรดแลกตค (Lactic acid) ซงจะมประมาณ 1-1.5% ของน าหนกหญาหมก และม pH ประมาณ 4.2 หรอนอยกวา การทางานของแบคทเรยพวกนขนอยกบปรมาณนาตาล ถามปรมาณนาตาลมากและอยในสภาพ Anaerobic จะทาใหเกดกรดแลกตคเรวขน ดงสมการ C6 H12 O6 (Glucose) 2(C3 H6 O3) (lactic acid) นอกจากนนยงมแบคทเรยอกพวกหนง ไดแก Proteolytic bacteria ซงพวกนจะเปลยนโปรตนไปเปนแอมโมเนย กรดอะมโน Amines และ Amides ซงสงเหลานเราไมตองการเพราะฉะนนเพอปองกนมใหมกระบวนการเหลานเกดขนจงตองเพมคารโบไฮเดรตใหมากขน เพอระงบการใชโปรตนเปนแหลงพลงงงานทาใหหญาหมกทไดยงมโปรตนเหลอทจะเปนประโยชนตอสตวได นอกจากการเพมคารโบไฮเดรตแลวการควบคมการเปนกรดของหญาหมก โดยการเสรมกรดบางชนดลงไป เพอทาใหแบคทเรยกลม Proteolytic และเอนไซมของมนไมทางาน อยางไรกตามการเพมพวกคารโบไฮเดรตนอกจากจะชวยเปนแหลงพลงงานสาหรบแบคทเรยแลว ยงควบคมการเกดกรดแลกตคเกดขนมาก ซงกระบวนการหมกในการทาพชอาหารสตว ดงแสดงในตารางท 2.5 พวกเชอจลนทรยบางชนดสามารถเปลยนกรดแลกตกไปเปนกรดบวทรค ดงสมการขางลางน ซงเกดขนไดแมวา pH จะลดลงเหลอ 4.2 หรอนอยกวาถาอากาศสามารถผานเขาไปได ซงกรดนเราไมตองการ โดยทวไปแลวแบคทเรยทเปลยนกรดแลกตคไปเปนกรดบวทรคหยดการเจรญเตบโตเมอ pH ประมาณ 4.2 2(C3 H6 O3) (Lactic acid) C2 H8 + 2H2O + 2CO2 (Butyric acid)

 

 

 

 

 

 

 

 

15

ตารางท 2.5 แสดงเสนทางของกระบวนการหมกในการทาพชอาหารสตว

(A) Lactic acid bacteria Homofermentative Glucose 2Lactic acid Fructose 2Lactic acid Pentose 2Lactic acid + Acetic acid Heterofermentive Glucose Lactic acid + Ethanol + CO2 3Fructose Lactic acid + 2Mannitol + Acetic acid + CO2 Pentose Lactic acid + Acetic acid (B) Clostridia Saccharolytic 2Lactic acid Butyric acid + 2CO2 + 2H2 Proteolytic Deamination Glutamic acid Acetic acid + Pyruvic acid + NH3 Lysine Acetic acid + Butyric acid + 2NH3 Decarboxylation Arginine Putrescine + CO2 Glutamic acid α- aminobutyric acid + CO2 Histidine Histamine + CO2 Lysine Cadaverine + CO2 Oxidation/reduction (Stickland) Alanine + 2Glycine 3Acetic acid + 2NH3 + CO2 (C) Enterobacteria Glucose Acetic acid + Ethanol + 2CO2 + 2H2 ทมา: McDonald, Edwards, Greenhalgh, and Mogran, 1995

 

 

 

 

 

 

 

 

16

2.6.3 การเปลยนแปลงทางชวเคมในระยะการหมก ในสวนของแปง น ายอยในเซลลพชทเกยวของกบการหายใจจะยงทางานไปเรอย ๆ ตราบทสภาวะยงมออกซเจนและ pH ยงมคาสงอย แปงในพชจะถกออกซไดซใหไดคารบอนไดออกไซดและน า ซงในชวงนความรอนจะสงขนทาใหอณหภมของอาหารหมกสงขน ถาในการเตรยมกองหมกไมแนนดจะทาใหอากาศแทรกซมเขาไปได ทาใหอณหภมในกองหมกสงขนเรอย ๆ ในทสดจะทาใหไดอาหารหมกเกรยมสน าตาลเขม (Overheated silage) เปนอาหารหมกคณภาพเลว ภายใตสภาวะปกตซงปราศจากออกซเจน แบคทเรยทผลตกรดแลกตคจะหมกสลายแปงใหไดกลโคส และฟรกโทสใหไดกรดแลกตคและกรดตวอน ๆ แบคทเรยพวก Homofermentive มบทบาทมากในการหมกสลายน าตาลพวกเฮกโซส (Hexose) และการไฮโดรไลซสของพวกเฮมเซลลโลสใหไดน าตาลพวกเพนโตส ซงจะถกหมกตอไปไดกรดแลกตคในทสด (เมธา วรรณพฒน, 2533) สวนของโปรตนประมาณ 75-90% ของไนโตรเจนทงหมดอยในรปของโปรตนในพชทกาลงเจรญเตบโต หลงจากทพชถกเกบเกยวแลวน ายอยโปรทเอสในพชจะถกยอยโปรตนใหเปนกรดอะมโนภายในระยะเวลา 12-24 ชวโมง ประมาณ 20-25% ของไนโตรเจนทงหมด จะถกเปลยนใหเปนไนโตรเจนทไมใชโปรตนแท (Non-protein nitrogen, NPN) ซงสวนใหญ คอ กรดอะมโน แบคทเรยทผลตกรดแลกตคสามารถยอยสลายกรดอะมโนบางตวได เชน ยอย Serine ได Acetoin และยอย Arginine ได Ornithine แตถามพวก Clostridia มาก จะมการเมตาโบไลซกรดอะมโนในอตราสง ทงนโดยอาศยกระบวนการ 3 แบบคอ Deamination, decarboxylation และ Coupled oxidation/reduction ซงจะทาใหเกดพวก Amines, NH3, CO2, keto acid และ Fatty acid (เมธา วรรณพฒน, 2533)

2.6.4 การสญเสยโภชนะในชวงการหมก 2.6.4.1 การสญเสยในชวงการเกบเกยว

ถามการเกบเกยวและหมกในวนเดยวกน ปรมาณโภชนะจะสญเสยนอยมาก หรอมการตากลดความชน วตถแหงทสญเสยไปจะไมมากกวา 1 หรอ 2% ถามการตากนานกวา 48 ชวโมง โภชนะจะสญเสยมากนอยเพยงใดขนอยกบลกษณะอากาศ ถาตากแดดเปนเวลา 5 วนจะสญเสยวตถแหงไป 6% ถาตากแดดนาน 8 วน จะสญเสยวตถแหงไป 10% โภชนะทสญเสยมากทสดคอ พวกแปงและโปรตนซงถกไฮโดรไลซเปนกรดอะมโน (เมธา วรรณพฒน, 2533)

2.6.4.2 การสญเสยเนองจากการหายใจ (Respiration losses) เปนการสญเสยเนองจากการทางานของน ายอยในพช และจลนทรยในการยอยพวกแปงในสภาวะทมออกซเจน ผลทไดรบคอคารบอนไดออกไซดและน า ปกตแลวถามการอดพชแนนดจะมการสญเสยประมาณ 1% การทสวนของพชอาหารหมกถกออกซเจนเปนระยะ

 

 

 

 

 

 

 

 

17

เวลานาน โดยเฉพาะดานขางและดานบนของกองหมกจะทาใหสวนนนเสย สตวไมชอบกน การตรวจดการสญเสยในสวนนอาจทาใหเขาใจผดพลาดได เพราะอาจมการสญเสยมากถง 75% ของวตถแหง 2.6.4.3 การสญเสยเนองจากการหมก (Fermentation losses) การสญเสยของวตถแหงจะเกดขน 3-8% เนองจากการใชเปนอาหารของ จลนทรย (พนทพา พงษเพยจนทร, 2539) สวนพลงงานนนสญเสยนอยกวา ทงนเพราะมการผลตสารประกอบทใหพลงงานสง เชน เอทธานอล ถามแบคทเรยพวก Clostridium จะทาใหมการสญเสยมากกวาเพราะมการผลตแกสตาง ๆ เชน คารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจน และแอมโมเนย 2.6.4.4 การสญเสยในสวนของเหลวทรวไหลออก (Effluent losses) การไหลซมของของเหลวจากทเกบ จะเปนการนาเอาพวกโภชนะออกไปดวยการสญเสยของโภชนะในสวนนขนอยกบความชนของพชทนามาหมก โภชนะทประกอบอยในของเหลว คอ พวกน าตาล สารประกอบไนโตรเจน แรธาต และกรดทเกดขนจากการหมก ซงสารประกอบเหลานมคณคาทางโภชนะมาก ถานาพชทมความชนประมาณ 85% มาหมกจะสญเสยวตถแหงไปประมาณ 10% แตถาพชนนมความชนประมาณ 70% จะมการสญเสยวตถแหงนอยมาก นอกจากนยงขนอยกบความสงของไซโล และความหนาแนนในการอดพช (พนทพา พงษเพยจนทร, 2539)

2.6.5 ปจจยทมผลตอคณภาพของอาหารหมก 2.6.5.1 ชนดและอายพชขณะตดมาทาหญาหมก พ ช ท ม ค า ร โ บ ไ ฮ เ ด ร ตช น ด ท ไ ม เ ป น โค ร งส ร า ง ( Non-structural carbohydrate) มอยในหญาเขตอบอนประกอบดวย กลโคส ซโครส ฟรกโทส และ ฟรกแทน นอกจากนยงพบสารอน ๆ แตปรมาณนอย เชน ไดแซกคาไรด (Disaccharide) ไดแก เมลไบโอส (Melibiose) ไตรแซกคาไรด (Trisaccharide) ไดแก Stachyose ซงคารโบไฮเดรต เหลานสามารถละลายในน าเยน และจดอยในพวกคารโบไฮเดรตทละลายน าได (Water-soluble carbohydrate; WSC) Lactic acid bacteria สามารถใชแหลงคารโบไฮเดรตทละลายน าไดเพอการเจรญเตบโตไดอยางรวดเรว โดยสามารถใชประโยชนไดทนท และพบวาอตราของการเคลอนทของคารโบไฮเดรตทละลายน าได เขาไปในสวนทชนของเซลล อาจสาคญมากกวาจานวนท งหมดทมในพช สวนคารโบไฮเดรตชนดทเปนโครงสราง (Structural carbohydrate) ซงประกอบดวยพอลแซกคาไรด (Polysaccharide) องคประกอบหลกของพอลแซกคาไรดไดแก เฮมเซลลโลส (Hemicellulose) และเพกตน (Pectin) เยอใยพอลแซกคาไรด (Fiber polysaccharide) เปนผลกทใหญ และอยในรปทเปน ไมโครไฟบรล ซงเกาะกนดวยอนกรมทไมแนนอนแตแขงแรง อยางกตามเซลลโลสสวนใหญเปน Crystalline microfibril polysaccharide ทเปนองคประกอบของ Structural carbohydrate จะ

 

 

 

 

 

 

 

 

18

ประกอบดวยกลโคส Galactose, mannose, xylose และ Arabinose ทเกาะกนแนนทาใหจลนทรยพวกทผลตกรดแลคตค (Lactic acid bacteria) ไมสามารถใชประโยชนไดทนท อยางไรกตามคารโบไฮเดรตเหลาน อาจใชประโยชนได เมอเกดยอยสลายโดยการทางานของเอนไซมทมอยในตวพช หรอ เอนไซม หรอกรดบางชนดทใชในรปของการเสรม ปรมาณน าตาลทอยในพชจะแตกตางกนไปขนอยกบชนดและอายการตดของพช WSC จดเปนแหลงอาหารแกแบคทเรยทสรางกรดแลคตค ทาใหเจรญไดรวดเรว ปองกนไมใหจลนทรยชนดอนททาใหรส และกลนของพชหมกดอยคณภาพเจรญเตบโต McDonald, Henderson, and Heron (1991) ทาการวเคราะห Italian ryegrass 5 ชนด และ Perennial ryegrass 3 ชนด พบวา สายพนธ Tribune ม WSC สงทสด สวนพนธทเปน Diploid perennial ryegrass ไดแก สายพนธ Reveille และ Petra ม WSC สงกวาสายพนธทแกชา นอกจากนยงพบวาความแตกตางของปรมาณ WSC ระหวางชนดของหญาระหวาง หญา Timothy และหญา Meadow fescue อกดวย การศกษาระยะการตดถวทอาย 10, 12 และ 14 สปดาหหลงปลก รวมกบการเตม Lactic acid bacteria พบวาทอายการตดท 14 สปดาห ใหผลผลตวตถแหง และโปรตนหยาบสงสดในถวสด แตเมอนามาหมกพบวาไมมผลตอเปอรเซนตวตถแหง โปรตนหยาบ เยอใย NDF, ADF, WSC แอมโมเนยไนโตรเจน, ปรมาณกรดแลคตค และคา pH แตมแนวโนมทาใหคณภาพดขนเมอเตม Lactic acid bacteria และทาการศกษาตอโดยการหมกถว Pea และ Bean ตดเมออาย 14 สปดาห รวมกบการเสรม Lactic acid bacteria และไมเตม พบวาถว Pea หลงหมกมวตถแหง WSC และปรมาณกรดบวทรค สงกวาเมอเทยบกบถว Bean และแอมโมเนยไนโตรเจน โปรตนหยาบ เยอใย ADF ปรมาณกรดอะซตค และกรดแลคตคตากวา และเมอเตม Lactic acid bacteria ทาใหปรมาณกรดแลคตคเพมขน คา pH แอมโมเนยไนโตรเจน และกรดอะซตคลดลง เมอนาไปเลยงแกะพบวามการกนไดของวตถแหงไมแตกตางกน แตการยอยไดของถว Pea สงกวาถว Bean (Fraser, Fychan, and Jones, 2001)

2.6.5.2 ขนาดของชนพชทหมก ในกระบวนการหมก ภายในหลมหมกตองอยในสภาพสญญากาศ และการทาใหชนของพชทนามาหมกมขนาดเลกลงเพอใหน าตาลถกปลอยออกมาเรว ซงชวยทาใหเกดกรดแลคตคเรวขน การสบพชทนามาหมกใหเปนชนเลกชวยใหสามารถอดไดแนน และชนสวนของพชผสมคลกเคลากนไดทวถง ความยาวของชนพชภายหลงการสบขนอยกบพชทจะนามาสบและปรมาณความชน ถาตองการกองหญาหมกอดแนนด ขนาดความยาวของชนพช 15 เซนตเมตรกเพยงพอ แตถาพชแหงหรอมความชนนอยกวา 70% ควรสบใหเปนชนเลกลงไปอก สวนพชทมองคประกอบของน าตาลตา เชน พชตระกลถว ควรทาใหพชเหยวเฉาลงบาง และสบเปนชนเลก ๆ ความยาวของชนพชควรจะลดลงจาก 5 เซนตเมตรทระดบความชน 65% ลงลงเหลอประมาณ 1

 

 

 

 

 

 

 

 

19

เซนตเมตรทระดบความชน 50% การรายงานของ Fermendez, Martin, Champion, and Michalet-Doreau (2004) ไดศกษาผลของความยาวของขาวโพดหมกตอการกนได และกระบวนการหมกในกระเพาะรเมน พบวาการสบยาวขนจะทาใหมการกนไดลดลง 2.6.5.3 ระดบความชนของพชทนามาหมก ระดบความชนในพชทเหมาะสมกบการทาหญาหมกอยระหวาง 65-70% ถาปรมาณความชนตากวา 60% การอดแนนของหญาหมกจะไมด และกอใหเกดการขนราไดงาย ในทางตรงกนขามถาพชทนามาหมกมความชนมากกวา 70% โอกาสทจะไดหญาหมกทมคณภาพไมดกมากขน เพราะของเหลวทไหลออกมาจากพชทกาลงหมกอยจะทาใหสญเสยกรด และอาหารธาตทมประโยชนตอสตว โดยเฉพาะคารโบไฮเดรต ในพชทมโปรตนสง การสญเสยกรดแลคตคโดยวธนจะทาใหสภาพภายในหลมหมกเหมาะสมตอการเจรญของแบคทเรยททาใหเกดกลนเหมน ซงสตวไมกน ความชนสงจะเจอจางกรดแลคตคทาใหระยะเวลาท pH จะลดลงถง 4.2 นานออกไป และสารอาหารทควรจะเปนประโยชนตอสตว ตองนามาผลตกรดแลคตคเพมขนอกดวย (สายณห ทดศร, 2522) Morgan, Edwards, and McDonald (1980) ศกษาพชหมกททาจากพชสด หรอพชทตากลดความชน ในหญาผสมถวซงม WSC เทากบ 193 กรมตอกโลกรมวตถแหง พบวาการตากพชสดจากสงแหง 175 กรมตอกโลกรมวตถแหง ลดลงเหลอ 360 กรมตอกโลกรมวตถแหง ทาใหกรดแลคตคของพชหมก 16.5% วตถแหง เหลอ 3.4% วตถแหง สวนระดบความเปนกรดดางของพชหมกของพชทตากลดความชนเทากบ 5.09 ขณะทพชหมกจากพชสดมระดบความเปนกรด-ดาง เทากบ 4.0 ผลของการลดความชนทมผลตอกจกรรมของ Lactic acid bacteria และจลนทรยอนทเปนผลอนเนองมาจากการมคารโบไฮเดรตทละลายไดมากในพชหมกทลดความชน ทาใหผลผลตทไดจากการหมกโดยเฉพาะกรดอะซตค และกรดบวทรค ในพชหมกทความชนตามคอนขางนอย การศกษาของ Kim, Chung, Seo, Ham, Kang, and Kim (2001) ถงระยะเวลาในการเกบเกยวกบการผงแดดของหญาไรย (Rye) ทตดแลวนามาหมก 3 ระยะ คอ 20 เมษายน, 29 เมษายน และ 14 พฤษภาคม รวมกบการผงแดดและไมผงแดดเปนเวลา 1 และ 2 วน พบวาหญาทตดชวง 14 พฤษภาคม รวมกบการผ งแดดมคาความเปนกรด-ดาง ตาสด และสวนประกอบของคารโบไฮเดรตทละลายน าได (WSC) ตากวาทไมมการผงแดด และพบวาการผงแดดและการเกบเกยวชามผลทาใหวตถแหงเพมขนในหญาหมก สวนแอมโมเนยไนโตรเจนมคาลดลง กรดอะซตค และกรดบวทรค มปรมาณเพมขนเมอเกบเกยวชา และมการผงแดดนาน สวนกรดแลคตคมปรมาณลดลง ดงนนระยะเวลาการเกบเกยวหญาทระยะสดทาย (14 พฤษภาคม) รวมกบการผงแดดเพราะจะทาใหไดหญาไรยหมกคณภาพสง สอดคลองกบ William (2003) พบวาการผงแดดหญา Bermuda กอนหมกท 2 และ 4 ชวโมง ทาใหความชนลดลงประมาณ 20% ลดการสญเสยของวตถแหง 3.7%

 

 

 

 

 

 

 

 

20

เพมการกนไดของโคเนอ 13% ของน าหนกตว ทาใหน าหนกตวเพมขน 0.4% อยางไรกตามถามการผงแดดหรอลมนานเกนไปจะมผลเสยตอคณภาพของพชหมกได คอทาใหมการสญเสยวตถแหงประมาณ 4% ตอวน และมผลตอการลดของ WSC ดวย เนองจากเกดการหายใจของพช 2.6.5.4 การกาจดอากาศออกจากหลมหมก ความสาคญของสภาพไรออกซเจน และการคงสภาพไรอากาศใหดาเนนตอไปจนสนสดกระบวนการหมกพชอาหารสตว ภายใตสภาพเชนนแบคทเรยทสรางกรดแลคตคสามารถทาใหเกดกระบวนการหมกได ในทางทฤษฎพชอาหารสตวสาหรบการทาหญาหมกตองบรรจหลมไซโลหลงการเกบเกยวทนท และปดผนกคลมปองกนการรวซมของอากาศจากสงแวดลอมทจะเขาในไซโล เมอทาการปดบอหลมหมกแลว ปรมาณออกซเจนทงหมดทมอยภายในหลมจะถกใชอยางรวดเรวมาก โดยกระบวนการหายใจของพช และปรมาณคารโบไฮเดรตทละลายน าไดถกยอยสลายเลกนอย Sprague (1974) ทดสอบวดปรมาณออกซเจนทสญหายไปจากไซโลพลาสตก ขนาดระดบเสนผาศนยกลาง 2 เมตร ทบรรจถวลเซล ภายใตสภาพของแปลงและพบวากวา 90% ของออกซเจนทหายไปใน 15 นาท และภายหลงจาก 30 นาท จะเหลอนอยกวา 0.5% จากเวลาทปดคลม การสญเสยมสาเหตมาจากอตราการหายใจสงอยางตอเนองในเนอเยอพชภายหลงการเกบเกยว การสญเสยออกซเจนเกดเรวในการตดพชอาหารสตวโดยตรงมากกวาการตากเพอลดความชนใน 2 ชวโมง ภายใตสภาพอากาศทด หลกสาคญในการทาพชหมกคอ ตองทาใหเกดกรดแลคตคใหเรวทสด และมากทสด เพราะเปนกรดทชวยรกษาคณภาพของพชหมก เปนตวชวยปองกนไมใหจลนทรยชนดทไมเปนประโยชนเจรญและเพมจานวน ในพชสดทนามาหมกในระยะแรกเซลลยงหายใจอย โดยอาศยออกซ เจน ทตกคางในหลมหมก ซ งผลจากการหายใจจะไดแ กสคารบอนไดออกไซด และความรอนซงจะเพมขนเรอย ๆ ถายงมอากาศอย หลงเซลลพชตาย พวกเชอรา และยสต จะเจรญขนทาใหพชหมกมคณภาพตาลง ดงนนในการทาหญาหมกตองพยายามกาจดอากาศใหหมดไปจากหลมหมก โดยปกตเมออากาศถกใชหมดไปเซลลพชจะตาย เชอแบคทเรยทไมตองการออกซเจน ซงเปนพวกสรางกรดแลคตคจะเจรญและเพมจานวน ดงนนการอดพชใหแนนเพอไลอากาศใหเหลอนอยทสด และการปดหลมหมกใหมดชด จงมความจาเปนมากในการทาพชหมก การศกษาของ สมสข พวงด (2544) ถงวธการผลตพชหมกในถงพลาสตก 2 ชน ทมการดดอากาศออกจากถง โดยใชหญารซหมกรวมกบสารเสรมชนดตตาง ๆ ราละเอยด 16%, มนเสนบด 16%, กากน าตาล 3, 4 และ 5% พบวาหญารซหมกรวมกบกากน าตาลท 5% มคณภาพดทสด เนองจากมการสญเสยวตถแหงนอย และมแอมโมเนยไนโตรเจนตา ม pH 3.99 และมกรดแลคตคสงกวากลมอน ๆ และเปรยบเทยบการหมกหญารซโดยไมใชสารเสรม หรอใชเกลอ 1% หรอกากนาตาล 5% ในหลมหมกแนวนอน (Bunker silo) พบวาหญารซหมกรวมกบกากนาตาล 5%

 

 

 

 

 

 

 

 

21

คณภาพดทสด เพราะมโปรตนหยาบ 7.25% สงกวากลมอน ๆ มคา pH ตา คอ 4.17 มกรดแลคตค 6.37% และคะแนนคณภาพสง 66.7 คะแนน 2.6.5.5 การใชสารเสรม สารชวยหมกเปนพวกสารหรอวตถอนทใสเพมคณภาพของหญาหมกหรอรกษาหญาหมกใหอยในสภาพหมกดอง นอกจากปจจยตาง ๆ ทกลาวแลวการทจะทาใหเกดกรด แลคตคเรวและมากนนพชหรอหญาทจะนามาทาหญาหมกจะตองมระดบน าตาลทเพยงพอถาหากวาพชขาดคณสมบตขอน ควรเตมสารชวยหมก เชน กากน าตาล เมลดพชบด มนเสนบด หรอกรดชนดตาง ๆ

2.6.6 คณคาทางอาหารของอาหารหมก (Feeding value) คณคาทางอาหารของอาหารหมกขนอยกบวสดทนามาหมก พชอาหารสตวเขตรอนโดยเฉพาะหญาทมคณคาทางอาหารไมสงเทากบหญาเขตหนาว เพราะฉะนนหญาหมกททาจากหญาเขตรอนจงมคณภาพตากวาหญาหมกทไดมาจากพชอาหารสตวในเขตหนาว คณคาทางอาหารเราพจารณา 2 ประการดวยกนคอ 2.6.6.1 การกนของสตวเคยวเออง (Intake) หญาหมกททาจากพชอาหารสตวเขตหนาวพบวาสตวกนไดนอยกวาในรปของหญาแหง สาหรบหญาหมกซงไดจากหญาเขตรอนมรายงานวาสตวกนไดนอยกวาในรปอน ๆ พนทพา พงษเพยจนทร (2539) พบวาพชหมกมน านอยกวาพชสดทาใหสตวกนไดมากกวา และถาหญาหมกนนมเมลดธญพชรวมดวย สายณห ทดศร (2522) พบวาโคนมจะกนหญาหมกทไดจากการหมกรวมกบเมลดธญพชทบดแลว 41 กโลกรมตอตนของพช ประมาณวนละ 1.5-1.6 กโลกรมตอ 100 กโลกรมของน าหนกสตวและจะเพมเปน 1.8 กโลกรม ถาหมกรวมกบเมลดธญพชทบดแลว 50 กโลกรม ตอตนของพช ซงการกนไดทเพมขนอาจจะเนองมาจากการใสพวกเมลดธญพชทบดแลวกได 2.6.6.2 การยอยไดของสตวเคยวเออง (Digestibility) การยอยไดของวตถแหงในหญาเขตรอนเมอเทยบกบหญาเขตหนาวทตดอายเทากนนนจะตากวาหญาเขตหนาว เปอรเซนตการยอยไดของหญาเขตรอนททาหญาหมกสวนมากไมเกน 60% การหมกพชพบวาทาใหเปอรเซนตการยอยไดลดตาลง (เพญศร ศรประสทธ, พลศร ศกระรจ และชบา จาปาทอง, 2538) การเพมขาวโพดบดหรอการน าตาลในหญาหมกททาจากหญาไขมกจะชวยเพมเปอรเซนตการยอยไดในทกระยะการเจรญเตบโตของพชทนามาหมก

 

 

 

 

 

 

 

 

22

2.7 ความสาคญของระบบเอนไซม Lactoperoxidase ตอการเกบรกษานานมดบ ในการเลยงโคนมของเกษตรกรรายยอย นอกจากปญหาทเกดจากเรองตนทนการผลตแลว

เรองคณภาพน านมดบกเปนปญหาตอเกษตรกรผเลยงโคนม โดยเฉพาะเรองปรมาณเชอจลนทรยในน านม เนองจากเกษตรกรทอยในพนทหางไกลจากศนยรบน านมมากตองใชระยะเวลาในการขนสงนาน และเกษตรกรสวนใหญไมมระบบทาความเยนทฟารมจงสงผลตอคณภาพน านมดบได โดยอายการเกบรกษาน านมดบขนอยกบคณภาพของน านมดบตงแตเรมตน อณหภมในการเกบรกษา และการขนสงทรวดเรวจากฟารมสโรงงานแปรรปผลตภณฑนม ซงสาเหตททาใหคณภาพน านมตา โดยหลงจากทเกษตรกรรดนมแลวไมรบนาสงศนยรวบรวมน านมในทนท แตตงทงไวทอณหภมหองมากกวา 30 นาท ทาใหเชอจลนทรยในน านมเพมจานวนขนจนเปนปญหาตอคณภาพน านมดบ อยางไรกตามไดมการรายงานวาในน านมมเอนไซมทเรยกวา Lactoperoxidase ซงสามารถยดอายการเกบรกษาน านมดบทอณหภมหองได โดยเพมการทางานของระบบเอนไซม Lactoperoxidase ดวยกระบวนการเตม Sodiumthiocyanate และ Hydrogen peroxide ในตวอยางน านมดบทเกบรกษาอณหภม 30°C คณภาพน านมดบทมจานวนจลนทรยอยในระดบทยอมรบไดนานถง 12 ชวโมง (เทยมพบ และคณะ, 2550) และยงมผลตอการยบย งจลนทรยในนานมดบ เชน Escherichia coli. และ Streptococci sp. ไดดวย (Bjoerck and Claesson, 1980; Oram and Reiter, 1966) การเตมสารไธโอไซยาเนต และไฮโดรเจนเพอรออกไซดลงไปในน านมดบ จงชวยเพมประสทธภาพการทางานของระบบเอนไซม Lactoperoxidase ใหมประสทธภาพยงขน และเนองจากพบวาในเปลอกมนสาปะหลงมสารไซยาโนจนคกลโคไซด ซงสามารถเปลยนรปเปนกรดไฮโดรไซยานค (Hydrocyanic acid; HCN) ได จงมความสนใจทจะศกษาการนาเอาเปลอกมนสาปะหลงมาใชเลยงโคนมจะชวยเพมปรมาณของไธโอไซยาเนท (Thiocyanate) ในนานมดบใหมากขน นาจะสามารถยดอายการเกบรกษาน านมดบได ดงนนในการตรวจและวเคราะหเอกสารครงนจงมวตถประสงคเพอจะศกษาถงความเปนไปไดทจะนาเปลอกมนสาปะหลงมาใชในการเลยงโคนม เพอชวยลดปญหาเรองคณภาพน านมดบทเกดจากการเพมปรมาณของเชอจลนทรยในนานม เปนการชวยยดอายการเกบรกษานานมดบใหนานขน และเปนการใชผลพลอยไดจากการเกษตรใหเกดประโยชนในการเลยงสตวได Lactoperoxidase คอโปรตนชนดหนงแตไมไดเปน Immunoglobulin ซงทางานในรปของเอนไซม มบทบาทในการปองกนจลนทรย (Karen et al., 1998) เอนไซม Lactoperoxidase เปนระบบทยบย งการเจรญของเชอจลนทรยในน านมดบตามธรรมชาตทมการทางานรวมกนระหวางเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดส (Lactoperoxidase), ไธโอไซยาเนท (Thiocyanate ion; SCN) และไฮโดรเจนเพอรออกไซด (Hydrogen peroxide) โดยจะพบเอนไซมเปอรออซเดสในน านม น าลาย นาตา และนายอยของสตวเลยงลกดวยนม ในนานมโค และนานมกระบอมเอนไซม

 

 

 

 

 

 

 

 

23

Lactoperoxidase ในปรมาณทสง (Thomas, 1981) Lactoperoxidase ในน านมโคมประมาณ 30 พพเอม ในนมน าเหลองจะมในปรมาณทตามาก และจะเพมขนอยางรวดเรวหลงคลอดลก 4-5 วน ปรมาณเอนไซมในนานมจะขนอยกบสายพนธของโค อาย ระยะการใหนม (Lactation stage) อาหารทใชเลยง สขภาพของแมโค ฤดกาล และระยะเวลาในการเกบรกษาน านมดบ (Korhonen and Reiter, 1983; Fonteh, Grandison, and Lewis, 2002; Althaus, Molina, Rodriguez, and Fernandez, 2001) ในการทางานของระบบเอนไซม Lactoperoxidase เพอยบย งการเจรญของจลนทรยตามธรรมชาต 2.7.1 การเกดปฏกรยาของระบบเอนไซม Lactoperoxidase

การทางานของระบบเอนไซม Lactoperoxidase มความสมพนธในการทางานรวมกนของ Hydrogen peroxide และ Thiocyanate จะพบสารทงสองชนดนในเนอเยอของสตว และคนในปรมาณทตามาก ปรมาณสาร Thiocyanate ผนแปรมาก การใหหญาหรอพชตระกลกะหลา (Brassica) (FAO, 1999; Klaas, Kussendrager and Van Hooijidonk, 2000) พชตระกลถวบางชนด (Clover) ซงเปนแหลงอาหารทมสารประกอบซลเฟอรสง และมนสาปะหลงตากแหง (Cassava hay) จะชวยเพมปรมาณของไธโอไซยาเนท ในน านมดบใหมากขนได (Metha Wanapat, 2001) นานมดบในธรรมชาตมปรมาณ Thiocyanate อยประมาณ 4-5 พพเอม ซงนอยกวาทพบในเลอดถง 20 เทา (Korhonen and Reiter, 1983) พบวาในน าลายของคนม 50-300 พพเอม และน ายอยของคน 40-50 พพเอม จงเหนไดวาในน านมดบมปรมาณของ Thiocyanate อยนอยมาก สวน Hydrogen peroxide จะพบเพยงเลกนอยในน านมดบท รดเสรจใหม ๆ โดยไดจากกระบวนการฟาโกไซโตซส (Phagocytosis) และการเจรญของเชอ Lactobacilli, Lactococi และ Streptococci ในสภาวะทมออกซเจน ระบบเอนไซม Lactoperoxidase ชวยยบย งการเจรญของจลนทรยในน านมดบหลงรดเสรจ 1-2 ชวโมงแรกเทานน เนองจากน านมมไธโอไซยาเนทและไฮโดรเจนเพอรออกไซดในปรมาณทตา จงสามารถเกบน านมดบไวทอณหภมหองนานเพยง 2 ชวโมง (Kussendrager and Van Hooijdonk) โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณไดกาหนดมาตรฐานคณภาพน านมดบทเกยวของกบปรมาณจลนทรยในน านมดบในการรบซอน านมดบจานวนจลนทรยในน านมดบโดยการตรวจดวยวธ Direct Microscopic Count ไมมากกวา 1,500,000 กลมตอ ลบ.ซม. (กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2552)

การเพมประสทธภาพในการทางานของระบบเอนไซม Lactoperoxidase ทาใหยดอายการเกบรกษาน านมดบ ในการเตมสารไธโอไซยาเนทลงไปในน านมนนไมสงผลทเปนอนตรายตอสขภาพของผบรโภค เพราะการใชสารในปรมาณนอยมากเมอเทยบกบปรมาณทพบในน าลายหรอในน ายอยของคน สวนไฮโดรเจนเพอรออกไซดหลงจากเตมในรปของโซเดยมเปอรคารบอเนต จะทาปฏกรยากบเอนไซมทนท และเกดปฏกรยาอยางสมบรณภายในเวลา 5 นาท หลงจากนนจะไมพบไฮโดรเจนเพอรออกไซดหลงเหลอในนานมดบ (Joint FAO/WHO Food Standards Programme,

 

 

 

 

 

 

 

 

24

1991) แตอยางไรกตามปรมาณของ สารไธโอไซยาเนทในน านมถามในระดบสงเกนไปกอาจจะเปนอนตรายตอผบรโภคได โดยมรายงานวาผบรโภคทดมน านมทมปรมาณสารไธโอไซยาเนทเทากบ 60-80 พพเอม จะปวยเปนโรคคอพอกไดดวย (Banerjee, Marimuthu, Bhattacharyya, and Chatterjee, 1997) เอนไซม Lactoperoxidase เปนเอนไซมในกลมออกวโดรดกเทส E.C 1.11.1.7 เปนไกลโคโปรตน (Glycoprotein) ทประกอบดวยโพลเปบไทดสายเดยว (Single strand polypeptide) มกรดอะมโน 612 Residues นาหนกโมเลกลประมาณ 78 kDa เชอมอยกบฮม (Heme) ดวยพนธะไดซลไฟด (Prosthetic heme group) มเหลกรวมอยดวย 1 โมเลกลตอโมลของเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดส และมสวนของคารโบไฮเดรตอยประมาณ 10% ดงรปท 2.3 คากจกรรมของเอนไซมขนอยกบพเอช (pH) ของน านม เอนไซมเสอมสภาพ (Denature) ไดท pH ตากวา 4 โดย และ pH ทเหมาะสมกบการเกดปฏกรยามากทสด คอ 6.7 ทนตออณหภมการพาสเจอรไรสท 63°C นาน 30 นาท (Walstra, Genurt, Noomen, Jellena, and Van Boekel, 1999)

รปท 2.3 สตรโครงสรางของเอนไซม Lactoperoxidase ทมสวนของ Prosthetic group เชอมอยกบ สวนของโปรตน

ทมา: Woolford, Online, 1984

ระบบเอนไซม Lactoperoxidase เ กดจากเอนไซม Lactoperoxidase ไปเรงการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation) ของสาร Thiocyanate ion (SCN-) ในสภาวะทมไฮโดรเจนเพอรออกไซด (H2O2) อยดวย ทาให ไธโอไซยาเนท (Thiocyanate) ถกเปลยนเปนกรดไฮโปไธโอไซยานส (Hypothiocyanous acid; HOSCN) และเมออยในน านมทม pH พอเหมาะทาให HOSCN แตกตวไดเปนไฮโปไธโอไซยาไนต ไอออน (Hypothiocyanate ion; OSCN-) ซงการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation) ของสาร Thiocyanate ion (SCN-) ในสภาวะทมไฮโดรเจนเพอรออกไซด (H2O2) ดงสมการขางลาง (Thomas, 1981)

 

 

 

 

 

 

 

 

25

LPO HSCN + H2O2 HOSCN + H2O

pH of milk HOSCN OSCN-

สารไฮโปไธโอไซยาเนท ไอออน (Hypothiocyanate ion; OSCN-) ทไดจากการเรงปฏกรยาของเอนไซม Lactoperoxidase จะไปทาปฏกรยาจาเพาะกบหมซลไฟดไฮดรล (Sulphydryl groups) ของเอนไซมทเกยวของกบกระบวนการเมทาบอลซมของแบคทเรย ทาใหเอนไซมไมสามารถทางานไดแบคทเรยสญเสยความสามารถในการลาเลยงกลโคสเกดการรว (Leaking) ของโปรแตสเซยม, ไอออน กรดอะมโน และเปปไทด ทาใหแบคทเรยตายหรอไมสามารถแบงเซลลเพอเพมจานวนได ดงนนระบบเอนไซม Lactoperoxidase จงสามารถยบย งการเจรญของเชอแบคทเรยในน านมไดอยางมประสทธภาพ (Joint FAO/WHO Food Standards Programme, 1991) กรดไฮโปไธโอไซยานส (Hypothiocyanous acid; HOSCN) จะทาหนาทในการเขาทาลายเชอจลนทรยไดดกวาไฮโปไธโอไซยาไนต ไอออน (Hypothiocyanite ion; OSCN-) เนองจาก กรดไฮโปไธโอไซยานสไมมประจทาใหสามารถซมผานชนของเมมเบรนทมคณสมบตเปนไฮโดรโพบค (Hydrophobic) ไดดกวา และไมเกดการผลกดนของประจ (Charge repulsion) ในขณะทเขาทาปฏกรยากบโปรตนและสารชวภาพ (Biological material) อน ๆ ภายในเซลลของเชอจลนทรย ขณะทไฮโปไธไอไซยาไนต ไอออน มขอจากดในการผานชนของเมมเบรนเขาไป ภายในเซลลของเชอจลนทรย เนองจากมประจลบ ซงเมมเบรนของเชอจะยอมใหสารทมประจลบผานเขาไปภายในเซลลนอกจากสารตงตนของระบบลาเลยงขนสงเฉพาะเทานน (Kussendrager and Van Hooijdonk, 2000) จลนทรยในนานมดบสวนใหญเปนแบคทเรยกลม ไซโครโทรป (Psychrotrophs) เชน Pseudomonas (Cousin, 1982) และ Bacillus cereus (Heddeghm and Vlaemynck, 1992) และแบคทเรยกลมมโซไฟล (Mesophiles) คณภาพของน านมดบจะลดลงหลงรดแลวต งทงไวทอณหภมหองนานมากกวา 30 นาท ทาใหมการเจรญของเชอจลนทรยในน านมเพมมากขน การศกษาของ ชรฐ แปลกสงวนศร (2531) พบวาสาเหตทน านมดบมคณภาพตา เนองจากผเลยงไมมการจดการฟารมทด สภาพแวดลอมของฟารมไมเหมาะสมทาใหมผลตอสขภาพแมโค รวมถงขนตอนการรดและการทาความสะอาดเครองมอ ภาชนะ และเตานมไมดทาใหจลนทรยหลงเหลออย และปนเปอนในนานมมากขน การยบย งการเจรญของเชอจลนทรยในนานมดบไมใหเพมจานวนมากขนนน ทาไดโดยการเกบในอณหภมทตากวา 4°C ตลอดเวลา (กระทรวงสาธารณสข, 2522) เปนอณหภมทสามารถควบคมจลนทรยพวกไซโครโทรปไดด ซงเกบรกษานานมดบไดนานถง 3 วน

 

 

 

 

 

 

 

 

26

2.7.2 ความปลอดภยของระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดส ANZFA (2002) เปนหนวยงานของ The Australia New Zealand Food Authority ททางานรวมกบรฐบาลของประเทศออสเตรเลยและรฐบาลประเทศนวซแลนด มหนาทออกกฎหมายคมครองความปลอดภยดานสขภาพของประชาชนในประเทศออสเตรเลย และนวซแลนด ไดออกกฎหมายควบคมการใชระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดสในการยบย งจลนทรยในเนอและผลตภณฑเนอ ปลาและผลตภณฑปลา และน านมและผลตภณฑนม โดยมการประเมนทางพษวทยาของสารทจะใชในระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดสในการยบย งการเจรญของจลนทรยในเนอ ดงน

1. เอนไซมแลคโตเปอรออกซเดส อนญาตใหใชกบเนอไดในอตรา 1-20 มลลกรมตอกโลกรมเนอ พบวาเปนปรมาณตากวาทพบในน านมซงโดยเฉลยประมาณ 30 พพเอม จงไมมความเสยงตอการเกดพษ แตอาจจะไวตอคนทมการแพโปรตนนมได

2. ไธไอไซยาเนต ไอออน มการอนญาตใหใชไดในรป โซเดยมไธโอไซยาเนท หรอ โปแทสเซยมไธโอไซยาเนท ในปรมาณ 5-40 มลลกรมตอกโลกรมเนอ ซงเปนปรมาณทตากวาทพบในกะหลา (100 พพเอม) และของเหลวทพบในรางกายคน (10-20 พพเอม) (Reiter and Harnulv, 1984; ANZFA, 2002)

3. ไฮโดรเจนเพอรออกไซด ปรมาณทอนญาตใหใช 5-50 มลลกรมตอกโลกรมเนอ สารนจะแตกตวใหออกซเจนและนาเมอสมผสกบเนอเยอ การสลายตวของไฮโดรเจนเพอรออกไซดเกดไดดวยการสลายตวของมนเอง หรอถกเอนไซมแคตาไลสในสวนของหนงชนนอก (Epidermis) หรอเยอเมอกเมมเบรน (Mucous membranes) ไฮโดรเจนเพอรออกไซดจะถกรเวสอยางรวดเรวในระหวางการเกดปฏกรยาเอนไซมเมตกออกซเดชน (Enzymatic oxidation) ของไธโอไซยาเนท ไดผลตภณฑเปนไฮโปไธโอไซยาเนทไอออนและนา ดงนนจงไมเสยงตอการเกดพษ

2.7.3 ผลของการเตม Thiocyanate ion และ Hydrogen peroxide ตอคณภาพของนานม ดบ

การศกษาประสทธภาพของระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดสในการยบย งการเจรญของจลนทรยในน านมดบ การทดลองของ Bjoerck, Claesson, and Schuthes (1979) ในการกระตนการทางานของระบบ Lactoperoxidase โดยการเตม Thiocyanate ion และ Hydrogen peroxide ในระดบทแตกตางกนคอ 0.04-0.50 mM สามารถทจะทาลายเชอ Ecsherichia coli. ในน านมดบทเกบไวในอณหภม 37°C ได เชนเดยวกบการทดลองของ Carlsson (1980) พบวาการเตม Thiocyanate และ Hydrogen peroxide มผลตอการยบย ง S. sanguis และ P. anaerobius ในน านมทเกบไวในอณหภม 37°C ได และการเตม Thiocyanate (0.25 mM) และ Hydrogen peroxide (0.25 mM) มผลตอการยบย งการเจรญของเชอ L. monocytogenes strains Scott A. ในนานมดบ ททาการบม

 

 

 

 

 

 

 

 

27

ในอณหภม 4 และ 8°C ทระยะเวลา 8 ชวโมง และ 1, 2, 3, 4, 5, 6 และ 7 วน และเมอถงวนท 7 ของการบม ระดบของ Lactoperoxidase จะลดลง โดยจะลดลงในการบมทอณหภม 8°C มากกวาการบมท 4°C (Gaya, Medina, and Nunez, 1991)

Althaus et al. (2001) ไดทาการศกษาถงระดบของ Lactoperoxidase, thiocyanate และ Hydrogen peroxide ดงแสดงในตารางท 2.6 โดยเมอเวลาผานไป 6, 12, 24 และ 48 ชวโมง พบวาเมอเวลาผานไปปรมาณของสารเหลานจะลดลง เพราะสาร Thiocyanate และ Hydrogen peroxide จะคอย ๆ สลายตวไปทาใหระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดสไมมประสทธภาพ ตารางท 2.6 การศกษาการสลายตวของระดบ Lactoperoxidase, thiocyanate และ Hydrogen

peroxide

Analysis time (hr)

Lactoperoxidase activity (V/ml)

Thiocyanate (ppm)

Hydrogen peroxide (ppm)

6 1.47a 9.62 a 1.76 a 12 1.15 a 6.30 b 0.66 b 24 1.16 a 4.89 c 0.12 c 48 0.06 b 5.24 bc 0.13 c

a, b, c, d Means within a row with different superscript differ (P<0.05) ทมา: Althaus et al., 2001

สรยวรรณ พนธนรา และคณะ (2549) ไดทดลองเตมสารไธโอไซยาเนททระดบ 0, 5, 10 และ 15 พพเอม เพอกระตนระบบการทางานของ Lactoperoxidase ตอจานวนจลนทรยในน านมดบ ไดทาการนบจานวนจลนทรยทงหมดทอณหภม 4°C พบวาจลนทรยทงหมดในน านมดบทเตมและไมเตมไธโอไซยาเนท ทอณหภม 4°C เมอเวลาผานไป 2, 4, 6 และ 8 ชวโมง มจานวนจลนทรยทงหมดในน านมไมแตกตางกนทางสถต แตชวโมงท 10 พบวามจานวนเชอจลนทรยทงหมดในน านมดบทเตมและไมเตมไธโอไซยาเนท มคาแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญ (P<0.05) หรอพบวากลมทเตมไธโอไซยาเนท ทระดบ 15 พพเอม มผลทาใหการเจรญของเชอจลนทรยในน านมดบลดลงกวากลมทไมเตม และศกษานบจานวนจลนทรยทงหมดทอณหภม 25°C พบวาในน านมดบทเตม และไมเตมไธโอไซยาเนท ทเกบน านมดบไวทอณหภม 25°C เมอเวลาผานไป 2, 4, และ 6 ชวโมง มจานวนของจลนทรยทงหมดไมแตกตางกนทางสถต แตชวโมงท 10 จานวนจลนทรย

