รายงานผลการศึกษาฉบ ับสมบูรณ์...

รายงานผลการศกษาฉบบสมบรณ (Final Report)

โครงการศกษาวจยการปฏรปสอ

เลมท 2 “สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาบคลากรสอไทย”

เสนอ สานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต โดย มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย มนาคม 2559

ก

สารบญ

หนา บทท 1 บทนา ......................................................................................................................................... 1

1.1 หลกการและเหตผล .............................................................................................................................. 1 1.2 วตถประสงค .......................................................................................................................................... 2 1.3 ขอบเขตและประเดนการวจย ............................................................................................................... 2 1.4 กรอบการศกษาและระเบยบวธวจย ...................................................................................................... 3

บทท 2 หลกสตรและการจดการเรยนการสอนดานวชาชพสอ ................................................................. 5

2.1 ทศทางและจดเนนของหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของมหาวทยาลยในประเทศไทย ........... 7 2.1.1 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนมงเนนพฒนาบณฑตใหมคณลกษณะสาคญหลากหลาย .... 7 2.1.2 มหาวทยาลยในประเทศไทยมงเนนผลตบณฑตทยดมนในจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพสอ ....... 8 2.1.3 มหาวทยาลยสวนใหญยงคงมงผลตบณฑตเพอเปนนกปฏบตการสอมวลชน.............................. 9 2.1.4 มหาวทยาลยเอกชนกาลงเปลยนแนวทางหลกสตรมงเนนผลตบณฑตทสามารถเปน

ผประกอบการสอได ................................................................................................................. 10 2.1.5 มหาวทยาลยทเปดสอนดานสอสารมวลชนในประเทศไทยมการผลตบณฑตทเปนนกสอสาร

เฉพาะทาง ................................................................................................................................ 10 2.2 การปรบตวของสถาบนการศกษาเพอใหสอดรบกบสภาพการทางสงคมและเทคโนโลยของสอท

เปลยนแปลงไป ................................................................................................................................... 11 2.2.1 การแบงสาขา ........................................................................................................................... 11 2.2.2 การกาหนดรายวชาแกนพนฐาน ............................................................................................... 13 2.2.3 รายวชาทเปนเอกลกษณของหลกสตร ...................................................................................... 16 2.2.4 รายวชาทเกยวกบสอใหม/ดจทลมเดย/การหลอมรวมสอ ........................................................ 18 2.2.5 รายวชาทเกยวกบการฝกประสบการณวชาชพ โครงงาน หรอการวจย .................................... 19

2.3 ความตองการของนกเรยนในการเขาสวชาชพสอสารมวลชน ............................................................. 20 2.3.1 นกเรยนมปรมาณความตองการเขาศกษาสาขานเทศศาสตรและสาขาทเกยวของกบ

สอสารมวลชนมากขน .............................................................................................................. 21 2.3.2 สาขาวชาดานวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนมจานวนนกศกษามากทสดและสาขาวารสาร

ศาสตรมจานวนนกศกษานอยทสด ........................................................................................... 21

ข

หนา

บทท 3 นโยบายและแนวทางในการคดกรองบคลากรและสวสดการของบคลากรสอ ............................. 24 3.1 ขอมลเบองตนเกยวกบองคกรสอ ........................................................................................................ 24 3.2 คณลกษณะของบคลากรดานสอในยคปจจบน .................................................................................... 24 3.3 สวสดการทางอาชพและคาตอบแทนของบคลากรดานสอ .................................................................. 26 3.4 การคดกรองคนเขาสตลาดงานของอตสาหกรรมสอในปจจบน ........................................................... 29 3.5 สวสดภาพและความปลอดภยในการทางาน ....................................................................................... 31

บทท 4 การปรบตวของวชาชพสอในยคสอหลอมรวม ........................................................................... 34

4.1 การประกอบวชาชพสอในยคสอหลอมรวม ......................................................................................... 34 4.2 ปญหาในการประกอบวชาชพสอในยคเทคโนโลยและสอหลอมรวม ................................................... 35 4.3 คณภาพและจรรยาบรรณสอในยคสอหลอมรวม ................................................................................ 38 4.4 สถาบนการศกษาดานสอสารมวลชนกบการผลตบคลากรใหกบตลาดงานสอในยคสอหลอมรวม ...... 39

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ .............................................................................................. 42