 

 

 

 

 

 

 

 

28

ทงหมดในน านมดบทเตมและไมเตมไธโอไซยาเนท มคาแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) หรอพบวากลมทเตมไธโอไซยาเนท มผลทาใหการเจรญของเชอโคไลฟอรมในน านมดบลดลง ดงแสดงในตารางท 2.7 การศกษาจานวนโคไลฟอรมทอณหภม 4°C พบวาในน านมดบทงทเตมและไมเตมไธโอไซยาเนท เมอเวลาผานไป 2, 4, 6 และ 8 ชวโมง มจานวนไมแตกตางกนทางสถต แตชวโมงท 10 จานวนโคไลฟอรมทเตม และไมเตมไธโอไซยาเนท มคาแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง คอผลจากการเตมไธโอไซยาเนททระดบ 15 พพเอม ในนานมดบมผลทาใหจานวนโคไลฟอรมลดลง และศกษาถงจานวนโคไลฟอรมทอณหภม 25°C ในการเกบน านมดบทไมเตมและเตมไธโอไซยาเนททระดบ 5, 10 และ 15 พพเอม เมอเวลาผานไป 2, 4, และ 6 ชวโมง จานวนโคไลฟอรมในน านมดบไมแตกตางกน แตชวโมงท 10 มจานวนโคไลฟอรมในน านมดบลดลงโดยมความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) คอผลจากการเตมไธโอไซยาเนททระดบ 15 พพเอม ในนานมดบมผลทาใหจานวนโคไลฟอรมลดลง ดงแสดงในตารางท 2.8

ตารางท 2.7 การเปลยนแปลงจลนทรยทงหมด ตอการเตม Thiocyanate ทเกบรกษาน านมดบในอณหภม 4°C และ 25°C

Component (ppm)

Total plate count (CFU/ml)

P-value

SCN- 0 (hr) 2 (hr) 4 (hr) 6 (hr) 8 (hr) 10 (hr)

(4°C)

x 105 x 105 x 105 x 105 x 105 x 105

*P<0.05 0 3.3 4.39 5.04 4.39 5.42 5.78 a

5 3.3 4.24 5.03 4.24 5.37 5.59 a

10 3.3 4.17 4.17 4.97 5.30 5.41 ab

15 3.3 4.35 4.35 4.94 5.31 5.32 b

SCN- (25°C)

x 105 x 106 x 107 x 108 x 108 x 109

** P<0.01 0 3.31 2.80 2.66 1.49 7.47 4.62 a

5 3.31 2.73 2.51 1.41 7.21 3.82 ab

10 3.31 2.76 2.62 1.29 6.76 3.20 b

15 3.31 2.83 2.41 1.16 6.35 2.21 c

หมายเหต: * a, b Means in the same column with different letter superscripts are significantly different (P<0.05), ** a, b, c Means in the same column with different letter superscripts are highly significantly different (P<0.01) ทมา: สรยวรรณ พนธนรา และคณะ, 2549

 

 

 

 

 

 

 

 

29

ตารางท 2.8 การเปลยนแปลงจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตอการเตม Thiocyanate ทเกบรกษานานม ดบในอณหภม 4°C และ 25°C

Component (ppm)

Coliform count (CFU/ml)

P-value

SCN- 0 (hr) 2 (hr) 4 (hr) 6 (hr) 8 (hr) 10 (hr)

(4°C)

x 103 x 103 x 104 x 104 x 104 x 104

P<0.01 0 1.34 3.30 1.49 1.98 2.22 2.52 a

5 1.34 3.21 1.32 1.93 2.19 2.36 a

10 1.34 3.17 1.43 1.81 2.17 2.33 ab

15 1.34 3.36 1.38 1.79 2.13 2.12 b

SCN- (25°C)

x 103 x 104 x 104 x 106 x 109 x 109

P<0.01 0 1.34 2.96 3.49 6.51 2.66 2.77 a

5 1.34 2.75 3.48 6.19 2.37 2.38 ab

10 1.34 2.88 3.45 6.05 2.04 1.84 bc

15 1.34 2.77 3.46 5.78 1.85 1.52 c

หมายเหต: a, b, c Means in the same column with different letter superscripts are highly significantly different (P<0.01) ทมา: สรยวรรณ พนธนรา และคณะ, 2549

สอดคลองกบการทดลองของ เทยมพบ กานเหลอง และคณะ (2550) ศกษาการเกบรกษา

นานมดบโดยการเตมโซเดยมไธโอไซยาเนท และไฮโดรเจนเปอรออกไซด ในนานมดบซงการศกษาการเกบน านมดบทอณหภม 4°C เมอเวลาผานไป 0, 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 วน ทอตราสวนการเสรมแตกตางกน ของ Sodiumthiocyanate: Hydrogen peroxide คอ 0, 15: 10, 100: 50 และ 150: 100 พพเอม พบวาทเวลา 0, 1, 2, 3, 4 และ 5 วน มจานวนของแบคทเรยไมแตกตางกนในการเตมทอตราสวนตาง ๆ แตพบวาในวนท 6 อตราสวน 150: 100 พพเอม มจานวนของแบคทเรยทงหมดแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) ซงกลมควบคมมจานวนแบคทเรยทงหมดเทากบ 6.3 x 105

CFU/ml ในวนท 5 ในการผลตจะไมยอมรบนานมดบเขาสกระบวนการผลต ทอตราสวนตาสด 15:

 

 

 

 

 

 

 

 

30

10 สามารถยบย งปรมาณแบคทเรยทงหมดท 4°C ไดนานถง 6 วน ดงแสดงในตารางท 2.9 กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548) รายงานวาปรมาณแบคทเรยทงหมด (Total bacteria count) มากกวา 6 x 105 CFU/ml แสดงวาคณภาพน านมดบไมสามารถยอมรบไดในกระบวนการผลตน านม และการศกษาการนบจานวนแบคทเรยทงหมดในน านมดบทเกบไวอณหภม 30°C เปนเวลา 0, 3, 6, 9, 12 และ 15 ชวโมง พบวาทชวโมงท 0 กลมควบคมกบอตราสวนทเตม 15: 10 มความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญ (P<0.05) และมความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) กบอตราสวนทเตม 100: 50 และ 150: 100 สวนในชวโมงท 3, 6, 9, 12 และ 15 กบกลมควบคมทกอตราสวนทเตม มความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) กลมควบคมในชวโมงท 6 มจานวนแบคทเรยทงหมด เทากบ 7.2 x 105 CFU/ml ซงสงกวามาตรฐานไมสามารถยอมรบในกระบวนการผลตน านมได แตอตราสวน 15: 10 พพเอม ซงเปนอตราสวนทตาสดทสามารถยบย งไมใหปรมาณแบคทเรยเกนมาตรฐานไดนานถง 9 ชวโมง ดงแสดงในตารางท 2.10 ในการศกษา Coliform count ทอณหภม 4°C พบวาทเวลา 1 ถง 6 วน ระหวางกลมควบคมกบอตราสวนท 15: 10, 100: 50 และ 150: 100 พพเอม มความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง ซงกลมควบคมจะเกบน านมดบไดเพยง 4 วน และอตราสวนท 15: 10 จะสามารยบย ง Coliform count ไดนานถง 6 วน ดงแสดงในตารางท 2.11

และการศกษา Coliform Count ทอณหภม 30°C พบวาระหวางกลมควบคมกบอตราสวนท 15: 10, 100: 50 และ 150: 100 พพเอม ในชวงชวโมงท 0, 3, 6, 9, 12 และ 15 มความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) สวนชวโมงท 0 และ 3 ระหวางอตราสวนท 15: 10 กบ 100: 50 และ 150: 100 พพเอม มความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง (P<0.01) และพบวาอตราสวนท 100: 50 และ 150: 100 พพเอม มปรมาณ Coliform Count เทากบ < 2.00 (Non detection) หรอไมพบเชอจากการตรวจนบเลย กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548) รายงานวาปรมาณโคไลฟอรม (Coliform count) มากกวา 1 x 104 CFU/ml แสดงวาคณภาพน านมดบไมสามารถยอมรบไดในกระบวนการผลตน านม จากผลการทดลองกลมควบคมในชวโมงท 6 มจานวนโคไลฟอรม เทากบ 1.4 x 104 CFU/ml ซงมปรมาณสงกวามาตรฐาน แตอตราสวนทตาสด 15: 10 สามารถยบย งการเพมปรมาณโคไลฟอรมไมใหเกนมาตรฐานไดถงชวโมงท 9 ดงแสดงในตารางท 2.12

 

 

 

 

 

 

 

 

31

ตารางท 2.9 การเปลยนแปลงแบคทเรยทงหมด ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide ท เกบรกษานานมดบในอณหภม 4°C

Component

(ppm.) Bacteria count (CFU/ml)

(4°C) SCN- H2 O2 0 (day) 1 (day) 2 (day) 3 (day) 4 (day) 5 (day) 6 (day)

0 0 4.2 x 103a 5.0 x 104a 5.5 x 104a 6.0 x 104a 9.1 x 104a 6.3 x 105a 2.4 x 106a 15 10 2.7 x 102b 4.8 x 102b 5.5 x 102b 2.7 x 103b 4.0 x 103b 6.1 x 103b 9.0 x 103b

100 50 2.0 x 102b 4.3 x 102b 5.0 x 102b 2.3 x 103b 4.0 x 103b 5.6 x 103b 7.4 x 103b 150 100 2.0 x 102b 4.8 x 102b 6.3 x 103c 1.2 x 103c 2.6 x 103c 4.2 x 103c 6.4 x 103c

a, b, c Means in the same column with different letter superscripts are highly significantly different (P < 0.01) ทมา: เทยมพบ กานเหลอง และคณะ, 2550 ตารางท 2.10 การเปลยนแปลงแบคทเรยทงหมด ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide ท

เกบรกษานานมดบในอณหภม 30°C

Component (ppm.)

Bacteria count (CFU/ml) (30°C)

SCN- H2 O2 0 (hr) 3 (hr) 6 (hr) 9 (hr) 12 (hr) 15 (hr) 0 0 3.3 x 104a 4.3 x 105a 7.2 x 105a 3.4 x 106a 1.6 x 108a 1.8 x 109a 15 10 3.3 x 104b 8.3 x 104b 2.2 x 105b 6.7 x 105b 1.7 x 107b 7.1 x 107b 100 50 2.0 x 103c 3.0 x 103c 4.5 x 104c 7.7 x 104c 1.9 x 105c 5.9 x 105c 150 100 1.3 x 103d 2.0 x 103d 6.3 x 103d 2.3 x 104d 3.9 x 104d 5.5 x 105d

a, b, c, d Means in the same column with different letter superscripts are highly significantly different (P<0.01) ทมา: เทยมพบ กานเหลอง และคณะ, 2550

 

 

 

 

 

 

 

 

32

ตารางท 2.11 การเปลยนแปลงจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen peroxide ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 4°C

Component

(ppm.) Coliform count (CFU/ml)

SCN-

H2 O2 0 (day) 1 (day) 2 (day) 3 (day) 4 (day) 5 (day) 6 (day)

0 0 1.9 x 103a 2.7 x 103a 3.3 x 103 a 4.3 x 103a 7.3 x 103a 1.0 x 104a 1.5 x104a 15 10 < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b 100 50 < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b 150 100 < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b < 2.0b

a, b Means in the same column with different letter superscripts are highly significantly different (P<0.01) ทมา: เทยมพบ กานเหลอง และคณะ, 2550 ตารางท 2.12 การเปลยนแปลงจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตอการเตม Thiocyanate และ hydrogen

peroxide ทเกบรกษานานมดบในอณหภม 30°C

Component (ppm)

Coliform count (CFU/ml)

SCN- H2 O2 0 (hr) 3 (hr) 6 (hr) 9 (hr) 12 (hr) 15 (hr) 0 0 1.2 x 103 a 1.8 x 103 a 1.4 x 104 a 1.8 x 105 a 3.0 x 106 a 2.4 x 107 a 15 10 5.0 x 102 b 1.3 x 103 b 5.1 x 103 b 8.3 x 103 b 1.5 x 104 b 2.0 x 105 b 100 50 < 2.0 c < 2.0 c 5.8 x 102 c 2.4 x 103 b 5.5 x 104 b 7.7 x 104 c 150 100 < 2.0 c < 2.0 c 2.3 x 102 c 3.0 x 102 c 1.4 x 103 c 1.5 x 104 c

a, b, c Means in the same column with different letter superscripts are highly significantly different (P<0.01) ทมา: เทยมพบ กานเหลอง และคณะ, 2550

ในใบและกากมนสาปะหลงมองคประกอบทางเคม ดงแสดงในตารางท 2.13 มการทดลองการนาสวนตาง ๆ ของมนสาปะหลงมาใชเลยงโคพบวาสามารถนามาใชในการเลยงโคได เพราะม

 

 

 

 

 

 

 

 

33

คณคาทางโภชนะสง ทงสวนของหวมน มนอดเมด มนเสน กากมน เปนแหลงอาหารทใหพลงงาน มอตราการยอยสลายในกระเพาะหมกไดด และมอยแลวในพนททเลยงโคเนอหรอโคนม แมวามนสาปะหลงจะมโปรตนตาแตมปรมาณแปงสง และการยอยสลายในกระเพาะหมกมอตราสงกวาขาวโพด (พรพจน นตพจน และ กฤตพล สมมาตย, 2546) ในอาหารโคนม มนเสนสามารถทดแทนเมลดธญพชในสตรอาหาร ลดตนทนไดโดยไมมผลเสยตอการใหผลผลตน านม (Kittapol Sommart, 1998)

Metha Wanapat, Anan Petlum, and Opart Pimpa (2000a) และ Metha Wanapat, Terdsak Puramongkon, and Wuttichai Siphuak (2000b) ศกษาการเสรม Cassava hay เพอใชเปนแหลงของโปรตนในอาหารหยาบในโคนม ดงแสดงในตารางท 2.14 พบวาการเพมระดบของ Cassava hay จาก 0.56 ถง 1.70 kg/head/day และใหอาหารขน 0.1 และ 1.6 kg/head/day ตามลาดบ ไมมผลตอผลผลตน านม และ Metha Wanapat et al. (2000a) ศกษาการเสรม Cassava hay ในอาหารโคนม ทระดบ 0, 0.8 และ 1.7 kg/head/day และมการใหอาหารขนในระดบทเหมอนกน (concentrate: milk yield = 1: 2) รวมกบฟางหมกยเรย (5%) และใหกนอาหารเตมท พบวาไมมผลตอผลผลตนานม แตมเปอรเซนต Fat, protein และ Lactose เพมขน โดยแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญ (P<0.05)

ตารางท 2.13 องคประกอบทางเคมของ Cassava leaves และ Cassava hay

Item % of DM

Dried cassava leaves Cassava hay Dry matter, DM 90.0 86.3 Crude protein, CP 20-30 25.0 Neutral detergent fiber, NDF

29.6 44.3

Acid detergent fiber, ADF 24.1 30.3 Acid detergent lignin, ADL 4.7 5.8 Ether extract, EE 5.9 6.2 Nitrogen free extract, NFE 44.2 48.0 Ash 10.0 12.5 Hydrocyanic acid (mg/kg DM)

46.0 38.0

ทมา: Metha Wanapat, 1999; Metha Wanapat, 2001; Metha Wanapat et al., 2000a

 

 

 

 

 

 

 

 

35

ตารางท 2.14 ผลการเสรม Cassava hay (CH) ในอาหารโคนม ตอปรมาณนานมและองคประกอบนานม

Item (kg/ head/day) Milk yield (kg/day)

Milk composition (%) Thiocyanate (ppm)

Lactation Refference Cassava concentrate Fat Protein Lactose SNF TS

0 0 12.5 4.06a 3.40a 4.64a 8.74 13.56 - Mid lactation

Metha Wanapat et al. (2000a)

0.8 0.53 12.12 4.15a 3.34b 4.82b 8.80 13.18 - 1.7 0.50 12.62 4.61b 3.50c 4.62a 8.81 13.76 - 0 0 10.72 4.61a 3.36a 4.47a 8.80a 13.41 5.3a

Mid lactation Metha Wanapat et al.

(2000a) 1.0 1.36 10.19 4.98b 3.60b 4.66b 8.95b 13.54 13.3b 1.7 1.92 10.42 4.80ab 3.45ab 4.53ab 8.68c 13.50 17.8b 0 0 6.30 4.0a 4.4a - 8.6 12.6 -

Late lactation Metha Wanapat et al.

(2000b)

0.56 0.10 6.10 3.6b 4.0a - 8.8 12.3 - 1.13 1.30 5.40 4.2c 3.8a - 8.4 12.0 - 1.70 1.60 6.10 4.5c 4.1a - 8.6 12.2 - 5.20 3.10 5.40 4.6c 5.3b - 8.4 12.6 -

a, b, c Values with different superscripts within the same row are significantly different (P<0.05)

34

 

 

 

 

 

 

 

 

35

อยางไรกตามในภาวะเศรษฐกจตกตาและราคาน ามนทเพมขนตลอดมา สงผลใหเกดการหาแหลงพลงงานทดแทนจากแหลงอน เชน มนสาปะหลง และขาวโพด ทถกนามาใชในการผลตเอทานอลเพอเปนสวนผสมในการผลตน ามนแกสโซฮอล ดวยเหตนสงผลใหราคาของวตถดบแหลงพลงงานจงมแนวโนมเพมสงขนอยางรวดเรว จงมผลกระทบตอตนทนการผลตอาหารสตวเปนอยางมาก อกทงการขาดแคลนอาหารหยาบคณภาพดในการเลยงสตว กเปนปญหาสาคญสาหรบเกษตรกร จงไดมการศกษาการผลตอาหารหยาบหมกทมคณภาพด โดยมเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ และเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ดงนนการศกษาการนาเปลอกมนมาเปนวตถดบแหลงพลงงานในอาหารหยาบหมกจงเปนทนาสนใจในการนามาใชเพอเลยงโคนม

2.8 ความตองการพลงงานในโคนม พลงงานเปนเรองสาคญมาในทางอาหารสตว รางกายของสตวจะมความตองการพลงงานเปนปรมาณมากเพอใชในกจกรรมตาง ๆ ทงการดารงชพ และการใหผลผลต ดงนนในการประกอบสตรอาหารสตวจงมความจาเปนตองคานงถงพลงงานเปนอนดบแรกเพราะความเขมขนของโภชนะตาง ๆ ทจาเปนตองมในสตรอาหารเพอใหเพยงพอตอความตองการของรางกายสตวซงรางกายของสตวมกผนแปรตามระดบพลงงานในสตรอาหารนนสตวมความตองการพลงงานเปนปรมาณมากและมกจะขาดแคลน ในทางผลตสตวพลงงานเปนตนทนสวนใหญในอาหารซงโภชนะทใหพลงงานไดคอพวกทมสารอนทรยเปนองคประกอบไดแก ไขมน คารโบไฮเดรต และโปรตน ซงกระบวนการตาง ๆ ทเกดขนในรางกาย เชน การกนอาหาร การดดซมสารอาหาร และการเมแทบอลซมของรางกายตองเกยวของกบพลงงาน

2.8.1 หนวยของพลงงาน ระบบประเมนคณคาทางพลงงานของอาหารและระบบประเมนความตองการอาหารของสตวเคยวเอองทใชกนอยในปจจบนมอยดวยกนหลายระบบ เชน NRC (National Research Council) ของสหรฐอเมรกา (TDN และ Net Energy System), ARC (Agricultural Research Council) ของสหราชอาณาจกร (Metabolisable Energy System) สาหรบประเทศไทยสวนใหญอางองจาก NRC และ ARC ในสหรฐอเมรกานยมใชหนวยวดพลงงานอย 2 วธ ดวยกน

2.8.1.1 โภชนะยอยไดทงหมด (Total Digestible Nutrients, TDN) หมายถงผลรวมของ Digestible Protein, Fiber, Nitrogen-free-extract และ 2.25 (Fat)

%TDN = Digestible [CP + CF + NFE + (2.25 EE)] x 100

Feed DM Consumed

 

 

 

 

 

 

 

 

36

2.8.1.2 Calorie System เปนระบบทใชวดคาพลงงานในอาหารโดยท 1 cal หมายถงปรมาณพลงงานความรอนทตองการทาใหน า 1 กรม มอณหภมเพมขน 1°C (โดยปกตเพมจาก 14.5 เปน 15.5°C) การวดพลงงานความรอนกระทาไดโดยการวดคาพลงงานในสภาพทม Oxygen

ประเทศในเครอจกรภพองกฤษ (British Commonwealth) เชน องกฤษ นวซแลนด และออสเตรเลย จะใชระบบการวดพลงงานทเรยกวา British Metabolisable Energy (ME) ระบบพลงงานระบบนมหนวยวดเปน Joules, Kilojoules และ Megajoules การเทยบคาพลงงานระหวางระบบทงสองกระทาไดโดยประมาณดงน 1 cal = 4.184 joules 1 kg TDN = 3.82 Mcal ME = 19 MJ DE = 16 MJ ME 2.8.2 การจาแนกประเภทของพลงงาน (Partition of energy) การจาแนกพลงงานประเภทตาง ๆ โดยมรายละเอยดดงน 2.8.2.1 พลงงานรวม หรอ Gross energy (GE) เปนความเขมขนของพลงงานทงหมด ในอาหารหรอในเนอเยอของสตวมชอเรยกวา สวนประกอบของอาหารทใหพลงงานไดแก ไขมน โปรตน และคารโบไฮเดรต ซงมพลงงานอยโดยประมาณเทากบ 39, 24 และ 17.5 MJ/kgDM ตามลาดบ GE จงผนแปรตามสวนประกอบของเนอเยอตาง ๆ แตโดยทวไปแลวอาหารสาหรบสตวเคยวเอองจะม GE อยในชวง 18-19 MJ/kgDM เมอสตวกนอาหารเขาไปสวนของ GE เพยงบางสวนเทานนจะถกนาไปใชประโยชนเพอการสรางเนอเยอและสรางผลผลตทงนเปนเพราะในระหวางการเกดขบวนการยอย (Digestion) และเมตาบอลซม (Metabolism) ภายในรางกายจะมการสญเสยพลงงานบางสวนไป 2.8.2.2 พลงงานยอยได (Digestible energy, DE) เปนสวนแตกตางระหวาง GE ทสตวกนเขาไปกบพลงงานในอจจาระ (Faecal energy, FE) พลงงานในอจจาระเปนสวนหนงของ GE ในอาหารทไมถกยอยการวดพลงงานในอจจาระวดไดโดยการวดปรมาณอจจาระทขบถายออกมา (kgDM) และวดความเขมขนของพลงงานในอจจาระโดยใช Bomb calorimeter กลาวคอ GE Intake – Faecal energy output = DE Intake หรอ DE = GE – Faecal Energy

 

 

 

 

 

 

 

 

37

2.8.2.3 พลงงานใชประโยชน (Metabolizable energy, ME) เปนสวนของ DE ทไมปรากฏในปสสาวะและแกสมเทน (ซงผลตขนระหวางการหมกยอยในกระเพาะหมก) กลาวคอ DE เมอถกดดซมเขาสรางกายจะเกดการสลายตวขณะเดยวกนจะมพลงงานบางสวนถกขบออกภายนอกรางกายโดยไมไดใชประโยชนไดแกพลงงานทขบออกทางปสสาวะ (Urinary energy, UE) และพลงงานทขบออกในรปแกส (Gaseous หรอ Methane energy) DE Intake – (Urinary energy + Methane energy) = ME Intake ฉะนน ME intake สามารถคานวณไดโดยการวดคา GE ในอาหารและวดคาพลงงานในอจจาระ ปสสาวะ และ Methane สาหรบ UE (Urinary energy) และ ME โดยปกตจะมคาเปนสดสวนคอนขางคงทกบ DE (~18%) ฉะนนจงสามารถประมาณคา ME ไดดงน

ME = 0.82 DE

ความเขมขนของพลงงาน ME ทประกอบอยใน GE มชอเรยกวา Metabolizability (q) หรอ หมายถงสวนของ ME ใน GE ของอาหารสตว

Q = ME/GE 2.8.2.4 พลงงานสทธ (Net energy) ในสตวทกชนดรวมทงสตวเคยวเออง มความ

ตองการพลงงานระดบหนง เพอการดารงชพ (Reguirenent for mainternance) เพอการเจรญเตบโต (Requirement for growth) เพอสรางผลผลต (Requirenent for production) และเพอการสบพนธ (Requirenent for reprodution) พลงงานทจะกลาวกนในบทนจะเนนถงพลงงานใชประโยชน (Metabolisable energy, ME) และพลงงานสทธ (Net energy, NE) ทสตวตองการเพอการดงกลาวขางตน

NRC (2001) ไดทาการรวบรวมสมการทใชในการคานวณความตองการพลงงานในรปของ NE ทงหมดตอวน (Mcal/day) ไวดงน

เมอ NELR = NELM ± NE LG + NE LL NELR (Mcal/kg) = Net energy lactation requirement NELM (Mcal/kg) = Net energy lactation requirement for manintenance NELG (Mcal/kg) = Net energy lactation requirement for growth NELL (Mcal/kg) = Net energy lactation requirement for lactation

 

 

 

 

 

 

 

 

38

1) ความตองการพลงงานเพอการดารงชพ (Net energy lactation requirement for manintenance) ความตองการพลงงานเพอการดารงชพขนอยกบกจกรรมของตวสตว ซงม

ความสมพนธกบขนาดรปรางและพนธ การหา NEM ของโคนมทใหนมสามารถหาไดจากสมการ 0.073LW 0.75 (NRC, 1988) อยางไรกตามในสมการดงไดมการเผอในกจกรรมบางสวนอก 10% ซงจะไดสมการทใชในการหา NEM คอ 0.08LW 0.75 (NRC, 1988) มการศกษากบการเลยงโคนมโดยการปลอยเลยงในทงหญาโดยการเพมระยะทางในการเดนของโคนม และพบวาในทงหญาทมหญาไมสมบรณอาจจะมการเผอในการคานวณตองการพลงงานเพอการดารงชพจาก 10% เปน 20% กได นอกจากกจกรรมของตวโคนมเองแลวสงแวดลอมรอบตวของโคนมนนกมผลตอความตองการพลงงานดวยเชนกน ในขณะทโคสาวนนจะมสมการในการหาความตองการพลงงานเพอการดารงชพ คอ

NEM = 0.086LW 0.75 (NRC, 1988)

2) ความตองการพลงงานเพอการเจรญเตบโต (Net energy lactation requirement for growth)

ความตองการพลงงานเพอการเจรญเตบโต ในการเจรญเตบโตของสตวนนดชนทบงบอกไดอยางชดเจน กคอน าหนกตวของตวสตว Moe and Tyrrell (1974) พบวาพลงงานทใชในการเปลยนแปลงน าหนกตว 1 กโลกรมนนมคาพลงงานเทากบ 6 Mcal ซง Moe, Tyrrell, and Flatt (1971) ได ประมาณการใชพลงงานเพอการเจรญเตบโตไววา การสรางน านม 1 กโลกรมนนจะมประสทธภาพในการใชพลงงานจากน าหนกตว 82% ดงนนในการเปลยนแปลงน าหนกตวทลดลง 1 กโลกรมของโคนมในระยะการใหนม นนจะตองการพลงงานเทากบ (6.00)(0.82) ซงมคาเทากบ 4.92 Mcal ในขณะทการเพมน าหนกตว 1 กโลกรมนนของโคนมในระยะการใหนม ประสทธภาพของการใช ME ในการสรางน านม 1 กโลกรมมคาเทากบ 64% และประสทธภาพของการเพมนาหนกตว 1 กโลกรมของโคนมในระยะใหนมนนจะตองการพลงงานเทากบ (6.00)(0.64/075) ซงมคาเทากบ 5.12 Mcal ซงการคานวณความตองการสาหรบการเปลยนแปลงน าหนกตวของโคนมนนเพอทจะชวยในการปองกนการขาดพลงงานของโคนมในระยะใหนมในระยะตาง ๆ (NRC, 1988) ในขณะทโคสาวจะมความตองการพลงงานเพอการเจรญเตบโต

NEG = 0.045LW 0.75 (K=LWG/1,000) 1.119 + 1.0LWG/1,000

 

 

 

 

 

 

 

 

39

อยางไรกตาม NRC, (2001) ไดปรบปรงการประเมนความตองการพลงงาน โดยยดหลกการทวาดชนบงชถงความตองการพลงงานเพอการเจรญเตบโตควรจะเปน Body condition score มากกวาการใชน าหนกตวตาม NRC (1988) ฉะนนจงควรใชสมการดงตอไปนในการประเมนความตองการพลงงานเพอการเพมหรอลดนาหนกตว

NE LGain = Reserve energy x (0.64/075) NE LLoss= Reserve energy x (0.82)

ทงนเพราะ - ประสทธภาพของการใช NE ในการสรางนานม 1 กโลกรมมคาเทากบ 64% - ประสทธภาพของการเพมนาหนกตว 1 กโลกรมของโคนมในระยะใหน านมนนมคาเทากบ 75% - การสรางนานม 1 กโลกรมจะมประสทธภาพในการใชพลงงานจากนาหนกตว 82% เมอ Reserve energy = (proportion empty body fat x 9.4) + (proportion of empty body protein x 5.55)

Proportion empty body fat = 0.037683 x BCS (9) Proportion of empty body protein = 0.200886 – 0.0066762 x BCS (9) BCS (9) = ((dairy BCS – 1) x 2 +1

3) ความตองการพลงงานเพอการสรางนานม (Net energy lactation requirement for lactation)

ในการคานวณพลงงานเพอการสรางน านมจะใชองคประกอบทางเคมของน านม เชน %Fat, %Protein และ %Lactose สาหรบประเมน NRC (1988) ใชสมการคานวณจากเปอรเซนตไขมนดงน คอ

0.3512 + 0.0962 %Fat

นอกจากนยงสามารถใชสมการอนทดดแปลงจาก Tyrell and Reid (1965) ซงแนะนาไวใน NRC (2001) ดงน ถาเราวเคราะหเฉพาะเปอรเซนตไขมนนนานมใชสมการตอไปน

NELL (Mcal/kg of Milk) = 0.360 + (0.0969 x %Fat)

คานวณจากเปอรเซนตไขมน และโปรตน

 

 

 

 

 

 

 

 

40

NEL (Mcal/kg of Milk) = (0.0929 x %Fat) + (0.0547 x %Protein) + 0.192

คานวณจากเปอรเซนตไขมน โปรตน และแลคโตส

NEL (Mcal/kg of Milk) = (0.0929 x %Fat) + (0.0547 x %Protein) + (0.0395 x %Lacttose)

2.8.3 การประเมนคณคาทางพลงงานตาม NRC (2001) ถงแมระบบการประเมนคณคาทางโภชนะ โดยใชคา NE จะเปนระบบทด แตทาการวดโดยตรงไดยาก ตองเสยเวลาและคาใชจายมาก ตลอดจนตองใชเครองมอทยงยากซบซอน ประเทศตาง ๆ จงคดคนสมการมาใชในการคานวณ โดยใชการประเมนคาทางพลงงานจากองคประกอบทางเคม เชน ในประเทศเยอรมนคานวณคา NEL จาก GE และ ME ประเทศสหรฐอเมรกาคานวณจาก TDN อยางไรกตามการจะไดมาซงคาตาง ๆ ในการทานายคณคาทางพลงงานกมหลากหลาย บางสมการใชไดเฉพาะอาหารบางชนด เชน อาหารขน บางสมการใชไดเฉพาะกบอาหารหยาบ จนกระทง Weiss, Conrad, and Pierre (1992) ทาการปรบปรงสมการทสามารถนามาใหทานายคาทางพลงงานกบอาหารหลายชนดรวมทง By-products และ Heat-damaged forages ได หลกการของสมการนยดหลกทวา โภชนะชนดใดทใหพลงงานไดตองนามาคานวณดวย ซงโภชนะดงกลาวประกอบดวย CP, Fat, NFC และ NDF การคานวณตองอาศย True digestibility (TD) ของโภชนะนน ๆ จากนนจะไดคา TDN ซงสามารถนาไปคานวณหาคา NEL ไดโดยอาศยสมการตาง ๆ ดงจะไดกลาวตอไป การประเมนคณคาทางพลงงานในอาหารสตวตามระบบ NRC (2001) คอ สวนประกอบของโภชนะใด ๆ ในอาหาร ทใหพลงงานตองนามาคานวณทงหมด โดยคานวณออกมาในรปของโภชนะทยอยไดทงหมด (Total digestible nutrient, TDN) ดงสมการ TDN1X (%) = tdNFC + tdCP + (tdFA x 2.25) + tdNDF – 7 เมอ td = Truly digestible 2.8.3.1 พลงงานจาก NFC

โดยปกต NFC เปน Uniform feed fraction ทมคา td ประมาณ 0.98 ถาสตวไดรบอาหารทระดบ Maintenance NFC คานวณไดโดยการหกลบคาเถา โปรตนหยาบ NDF N และ

 

 

 

 

 

 

 

 

41

ไขมนจาก 100 ทตองการใชคา NDF N แทนคา NDF กเพอไมใหโปรตนหยาบ ถกหกออกซ ากนถง 2 ครง มฉะนนจะทาใหคา NFC ตาไป การคานวณพลงงานจาก NFC คานวณไดดงสมการ

tdNFC = 0.98 (100 - [(NDF – NDICP) + CP + EE + Ash]) x PAF หรอ tdNFC = 0.98 (100 - [(NDF + CP + EE + Ash]) x PAF NDF N = NDF – NDICP NDICP = NDIN x 6.25 เมอ NFC = Non fiber carbohydrate NDF = Neutral detergent fiber NDIN = Neutral detergent insoluble nitrogen PAF = Processing adjustment factor

ตารางท 2.15 ปจจยทใชในการปรบเนองจากกระบวนการผลต (Processing adjustment factors, PAF) สาหรบ NFC

Feedstuff PAF Bakery waste 1.04 Barley grain, rolled 1.04 Bread 1.04 Cereal meal 1.04 Chocolate meal 1.04 Cookie meal 1.04 Corn grain, cracked dry 0.95 Corn grain, ground 1.00 Corn grain, ground high moisture 1.04 Corn grain, steam flaked 1.04 Corn silage, normal 0.94 Corn silage, mature 0.87 Molasses 1.04 Oats grain 1.04

ทมา: NRC, 2001

 

 

 

 

 

 

 

 

42

ตารางท 2.15 (ตอ)

Feedstuff PAF Sorghum grain, dry rolled 0.92 Sorghum grain, steam flaked 1.04 Wheat grain, rolled 1.04 All other feeds 1.00

ทมา: NRC, 2001 หมายเหต: For feeds not shown PAF = 1.0 2.8.3.2 พลงงานจากโปรตน โปรตนเปน Uniform feed fraction เพราะคา True digestibility (td) ของ Crude Protein (CP) เปนคาทคอนขางคงทในพชมคาผนแปรระหวาง 0.9-1.0 เฉลย 0.93 สาหรบอาหารขนทไมไดผานความรอน (Unheated concentrate) คา tdCP จะมคาประมาณ 1.0 (Fonnesbeck et al, 1984) อาหารทถกความรอนคา tdCP จะมคาลดลง เนองจากการยอยไดของ CP และอตราการถกทาลายดวยความรอน (Heat damage) มความสมพนธกบ Acid detergent insoluble nitrogen (ADIN) ดงนนจงคานวณคา tdCP ไดจาก ADIN แตเนองจากความสมพนธนในอาหารขนและอาหารหยาบมไมเทากนจงตองอาศยสมการคานวณทแตกตางกนดงน Truly digestible CP for forages (tdCPf)

tdCPf = CP x exp[-1.2 x (ADICP/CP)] Truly digestible CP for concentrates (tdCPc) TdCPc = [1-(0.4 x (ADINCP/CP))] x CP เมอ ADINCP = Acid detergent insoluble nitrogen (ADIN) x 6.25

2.8.3.3 พลงงานจากไขมน คา Ether extract (EE) ในอาหารประกอบดวยกรดไขมน (รวมทง Triglycerides) Waxes, Pigment และอน ๆ อกเลกนอย Palmquist (1991) แนะนาวาในการหาปรมาณไขมนควรวเคราะห Fatty acids (FA) มากวาการวเคราะห Ether extract (EE) ทงนเนองจาก FA เปน

 

 

 

 

 

 

 

 

43

คาท Uniform ในขณะท EE ไม Uniform แตเครองมอในการวเคราะหในหองปฏบตการสวนใหญเปนเครองมอวเคราะหหา EE หองปฏบตการสวนใหญจงยงคงนยมวเคราะหคา EE อย อยางไรกตามการคานวณหาคา FA สามารถทาไดโดยการคานวณจากคา EE ทงนเพราะไขมนทไมใช FA สามารถทาไดโดยการคานวณจากคา EE ทงนเพราะไขมนทไมใช FA มประมาณ 1.0% ของ DM ในอาหารเทานน FA = EE – 1.0 (Allen, 2000) tdFA = FA แตถาในกรณท EE < 1, FA จะมคาเทากบ 0 2.8.3.4 พลงงานจาก NDF NDF เปนคาทไม Uniform แต NDF สวนทอาจยอยได (Potential digestible NDF หรอ pdNDF) เปนคาท Uniform โดยมการยอยไดเทากบ 1.0 นอกจากน Conrad, Weiss, Odwongo, and Shockey (1984) ไดสรางสมการประเมนคา pdNDF โดยอาศย Lignified surface area ทงนเพราะ Lignin ยอยไมไดจงควรนามาหกลบออกจาก NDF เพอใหไดคา Lignin-free NDF นอกจากน Lignin ยงไปขดขวางการยอยไดของ Cellulose และ Hemicellulose จงควรคานวณหาคาสดสวนของพนทผด NDF ทถกปกคลมดวย Lignin เพอนามาหกลบออก ดงนคา pdNDF คานวณไดจากสมการ PdNDF = (NDF – Lignin) [1 – (Lignin/NDF) 0.667] คาทกตวมหนวยเปนเปอรเซนตของ DM และ Lignin วเคราะหโดยวธ ADF-Sulphuric สมการขางตนนใชไดกบพชแทบทกชนด แตใน By-product หลายชนด อาจมสวนของ CP ปนมาในคา NDF มากทาใหมคาNDF สงเกนไปดงนนจงควรวเคราะห Nertral detergent insoluble nitrogen (NDIN) ดวยเพอคานวณหาคา NDF ทปราศจาก N แลว (NDFN ) ดงน NDFN = NDF – NDICP คาทกตวมหนวยเปน % และ NDICP = NDIN x 6.25 พลงงานจาก NDF คานวณโดยคณคา pdNDF ดวยสมประสทธการยอยได ประมาณวาการยอยไดของ pdNDF ในสตวทไดรบอาหารในระดบ Maintenance มคาเทากบ 0.75

 

 

 

 

 

 

 

 

44

ฉะนน Truly digestible NDF (tdNDF) จะมคาดงสมการ tdNDF = 0.75 (NDFN – Lignin) [1 –(Lignin/ NDFN) 0.667] อยางไรกตาม ในกรณทอาหารสตวเปนผลตภณฑทไดมาจากสตว เชน โปรตนจากสตว ซงจะไมมสวนของ Structural carbohydrates แตจะมสวนของ Neutral detergent insoluble redidue แตไมใชเปนสวนของ Cellulose, Hemicelluloses หรอ Lignin ดงนนสมการขางตนจะใชไมไดในกรณนตองใชสมการดงน TDN1x = (CPdigest x CP) + (FA x 2.25) + 0.98(100 – CP – Ash –EE) – 7 เมอ CP digest = estimated true digestibility of CP (ดงตารางท 2.18) ตารางท 2.16 ประสทธภาพการยอยไดของโปรตนหยาบเพอใชในการประมาณคา TDN1X สาหรบ

ผลตภณฑทไดจากสตว

Feedstuff True digestibility Blood meal, batch dried 0.75 Blood meal, ring dried 0.86 Hydrolyzed feather meal 0.78 Hydrolyzed feather meal with viscera 0.81 Fish meal (Menhaden) 0.94 Fish meal (Anchovy) 0.95 Meat and bone meal 0.80 Meat meal 0.92 Whey 1.00

ทมา: NRC, 2001 เชนเดยวกนกบกรณของผลตภณฑทไดจากสตว ถาเปนอาหารสตวจาพวกไขมนจะคานวณคา TDN1X จากการวดคา Fatty acid digestibility ดงแสดงไวในตารางท (2.19)

 

 

 

 

 

 

 

 

45

ตารางท 2.17 ประสทธภาพการยอยไดเพอการดารงชพ (Assumed 8% increase in digestibility compared with 3X maintenance) สาหรบอาหารสตวจาพวกไขมน

Fat Fat type True digestibility Calcium salts of tatty acids Fatty acids 0.86 Hydrolyzed tallow fatty acids Fatty acids 0.79 Partially hydrogenated tallow Fat plus glycerol 0.43 Tallow Fat plus glycerol 0.68 Vegetable oil Fat plus glycerol 0.86 Calcium salts of tatty acids Fatty acids 0.86 Hydrolyzed tallow fatty acids Fatty acids 0.79 Partially hydrogenated tallow Fat plus glycerol 0.43 Tallow Fat plus glycerol 0.68 Vegetable oil Fat plus glycerol 0.86

ทมา: NRC, 2001 สาหรบแหลงไขมนทมองคประกอบของ Glycerol:

TDN1X = (EE x 0.1) + [FA digest x (EE x 0.9) x 2.25] สาหรบแหลงไขมนทไมมองคประกอบของ Glycerol: TDN1X = (EE x FA digest) x 2.25 2.8.3.5 การประมาณคา DE 1) การประมาณคา DE ของอาหารสตวทระดบ Maintenance

โดย Crampton, Lloy, and Mackay (1957) และ Swift (1957) คานวณคา GE value of TDN เทากบ 4.409 Mcal/kg อยางไรกตามโภชนะแตละชนดในอาหารมคา Heat of combustion ทแตกตางกน เชน 4.2 Mcal/kg for carbohydrate, 5.6 Mcal/kg for CP, 9.4 Mcal/kg for fatty acid และ 4.3 Mcal/kg for glycerol

 

 

 

 

 

 

 

 

46

จากการท GE value of TDN ในอาหารแตละชนดมคาไมเทากน อาหารทมโปรตนเปนองคประกอบสวนใหญใน TDN จะมคา GE vakye if TDN มากกวา 4.409 Mcal/kg ในทางกลบกนอาหารทมคารโบไฮเดรตเปนองคประกอบสวนใหญใน TDN จะมคา GE value of TDN นอยกวา 4.409 Mcal/kg ดงนนการคานวณคา DE จาก 0.4409 x TDN (%) ตามทแนะนาไวใน NRC (1988) นน ปจจบนไดยกเลกแลว NRC (2001) ไดพฒนาการคานวณคา DE โดยคานวณจาก Estimated digestible nutrient concentration คณดวย Heat of combustion ของโภชนะนน ๆ และเนองจาก DE คานวณจาก Apparent digestibility แตสมาการคานวณ TDN จากโภชนะตาง ๆ ใชคา True digestibility ดงนนตองใชคา Metabolic fecal energy มาทาการปรบเมอตองการคานวณคา DE จาก TDN โดยทวไปคา Heat of combustion ของ Metabolic fecal TDN จะประมาณเทากบ 4.4 Mcal/kg ดงนน Metabolic fecal DE = 7 x 0.044 = 0.3 Mcal/kg

ดงนนสามารถคานวณ DE1x ไดจากสมการดงตอไปน สาหรบอาหารสตวทว ๆ ไป DE1X (Mcal/kg) = [(tdNFC/100) x 4.2] + [(tdNDF/100) x 4.2] + [(tdCP/100) x 5.6] + [(FA/100) x

9.4 ]– 0.3

สาหรบอาหารโปรตนจากสตว DE1X(Mcal/kg) = [(tdNFC/100) x 4.2] + [(tdNDF/100) x 5.6] + [(FA/100) x 9.4]– 0.3 สาหรบอาหารไขมนทมองคประกอบของ glycerol DE1X (Mcal/kg) = [9.4 x (FAdigest x 0.9 x (EE/100))] + [4.3 x 0.1 x (EE/100)] สาหรบอาหารไขมนทไมมองคประกอบของ glycerol DE1X (Mcal/kg) = [9.4 x (FAdigest x 0.9 x (EE/100))] tdNFC, tdNDF, tdCP และ FA มหนวยเปน %

2) การประมาณคา DE ของอาหารสตวทระดบ Actual Intake การยอยไดอาหารของโคนมจะลดลง เมอระดบการกนไดเพมขน (Tyrrell

and Moe, 1975) ซงจะมผลทาใหคาพลงงานของอาหารนน ๆ ลดลงเมอการกนไดเพมขนโดยเฉพาะในโครดนมทใหน านมมาก ๆ อยางเชนในปจจบน ซงอาจกนอาหารไดมากถง 4 เทาของการกนไดทระดบ Maintenance การลดลงของ Digestibility เมอ Intake เพมขนจะมความสมพนธกบ Digestibility of diet at maintenance (Wagner and Loosli, 1967) เมอการกนไดอาหารเพมขนอาหาร

 

 

 

 

 

 

 

 

47

ทมคา Digestibility of diet at maintenance สงจะมอตราการลดลงของ Digestibility มากกวาอาหารทมคา Digestibility of diet at maintenance ตาม NRC (1988) ใชคาคงท 4% ในการปรบ Energy value at 1X to 3X maintenance ถาใชวธการเดมนในการคานวณ อาหารทม 75% TDN1X จะมคา Discount 3% unit multiple of 1X ในขณะท อาหารทม 60% TDN1X จะมคา Discount เทากบ 2.4% ถาอาหารมคา TDN1X เทากบหรอนอยกวา 60% คา Discount จะมคาคอนขางนอย NRC (2001) แนะนาใหใชสมการนในการคานวณ % Discount

TDN percentage unit decline = 0.18 TDN1X – 10.3 (R2 = 0.85) ทงนเนองจากในการคานวณคา ME และ NE L ใชคา DE ไมไดใชคา TDN ฉะนนการคานวณคา DE P

จงตองใช Discount factor เปนตวคณ

Discount = [TDN1X - ([(0.18 x TDN1X) – 10.3] x Intake)] / TDN1X หนวยของ TDN1X เปน % of DM และ Intake หมายถงจานวนเทาของการกนไดทเพมขนมากกวาการกนไดทระดบ Maintenance เชน การกนไดเทากบ 3X maintenance, Intake above maintenance = 2 ตวอยางเชน โครดนมกนอาหารทม 74% TDN1X ไดเปน 3X maintenance ฉะนน Digestibility ควรจะเทากบ 0.918 เทา ของ Digestibility ท 1X maintenance 3) การประมาณคา ME ของอาหารสตวทระดบ Actual Intake

การประมาณคา ME at production level of intake (ME P) นนคานวณจากคา DE P การคานวณคา ME จาก DE ใน NRC (1988) ใชสมการ ME (Mcal/kg) = (1.01 x DE) – 0.45 อยางไรกตามสมการดงกลาวประเมนจากอาหารทมไขมนประมาณ 3% และเนองจากประสทธภาพการเปลยน DE จากไขมนเปน ME นน มคาเกอบ 100% (Andrews, Tyrrell, Reynolds, and Erdman, 1991; Romo, Casper, Erdman, and Teter, 1996) ดงนนสมการขางตนจะประมาณคา ME ของอาหารทมไขมนสงตาเกนไป NRC (2001) แนะนาใหใชสมการนแทน

MEP = [1.01 x (DEP) - 0.45] + [0.0046 x (EE - 3)] เมอ DE P มหนวยเปน Mcal/kg และ EE มหนวยเปน % of DM

 

 

 

 

 

 

 

 

48

MEP ของอาหารทไขมนมากกวา 3% จะเพมขน 0.0046 ทก ๆ % Unit increase in EE above 3% ในกรณทอาหารมไขมนเทากบหรอนอยกวา 3% ใหใชสมการเดมทแนะนาใน NRC (1988) สาหรบ Fat supplements

MEP (Mcal/kg) = DE P(Mcal/kg)

2.8.3.6 การประมาณคาพลงงานสทธ (Net energy, NEL) 1) การประมาณคา NEL ของอาหารสตวทระดบ Actual Intake NRC (1988) ใชสมการ NEL (Mcal/kg) = 0.0245 x (%TDN) – 0.12 ในการประมาณคา NEL สมการนไดวจารณอยางมากเพราะถาอาหารม TDN 40% (DE = 1.76 Mcal/kg) จะมคาประสทธภาพการเปลยน DE เปน NEL1X เทากบ 0.49 แตถาม TDN 90% (DE = 3.97 Mcal/kg) ประสทธภาพจะเปน 0.53 ดงนนเพอแกไขปญหาดงกลาวการประมาณคา NELP จาก MEP NRC (2001) เลอกใชสมการทเสนอโดย Moe and Tyrrell (1972) แทนสมการเดมทไดแนะนาไวใน NRC (1988)

NELP = [(0.703 x MEP (Mcal/kg)] – 0.19 (Moe and Tyrrell, 1972) สมการนใชในกรณทอาหารมไขมนเทากบหรอนอยกวา 3% ถาอาหารมไขมนมากวา 3% จะตองทาการปรบคา Metabolic efficiency of fat โดยทวไปแลวประสทธภาพการเปลยน ME จากไขมนเปน NEL จะมคาเฉลยเทากบ 0.80 (Andrewes et al. 1991; Romo et al. 1996) เชนเดยวกบการปรบคา MEP ของไขมนทกลาวมาแลว เพอชดเชยการเพมขนของประสทธภาพในการเปลยน ME จากไขมนเปน NEL จะไดคาเทากบ [(0.097 x MEP ) + 0.19]/97 ในการเพม NEL ตอ % unit increase in feed EE content above 3% ฉะนนสมการทใช คอ NELp = [(0.703 x MEP) – 0.19] + [((0.0097 x MEP)+ 0.19)/97) x (EE - 3)] เมอ MEP มหนวยเปน Mcal/kg และ EE มหนวยเปน % of DM สาหรบ Fat supplements NELP (Mcal/kg) = 0.8 x MEP (Mcal/kg)

 

 

 

 

 

 

 

 

49

2) การประมาณคา Net Energy of Feeds for Maintenance and Gain สมการในการประมาณคา NEM และ NEG จะใชสมการทเสนอโดย

Garrett (1980) สาหรบโคเนอทแนะนาไวใน NRC (1996) NEM และ NEG ในอาหารนเปนการประมาณทระดบการกนไดอาหาร 3X maintenance และคานวณคา ME เพอใชในสมการจากการคณ DE 1X (ตามทไดอธบายไวกอนหนานดวย 0.82 แทนคา ME ตามสมการขางลางกจะไดคา NEM และ NEG

NEM = 1.37 ME - 0.138 ME2 + 0.0105 ME3 - 1.12 NEG = 1.42 ME - 0.174 ME2 + 0.0122 ME3 - 1.65

เมอ ME, NEM และ NEG มหนวยเปน Mcal/kg อยางไรกตามสมการขางตนไมเหมาะสาหรบใชคานวณคา NE M และ NEG ของ Fat supplements ควรใช ME P = DE P และใชคาประสทธภาพการเปลยน ME เปน NE L

เทากบ 0.80 เพอเปลยนME เปน NE M แตในการเปลยน ME เปน NEG ใชประสทธภาพในการเปลยนเทากบ 0.55

2.9 ความตองการโปรตนในโคนม สตวเคยวเอองมความตองการโปรตนเพอเสรมสรางสวนตาง ๆ ของรางกายและเพอการเจรญเตบโตการใหผลผลตในรปของเนอและนม ความตองการโปรตนเพอการตาง ๆ มลกษณะคลายกบความตองการพลงงาน คอ ความตองการโปรตนเพอการดารงชพ ความตองการโปรตนเพอการเจรญเตบโตและความตองการโปรตนเพอการผลตนานม 2.9.1 การคานวณโปรตนในอาหาร การคานวณโปรตนในอาหารจะสามารถทาไดโดยการหาประสทธภาพการยอยไดของอาหารโปรตนจากวธการ Nylon bag technique 2.9.2 การคานวณความตองการโปรตนในตวโคนม NRC (2001) ไดปรบเปลยนการประเมนความตองการโปรตนของโคนมโดยนาเสนอใหมในรปของ Metabolizable protein (MPR) ดงสมการ MPR = MPM + MPG + MPL โดย MPR (g/d) = Metabolizable protein requirement

 

 

 

 

 

 

 

 

50

MPM (g/d) = Metabolizable protein requirement for maintenance MPG (g/d) = Metabolizable protein requirement for growth MPL (g/d) = Metabolizable protein requirement for lactation 1) Metabolizable protein requirement for maintenance (MPM)

MPM (g) = MPUM + MPSH + MPMFP MPU คอ ความตองการ MP สาหรบ Endogenous urinary protein (UPN) MPU = UPN/0.67

UPN (g/day) = 2.75 x (Live weight)0.5 MPU = 4.1 x (Live weight)0.5 MPSH คอ ความตองการ MP สาหรบ Scruf and hair (SPN; skin, skin secretion, hair)

MPSH = SPN/0.67 SBW = 0.96BW SPN = 0.2 x (Live weight)0.60

MPMFP = 0.3 x (Live weight)0.60

MPMFP คอ ความตองการ MP สาหรบ Metabolic fecal protein MPMFP = MFP – (bacteria + bacterial debris in Cecum, large

intestine + keratinized Cell + others) MFP (g/day) = 30 x Dry Matter Intake (kg.) MPMFP = [(DMI x 30) – 0.50((Bact MP/0.8) – Bact MP)] +

Endogenous MP/0.67 2) Metabolizable protein requirement for growth (MPG) MPG (g/d) = NPG/EffMP_NPG เมอ NPG = SWG x (268 – (29.4 x (RE/SWG))) RE = 0.0635 x EQEBW0.75 x EQEBG1.097 EQEBW = 0.891 x EQSBW

 

 

 

 

 

 

 

 

51

EQEBG = 0.956 x SWG EQSBW = SBW x (478/MSBW) MSBW = 500 SBW = 0.96BW ถานาหนกโค EQSBW (Equivalent shrunk BW) นอยกวาหรอเทากบ 478 kg ใช EffMP_NPG = (83.4-(0.114 x EQSBW))/100 ถานาหนกโค EQSBW (Equivalent shrunk BW) มากกวา 478 kg ใช EffMP_NPG = 0.28908

3) Protein requirements for lactation (MPL) MPL (g/d) = (Y Protein/0.67) x 1000 การคานวณความตองการโปรตนในรปของ Metabolizable protein (MPR) ไมสะดวกในการจดการดานอาหารจงไดมการแสดงในรปของ Crude protein requirement (CPR) ฉะนนจงตองคานวณจาก MPR และ CPR MPR จะไดจากโปรตนทโคนมไดรบซงโปรตนทไดรบนนประกอบดวย โปรตนทยอยสลายในกระเพาะหมก (Rumen degradable protein, RDP) และโปรตนทไมยอยสลายในกระเพราะหมก (Rumen undegradable protein, RUP) นนคอ MPR = MPRUP + MPBact + MPEndo สวนของ RDP โดยประมาณวาจะถกนาไปใชเพอการเจรญเตบโตของจลนทรย (Microbial crude protein, MCP) 85% ของ RDP และ MCP ทจะเปนโปรตนแท (Microbial true protein, MTP) 80% ของ MCP และจะสามารถยอยและดดซมได (Digestible microbial true protein, DMTP) 80% ของ MTP MCP = 0.85 RDP (NRC, 2001) MTP = 0.8 MCP DMTP หรอ MPRDP = 0.8 MTP

MPBact = 0.64 MCP

 

 

 

 

 

 

 

 

52

การคานวณหาความตองการ MCP ในโคนมสามารถหาไดจากสมการ NRC (2001) โดยท MCP = 0.85 RDP RDPR = MCP/0.85 RDPR = 0.15294 x TDNActual จากสมการ MPR = MPRUP + MPBact + MPEndo หรอ MPBact = MPR – MPRUP - MPEndo MPBact = 0.64 MCP MPEndo = 0.4 x 1.9 x DMI x 6.25 การคานวณหาความตองการ RUP MPRUP = MPR – (MPBact + MPEndo) 0.8 RUP = total digest RUP 0.66 x total digest RUP = MPRUP Total digest RUP = MPRUP/0.66 RUPR = MPRUP/0.528 ดงนนจะสามารถคานวณ CP requirement จาก RDP และ RUP จากสมการ CPR = RDPR + RUPR เมอ NPG = Net protein requirement for growth EffMP_NPG = Efficiency of use of microbial protein for

growth SWG = Shrunk weight gain RE = Retain energy EQEBG = Equivalent empty body weight gain EQSBW = Equivalent shrunk body weight EQEBW = Equivalent empty body weight SBW = Shrunk body weight WG = Weight gain

 

 

 

 

 

 

 

 

53

2.10 รายการอางอง กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2552). มาตรฐานการรบซอนานมดบ [ออนไลน] ไดจาก:

http://www.dld.go.th/transfer/http://www./th/index.php?option=com_remository&Itemid=97&func=fileinfo&id=39

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2548). มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. ประกาศในราชกจจานเบกษา. (ฉบบทวไปเลม 122 ตอนท 86ง วนท 13 ตลาคม 2548).

กระทรวงสาธารณสข. (2522). ประกาศกระทรวงสาธารณสขเรอง กาหนดนมโคเปนอาหารควบคมเฉพาะและกาหนดคณภาพหรอมาตรฐานและวธการผลต. ฉบบท 26.

ชรฐ แปลกสงวนศร. (2531). การศกษาชนดและปรมาณจลนทรยทเกยวของกบการสขาภบาลฟารมโคนม และโรงงานพาสเจอไรสขนาดเลกทจงหวดเชยงราย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เทยมพบ กานเหลอง พรพรรณ พมพวง สมศร ภเลยง วราล คงกระพนธ ปรศนา เนตตกล และสนสา ศกดสวรรณ. (2550). การเกบรกษานานมดบโดยการทางานของระบบ Lactoperoxides. การประชมวชาการสตวศาสตร ประจาป 2550. (หนา 413-422). สาขาเทคโนโลยการผลตสตว สถาบนเทคโนโลยพระจอมกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพร.

พรพจน นตพจน และ กฤตพล สมมาตย. (2546). การศกษาองคประกอบทางเคมและคณคาทางโภชนะอาหารสตวเคยวเอองของกากมนสาปะหลงและเปลอกมนสาปะหลงโดยวธ In vitro gas production technique. การสมมนาวชาการเกษตร ประจาป 2546. (หนา 146-154). คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

พนทพา พงษเพยจนทร. (2539). หลกการอาหารสตว เลม 2 หลกโภชนะศาสตรและการประยกต. กรงเทพฯ: โอเตยนสโตร. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร: มหาวทยาลยเชยงใหม.

เพญศร ศรประสทธ, พลศร ศกระรจ และชบา จาปาทอง. (2538). อทธพลของระยะการเจรญเตบโตและสารชวยหมกทมตอคณภาพของหญาไขมกหมก. รายงานผลงานวจย และรายงานประจาป 2538. กองอาหารสตว กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

มณฑา แกวกตพงษ, ทศพร เหลกชาย และภาดร กาญจนดล. (2546). มนสาปะหลง. สานกพฒนาพลงงาน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 205 หนา.

เมธา วรรณพฒน. (2533). โภชนศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร. คณะเกษตรศาสตร. มหาวทยาลยของแกน. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากดฟนนพบบลชชง.

สาโรช คาเจรญ. (2547). อาหารและการใหอาหารสตวไมเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

 

 

 

 

 

 

 

 

54

สายณห ทดศร. (2522). หลกการทาทงหญาเลยงสตว. กรงเทพฯ: อกษรสยาม. สายณห ทดศร. (2540). พชอาหารสตวเขตรอน การผลตและการจดการ. ภาควชาพชไรนา คณะ

เกษตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ: รวเขยว. สมสข พวงด. (2544). การผลตหญารซหมกคณภาพสง การประเมนคณคาทางโภชนะ และความ

ตองการพลงงาน และโปรตนของโครดนมลกผสมขาวดา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

สรยวรรณ พนธนรา และคณะ. (2549). ผลของปรมาณไธโอไซยาเนทในนานมดบตอจานวน จลนทรยและการตรวจสอบสารปฏชวนะตกคางในนานมดบโดยชดตรวจสอบ. ประชมวชาการโคนม 2549.โครงการสวนพระองค สวนจตรลดา พระราชวงดสต. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ภาควชาวทยาศาสตรการอาหาร คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน. ภาควชาสตวบาล คณะเกษตรกาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน. สถาบนสขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตว.

Adegbola, A. A. (1980). New feed resources for nigerian livestock. Disc. Niger. Acad. Sci. 2(2): 50-63.

Allen, M. S. (2000). Effects of diet on short-term regulation of feed intake by lactating dairy cattle. J. Dairy Sci. 83: 1958-1624.

Althaus, R.L., Molina, M., Rodriguez, M., and Fernandez, N. (2001). Analysis time and lactation stage influence on lactoperoxidase system components in dairy ewe milk. J. Dairy Sci. 84: 1829-1835.

Andrews, S. M., Tyrrell, H. F., Reynolds, C. K., and Erdman, M. D. (1991). Net energy for lactation of calcium soaps of long-chain fatty acids for cows fed silage-based diets. J. Dairy Sci. 74: 2588.

The Australia New Zealand Food Authority (ANZFA). (2002). Lactoperoxidase System. Assessment: Application A404.

Available: http://www.agnet.org/images/library/pt2005016f3.jpg Banerjee, K., Marimuthu, K., Bhattacharyya, P., and Chatterjee, M. (1997). Effect of thiocyanate

ingestion through milk on thyroid hormone homeostasis in women. British J. Nutr. 78: 679-681.

Bjoerck, L., and Claesson, O. (1980). Correlation between the concentration of hypothiocyanate

 

 

 

 

 

 

 

 

55

and antibacterial effect of the lactoperoxidase system against Escherichia coli. J. Dairy Sci. 63: 919–922.

Bjoerck, L., Claesson, O., and Schuthes, W. (1979). The lactoperoxidase- thiocyanate-hydrogen peroxide system as a temporary preservative for raw milk in developing countries. Milchwissenschaft. 34: 726–729.

Carlsson, J. (1980). Bactericidal effect of hydrogen peroxide is prevented by the lactoperoxidase- thiocyanate system under anaerobic conditions. Department of Oral Microbiology, University of Umea. 1190-1192.

Chinh, B. V., Ly, L. V., Tao, N. H., and Minh, D. V. (1992). Using “C” Molasses and ensiled cassava leaves for fattening pigs. Results of research 1958-1990. Agricultural Publishing House. p. 46.

Conrad, H. R., Weiss, W. P., Odwongo, W. O., and Shockey W. L. (1984). Estimating net energy lactation from components of cell soluble and cell walls. J. Dairy Sci. 67: 427-437.

Cooke, R. D. (1978). An enzymatic assay for the total cyanide content of cassava (Manihot esculenta Crantz.). J. Sci. Food Agric. 29: 345.

Cooke, R. D., and Maduagwu, E. N. (1978). The effect of simple processing on the cyanide content of cassava chips. J. Food Tech. 13: 229-306.

Cousin, M.A. (1982). Present and activity of psychrotrophic microorganisms in milk and dairy product: A review J. Food. Prot. 45: 172-207.

Crampton, E. W., Lloy L. E., and Mackay, V. G. (1957). The calorie value of TDN. J. Anim. Sci. 16: 541-552.

Devendra, C. 1977. Cassava as a Feed Source for Ruminants. In Cassava as Animal Feed: edited by Nestle B. and Graham M., IDRC, Canada. 107-119.

Food and Agricultural Organization of the United Nations (FAO). (1999). Manual on the use of the LP-System in milk handling and preservation. Animal Production Service. FAO

Animal Production and Health Division. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome.

Fermendez, I., Martin, C., Champion, M., and Michalet-Doreau, B. (2004). Effect of corn hybrid and chop length of whole- plant corn silage on digestion and intake by dairy cows. J. Dairy Sci. 85(5): 1298-1309.

 

 

 

 

 

 

 

 

56

Fonnesbeck, P. V., Wardeh, M. F., and Harris, L. E. (1984). Mathematical models for estimating energy and protein utilization of feedstuffs. Utah Agricultual Eperimental Station Bulletin. No. 508.

Fonteh, A. F., Grandison., A. S., and Lewis, M. J. (2002). Variations of the lactoperoxidase activity and thiocyanate content in cows and goats milk throughout lactation. J. Dairy Res. 69(3): 401-409.

Fraser, M. D., Fychan, R., and Jones, R. (2001). The effect of harvest date and inoculation on the yield, fermentation characteristics and feeding value of forage pea and field bean silages. Grass and Forage Sci. 56: 218-230.

Garrett, W. N. (1980). Energy utilization by growing cattle as determined by 72 comparative slaughter experiments. Energy Metabolism. Proc. Symp. 26: 3-7.

Gaya, P., Medina, M., and Nunez, M. (1991). Effect of the lactoperoxidase system on Listeria monocytogenes behavior in raw milk at refrigeration temperatures. Appl. Environ. microbiol. 3355-3360.

Gomaz, G., Valdivieso, M., Dela Cuesta, D., and Salcedo, T. S. (1984). Effect of variety and plant age on the cyanide content of whole root cassava chips and its reduction by sundrying. Anim. Feed Sci. Technol. 11: 1161-1166.

Heddeghm, A.V., and Vlaemynck, G. (1992). Sources of contamination of milk with B. cereus on the farm and in the factory. J. Dairy Sci. 55(2): 138.

Joint FAO/WHO Food Standards Programme. (1991). Guidelines for the preservation of raw milk by use of the lactoperoxidase system CAC/GL 13. Codex standards for milk and milk products.

Karen, J., Losnedahl, Hong, W., Mueen, A., Zou, S., and Walter, L. (1998). Antimicrobial factor in milk. The online resource for the dairy Industry. Illini Dairy Net.

Kim, J. G., Chung, E. S., Seo, S., Ham, J. S., Kang, W. S., and Kim, D. A. (2001). Effects of maturity at harvest and wilting on quality of Round Baled Rye Silage. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 14: 1233-1237.

Korhonen, H.J., and Reiter, B. (1983). Production of H2O2 by bovine blood and milk polymorphonuclear leucocytes. Acta Microbiologica Polonica. 32(1): 53-64.

Klaas, D., Kussendrager, K., and Van Hooijidonk, A. C. M. (2000). Lactoperoxidase: physico-

 

 

 

 

 

 

 

 

57

chemical properties, occurrence, mechanism of action and application. British J. Nutr. 84. Suppl. 1: S19-S25.

Majak, W., and Cheng, K. J. (1984). Cyanogenesis in bovine rumen fluid and pure cultures of rumen bacteria. J. Anim. Sci. 59: 784-790.

McDonald, P., Edwards, R. A., Greenhalgh, J. F. D., and Mogran, C. A. (1995). Animal Nutrition. Singapore: Longman Scientific & Technical.

McDonald, P., Henderson, A. R. and Heron, S. J. E. (1991). The Biochemimistry of Silage. Marlow Chalcombe Publications. London.

Moe, P. W., Tyrrell, H. F. and Flatt W. P. (1971). Energetics of body tissue metabolizable. J. Dairy Sci. 54: 548-559.

Moe, P. W., and Tyrrell, H. F. (1972). The net energy value of feeds for lactation. J. Dairy Sci. 55: 945-985.

Moe, P. W., and Tyrrell, H. F. (1974). Observation on the efficiency of utilization on metabolizable energy for meat and milk production. P. 27 Proc. Univ. of Notthingham.

Morgan, C. A., Edwards, R. A., and McDonald, P. (1980). Intake and metabolism studies with fresh and wilted silages. J. Agri. Sci. 94: 287-298.

National Research Council. (1988). Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 4th Ed. National Academy Press. Washington D.C.

National Research Council. (1996). Nutrient Requirements of Beef Cattle. 6th Ed. National Academy Press. Washington D.C.

National Research Council. (2001). Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 7th Ed. National Academy Press. Washington D.C.

Nhi, D. L., Sanh, M. V., and Ly, L. V. (2001). Supplement cassava root meal and cassava processed leaves to diet based on natural grasses, maize stover and rice straw for fattening young swamp buffaloes, Paper presented at National Workshop on Swamp Buffalo Development. National Institute of Animal Husbandry, Hanoi.

Nwokoro, S. O., and Ekhosuehi, E. I. (2005). Effect of replacement of maize with cassava peel in cockerel diets on performance and carcass characteristics. Trop. Anim. Health Prod. 37(6): 495-501.

Oram, J. D., and Reiter, B. (1966). The inhibition of streptococci by lactoperoxidase, thiocyanate

 

 

 

 

 

 

 

 

58

and hydrogen peroxide. The effect of the inhibitory system on susceptible and resistant strains of group N streptococci. J. Biochem. 100: 373–381.

Palmquist, D. L. (1991). Influence of source and amount of dietary fat pH in the regulation of ruminal acetate to propionate ration and methane production in vitro. J. Dairy Sci. 81: 3222-3230.

Reiter, B., Pickering, A., Oram, J. D., and Pope, G. S. (1963). Peroxidase-thiocyanate inhibition of streptococci in raw milk. J. Gen. Microbiol. 33: xii.

Reiter, B., and Harnulv, G. (1984). Lactoperoxidase antibacterial system: natural occurrence. Biological functions and practical applications. J. Food Prod. 47: 724-732.

Romo, G. A., Casper, D. P., Erdman, R. A., and Teter, B. B. (1996). Abomasal infusion of cis or trans fatty acid isomers and energy metabolism of lactating dairy cows. J. Dairy Sci. 79: 2005-2015.

Sandage, J. L., and Davis, V. (1964). Prussic Acid. Agriculture and Natural Resources. University of Arkansas. [On-line]. Available: http://www.uaex.edu.

Sommart, K. (1998). The use of cassava as ruminant feed. Ph.D. Thesis. University of Newcastle, Newcastle upon Tyne, England.

Sprague, M. A. (1974). Oxygen disappearance in alfalfa silage (Medicago sativa, L) Proceeding of the 12th International Grassland Congress, Moscow. 651-656.

Swift, B. W. (1957). The caloric value of TDN. J. Anim. Sci. 16: 1055-1059. Tewe, O. O., and Lyayi, E. A. (1989). Cyanogenic glycosides. In Toxicants of Plant Origin, Vol.

2, Glycosides. Ed. Cheeke, P. R. CRS Press, p. 43-60. Thomas, E. L. (1981). Lactoperoxidase-catalyzed oxidation of thioxyanate: equilibria between

oxidized forms of thiocyanate. J. Biochem. 20: 3273-3280. Tyrrell, J. F., and Reid, J. T. (1965). Prediction of the energy value of cow’s milk. J. Dairy Sci.

48: 1215-1223. Tyrrell, J. F., and Moe, P. W. (1975). Effect of intake on digestive efficiency. J. Dairy Sci. 58:

1151-1163. Wagner, D. C., and Loosli J. K. (1967). Studies on the energy requirements of high-producing

cows. Memoir 400, Cornell Uni. Agr. Exp. Sta. Walstra, P., Genurt T. J., Noomen, A., Jellena, A., and Van Boekel, M. A. J. S. (1999). Dairy

 

 

 

 

 

 

 

 

59

Technology. Department of Food Science. Wageningen Agricultural University, Wageningen. The Netherlands.

Wanapat, M. (1999). Feeding of Ruminants in the Tropics Based on Local Feed Resources. Khon Kaen, Publ. Comp. Ltd., Khon Kaen, Thailand. 236 p.

Wanapat, M. (2001). Role of cassava hay as animal feed in the tropics. In: proc. Intern. Workshop on Current Research and Development on use of Cassava as Animal Feed. Held in Khon Kaen, Thailand. July 23-24, 2001. pp. 13-20.

Wanapat, M., Petlum, A., and Pimpa, O. (2000a). Supplementation of cassava hay to replace concentrate use in lactating Holstein-Friesian crossbreds. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 13: 600-604.

Wanapat, M., Puramongkon, T., and Siphuak, W. (2000b). Feeding of cassava hay for lactating dairy cows during the dry season. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 13: 478-482.

Weiss, W. P., Conrad, H. R., and Pierre, N. R. S. (1992). A theoretically-based model for predicting total digestive nutrient value of forages and concentrates. Anim. Feed Sci. Technol. 39: 95-110.

William, E. K. (2003). Wilting Bermuda grass improves forage silage quality and cattle performance. Department of Animal Sciences. Florida Cooperative Extension Service.

Woolford, M. K. (1984). The Silage Fermentation. New York Basel. Marcel Dekker [On-line]. Available: http://www.sacs.ucsf.edu/home/Ortiz/res-po.htm

 

 

 

 

 

 

 

 

60 

 

บทท 3 การศกษาองคประกอบทางเคม การประเมนคณคาทางพลงงานและการยอยสลายในกระเพาะหมกของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว

3.1 คานา ปจจบนการเลยงโคนมมแนวโนมเพมมากขนตามการเพมของจานวนประชากร ซงมการใชพนทในการเพาะปลกและสรางทอยอาศยมากขน ปญหาหนงทตามมาของเกษตรกรคอการขาดพนทในการปลกพชอาหารสตว จงเกดการขาดแคลนหญาสดในการเลยงสตว ทาใหสตวไดรบอาหารหยาบไมเพยงพอ และปญหาการขาดแคลนวตถดบอาหารสตวทาใหวตถดบอาหารสตวมราคาแพง โดยเฉพาะวตถดบแหลงพลงงาน เชน ขาวโพด และมนสาปะหลง จงมความสนใจในเรองการผลตอาหารหยาบหมกทมคณภาพด โดยมการนาเอาผลพลอยไดจากอตสาหกรรมเกษตร (Agro industrial by – products) เขามาใชเปนแหลงวตถดบอาหารสตว เชน กากมนสาปะหลง เปลอกมนสาปะหลง และเปลอกหมเมลดถวเหลอง เปนตน ซงวตถดบทมในทองถนทนามาใช ไดแก การใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ และเปลอกมนสาปะหลง กากมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ซงมมากในพนทของจงหวดนครราชสมา เนองจากมการทาการเกษตรไรขาวโพดอาหารสตว และการปลกมนสาปะหลงจานวนมาก ดงนนจงไดมการหาวธการนาผลพลอยไดทางการเกษตร และอตสาหกรรมการเกษตรมาใชในการเลยงโคนม อยางไรกตามผลพลอยไดทางการเกษตรโดยเฉพาะเปลอกขาวโพดทนามาใชมคณคาทางโภชนะคอนขางตา โดยเฉพาะโปรตน และการยอยสลายได ดงนนกอนนามาใชควรทจะมการปรบปรงประสทธภาพการใชประโยชนใหสงขน ไดแกการเสรมวตถดบอาหารสตวทมโภชนะเพยงพอ เชน กากเบยร ยเรยและกากนาตาล เปนตน การศกษาครงนจงทาการศกษาองคประกอบทางเคม และการยอยสลายไดในกระเพาะหมกของผลพลอยไดทางการเกษตรชนดตางๆ

3.2 วตถประสงค

เพอศกษาองคประกอบทางเคม ประเมนคณคาทางพลงงานและการยอยสลายไดใน

กระเพาะหมกของเปลอกมนสาปะหลงและวตถดบอาหารสตว เพอใหทราบถงองคประกอบทางเคม

และคณคาทางโภชนะของเปลอกมนสาปะหลง เพอนาไปใชเปนแหลงพลงงานในการประกอบสตร

 

 

 

 

 

 

 

 

61 

 

อาหารหยาบหมก

3.3 อปกรณและวธการ 3.3.1 ทาการสมตวอยางเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตวทเปนองคประกอบใน

สตรอาหารหยาบหมก (เปลอกขาวโพด กากเบยร และกากมนสาปะหลง) นามาอบแหงทอณหภม 60°C เปนเวลา 36 ชวโมง เพอหาวตถแหง (Dry matter, DM) (AOAC, 1990)

แหลงเยอใย - เปลอกขาวโพด บ. นากลาง ต. สรนาร อ. เมอง จ. นครราชสมา

แหลงพลงงาน - เปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลง บรษท อตสาหกรรมแปงมนโคราช

จากด ต. หนองจะบก อ.เมอง จ. นครราชสมา - กากนาตาล โรงงานอาหารสตว ฟารมมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร แหลงโปรตน

- กากเบยร สหกรณโคนมมวกเหลก จากด ต. มตรภาพ อ. มวกเหลก จ. สระบร - ยเรย โรงงานอาหารสตว ฟารมมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 3.3.2 นาตวอยางเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตวเปนองคประกอบในสตรอาหารหยาบหมก (เปลอกขาวโพด กากเบยร และกากมนสาปะหลง) มาบดดวยเครองบดผานตะแกรงขนาด 1.0 มลลเมตร แลวนาตวอยางทไดเกบไวในภาชนะทปดสนท เพอศกษาองคประกอบทางเคม

3.3.3 นาตวอยางเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตวเปนองคประกอบในสตรอาหารหยาบหมก (เปลอกขาวโพด กากเบยร และกากมนสาปะหลง) มาวเคราะหเพอศกษาองคประกอบทางเคม โดยการใชวธการวเคราะหแบบประมาณ (Proximate analysis) (AOAC, 1990) ซงวเคราะหวตถแหงโดยเครอง Hot air oven, โปรตนหยาบ (Crude protein, CP) โดยเครอง Kjeltec auto analyzer, ไขมน (Ether extract) โดยเครอง Soxhlet auto, เยอใยหยาบ (Crude fiber, CF) โดยเครอง Fibertec auto analyzer และเถา (Ash) โดยการเผาทอณหภม 550°C เปนเวลา 3 ชวโมง สวนการวเคราะหเยอใยโดย Detergent analysis (Goering and Van Soest, 1970) ไดแก เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกลาง (Neutral detergent fiber, NDF) เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกรด (Acid detergent fiber, ADF) และ Acid detergent lignin, ADL โดยใชเครอง Fibertec auto analyzer 3.3.4 นาตวอยางเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตวเปนองคประกอบในสตรอาหารหยาบหมก (เปลอกขาวโพด, กากเบยร และกากมนสาปะหลง) มาศกษาการยอยสลายไดในกระเพาะหมกโดยวธถงไนลอน (Nylon bag technique) บมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ

 

 

 

 

 

 

 

 

62 

 

(Rumen degradability or in sacco digestibility) (∅rskov, Deb Hovell, and Mould, 1980) โดยการนาตวอยางวตถดบอาหารสตวชนดตางๆ มาบดดวยเครองบดผานตะแกรงขนาด 2.0 มลลเมตร และถงไนลอนทใชในการทดลองมรพรนของถง 47 μm นาไปอบทอณหภม 60°C เปนเวลา 1-2 ชวโมง เพอไลความชน ชงน าหนกวตถดบประมาณ 5-6 กรม ใสลงในถงไนลอน ทาการชงและบนทกน าหนกไว แลวหลงจากนนนาถงไนลอนทใสตวอยางวตถดบแลวนามารอยตดกบสายพลาสตกยาวประมาณ 90 เซนตเมตร นาไปบมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ โดยใหสายพลาสตกอยในสวนทลกทสดของกระเพาะหมก และใหแตละถงมระยะเวลาการบมอยในกระเพาะหมกตางกนดงน คอ 0, 2, 4, 6, 12, 24, 48, 72 และ 96 โดยใชโคเจาะกระเพาะจานวน 3 ตว และใหถงทใสในโคแตละตวเปน 1 ซา โคเจาะกระเพาะเปนโคนมเพศเมยลกผสมพนธโฮลสไตส ฟรเชยน (Holstein Friesian) สายเลอดประมาณ 87.5% ไดรบขาวโพดหมกเปนแหลงอาหารหยาบ แบบเตมท (Adlibitum) และอาหารขนสาเรจรป 3 กโลกรม/ตว/วน เมอบมถงไนลอนในกระเพาะหมกของโคไดตามเวลาทกาหนดแลว นาไปแชแขงเพอหยดการทางานของจลทรย เมอไดตวอยางครบตามเวลาทกาหนดแลวนาถงทงหมดมาลางผานน าจนสะอาดหลงจากนนนาถงไนลอนทงหมดมาอบทอณหภม 60°C เปนเวลา 36 ชวโมง และนาไปชง เพอวเคราะหหาวตถแหง และนาอาหารทเหลอจากการยอยสลายในถงไนลอนไปวเคราะหหาเปอรเซนตไนโตรเจน โดยทาการรวมตวอยางจากโคตวท 1, 2 และ 3 เขาไวดวยกน จากนนนาคาสดสวนทสญหายไปในระยะเวลาตางๆ ของวตถแหง และไนโตรเจนมาคานวณหาอตราการยอยสลายไดตอไป นาคาสดสวนโปรตนทสญหายไปในระยะเวลาตางๆ ทนาถงออกมาจากกระเพาะหมกมาคานวณโดยใชสมการทแนะนาโดย (∅rskov and McDonald, 1979)

dg = a + b (1 - exp –ct)

เมอ dg = Effective rumen degradability a = Water soluble N extracted by cold water rinsing (0 hr bag) b = Potentially degrade N, other than water soluble N c = Fraction rate of degradation of feed N per hour t = hour

การคานวณคาปรมาณการยอยสลายของโปรตนททงไวในชวงระยะเวลาตางๆ มาคานวณอตราการยอยสลายในกระเพาะหมกโดยใชโปรแกรมสาเรจรป NEWAY EXCEL (Chen, 1996) ตาม

 

 

 

 

 

 

 

 

63 

 

สมการดงน

dg = a + bc/ (c + k) เมอ dg = Effective rumen degradability a = Water soluble N extracted by cold water rinsing (0 hr bag) b = Potentially degrade N, other than water soluble N c = Fraction rate of degradation of feed N per hour k = Fractional outflow rate of digesta per hour

เมอคานวณไดคา dg แลวสามารถนาไปประมาณคาโปรตนทยอยสลายไดในกระเพาะหมก (Rumen degradable protein, RDP) และโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (Rumen undegradable protein, RUP) ไดตามสมการน

RDP = CP x dg CP = RDP + RUP หรอ RUP = CP – RDP

3.4 การวเคราะหขอมล นาผลการวเคราะหตวอยางเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตวเปนองคประกอบ

ในสตรอาหารหยาบหมก (เปลอกขาวโพด กากเบยร และกากมนสาปะหลง) และการยอยสลายในกระเพาะหมกมาหาคาเฉลยและนาเสนอในรป Mean ± SD

3.5 สถานททาการทดลอง ฟารมมหาวทยาลย อาคารเครองมอ 3 ศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

3.6 ระยะเวลาทาการทดลอง เรมทดลองตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2551 ถง 30 พฤศจกายน พ.ศ. 2551

 

 

 

 

 

 

 

 

64 

 

3.7 ผลการทดลอง 3.7.1 องคประกอบทางเคมในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว

การศกษาองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว ดวยวธการ Proximate analysis และ Detergent analysis ในหองปฎบตการ ดงแสดงในตารางท 3.1 พบวาเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนตไขมนสงกวาในกากมนสาปะหลง แตในเปลอกมนสาปะหลงมสวนประกอบของเปอรเซนตเถา, NDF และ ADF ในปรมาณทสง สวนเปลอกขาวโพดพบวามเปอรเซนตวตถแหงสง (94.07%) และไขมนตา (0.92%) และในกากเบยรมเปอรเซนตโปรตนและไขมนสง (33.17 และ 7.32% ตามลาดบ) สวนเปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลงมปรมาณ HCN เทากบ 399.01 และ 211.74 พพเอม ตามลาดบ 3.7.2 การประเมนคณคาทางพลงงานในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว เมอนาผลการวเคราะหองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว จากตารางท 3.1 มาคานวณหาคาพลงงานประเภทตางๆ ตามสมการของ NRC (2001) จะไดคาพลงงานของเปลอกมนสาปะหลง แตวตถดบอาหารสตว ดงแสดงในตารางท 3.2 พบวาเปลอกมนสาปะหลงมคาพลงงานการยอยสลายได (DEP), พลงงานใชประโยชนได (MEP) และคาพลงงานสทธ (NEP) ตากวาในกากมนสาปะหลง และในกากมนสาปะหลงมโภชนะทยอยไดทงหมด (Total digestible nutrient, TDN1X) สงกวาในเปลอกมนสาปะหลง สวนกากเบยรและเปลอกขาวโพดมโภชนะทยอยไดทงหมด (Total digestible nutrient, TDN1X) เทากบ 65.77 และ 38.36% ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

65 

 

ตารางท 3.1 องคประกอบทางเคมในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว (Mean ± SD)

วตถดบ

เปลอกมนสาปะหลง กากมนสาปะหลง เปลอกขาวโพด กากเบยร วตถแหง 25.19 ± 0.36 22.97 ± 0.82 94.07 ± 0.04 91.23 ± 0.06 โปรตน 1.04 ± 0.18 2.03 ± 0.16 1.83 ± 0.06 33.17 ± 6.92 ไขมน 1.92 ± 0.82 0.13 ± 0.10 0.92 ± 0.20 7.32 ± 0.82 เถา 17.66 ± 1.76 7.38 ± 0.62 2.50 ± 0.12 4.80 ± 0.01 เยอใย 10.79 ± 0.48 12.28 ± 0.98 34.27 ± 2.50 13.11 ± 0.10 NDF 70.97 ± 0.04 61.36 ± 0.01 85.85 ± 2.74 50.31 ± 2.48 ADF 18.73 ± 1.62 14.68 ± 0.14 38.73 ± 0.46 16.65 ± 0.64 ADL 7.15 ± 0.24 5.16 ± 1.28 15.85 ± 0.24 9.18 ± 0.24 NFC 3.41 ± 0.44 24.81 ± 1.72 9.70 ± 2.44 8.62 ± 5.38 NDIN 0.35 ± 0.01 0.21 ± 0.02 0.16 ± 0.01 0.70 ± 0.04 NDINCP 2.20 ± 0.06 1.33 ± 0.08 0.99 ± 0.01 4.39 ± 0.24 ADIN 0.19 ± 0.02 0.37 ± 0.02 0.15 ± 0.02 0.55 ± 0.02 ADINCP 1.18 ± 0.10 2.31 ± 0.12 0.93 ± 0.06 3.44 ± 0.10 HCN (ppm) 399.01 ± 10.16 211.74 ± 5.92 - -

หมายเหต: ADF = Acid-detergent fiber, ADL=Acid-detergent lignin, ADIN=Acid-detergent insoluble nitrogen, ADINCP=Acid-detergent insoluble crude protein, NDF=Neutral-detergent fiber, NDIN = Neutral-detergent insoluble nitrogen, NDICP=Neutral-detergent insoluble crude protein, NFC = non fiber carbohydrate, HCN = Hydrocyanic acid  

ตารางท 3.2 คณคาทางพลงงานของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว (Mean ± SD)

วตถดบ

เปลอกมนสาปะหลง

กากมนสาปะหลง เปลอกขาวโพด กากเบยร

TDN1X (%)1/ 42.05 ± 2.94 52.17 ± 2.60 38.36 ± 1.70 65.77 ± 1.62

DE1X (Mcal/kg)2/ 1.88 ± 0.04 2.08 ± 0.14 1.58 ± 0.06 3.80 ± 0.26

DEP (Mcal/kg)3/ 2.12 ± 0.08 2.16 ± 0.10 1.86 ± 0.02 3.62 ± 0.22

MEP (Mcal/kg)4/ 1.69 ± 0.08 1.72 ± 0.10 1.43 ± 0.02 3.21 ± 0.22

NELP (Mcal/kg)5/ 1.00 ± 0.06 1.02 ± 0.08 0.81 ± 0.02 2.07 ± 0.16

 

 

 

 

 

 

 

 

66 

 

หมายเหต:1/TDN1X (%) = tdNFC + tdCP + (tdFA x 25.25) + tdNDF – 7) 2/DE1X (Mcal/kg) = ((tdNFC/100) x 4.2) + ((tdNDF/100) x 4.2) x ((tdCP/100) x 5.6) +

((FA/100) x 9.4) – 0.3 3/DEP (Mcal/kg) = (((TDN1X –((0.18 x TDN1X) – 10.3)) x Intake)/TDN1X) x DE1X 4/MEP (Mcal/kg) = (1.01 x (DEP) – 0.45) + (0.0046 x (EE-3)) (กรณ EE > 3%) 4/MEP (Mcal/kg) = (1.01 x (DEP) – 0.45) (กรณ EE < 3%) 5/NELP (Mcal/kg) = (0.703 x MEP) – 0.19 (กรณ EE < 3%) 5/NELP (Mcal/kg) = (0.703 x MEP) -0.19) + ((0.097 x MEP)/97) x (EE – 3),

(กรณ EE > 3%)

3.7.3 การยอยสลายของวตถแหง การศกษาการยอยสลายของวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลงและวตถดบอาหารสตว โดยวธการใชถงไนลอน พบวาปรมาณวตถแหงทยอยสลายได ดงแสดงในตารางท 3.3 ทชวโมงตางๆ เมอนาไปบมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ พบวาเมอมระยะเวลาอยในกระเพาะหมกนานขน วตถดบอาหารสตวทกชนดมอตราการยอยสลายในกระเพาะหมกเพมขนตามระยะเวลา โดยเปลอกมนสาปะหลงมคาการยอยสลายวตถแหง (dgDM) ใกลเคยงกบกากเบยร และกากมนสาปะหลง สวนเปลอกขาวโพดจะมคาการยอยสลายวตถแหง (dgDM) คอนขางตา (44.3%) เมอนาคาวตถแหงทยอยสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald (1979) พบวาคาพารามเตอรทแสดงในตารางท 3.4 คาการละลาย (A) ของเปลอกมนสาปะหลง, เปลอกขาวโพด, กากมนสาปะหลง และกากเบยร มคาเทากบ 39.9, 38.7, 55.8 และ 45.8% ตามลาดบ สวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของวตถแหงมคาเทากบ 44.5, 61.1, 42.0 และ 53.0% ตามลาดบ สวนคาศกยภาพในการสลายตว (A+B) ของวตถแหง 84.4, 99.8, 97.8 และ 98.8% ตามลาดบ และอตราการยอยสลายตว (c) ของวตถแหงมคาเทากบ 0.032, 0.005, 0.021 และ 0.025% ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

67 

 

ตารางท 3.3 การยอยสลายวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว

วตถดบ

วตถแหง

0 4 6 12 24 48 72 96 dg1/

ชวโมง ชวโมง ชวโมง ชวโมง ชวโมง ชวโมง ชวโมง ชวโมง

เปลอกมนสาปะหลง 36.2 44.5 48.5 52.0 67.8 72.5 77.2 85.0 57.2

กากมนสาปะหลง 45.7 54.8 62.5 68.5 74.6 80.5 85.3 95.3 68.3

เปลอกขาวโพด 33.5 37.6 40.6 43.4 48.6 50.6 55.5 63.5 44.3

กากเบยร 35.5 49.0 56.4 57.6 69.8 82.7 90.7 93.4 63.4

หมายเหต: 1/ Effective degradability of dry matter

ตารางท 3.4 เปอรเซนตการยอยสลายวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว

Disappearance (%)

วตถดบ

เปลอกมนสาปะหลง

กากมนสาปะหลง เปลอกขาวโพด

กากเบยร

DM Disappearance (%) A1/ 39.90 55.80 38.70 45.80

B2/ 44.50 42.00 61.10 53.00

c3/ 0.032 0.021 0.012 0.025

A + B4/ 84.4 97.8 99.8 98.8

Effective Disappearance (%)* 57.2 68.3 44.3 63.4

หมายเหต: 1/A = Water soluble extracted by cold water rinsing (0 hr bag), 2/B = Degradability of water insoluble, 3/c = Rate constant (fraction/hr), 4/A + B = Potential degradability and * Outflow rate (fraction/hr) = 0.05

 

 

 

 

 

 

 

 

68 

 

3.8 วจารณผลการทดลอง 3.8.1 องคประกอบทางเคมในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว

การศกษาองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว (เปลอกขาวโพด กากเบยร และกากมนสาปะหลง) ดงแสดงในตารางท 3.1 พบวาเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนตวตถแหงสงกวาท Adegbola (1980) รายงาน (25.2 และ 13.5% ตามลาดบ) จากรายงานของ Nwokoro and Ekhosuehi (2005); Devendra (1977) และ Adegbola พบวาเปลอกมนสาปะหลงมโปรตนเทากบ 4.3, 4.8 และ 6.5% ตามลาดบ และเปอรเซนตเถา เทากบ 1.0, 4.2 และ 6.5% ตามลาดบ ซงในเปลอกมนสาปะหลงทไดศกษา พบวามเปอรเซนตโปรตนตา (1.0%) และเถาสง (17.7%) สวนเปอรเซนตเยอใย มคาใกลเคยงกบท Nwokoro and Ekhosuehi และ Adegbola รายงาน (10.8, 12.0 และ 10.0% ตามลาดบ) ซงจะเหนวาเปลอกมนสาปะหลงมคณคาทางโภชนะคอนขางตา โดยเฉพาะเปอรเซนตเถาสงมาก ทงนอาจเนองมาจากกรรมวธการผลตแปงมนสาปะหลงของโรงงาน การคดแยกสวนของเปลอกหลงปอกเปลอกมนสาปะหลง อาจมการปนเปอนของดนในขณะทผานการลาง หรอการทาความสะอาดหวมนสาปะหลง อกทงเปลอกมนสาปะหลงทนามาใชในการทดลองเปนเปลอกมนรวมทงเปลอกมนนอก และเปลอกมนใน ซงไมไดคดแยกออกจากกน ทาใหมสวนของดนและทรายปนมามาก และอกประการหนงทมผลตอคณคาทางโภชนะ และกรดไฮโดรไซยานคของเปลอกมนสาปะหลงอาจมาจากความแตกตางของพนธทนามาใชในการผลตดวย ซงจากรายงานของ อจฉรา ลมศลา และ จรงสทธ ลมศลา (2537) พบวาปรมาณของไซยาไนดจะมากนอยตางกนไปตามสายพนธ