5.1 บทวเคราะหเกยวกบหลกสตรและการจดการเรยนการสอนดานวชาชพสอ ....................................... 42 5.1.1 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนเนนผลตบณฑตทมคณลกษณะหลากหลายในภาพกวาง

แตขาดทกษะความสามารถในเชงลกของวชาชพสอ ................................................................ 42 5.1.2 หลกสตรเกยวของกบสอสารมวลชนใหความสาคญกบการปลกฝงจรยธรรม จรรยาบรรณใน

วชาชพสอ ................................................................................................................................. 42 5.1.3 มหาวทยาลยสวนใหญยงคงมงผลตบณฑตเพอเปนนกปฏบตการสอมวลชน แตมหาวทยาลย

เอกชนกาลงเปลยนแนวทางหลกสตรมงเนนผลตบณฑตทสามารถเปนผประกอบการสอได .... 43 5.1.4 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชน 2 ใน 3 ของประเทศไทยยงไมไดปรบปรงใหตรงกบความ

ตองการของตลาดแรงงานสอสารมวลชน ................................................................................. 43 5.1.5 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนชวยใหบคลากรสอปรบตวเขากบการเปลยนแปลง ภม

ทศนสอใหม (Media Landscape) ได ..................................................................................... 44 5.2 การวเคราะหเกยวกบกระบวนการคดกรองและการเขาสวชาชพสอของสอหนงสอพมพ สอวทย

กระจายเสยง และสอโทรทศนในประเทศไทย .................................................................................... 45 5.3 การวเคราะหเกยวกบประเดนปญหาหลกทนกวชาชพสอประสบในยคเทคโนโลยและสอหลอมรวม

และการเปลยนผานไปสยคดจทลของสอโทรทศน .............................................................................. 45 5.4 สภาพการณปจจบนดานสวสดการและสวสดภาพของนกวชาชพสอไทย............................................ 46 5.5 ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอภาคสวนทเกยวของ ................................................................................ 46

บรรณานกรม .......................................................................................................................................... 54

ค

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1.1 รายละเอยดวธวจยและกลมตวอยาง .......................................................................................... 3 ตารางท 2.1 จานวนหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนในสถาบนระดบอดมศกษาของไทย ..................... 5 ตารางท 2.2 รอยละของหลกสตรกลมตวอยาง ............................................................................................... 6 ตารางท 2.3 หลกสตรทมการปรบปรงพฒนาใหมความทนสมย ................................................................... 12 ตารางท 2.4 รายวชาแกนทแสดงใหเหนถงการปรบปรงหลกสตรททนสมย ................................................. 14 ตารางท 2.5 วชาทเกยวของกบการฝกประสบการณวชาชพ ........................................................................ 19 ตารางท 2.6 เปรยบเทยบจานวนนกศกษาสาขาวชาวทยและโทรทศนและสาขาวชาวารสารศาสตร ปพ.ศ.

2554-2557 .............................................................................................................................. 22 ตารางท 2.7 จานวนสงสด-ตาสดนกเรยนทสอบเขาสาขาวชาวทยและโทรทศนและสาขาวารสารศาสตร ... 22 ตารางท 3.1 ชวงอายงานของกลมตวอยาง ................................................................................................... 25 ตารางท 3.2 ระดบการศกษาของกลมตวอยาง ............................................................................................. 25 ตารางท 3.3 สาขาวชาทกลมตวอยางสาเรจการศกษา ................................................................................. 26 ตารางท 3.4 จานวนบคลากรวชาชพสอจาแนกตามคาตอบแทนรายเดอนและอายงานในการประกอบ วชาชพสอ ................................................................................................................................. 28 ตารางท 3.5 สวสดการพเศษการปรบเงนเดอนของนกวชาชพสอในป 2557 ............................................... 29 ตารางท 5.1 ประเดนและขอเสนอแนะเชงนโยบายตอภาคสวนทเกยวของ ................................................. 47

ง

สารบญแผนภม หนา

แผนภมท 2.1 สดสวนหลกสตรทมจดเนนหลากหลาย/ไมหลากหลาย ........................................................... 8 แผนภมท 2.2 สดสวนหลกสตรทมงเนนจรยธรรมและจรรยาบรรณสอ ......................................................... 9 แผนภมท 2.3 สดสวนหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตเปนนกปฏบตการและเปนทงนกปฏบตการและ