เปลอกขาวโพด มเปอรเซนตวตถแหงสงกวาท กองอาหารสตว กรมปศสตว ไดรายงาน (94.07 และ 90.5% ตามลาดบ) ซงเปอรเซนตวตถแหงทสงนอาจเกดจากอณหภมของสภาพแวดลอมทใชตากเปลอกขาวโพดใหแหง เพอปองกนการเกดเชอรา จากการศกษาของ จนดา สนทวงศ, สวทย อนทฤทธ และสถต มงมชย (2541) ในการใชซงขาวโพดหวานเปนอาหารหยาบในโคนม พบวาซงขาวโพดหวานมองคประกอบทางเคม คอ โปรตน ไขมน เยอใย NDF และ ADF เทากบ (6.5, 1.0, 36.6, 68.2 และ 41.1% ตามลาดบ) โดยพบวาเปลอกขาวโพดททาการศกษามเปอรเซนตโปรตน เยอใย และ ADF ตา (1.0, 34.3 และ 38.7% ตามลาดบ) โดยเปอรเซนตโปรตน และไขมน ของเปลอกขาวโพดทนามาใชเปนสวนของเปลอกฝกทแหง ประกอบกบองคประกอบทางเคมของเยอใย, NDF และ ADF คอนขางสง จงทาใหคณคาทางโภชนะคอนขางตา

เมอวเคราะหองคประกอบทางเคมของกากมนสาปะหลง พบวาเปอรเซนตวตถแหงตา (22.8%) เมอเทยบกบการรายงานของ Khang, Chon, and Nah (2000) และปตนาถ หนเสน (2547) รายงาน (88.8 และ 92.6% ตามลาดบ) และเปอรเซนตโปรตน (2.0%) มคาเทากนกบรายงานของ

 

 

 

 

 

 

 

 

69 

 

Preston (2002) สวนเปอรเซนต เยอใย (12.3%), NDF (61.4%) และ ADF (14.7%) สงกวารายงานของ Preston (5.0, 34.0 และ 8.0% ตามลาดบ) ซงจะเหนวากากมนสาปะหลง มเปอรเซนตเยอใย, NDF และ ADF คอนขางสง โดยคณคาโภชนะในกากมนสาปะหลงนนขนอยกบ อายของมนสาปะหลงทสงเขาโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง พนธ การใชปยอนทรย และปยวทยาศาสตร ความอดมสมบรณของดนทใชทาการเพาะปลก ฤดกาลในการปลก และกรรมวธกระบวนการสกดแปง (เจรญศกด โรจนฤทธพเชษฐ, 2519) กากเบยรเปนแหลงโปรตน เมอวเคราะหองคประกอบทางเคม พบวามเปอรเซนตโปรตนเทากบ 33.2% ซงมคาสงกวาท พพฒน เหลองลาวณย (2544); สรชย โควสวรรณ, ฉลอง วชราภรกร และ เมธา วรรณพฒน (2542); NRC (1988) รายงาน (28.4, 26.4 และ 27.3% ตามลาดบ) เปอรเซนตไขมนทวเคราะหไดมคาใกลเคยงกบรายงาน สรชย โควสวรรณ และคณะ (7.3 และ 8.0% ตามลาดบ) โดยมเปอรเซนตเยอใย (13.1%) และ NDF (50.3%) ซงตากวารายงานของ พพฒน เหลองลาวณย (15.2 และ 62.2% ตามลาดบ) ซงสอดคลองกบ พนทพา พงษเพยจนทร (2539) รายงานไววา กากเบยร มเยอใยหยาบ 13.0-15.0% อยางไรกตามองคประกอบทางเคมของกากเบยร ขนอยกบชนดของธญพชทนามาทาขาวมอลล ประสทธภาพการสกดคารโบไฮเดรตทละลายนาได และระยะเวลาทใชในการสกด ดงนนสวนทเหลอในการเบยรสวนใหญเปนสวนของเปลอก หรอแกลบ (Husk) ของเมลดธญพช (สาโรช คาเจรญ, 2547)

3.8.2 การประเมนคณคาทางพลงงานในเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว เมอนาผลการวเคราะหองคประกอบทางเคมไปคานวณหาคาพลงงานประเภทตางๆ

ตามสมการของ NRC (2001) ดงแสดงในตารางท 3.2 พบวาเปลอกมนสาปะหลงมพลงงานการยอยสลายได (DEP), พลงงานใชประโยชนได (MEP) และคาพลงงานสทธ (NEP) เทากบ 2.12, 1.69 และ 1.00 Mcal/kg ตามลาดบ ซงพบวาคาพลงงานการยอยสลายได สงกวาในรายงานของ Adegbola (1980) (1.03 Mcal/kg) สวนพลงงานในรปโภชนะทยอยไดทงหมด (Total digestible nutrient, TDN1X) เทากบ 42.05% ซงมคาตากวาในกากมนสาปะหลง (52.17%) ทงนอาจเนองมาจากในกากมนสาปะหลงมสวนของเปอรเซนตเถา, NDF และ ADF ตากวาในเปลอกมนสาปะหลง หรอกลาวไดวาในกากมนสาปะหลงมสวนของคารโบไฮเดรตทไมเปนโครงสรางอยสงหรอมสวนของแปง และน าตาลมาก ซงทาใหยอยสลายไดงายกวาในเปลอกมนสาปะหลง เชนเดยวกบเปอรเซนต TDN1X ในเปลอกขาวโพดทตา เพราะมสวนเยอใย, NDF และ ADF คอสวนของ Hemicellulose, cellulose และ Lignin ซงยอยสลายไดอยาก

3.8.3 การยอยสลายของวตถแหงของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว การยอยสลายของวตถแหง (Effective degradability of DM; dgDM) ของวตถดบแต

ละชนด ดงแสดงในตารางท 3.3 พบวากากมนสาปะหลงมการยอยสลายวตถแหงสงกวาในรายงาน

 

 

 

 

 

 

 

 

70 

 

ของ ปตนาถ หนเสน (2547) (68.3 และ 56.8% ตามลาดบ) ในเปลอกมนสาปะหลงมคา dgDM เทากบ 57.2% ซงตากวากากมนสาปะหลง ทงนอาจเพราะในกากมนสาปะหลงมองคประกอบของคารโบไฮเดรททสลายไดงายสง คอมเปอรเซนตเถา, NDF และ ADF ตากวาในเปลอกมนสาปะหลง ซงสามารถนาไปใชประโยชนไดด อกทงในเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนตโปรตนคอนขางตา ในกรณใชเลยงสตวเคยวเอองสามารถแกปญหาโดยการปรบปรงใชรวมกบสารประกอบไนโตรเจนทไมใชโปรตน (NPN) สวนในกากเบยรมคา dgDM ใกลเคยงกบรายงานของ พพฒน เหลองลาวณย (2544) (63.4 และ 62.7% ตามลาดบ) สวนเปลอกขาวโพด ม dgDM (44.3%) ซงถอวามคาตา แตยงพบวาสงกวาในชานออย (21.2%) (พพฒน เหลองลาวณย) ทงนอาจเนองมาจากในเปลอกขาวโพดประกอบดวยเยอใย, NDF และ ADF ปรมาณสงเปนผลใหการยอยสลายวตถแหงทเวลาตางๆ ตากวาวตถดบชนดอน ๆ เมอนาคาวตถแหงทยอยสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald (1979) ซงพบวาคาการละลาย (A) ในกากมนสาปะหลงสงกวาสวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของวตถแหง ทงนอาจเนองมาจากในกากมนสาปะหลงมสวนของแปงอยสงความเปนฝ นมาก จงทาใหการละลายในชวงแรกเปนไปอยางรวดเรวและสงกวาในกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย

3.9 สรป จากการวเคราะหองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบอาหารสตว

(เปลอกขาวโพด กากเบยร และกากมนสาปะหลง) มคาใกลเคยงกบทมรายงานไว โดยผวจยและสถาบนตาง ๆ โดยพบวากากเบยรทนามาใชมเปอรเซนตโปรตนสงถง 33.17% และเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนตไขมนสงกวาในกากมนสาปะหลง แตอยางไรกตามในเปลอกมนสาปะหลงพบวามเปอรเซนตเถาสงมาก ในการนามาเปนวตถดบในการผลตอาหารหยาบหมกควรระมดระวงถงระดบของเปอรเซนตเถาทมในวตถดบดวย เพราะจะมผลตอคณคาทางโภชนะของอาหารหยาบหมกได อกทงปรมาณกรดไฮโดรไซยานคในเปลอกมนสาปะหลงสงกวาในกากมนสาปะหลง สวนคณสมบตการยอยสลายวตถแหงในกระเพาะหมกของเปลอกมนสาปะหลงตากวากากมนสาปะหลง แตการยอยสลายวตถแหงอยในระดบทเหมาะสมตามแหลงของพลงงาน และแหลงของอาหารหยาบ อยางไรกตามเปลอกมนสาปะหลง และวตถดบทนามาศกษามคณคาโภชนะทเหมาะสมทจะนามาประกอบสตรอาหารหยาบหมกเพอเปนแหลงพลงงานในอาหารโคนมได แตจาเปนตองใชวตถดบทมแหลงโปรตนสงมาเปนแหลงโปรตน ไดแก กากเบยร ยเรย เพอใหสตรอาหารหยาบหมกมคณคาทางโภชนะทเหมาะสมตอไป

 

 

 

 

 

 

 

 

71 

 

3.10 รายการอางอง จนดา สนทวงศ, สวทย อนทฤทธ และสถต มงมชย. (2541). การใชซงขาวโพดหวานเปนอาหาร

หยาบสาหรบโครดนมในชวงแลง. รายงานผลการวจยประจาป 2541. กองอาหารสตว กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

เจรญศกด โรจนฤทธพเชษฐ. (2519). มนสาปะหลง. ภาควชาพชไร คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ

ปตนาถ หนเสน. (2547). การใชกากมนสาปะหลงเปนวตถดบแหลงพลงงานในอาหารขน ตอการใหผลผลตของโคนม ลกผสมพนธโฮลสไตนฟรเชยน. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

พพฒน เหลองลาวณย. (2544). การศกษาการนาผลพลอยไดทางการเกษตรมาผลตเปนอาหารผสมสาเรจรปหมก สาหรบเลยงโคนมในชวงฤดแลงในประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

พนทพา พงษเพยจนทร. (2539). หลกการอาหารสตว เลม 2 หลกโภชนะศาสตรและการประยกต. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. กรงเทพฯ: โอเตยนสโตร.

สาโรช คาเจรญ. (2547). อาหารและการใหอาหารสตวไมเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

สรชย โควสวรรณ, ฉลอง วชราภรกร และ เมธา วรรณพฒน. (2542). ผลของระดบการทดแทนอาหารขนดวยกากเบยรแหงตอการใหผลผลตและองคประกอบนานมในโคนม. รายงานการประชมสมนาวชาการ เกษตรภาคเหนอ ครงท 2. สาขาสตวบาล สตวศาสตร สตวแพทย ณ สถาบนวจยสงคม. มหาวทยาลยเชยงใหม.

อจฉรา ลมศลา และจรงสทธ ลมศลา. (2537). ชนดและพนธมนสาปะหลง. ในเอกสารวชาการมนสาปะหลง ศนยวจยพชไรระยอง สถาบนวจยพชไร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

Adegbola, A. A. (1980). New feed resources for nigerian livestock. Disc. Niger. Acad. Sci. 2(2): 50-63.

Allen, M. S. (2000). Effects of diet on short-term regulation of feed intake by lactating dairy cattle. J. Dairy Sci. 83: 1958-1624.

AOAC. (1990). Official Methods of Analysis. Washington D.C.: Association of Official Analytical Chemists.

Chen, X. B. (1996). An excel application programme for processing feed digestibility data. User manual, Rowett Research Institute, Bucksburn, Aberdeen, UK.

 

 

 

 

 

 

 

 

72 

 

Devendra, C. (1977). Cassava as a Feed Source for Ruminants. In Cassava as Animal Feed: edited by Nestle B. and Graham M., IDRC, Canada. 107-119.

Goering, H. K., and Van Soet, P. J. (1970). Forage Fiber Analyses (Apparatus, Reagents, Procedures, and some Applications) Agric. Handbook No. 379. Washington. D. C.: ARS-USDA,

Khang, Z., Chon, K. C., and Nah, K. C. (2000). Cassava a total substitute for cereals in livestock and poultry ratios. Ruminant Nutrition: selected articles from World Animal Review, FAO. 155-160.

National Research Council. (1988). Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 4th Ed. National Academy Press. Washington D.C.

National Research Council. (2001). Nutrient Requirements of Dairy Cattle. 7th Ed. National Academy Press. Washington D.C.

Nwokoro, S. O., and Ekhosuehi, E. I. (2005). Effect of replacement of maize with cassava peel in cockerel diets on performance and carcass characteristics. Trop. Anim. Health Prod. 37(6): 495-501.

∅rskov, E. R., Deb, F. N., Hovell, and Mould, F. (1980). The use nylon bag technique for the evaluation of feedstuffs. Trop. Anim. Prod. 5: 195-213.

∅rskov, E. R., and McDonald, I. (1979). The estimation of protein degradability in the rumen from incubation measurements weighted according to rate of passage. J. Agri. Sci. 92: 499-503.

Preston, R. L. (2002). Typical composition of commonly used feeds for sheep and cattle [On-line]. Available: http://www.vcn.vnn.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 73

บทท 4 การศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง

เปนแหลงพลงงาน

4.1 คานา การเลยงโคนมในประเทศไทยเพมขนอยางรวดเรวในปจจบน จงสงผลใหเกดปญหาการ

ขาดแคลนทงหญาในการเลยงสตว ทาใหพชอาหารสตวทใชในการเลยงสตวไมเพยงพอตอความตองการในการเลยงโคนม จงมการนาเอาผลพลอยไดทางการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรทมอยในทองถนมาใชใหเกดประโยชน ซงไดแกการนาเปลอกขาวโพดทไดจากปลกขาวโพดเลยงสตว ภายหลงการเกบเกยวผลผลต จะมสวนของเปลอกเหลออยในปรมาณมาก จงนามาใชเปนแหลงอาหารหยาบ และการนาเอาผลพลอยไดจากโรงงานผลตแปงมนสาปะหลง ไดแก เปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลง แตในเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนตไขมนคอนขางตา และเปอรเซนตเถาสง การนาเปลอกมนสาปะหลงมาใชเปนแหลงพลงงานในอาหารหยาบหมก จงมวตถประสงคเพอปรบปรงคณภาพของวตถดบอาหารสตวกอนนามาใชประโยชน โดยนามาหมกรวมกบการใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ กากมนสาปะหลง กากเบยร กากน าตาล และยเรย เพอเพมคณคาทางโภชนะใหเหมาะสมกอนทจะนาไปเลยงสตว ซงเปนแนวทางหนงทสามารถลดปญหาการขาดแคลนอาหารหยาบในการเลยงสตวได แตอยางไรกตามการศกษาการนาเปลอกมนสาปะหลงมาเปนแหลงพลงงานในอาหารหยาบหมกยงไมมการศกษาวจยมากอน ซงหากปรบปรงคณภาพโดยวธการหมกแลว นาจะทาใหคณคาโภชนะเพมขนและเปนอกวธหนงในการถนอมอาหาร และสามารถนามาใชประโยชนในการเลยงสตวในฤดแลงได

4.2 วตถประสงค เพอศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน วเคราะหองคประกอบทางเคม และการยอยสลายไดในกระเพาะหมกของอาหารหยาบหมก เพอคดเลอกสตรอาหารหยาบหมก และระยะเวลาในอาหารหมกทมคณคาโภชนะเหมาะสมทสดไปใชในการเลยงโคนมตอไป

 

 

 

 

 

 

 

 

 74

4.3 อปกรณและวธการ การศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานให

มคณคณภาพด ประกอบไปดวยขนตอนตาง ๆ ตอไปน 4.3.1 นาวตถดบอาหารสตวจากบทท 3 เพอนามาประกอบสตรอาหารหยาบหมก เพอใหได

คณคาทางโภชนะทเหมาะสมสาหรบใชเลยงโคนมลกผสมพนธโฮลสไตนฟรเชยน จดการทดลองแบบ 5 x 3 Factorial in Completely Randomized Design ซงมการจด Treatment ดงน

- มปจจย A เปนสตรอาหารหยาบหมก 5 สตร ซงแตละสตรจะแตกตางกนทระดบของเปลอกมนสาปะหลง (0, 10, 20, 30 และ 40% โดยนาหนกสด ตามลาดบ)

- ปจจย B เปนระยะเวลาการหมก ซงในการทดลองทาการศกษา 3 ชวงระยะเวลา คอ 14, 21 และ 28 วน

- จานวนอาหารหยาบหมกทงหมด 60 ถงๆ ละประมาณ 10 กโลกรม มน าหนกรวม 600 กโลกรม

- อาหารหยาบหมกทศกษาใหมโปรตนประมาณ 12%, และม TDN ประมาณ 45% ทาการผสมอาหารหยาบหมกตามสตร ดงแสดงในตารางท 4.1 โดยการบรรจอาหารแตละ

สตรทผสมแลวใสถงพลาสตกดาขนาด 25 x 36 นว และซอนดวยถงโพลอกหนงชน ซงจะมการบบไลอากาศออกจากถงใหหมดอดใหแนน แลวปดถงใหสนทนาไปเกบไวในทรม ตารางท 4.1 แสดงสตรอาหารหยาบหมกททาการศกษา

วตถดบ อตราสวน (กโลกรมสด)

สตรท 1 สตรท 2 สตรท 3 สตรท 4 สตรท 5 เปลอกขาวโพด 42 42 42 42 42 เปลอกมนสาปะหลง 0 10 20 30 40 กากมนสาปะหลง 40 30 20 10 0 กากเบยร 14 14 14 14 14 กากนาตาล 3 3 3 3 3 ยเรย 1 1 1 1 1 รวม 100 100 100 100 100

 

 

 

 

 

 

 

 

 75

4.3.2 สมตวอยางอาหารหยาบหมกทครบกาหนดตามระยะเวลา คอ 14 วน 21 วน และ 28 วน ตามลาดบ เพอนามาวเคราะหหาองคประกอบทางเคม โดยใชวธการวเคราะหแบบประมาณ (Proximate analysis) (AOAC, 1990) ซงวเคราะหวตถแหงโดยเครอง Hot air oven, โปรตนหยาบ (Crude protein, CP) โดยเครอง Kjeltec auto analyzer, ไขมน (Ether extract) โดยเครอง Soxhlet auto, เยอใยหยาบ (Crude fiber, CF) โดยเครอง Fibertec auto analyzer และเถา (Ash) โดยการเผาทอณหภม 550°C เปนเวลา 3 ชวโมง สวนการวเคราะหเยอใยโดย Detergent analysis (Goering and VanSoest, 1970) ไดแก เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกลาง (Neutral detergent fiber, NDF) เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกรด (Acid detergent fiber, ADF) และ Acid detergent lignin, ADL โดยใชเครอง Fibertec auto analyzer

4.3.3 การเตรยมตวอยางเพอวเคราะหคณภาพของอาหารหยาบหมก โดยเปดถงอาหารหยาบหมก และชงมา 50 กรม (บนทกน าหนก) ใสลงในขวดเกบตวอยางขนาด 200 ml จากนนเตมน ากลน 150 ml ลงในขวด เขยาใหเขากนนาไปเกบไวทอณหภม 4°C เปนเวลา 12 ชวโมง เมอครบกาหนดเวลาจงนามากรองดวยกระดาษกรองเบอร 5A และนาสารละลายทไดไปวดคา pH, NH3-N และ Volatile fatty acid (VFA)

4.3.4 การวเคราะหหาความเปนกรด-ดาง (pH) โดยการนาตวอยางทไดจากกลมทดลองทง 5 สตร และตามระยะเวลาทศกษา คอ 14, 21 และ 28 วน ตามลาดบ นาสารละลายทไดไปวดคา pH โดยใชเครอง pH meter

4.3.5 การวเคราะหแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) โดยวธการกลนดวย Kjeldahl flasks ไปตอเขากบเครองมอสาหรบกลน (Micro-Kjeldahl distillation apparatus) (Japan Grassland Farming Forage Seed Association, 1994) (ภาคผนวก ก)

4.3.6 การวเคราะหปรมาณกรดไขมนระเหยงาย (Volatile fatty acid: acetate, butyrate และ lactate) โดยวธ Gas chromatography (GC) (Ottenstein and Bartley, 1971) (ภาคผนวก ก) 4.3.7 การศกษาการยอยสลายไดในกระเพาะหมกโดยการใชถงไนลอน (Nylon bag) ศกษาการยอยสลายไดในกระเพาะหมกโดยการใชถงไนลอน (Nylon bag) บมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ(Rumen degradability or in sacco digestibility) (∅rskov, Deb Hovell, and Mould, 1980; ∅rskov and McDonald, 1979) วธการศกษาเหมอนกบขอท 3.1.4 โคเจาะกระเพาะเปนโคนมเพศเมยลกผสมพนธโฮลสไตนฟรเชยน (Crossbred Holstein Friesian) สายเหลอดประมาณ 87.5% อายเฉลย 85 ± 28 เดอน มน าหนกเฉลย 476 ± 52 กโลกรม เลยงในคอกละ 1 ตว มน าและอาหารตลอดเวลา ใหอาหารทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงอาหารหยาบหมก 15 กโลกรมตอตวตอวน และอาหารขนสาเรจรป 3 กโลกรมตอตวตอวน

 

 

 

 

 

 

 

 

 76

4.4 การวเคราะหขอมล

องคประกอบทางเคม ปรมาณกรดไขมนระเหยได ปรมาณของกรดไฮโดรไซยานค และการยอยสลายในกระเพาะหมกของอาหารยาบหมกแตละสตร วเคราะหความแปรปรวน โดยวเคราะหคาความแปรปรวนดวยวธ Analysis of variance (ANOVA) และวเคราะหความแตกตางคาเฉลยดวยวธ Duncan’s New Multiple Range Test (DMRT) และวเคราะหหาแนวโนมโดยวธ Orthogonal polynomial โดยใชโปรแกรมสาเรจรป SAS (SAS, 1998)

4.5 สถานททาการทดลอง ฟารมมหาวทยาลย อาคารเครองมอ 3 ศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

4.6 ระยะเวลาทาการทดลอง เรมทดลองตงแตวนท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2551 ถง 30 มนาคม พ.ศ. 2552

4.7 ผลการทดลอง

4.7.1 องคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก องคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก ตามสตรอาหาร (สตร 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามลาดบ) และระยะเวลาการหมก (14, 21 และ 28 วน) ดงแสดงในตารางท 4.2 พบวาเปอรเซนตวตถแหงของอาหารหยาบหมกสงขนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ตามระยะเวลาการหมก (14, 21 และ 28 วนตามลาดบ) ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) ทอายการหมก 14 วน มเปอรเซนตวตถแหงตาสด แตไมมความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก และอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหาร (P>0.05) เปอรเซนตโปรตนของอาหารหยาบหมกมคาคอนขางแปรปรวน แตมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) พบวามอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหาร ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) และเสนโคงกาลงสอง (Quadratic contrast) โดยพบวาทอายการหมก 14 วน ในสตรท 1 มเปอรเซนตโปรตนสงสดถง 17.4% เปอรเซนต NDF ของอาหารหยาบหมกมคาคอนขางแปรปรวน โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตระหวางอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหาร (P<0.01) ซงคา

 

 

 

 

 

 

 

 

 77

ความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) โดยทอายการหมก 14 วน ในสตรท 2 มเปอรเซนต NDF ตาทสด สวนเปอรเซนต ADF ของอาหารหยาบหมกมคาคอนขางแปรปรวน โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตระหวางอายการหมก และสตรอาหารหยาบหมก (P<0.01) ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) ทอายการหมก 14 วน ในสตรท 1 และ 2 มเปอรเซนต ADF ตาสด

ระดบความเปนกรด-ดาง (pH) ของอาหารหยาบหมก มความแตกตางกนระหวางสตรอาหารหยาบหมก โดยสตรท 1 ม pH สงกวาสตรท 2, 3, 4 และ 5 (P<0.01) แตไมแตกตางกนระหวางอายการหมก

ปรมาณของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของอาหารหยาบหมก พบวามความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ระหวางอายการหมก และสตรอาหาร ซงคาความแตกตางดงกลาวมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) โดยทอายการหมก 14 และ 21 วน ในสตรท 2, 3, 4 และ 5 มระดบแอมโมเนยไนโตรเจนทเหมาะสม

ปรมาณของกรดไฮโดรไซยานค (Hydrocyanic acid) ของอาหารหยาบหมกเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ระหวางอายการหมกและสตรอาหาร ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) โดยทอายการหมก 14 วนในสตรท 5 มปรมาณ HCN สงสด โดยจะเพมขนตามระดบการใชเปลอกมนสาปะหลงในสตรอาหารหยาบหมก

 

 

 

 

 

 

 

 

 74

 

ตารางท 4.2 องคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก

Item Period (day) Formula

Mean SEM %CV EP F EP x F Contrast1/

1 2 3 4 5 L Q

DM

14 39.7 38.5 38.1 41 40.9 39.6b

1.73 8.35 0.0289 0.4089 0.9997 0.006 0.4092 21 41.1 40.9 41.5 42.6 42.9 41.8ab 28 38.5 41.8 42.1 43.5 43.5 41.9a

Mean 39.8 40.4 40.6 42.4 42.4 41.1

CP

14 17.4a 14.6bc 14.4bcd 12.2ed 15.2b 14.8

0.67 9.90 0.0001 0.0029 0.0077 0.0015 0.0261 21 13.4bcde 12.3ed 13.1bcde 12.0e 13.4bcde 12.8 28 13.2bcde 14.5bcd 11.6e 13.0cde 12.7cde 13

Mean 14.7 13.8 13 12.4 13.8 13.5

Fat

14 1.4 1.9 2.3 1.7 2.5 2

0.33 37.57 0.1853 0.0007 0.2022 0.3369 0.2173 21 1 1.4 2.1 1.4 1.9 1.6 28 0.8 2.8 1.7 1.2 2.1 1.7

Mean 1.1c 2.0ab 2.0ab 1.4bc 2.2a 1.7 หมายเหต: Mean with different superscripts within rows significantly differed; Mean with different superscripts within columns significantly differed; EP = ensiled period; F =

formula; NDF = neutral-detergent fiber; ADF,= acid-detergent fiber; NH3-N = ammonia-nitrogen; HCN = hydrocyanic acid; SEM = standard error of the mean; 1/ เปรยบเทยบ

ความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic

78

 

 

 

 

 

 

 

 

 75

ตารางท 4.2 (ตอ)

Item Period (day) Formula

Mean SEM %CV EP F EP x F Contrast1/

1 2 3 4 5 L Q

Ash

14 4 5.3 7 6.9 8.7 6.4

0.68 22.53 0.3033 0.0001 0.4678 0.3023 0.9478 21 3.6 4.8 6.1 8.6 7 6 28 3.6 4.7 5.6 7.7 6.9 5.7

Mean 3.7d 4.9c 6.2b 7.7a 7.5a 6

CF

14 21.2 20.7 22.2 25.5 23 22.5b

0.84 7.11 0.0039 0.0001 0.0918 0.0117 0.5692 21 20.1 23.5 24 25.3 26.1 23.8a 28 23.4 23.9 23.8 25 25.7 24.4a

Mean 21.6c 22.7bc 23.3b 25.3a 24.9a 23.6

NDF

14 63.7efg 61.4g 67.2cdef 72.9ab 63.6fg 65.8

1.16 4.74 0.0007 0.0001 0.0342 0.0021 0.7131 21 64.5defg 68.6bcdef 69.0abcde 68.9bcdef 70.5abc 68.3 28 68.2bcdef 69.5abcd 69.6abcd 74.2a 68.4bcdef 70

Mean 65.5 66.5 68.6 72 67.5 68 หมายเหต: Mean with different superscripts within rows significantly differed; Mean with different superscripts within columns significantly differed; EP = ensiled period; F =

formula; NDF = neutral-detergent fiber; ADF,= acid-detergent fiber; NH3-N = ammonia-nitrogen; HCN = hydrocyanic acid; SEM = standard error of the mean; 1/ เปรยบเทยบ

ความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic

 

79

 

 

 

 

 

 

 

 

 76

 

ตารางท 4.2 (ตอ)

Item Period (day) Formula

Mean SEM %CV EP F EP x F Contrast1/

1 2 3 4 5 L Q

ADF

14 25.2 25.8 27.6 32.6 26.8 27.6b

1.29 8.58 0.0001 0.0003 0.3169 0.0002 0.1277 21 27.2 30.6 31.4 32.4 32.7 30.9a 28 30 30.8 32.1 32.8 32 31.5a

Mean 27.5c 29.1c 30.4ab 32.6a 30.5ab 30

pH

14 4.2 4.0 4.0 4.1 4.0 4.1

0.06 2.85 0.2407 0.0001 0.9547 0.1637 0.9167 21 4.2 4.0 4.0 4.0 3.9 4.0 28 4.2 4.0 4.0 4.0 3.9 4.0

Mean 4.2a 4.0b 4.0b 4.0b 3.9b 4.0

NH3-N (%)

14 9.1 9 7.5 7.3 7.8 8.1b

0.66 14.61 0.0001 0.0003 0.7089 0.0002 0.3872 21 10 8.9 8.2 8.5 8 8.7b

28 12.5 10.1 9.6 9 9 10.0a

Mean 10.5a 9.3b 8.4b 8.3b 8.3b 9.0 หมายเหต: Mean with different superscripts within rows significantly differed; Mean with different superscripts within columns significantly differed; EP = ensiled period; F =

formula; NDF = neutral-detergent fiber; ADF,= acid-detergent fiber; NH3-N = ammonia-nitrogen; HCN = hydrocyanic acid; SEM = standard error of the mean; 1/ เปรยบเทยบ

ความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic

80

 

 

 

 

 

 

 

 

Item Period (day) Formula

Mean SEM %CV EP F EP x F Contrast1/

1 2 3 4 5 L Q

HCN (ppm)

14 19.5 21 22.5 24 25.5 22.5a

1.70 19.48 0.0001 0.0067 0.9844 0.0001 0.8400 21 11.6 14.5 17.3 20.1 22.9 17.3b

28 9.1 10.9 12.8 14.6 16.4 12.8c

Mean 13.4c 15.5bc 17.5abc 19.6ab 21.6a 17.5

 77

หมายเหต: Mean with different superscripts within rows significantly differed; Mean with different superscripts within columns significantly differed; EP = ensiled period; F =

formula; NDF = neutral-detergent fiber; ADF,= acid-detergent fiber; NH3-N = ammonia-nitrogen; HCN = hydrocyanic acid; SEM = standard error of the mean; 1/ เปรยบเทยบ

ความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic

81

ตารางท 4.2 (ตอ)

 

 

 

 

 

 

 

 

 82

4.7.2 การประเมนคณคาทางพลงงานของอาหารหยาบหมก เมอนาผลการวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก จากตารางท 4.2

มาคานวณหาคาพลงงานประเภทตาง ๆ ตามสมการของ NRC (2001) จะไดคาพลงงานของอาหารหยาบหมก ดงแสดงในตารางท 4.3 (ระยะเวลาการหมกท 14, 21 และ 28 วน ตามลาดบ) พบวาอาหารหยาบหมกม DE1X ซงจะมคาเพมอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ระหวางอายการหมก ตามระยะเวลาการหมกทเพมขน สวนคาพลงงานการยอยได (DEP), พลงงานใชประโยชนได (MEP) และคาพลงงานสทธ (NELP) ในสตรอาหารหยาบหมกมคาแปรปรวน แตมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ระหวางสตรอาหารหยาบหมก และมโภชนะทยอยไดทงหมด (Total digestible nutrient, TDN1X) มความแตกตางระหวางอายการหมก ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast)ทอายการหมก 21 และ 28 วน มเปอรเซนต TDN สงสด แตไมมความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก

 

 

 

 

 

 

 

 

 79

 

ตารางท 4.3 คณคาทางพลงงานของอาหารหยาบหมก

Item Period (day)

Formula Mean SEM %CV EP F EP x F

Contrast6/

1 2 3 4 5 L Q

TDN1X (%)1/

14 47.63 42.87 40.88 47.25 41.66 44.06b

2.54 10.36 0.0001 0.2355 0.8974 0.0061 0.4092 21 52.74 52.93 51.47 51.45 48.53 51.42a

28 52.8 52.14 52.32 52.04 49.47 51.75a

Mean 51.06 49.31 48.22 50.25 46.55 49.08

DE1X (Mcal/kg)2/

14 1.61 1.92 1.51 1.83 1.6 1.69b

0.2 21.14 0.0245 0.0903 0.9850 0.0015 0.0261 21 1.9 2.27 1.99 1.95 1.84 1.99a

28 1.89 2.4 2 1.88 1.91 2.02a

Mean 1.80 2.20 1.83 1.89 1.78 1.90

DEP (Mcal/kg)3/

14 1.69 2.15 1.75 1.96 1.81 1.87

0.19 18.96 0.1427 0.0456 0.9936 0.3369 0.2173 21 1.96 2.33 2.07 2.02 1.96 2.07

28 1.95 2.48 2.07 1.95 2.01 2.09

Mean 1.87b 2.32a 1.96b 1.98b 1.93b 2.01

83

 

 

 

 

 

 

 

 

 80

ตารางท 4.3 (ตอ)

Item Period (day)

Formula Mean SEM %CV EP F EP x F

Contrast6/

1 2 3 4 5 L Q

MEP (Mcal/kg)4/

14 1.25 1.71 1.31 1.53 1.37 1.43

0.19 24.52 0.1434 0.0444 0.9926 0.3023 0.9478 21 1.52 1.91 1.64 1.59 1.52 1.64

28 1.51 2.06 1.64 1.51 1.59 1.66

Mean 1.43 1.89 1.53 1.54 1.49 1.58

NELP

(Mcal/kg)5/

14 0.69 1.02 0.73 0.88 0.78 0.82

0.14 29.69 0.1458 0.0469 0.9926 0.0117 0.5692 21 0.88 1.15 0.96 0.93 0.78 0.94

28 0.87 1.25 0.96 0.87 0.92 0.97

Mean 0.81b 1.14a 0.88b 0.89b 0.83b 0.91 หมายเหต: Mean with different superscripts within rows significantly differed; Mean with different superscripts within columns significantly differed; EP = ensiled period; F = formula; SEM = standard error of the mean; 1/ TDN1X (%) = tdNFC + tdCP + (tdFA x 25.25) + tdNDF – 7) 2/ DE1X (Mcal/kg) = ((tdNFC/100) x 4.2) + ((tdNDF/100) x 4.2) x ((tdCP/100) x 5.6) + ((FA/100) x 9.4) – 0.3

กรณEE > 3%)

3/ DEP (Mcal/kg) = (((TDN1X –((0.18 x TDN1X) – 10.3)) x Intake)/TDN1X) x DE1X กรณ EE > 3%) 4/ MEP (Mcal/kg) = (1.01 x (DEP) – 0.45) + (0.0046 x (EE-3)) (

4/ MEP (Mcal/kg) = (1.01 x (DEP) – 0.45) (กรณ EE < 3%) กรณ EE < 3%) 5/ NELP (Mcal/kg) = (0.703 x MEP) – 0.19 (

5/ NELP (Mcal/kg) = (0.703 x MEP) -0.19) + ((0.097 x MEP)/97) x (EE – 3), (

เปรยบเทยบความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic 84

 

6/

 

 

 

 

 

 

 

 

 85

4.7.3 การยอยสลายของวตถแหงของอาหารหยาบหมก การศกษาการยอยสลายของวตถแหงของอาหารหยาบหมกโดยวธการใชถงไนลอน

พบวาปรมาณวตถแหงทยอยสลายได ตามสตรอาหาร (สตร 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามลาดบ) ดงแสดงในตารางท 4.4 ทเวลา 0, 6, 12, 24 และ 48 ชวโมง อาหารหยาบหมกมเปอรเซนตการยอยสลายไดของวตถแหงลดลงอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ระหวางอายการหมก ตามระยะเวลาการหมก แตไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ระหวางสตรอาหาร และอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหาร เวลา 72 และ 96 ชวโมง มคาการยอยสลายวตถแหง (dgDM) ทระยะเวลาการหมก 14 วน สงกวา 21 และ 28 วน ตามลาดบ แตไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ระหวางอายการหมก สตรอาหาร และอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหารหยาบหมก

 

 

 

 

 

 

 

 

 82

 

ตารางท 4.4 แสดงการยอยสลายวตถแหงของอาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก

Time (hour)

14 day 21 day 28 day SEM %CV

Pr > F Contrast2/

Formula Formula Formula EP F EP x F L Q

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

0 46.1 43.0 44.7 46.2 41.6 29.4 26.7 34.8 40.1 40.4 30.5 35.3 35.8 35.8 36.9 3.24 17.09 0.0062 0.4127 0.7086 0.0096 0.3272

6 53.6 54.8 51.5 51.3 48.3 44.3 30.5 42.6 40.3 43.3 44.5 42.5 48.4 42.7 42.3 3.02 13.41 0.0017 0.7226 0.592 0.0159 0.3105

12 54.2 56.0 56.8 55.2 56.5 52.8 34.4 46.9 44.8 49.8 49.3 52.7 53.9 47.6 50.2 3.00 11.80 0.0076 0.5405 0.3595 0.9399 0.3009

24 64.2 59.6 62.4 60.6 65.8 53.0 41.4 53.5 52.8 55.5 73.2 57.1 57.5 53.0 55.5 3.81 12.38 0.0102 0.1532 0.4573 0.2435 0.6822

48 68.0 77.3 68.0 69.1 69.6 67.6 58.3 63.0 65.2 63.8 64.1 64.4 63.3 61.0 60.3 3.94 12.00 0.0994 0.9381 0.8717 0.0685 0.6244

72 65.6 80.6 79.9 78.1 74.7 76.6 58.9 69.4 74.1 73.9 67.7 68.8 68.2 67.7 66.5 4.74 13.20 0.2683 0.8945 0.5165 0.0390 0.9138

96 71.8 83.1 80.2 79.7 83.4 70.7 64.1 75.6 80.4 77.5 77.5 75.8 78.3 72.2 74.5 3.33 8.71 0.1600 0.4160 0.4275 0.0060 0.6308

dg1/ 55.3 56.3 54.2 55.5 54.4 48.8 34.4 46.4 45.4 48.0 48.9 48.8 52.4 46.4 47.8

หมายเหต: 1/Effective degradability of dry matter; 2 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic; SEM =

standard error of the mean; EP = ensiled period; F = formula

86

 

 

 

 

 

 

 

 

 87

4.7.4 การยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมก ผลการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมก ตามสตรอาหาร (สตร 1, 2, 3, 4 และ 5

ตามลาดบ) และระยะเวลาการหมก (14, 21 และ 28 วนตามลาดบ) ดงแสดงในตารางท 4.5 ในเวลาท 0 และ 24 ชวโมง การยอยสลายโปรตนจะลดลงเมอระยะเวลาการหมกเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ระหวางอายการหมก เชนเดยวกบในเวลาท 6 และ 96 ชวโมง ซงแตละสตรมการยอยสลายโปรตนคอนขางแปรปรวน แตพบวามความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ระหวางอายการหมก และสตรอาหารหยาบหมก และเวลาท 0 และ 4 ชวโมง พบวามความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ระหวางอทธพลรวมระหวางอายการหมก และสตรอาหาร

 

 

 

 

 

 

 

 

 84

ตารางท 4.5 แสดงการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก (เปอรเซนต)

Time (hour)

14 day 21 day 28 day SEM %CV

Pr > F Contrast2/

Formula Formula Formula EP F EP x F L Q

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

0 56.6 51.3 47.8 41.8 52.9 44.6 43.8 43.3 47.0 51.7 53.1 43.8 41.3 50.3 40.0 1.47 6.11 0.0275 0.0055 0.0005 0.1222 0.4738

6 60.7 53.7 55.1 47.4 58.5 49.5 47.3 47.7 51.0 55.5 57.3 47.3 43.1 52.8 46.5 1.50 5.75 0.0058 0.0082 0.0016 0.0682 0.1785

12 58.5 56.5 59.6 51.6 60.8 55.0 50.6 51.6 55.5 57.5 59.1 50.6 48.2 57.2 54.3 2.09 7.50 0.2275 0.3407 0.1224 0.0001 0.0001

24 67.9 62.1 63.8 55.5 64.3 59.6 54.9 55.1 60.3 59.5 64.5 54.9 55.6 60.3 56.4 2.00 6.63 0.0485 0.1541 0.1606 0.2818 0.9198

48 72.8 66.5 67.1 60.5 67.3 63.3 63.3 58.4 63.4 64.0 68.4 63.3 62.0 62.4 60.2 2.16 6.71 0.1069 0.1438 0.4857 0.0515 0.0405

72 76.7 70.1 69.4 66.2 69.2 66.3 66.9 64.4 66.1 67.8 70.7 66.9 65.1 67.4 65.0 1.92 5.63 0.1067 0.152 0.5461 0.1915 0.5065

96 79.6 74.3 73.8 71.4 72.2 70.1 71.5 69.3 69.3 70.5 73.0 69.7 68.0 72.0 70.3 1.36 3.77 0.0079 0.0799 0.1711 0.6746 0.7207

dg1/ 61.4 56.3 58.3 50.6 60.4 53.1 50.0 50.7 54.1 57.0 59.2 49.9 46.9 55.9 51.3

หมายเหต: 1/Effective degradability of crude protein; 2/ เปรยบเทยบความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic; SEM = standard error of the mean; EP = ensiled period; F = formula

88

 

 

 

 

 

 

 

 

 85

ตารางท 4.6 แสดงการยอยสลายวตถแหงและการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมกในกระเพาะหมก (เปอรเซนต)

Disappearance (%) 14 day 21 day 28 day

Formula Formula Formula

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

DM degradability (%)

A1/ 47.0 48.2 48.2 47.5 45.5 39.0 23.0 39.1 35.4 40.3 21.1 40.5 39.7 42.0 43.0

B2/ 22.8 43.8 41.9 42.3 39.5 37.8 44.7 48.5 60.8 49.6 50.1 38.0 41.8 46.8 42.9

c3/ 0.046 0.018 0.016 0.016 0.023 0.028 0.026 0.014 0.014 0.015 0.093 0.022 0.015 0.011 0.019

A + B4/ 69.8 92.0 90.1 89.8 85.0 76.8 67.7 87.6 96.2 89.9 71.2 78.5 81.5 88.8 85.9

Effective Disappearance (%)* 55.3 56.3 55.2 54.5 54.4 48.8 34.4 46.4 45.4 48.0 48.9 48.8 46.4 47.8 51.0

CP degradability (%)

A1/ 55.9 51.4 53.5 46.3 57.0 47.0 44.4 47.2 48.4 54.2 54.2 43.7 37.6 53.0 46.9

B2/ 28.2 27.0 21.3 44.3 17.2 23.6 34.4 52.6 21.0 29.1 19.9 30.2 30.8 43.2 31.8

c3/ 0.019 0.018 0.023 0.008 0.020 0.028 0.016 0.006 0.030 0.009 0.027 0.021 0.035 0.006 0.013

A + B4/ 84.1 78.4 74.8 90.6 74.2 70.6 78.8 99.8 69.4 83.3 74.1 73.9 68.4 96.2 78.7

Effective Disappearance (%)* 61.4 56.3 58.3 50.6 60.4 53.1 50.0 50.7 54.1 57.0 59.2 49.9 46.9 55.9 51.3 หมายเหต: 1/A = Water soluble extracted by cold water rinsing (0 hr bag), 2/B = Degradability of water insoluble, 3/c = Rate constant (fraction/hr), 4/A + B = Potential degradability and *

Outflow rate (fraction/hr) = 0.05 89

 

 

 

 

 

 

 

 

 90

4.7.5 ปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก ปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก ดงแสดงในตารางท 4.7 พบวาปรมาณ Lactic

acid มความแตกตางกนระหวางอายการหมก (P<0.01) ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมลดลงมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) โดยทอายการหมก 14 วน มปรมาณ Lactic acid สงทสด แตไมมความแตกตางกนระหวางสตรอาหารหยาบหมก

ปรมาณ Acetic acid มความแตกตางระหวางอายการหมก (P<0.01) ซงคาความแตกตางดงกลาวมแนวโนมเพมขนมความสมพนธแบบเสนตรง (Linear contrast) โดยทอายการหมก 14 วน ทาใหมปรมาณ Acetic acid ตาสด และไมมความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก ปรมาณ Butyric acid โดยพบวาเมอระยะเวลาการหมก 14 วน ไมพบการเกด Butyric acid แตจะพบเมอมระยะเวลาการหมก 21 และ 28 วน

 

 

 

 

 

 

 

 

 94

ตารางท 4.7 แสดงปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก (เปอรเซนตวตถแหง)

Item Period (day) Formula

Mean SEM %CV EP F EP x F Contrast1/

1 2 3 4 5 L Q

Lactic acid

14 4.6 4.6 4.5 4.6 4.5 4.6a

0.17 8.49 0.0001 0.2171 0.9724 0.0001 0.9043 21 4.1 4.1 3.9 4.2 4 4.1b 28 3.7 3.5 3.3 3.7 3.6 3.6c

Mean 4.1 4 3.9 4.2 4 4.1

Acetic acid

14 2.7 2.5 2.3 2.8 3.2 2.7c

0.30 18.53 0.0001 0.0600 0.2891 0.0001 0.5282 21 2.4 3 3.6 3.6 3.3 3.1b 28 3.5 3.6 4 4.1 3.8 3.8a

Mean 2.9 3 3.3 3.5 3.4 3.2

butyric acid

14 nil nil nil nil nil 21 0.63 0.62 nil nil nil

28 0.95 0.71 0.73 0.82 nil หมายเหต: Mean with different superscripts within rows significantly differed; Mean with different superscripts within columns significantly differed; 1/ เปรยบเทยบความแตกตางระหวางอายการหมกตามความสมพนธแบบ Orthogonal polynomials; L = linear; Q = quadratic; SEM = standard error of the mean; Nil = nothing or zero; EP = ensiled period; F = formula

 

91

 

 

 

 

 

 

 

 

 92

4.8 วจารณผลการทดลอง 4.8.1 องคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก จากการศกษาองคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก ทง 5 สตร และระยะเวลา

การหมก (14, 21 และ 28 วน) ดงแสดงในตารางท 4.2 พบวาอาหารหยาบหมกมเปอรเซนตวตถแหงเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ระหวางอายการหมก เมอมระยะเวลาการหมกนานขน ซงจากการศกษาของ McDonald, Henderson, and Heron (1991) เมอทาการหมกหญาไรย 63 วน พบวาเปอรเซนตวตถแหงเพมสงขน เมอระยะเวลาการหมกนานขน เนองจากมการสญเสยความชนและกรดตาง ๆ ทเกดขนจากกระบวนการหมก อกทงเปลอกขาวโพดมความฟามสงทาใหการอดแนนไมดเทาทควร จงเกดการระบายความชนภายในอาหารหยาบหมก และเกดการสญเสยความชนได สวนเปอรเซนตโปรตนมคาคอนขางแปรปรวนในแตละสตร แตพบวามอทธพลรวมระหวางอายการหมกและสตร (P<0.01) โดยพบวาทอายการหมก 14 วน ในสตรท 1 มเปอรเซนตโปรตนสงทสด เนองจากในสตรท 1 จะมสวนประกอบของกากมนสาปะหลงสงถง 40% ซงองคประกอบทางเคมของกากมนสาปะหลงมเปอรเซนตโปรตนสงกวาในเปลอกมนสาปะหลง เมอนามาประกอบสตรอาหารหยาบหมกจงทาใหสตรท 1 มเปอรเซนตโปรตนสงกวาได และระยะเวลาการหมกทนานขน จลนทรยจะสลายโปรตนทาใหมการปลอยแอมโมเนยออกมามาก จงทาใหเปอรเซนตโปรตนลดลง โดยเกดจากการสลายตวของยเรย โดยเอนไซม Urease เปนแอมโมเนย และเกดการสญเสย สอดคลองกบการรายงานของ Catchpooled (1962) พบวาเมอนาหญาซกแนลมาหมกทาใหมเปอรเซนตโปรตนลดลง เมอเทยบกบหญาซกแนลกอนหมก สาเหตอาจเปนเพราะมกจกรรมของจลนทรย ทาใหโปรตนสลายตว จงเกดการปลดปลอยแอมโมเนยออกมาปรมาณมาก เปอรเซนตไขมนในอาหารหยาบหมกแตละสตรมคาคอนขางแปรปรวน และเปอรเซนตเถาในแตละสตรมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ระหวางสตรอาหารหยาบหมก ตามระดบการใชเปลอกมนสาปะหลงทเพมขนในอาหารหยาบหมก เพราะในองคประกอบทางเคมของเปลอกมนสาปะหลง มเปอรเซนตไขมน และเถาสงกวาในกากมนสาปะหลง เมอนามาประกอบสตรอาหารหยาบหมกจงทาใหคาทไดแตกตางกนในแตละสตร สวนของเปอรเซนต NDF พบวามอทธพลรวมระหวางอายการหมกและสตร (P<0.01) โดยพบวาทอายการหมก 14 วน ในสตรท 2 มเปอรเซนต NDF ตาสดแสดงวามสวนประกอบของ Hemicelluloses ในปรมาณนอยกวาทกสตรของอาหารหยาบหมก ซงจะสามารถยอยสลายไดงาย ทงนอาจเกดจากระดบของเปอรเซนต NDF วตถดบไมสงเกนไป เนองจากในสตรอาหารหยาบหมกจะใชเปลอกมนสาปะหลง 10% และ กากมนสาปะหลง 30% จงทาใหเปอรเซนต NDF เหมาะสมทสด สวนเปอรเซนต ADF พบวามความแตกตางระหวางอายการหมก และสตร (P<0.01) โดยทอายการหมก 14 วน ในสตรท 1 และ 2 มเปอรเซนต ADF

 

 

 

 

 

 

 

 

 93

ตาสด แสดงวามสวนประกอบของ Cellulose และ Lignin ปรมาณนอยกวาทกสตร นาจะสามารถยอยสลาย ไดงายทสด ทงนอาจเนองมาจากในสตรท 1 และ 2 มสวนประกอบของเปลอกมนสาปะหลงทระดบ 0 และ 10% ตามลาดบ ซงมปรมาณนอยในสตรอาหารหยาบหมกเมอเทยบกบสตรอน เนองจากเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนต ADF สงกวาในกากมนสาปะหลง เมอใชเปลอกมนสาปะหลงในระดบทสงขนกจะทาใหมเปอรเซนต ADF สงขนดวย อยางไรกตามอายการหมกยงมผลทาใหระดบ NDF และ ADF สงขน ทงนอาจเนองมาจากการทเปอรเซนตวตถแหงทเพมขนตามอายการหมก จงทาใหเกดความฟามสงมสวนของ NDF และ ADF สงขนตามระยะการหมกดวย ระดบความเปนกรด-ดาง (pH) ในอาหารหยาบหมก พบวามความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก (P<0.01) โดยสตรท 1 มระดบ pH สงกวาสตรท 2, 3, 4 และ 5 ตามลาดบ แตไมพบความแตกตางระหวางอายการหมก ทงนอาจเนองมาจากแหลงพลงงานจากคารโบไฮเดรตทละลายในอาหารหยาบหมก ทถกใชประโยชนโดยจลนทรยมปรมาณลดลง ทาใหเกดการชะลอการผลตกรดของจลนทรยจงทาใหคา pH สงขน อยางไรกตามมคา pH ดงกลาวอยในเกณฑมาตรฐานสากล คอหญาหมกคณภาพดควรม pH ประมาณ 4.2 (สายณห ทดศร, 2540) สอดคลองกบรายงานของ Kung and Shaver (2001) ทวาขาวโพดหมกทดควรม pH ประมาณ 3.7-4.2 และการประเมนคณภาพหญาหมกของ Gordon (2003) คณภาพหญาหมกทด pH ไมควรเกน 4.2 และถา pH ประมาณ 4.5 หญาหมกมคณภาพปานกลาง ซงถา pH ของอาหารหมกลดตากวา 4.2 กระบวนการหมกจะเกดขนไดอยางสมบรณ อยในระดบททาใหจลนทรยทกชนดไมสามารถมชวตอยได ขณะเดยวกนปฏกรยาของเอนไซมทกชนดกไมสามารถเกดไดเชนกน (Skerman and Riveros, 1990) ซง Yang, Huang, T. Chang, Cheng, and C. T. Chang (2004) รายงานวาเมลดขาวโพดบดจะชวยทาใหอาหารหมกม pH ลดลงและเพมปรมาณกรดแลคตคได ท ง นอาจเ นองมาจากขาวโพดมสวนประกอบของคารโบไฮเดรตทละลายน าได (WSC) สง เชนเดยวกบการใชกากมนสาปะหลงในอาหารหยาบหมก จงมผลทาให pH ลดลงและเพมปรมาณกรดแลคตคได

ปรมาณของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของอาหารหยาบหมก มความแตกตางระหวางอายการหมกและสตรอาหารหยาบหมก (P<0.01) โดยพบวาทอายการหมก 14 และ 21 วน ในสตรท 2, 3, 4 และ 5 ตามลาดบ มปรมาณของแอมโมเนยไนโตรเจนตาทสด ความแตกตางนอาจเนองมาจากระดบของเปอรเซนตโปรตนในสตรอาหารทแตกตางกน โดยในสตรท 1 ทใชกากมนสาปะหลง 40% มเปอรเซนตโปรตนสงสด จงเปนผลใหมการสลายแอมโมเนยไนโตรเจนสงทสด อกทงปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน เปนตวกาหนดการเกดจลนทรยกลม Clostridia ทไปสลายไนโตรเจน ทาใหมแอมโมเนยไนโตรเจนสงขน แสดงวาทอายการหมก 28 วนนาจะมปรมาณของClostridia และผลต Butyrate สงกวาทอายการหมก 14 และ 21 วน ซง Gordon (2003) รายงานวา

 

 

 

 

 

 

 

 

 94

คณภาพหญาหมกทด NH3-N ไมควรเกน 10% of total N และถา NH3-N ประมาณ 10-16% of total N หญาหมกมคณภาพปานกลาง ซงจากการทดลองพบวาอาหารหยาบหมกทไดจดอยในกลมคณภาพด

ปรมาณของ HCN มความแตกตางระหวางอายการหมก และสตรอาหารหยาบหมก (P<0.01) โดยทอายการหมก 14 วน ในสตรท 5 มปรมาณ HCN สงสด ซงเพมขนตามระดบการใชเปลอกมนสาปะหลงในอาหารหยาบหมก โดยเมอระยะเวลาการหมกท 21 และ 28 วน ทาใหมปรมาณ HCN ลดลง เนองจากเมอระยะเวลาการหมกเพมขนจะทาให HCN ลดลง (Onabowale, 1988) เพราะในกระบวนการหมกจลนทรยสามารถยอยสลายโครงสรางของ Cyanogenic glucoside และทาใหอณหภมของการหมกเพมขน Gomez and Valdivieso (1988) รายงานวาหลงจากการหมกมนเสนเพอเปนอาหารไก นานถง 26 สปดาห พบวาปรมาณของ HCN ลดลงถง 36%

4.8.2 การประเมนคณคาทางพลงงานของอาหารหยาบหมก เมอนาผลการวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมกทง 5 สตร และ

ระยะเวลาการหมก (14, 21 และ 28 วน) ไปคานวณหาคาพลงงานประเภทตาง ๆ ตามสมการของ NRC (2001) ดงแสดงในตารางท 4.3 พบวามพลงงานในรปโภชนะทยอยไดทงหมด (Total digestible nutrient, TDN1X) แตกตางกนระหวางอายการหมก (P<0.01) โดยทอายการหมก 21 และ 28 วน ทาใหมเปอรเซนต TDN สงสด ทงนอาจเนองมาจากระยะเวลาการหมกเพมขนสวนของเยอใยตางๆ ออนตวลงองคประกอบทางเคมเปอรเซนตเถาลดลง อาจเกดจากการยอยสลายวตถแหงโดยจลนทรยซงทาใหคา TDN1X สงขนตามอายการหมก แตอยางไรกตามไมพบความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก

4.8.3 การยอยสลายของวตถแหงของอาหารหยาบหมก การศกษาการยอยสลายของวตถแหงของอาหารหยาบหมกโดยวธการใชถงไนลอน

พบวาปรมาณวตถแหงทยอยสลายได ตามสตรอาหาร (สตร 1, 2, 3, 4 และ 5 ตามลาดบ) ดงแสดงในตารางท 4.4 พบวาเวลาการยอยสลายของวตถแหงทตางกน มความแตกตางระหวางอายการหมก โดยเปอรเซนตการยอยสลายของวตถแหงลดลงตามระยะเวลาการหมก อาหารแตละสตรเมอนาไปบมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ พบวาเมอมระยะเวลาอยในกระเพาะหมกนานขน มอตราการยอยสลายในกระเพาะหมกเพมขนตามระยะเวลา และทอายการหมก 14 วน จะมเปอรเซนตการยอยสลายของวตถแหงสงกวาทระยะเวลาการหมก 21 และ 28 วน ทงนเนองมาจากเปอรเซนตวตถแหงทเพมขนตามระยะเวลาการหมก อาจเกดจากการสญเสยความชนในระหวางการหมก เมอนาคาวตถแหงทยอยสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald (1979) ดงแสดงในตารางท 4.6 พบวาคาพารามเตอรในคาการละลาย (A) สงกวาสวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของวตถแหง ทงนอาจ

 

 

 

 

 

 

 

 

 95

เปนไปไดวาในอาหารหยาบหมกมสวนประกอบของกากมนอยสง ซงทาใหสวนแปงสามารถละลายนาไดงาย จงเปนผลใหคา A สงกวาคา B

4.8.4 การยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมก ผลการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมก ตามสตรอาหาร (สตร 1, 2, 3, 4 และ 5

ตามลาดบ) และระยะเวลาการหมก (14, 21 และ 28 วนตามลาดบ) ดงแสดงในตารางท 4.5 พบวา ระยะเวลาการหมกเพมขนการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมกลดลง ซงอาจเกดจากการสลายตวของยเรยโดยเอนไซม Urease เปนแอมโมเนย และเกดการสญเสย สอดคลองกบการรายงานของ Catchpoole (1962) พบวา เมอนาหญาซกแนลมาหมกทาใหมเปอรเซนตโปรตนลดลง เมอเทยบกบหญาซกแนลกอนหมก สาเหตอาจเปนเพราะมกจกรรมของจลนทรย ทาใหโปรตนสลายตว จงเกดการปลดปลอยแอมโมเนยออกมาปรมาณมากแตเมอนาไปบมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ พบวาเมอมระยะเวลาอยในกระเพาะหมกนานขน มอตราการยอยสลายในกระเพาะหมกเพมขนตามระยะเวลา เมอนาคาโปรตนทยอยสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald (1979) ดงแสดงในตารางท 4.6 พบวาคาพารามเตอรในคาการละลาย (A) สงกวาสวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของโปรตน อาจเนองมาจากมการใชยเรยในอาหารหยาบหมกจงทาใหสามารถละลายไดเรว อกทงการใชกากเบยรเปนแหลงโปรตน ซงกากเบยรผานกระบวนการหมกมาแลวจงทาใหคาการละลาย (A) สงกวาคา B ได

4.8.5 ปรมาณ VFAs ในอาหารหยาบหมก สวนปรมาณ Lactic acid พบวามความแตกตางระหวางอายการหมก (P<0.01) โดยท

อายการหมก 14 วน มปรมาณ Lactic acid สงสด แตไมพบความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก และจะพบวาปรมาณ Lactic acid ทอายการหมก 14 และ 21 วน อยในระดบทเหมาะสมตามรายงานของ Kung and Shaver (2001) แตจะลดลงเมออายการหมก 28 วน ดงแสดงในตารางท 4.7 ทงนเมอภายในถงอาหารหยาบหมกปราศจากอากาศ เนองจากการใชออกซเจนของแบคทเรย หลงจากนนจลนทรยกลมทไมใชออกซเจน (Anaerobic bacteria) เชน Lactobacilli และ Streptococci ซงจะหมกและเปลยนน าตาลกลโคสไปเปน Lactic acid (ทว แกวคง, 2527) Kung and Shaver รายงานวาหญาหมกทดควรม Lactic acid 6-10%, acetic acid 1-3% และ butyric acid 0.5-1.0% และขาวโพดหมกควรม Lactic acid 4-7%, acetic acid 1-3% ใกลเคยงกบรายงานของ Seglar (2003) หญาหมกทดควรม Lactic acid 1-3%, acetic acid < 3% และ butyric acid < 1.0% จากการทดลองจะเหนวาในระยะเวลาการหมกท 14 วน จลนทรยจะใชประโยชนจากคารโบไฮเดรตไดอยางเพยงพอจงผลตกรดแลคตคไดมาก (สายณห ทดศร, 2540) สวนปรมาณกรดไขมนระเหยได Acetic acid มความแตกตางระหวางอายการหมก (P<0.01) โดยเมอมระยะเวลาการหมก 14 วน ปรมาณ

 

 

 

 

 

 

 

 

 96

Acetic acid ตาทสด (2.17%) และเมออายการหมก 21 และ 28 วน พบวาม Acetic acid สงกวา 3% ทงนในขณะทมอากาศอยในถงอาหารหยาบหมกและถกใชไปหมด พวกยสต (Yeast) และเชอรา (Mould) ไมสามารถเพมจานวนไดและตายลง แตเอนไซมตาง ๆ ยงทางานปกต โดยเปลยนน าตาลไปเปนแอลกอฮอล และสงเนาเปลอยผพง พวก Ethyl alcohol ทไดจากการทางานของยสตจะถกเปลยนเปน Acetic acid ในสภาพของ Anaerobic ตอไป แตไมพบความแตกตางระหวางสตรอาหารหยาบหมก ซงในระยะเวลาการหมก 14 วน ไมพบการเกด Butyric acid แตจะพบเมอมระยะเวลาการหมกท 21 และ 28 วน แตอยางไรกตามคาดงกลาวไมเกน 1% จงถอไดวาเปนหญาหมกทมคณภาพดสอดคลองตามรายงานของ Kung and Shaver และ Seglar ซงการเกด Butyric acid ขนอยกบระดบความเปนกรดเปนดาง (pH) จะมความสาคญมากตอการทางานของจลนทรย และเมอคา pH ไมคงทแบคทเรยพวก Saccharolytic clostridia ซงตดมากบอาหารในรปของสปอรจะทาการแบงตว และใชประโยชนจากกรดแลคตคและแปงทาให pH สงขน จะเปลยนกรดแลคตคไปเปนกรดบวทรค (Butyric acid) ซงเปนกรดทไมตองการใหเกดในกระบวนการหมก ทาใหอาหารหยาบหมกมกลนเหมน และคณภาพลดลง

4.8.6 การคดเลอกสตรอาหารทดทสดในการผลตอาหารหยาบหมก เพอนาไปใชเลยงโคนม จากการศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมก เพอนาไปใชในการเลยงโคนม โดย

การศกษาครงนทาการคดเลอกสตรท 1 (อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0%) และสตรท 4 (อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%) เนองจากสตรท 1 มองคประกอบทางเคมเปอรเซนตโปรตนสงทสด และมเปอรเซนต ADF ตาสดหรอมสวนของ Cellulose และ Lignin นอยกวาสตรอน และทเลอกสตรท 4 เพราะเมอพจารณาสวนของเปอรเซนตวตถแหง เปอรเซนต TDN และกรดไขมนระเหยไดในสตรท 1 ถง 5 ไมแตกตางกน ระดบ pH และแอมโมเนยไนโตรเจนสตรท 2 ถง สตรท 5 ไมแตกตางกน จงคดเลอกสตรท 4 เนองจากเปนระดบทมการใชเปลอกมนสาปะหลงสงสดถง 30% และมกากมนสาปะหลง 10% เปนแหลงพลงงาน และเนองจากวาในเปลอกมนสาปะหลงมองคประกอบทางเคมของเปอรเซนตเถาสงถง 17.66% ถาใชสตรท 5 คอมระดบของเปลอกมนสาปะหลง 40% อาจทาใหมเปอรเซนตเถาสงเกนไป ซงสงผลตอโภชนะในอาหารหยาบหมกได อกทงตองการเปรยบเทยบระดบของการใชเปลอกมนสาปะหลง กบสตรทใชเฉพาะกากมนสาปะหลงในอาหารหยาบหมก ตอระดบของกรดไฮโดรไซยานค ทจะสงผลตอการเพมของปรมาณไธโอไซยาเนต ในน านมดบของโคนมดวย โดยอาหารหยาบหมกสามารถใชไดตงแตอายการหมก 14 วนเปนตนไป เนองจากทอายการหมก 14 วน มเปอรเซนตวตถแหงตา โปรตนสง NDF และ ADF ตา ระดบของ pH และแอมโมเนยไนไตรเจนเหมาะสม กรดไฮโดรไซยานคสงสด และปรมาณของกรดไขมนระเหยได Lactic acid สงสด จงคดเลอกทอายการหมก และสตรอาหารหยาบหมก ดงกลาวไวทดลองตอไป

 

 

 

 

 

 

 

 

 97

4.9 สรป จากการศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมก พบวาองคประกอบทางเคมของอาหาร

หยาบหมกทไดมาจากการคานวณตามสตรอาหาร และสดสวนของวตถดบแตละชนด ซงมปรมาณของเปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลงไมเทากนในแตละสตร ในสวนของระดบความเปนกรด-ดาง กผนแปรตามระดบการใชแหลงพลงงานจากคารโบไฮเดรตทละลายในอาหารหยาบหมก ทถกใชประโยชนโดยจลนทรยมปรมาณลดลง ทาใหเกดการชะลอการผลตกรดของจลนทรยจงทาใหคา pH สงขน แตอยางไรกตามคาความเปนกรด-ดาง ปรมาณของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของอาหารหยาบหมก จากการทดลองพบวาอาหารหยาบหมกทไดจดอยในกลมคณภาพด ทอายการหมก และสตรทแตกตางกนทาใหม NH3-N ตางกน อาจเนองมาจากการแตกตวของยเรยทเตมลงไป และสตรอาหารแตละสตรมปรมาณของโปรตนทแตกตางกน หรอมาจากปรมาณองคประกอบทางเคมของวตถดบทแตกตางกนของเปลอกและกากมนสาปะหลงในแตละสตร สวนปรมาณของ HCN เมอระยะเวลาการหมกเพมขนจะทาให HCN ลดลง และปรมาณของ HCN ในแตละสตรจะขนอยกบระดบของการใชเปลอกมนสาปะหลงสวนการยอยสลายไดของวตถแหง การยอยสลายโปรตนพบวาเมอระยะเวลาการหมกเพมขนการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมกลดลง และกรดไขมนระเหยไดพบวาระยะเวลาการหมกท 14 วน จลนทรยจะใชประโยชนจากคารโบไฮเดรตไดอยางเพยงพอจงผลตกรดแลคตคไดมาก ดงนนวธทเหมาะสมในการคดเลอกสตรอาหรหยาบหมกคอ พจารณาถงองคประกอบทางเคม เชนในสวนของเปอรเซนตโปรตน NDF และ ADF ระดบความเปนกรด-ดาง ปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน เปอรเซนตโภชนะทยอยไดทงหมด และปรมาณ HCN ในอาหารหยาบหมก เปนตน ซงพบวาอาหารหยาบหมกในสตรท 1 และ 4 ทระยะเวลา 14 วน เหมาะสมทสดทจะนาไปใชเปนอาหารหยาบหมก เนองจากในสตรท 1 มเปอรเซนตโปรตนสงสด และเปอรเซนต ADF ตาสด สวนในสตรท 4 ซงจะมเปอรเซนตวตถแหง โภชนะทยอยไดทงหมด และกรดไขมนระเหยได (Lactic acid, acetic acid และ butyric acid) ในสตรท 1 ถง 5 ไมแตกตางกน อกทงระดบความเปนกรด-ดาง และแอมโมเนยไนโตรเจน ในสตรท 2 ถง 5 กไมแตกตางกน และอยในระดบทเหมาะสม มองคประกอบทางเคมและพลงงานยอยไดทงหมดเหมาะสมทสดทจะนาไปใชเปนอาหารหยาบหมกสาหรบเลยงโครดนมในการทดลองตอไป

 

 

 

 

 

 

 

 

 98

4.10 รายการอางอง ทว แกวคง. (2527). วชาโภชนาศาสตรสตวเบองตน และการใหอาหารสตว. วทยาลยเทคโนโลย

และ อาชวศกษา วทยาเขตเกษตรนครศรธรรมราช. กรงเทพฯ: เกษตรไทย. สายณห ทดศร. (2540). พชอาหารสตวเขตรอน การผลตและการจดการ. ภาควชาพชไรนา คณะ

เกษตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ: รวเขยว. AOAC. (1990). Official Methods of Analysis. Washington D.C.: Association of Official

Analytical Chemists. Catchpoole, V. R. (1962). The ensilage of sorghum at range of crop maturities. Aust. Journal

exp. Agric. Anim. Husb. 2: 101-105. Goering, H. K., and Van Soet, P. J. (1970). Forage Fiber Analyses (Apparatus, Reagents,

Procedures, and some Applications) Agric. Handbook No. 379. Washington. D. C.: ARS-USDA,

Gomez, G., and Valdivieso, M. (1988). The effects of ensiling whole root chips on cyanide elimination. Nutri. Rep. Int. 37: 1161–1166.

Gordon, H. (2003). Evaluating silage quality. This ingormation published to the web on August 13, 2003 [On-line]. Available. http://www1. Agric.gov.ab.ca/$deparment/ deptdocs.nsf/all/for4909.

Indira, P., and Sinha, S. K. (1969). Colorimetric method for determination of HCN in tubers and leaves of cassava (Manihot. Esculenta Crantz). Indian J. Agric. Sci. 39: 1021-1023.

Japan Grassland Farming Forage Seed Association. (1994). Guide Book for Quality Evaluation of Forage. Tokyo, Japan.

Kung, L., and Shaver, R. (2001). Interpretation and use of silage fermentation analysis reports.Department of dairy science. University of Wisconsin.

McDonald, P., Henderson, A. R., and Heron, S. J. E. (1991). The Biochemimistry of Silage. Marlow Chalcombe Publications. London.

National Research Council. (1988). Nutrient Requirements of Dairy Cattle (4th ed.). National Academy Press. Washington D.C.

National research Council. (2001). Nutrient Requirements of Dairy Cattle (7th ed.). National Academy Press. Washington D.C.

Onabowale, S.O. (1988). Processing of cassava for poultry feeds. In proceedings of a national

 

 

 

 

 

 

 

 

 99

workshop on alternative livestock feed formulations in Nigeria, edited by G. M. Babatunde. November, 21–25, Ilorin, Nigeria. p. 460–472.

∅rskov, E. R., Deb, F. N., Hovell, and Mould, F. (1980). The use nylon bag technique for the evaluation of feedstuffs. Trop. Anim. Prod. 5: 195-213.

∅rskov, E. R., and McDonald, I. (1979). The estimation of protein degradability in the rumen from incubation measurements weighted according to rate of passage. J. Agri. Sci. 92: 499-503.

Ottenstein, D. M., and Bartley, D. A. (1971). Improved gas chromatography separation of free acids C3-C4 in dilute solution. Anal. Chem. 43: 952.

Skerman, P. J., and Riveros, F. (1990). Tropical Grass. Food and Agriculture Organization of the United Nation. Rome, FAO Plant production series No. 23. 832p.

Seglar, B. (2003). Fermentation analysis and silage quality testing: Global agronomy and nutritional sciences. In Proceedings of the Minnesota Dairy Health Conference College of Veterinary Medicine (May 2003): University of Minnesota.

Statistical Analysis System. (1988). SAS Users’ Guide: Statistics. NC: SAS Institute Yang, C. M., Huang, S. C., Chang, T., Cheng Y. H., and Chang C. T. (2004). Fermentation acid,

aerobic fungal growth, and intake of naoiergrass ensiled with nonfiber carbohydrates. J. Dairy Sci. 87: 630-636.

 

 

 

 

 

 

 

 

 100

บทท 5 การศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน

สาหรบโคนม

5.1 คานา การนาผลพลอยไดจากการเกษตรและอตสหกรรมมาใชในการผลตอาหารหยาบหมก โดย

ใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ และใชเปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ซงเปลอกมนสาปะหลงมปรมาณมากพอทจะสงเสรมใหเกษตรกรนาไปใชประโยชนได และมการปรบปรงอาหารหยาบหมกใหมคณคาทางโภชนะใหสงขนโดยการเสรมวตถดบทมความเขมขนทางโภชนะสงดานพลงงานและโปรตน ซงนาจะลดปญหาการขาดแคลนพชอาหารสตว หรอลดปญหาเรองของตนทนการผลตได นอกจากนปญหาทมความสาคญตอเกษตรกรผเลยงโคนมอกประการหนงน นคอ คณภาพน านมดบ โดยเฉพาะเรองของปรมาณเชอจลนทรยในน านม เนองจากเกษตรกรบางพนทอยหางไกลจากศนยรบนานมมากตองใชระยะเวลาในการขนสงนาน ซงอาจทาใหมปรมาณของจลนทรยเพมขน และเนองจากพบวาในเปลอกมนมสารไซยาโนจนคกลโคไซด ซงสามารถเปลยนรปเปนกรดไฮโดรไซยานค (HCN) ได ซง HCN จะเปลยนเปนไธโอไซยาเนต มผลตอการกระตนการทางานของระบบเอนไซม Lactoperoxidase เพอยบย งการเจรญของจลนทรยตามธรรมชาต จงสนใจทจะศกษาการนาเอาเปลอกมนสาปะหลงมาใชในอาหารผลตอาหารหยาบหมกสาหรบเลยงโคนม ซงจะชวยเพมปรมาณของไธโอไซยาเนท (Thiocyanate) ในน านมดบใหมากขน นาจะสามารถยดอายการเกบรกษาน านมดบได การนาเปลอกมนสาปะหลงมาใชในการผลตอาหารหยาบหมกสาหรบเลยงโคนม เพอชวยลดปญหาเรองคณภาพน านมดบทเกดจากการเพมปรมาณของเชอจลนทรยในน านม เปนการชวยยดอายการเกบรกษาน านมดบใหนานขน และเปนการใชผลพลอยไดจากการเกษตรใหเกดประโยชนในการเลยงสตวได และพบวาอาหารหยาบหมกจากบทท 4 ทระยะเวลาการหมก 14 วน ในสตรท 1 และ 4 มคณสมบตเหมาะสมทจะนามาใชในการเลยงโคนมได

5.2 วตถประสงค เพอศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงสาหรบโคนม โดยการนาอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานมาใช

 

 

 

 

 

 

 

 

 101

สาหรบเลยงโครดนม เพอศกษาถงผลของอาหารหยาบหมกตอปรมาณการใหผลผลตน านม และผลจากตอปรมาณไธโอไซยาเนทในน านม ทจะมผลตอการกระตนการทางานของระบบเอนไซมแลคโตเปอรออกซเดส ในการยบย งการเพมจานวนของจลนทรยในน านมดบ รวมถงการคานวณตนทนคาอาหารหยาบหมก ตอการใหผลผลตนานม

5.3 อปกรณและวธการ การศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงสาหรบโคนม โดยใชโคนมลกผสมพนธโฮลสไตนฟรเชยน (Crossbred Holstein Friesian) 5.3.1 อาหารทดลอง คดเลอกอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานจากบทท 4 มาทาการหมกภายในหลมหญาหมกขนาดใหญเพอใชเลยงโครดนม ทาการหาน าหนกวตถแหงของวตถดบอาหารแตละชนด (อบท 105°C นาน 12 ชวโมง) เพอคานวณน าหนกของวตถดบชนดตาง ๆ ทนามาใชในการหมก และราคาวตถดบทใชในแตละกลมการทดลอง ดงแสดงในตารางท 5.1 ซงจะชงน าหนกวตถดบตามสดสวนทคานวณไดมาผสมรวมกน แลวคลกเคาใหเขากนจนไดปรมาณทตองการ จากนนอดใหแนน และคลมดวยพลาสตกอยางแนนหนาเพอปองกนอากาศเขา ระยะเวลาในการหมกนาน 14 วน หลงจากครบกาหนดตามระยะเวลาการหมกสามารถนาไปเลยงโครดนมได โดยใชรวมกบการใหอาหารขน ซงมชนดและวตถดบทใชในการผลตอาหารขน ดงแสดงในตารางท 5.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 102

ตารางท 5.1 แสดงชนด ปรมาณ และราคาของวตถดบทใชในอาหารหยาบหมกในแตละกลมการ ทดลอง

วตถดบ

ราคาวตถดบ บาท/กโลกรม

กลมควบคม อาหารหยาบหมกทมเปลอกมน

สาปะหลง

0% 30% ขาวโพดหมก 1.60 100 - - เปลอกขาวโพด - - 42 42 เปลอกมนสาปะหลง 0.15 - 0 30 กากมนสาปะหลง 0.05 - 40 10 กากเบยร 3.80 - 14 14 กากนาตาล 6.00 - 3 3 ยเรย 17.00 - 1 1 รวมวตถดบ 100 100 100 รวมตนทน/บาท 160 90 93

 

 

 

 

 

 

 

 

 103

ตารางท 5.2 แสดงชนดและปรมาณของวตถดบทใชในอาหารขน

วตถดบ ปรมาณ/100 กโลกรม (นาหนกสด)

มนสาปะหลง 4.00 กากมนสาปะหลง 14.99 ราออน 13.99 กากนาตาล 8.00 กากปาลมเนอใน 25.99 ราสกดนามน 6.00 กากถวเหลอง 12.00 คอรนกลเตน (Corn gluten) 2.00 ราถวเขยว 10.00 ไขมน 0.02 ยเรย 2.00 Premix 0.50 แรธาต 0.50 สารแตงกลน 0.02 รวม 100.00

5.3.2 แผนการทดลองและการจดการใหอาหาร

วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) การจดกลมโคนมโดยการบลอค (Block) ดวยจานวนวนทใหนม (Day in milk) โดยจดโคนมลกผสมโฮลสไตลนฟรเชยน จานวน 24 ตว แบงออกเปน 3 กลมการทดลอง โดยแสดงคณสมบตของกลมโครดนม ดงแสดงในตารางท 5.3แบงโคนมเปน 3 กลมการทดลองไดรบอาหารขนสตรเดยวกน แตตางกนทการไดรบอาหารหยาบ ไดแก กลมทไดรบขาวโพดหมก กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมก 30%

 

 

 

 

 

 

 

 

 104

ตารางท 5.3 แสดงคณสมบตของกลมโครดนมทใชในการทดลอง

รายละเอยด กลมควบคม อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง

0% 30% ปรมาณนานม (กโลกรม/วน) 15.00 ± 2.13 15.00 ± 1.78 15.00 ± 2.81 ระยะเวลาการใหนม (วน) 134.80 ± 54.15 139.00 ± 53.96 135.90 ± 51.63 นาหนกตว (กโลกรม) 384.40 ± 68.27 379.40 ± 98.40 375.50 ± 56.17 อาย (เดอน) 61.5 ± 18.2 64.3 ± 16.8 58.6 ± 19.1

หมายเหต: คาทแสดงอยในรป Mean ± SD, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% โคนมทกตวถกจดอยในคอกเดยว มอางสาหรบใสนาใหกนตลอดเวลา ในการทดลองครงนทาการผสมอาหารขน 1 สตร ดวยเครองผสมอาหารและอดเมดอาหาร ในการใหอาหารกบโคนมจะใหเปนรายตว โดยจายอาหารแยกเปนอาหารขน (Concentrate) และอาหารหยาบ (Roughage) ใหอาหารขนจานวน 8 กโลกรมตอตวตอวน ใหวนละ 3 เวลา คอ เชา 06.00 น 10.00 น. และ 16.00 น. ใหอาหารขนเปน 3, 2 และ 3 กโลกรม ตามลาดบ โดยทกกลมการทดลองจะไดรบอาหารหยาบหมกตามกลมการทดลองใหกนเตมท (Ad libitum) วนละ 2 ครง เชาและเยน ในทกวนตลอดการทดลองโดยโคนมในแตละกลมจะไดรบอาหารหยาบหมกตามสตรอาหาร 5.3.3 การเกบขอมลและวเคราะหตวอยาง

เมอทาการสมโคนมตามกลมแผนการทดลองแลวทาการใหอาหาร และใชระยะเวลาในการปรบตวสตวทดลองประมาณ 1 สปดาห และชวงการเกบขอมลเปนระยะเวลา 30 วน ซงแบงออกเปน 6 ชวงการทดลอง ชวงละ 5 วน โดยมการบนทกและเกบขอมลตางๆ ดงน

5.3.3.1 ปรมาณการกนได ชงและบนทกปรมาณอาหารทกนรวมถงเกบตวอยางอาหารกอนกนและ

หลงกนเปนรายตว ทาการเกบการกนไดทก ๆ 5 วน (สมเกบ 2 วนตดตอกน) โดยใชวธการวเคราะหแบบประมาณ (Proximate analysis) (AOAC, 1990) ซงวเคราะหวตถแหงโดยเครอง Hot air oven, โปรตนหยาบ (Crude protein, CP) โดยเครอง Kjeltec auto analyzer, ไขมน (Ether extract) โดยเครอง Soxhlet auto, เยอใยหยาบ (Crude fiber, CF) โดยเครอง Fibertec auto analyzer และเถา (Ash) โดยการเผาทอณหภม 550°C เปนเวลา 3 ชวโมง สวนการวเคราะหเยอใยโดย Detergent analysis (Goering and VanSoest, 1970) ไดแก เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกลาง (Neutral detergent

 

 

 

 

 

 

 

 

 105

fiber, NDF) เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกรด (Acid detergent fiber, ADF) และ Acid detergent lignin, (ADL) โดยใชเครอง Fibertec auto analyzer

5.3.3.2 ปรมาณนานมและองคประกอบนานม ทาการบนทกการใหผลผลตน านมของโคนมทกวนตลอดระยะเวลาของ

การทดลอง และสมเกบตวอยางน านมดบรายตวทก ๆ 5 วน (สมเกบ 2 วนตดตอกน) โดยแบงเปน นมชวงเยน และ ชวงเชา นาไปวเคราะหดวยเครองวเคราะหองคประกอบทางเคมของน านม (ไขมนนม โปรตนนม แลคโตส ของแขงพรองไขมน และ ของแขงรวมในนม) (Milkoscan รน S50) แลวจงนามาคานวณตามอตราสวนปรมาณนานม 5.3.3.3 การวดนาหนกตว

ทาการชงน าหนกตวกอน และหลงการทดลองของโคนมทกตว ทง 3 กลมการทดลอง โดยชงน าหนกดวยเครองชง ในชวงเชาหลงจากรดนมเสรจ

5.3.3.4 การศกษาคณภาพนานมดบ นานมดบจากการทดลองในวนท 0, 10, 20 และ 30 วน ของการทดลอง

นามาวเคราะหหาจานวนจลนทรยรวม (Standard plate count, SPC) ตามวธของ Houghtby, Maturin, and Koenig (1992) ตรวจนบจานวนจลนทรยกลมโคไลฟอรม (Coliform count) ตามวธของ Christen, Davidson, McAllister, and Roth (1992) การเปลยนสของเมทธลนบล (Methylene blue test) และปรมาณไธโอไซยาเนทในตวอยางนานมดบ ตามวธของ Cosby and Sumner (1945)

5.4 การวเคราะหขอมล ขอมลปรมาณการกนได ปรมาณน านมและองคประกอบของน านม น าหนกตวท

เปลยนแปลง ความตองการพลงงานและโปรตน และพลงงานและโปรตนทไดรบจากอาหาร ทไดจากการทดลองไปวเคราะหทางสถต โดยวเคราะหคาความแปรปรวนดวยวธ Analysis of variance (ANOVA) และวเคราะหความแตกตางคาเฉลยดวยวธ Duncan’s New Multiple Range Test (DMRT) โดยใชโปรแกรมสาเรจรป SAS (SAS, 1998)

5.5 สถานททาการทดลอง ฟารมมหาวทยาลย อาคารเครองมอ 3 ศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

 

 

 

 

 

 

 

 

 106

5.6 ระยะเวลาทาการทดลอง เรมทดลองตงแตวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2552 ถง 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2552

5.7 ผลการทดลอง

5.7.1 องคประกอบทางเคมของสตรอาหารขนและสตรอาหารหยาบหมก และการประเมนพลงงานโดยการคานวณจาก สมการ NRC (2001) ทโคนมไดรบจากสตรอาหารขนและอาหารหยาบ

ผลการวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหารทใชในการทดลองทง 3 กลม คอ กลมควบคม (ขาวโพดหมก), อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% โดยพบวาอาหารขนทใชในการทดลองมเปอรเซนตวตถแหง โปรตน ไขมน เถา เยอใย NDF, ADF และ ADL เทากบ 90.06, 22.76, 1.33, 8.84, 7.00, 28.80, 18.35 และ 6.27% ของวตถแหง ตามลาดบ สวนขาวโพดหมก พบวาองคประกอบทางเคมคอเปอรเซนตวตถแหง, โปรตน, ไขมน, เถา, เยอใย, NDF, ADF และ ADL เทากบ 22.44, 9.87, 1.10, 8.19, 25.17, 61.15, 41.50 และ 11.65% ของวตถแหง ตามลาดบ และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% พบวาเปอรเซนตวตถแหง, โปรตน, ไขมน, เถา, เยอใย, NDF, ADF และ ADL เทากบ 30.32, 10.46, 1.03, 10.23, 26.90, 74.34, 44.44 และ 11.97% ของวตถแหง ตามลาดบ และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% พบวาเปอรเซนตวตถแหง, โปรตน, ไขมน, เถา, เยอใย, NDF, ADF และ ADL เทากบ 28.14, 13.30, 1.94, 7.24, 24.72, 72.95, 43.41 และ 14.63% ของวตถแหง ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.4

เมอนาคาองคประกอบทางเคมของอาหารทดลองทง 3 กลม มาคานวณหาคาโภชนะทยอยไดทงหมด (TDN1X), พลงงานยอยได (DEP), พลงงานใชประโยชนได (MEP) และพลงงานสทธ (NELP) ตามสมการ NRC (2001) ดงแสดงในตารางท 5.5 โดยคาโภชนะยอยไดของ อาหารขน ขาวโพดหมก อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มคาเทากบ 70.31, 46.80, 41.70 และ 43.44% ตามลาดบ และพลงงานยอยไดเทากบ 3.18, 1.67, 1.62 และ 1.79 Mcal/kgDM ตามลาดบ สวนพลงงานใชประโยชนได เทากบ 2.54, 1.36, 1.41 และ 1.56 Mcal/kgDM ตามลาดบ และพลงงานสทธเทากบ 1.60, 0.77, 0.80 และ 0.91 Mcal/kgDM ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

 107

ตารางท 5.4 องคประกอบทางเคมของสตรอาหารขน และอาหารหยาบ (Mean ± SD)

อาหารขน ขาวโพดหมก

ระดบเปลอกมนสาปะหลงในอาหารหยาบหมก

(21% CP) 0% 30%

วตถแหง 90.06 ± 4.04 22.44 ± 3.40 30.32 ± 3.78 28.14 ± 0.30

โปรตน 22.76 ± 1.21 9.87 ± 0.18 10.46 ± 0.12 13.30 ± 0.10

ไขมน 1.33 ± 0.32 1.10 ± 0.08 1.03 ± 0.32 1.94 ± 0.64

เถา 8.84 ± 0.06 8.19 ± 0.12 10.23 ± 2.36 7.24 ± 0.14

เยอใย

หมายเหต: ADF = Acid-detergent fiber, ADL=Acid-detergent lignin, ADIN=Acid-detergent insoluble nitrogen, ADINCP=Acid-detergent insoluble crude protein, NDF=Neutral-detergent fiber, NDIN = Neutral-detergent insoluble nitrogen, NDICP=Neutral-detergent insoluble crude protein, NFC = non fiber carbohydrate

7.00 ± 0.04 25.17 ± 0.34 26.90 ± 1.12 24.72 ± 0.14

NDF 28.80 ± 3.22 61.15 ± 1.78 74.34 ± 0.30 72.95 ± 0.14

ADF 18.35 ± 0.24 41.50 ± 0.48 44.44 ± 0.12 43.41 ± 0.18

ADL 6.27 ± 0.12 11.65 ± 2.24 11.97 ± 2.90 14.63 ± 0.94

NFC 54.91 ± 1.04 25.44 ± 2.40 12.86 ± 3.10 17.37 ± 0.12

NDIN 0.55 ± 0.02 0.20 ± 0.02 0.29 ± 0.01 0.45 ± 0.02

NDINCP 17.15 ± 1.20 6.27 ± 0.60 9.17 ± 0.28 13.16 ± 0.22

ADIN 0.91 ± 0.10 0.41 ± 0.02 0.26 ± 0.04 0.45 ± 0.02

ADINCP 28.67 ± 3.94 12.46 ± 0.10 7.75 ± 0.72 13.11 ± 1.52

 

 

 

 

 

 

 

 

 108

ตารางท 5.5 คณคาทางพลงงานของของสตรอาหารและอาหารหยาบ (Mean ± SD)

อาหารขน (21% CP)

ขาวโพดหมก

ระดบเปลอกมนสาปะหลงในอาหารหยาบหมก

0% 30% TDN1X (%)1/ 70.31 ± 0.06 46.80 ± 0.06 41.70 ± 0.06 43.44 ± 0.18

DE1X (Mcal/kg)2/ 3.18 ± 0.01 1.67 ± 0.02 1.62 ± 0.04 1.79 ± 0.01

DEP (Mcal/kg)3/ 2.97 ± 0.06 1.80 ± 0.04 1.85 ± 0.14 1.99 ± 0.22

MEP (Mcal/kg)4/ 2.54 ± 0.06 1.36 ± 0.04 1.41 ± 0.14 1.56 ± 0.22

NELP (Mcal/kg)5/ 1.60 ± 0.04 0.77 ± 0.02 0.80 ± 0.10 0.91 ± 0.16

หมายเหต:1/TDN1X (%) = tdNFC + tdCP + (tdFA x 25.25) + tdNDF – 7) 2/DE1X (Mcal/kg) = ((tdNFC/100) x 4.2) + ((tdNDF/100) x 4.2) x ((tdCP/100) x 5.6) + ((FA/100) x 9.4) – 0.3 3/DEP (Mcal/kg) = (((TDN1X –((0.18 x TDN1X) – 10.3)) x Intake)/TDN1X) x DE1X 4/MEP (Mcal/kg) = (1.01 x (DEP) – 0.45) + (0.0046 x (EE-3)) (กรณ EE > 3%) 4/MEP (Mcal/kg) = (1.01 x (DEP) – 0.45) (กรณ EE < 3%) 5/NELP (Mcal/kg) = (0.703 x MEP) – 0.19 (กรณ EE < 3%) 5/NELP (Mcal/kg) = (0.703 x MEP) -0.19) + ((0.097 x MEP)/97) x (EE – 3), (กรณEE > 3%)

5.7.2 ปรมาณการกนไดของโคนม จากการทดลองพบวาปรมาณการกนไดโภชนะของโคนม เมอเปรยบเทยบตามกลม

การทดลองทมการใหอาหารหยาบทแตกตางกน คอ กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ดงแสดงในตารางท 5.6 ปรมาณการกนไดวตถแหง/ตว/วน พบวาปรมาณการกนไดวตถแหงจากอาหารขนมคาเฉลยเทากนทง 3 กลมการทดลองคอ 7.21 กโลกรมวตถแหง/ตว/วน ปรมาณการกนไดวตถแหงจากอาหารหยาบมคาเฉลยเทากบ 6.04, 6.94 และ 5.54 กโลกรมวตถแหง/ตว/วน ตามลาดบ มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) และปรมาณการกนไดวตถแหงจากอาหารรวมมคาเฉลยเทากบ 13.25, 14.15 และ 12.74 กโลกรมวตถแหง/ตว/วน ตามลาดบ มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) สวนปรมาณการกนไดว ตถแหงตอน าหนกตว (g/kgW^0.75) มคาเฉลยเทากบ 135, 138 และ 133 กโลกรมวตถแหง/ตว/วน ตามลาดบ ไมมความ

 

 

 

 

 

 

 

 

 109

แตกตาง อยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ปรมาณการกนไดโปรตน/ตว/วน พบวาปรมาณการกนไดโปรตนจากอาหารขนม