ผประกอบการสอสารมวลชน .................................................................................................. 9 แผนภมท 2.4 สดสวนหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตใหเปนไดทงนกปฏบตการสอมวลชนและเปน

ผประกอบการสอสารมวลชน ................................................................................................ 10 แผนภมท 2.5 สดสวนหลกสตรมงเนนผลตบณฑตใหเปนนกสอสารเฉพาะทาง ........................................... 11 แผนภมท 2.6 สดสวนหลกสตรทเทาทนเทคโนโลยสอสารมวลชน ............................................................... 13 แผนภมท 2.7 สดสวนหลกสตรทมรายวชาเปนเอกลกษณ ........................................................................... 17 แผนภมท 2.8 จานวนนกเรยนทสอบเขาสาขาทเกยวของกบสอสารมวลชน พ.ศ. 2554-2557 ................... 21 แผนภมท 2.9 จานวนนกเรยนทสอบเขาสาขาวชาทเทาทนยคภมทศนสอใหม พ.ศ. 2554-2557 ............... 23

จ

สารบญแผนภาพ หนา

แผนภาพท 2.1 อนดบรายวชาแกนพนฐานทเทาทนการเปลยนแปลงบรบทสงคมสอ .................................... 16

1

บทท 1 บทนา

รายงานการศกษาสภาพปญหาและแนวทางการพฒนาบคลากรสอไทยเปนสวนหนงของการวจยชดปฏรปสอ ซงมเปาหมายสาคญในการศกษาสภาพปจจบนของวชาชพสอสารมวลชนในประเทศไทย เพอนาไปสการจดทาขอเสนอวสยทศน การกาหนดเปาหมาย และขอเสนอแนะแนวทางในการปฏรปวชาชพนภายในหกปขางหนาตอไป นอกจากน เนอหาในรายงานฉบบนยงมเปาหมายทจะใชเพอการจดทาขอเสนอแนวทางในการพฒนาบคลากรสอไทย โดยนาเสนอใหมทางเลอกในการปรบปรงและพฒนากฎ ระเบยบ และวธการพฒนาทชดเจนตอไป 1.1 หลกการและเหตผล

บคลากรสอมวลชนเปนทงนกวชาชพและ/หรอผประกอบการทมความสาคญยง เนองจากสามารถ

สงผลกระทบตอมตมหาชน (Public opinion) ตลอดจนการปลกฝงคานยม ความคด หรอการสรางเสรมพฤตกรรมในดานใดดานหนงตอมวลชนได ขณะเดยวกน นกวชาชพสอมวลชนกไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญในเรองเสรภาพในการแสดงออกมาอยางตอเนอง นบแตรฐธรรมนญ พ.ศ.2540 เปนตนมา เพอใหสามารถทาหนาท “ฐานนดรทส” ในการตรวจสอบผใชอานาจรฐไดอยางเตมท

อยางไรกด ในชวงประมาณหนงทศวรรษทผานมา ไดเกดวกฤตศรทธาสาคญกบวงการสอ โดยขอหา

สาคญของสงคมไทย คอ สอถกใชเพอเปนประโยชนทางการเมองหรอทางธรกจ จนละเลยทจะคานงถงประโยชนสาธารณะ จงนาไปสคาถามอยเนองๆ วาบคลากรสอในปจจบนมศกยภาพทางวชาชพ และสานกทางสงคมเพยงพอกบสทธพเศษทไดรบหรอไม การศกษาในครงนจงตองการทคนหาสภาพการดาเนนวชาชพ ปญหาและอปสรรคในการทางาน รวมทงปจจยแวดลอมตางๆ ในวชาชพสอ ดงเชน ความเปลยนแปลงทางเทคโนโลยการสอสาร และการเปลยนผานของภมทศนการสอสารแบบหลอมรวมในชวงปจจบน ซงขอมลดงกลาวจะเปนการทาใหไดรบทราบภาพความเปนจรงทเกดขนในวชาชพสอทจะนาไปสการเสนอแนะแนวทางทสอดคลองกบปญหาและสภาพทเกดขนจรงของวชาชพสอได