คาเฉลยเทากนทง 3 กลมการทดลองคอ 1640 กรมวตถแหง/ตว/วน และปรมาณการกนไดโปรตนจากอาหารหยาบมคาเฉลยเทากบ 596, 726 และ 736 กรมวตถแหง/ตว/วน ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ปรมาณการกนไดโปรตนจากอาหารรวมมคาเฉลยเทากบ 2236, 2366 และ 2376 กรมวตถแหง/ตว/วน ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) และปรมาณการกนไดโปรตนตอน าหนกตว (g/kg W0.75) มคาเฉลยเทากบ 23, 23 และ 25 กรมวตถแหง/ตว/วน ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05)

ปรมาณการกนไดพลงงานสทธ/ตว/วน พบวาปรมาณการกนไดพลงงานจากอาหารขนมคาเฉลยเทากนทง 3 กลมการทดลองคอ 16.4 Mcal/ตว/วน และปรมาณการกนไดพลงงานจากอาหารหยาบมคาเฉลยเทากบ 5.88, 6.75 และ 5.39 Mcal/ตว/วน ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) และปรมาณการกนไดพลงงานจากอาหารรวมมคาเฉลยเทากบ 22.28, 23.15 และ 21.79 Mcal/ตว/วน ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) สวนปรมาณการกนไดพลงงานสทธตอน าหนกตว (g/kg W0.75) มคาเฉลยเทากนทง 3 กลมการทดลอง คอ 0.23 Mcal/ตว/วน ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05)

 

 

 

 

 

 

 

 

 110

ตารางท 5.6 แสดงปรมาณการกนไดของโคนมทไดรบอาหารขน และอาหารหยาบ

กลม

ควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

ปรมาณการกนไดวตถแหง (kgDM/d)

อาหารขน 7.21 7.21 7.21

อาหารหยาบ 6.04b 6.94a 5.54b 0.20 9.10 0.0003 รวม 13.25b 14.15a 12.74b 0.20 4.19 0.0003

g/kg W0.75 135 138 133 6.26 13.07 0.8317

ปรมาณการกนไดโปรตน (g/d)

อาหารขน 1640 1640 1640

อาหารหยาบ 596b 726a 736a 21.56 8.89 0.0002

รวม 2236b 2366a 2376a 21.56 2.62 0.0002

g/kg W0.75 23 23 25 1.10 13.12 0.3849

ปรมาณการกนไดพลงงานสทธ

(Mcal/d)

อาหารขน 16.4 16.4 16.4

อาหารหยาบ 5.88b 6.75a 5.39b 0.19 8.78 0.0002 รวม 22.28b 23.15a 21.79b 0.19 2.35 0.0002

g/kg W0.75 0.23 0.23 0.23 0.01 13.04 0.9673

หมายเหต: a, b = Significantly different (P<0.01), กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

5.7.3 ปรมาณนานมและองคประกอบของนานม การทดลองใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโค

นมตอปรมาณน านม ดงแสดงในตารางท 5.7 พบวาเมอสนสดการทดลองกลมโคทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ม

 

 

 

 

 

 

 

 

 111

ปรมาณน านมมคาเฉลยเทากบ 13.42, 13.44 และ 14.29 กโลกรม/วน ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) และเมอปรบปรมาณน านมตามเปอรเซนตไขมนในน านมท 4% (4% FCM) ในหนวยกโลกรมตอวน มคาเฉลยเปน 14.29, 12.65 และ 13.74 กโลกรม/วน ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) เมอพจารณาไขมนในน านมเปนหนวยกรม/วน มคาเฉลยเทากบ 523, 466 และ 421 กรม/วน ตามลาดบ และไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) เชนเดยวกบปรมาณโปรตนในน านม มคาเฉลยเทากบ 372, 366 และ 395 กรม/วน ตามลาดบ สวนปรมาณแลคโตสในน านม มคาเฉลยเทากบ 528, 521 และ 562 กรม/วน ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) และปรมาณของแขงพรองไขมนในน านม มคาเฉลยเทากบ 1059, 1042 และ 1137 กรม/วน ไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) สวนปรมาณของแขงรวมในน านม มคาเฉลยเทากบ 1582, 1463 และ 1601 กรม/วน ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05)

เปอรเซนตขององคประกอบน านม ของโคทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.8 พบวาเปอรเซนตไขมนในน านม มคาเฉลย 3.92, 3.10 และ 3.33% ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) เปอรเซนตโปรตนในน านม มคาเฉลยเทากบ 2.77, 2.72 และ 2.79% ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) สวนเปอรเซนตแลคโตส มคาเฉลยเทากบ 3.93, 3.87 และ 3.97% ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) เชนเดยวกบของแขงพรองไขมน มคาเฉลยเทากบ 7.88, 7.74 และ 8.01% ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) และของแขงรวมในน านม มคาเฉลยเทากบ 11.79, 10.84 และ 11.33% ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01)

 

 

 

 

 

 

 

 

 112

ตารางท 5.7 แสดงปรมาณนานมและองคประกอบของนานม

กลมควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

ปรมาณนานม (kg/day)

ปรมาณนานม 13.42 13.44 14.29 0.81 16.79 0.6922

ปรมาณนานมปรบไขมน 4% 14.29 12.65 13.74 0.80 16.66 0.3548

องคประกอบของนานม (g/day)

ปรมาณไขมน 523 466 421 30.52 18.36 0.0849

ปรมาณโปรตน 372 366 395 20.25 15.16 0.5761

ปรมาณแลคโตส 528 521 562 29.06 15.30 0.5689

ปรมาณของแขงพรองไขมน 1059 1042 1137 58.77 15.40 0.4910

ปรมาณของแขงรวม 1582 1463 1601 84.74 15.48 0.4748

หมายเหต: SEM = Standard error of the mean, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

 

 

 

 

 

 

 

 

 113

ตารางท 5.8 แสดงองคประกอบของนานม

องคประกอบนานม กลมควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

(%)

ไขมน 3.92a 3.10b 3.33b 0.15 12.11 0.0027

โปรตน 2.77 2.72 2.79 0.03 3.32 0.3403

แลคโตส 3.93 3.87 3.97 0.05 3.41 0.3716

ของแขงพรองไขมน 7.88 7.74 8.01 0.09 3.15 0.1320

ของแขงรวม 11.79a 10.84b 11.33ab 0.19 4.85 0.0092

หมายเหต: a, b = Significantly different (P<0.01), กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

5.7.4 นาหนกตวและนาหนกตวทเปลยนแปลง น าหนกตวและน าหนกตวทเปลยนแปลงของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม

และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.9 พบวาน าหนกของโคนมกอนเรมการทดลองมคาเฉลยเทากบ 384, 379 และ 376 กโลกรม ตามลาดบ สวนน าหนกตวหลงสนสดการทดลอง มคาเฉลยเทากบ 396, 382 และ 384 กโลกรม ตามลาดบ และน าหนกตวทเปลยนแปลง มคาเฉลยเทากบ 379, 96 และ 271 กรม/วน ตามลาดบ ซงการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโคนม ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ของโคทง 3 กลมการทดลองน

 

 

 

 

 

 

 

 

 114

ตารางท 5.9 แสดงนาหนกตว และนาหนกตวทเปลยนแปลง

กลม

ควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

นาหนกตว (kg/head) กอนการทดลอง 384 379 376 26.65 19.85 0.2272

หลงการทดลอง 396 382 384 26.80 19.58 0.2274

นาหนกตวทเปลยนแปลง (กรม/วน)

379 96 271 73.19 83.27 0.9399

หมายเหต: SEM = Standard error of the mean, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% 5.7.5 ปรมาณไธโอไซยาเนท จานวนจลนทรยรวม โคไลฟอรม และการผลการทดสอบเมท ลนบล เทสต ในนานมดบ การศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโคนมตอจลนทรยในน านม ทมผลตอปรมาณปรมาณไธโอไซยาเนท จานวนจลนทรยรวม โคไลฟอรม และการผลการทดสอบเมทลนบล เทสต ในน านมดบ ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.10 ผลการวเคราะหพบวาปรมาณไธโอไซยาเนทในน านมดบมคาเฉลยเทากบ 9.41, 11.25 และ 11.83 พพเอม ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ของโคทง 3 กลมการทดลอง ผลการทดสอบเมทลนบล เทสต ในน านมดบ มคาเฉลยเทากบ 6.00, 6.00 และ 5.87 ชวโมง ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) จานวนจลนทรยรวมในน านมดบ มคาเฉลยเทากบ 0.57 x 105, 0.42 x 105 และ 0.23 x 105 โคโลน/มล. ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) จานวนจลนทรยกลมโคไลฟอรมในน านมดบ มคาเฉลยเทากบ 0.68 x 103, 0.64 x103 และ 0.61 x 103 โคโลน/มล. ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05)

 

 

 

 

 

 

 

 

 115

ตารางท 5.10 ผลของการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหาร โคนม ตอจลนทรยในนานมดบ

กลมควบคม อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

ปรมาณในนานมดบ ไธโอไซยาเนท (พพเอม) 9.41b 11.14a 11.19a 0.49 13.14 0.0293

จลนทรยในนานมดบ เมลลนบล เทสต (ชวโมง) 6.00 6.00 5.89 0.07 3.37 0.7919 จลนทรยรวม (x 105 โคโลน/มล.) 0.57 0.42 0.23 0.14 99.22 0.2789 จลนทรยกลมโคลฟอรม (x 103 โคโลน/มล.) 0.64 0.61 0.68 0.22 98.02 0.9711

หมายเหต: a, b = Significantly different (P<0.05); SEM = Standard error of the mean, เมลลนบล เทสต จานวนชวโมงการเปลยนสในภาคผนวก ก, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% 5.7.6 การประมาณคาโปรตนและพลงงานของโคนมทไดรบอาหารสตรทดลอง

ผลของโปรตนยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RDPsup) และโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RUPsup) ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.11 สามารถวเคราะหประสทธภาพการยอยสลายไดของโปรตนโดยวธ Nylon bag technique พบวา RDPsup มคาเฉลยเทากบ 1572, 1566 และ 1463 กรม/วน โดยกลมทไดรบอาหารหหยาบหมก 30% ไดรบ RDPsup จากอาหารตากวากลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% พบวามความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) สวนความตองการโปรตนยอยสลายไดในกระเพาะ

 

 

 

 

 

 

 

 

 116

หมก (RDPsup) และโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RUPsup) ทสามารถคานวณไดจากสมการของ NRC (2001) ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ พบวาความตองการโปรตนยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RDPreq) มคาเฉลยเทากบ 1122, 1101 และ 1056 กรม/วน ซงมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) และการทดลองนโคนมไดรบ RDPsup เกนตอความตองการเทากบ 450, 465 และ 407 กรม/วน ตามลาดบ โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) สวนของความตองการโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RUPreq) มคาเทากบ 984, 973 และ 1076 กรม/วน ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) แตไดรบ RUPsup เทากบ 445, 536 และ 507 กรม/วน ตามลาดบ ซงมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) และไดรบ RUPsup ไมเพยงพอกบความตองการเทากบ -540, -440 และ -569 กรม/วน ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) นอกจากนโปรตนทไดรบจากจลนทรยโปรตน เทากบ 954, 936 และ 898 กรม/วน ตามลาดบ กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ตากวาในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% ซงมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) และความตองการโปรตนทงหมดมคาเทากบ 1193, 1180 และ 1203 กรม/วน ตามลาดบ ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ของทง 3 กลมการทดลอง การจาแนกพลงงานใชประโยชนเพอกจกรรมตางๆ ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.12 ซงศกษาตาม NRC (2001) พบวาการกนไดของพลงงานสทธ (NEL intake) มคาเทากบ 22.28, 23.15 และ 21.79 Mcal/day ตามลาดบ กลมการทดลองท 2 มพลงงานสทธสงกวาในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ในสวนของพลงงานสทธเพอการดารงชพ (NELM) มคา 6.99, 6.86 และ 6.86 Mcal/day ตามลาดบ พลงงานสทธเพอการผลตน านม (NELL) มคาเทากบ 9.64, 8.50 และ 9.28 Mcal/day ตามลาดบ พลงงานสทธเพอการเพมน าหนกตว (NELG) มคา 2.60, 2.56 และ 2.59 Mcal/day ตามลาดบ และพลงงานสทธสะสม (NELR) มคาเทากบ 19.06, 17.89 และ 18.70 Mcal/day ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) แตพบวาพลงงาน (Efficiency) ในกลมอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มคาตากวาในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% โดยมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05)

 

 

 

 

 

 

 

 

 117

ตารางท 5.11 ปรมาณของโปรตนทไดรบจากอาหารและโคนมตองการ

กลม

ควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

(g/head/d) ความตองการ RDPreq 1122a 1101a 1056b 11.61 3.00 0.0023 (RDPsup) จากอาหาร 1572a 1566a 1463b 10.83 2.00 0.0001 ขาด/เกน 450b 465a 406c 1.10 0.71 0.0001 โปรตนทไดรบจาก จลนทรยโปรตน (MCP) 954a 936a 898b 9.86 3.00 0.0023 ความตองการโปรตน ทงหมด (MPR) 1193 1180 1203 33.97 8.06 0.8893 ความตองการ RUPreq 984 973 1076 57.52 16.09 0.3978 (RUPsup) จากอาหาร 445c 534a 507b 6.92 3.96 0.0001 ขาด/เกน -540 -440 -569 54.94 30.11 0.2420

หมายเหต: SEM = Standard error of the mean, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

 

 

 

 

 

 

 

 

 118

ตารางท 5.12 พลงงานทโคนมตองการเพอกจกรรมตางๆ และทโคนมไดรบจากอาหาร

กลมควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

(Mcal/day)

การกนไดพลงงานสทธ (NEL intake)

22.28b

23.15a

21.79b

0.19

2.35

0.0002

พลงงานสทธเพอการดารงชพ (NELM) 6.99 6.86 6.86 0.36 14.77 0.9608 พลงงานสทธเพอการผลตนานม (NELL) 9.46 8.50 9.28 0.55 17.13 0.4378 พลงงานสทธเพอการเพมนาหนกตว (NELG) 2.60 2.56 2.59 0.01 1.42 0.1419 พลงงานสทธสะสม (NELR) 19.06 17.89 18.70 0.60 9.10 0.3800 ประสทธภาพการใชพลงงาน (Efficiency) 0.86a 0.78b 0.86a 0.02 8.05 0.0298 หมายเหต: SEM = Standard error of the mean, a, b = Significantly different (P<0.01), กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% เมอคานวณถงตนทนคาวตถดบในการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ตอการใหผลผลตน านม โดยม 3 กลมการทดลองคอ กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% จากการทดลองพบวาทง 3 กลมการทดลองมปรมาณน านมโดยเฉลยเทากบ 13.42, 13.44 และ 14.29 กโลกรม/ตว/วน ตามลาดบ และตนทนคาอาหารขนและอาหารหยาบเฉลยเทากบ 100.69, 96.45 และ 93.64 บาท/ตว/วน ตามลาดบ มรายไดจากการขายนานมดบเทากบ 221.43, 221.76 และ 235.79 บาท/ตว/วน ตามลาดบ หกคาใชจายจากตนทน

 

 

 

 

 

 

 

 

 119

คาอาหารขนและอาหารหยาบแลวเหลอรายไดเทากบ 120.74, 125.31 และ 142.15 บาท/ตว/วน ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.13 ตารางท 5.13 ตนทนคาอาหารสตว และผลกาไรขาดทนจากการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมน สาปะหลงเปนแหลงพลงงาน

ราคา/หนวย

กลมควบคม

อาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลง

0% 30%

ปรมาณนานมเฉลย/วน/กก. 16.50 13.42 13.44 14.29

ปรมาณการกนอาหารขน/วน/กก. 9.00 8.00 8.00 8.00

อาหารหยาบ/ตว/วน

ขาวโพดหมก/กก./บาท 1.60 28.69 - -

Cassava peel 0% /กก./บาท 0.90 - 24.45 -

Cassava peel 30% /กก./บาท 0.93 - - 21.64

รายไดจากการขายนานมดบ 221.43 221.76 235.79

ตนทนคาอาหารขน+อาหารหยาบ 100.69 96.45 93.64

กาไรขาด/ขาดทน 120.74 125.31 142.15 หมายเหต: กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

5.8 วจารณผลการทดลอง 5.8.1 องคประกอบทางเคมของสตรอาหารขนและสตรอาหารหยาบหมก และการประเมน พลงงานโดยการคานวณจาก สมการ NRC (2001) ทโคนมไดรบจากสตรอาหารขน และอาหารหยาบ ผลการวเคราะหองคประกอบทางเคม และการประเมนพลงงานของอาหารทใชใน

การทดลองทง 3 กลม คอ กลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง

 

 

 

 

 

 

 

 

 120

0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.4 และ 5.5 ตามลาดบ กลาวคอพลงงานคาโภชนะยอยได (TDN1X), พลงงานยอยได (DEP), พลงงานใชประโยชนได (MEP) และพลงงานสทธ (NELP) ในสวนของอาหารขน (CP 22%) ของแตละกลมการทดลองมคาเทากน เนองจากใชอาหารสตรเดยวกน แตพบวาองคประกอบทางเคมในสตรอาหารขนมปรมาณไขมน (1.33%) ซงตากวาท NRC (2001) ไดแนะนาไว กลาวคอปกตในสตรอาหารควรมไขมนประมาณ 3-4% ทงนอาจเนองมาจากการใชวตถดบอาหารสตวทมองคประกอบทางเคมของไขมนนอยเกนไป จงทาใหสตรอาหารมปรมาณไขมนตากวาท NRC (2001) ไดแนะนาไว สาหรบอาหารหยาบคอขาวโพดหมก พบวามวตถแหงมคาเฉลยเทากบ 22.44% ซงตากวารายงานของ ชดชนก นวลฉมพล (2548) และเพลน เมนกระโทก (2545) (29.89 และ 35.84% ตามลาดบ) เปอรเซนตโปรตนมคาเฉลยเทากบ 9.87% มคาใกลเคยงกบ ชดชนก นวลฉมพล (9.91%) และสงกวา ชตมา อมสนเทยะ (2544) และเพลน เมนกระโทก (6.97 และ 7.55% ตามลาดบ) เปอรเซนตไขมนมคาเฉลยเทากบ 1.10% ตากวารายงานของ ชดชนก นวลฉมพล และชตมา อมสนเทยะ (1.39 และ 3.42%) เปอรเซนตเถามคาเฉลยเทากบ 8.19% ซงตากวารายงานของ ชดชนก นวลฉมพล, ณฐนตย ปวนปาน (2550), เพลน เมนกระโทก และชตมา อมสนเทยะ (12.81, 14.12,15.14 และ 15.73% ตามลาดบ) ซงจะเหนไดวาเปอรเซนตเถาของขาวโพดหมกตา อาจเกดการปนเปอนของเศษดนและหนนอยในระหวางการทาขาวโพดหมก จงทาใหขาวโพดหมกมคณภาพด สวนของเปอรเซนเยอใย มคาเฉลยเทากบ 25.17% มคาใกลเคยงกบรายงานของ ชดชนก นวลฉมพล (24.51%) แตสงกวาในรายงานของ เพลน เมนกระโทก (2545) (22.81%) เปอรเซนต NFC มคาเฉลยเทากบ 25.44% สงกวารายงานของ ชดชนก นวลฉมพล และณฐนตย ปวนปาน (23.92 และ 12.05% ตามลาดบ) ซง NRC (2001) และ Mertens (1987) แนะนาทระดบ 36-44% และ 30% ทงนโคไดรบ NFC ในระดบตาอาจสงผลกระทบตอพลงงานสาหรบจลนทรยในกระเพาะหมกได สวนเปอรเซนต NDF มคาเฉลยเทากบ 61.15% สงกวารายงานของชดชนก นวลฉมพล (51.97%) แตตากวารายงานของ ชตมา อมสนเทยะ และณฐนตย ปวนปาน (62.28 และ 66.09% ตามลาดบ) เปอรเซนต ADF มคาเฉลยเทากบ 41.50% พบวามคาใกลเคยงกบรายงานของ ณฐนตย ปวนปาน (40.09%) สงกวารายงานของชดชนก นวลฉมพล (37.01%) เปอรเซนต ADL มคาเฉลยเทากบ 11.65% สงกวารายงานของ ณฐนตย ปวนปาน, ชดชนก นวลฉมพล และเพลน เมนกระโทก (3.74, 4.59 และ 5.30% ตามลาดบ) ทงเปอรเซนตเยอใยและ NFC ในขาวโพดหมกทไดมคาแตกตางกนไป อาจเนองมาจากระยะเวลาในการเกบเกยว และกระบวนการทาขาวโพดหมกทแตกตางกนไป

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% พบวามวตถแหงมคาเฉลยเทากบ 30.32 และ 28.14% ตามลาดบ ซงพบวามคาสงกวาในหญาหมก (26.49%) (ณฐนตย ปวนปาน, 2550) เปอรเซนตโปรตน (10.46 และ 13.30%

 

 

 

 

 

 

 

 

 121

ตามลาดบ), ไขมน (1.03 และ 1.94% ตามลาดบ), เถา (10.23 และ 7.24% ตามลาดบ), เยอใย (26.90 และ 24.72% ตามลาดบ), NDF (74.34 และ 72.95% ตามลาดบ), ADF (11.97 และ 14.63% ตามลาดบ) และ NFC (12.86 และ 17.37% ตามลาดบ) ซงจะเหนวาอาหารหยาบหมกทง 2 สตร มโปรตนสงกวาในขาวโพดหมก (9.87%) และมเปอรเซนตเยอใยใกลเคยงกบขาวโพดหมก (25.17%) อยางไรกตามอาหารหยาบหมกยงมเปอรเซนต NFC ตากวาท NRC (2001) และ Mertens (1987) แนะนาทระดบ 36-44% และ 30% ทงนโคไดรบ NFC ในระดบตาอาจสงผลกระทบตอพลงงานสาหรบจลนทรยในกระเพาะหมกได การประเมนพลงงานโดยการคานวณจากสมการจากสมการ NRC (2001) อาหารหยาบตามสตรทดลองทง 3 สตร พลงงานคาโภชนะยอยได (TDN1X), พลงงานยอยได (DEP), พลงงานใชประโยชนได (MEP) และพลงงานสทธ (NELP) โดยอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และอาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลง 30% พลงงานคาโภชนะยอยได (TDN1X) มคาใกลเคยงกน (41.7 และ 43.44% ตามลาดบ) สวนพลงงานแตละประเภทกมคาใกลเคยงกน ทงนในการคานวณสตรอาหารจะคานงถงคาของโภชนะโปรตนและพลงงานเปนหลก

5.8.2 ปรมาณการกนไดของโคนม ปรมาณการกนไดของโคนมเปนปจจยหนงทอาจสงผลตอการใหผลผลตของโคนม ซงจะเกยวของกบการไดรบโภชนะในอาหาร จากการทดลองวดการกนได ดงแสดงในตารางท 5.6 พบวาปรมาณการกนไดวตถแหงจากอาหารหยาบ และอาหารรวมในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% อาจเนองมาจากอาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มความนากนสงกวา เพราะมสวนประกอบของกากมนสาปะหลง 40% ทาใหภายหลงกระบวนการหมกมกลนหอมนากนกวาอาหารหยาบหมกสตรทมการใชเปลอกมนสาปะหลง 30% สวนปรมาณการกนไดโปรตนจากอาหารหยาบ และอาหารรวมในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ในกลมควบคม ทงนอาจเนองมาจากมองคประกอบของเปอรเซนตโปรตนในอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% สงกวาขาวโพดหมกทใชกบกลมควบคม และปรมาณการกนไดพลงงานสทธจากอาหารหยาบ และอาหารรวมในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ซงเปนผลมาจากปรมาณการกนไดวตถแหงทสงกวาทกกลมในการทดลอง และอาจเนองมาจากสวนของ NDF ในสตรอาหารทง 3 กลมการทดลองมคาแตกตางกน โดยวโรจน ภทรจนดา (2546) กลาววา NDF จะมความสมพนธใกลชดกบอตราการกนไดของโค ถาคา NDF สงจะมสดสวนกบคารโบไฮเดรตทยอยไดมากขน และอาหารจะมความฟามมากขน หรออาหารจะใชพนท

 

 

 

 

 

 

 

 

 122

ความจในกระเพาะหมกมากและอาหารมระยะเวลาหมกในกระเพาะนานขน สงผลทาใหการกนไดลดลง ทงนปรมาณการกนไดรวม จะสงผลถงการใหผลผลตน านม และการดารงชพอน ๆ ดงนนปรมาณการกนไดจงมความสาคญตอการนามาพจารณารวมกบการใหผลผลตเพราะหากโคไดรบปรมาณโภชนะทไมเพยงพอจะสงผลทาใหโคนมไปสลายเอาไขมนในรางกายมาใชประโยชนเปนพลงงานทาใหโคมนาหนกลดลงได

5.8.3 ปรมาณนานมและปรมาณองคประกอบของนานม การทดลองใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโค

นมตอปรมาณน านม ดงแสดงในตารางท 5.7 พบวาเมอสนสดการทดลองกลมโคทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ อยางไรกตามแมวาปรมาณการกนไดจะแตกตางกนแตไมมผลตอปรมาณน านม และองคประกอบน านม โดยพบวาปรมาณน านม ปรมาณน านมปรบไขมน 4% (4% FCM) ปรมาณไขมนในน านม ปรมาณโปรตนในน านม ปรมาณแลคโตสในน านม ปรมาณของแขงพรองไขมน และปรมาณของแขงรวมในน านม พบวาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ทงนอาจเนองมาจากปรมาณการกนไดวตถแหงตอน าหนกตว (g/kg W^0.75) ปรมาณการกนไดโปรตนตอน าหนกตว (g/kg W0.75) และพลงงานสทธตอนาหนกตว (g/kg W0.75) อกทงพบวาแมกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% จะมปรมาณการกนไดวตถแหงสงกวาทกกลมการทดลอง แตพบวาประสทธภาพการใชพลงงานตากวา อกทงโคนมทง 3 กลมการทดลองมพลงงานสทธในการสรางน านมไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) แตอยางไรกตาม Gaynor et al. (1995) พบวาโคทไดรบพลงงานสง จะมปรมาณผลผลตน านมเพมสงขน ทงนเนองจากโคทไดรบอาหารทมพลงงานมากขน และสงผลใหการผลตน านมไดเพมขน โดยทวไปแลวการลดสดสวนของอาหารหยาบลงหรอการเพมสดสวนของอาหารขนขนโคจะใหผลผลตนม ไขมน และโปรตนเพมขน แตเมออาหารขนเพมขนเกนกวา 60% การผลตไขมนในน านมจะลดลง (Aldrich, Muller, Varga, and Griel, 1993; Grant, 2000; Kennelly, 2000) ทงนเนองมาจากสารอาหารหลกทใชเปนสารตงตนในการสงเคราะหไขมนในน านม คอกรดอะซตค (Acetic acid) ซงเปนกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid, VFAs) ทไดจากการหมกยอยอาหารหยาบโดยจลนทรยในกระเพาะรเมน

เปอรเซนตองคประกอบทางเคมของน านมของโคนมทไดรบอาหารทง 3 กลมการทดลอง ดงแสดงในตารางท 5.8 พบวาเปอรเซนตไขมนนมในกลมควบคม ซงไดรบขาวโพดหมกมคาสงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ทงนอาจเนองมาจากในอาหารหยาบหมกมโภชนะยอยไดทงหมดตากวาขาวโพดหมก อกทงในขาวโพดหมกยงมการยอยสลายของวตถแหง และโปรตนสงกวาในอาหารหยาบหมก จงทาใหโคนมทไดรบอาหารหยาบคอขาวโพดหมกมเปอรเซนตไขมนในน านมสงกวา

 

 

 

 

 

 

 

 

 123

กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทง 2 สตร และของแขงรวมในนมในกลมควบคม สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% แตไมแตกตางกบกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% แสดงวากลมควบคมมการสงเคราะห Acetic acid มากขน ทงนอาจเนองจากในอาหารหยาบซงเปนขาวโพดหมกม NFC สงกวาในอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนสวนประกอบทง 2 สตร อยางไรกตาม NRC (2001) และ Mertens (1987) แนะนาทระดบ 36-44% และ 30% ทงนโคไดรบ NFC ในระดบตาอาจสงผลกระทบตอพลงงานสาหรบจลนทรยในกระเพาะหมกได NRC (1988) แนะนาวาเพอไมใหมผลกระทบตอปรมาณไขมนในน านม ควรมอาหารหยาบอยางนอย 40% ในสตรอาหารทงหมด หรอควรมเยอใย หรอ ADF ไมนอยกวา 17 และ 21% ตามลาดบ ทงนเพอใหขบวนการหมกของจลนทรยในกระเพาะหมกดาเนนไปไดตามปกต และรกษาสภาพความเปนกรดในกระเพาะรเมนไมใหต าเกนไป นอกจากนเยอใยในอาหารควรมคณสมบตทเหมาะสมตอประสทธภาพในขบวนการหมกยอย (Effective fiber) ของจลนทรยโดยควรมลกษณะเปนเสนใยทยาว (Long form fiber) ซงจะชวยขบวนการเคยวเออง และการหลงน าลายเพอปรบสภาพความเปนกรด-ดางในกระเพาะหมกใหเหมาะสม (กงวาน ธรรมแสง, 2546)

5.8.4 นาหนกตวและนาหนกตวทเปลยนแปลง น าหนกตว (กโลกรม) และน าหนกตวทเปลยนแปลง (กรม/วน) ของโคนมทไดรบ

อาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.9 พบวาการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโคนม ทงน าหนกตวหลงการทดลอง และนาหนกตวทเปลยนแปลง ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ของโคนมทง 3 กลมการทดลอง ซงกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มน าหนกทเปลยนแปลงนอยทสด อาจเนองมาจากโคนมทง 3 กลมการทดลอง มพลงงานเพอการดารงชพ และพลงงานเพอการเพมน าหนกตวไมแตกตางกน แตอยางไรกตามถามการสญเสยน าหนกตว สาเหตอาจเกดมาจากการไดรบโภชนะทมในอาหารไมเพยงพอแกความตองการทาใหตวโคตองใชพลงงานจากการสลายไขมนทสะสมในตวออกมาใชเปนผลใหน าหนกตวลดลง ซงการวดลกษณะการเจรญเตบโตในโครดนมโดยการชงน าหนกโคทไมไดอดอาหาร อาจเกดความคลาดเคลอนไดงาย เนองจากความผนแปรของน าหนกอาหารทอยในระบบทางเดนอาหารซงมสงถง 10-20% ของนาหนกตว (กงวาน ธรรมแสง, 2546) 5.8.5 ปรมาณไธโอไซยาเนท จานวนจลนทรยรวม โคไลฟอรม และการผลการทดสอบเมท ลนบล เทสต ในนานมดบ การศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบโคนมตอจลนทรยในนานม ทมผลตอปรมาณปรมาณไธโอไซยาเนท จานวนจลนทรยรวม โคไล

 

 

 

 

 

 

 

 

 124

ฟอรม และการผลการทดสอบเมทลนบล เทสต ในน านมดบ ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.10 ผลการวเคราะหพบวาปรมาณไธโอไซยาเนทในน านมดบมคาเฉลยเทากบ 9.41, 11.14 และ 11.19 พพเอม ตามลาดบ โดยกลมทไดรบอาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ มปรมาณไธโอไซยาเนทสงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) เมอเทยบกบกลมควบคม ซงจะเหนวาเพมขนตามระดบของการใชเปลอกมนสาปะหลง โดยจลนทรยในกระเพาะหมกของสตวเคยวเออง สามารถลดพษของไซยาไนดได สวนไซยาไนดทถกดดซมผานผนงของกระเพาะหมก จะรวมกบสารไธโอซสเตอน หรอสารไธโอซลเฟตทไดจากการเมทาบอไลทของกรดอะมโนซสเตอน โดยมเอนไซมโรดานส (Rhodanese) เปนตวเรงปฏกรยาเพอลดพษของไซยาไนด กลายเปนสารไธโอไซยาเนท ซงปฏกรยาเกดขนในเนอเยอทกชนดของสตวเลยงลกดวยนม โดยเฉพาะในเนอเยอตบ ไต ตอมหมวกไต ตอมไธรอยด และตบออนซงมปรมาณเอนไซมโรดานสสงกวาเนอเยออน ๆ สารไธโอไซยาเนทจะถกขบออกมาทางตอมน านม และตอมน าลายรวมทงเยอบผวกระเพาะอาหารดวย (Reiter, Pickering, Oram, and Pope, 1963) Metha Wanapat, Anan Petlum and Opart Pimpa (2000) รายงานวาแมโครดนมระยะกลาง ไดรบอาหารขนทมมนเสนระดบ 50% แลวเสรมดวยใบมนสาปะหลงแหงเพอทดแทนอาหารขนระดบ 0, 1.0 และ 1.7 กโลกรม/ตว/วน ทาใหระดบของไธโอไซยาเนทเพมขนเทากบ 5.3, 13.3 และ 17.8 พพเอม ตามลาดบ ศรรตน บวผน (2546) ศกษาการใชมนเสนในอาหารผสมเสรจทระดบ 0, 12.6, 25.2 และ 37.7% ปรมาณไธโอไซยาเนทในน านมดบมคาเฉลยเทากบ 7.19, 8.72, 11.19 และ 11.62 พพเอม ตามลาดบ อยางไรกตามปรมาณของไธโอไซยาเนททเหมาะสมในการกระตนการทางานของระบบแลคโตเปอรออกซเดส (Lactoperoxidase system, LPS) ทมศกยภาพในการยบย งจลนทรยในน านมดบตองมระดบ 10-15 พพเอม (Reiter and Harmulv, 1984; Bjoerck, 1978); Dahlberg et al. 1984)) ซงกลมทไดรบอาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ มระดบไธโอไซยาเนทในน านมดบซงคาเฉลยเทากบ 11.14 และ 11.19 พพเอม ตามลาดบ ระดบทเหมาะสมของไธโอไซยาเนท และไฮโดรเจนเปอรออกไซดในการทาปฏกรยาในระบบแลคโตเปอรออกซเดสเทากบ 12 และ 8 พพเอม ตามลาดบ ซงไมเปนอนตรายตอผบรโภคน านม และผลตภณฑนม (Reiter and Harmulv, 1984) นอกจากนมงานวจยทรายงานวา ถาระดบไธโอไซยาเนทในซรมสงจะมผลในการรบกวนเมทาบอลซมของไอโอดนของตอมไธรอยด และกอใหเกดโรคคอหอยพอก อยางไรกตาม Dahlberg et al. (1984) รายงานวาการดมนมทมไธโอไซยาเนท ในระดบ 8 ไมโครกรม (0.4 ลตร ของน านมทมไธโอไซยาเนท 20 พพเอม/วน) มผลทาใหระดบของไธโอไซยาเนทในปสสาวะเพมขน แตไมมผลตอระดบของฮอรโมน Thyroxine triodothyronine และ Thyrotropic แสดงวาการไดรบไธโอไซยาเนทในระดบดงกลาวน ไมมผลกระทบตอการทางานของตอมไธรอยด

 

 

 

 

 

 

 

 

 125

ผลการทดสอบเมทลนบล เทสต ในน านมดบ (จานวนชวโมงการเปลยนส) มคาเฉลยเทากบ 6.00, 6.00 และ 5.89 ชวโมง ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) วธนเปนการตรวจสอบจลนทรยทางออม ใชไดดกบการตรวจสอบคณภาพน านมดบ และนมพาสเจอรไรส ในสภาพทมออกซเจน สารละลาย Methylene blue จะมสน าเงน และยงคงมสน าเงนเมอผสมในน านม แบคทเรยในนมสวนมากเปนพวกทตองการออกซเจนในการเจรญของแบคทเรยในหลอดทดลองจะใชออกซเจนลงไปเรอยๆ เมอออกซเจนลดลงจนหมด Methylene blue จะไมมส ชวโมงการเปลยนสนานแสดงวาน านมมคณภาพด มจลนทรยนอย ซงจากการทดลองพบวาการทดลองทง 3 กลมการทดลอง มเกรดน านมดบใกลเคยงกน (เกรด 1) โดยจานวนชวโมงการเปลยนสอยทประมาณ 6 ชวโมง (ดงแสดงในภาคผนวก ก) จานวนจลนทรยรวมในน านมดบ มคาเฉลยเทากบ 0.57 x 105, 0.42 x 105 และ 0.23 x 105 โคโลน/มล. ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ซงมจานวนจลนทรยรวมนอยกวาในรายงานของ ศรรตน บวผน (2546) ถงผลของการเพมระดบมนเสนในอาหารผสมเสรจตอจานวนจลนทรย ทระดบ 0, 12.6, 25.2 และ 37.7% พบวามจานวนจลนทรยรวมในน านมดบ มคาเฉลยเทากบ 2.40 x 105, 2.31 x 105, 2.06 x 105 และ 1.48 x 105 โคโลน/มล. ตามลาดบ จานวนจลนทรยกลมโคไลฟอรมในนานมดบ มคาเฉลยเทากบ 0.64 x 103, 0.61 x 103 และ 0.68 x 103 โคโลน/มล. ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) โดยมจานวนจลนทรยกลมโคไลฟอรมในนานมดบนอยกวาในรายงานของ ศรรตน บวผน พบวามจานวนจลนทรยรวมในน านมดบ มคาเฉลยเทากบ 4.45 x 103, 4.34 x 103, 3.21 x 103 และ 2.33 x 103 โคโลน/มล. ตามลาดบ จากการทดลองแมจะพบวาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานทาใหมปรมาณไธโอไซยาเนทเพมขน แตไมพบวาสามารถยบย งการเพมจานวนของจลนทรยในน านมดบได เมอเทยบกบน านมดบของโคนมในกลมควบคม ทงนอาจเกดจากปรมาณของไธโอไซยาเนททพบไมเพยงพอตอการกระตนการทางานของระบบแลคโตเปอรออกซเดส เนองจากระดบทเหมาะสมของไธโอไซยาเนท และไฮโดรเจนเปอรออกไซดในการทาปฏกรยาในระบบแลคโตเปอรออกซเดสเทากบ 12 และ 8 พพเอม ตามลาดบ (Reiter and Harmulv, 1984) ซงอาจจะตองเพมระดบของไธโอไซยาเนทโดยการเพมปรมาณของกรดไฮโดรไซยานคทมในเปลอกมนสาปะหลง โดยการเพมปรมาณเปลอกมนสาปะหลงทใช หรอเลอกแหลงเปลอกมนสาปะหลงทมปรมาณกรดไฮโดรไซยานคทสงกวาเดม ซงปรมาณของกรดไฮโดรไซยานคในเปลอกมนสาปะหลงจะขนอยกบชนดของดนทปลก และพนธดวย นาจะชวยกระตนการทางานของระบบแลคโตเปอรออกซเดสดวย ในน านมโคจะมแลคเปอรออกซเดส (Lactoperoxidase) เฉลยประมาณ 0.03 กรม/ลตร โดยในน านมเหลองจะมปรมาณทตามาก แตจะเพมขนอยางรวดเรวในชวง 4-5 วนหลงคลอด แลคโตเปอรออกซเดสจะสามารถยบย งกจกรรมของจลนทรยไดตองถกกระตนจากไธโอไซยาเนท

 

 

 

 

 

 

 

 

 126

และไฮโดรเจนเปอรออกไซด จงจะมศกยภาพในการยบย งจลนทรยได แลคโตเปอรออกซเดสสามารถทนตอสภาพความเปนกรด (pH = 3) และน ายอยในกระเพาะของมนษย แสดงใหเหนวาแลคโตเปอรออกซเดสจะทางานไดดในสภาพท pH เปนกรด (Reiter and Harnulv, 1984; Wolfson and Sumner, 1993) ซงจลนทรยมหลายชนดในน านมดบไดมาจากแหลงตางๆ ไดแก สงแวดลอม เชน ดน นา เครองรดนม มอผรด หรอมาจากภายในเตานมทมการอกเสบ โดยทวไปน านมทรดไดจากเตานมจะมจลนทรยปนเปอนอยแลวในระดบหนง ซงจะมากหรอนอยขนอยกบสขศาสตรของกระบวนการรดนม และสภาพการเกดโรคเตานมอกเสบของแมโค ปรมาณจลนทรยในน านมจะเพมมากขนเรอย ๆ ถาการปฏบตตอนานมภายหลงการรดไมถกตอง เชน อณหภมการเกบรกษาน านมไมเยนพอ การขนสงนมใชเวลานานเกนไป การเพมจานวนจลนทรยมผลทาใหอายการเกบรกษาน านมสนลง (Reiter et al., 1963; Losendahl, Wang, Aslam, Sixiang, and Hurley, 2000) 5.8.6 การประมาณคาโปรตนและพลงงานของโคนมทไดรบอาหารสตรทดลอง

ผลของโปรตนยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RDPsup) และโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RUPsup) ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.11 พบวา RDPsup มคาเฉลยเทากบ 1572, 1566 และ 1463 กรม/วน ตามลาดบ ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มความตองการ RDPsup ตากวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) เมอเทยบกบกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% อาจเปนผลเนองมาจากอาหารของกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% ม RDPsup จากอาหารสงกวากลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% และโคนมในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ไดรบโปรตนยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RDPsup) เกนตอความตองการเทากบ 450, 465 และ 407 กรม/วน ตามลาดบ โดยในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% ไดรบ RDPsup จากอาหารสงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% อาจเกดจากในอาหารมยเรยเปนสวนประกอบ ซงยเรยสามารถแตกตวไดเรวในกระเพาะหมก RDPsup ทไดรบจะสนบสนนการสงเคราะหโปรตนจากจลนทรย ทาใหมจานวนมากทไหลผานไปยอยในลาไสเลก และถกดดซมไปใชประโยชน (Oldham, 1984) ซงสงผลใหความตองการ RDPsup เพยงพอตอความตองการ แตอยางไรกตามพบวาโคทไดรบอาหารทมโปรตนสงกวาจะทาใหจลนทรยทอยในกระเพาะหมกไดรบไนโตรเจนเพยงพอตอการเจรญเตบโต ซงจะสงผลใหการยอยไดสงขน การไหลผานของอาหารจากกระเพาะหมกกเพมสงขนทาใหโคสามารถกนอาหารไดมากขน แตทงนการใชยเรยตองอยในระดบทพอเพยงสาหรบจลนทรยเทานน ไมควรใชในระดบทเกนความตองการของจลนทรยในกระเพาะหมก เนองจากโคจะไดรบอนตราย

 

 

 

 

 

 

 

 

 127

จากความเปนพษของแอมโมเนย (วโรจน ภทรจนดา, 2546) และระดบทปลอดภยคอ ควรใชยเรยไมเกน 3% ของอาหารขน หรอ 1% ของอาหารทงหมดในโครดนม (ฉลอง วชราภากร, 2541) และโคทง 3 กลมไดรบ RUPsup มคาเฉลยเทากบ 445, 534 และ 507 กรม/วน ตามลาดบ ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) ในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% และสวนโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RUPsup) ของทง 3 กลมการทดลองพบวาไมเพยงพอกบความตองการโดยมคาเทากบ -540, -440 และ -569 กรม/วน ตามลาดบ โดยไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ซงอาจแกไขไดโดยการใช By pass protein หรอใชวตถดบประเภทโปรตนทมคาการยอยสลาย (Degradability) ตา เชน กากเมลดฝาย กากถวเขยว หรอเมลดถวเหลองทผานความรอน (Heat treat soybean) เปนตน เพอใหสตวไดรบโปรตนตามทตองการ ซงมผลตอกลไกการควบคมการกนได (Egan and Moir, 1965) ถากรดอะมโนไมสมดลจะไปมผลตอวถเมตาโบไลตในสตว ลดการใชประโยชนของสารตงตน เนองจากการขาดกรดอะมโนทจาเปนจะมผลทาใหการทางานของเอนไซมในวถเมตาโบไลต ซงมผลตอการเคลอนยายสารอาหารในวฎจกร ดงนนอาจเปนสาเหตใหเกดการกระตนเคโมรเซพเตอรไปมผลตอสมองทควบคมการกนไดของสตว (Forbes, 1986) การจาแนกพลงงานใชประโยชนเพอกจกรรมตางๆ ของโคนมทไดรบอาหารในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 5.12 พบวาการกนไดของพลงงานสทธ (NEL intake) มคาเทากบ 22.28, 23.15 และ 21.79 Mcal/day ตามลาดบ ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) กลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% สวนของพลงงานสทธเพอการดารงชพ (NELM) มคา 6.99, 6.86 และ 6.86 Mcal/day ตามลาดบ พลงงานสทธเพอการผลตน านม (NELL) มคาเทากบ 9.64, 8.50 และ 9.28 Mcal/day ตามลาดบ พลงงานสทธเพอการเพมน าหนกตว (NELG) มคา 2.60, 2.56 และ 2.59 Mcal/day ตามลาดบ และพลงงานสทธสะสม (NELR) มคาเทากบ 19.06, 17.89 และ 18.70 Mcal/day ตามลาดบ ซงไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) แตพบวาในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มประสทธภาพการใชพลงงาน (Efficiency) สงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) เมอเทยบกบกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% ซงจะเหนวาแมจะมการกนไดพลงงานสทธทสงกวา แตมประสทธภาพการใชพลงงานตากวาซงขนอยกบประสทธภาพการใชพลงงานของสตวแตละตว โดยจะมการสญเสยพลงงานบางสวนออกไปในรปของมล ปสสาวะ กาซจากการหมกยอย และความรอน (วศษฐพร สขสมบต, 2542)

 

 

 

 

 

 

 

 

 128

จากการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารโคนม โดยมตนทนคาอาหารขนและอาหารหยาบ ดงแสดงในตารางท 5.13 ตามกลมการทดลอง คอ กลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ เมอคดคาใชจายของคาอาหารขนและอาหารหยาบตอวนมคาเฉลยเทากบ 100.69, 96.45 และ 93.64 บาท/ตว/วน ตามลาดบ และรายไดจากการขายน านมดบเฉลยเทากบ 221.43, 221.76 และ 235.79 กโลกรม/ตว/วน ตามลาดบ พบวามกาไรจากการขายน านมดบเมอหกตนทนจากคาอาหารแลวเฉลยเทากบ 120.74, 125.31 และ 142.15 บาท/ตว/วน ตามลาดบ ซงจะเหนวาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมน 30% มกาไรสงสด เมอเทยบกบกลมควบคมทใชขาวโพดหมกเปนแหลงอาหารหยาบ และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0%

5.9 สรป การผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบเลยงโคนมใน

ระยะตนของการใหนม โดยแบงเปน 3 กลมการทดลอง คอกลมควบคม (ขาวโพดหมก) และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ตามลาดบ โดยทง 3 กลมการทดลอง ไดรบอาหารขนสตรเดยวกน แตแตกตางกนทการไดรบอาหารหยาบ เมอวเคราะหองประกอบทางเคมของอาหารขน และอาหารหยาบทใชในการทดลองพบวาอาหารขนมเปอรเซนตโปรตนสงถง 22.76% สวนอาหารหยาบมเปอรเซนตวตถแหง โปรตน และไขมน ใกลเคยงกน แตในอาหารหยาบหมกจะมองคประกอบทางเคมของเปอรเซนต NDF และ ADF สงกวาขาวโพดหมก และพบวาขาวโพดหมกมเปอรเซนต TDN สงกวาในอาหารหยาบหมก แตอยางไรกตามเมอนามาใชเลยงโครดนมแลว จากการทดลองพบวากลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มปรมาณการกนไดวตถแหง และปรมาณการกนไดพลงงานสทธสงกวากลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% สวนปรมาณการกนไดโปรตนในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% สงกวากลมควบคม ในการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% สาหรบเลยงโครดนมพบวาไมมผลตอองคประกอบของน านม ไดแกเปอรเซนตโปรตน, แลคโตส และของแขงพรองไขมน และไมสงผลตอการเปลยนแปลงน าหนกตวของโคนม แตพบวาทาใหมไขมนในน านมลดลงเมอเทยบกบกลมควบคม และการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% ทาใหมของแขงพรองไขมนในนมลดลงได ซงการใชอาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% ทาใหมปรมาณไธโอไซยาเนทในน านมเพมขนเมอเทยบกบกลมควบคม แมจะไมมผลทาใหจานวนจลนทรยในน านมลดลง และพบวาทง 3 กลมการทดลองไดรบโปรตนทยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RDPsup) เกนความตองการ รวมทงไดรบ

 

 

 

 

 

 

 

 

 129

โปรตนทไมยอยสลายในกระเพาะหมก RUPsup ไมเพยงพอตอความตองการ แตอยางไรกตามเมอคานวณตนทนคาอาหารขนและอาหารหยาบ ตอการใหผลผลตน านมจากทง 3 กลมการทดลอง พบวาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มตนทนคาอาหารตาสด และมกาไรสงสดจากการขายนานมดบ ซงถานาอาหารหยาบหมกดงกลาวมาใชในการเลยงโคนมจะสามารถลดตนทนคาอาหารหยาบได

5.10 รายการอางอง กงวาน ธรรมแสง. (2546). การประเมนคณคาทางอาหารของหญาอาหารสตวเขตรอนบางชนด เพอ

ทานายผลผลตของโคนม. วทยานพนธวทยาศาสตรดษฎบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ฉลอง วชราภากร. (2541). โภชนศาสตรและการใหอาหารสตวเคยวเอองเบองตน. ภาควชาสตวศาสตร. คณะเกษตรศาสตร. มหาวทยาลยขอนแกน.

ชดชนก นวลฉมพล. (2548). ผลการเสรมแรธาตจากหนภเขาไฟในอาหารตออตราการเจรญเตบโต อตราการผสมตด ของโคนมระยะโคสาว และการใหผลผลตนานม ในโคนมระยะกลางการใหนม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ชตมา อมสนเทยะ. (2544). ผลการเสรมสารโมเนนซนตอผลผลตนานมของโคนมในชวงตนระยะการใหนม เมอเลยงดวยตนขาวโพดหมก 56 วนแรก และเลยงดวยฟางขาวในชวง 56 วนหลง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ณฐนตย ปวนปาน. (2550). การใชเปลอกหมเมลดถวเหลองทดแทนขาวโพดบดในอาหารโคนม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ธรพงศ ธรภทรสกล อษมา กเกยรตนนท และกฤษ องคนาพร. (2529). การศกษาอบตการณโรคเตานมอกเสบดวยวธการนบจานวนเซลลในนานม. สตวแพทยสาร. 38(2): 131-146.

เพลน เมนกระโทก. (2545). การนาใชประโยชนตนออยเปนอาหารสาหรบโคนม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

วโรจน ภทรจนดา. (2546). โคนม. ภาควชาสตวศาสตร. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

 

 

 

 

 

 

 

 

 130

วศษฐพร สขสมบต. (2542). เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชาโภชนศาสตรสตวเคยวเออง.สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว. สานกวชาเทคโนโลยการเกษตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ศรรตน บวผน. (2546). ผลของการเพมระดบมนเสนในอาหารผสมเสรจตอปรมาณโซมาตกเซลล จลนทรย อะฟลาทอกซน และเปอรออกซเดสในนานมโค. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาสตวบาล. ภาควชาสตวบาล. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Aldrich, J. M., Muller, L. D., Varga, G., and Griel, L. C. (1993). Nonstructural carbohydrate and protein effects on rumen fermentation, nutrient flow, and performance of dairy cows. J. Dairy Sci. 76: 1091-1102.

AOAC. (1990). Official Methods of Analysis. Washington D.C.: Association of Official Analytical Chemists.

Bjoerck, L. (1978). Antibacterial effect of the lactoperoxidase system on psychrotrohic bacteria in milk. J. Dairy Res. 45: 109-118.

Christen, G.L., Davidson, P.M., McAllister, J. S., and Roth. L. A. (1992). Coliform and other indicator bacteria, pp. 247-269. In R.T. Marshall, ed. Standard Method for the Examination of Dairy Products. 16th ed. Port City Press, Baltimore.

Cosby, E.L., and Sumner, J. B. (1945). Rhodanese. Archives Biochem. 7: 457-460 Dahlberg, P. A., Bergmark, A., Bjorck, L., Bruce, A., Hambreaus, L., and Claesson, O. (1984).

Intake of thiocyanate by way of milk and its possible effect on thyroid function. J. Anim. Clin. Nutri. 39: 416-420.

Egan, A. R., and Moir, R. J. (1965). Nutritional status and intake regulation in sheep. I. Effects of duodenally infused single dose of casein, urea and propionate upon voluntary intake of low protein roughage by sheep. Aust. J. Agri. Res. 16: 437-449.

Forbes, J. M. (1986). The Voluntary Food Intake of Farm Animal. Butterworths. London. Gaynor, P. J., Waldo, D. R., Capuca, A. V., Erdman, R. A., and Douglass, L. W. (1995). Effects

of prepubertal growth rate and diet on lipid metabolism in lactating holstein cows. J. Dairy Sci. 78: 1534-1543.

Goering, H. K., and Van Soet, P. J. (1970). Forage Fiber Analyses (Apparatus, Reagents, Procedures, and some Applications) Agric. Handbook No. 379. Washington. D. C.: ARS-USDA,

 

 

 

 

 

 

 

 

 131

Grant, R. (2000). Evaluating the feeding value of fibrous feed for dairy cattle. [On-line]. Available: http://www.ianr.unl.edu/pubs/Dairy/g91-1034.htm.

Houghtby, G. A., Maturin, L. J., and Koenig, E. K. (1992). Microbiological Count Methods. Pages 213–246 in Standard Methods for the Examination of Dairy Products. 15th ed. T. R. Marshall, ed. Am. Publ. Health Assoc., Inc., Washington, DC.

Kennelly, J. J. (2000). Feeding and management systems to optimized milk production. [On-line]. Available: http://www.afns.ualberta.ca/drct/dp472-50.htm.

Losendahl, K. J., Wang, H., Aslam, M., Sixiang, Z., and Hurley, W. L. (2000). Antimicrobial proteins in milk [On-line]. Available: http://www.classes.ag.uiuc.edu./An Sci. 308/antimicroprot IDR. html. November 16, 2000.

Mertens, D. R. (1987). Predictng intake and digestibility using mathematical model of ruminal unction. J. Anim. Sci. 64: 1548.

National Research Council. (1988). Nutrient Requirements of Dairy Cattle (4th ed.). National Academy Press. Washington D.C.

National Research Council. (2001). Nutrient Requirements of Dairy Cattle (7th ed.). National Academy Press. Washington D.C.

Oldham, J. D. (1984). Protein-energy interrelationships in dairy cows. J. Dairy Sci. 67: 1090-1114.

Reiter, B., Pickering, A., Oram, J. D., and Pope, G. S. (1963). Peroxidase-thiocyanate inhibition of streptococci in raw milk. J. Gen. Microbiol. 33: xii

Reiter, B., and Harnulv, G. (1984). Lactoperoxidase antibacterial system: natural occurrence. Biological functions and practical applications. J. Food Prod. 47: 724-732.

Statistical Analysis System. (1988). SAS Users’ Guide: Statistics. NC: SAS Institute Wanapat, M., Petlum, A., and Pimpa, O. (2000). Supplementation of cassava hay to replace

concentrate use in lactating Holstein-Friesian crossbreds. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 13: 600-604.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

132

บทท 6 การศกษาผลของการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลง

พลงงานในอาหารโค ตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก 6.1 คานา อาหารหยาบทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน โดยใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ เปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน กากเบยร และยเรยเปนแหลงโปรตน อกทงใชกากน าตาล เพอเปนแหลงพลงงานและเพมกลนใหมความหอมนากนในอาหารหยาบหมกดวย ซงเมอนามาใชเลยงโคนมนาจะสงเสรมการนาผลพลอยไดจากการเกษตรและอตสาหกรรมมาใชใหเกดประโยชนตอการเลยงสตวได อกทงในเปลอกมนสาปะหลงมกรดไฮโดรไซยานค ทมผลตอการชะลอการเพมจานวนของเชอจลนทรยในนานมดบหลงรดนมได แตอยางไรกตามการศกษากระบวนหมกยอยในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะเพอจะใหทราบถงการเปลยนแปลงในกระเพาะหมกของโค ไดแกความเปนกรด-ดาง ความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจน กรดไขมนระเหยได จานวนแบคทเรยและโปรโตซวในกระเพาะหมก และศกษาการยอยสลายวตถแหงและโปรตนในกระเพาะหมก ทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน

6.2 วตถประสงค เพอศกษาผลของอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงในอาหารโค ตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก ศกษาการยอยสลายวตถแหงและการยอยสลายไดโปรตนในกระเพาะหมกของโคทไดรบอาหารหยาบ ไดแก ขาวโพดหมก และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน

6.3 อปกรณและวธการ 6.3.1 สตวทดลอง

ใชแผนการทดลองแบบ 3 x 3 Latin square โดยใชโคเจาะกระเพาะ (Fistulated non-lactating dairy cows) ลกผสมพนธโฮสไตนฟรเชยน สายเลอดประมาณ 87.5% จานวน 3 ตว อายเฉลย 85 ± 28 เดอน มน าหนกเฉลย 476 ± 52 กโลกรม เลยงในคอกละ 1 ตว มน าและอาหาร

 

 

 

 

 

 

 

 

 

133

ตลอดเวลา ใหอาหารทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงอาหารหยาบหมก 15 กโลกรมตอตวตอวน และอาหารขนสาเรจรปสตรเดยวกนทง 3 กลมการทดลอง จานวน 3 กโลกรมตอตวตอวน โดยจดทรทเมนต (Treatment) ดงแสดงในตารางท 6.1 ตารางท 6.1 การจดผงการทดลองแบบ 3 x 3 Latin square

Period Cow number

C1 C2 C3

1 T3 T2 T1

2 T1 T3 T2

3 T2 T1 T3 หมายเหต: C1 = Cow number 1, C2 = Cow number 2, C3 = Cow number 3, T1 = กลมควบคม (ขาวโพดหมก), T2 = กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0 % และ T3 = กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30 %

6.3.2 อาหารทดลอง กลมการทดลองท 1 อาหารขน และไดรบขาวโพดหมก กลมการทดลองท 2 อาหารขน และไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% กลมการทดลองท 3 อาหารขน และไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% 6.3.3 การศกษาการยอยสลายไดในกระเพาะหมกโดยการใชถงไนลอน (Nylon bag) ศกษาการยอยสลายไดในกระเพาะหมกโดยการใชถงไนลอน (Nylon bag) โดยใช

อาหารขน และอาหารหยาบไดแก ขาวโพดหมก อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% โดยบมในกระเพาะหมกของโคเจาะกระเพาะ (Rumen degradability or in sacco digestibility) (∅rskov, Deb Hovell, and Mould, 1980; ∅rskov and McDonald, 1979) วธการศกษาเหมอนกบขอท 3.1.4

6.3.4 การเกบขอมล และวเคราะหตวอยาง โดยแบงการทดลองออกเปน 3 ชวงการทดลอง ๆ ละ 14 วน และสมเกบตวอยาง

ในชวง 2 วนสดทายของแตละชวงการทดลอง โดยทาการบนทกและเกบขอมลตางๆ ดงน

 

 

 

 

 

 

 

 

 

134

6.3.4.1 ความเปนกรด-ดาง (Rumen pH) สมเกบตวอยาง Rumen fluid 50 ml ใสบกเกอรขนาด 100 ml วดการเปลยนแปลงระดบ pH ของกระเพาะหมกทนทหลงจากเกบตวอยางโดยใช pH/Temperature meter 6.3.4.2 แอมโมเนย – ไนโตรเจน (NH3-N) สมเกบตวอยาง Rumen fluid ปรมาตร 20 ml ใสหลอดทดลองชนดมฝาจกขนาด 25 ml บรรจดวย 6 N HCl ปรมาตร 5 ml จากนนนาหลอดตวอยางไปปนเหวยง (Centrifuge) ท 3000 รอบ/เวลา เปนเวลา 15 นาท เกบเอาเฉพาะสวนของเหลวใส (Supernatant) ลงในขวดขนาด 25 ml ปดดวยฝาจกเกลยวเกบรกษาไวทอณหภม -20°C เพอนาไปวเคราะหหาแอมโมเนย – ไนโตรเจน 6.3.4.3 กรดไขมนระเหยได Volatile fatty acids (VFAs)

สมเกบตวอยาง Rumen fluid ปรมาตร 20 ml ใสหลอดทดลองชนดมฝาจกขนาด 25 ml บรรจดวย 6 N HCl ปรมาตร 5 ml จากนนนาหลอดตวอยางไปปนเหวยง (Centrifuge) ท 3000 รอบ/เวลา เปนเวลา 15 นาท เกบเอาเฉพาะสวนของเหลวใส (Supernatant) ลงในขวดขนาด 25 ml ปดดวยฝาจกเกลยวเกบรกษาไวทอณหภม -20°C จนกวาจะนาไปวเคราะหหาปรมาณกรดไขมนระเหยไดทสาคญไดแก กรดอะซตค กรดโพรพออนค และกรดบวทรก ดวยเครอง Gas Chromatographic (GC) (Ottenstein and Bartley, 1971) 6.3.4.4 การตรวจนบจลนทรย ทาการสมเกบตวอยาง Rumen fluid ปรมาตร 1 ml เตม 10% formaldehyde 9 ml เพอนาไปตรวจนบประชากรจลนทรย (Total direct count) ไดแกแบคทเรย (Bacteria) และโปรโตซว (Protozoa) โดยใช Haemacytometer ขนาด 400 ชอง (Haemacytometer มขนาด กวาง x ยาว x ลก = 1 x 1 x 0.1 mm) โดยทาการนบแบคทเรย 20 ชองเลกในแนวทะแยงมม โดยนบ 2 ซ าเพอหาคาเฉลย ตามวธของ Galyean (1989) สวนโปรโตซวทาการนบ 1 ชองใหญ ในการนบใชกลองจลทรรศน (Model CHSOLYMPUS) ใชกาลงขยายดงน แบคทเรยใชกาลงขยาย 400 เทา โปรโตซวใชกาลงขยาย 100 เทา ทาการนบ 2 ซาเชนเดยวกนเพอหาคาเฉลยของประชากร

6.4 การวเคราะหขอมล นาขอมลทไดจากการทดลองไปวเคราะหทางสถต โดยวเคราะหคาความแปรปรวนดวยวธ

Analysis of variance (ANOVA) และวเคราะหความแตกตางคาเฉลยดวยวธ Duncan’s New Multiple Range Test (DMRT) โดยใชโปรแกรมสาเรจรป SAS (SAS, 1998)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

135

6.5 สถานททาการทดลอง ฟารมมหาวทยาลย อาคารเครองมอ 3 ศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

6.6 ระยะเวลาทาการทดลอง เรมทดลองตงแตวนท 15 เมษายน พ.ศ. 2552 ถง 15 มถนายน พ.ศ. 2552

6.7 ผลการทดลอง 6.7.1 การยอยสลายของวตถแหงในกระเพาะหมกของอาหารทง 3 กลมการทดลอง การศกษาการยอยสลายของวตถแหง ของอาหารขน และอาหารหยาบจากทง 3 กลมการทดลองไดแก กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0 % และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30 % ดงแสดงในตารางท 6.2 โดยอตราการยอยสลายไดวตถแหงของอาหารขน พบวามอตราการยอยสลายไดในกระเพาะหมกเพมขนตามเวลา โดย dgDM ของอาหารขนมคาเทากบ 82.9% และอาหารหยาบของทง 3 กลมการทดลอง มคาเฉลยเทากบ 67.9, 58.0 และ 55.2% ตามลาดบ เมอนาคาวตถแหงทสลายตวทชวโมงตางๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald, (1979) พบวาคาพารามเตอรทแสดงในตารางท 6.4 คาการละลาย (A) ของอาหารขนมคาเทากบ 75.8% และอาหารหยาบทง 3 กลม 62.3, 52.0 และ 47.2% ตามลาดบ สวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของวตถแหงของอาหารขนมคาเทากบ 19.5% และอาหารหยาบทง 3 กลม 37.1, 25.5 และ 34.8% ตามลาดบ คาศกยภาพในการสลายตว (A+B) วตถแหงของอาหารขนมคาเทากบ 95.3% และอาหารหยาบทง 3 กลม 99.4, 77.5 และ 82.0% ตามลาดบ และอตราการยอยสลายตว (c) ของวตถแหงของอาหารขนมคาเทากบ 0.028% และอาหารหยาบทง 3 กลม 0.009, 0.015 และ 0.015% ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

136

ตารางท 6.2 การยอยสลายไดวตถแหงและอตราการยอยสลายไดวตถแหงของอาหารขนและอาหาร หยาบ

วตถดบ

วตถแหง

0 ชวโมง

4 ชวโมง

6 ชวโมง

12 ชวโมง

24 ชวโมง

48 ชวโมง

72 ชวโมง

96 ชวโมง

dg1/

Degradability of DM (%)

ขาวโพดหมก 53.2 - 62.5 67.0 71.5 74.2 78.5 84.6 67.9

อาหารหยาบหมก (Cassava peel 0%)

46.7 - 53.3 56.7 61.4 64.3 68.5 72.3 58.0

อาหารหยาบหมก (Cassava peel 30%)

44.7 - 48.0 54.6 59.7 63.5 68.7 74.9 55.2

อาหารขน (CP 22%) 50.9 72.3 83.1 84.6 85.0 88.3 - - 82.9

หมายเหต: 1/Effective degradability of dry matter 6.7.2 การยอยสลายของโปรตนรวมในกระเพาะหมกของอาหารทง 3 กลมการทดลอง ปรมาณโปรตนรวมทสลายตวไปของอาหารทดลอง ณ ชวโมงตางๆ เมอนาไปบมในกระเพาะหมกของโคทดลอง ดงแสดงในตารางท 6.3 พบวา dgCP ของอาหารขนมคาเทากบ 66.4% และอาหารหยาบของทง 3 กลมการทดลอง มคาเฉลยเทากบ 58.1, 52.9 และ 53.7% ตามลาดบ เมอนาคาโปรตนรวมทสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald, (1979) พบวาคาพารามเตอรทแสดงในตารางท 6.4 คาการละลาย (A) ของโปรตนรวมของอาหารขนมคาเทากบ 45.3% และอาหารหยาบทง 3 กลม 50.2, 44.7 และ 47.2% ตามลาดบ สวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของโปรตนรวมของอาหารขนมคาเทากบ 38.9% และอาหารหยาบทง 3 กลม 29.6, 31.3 และ 35.9% ตามลาดบ คาศกยภาพในการสลายตว (A+B) วตถแหงของอาหารขนมคาเทากบ 84.2% และอาหารหยาบทง 3 กลม 79.8, 76.0 และ 83.1% ตามลาดบ และอตราการยอยสลายตว (c) ของวตถแหงของอาหารขนมคาเทากบ 0.059% และอาหารหยาบทง 3 กลม 0.018, 0.018 และ 0.011% ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

137

ตารางท 6.3 การยอยสลายไดโปรตนและอตราการยอยสลายไดโปรตนของอาหารขนและอาหาร หยาบ

วตถดบ

วตถแหง

0 ชวโมง

4 ชวโมง

6 ชวโมง

12 ชวโมง

24 ชวโมง

48 ชวโมง

72 ชวโมง

96 ชวโมง

dg1/

Degradability of CP (%)

ขาวโพดหมก 45.2 - 51.7 57.2 62.3 65.6 71.3 75.3 58.1

อาหารหยาบหมก (Cassava peel 0%)

42.8 - 46.2 52.1 56.8 61.5 66.2 71.2 52.9

อาหารหยาบหมก (Cassava peel 30%)

41.2 - 48.5 52.3 56.4 61.9 65.7 71.3 53.7

อาหารขน (CP 22%) 42.5 54.7 55.1 65.7 74.8 81.8 - - 66.4

หมายเหต: 1/Effective degradability of crude protein

 

 

 

 

 

 

 

 

 

138

ตารางท 6.4 แสดงการยอยสลายวตถแหงและการยอยสลายโปรตนของอาหารหยาบหมกใน กระเพาะหมก

Disappearance (%)

วตถดบ

ขาวโพดหมก อาหารหยาบหมก (Cassava peel 0%)

อาหารหยาบหมก (Cassava peel 30%)

อาหารขน (CP 22%)

DM degradability (%)

A1/ 62.3 52.0 47.2 75.8

B2/ 37.1 25.5 34.8 19.5

c3/ 0.009 0.015 0.015 0.028

A + B4/ 99.4 77.5 82.0 95.3

Effective Disappearance (%)*

67.9 58.0 55.2 82.9

CP degradability (%)

A1/ 50.2 44.7 47.2 45.3

B2/ 29.6 31.3 35.9 38.9

c3/ 0.018 0.018 0.011 0.059

A + B4/ 79.8 76.0 83.1 84.2

Effective Disappearance (%)* 58.1 52.9 53.7 66.4

หมายเหต : 1/A = Water soluble extracted by cold water rinsing (0 hr bag), 2/B = Degradability of water insoluble, 3/c = Rate constant (fraction/hr), 4/A + B = Potential degradability and * Outflow rate (fraction/hr) = 0.05

6.7.3 คาความเปนกรดดาง (pH) ของของเหลวในกระเพาะหมก การใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน โดยใหโคไดรบอาหารขนสตรเดยวกน และอาหารหยาบแตกตางกนดงน กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ซงมผลตอการเปลยนแปลงคา pH ของของเหลวในกระเพาะหมก ดงแสดงในตารางท 6.5 ทเวลาตาง ๆ หลงการใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ในกลมควบคมมคาเทากบ 7.01,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

139

6.20, 6.11 และ 6.19 ตามลาดบ กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มคาเทากบ 6.45, 6.05, 5.92 และ 5.98 ตามลาดบ และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มคาเทากบ 6.98, 6.61, 6.49 และ 6.51 ทเวลา 0, 2, 4 และ 6 ชวโมงหลงการใหอาหารตามลาดบ จากการใชอาหารหยาบทแตกตางกนในแตละกลมการทดลอง พบการเปลยนแปลงในระดบคาเฉลยของ pH ภายในกระเพาะหมกทเวลา 0, 2, 4 และ 6 ชวโมงหลงการใหอาหาร พบวาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) 6.7.4 ความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของของเหลวในกระเพาะหมก จากการศกษาการเปลยนแปลงระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก ในโคเจาะกระเพาะทไดรบอาหารสตรทดลอง โดยใหโคไดรบอาหารขนสตรเดยวกน และอาหารหยาบแตกตางกนดงน กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ดงแสดงในตารางท 6.5 พบวาทง 3 กลมการทดลองมระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก ทเวลา 0, 4 และ 6 ชวโมง ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) แตพบวาทเวลา 2 ชวโมงหลงการใหอาหาร ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มคาแอมโมเนยไนโตรเจนสงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) กบกลมควบคม (ขาวโพดหมก) และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ตามลาดบ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

140

ตารางท 6.5 ผลการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมก ตอการ เปลยนแปลงระดบความเปนกรด-ดาง (pH) และแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3- N) ภายในกระเพาะหมกทเวลาตาง ๆ หลงการใหอาหาร

เวลา

(ชวโมง) กลมควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

pH Hour 0 7.01 6.45 6.98 0.07 1.80 0.1138 Hour 2 6.20 6.05 6.61 0.24 6.62 0.6016 Hour 4 6.11 5.92 6.49 0.32 8.88 0.6850 Hour 6 6.19 5.98 6.51 0.36 10.13 0.7318

NH3N (mg/dl) Hour 0 9.58 10.57 10.27 0.28 4.78 0.3431 Hour 2 11.77b 13.74a 11.13c 0.08 1.14 0.0066 Hour 4 10.88 10.88 11.64 0.20 3.11 0.0987 Hour 6 9.85 10.67 10.74 0.39 6.49 0.3622

หมายเหต: a, b, c = Significantly different (P<0.01), SEM = Standard error of the mean, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

6.7.5 ความเขมขนของกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid; VFAs) ของของเหลว ในกระเพาะหมก ระดบความเขมขนของกรดไขมนระเหยไดของของเหลวในกระเพาะหมก ซง

ปรมาณของกรดอะซตค กรดโพรพออนค กรดบวทรค และอตราสวนอะซตคตอโพรพออนก ทเวลาตางๆ เมอไดรบอาหารสตรทดลอง โดยใหโคไดรบอาหารขนสตรเดยวกน และอาหารหยาบแตกตางกนดงน กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ดงแสดงในตารางท 6.6 พบวาระดบความเขมขนของกรดอะซตค กรดโพรพออนค กรดบวทรค และอตราสวนอะซตคตอโพรพออนก ทเวลาตางๆ หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

141

ตารางท 6.6 ผลการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมก ตอความ เขมขนของกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid; VFAs) ของของเหลวในกระเพาะ หมกทเวลาตาง ๆ หลงการใหอาหาร

เวลา (ชวโมง)

กลมควบคม อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

Acetate; C2 (mol/100 mol) Hour 0 70.37 69.67 70.63 0.18 0.44 0.1720 Hour 2 69.63 69.93 69.70 0.27 0.66 0.2897 Hour 4 71.00 70.17 69.37 0.56 1.39 0.5445 Hour 6 69.60 69.77 69.27 0.16 0.32 0.1151

Propionate; C3 (mol/100 mol)

Hour 0 21.43 21.23 20.40 0.44 3.64 0.7543 Hour 2 21.27 21.07 21.03 0.35 2.85 0.3448 Hour 4 20.53 21.27 21.37 0.47 3.89 0.7790 Hour 6 21.90 21.37 21.40 0.50 4.00 0.7638

Butyrate; C4 (mol/100 mol) Hour 0 8.23 8.90 9.00 0.39 7.80 0.9316 Hour 2 9.10 8.97 9.27 0.61 11.68 0.7418 Hour 4 8.53 8.50 8.76 0.53 1.82 0.5292 Hour 6 8.50 8.90 9.37 0.46 9.00 0.7452 C2: C3 Hour 0 3.30 3.33 3.47 0.08 4.20 0.7500 Hour 2 3.30 3.33 3.33 0.05 2.47 0.3000 Hour 4 3.47 3.30 3.23 0.12 6.48 0.8750 Hour 6 3.17 3.27 3.27 0.07 3.79 0.5625

หมายเหต: SEM = Standard error of the mean, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

 

 

 

 

 

 

 

 

 

142

6.7.6 จลนทรยภายในกระเพาะหมก จานวนของแบคทเรย และจานวนโปรโตซวภายในกระเพาะหมก ทเวลาตางๆ หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ซงพบวาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ของโคทไดรบอาหารทง 3 กลมการทดลอง ดงแสดงในตารางท 6.7 ตารางท 6.7 ผลการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมก ตอการ เปลยนแปลงของจลนทรยภายในกระเพาะหมกทเวลาตางๆ หลงการใหอาหาร

เวลา

(ชวโมง) กลมควบคม

อาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง SEM %CV P value

0% 30%

Bacteria (x 1010 cell/ml)

Hour 0 3.63 4.68 4.06 0.91 38.34 0.7490 Hour 2 3.24 3.66 3.44 0.65 10.27 0.6148 Hour 4 2.88 2.92 3.36 0.98 17.59 0.4734 Hour 6 2.62 2.76 2.58 1.16 23.98 0.8589

Protozoa (x 106 cell/ml)

Hour 0 4.66 2.42 3.50 1.40 68.89 0.9787 Hour 2 2.58 2.33 2.92 0.78 51.71 0.7766 Hour 4 3.83 1.67 2.83 1.71 33.67 0.5478 Hour 6 2.50 1.42 3.17 0.92 67.38 0.6917

หมายเหต: SEM = Standard error of the mean, กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30%

 

 

 

 

 

 

 

 

 

143

6.8 วจารณผลการทดลอง 6.8.1 การยอยสลายของวตถแหงในกระเพาะหมกของอาหารทง 3 กลมการทดลอง การศกษาการยอยสลายของวตถแหงของอาหารขน และอาหารหยาบกลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ดงแสดงในตารางท 6.1 โดยอตราการยอยสลายไดวตถแหงของอาหารขน พบวามอตราการยอยสลายไดในกระเพาะหมกเพมขนตามเวลา โดย dgDM ของอาหารขนมคาเทากบ 82.9% และอาหารหยาบของทง 3 กลมการทดลอง มคาเฉลยเทากบ 67.9, 58.0 และ 55.2% ตามลาดบ ซงพบวาขาวโพดหมกมคา dgDM สงกวาในอาหารหยาบหมกทง 2 กลมการทดลอง ทงนอาจเนองมาจากในขาวโพดหมกมวตถแหง NDF และ ADF ตากวาในอาหารหยาบหมก เมอนาคาวตถแหงทยอยสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald (1979) พบวาคาการละลาย (A) ของอาหารขน ขาวโพดหมก และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% สงกวาสวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของวตถแหง ทงนอาจเกดจากในอาหารดงกลาวมสวนของแปงหรอความเปนฝ นสงทาใหละลายนาไดเรวมากกวา จงเปนผลใหคา A สงกวาคา B 6.8.2 การยอยสลายของโปรตนรวมในกระเพาะหมกของอาหารทง 3 กลมการทดลอง ปรมาณโปรตนรวมทสลายตวไปของอาหารทดลอง ณ ชวโมงตาง ๆ เมอนาไปบมในกระเพาะหมกของโคทดลอง ดงแสดงในตารางท 6.3 พบวา dgCP ของอาหารขนมคาเทากบ 66.4% และอาหารหยาบของทง 3 กลมการทดลอง มคาเฉลยเทากบ 58.1, 52.9 และ 53.7% ตามลาดบ ซงอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0 และ 30% มคา dgCP ใกลเคยงกน ทงนอาจเนองมาจากในมองคประกอบเปอรเซนตโปรตนใกลเคยงกน เมอนาคาโปรตนทยอยสลายตวทชวโมงตาง ๆ นไปคานวณโดยโปรแกรม NEWAY ตามสมการทเสนอโดย ∅rskov and McDonald (1979) พบวาคาการละลาย (A) ของอาหารขน ขาวโพดหมก และอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และ 30% สงกวาสวนทไมสลายแตสามารถเกดกระบวนการหมกยอยโดยจลนทรย (B) ของวตถแหง ทงนอาจเกดจากในอาหารดงกลาวมสวนของโปรตนทสามารถละไดไดเรว โดยเฉพาะในอาหารหยาบหมกมการใชยเรยเปนสวนประกอบ เมอยเรยถกน าจงละลายไดเรวมากกวาจงเปนผลใหคา A สงกวาคา B 6.8.3 คาความเปนกรดดาง (pH) ของของเหลวในกระเพาะหมก การใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน ซงมผลตอการเปลยนแปลงคา pH ของของเหลวในกระเพาะหมก ดงแสดงในตารางท 6.5 โดยปจจยหนงทมความสาคญตอระบบนเวศวทยาในกระเพาะหมก คอ คา pH (Power of H+) โดยคา pH จะม

 

 

 

 

 

 

 

 

 

144

ผลกระทบตอทงสปชส และจานวนประชาการของจลนทรย เนองจากมความสมพนธตอการทางานของเอนไซมภายในเซลลของแบคทเรย (Moat and Foster, 1995) และมผลตอการดดซมโภชนะตาง ๆ ผานผนงกระเพาะหมกดวย (Church, 1979) สภาพภายในกระเพาะหมกทเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของจลนทรย คอคา pH อยางระหวาง 5.5-7.0 อณหภม 39-40°C (ฉลอง วชราภากร, 2541) ซงจากการทดลองพบวาทเวลาตาง ๆ หลงการใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง จากการใชอาหารหยาบทแตกตางกนในแตละกลมการทดลอง พบวาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) จากการทดลองเมอพจารณาถงคา pH ตามเวลาหลงการใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง พบวาคา pH มคาลดลง เนองจากมการผลตกรดไขมนระเหยได เพมขนเรอย ๆ และจากกรดไขมนระเหยไดเปนกรดไขมนทละลายน าได (Lipid soluble compounds) มคณสมบตในการจบปลอยโปรตอน (H+) ได (Forbes and France, 1993) ดงนนเมอกรดไขมนระเหยไดทงหมดมคาเพมสงขน ระดบ pH จงคอย ๆ ลดลงดวย โดย Russell (1991) และ Russell and Dombrowski (1980) สรปไววา pH เปนปจจยแรกในการเปลยนแปลงสปชส และจานวนประชากรของจลนทรยในกระเพาะหมก กลาวคอ ถา pH ตาจะทาใหม Amylolytic และ Acid tolerant bacteria เพมขนแตถา pH สงกวา 6 จะทาใหจานวน Cellulolytic bacteria เพมขนโดยใหเหตผลวา pH มความสมพนธกบ Proton motive force ในปฏกรยา Uncoupler action ทเซลลเมมเบรนของแบคทเรย (Moat and Foster, 1995) ซงจะสงผลตอการแลกเปลยนประจ Cation และ Anion compounds ภายนอกและภายในเซลลแบคทเรย ซงจะสงผลกระทบตอการเจรญเตบโต และการสงเคราะหจลนทรยโปรตน Merten and Loften (1980) รายงานวาเมอเพมปรมาณแปงในสตรอาหาร จะไปมผลในการลดการทางานของ Cellulolytic bacteria เมออยในสภาวะความเปนกรดอนเนองมาจากการยอยสลายคารโบไฮเดรตอยางรวดเรว ซงในการทดลองนคาเฉลยของ pH ของของเหลวในกระเพาะหมกอยในระดบทปกตเหมาะสมตอกจกรรมของจลนทรยในกระเพาะหมก 6.8.4 ความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของของเหลวในกระเพาะหมก จากการศกษาการเปลยนแปลงระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก ในโคเจาะกระเพาะทไดรบอาหารสตรทดลอง ดงแสดงในตารางท 6.5 พบวาทง 3 กลมการทดลองมระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก ทเวลาท 0, 4 และ 6 ชวโมง ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) แตพบวาทเวลา 2 ชวโมงหลงการใหอาหาร ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจนสงกวาอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.01) กบกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ทงนอาจเนองจากลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% ในสตรอาหารหยาบหมกมสวนประกอบของกากมนสาปะหลงสงถง 40% ซงทาให pH ในกระเพาะหมกลดตาลงทาใหมการดดซมแอมโมเนยไนโตรเจนลดลง จงมสะสมในกระเพาะหมกอยสงกวาการใช

 

 

 

 

 

 

 

 

 

145

อาหารหยาบกลมอน ๆ โดยความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจนสงขน ณ เวลาท 2 ชวโมง หลงการใหอาหารแลวคอย ๆ ลดลงทเวลาท 4 และ 6 ชวโมง หลงการใหอาหาร ทงนอาจเนองมาจากการใชประโยชนโดยจลนทรย และยงถกดดซมผานผนงรเมน ซงการดดซมแอมโมเนยไนโตรเจนในกระเพาะหมกนน อตราการเกดจะเกดไดเรวเมอระดบความเปนกรด-ดาง ในกระเพาะหมกมากกวา 7.5 และเมอระดบความเปนกรด-ดาง อยระหวาง 6.5-7.5 นน อตราการดดซมแอมโมเนยจะชาลง และแอมโมเนยจะถกดดซมจากกระเพาะหมกเขาสกระแสเลอด และผานเขาสตบสวฎจกรยเรย ซงความเขมขนของสารประกอบไนโตรเจน ทสามารถวเคราะหในกระเพาะหมกนนมความผนแปรมาก ซงขนอยกบปจจยหลายอยาง เมธา วรรณพฒน (2533) รายงานความเขมขนไว คอ กรดอะมโนอสระ 0.1-1.5 มลลกรมเปอรเซนต (mg%) แอมโมเนยไนโตรเจน อยระหวาง 0-13 mg% และมโปรตนไนโตรเจน (Protein-N) อยระหวาง 100-400 mg% Satter and Slyter (1974) รายงานวาระดบทเหมาะสมของแอมโมเนยไนโตรเจนตอการเจรญเตบโตของจลนทรย คอ 5-8 mg/dl สวน Windschitl (1991) ท 11.8-18.3 mg/dl Mehrez, ∅rskov, and McDonald (1977) ท 15-20 mg/dl โดยความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจนตอการสงเคราะหจลนทรยโปรตน ขนอยกบชนดของอาหารโดยเฉพาะแหลงคารโบไฮเดรต ความสามารถในการละลายไดของโปรตนและคารโบไฮเดรต และสภาพนเวศวทยาในกระเพาะหมกทเหมาะสม (เมธา วรรณพฒน, 2533)

6.8.5 ความเขมขนของกรดไขมนระเหยได (Volatile fatty acid; VFAs) ของของเหลว ในกระเพาะหมก ระดบความเขมขนของกรดไขมนระเหยไดของของเหลวในกระเพาะหมก ซง

ปรมาณของกรดอะซตค กรดโพรพออนค กรดบวทรค และอตราสวนอะซตคตอโพรพออนก ทเวลาตางๆ เมอไดรบอาหารสตรทดลอง ดงแสดงในตารางท 6.6 พบวาระดบความเขมขนของกรดอะซตค กรดโพรพออนค กรดบวทรค และอตราสวนอะซตคตอโพรพออนก ทเวลาตาง ๆ หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) เมธา วรรณพฒน (2533) กลาววาความเขมขนของกรดอะซตค กรดโพรพออนค และสดสวนของกรดอะซตคตอโพรพออนคทเหมาะสมควรอยท 65-70, 20-22 และ 1-4 mol/100 mol France and Siddons (1993) ระบวาความเขมขนของกรดไขมนระเหยไดท งหมดมคาอยระหวาง 70-130 mM/L การยอยสลายของคารโบไฮเดรตทเปนโครงสรางภายในกระเพาะหมก ไดแก Cellulose และ Hemicellulose ทอยในอาหารหยาบประมาณ 60% จะใหผลผลตเปนกรดอะซตค และกรดบวทรค ตามลาดบ (Murphy, Baldwin and Kung, 1982) และอตราสวนอะซตคตอโพรพออนค (C2: C3) ทเวลาตาง ๆ หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ในกลมควบคม มคาเฉลยของ C2: C3 เทากบ 3.30, 3.30, 3.47 และ 3.17 mol/100 mol ตามลาดบ กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มคาเฉลยของ C2: C3 เทากบ 3.33, 3.33, 3.30 และ 3.27

 

 

 

 

 

 

 

 

 

146

mol/100 mol ตามลาดบ และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มคาเฉลยของ C2: C3 เทากบ 3.47, 3.30, 3.23 และ 3.27 mol/100 mol ตามลาดบ จากปรมาณของกรดอะซตค กรดโพรพออนค และสดสวนของ C2: C3 สามารถทจะบงบอกถงการเกดโรค Rumen acidosis ได จากการศกษาของ Hutjens (1996) พบวาในรางกายโคเจาะกระเพาะปรกตจะมการผลต C2: C3 ในอตราสวนทมากกวา 2.2: 1 แตถาผลตในอตราสวนทตากวานจะสงผลทาใหโคเกดโรค Rumen acidosis ได หลงการใหอาหารจะมการถกดดซมกรดไขมนระเหยไดผานผนงรเมน ความเขมขนของกรดไขมนระเหยไดขนอยกบปรมาณการกนไดทงหมด (Forbes and France, 1993) นอกจากนยงขนอยกบปรมาณจลนทรยโปรตนทผลตได ถามการเจรญของจลนทรยในกระเพาะหมกสงกจะสามารถผลตกรดไขมนทระเหยไดในสดสวนทสง (Preston and Leng, 1987) ทงนเนองจากมกระบวนการหมกทมประสทธภาพ และความเขมขนของกรดไขมนระเหยไดนน มความสมพนธกบปรมาณการกนไดของอาหารหยาบ ซงสดสวนของกรดอะซตคตอกรดโพรพออนค จะมอทธพลมาจากอาหารทสตวไดรบ โดยสตวกนอาหารหยาบไดมากกจะผลตกรดอะซตคไดสง และสตวกนอาหารขนทมสวนประกอบของคารโบไฮเดรตสง กจะผลตกรดโพรพออนคไดสง (Dado and Allen, 1995) แตอยางไรกตามความเขมขนของกรดไขมนระเหยไดในกระเพาะหมกขนอยกบอตราในการผลต และการดดซมผานผนงกระเพาะหมก ซงอตราการผลตมมากกวาอตราการดดซมกจะมการสะสมอยในกระเพาะหมกมากขน

กรดไขมนระเหยไดยงมผลตอองคประกอบในน านม ซงกรดอะซตคและบวทรค จะเปนสารตงตนในการสงเคราะหไขมนในน านม (Gransworthy, 1988) โดยไขมนในน านมจะมสวนประกอบเปนกรดไขมนสายยาว ซงไดจากการสงเคราะหในเยอบไขมนของตอมนานม และจากอาหารโคความยาวของกรดไขมนสายยาวในน านม ไดจากกรดไขมนระเหยได ทเปน Primer ไดแก เบตาไฮดรอกซบวทเรท และอะซเตท โดยกรดบวทรคจะเพมความยาวโดยการเพมคารบอนทละสองตว (Elongation) ทาใหไดกรดไขมนสายยาวในนานม (ฉลอง วชราภากร, 2541) 6.8.6 จลนทรยภายในกระเพาะหมก จานวนของแบคทเรย และจานวนโปรโตซวภายในกระเพาะหมกทเวลาตาง ๆ หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ซงพบวาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (P>0.05) ของโคทไดรบอาหารทง 3 กลมการทดลอง ดงแสดงในตารางท 6.6 โดยจานวนของแบคทเรยในกลมควบคม หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง มคาเฉลยเทากบ 3.63, 3.24, 2.88 และ 2.62 x 1010 cell/ml กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มคาเฉลยเทากบ 4.68, 3.66, 2.92 และ 2.76 x 1010 cell/ml และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มคาเฉลยเทากบ 4.06, 3.44, 3.36 และ 2.58 x 1010 cell/ml ทงนความแตกตางของอาหารและโภชนะทสตวไดรบ จะมผลตอการเปลยนแปลงจานวนประชากรแบคทเรยภายในกระเพาะหมก โดยจานวน

 

 

 

 

 

 

 

 

 

147

แบคทเรยในกระเพาะหมกมประมาณ 109-1010 cell/ml (วโรจน ภทรจนดา, 2546) แบคทเรยทอยในกระเพาะหมกมอยมากและตางสปชสกน อาจตดมากบอาหารหรอมาจากสงแวดลอมอน ๆ เนองจากในกระเพาะหมกเปนระบบแบบไรออกซเจน และมอตราการเปลยนแปลงสง จงทาใหแบคทเรยทสามารถเจรญเตบโตไดในสภาวะทมอาหาร (Substrate) และมความเปนกรด-ดางทเหมาะสมเทานน ซงแบคทเรยในกระเพาะหมกสามารถแบงกลมตามการใชประโยชนของอาหารหรอผลผลตทสงเคราะหได เชน Cellulolytic bacteria ไดแก Bacteroides succinogenes, Ruminococcus flavefaciens เปนตน หรอกลมทใชเฮมเซลลโลส (Hemicellulose digesting baacteria) ไดแก Butyrivibrio fibrisolvens, Lachnosperia multiparens และ Bacteroides ruminicola (เมธา วรรณพฒน, 2533) สวนจานวนโปรโตซวภายในกระเพาะหมกทเวลาตาง ๆ หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง ในกลมควบคม หลงใหอาหาร 0, 2, 4 และ 6 ชวโมง มคาเฉลยเทากบ 4.66, 2.58, 3.83 และ 2.50 x 106 cell/ml กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มคาเฉลยเทากบ 2.42, 2.33, 1.67 และ 1.42 x 106 cell/ml และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มคาเฉลยเทากบ 3.50, 2.92, 2.83 และ 3.17 x 106 cell/ml โดยโปรโตซวจะมขนาดใหญกวาแบคทเรย โปรโตซวสวนใหญเปนพวกมขน (Ciliated protozoa) ซงจะพบในกระเพาะหมก (เมธา วรรณพฒน) โปรโตซวจะพบในจานวนนอยกวาแบคทเรยมาก แตคดเปนครงหนงของปรมาณจลนทรยทงหมดทพบในกระเพาะหมก จานวนโปรโตซวในกระเพาะหมกมประมาณ 106 cell/ml (วโรจน ภทรจนดา) อยางไรกตามมปจจยทมอทธพลตอประชากรจลนทรยในกระเพาะหมกทมสวนทาใหอตราการเจรญเตบโต และจานวนของจลนทรยเปลยนแปลงในระยะใดระยะหนง เชน ชนดของอาหาร ลกษณะภมประเทศ ชนดของสตว ระยะการเจรญเตบโตของสตว เปนตน (เมธา วรรณพฒน) ซงจากการทดลองการเปรยบเทยบการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง และขาวโพดหมกอยางเดยวนน ไมมผลทาใหจานวนแบคทเรยและโปรโตซวในกระเพาะหมกเปลยนแปลง อาจเปนเพราะอาหารหยาบทง 3 กลมการทดลองไมแตกตางกนทางดานองคประกอบทางเคม หรอคณคาทางโภชนะกอาจเปนได

6.9 สรป จากการศกษาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานเลยงโคเจาะกระเพาะ โดยใหโคไดรบอาหารขนสตรเดยวกน และอาหารหยาบแตกตางกนดงน กลมควบคม (ขาวโพดหมก), กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ศกษาการยอยสลายในกระเพาะหมก โดยอตราการยอยสลายไดวตถแหงของอาหารขน พบวามอตราการยอยสลายไดในกระเพาะหมกเพมขนตามเวลา

 

 

 

 

 

 

 

 

 

148

และพบวาขาวโพดหมกมคา dgDM สงกวาในอาหารหยาบหมกทง 2 กลมการทดลอง เมอศกษาการเปลยนแปลงคา pH ของของเหลวในกระเพาะหมก พบวาอาหารหยาบทแตกตางกนนไมทาใหระดบคาความเปนกรด-ดาง ในกระเพาะหมกแตกตางกน ซงในการทดลองคาเฉลยของ pH ของของเหลวในกระเพาะหมกอยในระดบทปกตเหมาะสมตอกจกรรมของจลนทรยในกระเพาะหมก และการศกษาการเปลยนแปลงระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก พบวาทเวลา 2 ชวโมงหลงการใหอาหาร ในกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% มความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจนสงกวาในกลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ในการใชอาหารหยาบทง 3 กลมการทดลอง ไมมผลตอการเปลยนแปลงความเขมขนของกรดไขมนระเหยได และจานวนจลนทรยในกระเพาะหมก ในสวนของแบคทเรย และโปรโตซว

6.10 รายการอางอง ฉลอง วชราภากร. (2541). โภชนศาสตรและการใหอาหารสตวเคยวเอองเบองตน. ภาควชาสตว

ศาสตร. คณะเกษตรศาสตร. มหาวทยาลยขอนแกน. เมธา วรรณพฒน. (2533). โภชนศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร. คณะเกษตรศาสตร.

มหาวทยาลยของแกน. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากดฟนนพบบลชชง. วโรจน ภทรจนดา. (2546). โคนม. ภาควชาสตวศาสตร. คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน. Dado, R. C., and Allen, M. S. (1995). Intake limitations, feeding behavior and rumen function of

cows challenged with rumen fill from dietary fiber or inert bulk. J. Dairy Sci. 78: 118. Church, D. C. (1979). Digestive Physiology and Nutrition of Ruminants. V. II. U.S.A.: O &

B Book, Inc., Corvalis Oregon. Forbes, J. M. and France, J. (1993). Quantitative Aspects of Ruminant Digestion and

Metabolism. UK.: Cambridge: The University Press. France, J., and Siddons, R. C. (1993). Volatile fatty acid production, In: Quantilitive Aspects of

Ruminant Digestion and Metabolism (Eds., J. M. Forbes and J. France). UK: C. A. B. International, Willing ford.

Galyean, M. (1989). Laboratory Procedure in Animal Nutrition Research. Department of Animal and Range Sciences. U.S.A.: New Mexico State University.

Garnsworthy, P. C. (1988). Nutrition and Lactation in the Dairy Cows. Nottingham.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

149

England: Anchor-Brender Butterworths Press. Hutjens, M. F. (1996). Rumen acidosis [On-line]. Available: http://dairynet.outreach.uiuc.edo. Mehrez, A. Z., ∅rskov, E. R., and McDonald, I. (1977). Rate of rumen fermentation in relation

to ammonia concentration. Br. J. Nurt. 38: 437. Merten, D. R., and Loften J. R. (1980). The effect of starch on forage fiber digestion kenetics in

vitro. J. Dairy Sci. 63: 1437-1445. Moat, A. G., and Foster, J. W. (1995). Microbial Physiology. Wiley-Liss Pulisher. New York.

USA. 580 p. Murphy, M. R., Baldwin, L. R. and Kung, L. AJ. (1982). Estimation of stoichiometric

parameters for rumen fermentation of roughage and concentrate diets. J. Anim. Sci. 55: 411-421.

∅rskov, E. R., Deb, F. N., Hovell, and Mould, F. (1980). The use nylon bag technique for the evaluation of feedstuffs. Trop. Anim. Prod. 5: 195-213.

∅rskov, E. R., and McDonald, I. (1979). The estimation of protein degradability in the rumen from incubation measurements weighted according to rate of passage. J. Agri. Sci. 92: 499-503.

Ottenstein, D. M., and Bartley, D. A. (1971). Improved gas chromatography separation of free acids C3-C4 in dilute solution. Anal. Chem. 43: 952.

Preston, R. R., and Leng, R. A. (1987). Matching Ruminant Production System with Available Feed Resources in the Tropic and Sub-tropic. Armidale Australia: Penambul books.

Russell, J. B. (1991). Resistance of Strecptococcus bovis to acetic acid at low pH: relationship between intracellular pH and anion accumulation. J. App. Microbiol. 57: 255.

Russell, J. B., and Dombrowski, D. E. (1980). Effect of pH on the efficiency of growth of rumen bacteria in pure culture. J. App. Microbiol. 39: 604.

Satter, L. D., and Slyter, L. L. (1974). Effect of ammonia concentration on rumen microbial production in vitro. Br. J. Nutr. 32: 199.

Statistical Analysis System. (1988). SAS Users’ Guide: Statistics. NC: SAS Institute Windschitl, M. D. (1991). Lactational performance of high producing dairy cow fed diets

containing salmon meal and urea. J. Dairy Sci. 74: 3475-3485.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

150

บทท 7 สรปและขอเสนอแนะ

7.1 สรป องคประกอบทางเคม การประเมนคณคาทางพลงงานและของวตถดบอาหารสตวแตละชนดททาการศกษา มคาใกลเคยงกบทไดมรายงานไวโดยผวจยหลายสถาบน ซงเปลอกมนสาปะหลงมคณคาทางโภชนะคอนขางตา โดยเฉพาะเปอรเซนตเถาสง การยอยสลายวตถแหงในกระเพาะหมกมคาใกลเคยงกบกากมนสาปะหลง แตคณคาทางพลงงานโภชนะทยอยไดทงหมดของเปลอกมนสาปะหลงตากวาในกากมนสาปะหลง การนาวตถดบตาง ๆ มาใชในการประกอบสตรอาหารหยาบหมกสาหรบโคนม โดยใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ เปลอกมนสาปะหลงและกากมนสาปะหลงเปนอาหารแหลงพลงงาน แตควรใชวตถดบทมแหลงโปรตนสงมาเปนแหลงโปรตน ไดแก กากเบยร และยเรย อกทงใชกากน าตาลเพอเปนแหลงพลงงานและชวยใหอาหารหยาบหมกมกลนหอมเพมความนากนของอาหารหยาบหมกดวย ซงองคประกอบเหลานนาจะทาใหอาหารหยาบหมกมคณคาทางโภชนะทเหมาะสมสาหรบนาไปใชตอไป

การศกษากรรมวธการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงาน จากการทดลองพบวาองคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมกทไดจากการคานวณตามสตรอาหาร และสดสวนของวตถดบแตละชนด ซงในแตละสตรมระดบทแตกตางกนของเปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลง โดยมระยะเวลาการหมกทแตกตางกน (14, 21 และ 28 วน) พบวาเปอรเซนตวตถแหงเพมสงขน เมอระยะเวลาการหมกนานขน สวนระดบความเปนกรด-ดาง (pH) และปรมาณของแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ของอาหารหยาบหมกอยในระดบทเหมาะสม ทอายการหมกเวลา 14 วน จะมปรมาณ HCN และ Lactic acid สงสด ซงจากการทดลองจะทาการคดเลอกอาหารหยาบหมกในสตรท 1 คออาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และสตรท 4 คออาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% โดยสามารถนาไปใชไดเมอมอายการหมก 14 วน เปนตนไป เนองจากในสตรท 1 มองคประกอบทางเคมเปอรเซนตโปรตนสงสด และเปอรเซนต ADF ตาสด สวนในสตรท 4 ซงจะมเปอรเซนตวตถแหง โภชนะทยอยไดทงหมด และกรดไขมนระเหยได (Lactate, acetate และ butyrate) ในสตรท 1 ถง 5 ไมแตกตางกน อกทงระดบความเปนกรด-ดาง และแอมโมเนยไนโตรเจน ในสตรท 2 ถง 5 กไมแตกตางกน และอยในระดบทเหมาะสม ดงนนจงทาการเลอกสตรท 4 เพราะเปนระดบทมการใชเปลอกมนสาปะหลงสงสดถง 30% และม

 

 

 

 

 

 

 

 

 

151

กากมนสาปะหลง 10% เปนแหลงพลงงาน ซงถาใชเปลอกมนสาปะหลงในสตรอาหารหยาบหมก 40% (สตรท 5) อาจทาใหในสตรอาหารหยาบหมกมเปอรเซนตเถาสง เพราะเปลอกมนสาปะหลงมเปอรเซนตเถาสงถง 17.66% อกประการหนงทเลอกสตรท 1 และ 4 เนองจากตองการเปรยบเทยบระดบการใชเปลอกมนสาปะหลงกบสตรทไมใชวาม HCN ทจะสงผลตอการเพมขนของไธโอไซยาเนทในนานมดบแตกตางกนหรอไม ซงทอายการหมก 14 วน พบวาเปอรเซนตวตถแหง NDF และ ADF ตากวาทอายการหมก 21 และ 28 วน อกทงระดบความเปนกรด-ดาง ปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน และกรดไขมนระเหยได อยในระดบทเหมาะสมจงคดเลอกสตรอาหารหยาบหมกดงกลาวไวใชในตอไป

การทดลองการผลตอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานสาหรบเลยงโคนม โดยใหอาหารขนสตรเดยวกน แตแตกตางกนทการไดรบอาหารหยาบ แบงเปนกลมควบคม (ขาวโพดหมก) กลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% พบวาองคประกอบทางเคมของอาหารหยาบหมก โดยทง 3 กลมการทดลองมเปอรเซนตเยอใยใกลเคยงกน แตในอาหารหยาบหมกมเปอรเซนต NDF และ ADF สงกวาในขาวโพดหมก และในขาวโพดหมกมโภชนะทยอยไดทงหมดสงกวาในอาหารหยาบหมกทง 2 สตร เมอนาอาหารหยาบหมกมาใชในการเลยงโครดนมพบวา การใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ทาใหมปรมาณการกนไดของโปรตนทไดรบจากอาหารขนและอาหารหยาบสงกวากลมควบคมหรอกลมทไดรบขาวโพดหมก ไมมผลตอเปอรเซนตโปรตน, แลคโตส, ของแขงพรองไขมน และของแขงรวมในน านม และไมมผลตอการเปลยนแปลงน าหนกตวของโคนม การใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ทาใหมปรมาณไธโอไซยาเนทในน านมดบเพมขนเมอเทยบกบกลมควบคม แตพบวาการเพมขนของปรมาณไธโอไซยาเนทนไมมผลทาใหจานวนจลนทรยรวม และจลนทรยกลมโคไลฟอรมในน านมดบลดลง อยางไรกตามยงพบวามผลทาใหเปอรเซนตไขมนในน านมลดลง โดยโคนมทง 3 กลมการทดลองไดรบโปรตนทยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RDPsup) เกนความตองการ รวมทงไดรบโปรตนทไมยอยสลายในกระเพาะหมก (RUPsup) ไมเพยงพอตอความตองการ เมอคานวณตนทนคาอาหารขนและอาหารหยาบ ตอการใหผลผลตน านมจากทง 3 กลมการทดลอง พบวาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มตนทนคาอาหารตาสด และมกาไรสงสดจากการขายน านมดบ ซงถานาอาหารหยาบหมกดงกลาวมาใชในการเลยงโคนมจะสามารถลดตนทนคาอาหารหยาบได

เมอศกษาการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในอาหารโค ตอการเปลยนแปลงนเวศวทยาในกระเพาะหมก จากการทดลองพบวาอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0 และ30% ไมมผลกระทบตอระดบความเปนกรด-ดางในกระเพาะหมก ซงในการทดลองคาเฉลยของ pH ของของเหลวในกระเพาะหมกอยในระดบทปกต เหมาะสมตอกจกรรมของ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

152

จลนทรยในกระเพาะหมก และการเปลยนแปลงระดบแอมโมเนยไนโตรเจนภายในกระเพาะหมก พบวาความเขมขนของแอมโมเนยไนโตรเจนในสตรทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 0% สงกวากลมควบคม และกลมทไดรบอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% ณ เวลาท 2 ชวโมง หลงการใหอาหารแลวคอย ๆ ลดลงทเวลาท 4 และ 6 ชวโมง หลงการใหอาหาร และไมมผลตอการเปลยนแปลงความเขมขนของกรดไขมนระเหยได จลนทรยในกระเพาะหมก (แบคทเรย และโปรโตซว) ในกระเพาะหมกของโค

7.2 ขอเสนอแนะ จากการศกษาการนาเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการผลตอาหารหยาบหมกสาหรบโคนม เมอนาอาหารหยาบหมกมาใชเลยงโคนมพบวา สวนของโปรตนทไมยอยสลายไดในกระเพาะหมก (RUPsup) ของทง 3 กลมการทดลอง ไมเพยงพอกบความตองการของสตว ซงอาจแกไขไดโดยการใช By pass protein หรอใชวตถดบประเภทโปรตนทมคาการยอยสลาย (Degradability) ตา เชน กากเมลดฝาย กากถวเขยว หรอเมลดถวเหลองทผานความรอน (Heat treat soybean) เปนตน เพอใหสตวไดรบโปรตนตามทตองการ สวนผลการยบย งจลนทรยในน านมไมพบความแตกตางเมอใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานในการเลยงโคนม อาจเนองมาจากปรมาณ HCN นอยเกนไปทจะเปลยนไปเปนสารไธโอไซยาเนท เพอกระตนการทางานของระบบแลคโตเปอรออกซเดสในกระบวนการยบย งการเจรญของจลนทรยในน านมดบ ดงนนในการศกษาครงตอไปควรเพมปรมาณของ HCN ใหมากขนในสตรอาหาร โดยการเพมระดบของการใชเปลอกมนสาปะหลงในสตรอาหารหยาบหมก แตการนาเปลอกมนสาปะหลงมาใชในการผลตอาหารหยาบหมก ควรเลอกใชเปลอกมนสาปะหลงทมเปอรเซนตเถาตากวาน เนองจากเมอนาไปประกอบสตรอาหารหยาบหมกจะทาใหมคณคาโภชนะสงขน พรอมทงนาจะทาใหม HCN ทจะเปลยนไปเปนไธโอไซยาเนท ซงมผลตอการยบย งการเจรญของจลนทรยในน านมดบได แตอยางไรกตามควรคานงถงระดบความปลอดภยของปรมาณ HCN ในอาหารสตวดวย และการใชอาหารหยาบหมกทมเปลอกมนสาปะหลง 30% มผลทาใหเปอรเซนไขมนในน านมลดลงเมอเทยบกบกลมทไดรบขาวโพดหมก ซงนาจะเกดจากการใชประโยชนไดจากอาหารหยาบตาในกลมทไดรบอาหารหยาบหมก เนองจากในอาหารหยาบหมกมการใชเปลอกขาวโพดเปนแหลงอาหารหยาบ ซงในเปลอกขาวโพดมวตถแหงและเยอใยสงมาก ทาใหการยอยสลายวตถแหงตา จงมผลตอการสงเคราะหไขมนในน านมของโคนมได ซงถามการศกษาเพอนาอาหารหยาบหมกทเปลอกมนสาปะหลงเปนแหลงพลงงานไปใชตอไป อาจตองปรบใหแหลงของอาหารหยาบมการยอยสลายวตถแหงไดงายขน โดยอาจเปลยนแหลงของอาหารหยาบ เพอเปนประโยชนในการนาไปใชของเกษตรกรทเลยงโคนมตอไป

 

 

 

 

 

 

 

 

‘

ภาคผนวก

 

 

 

 

 

 

 

 

 

146

ภาคผนวก ก

วธการดาเนนงานทางหองปฏบตการ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

153

มาตรฐานการรบซอนานมดบ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2552) กาหนดมาตรฐานการรบซอน านมดบ ซงจะใชเปน

เกณฑในการพจารณาการรบซอ และราคาซอนานมดบใหใชเปนเกณฑเดยวกนกระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดออกประกาศกาหนดมาตรฐานการรบซอนานมดบไวดงตอไปน 1. คณภาพทวไปของนานมดบ ซงจะใชเปนเกณฑพจารณาการรบซอ 1. เปนนานมดบทรดไดจากแมโคโดยตรงไมมการสกดหรอผสมสารอนใดในนานมดบ 2. นานมดบทสงถงผซอจะตองเกบรกษาไวไมเกน 24 ชวโมง 3. นานมดบตองมส กลน รส ตามธรรมชาต 4. อณหภมของนานมดบตองไมเกน 8 องศาเซลเซยส ณ หนาโรงงาน

5. ความถวงจาเพาะตรวจโดย Lactodensimeter มคาระหวาง 1.026-1.030 ท 20 °C หรอ ระหวาง 1.028-1.034 ท 15 °C

6. ไมมการตกตะกอนของโปรตน เมอทดสอบดวย Ethyl alcohol test ทความเขมขน รอยละ 75 ในอตราสวน 1 : 1 โดยปรมาตร 7. ไมมการจบตวกนเปนกอนโดยวธการตม (Clot on boiling test)

8. ตรวจดวย Methylene blue test เกนกวา 4 ชวโมง หรอ Resazurin test 1 ชวโมง ไมตากวา 4.5 point วธใดวธหนง 9. มคาความเปนกรดไมเกน 0.16 ของกรดแลคตค (Lactic acid) คา pH 6.60-6.80

10. ตองตรวจไมพบสารปฏชวนะ โดยการตรวจเบองตน เชน วธ Delvo test หรอเทยบเทา หรอสงกวา

11. ไมพบสารตกคางทเปนพษ เชน ยาฆาแมลง และสารพษจากเชอรา ในเกณฑปรมาณท สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) กาหนดหรอตามมาตรฐานสากล

12. ไมพบสารปนเปอนอน ๆ เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซด (Hydrogen peroxide), คลอรน หรอ อนๆ

13. จานวนจลนทรยในน านมดบโดยการตรวจดวยวธ Direct Microscopic Count ไมมากกวา 1,500,000 กลมตอ ลบ.ซม. 2. องคประกอบของนานมดบ ซงจะใชเปนเกณฑการพจารณาดานราคา

1. กาหนดราคาตามปรมาณของแขงรวม (Total Solids: TS) ทเพมขนหรอลดลงตามปรมาณของแขงรวม ทวเคราะหได ดงน

 

 

 

 

 

 

 

 

 

155

รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) นอยกวา 12.00 ลดลง 0.10 บาทตอ กก. รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) 12.00-12.59 เพมขน 0.00 บาทตอ กก. รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) มากกวาหรอเทากบ 12.60 เพมขน 0.10 บาทตอ กก.

3. คณสมบตทางดานจลนทรย 1. จานวนจลนทรยในน านมดบโดยการตรวจดวยวธ Standard Plate Count (SPC) มการ

เพมขนหรอลดลงของราคา ดงน นอยกวา 150,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.20 บาท/กก. 150,000-300,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.10 บาท/กก. 300,001-500,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.00 บาท/กก. 500,001-700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.10 บาท/กก. มากกวา 700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.20 บาท/กก. 2. จานวนเมดเลอดขาว (Somatic Cell Count) มการเพมขนหรอลดลงของราคา ดงน นอยกวา 150,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.20 บาท/กก. 150,000-300,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.10 บาท/กก. 300,001-500,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.00 บาท/กก. 500,001-700,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.10 บาท/กก. มากกวา 700,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.20 บาท/กก. 4. จดเยอกแขง (Freezing Point)

คาจดเยอกแขงโดยวธ Cryoscopic Method ในเกณฑทยอมรบได คอ สงกวาหรอเทากบ -0.520 °C จะมการลดลงของราคา ดงน -0.519 ถง -0.515°C ลดลง 0.10 บาท/กก.

-0.514 ถง -0.510°C ลดลง 0.20 บาท/กก. อณหภมสงกวา -0.510°C ลดลง 1.00 บาท/กก. หรอสงคนสหกรณ/ศนยรวมนม

 

 

 

 

 

 

 

 

 

156

การตรวจนบปรมารจลนทรยรวม (Standard Plate Count) และโคไลฟอรม (Coliform Count) การตรวจนบปรมาณจลนทรยรวม ตามวธของ Hounghtby et al. (1992) โดยการนาตวอยาง

ทเจอจาง 10-2 -10-5 อยางละ 1 ml มาผสมกบอาหารเลยงเชอ Plate count agar แลวนาไปบมเพาะทอณหภม 35°C เปนเวลา 24 ชวโมง แลวนามานบจานวนโคโลนรายงานผลเปนโคโลน/มล.

การตรวจนบปรมาณจลนทรยกลมโคไลฟอรม ตามวธของ Christen et al. (1992) โดยนาตวอยางทเจอจาง 10-2 -10-4 อยางละ 1 ml มาผสมกบอาหารเลยงเชอ Violet red bile agar ประมาณ 10 ml รอใหอาหารเลยงเชอแขงเทอาหารเลยงเชออกประมาณ 3-5 ml แลวนาไปบมเพาะทอณหภม 37°C เปนเวลา 24 ชวโมง แลวนามานบจานวนโคโลนสแดงเขม รายงานผลเปนโคโลน/มล. เครองมอ อปกรณและสารเคม 1. จานเพาะเชอทผานการฆาเชอแลว

2. อาหารเลยงเชอ Plate Count Agar (PCA) 3. ปเปต Steriled ขนาด 0.1 และ 1.0 ml 4. ตะเกยง พรอมแอลกอฮอล 70-95% 5. ขวดฉดแอลกอฮอล 70% 6. Water bath ควบคมอณหภมท 50-60°C 7. Incubator 8. Microwave 9. Pipette filler 10. Vortex 11. Colony counter

การเตรยมอาหารเลยงเชอ Plate Count Agar (PCA) 1. ชง PCA จานวน 23.5 g ตอน ากลน 1,000 ml ใสลงใน Flask ขนาด 1,500 ml แลวใส

Magnetic bar ลงไป 2. ทาการละลายอาหารเลยงเชอ โดยวาง Flask บน Hot plate จนกระทงละลายเปนเนอ

เดยวกนหมด สงเกตจากอาหารมลกษณะใสไมมเมดอาหารตดอยขางขวด 3. เทอาหารเหลวทไดใสขวด Duran ขนาด 500 ml ปดฝาใหสนท นาเขาฆาเชอในเครอง

Autorclave ท 121°C นาน 15 นาท การเตรยมอาหารเลยงเชอ Violet red bile agar (VRB)

1. ชง VRB จานวน 41.50 g ตอน ากลน 1,000 ml ใสลงใน Flask ขนาด 1,500 ml แลวใส Magnetic bar ลงไป

 

 

 

 

 

 

 

 

 

157

2. ทาการละลายอาหารเลยงเชอ โดยวาง Flask บน Hot plate จนกระทงละลายเปนเนอเดยวกนหมด สงเกตจากอาหารมลกษณะใสไมมเมดอาหารตดอยขางขวด

3. เทอาหารเหลวทไดใสขวด Duran ขนาด 500 ml ปดฝาใหสนท นาเขาฆาเชอในเครอง Autorclave ท 121°C นาน 15 นาท วธการเพาะเชอ Plate count agar (PCA)

1. เกบตวอยางน านมทตองการวเคราะหลงในหลอดทดลอง และปดฝาใหสนท จากนนผสมตวอยางใหเขากนดวยเครง Vortex

2. เจอจาง (Dilute) ตวอยางนานมในน ากลนทผานการฆาเชอแลว (Steriled) ดวยวธปลอดเชอ (Aseptic technique) โดยใชปเปตดดตวอยางน านมจานวน 1 ml ใสลงไปในน ากลนปลอดเชอปรมาตร 9 ml ในหลอดทดลอง ดดน ากลนในหลอดเขาออกปเปตจานวน 3-4 ครง เพอกลวปเปต จากนนผสมตวอยางใหเขากนดวยเครอง Vortex จะไดสารละลายตวอยางเจอจางท 10 เทา (ความเขมขน 10-1) ทาการเจอจางแบเดมจนไดความเขมขน 10-5

3. ใชปเปตขนาด 1 ml ดดสารละลายทระดบความเจอจางตางๆ (ทความเขมขน 102, 103, 104 และ105) ใสในจางเพาะเชอ จากนนเทอาหารเลยงเชอ Plate Count Agar (PCA) ทอณหภม 45°C จานวน 15-20 ml ลงในจานเพาะเชอ ผสมใหเขากนเลยงเชอทความเจอจางละ 2 ซ า หลงจากวนแขงตวใหกลบจานเพาะเชอ

4. บมในตบมเชอ (Incubator) ท 35°C เปนเวลา 24 ชวโมง 5. การอานผล เมอครบ 24 ชวโมง นา Plate มาอานผลเลอกนบทโคโลนอยในชวง 30-300

โคโลน นบเชอทง 2 จานดวยเครอง Colony counter โดยนบทกโคโลนทเจรญขนใน Plate แลวหาคาเฉลย

6. กรณทจานวนโคโลนนอยกวา 30 โคโลน ใหรายงานผลตามจานวนทนบได และโคโลนมมากจนไมสามารถนบได ใหรายงานผง TNTC (Too Numerical To Count) และคานวนปรมาณจลนทรยทนบไดดงน ปรมาณจานวนจลนทรยทงหมด (cfu/ml) = [(จานวนโคโลน Plate1+Plate2)/2] x (1/Dilution) Violet red bile agar (VRB)

1. เพาะเชอ Coliform ในตวอยาง โดยใชสารละลายทระดบความเจอจางทเลอกแลว จานวน 1 ml ลงไปในจานเพาะเชอดวยวธ Aseptic technique จากนนเตมอาหารเลยงเชอ Violet red bile agar (VRB) ทอณหภม 45°C จานวน 10 ml ลงในจานเพาะเชอ ผสมใหเขากน

 

 

 

 

 

 

 

 

 

158

2. เมอผวหนาของอาหารวนเรมแขงตว ใหเทอาหารเลยงเชอ Violet red bile agar (VRB) ประมาณ 3-5 ml ตงทงไวรอใหอาหารวนแขงตว เลยงเชอทความเจอจางละ 2 ซ า หลงจากวนแขงตวใหกลบจานเพาะเชอ

3. บมในตบมเชอ (Incubator) ทอณหภม 37°C เปนเวลา 24 ชวโมง แลวนามานบจานวนโคโลนสแดงเขม รายงานผลเปนโคโลน/มล.

4. การอานผล เมอครบ 24 ชวโมง นา Plate มาอานผลเลอกนบทโคโลนอยในชวง 15-150 โคโลน นบเชอทง 2 จานดวยเครอง Colony counter โดยนบโคโลนทเปนกลมสแดง-ชมพ ทบแสง ขอบเรยบ ทาการนบโคโลนทเกดใตวนเทานน มเสนผานศนยกลางไมตากวา 0.5 mm โดยนบทกโคโลนทเจรญขนใน Plate แลวหาคาเฉลย ปรมาณจานวน Coliform (cfu/ml) = [(จานวนโคโลน Plate1+Plate2)/2] x (1/Dilution) การวเคราะหปรมาณสารไธโอไซยาเนทในนานมดบ

การวเคราะหปรมาณสารไธโอไซยาเนทในน านมดบ ตามวธของ Cosby and Sumner (1945) สารเคมทใช

1. เตรยมสารละลายโซเดยมไธโอไซยาเนต (NaSCN) ความเขมขน 100 mg/L (100 ppm) โดยการชงสาร 2 mg ละลายในน ากลน 20 ml จากนนทาการเจอจางสารละลายมาตรฐานทไดใหมความเขมขนเปน 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 20, 30 และ 50 ppm ตามลาดบ โดยปรมาตรตวอยางละ 20 ml

2. เตรยมสารละลาย 2 M HNO3 โดยเตม 65% HNO3 13.85 ml ลงในน ากลน จนไดปรมาตรสดทาย 100 ml

3. เตรยมสารละลาย Ferric nitrate [Fe(NO3)3] ใน 2 M HNO3 โดยชง Fe(NO3)3 .9H2O 16.0 g ละลายใน 50 ml 2 M HNO3 จากนนเตมน ากลนลงไปจนไดปรมาตรครบ 100 ml เกบสารละลายทไดในทมดและเยน

4. เตรยมสารละลาย 20% (w/v) Trichloroacetic acid โดยชง 20 g TCA ละลายในน ากลน 100 ml แลวกรองผานกระดาษกรอง วธการทดลอง 1. ดดสารละลายมาตรฐานโซเดยมไธโอไซยาเนท (NaSCN) ทเตรยมไวทกความเขมขน และเตมน ากลน 1.5 ml แลวเตมสารละลาย Fe (NO3)3 ปรมาตรเทากนลงไปผสมใหเขากน จากนนนาไปวดการดดกลนแสงทนทดวยเครองสเปกโตรไฟโตมเตอร ทความยาวคลน 460 nm

 

 

 

 

 

 

 

 

 

159

2. ทาการตกตะกอนโปรตนในน านม โดยการเตมสารละลาย 20% TCA 2 ml ลงในน านมตวอยาง 4 ml เขยาใหเขากน ตงทงไว 30 นาท กอนกรองตะกอนผานกระดาษกรองเบอร 40 ดดสวนใสทไดจากการตกตะกอนของตวอยางน านมดบ แลวเตมสารละลาย Fe(NO3)3 ปรมาตรเทากนลงไปผสมใหเขากน จากนนนาไปวดการดดกลนแสงทนทดวยเครองสเปกโตรไฟโตมเตอร ทความยาวคลน 460 nm 3. สรางกราฟระหวางคาการการดดกลนแสงกบความเขมขนของสารละลาย 4. บนทกคาความเขมขนสงสดทกราฟเปนเสนตรง และสรางสมการเสนตรงจากกราฟทได การตรวจสอบคณภาพทางแบคทเรยของนานมดบโดยวธ เมทลนบล เทสต (Methylene blue reduction test) วธนเปนการตรวจสอบจลนทรยทางออม ใชไดดกบการตรวจสอบคณภาพน านมดบ ในสภาพทมออกซเจน สารละลาย Methylene blue จะมสน าเงน และยงคงมสน าเงนเมอผสมในน านม แบคทเรยในนมสวนมากเปนพวกทตองการออกซเจนในการเจรญ การเจรญของแบคทเรยในหลอดทดลองจะใชออกซเจนไปเรอย ๆ เมอออกซเจนลดลงจนหมด Methylene blue จะไมมส ชวโมงการเปลยนสนานแสดงวานานมมคณภาพด มจลนทรยอยนอย อปกรณและสารเคม 1. หลอดทดสอบพรอมฝาเกลยวทผานการ Sterile แลว 2. ทวางหลอดทดลอง 3. ปเปตทผานการ Sterile แลว ขนาด 1 และ 10 ml 4. เทอรมเตอร 5. Water bath ควบคมอณหภมท 37°C 6. นาฬกาจบเวลา 7. Methylene blue solution วธการ 1. เกบตวอยางนมแบบ Aseptic technique 2. ปเปตตวอยางนม 10 ml ใสหลอดทดสอบ 3. เตม Methylene blue solution 1 ml ลงไป กลบหลอดเบาๆ 2 ครง 4. นาหลอดทดสอบจมใน Water bath ควบคมอณหภมท 37°C จบเวลาทก 1 ชวโมง 5. นาชวโมงการเปลยนสไปเทยบกบจานวนชวโมงการเปลยนสทกาหนด เพอแบงเกรดของนานม

 

 

 

 

 

 

 

 

 

160

เกรดของนานม จานวนชวโมงการเปลยนส เกรดนม 6 ชวโมง 1 จานวนชวโมงการเปลยนส เกรดนม 5 ชวโมง 2 4 ชวโมง 3

3 ชวโมง 4 2 ชวโมง 5 การวเคราะหแอมโมเนยไนโตรเจน (NH3-N) ในอาหารหยาบหมก เครองมอ และอปกรณ 1. Micro-Kjeldahl distillation apparatus 2. Kjeldahl flasks 3. 125-ml Erlenmeyer flasks 4. 10-ml Pipettes สารเคม 1. 0.2 M boric acid-NaOH (pH 9.5) - ละลาย 12.4 g Boric acid, NaOH 4 g ในนากลนปรบปรมาตรใหครบ 1000 ml นาไปวดคา pH ถา pH นอยกวา 9.5 ใหปรบดวยสารละลาย 0.1 N NaOH 2. 2% Boric acid-ETOH (Mixed indicator) - ละลาย 20 g Boric acid, 0.02 methyl red, 0.06 g bromocresol green ใน 1600 ml Ethanol (90%) และเตมนากลน 400 ml เกบในขวดสชา 3. 0.1 N sodium hydroxide (NaOH) - ละลาย 2.64 g ของ 99% NaOH ในนากลน 1000 ml 4. 0.01 N hydrochloric (HCl) ในนากลน 1000 ml วธการ

1. ปเปตสารละลายตวอยาง 2 ml ใสใน Kjeldahl flasks เตมสารละลายของ 0.2 M boric acid-NaOH (pH 9.5) ปรมาณ 5 ml นา Kjeldahl flasks ไปตอเขากบเครองมอสาหรบกลน (Micro-Kjeldahl distillation apparatus)

2. เตม 5 ml ของ 2% Boric acid-ETOH ลงใน Erlenmeyer flasks ขนาด 125 ml แลวนาไปวางใต Condenser โดยใหปลายทอจมลงในสารละลายน

 

 

 

 

 

 

 

 

 

161

3. นาไปกลนประมาณ 7 นาทหรอมปรมาณ 50 ml แลวเอา Kjeldahl flasks ออกจาก Condenser ใชน ากลนลางปลายทอ โดยใหน าไหลลงท Erlenmeyer flasks

4. นา Erlenmeyer flasks มาทาการไตเตรทกบ 0.01 N HCl โดยจดยตจะเปลยนสของ indicator เปนสมวงแดง วเคราะหปรมาณของกรดไฮโดรไซยานค (Hydrocyanic acid)

อปกรณและวธการวเคราะหหากรดไฮโดรไซยานค (Hydrocyanic acid) ดงตอไปน 1. ทาการสมตวอยางเปลอกมนสาปะหลง และกากมนสาปะหลง บดตวอยางผานตะแกรงขนาด 20 mesh แลวชงตวอยางประมาณ 10-20 กรม ลงใน Kjeldahl flask แลวเตมน ากลนประมาณ 200 มลลลตร พรอมกบปดจกยางทปลาย Flask 2. ตงทงไวประมาณ 2-9 ชวโมง พรอมทงเขยา Flask เปนครงคราว 3. นาไปเขาเครองกลนโดยใช 2.5% NaOH จานวน 20 มลลลตร เปนตวจบไฮโดรไซยานคทปลายของเครองกลน ทาการกลนจนไดสารละลาย 150-160 มลลลตร 4. นาสารละลายทไดมาถายลงใน Volumetric flask ขนาด 250 มลลลตร แลวปรบปรมาตรของสารละลายใหได 250 มลลลตร ดวยนากลน 5. ดดสารละลายมาครงละ 100 มลลลตร เตมดวย 6 N NH 4 OH 8 มลลลตร และ 5% KI 2 มลลลตร เขยาใหผสมกนแลวนาไปไตเตรทกบสารละลาย AgNO3 มาตรฐาน 0.02 N จนกระทงไดตะกอนขนขาวเกดขน ถาจะใหเหน End point ชดเจนใหใชกระดาษสดาปรองพน Flask ขณะททาการไตเตรท 6. การคานวณ 1 ml. 0.02N AgNO3 = 1.08 mg. HCN HCN (ppm.) = 1080 x (ml. 0.02N AgNO3)/นาหนก (กรม) ของตวอยางอาหาร

 

 

 

 

 

 

 

 

157

ภาคผนวก ข

การคานวณพลงงานในอาหาร

 

 

 

 

 

 

 

 

162

1. การคานวณพลงงานในอาหารขน (Energy from feed) (NRC, 2001) (ตวอยาง) พลงงานของเปลอกมนสาปะหลง

พลงงานจาก NFC Truly digestible NFC (tdNFC) = 0.98(100-[NDFN+CP+EE+Ash]) xPAF

= 0.98(100-[68.78+1.16+2.50+18.90]) x 1 = 8.49 %

หมายเหต คา PAF มคาเทากบ 1 พลงงานจากโปรตน

True digestible CP for Concentrate (tdCPc) = [1 – (0.4 x (ADICP/CP))] x CP = [1- (0.4 x (1.24/1.16))] x 1.16 = 0.67 %

พลงงานจากไขมน True digestible FA (tdFA) = EE – 1.0

= 2.5– 1.0 = 1.5 %

พลงงานจาก NDF True digestible NDF (tdNDF) = 0.75x(NDFN – Lignin) [1-(Lingin/NDFN)0.667] True digestible NDF (tdNDF) = 0.75x(68.78-10.37) [1-(10.37/(68.78)0.667)]

= 31.40 % TDN1X(%) = tdNFC + tdCP + (tdFA x 2.25) + tdNDF – 7

= 8.49 + 0.67 + (1.5 x 2.25) + 31.4 – 7 = 36.94 %

DE1X(Mcal/kg) = [(tdNFC/100) x 4.2] + [(tdNDF/100) x 4.2] + [(tdCP/100) x 5.6] + [(FA/100) x 9.4 ]– 0.3

= [(8.49/100) x 4.2] + [(31.40/100) x 4.2] + [(0.67/100)x 5.6] + [(1.5/100) x 9.4] – 0.3

= 1.56 Mcal/kg

 

 

 

 

 

 

 

 

164

Discount = [(TDN1X - [(0.18 x TDN1X) – 10.3)] x Intake)]/TDN1X

= [(36.94 – [(0.18 x 36.94) – 10.3)] x 2)] / 36.94 = 1.08

DEp(Mcal/kg) = DE1X x Discount = 1.56 x 1.08 = 1.68 Mcal/kg

MEp(Mcal/kg) = 1.01 x DE (Mcal/kg) – 0.45 = (1.01 x 1.68) – 0.45 = 1.25 Mcal/kg

NELP (Mcal/kg) = [0.703 x MEP(Mcal/kg)] – 0.19 = (0.703 x 1.25) – 0.19 = 0.69 Mcal/kg

2. การคานวณความตองการพลงงาน (Energy Requirement) ของโครดนม (NRC, 2001) โครดนมไดรบหญาหมกเปนแหลงของอาหารหยาบรวมกบอาหารขน (ตวอยาง)

โครดนมมน าหนกเฉลย 390.06 kgLW ใหนมเฉลยวนละ 13.41 kg นานมมไขมน 3.91% และโปรตน 2.77% โครดนมมนาหนกตวลดลงวนละ 0.37 กโลกรม มคา BCS 3.5

NELR = NELM+NELG+NELL

NELM(Mcal/kg) = 0.08 x (Live Weight)0.75 = 0.08 x (390.06) 0.75 = 7.02 Mcal/day

NELGain (Mcal/kg) = Reserve Energy x (0.64/0.75) NELLoss (Mcal/kg = Reserve Energy x 0.82 Reserve Energy = (Proportion of empty body fat x 9.4)+(Proportion of empty

Body protein x 5.5) Proportion of empty body fat = 0.037683 x BCS(9) Proportion of empty body protein = 0.20086 – [0.0066762 x BCS(9)]

 

 

 

 

 

 

 

 

165

BCS(9) = ((Dairy BCS – 1) x 2) + 1 = ((3.5 – 1) x 2) + 1 = 6

Proportion of empty body fat = 0.037683 x 6 = 0.23

Proportion of empty body protein = 0.20086 – (0.0066762 x 6) = 0.16

Reserve Energy = (0.23x 9.4) + (0.16 x 5.5) = 3.02

NELG(Mcal/kg ) = 3.02x(0.64/0.75) = 2.58 Mcal/day NELL(Mcal/kg) = (0.0929 xFat%) + (0.0547 x Crude Protein%)

+ 0.192 = [(0.0929 x 3.91) + (0.0547 x 2.77) + 0.192] x

13.41 (kg milk/d) = 9.41 Mcal/day

NELR = 7.02 + 2.58 + 9.41 = 19.01 Mcal/day

ดงนนโครดนม ซงไดรบหญาหมกรวมกบอาหารขน จะมความตองการพลงงานในรปของ NE ทงหมดเทากบ 19.01 Mcal/day

3. ความตองการโปรตน (Protein Requirement) ของโครดนม (NRC, 2001) โครดนมไดรบหญาหมกเปนแหลงของอาหารหยาบรวมกบอาหารขน (ตวอยาง)

โครดนมมน าหนกเฉลย 390.06 kgLW ใหนมเฉลยวนละ 13.41 kg นานมมไขมน 3.91% และโปรตน 2.77% โครดนมมนาหนกตวลดลงวนละ 0.37 กโลกรม มคา BCS 3.5

MPR = MPM + MPG + MPL MPM (g/d) = MPu + MPsh + MPMFP MPu = UPN/0.67 UPN(g/d) = 2.75 x (Live weight)0.5

 

 

 

 

 

 

 

 

166

MPu = [2.75 x (390.06 0.5)]/0.67 = 81.06

MPsh = SPN/0.67 SPN = 0.2 x (Live weight)0.6

MPsh = [0.2 x (390.06 0.6)]/0.67 = 10.71

MPMFP = MFP – (bacteria + bacterialdebris in Cecum, large intestine + keratinized Cell + others)

MFP(g/d) = 30 x Dry matter intake (kg.) MPMFP = [(DMI(kg) x 30) – 0.50((Bact MP/0.8) – Bact MP)] +

Endo MP/0.67 เมอ Endo MP(g/d) = 0.4 x 1.9 x DMI (kg) x 6.25

= 0.4 x 1.9 x 13.25 x 6.25 = 62.94

Bact MP(g/d) = 0.64 MCP MCP = 0.85 gRDPreq RDPreq (หญาหมก) = 0.15294 x TDNAct ual TDNAct Total (หญาหมก) = DMI(kg) x %TDN x 1000 RDPreq(หญาหมก) = 0.15294 x (6.04 x 0.5046x 1000)

= 466.13 g/d RDPreq (อาหารขน) = 0.15294 x TDNAct Total TDNAct Total (อาหารขน) = DMI(kg) x %TDN x 1000 RDPreq(อาหารขน) = 0.15294 x (7.57 kg x 0.6382 x 1000)

= 703.74 g/d RDPreq = RDPreq(หญาหมก) + RDPreq(อาหารขน)

= 466.13 + 703.74 = 1169.87 g/d

MCP = 0.85 x 1169.87 = 994.39

MPBact(g/d) = 994.39x 0.64 = 636.41

 

 

 

 

 

 

 

 

167

MPEnd (g/d) = 0.4 x (1.9 x 13.25 x 6.25) = 62.94

MPMFP (g/d) = [(DMI(kg) x 30) – 0.50((Bact MP/0.8) – Bact MP)] + Endo MP/0.67

= [(13.25 x 30) – (0.50x(636.41/0.8) –636.41)) + 62.94/0.67

= 411.89 MPM(g/d) = MPu + MPsh + MPMFP

= 81.06 + 10.71 + 411.89 = 503.66 g/d

MPG(g/d) = NPg/EffMP_NPg NPg(g/d) = SWG x (268 – (29.4 x (RE/SWG))) โดย RE(Mcal) = 0.0635 x EQEBW 0.75 x EQEBG 1.097 EQEBW = 0.891 x EQSBW EQSBW = SBW x (390.06/MSBW) SBW = Shrunk body weight

= 0.96 x BW = 0.96 x 390.06 kgLW = 374.46 kgLW

MSBW = Mature shrunk body weight = 500 kgLW (โคนมลกผสม Holstein friesian ในประเทศ

ไทย) EQSBW = 374.46 x (478/500)

= 357.98 kgLW EQEBW = 0.891 x 357.98

= 318.96 kgLWEQEBG = 0.956 x SWG = 0.956 x 0.27 = 0.26 kgLW

RE (Mcal/d) = 0.0635 x 343.08 0.75 x 0.26 1.097

= 1.15 Mcal/d

 

 

 

 

 

 

 

 

168

NPg = 0.27 x (268 – (29.4 x (1.15/0.27))) = 38.55 g/d

EffMP_NPg = (83.4 – (0.114 x EQSBW))/100 = (83.4 – (0.114 x 357.98))/100 = 0.43

MPG(g/d) = 38.55/0.43 = 89.65 g/d

MPL (g/d) = (Yprotn/0.67) x 1000 Yprotn (kg/d) = Milk production (kg/d) x (Milk true protein/100)

= 13.41 (kg/d) x (2.77/100) = 0.37 kg/d

MPL (g/d) = (0.37/0.67) x 1000 = 552.23 g/d

MPR (g/d) = 503.66 + 89.65 + 552.23 = 1145.54 g/d

MPreq = MPBact + MPRUP + MPEndo MPRUP = MPreq – (MPBact + MPEnd)

= 1145.54 – (636.41 + 62.94) = 446.19 g/d

0.8RUPreq = total digest RUP 0.66 x total digest RUP = MPRUP total digest RUP = 446.19/0.66

= 676.05 total digest RUP = 0.8RUPreq RUPreq = 676.05/0.8

= 845.06 CPreq = RDPreq + RUPreq

= 1169.87 + 845.06 = 2014.93 g

ซงในอาหาร RDPsup (หญาหมก) = Total DMFed x 1000 x Diet CP x CP_RDP = 390.27 g/d

 

 

 

 

 

 

 

 

169

RDPsup (อาหารขน) = Total DMFed x 1000 x Diet CP x CP_RDP = 1181.83 g/d

RDPsup = RDPsup (หญาหมก) + RDPsup (อาหารขน) = 390.27 + 1181.83 = 1572.1 g/d

CPTotal (หญาหมก) = Total DMFed x 1000 x Diet CP = 551.41 g/d

CPTotal (อาหารขน) = Total DMFed x 1000 x Diet CP = 1639.90 g/d

CPTotal = CPTotal (หญาหมก) + CPTotal (อาหารขน) = 551.41 + 1639.96 = 2191.37 g/d

RUPsup = CPTotal - RDPsup

= 2191.37 – 1572.1 = 619.27 g/d

ดงนนเมอคานวณความตองการโปรตนจากตวโคเพอใชในกจกรรมตาง ๆ และคานวณโปรตนในอาหารแลวพบวา ความตองการโปรตนของโค Crude Protein เทากบ 2014.93 กรม/วน, RDP เทากบ 1169.87 กรม/วน และ RUP เทากบ 845.06 กรม/วน สวนโปรตนในอาหาร Crude Protein เทากบ 2191.37 กรม/วน, RDP เทากบ 1572.10 กรม/วน และ RUP เทากบ 619.27 กรม/วน ซงโคในกลมนไดรบ Crude Protein เกนมาเทากบ 176.44 กรม/วน, RDP เกนมาเทากบ 402.23 กรม/วน และ RUP ขาดเทากบ 225.79 กรม/วน

 

 

 

 

 

 

 

 

170

ประวตผเขยน นางสาวเมฆ ขวญแกว เกดเมอวนท 10 กมภาพนธ พ.ศ. 2527 ทจงหวดชยภม เรมศกษาชนประถมศกษาทโรงเรยนบานดงกลาง และชนมธยมศกษาทโรงเรยนโนนคณวทยาคาร รชมงคลาภเษก อาเภอคอนสาร จงหวดชยภม และสาเรจการศกษาระดบปรญญาตร สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จงหวดนครราชสมา เมอป พ.ศ. 2549 และไดเขาศกษาตอในระดบปรญญาโท สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ในปการศกษา 2550