ทงน ในสวนของขอมลบคลากรในวชาชพสอนน ไดมการนาเสนอขอมลในรายงานการศกษาในชด

โครงการปฏรปสอ เรอง บคลากรสอไทย: สภาพปญหาและแนวทางการพฒนา (ฐตนนท พงษสทธรกษ และ วระยทธ กาญจนชฉตร, 2547) ซงพบวาบคลากรในวชาชพสอของไทยยงคงมปญหาในดานความเปนมออาชพ ทงแงของอดมการณทางวชาชพ ทศนคต และทกษะความเชยวชาญ ซงการจะแกปญหาเหลานได จาเปนจะตองมกระบวนการในการพฒนาบคลากรทเหมาะสม ทงโดยองคกรสอเองและสมาคมวชาชพตางๆ ตองเขามามบทบาทสาคญ สาหรบในการศกษาครงนนอกจากจะตดตามความตอเนองของแนวทางการพฒนาบคลากร

2

ตามขอเสนอแนะทการศกษาดงกลาวไดนาเสนอไวแลว ยงจะมการศกษาเพมเตมในประเดนนโยบายและแนวทางการคดกรองบคลากรขององคกรสอ ทงนกวารสารศาสตร และนกสรางเนอหาประเภทอนๆ ดวย รวมทงการศกษาตนทางของการหลอหลอมและผลตบคลากรสอไทย คอ หลกสตรการเรยนการสอนดานการสอสารในระดบสถาบนอดมศกษา ทงน แมวาบคลากรสอทอยในตลาดแรงงานดานนในปจจบนจานวนมากไมไดจบการศกษาในดานนมาโดยตรง แตถอวาหลกสตรการศกษาในดานนถอวาเปนกรอบคดทสาคญในการพฒนากลมบคลากรในวชาชพน ดงนน การศกษาวเคราะหทศทางและจดเนนของหลกสตรการเรยนการสอนดานการสอสารในปจจบนจะเปนขอมลสาคญททาใหสามารถวเคราะหคณภาพและคณลกษณะทางวชาชพของบคลากรสอไทยไดอกแงมมหนง จากหลกการและเหตผลดงกลาว การศกษาในครงนจงไดกาหนดวตถประสงคในการศกษาไว 4 ประการดงน

1.2 วตถประสงค 2.1 เพอศกษากระบวนการคดกรองและการเขาสวชาชพสอของสอหนงสอพมพ สอวทยกระจายเสยง

และสอโทรทศนในประเทศไทย 2.2 เพอศกษาประเดนปญหาหลกทนกวชาชพสอประสบในยคเทคโนโลยและสอหลอมรวม และ

การเปลยนผานไปสยคดจทลของสอโทรทศน 2.3. เพอศกษาสภาพปจจบนและเนอหาของหลกสตรการศกษาดานวชาชพสอ รวมทงศกษาการ

ปรบตวของสถาบนการศกษาเพอใหสอดรบกบสภาพการทางสงคมและเทคโนโลยของสอทเปลยนแปลงไป

2.4 เพอศกษาสภาพการณปจจบนดานสวสดการและสวสดภาพของนกวชาชพสอไทย

1.3 ขอบเขตและประเดนการวจย ขอบเขตการดาเนนงานการศกษานครอบคลมสอมวลชนประเทศไทย 2 ประเภท คอ สอสงพมพ และ

สอวทยและโทรทศน เนองจากสอออนไลนมลกษณะของการสรางและนาเสนอเนอหาเขาสระบบโดยผใชมากกวานกวชาชพ ทงน ไดกาหนดประเดนการศกษา

1.1 ขอมลเบองตนทางประชากรของผประกอบวชาชพสอในองคกรกลมตวอยาง 1.2 นโยบายหรอแนวทางในการคดเลอกบคลากรขององคกรสอกลมตวอยาง

1.3 อปสรรคและปญหาในการทางานของนกวชาชพสอในยคสอหลอมรวม

1.4 รวบรวมขอมลเกยวกบสวสดการและสวสดภาพของนกวชาชพสอไทย

1.5 วเคราะหทศทางหลกสตรนเทศศาสตรทมการเปดสอนในสถาบนการศกษาระดบปรญญาตร

3

1.4 กรอบการศกษาและระเบยบวธวจย จากประเดนการศกษาทง 5 ประเดนขางตน ผวจยไดกาหนดระเบยบวธวจยและกาหนดกลมตวอยาง

ดงรายละเอยดในตาราง

ตารางท 1.1 รายละเอยดวธวจยและกลมตวอยาง ประเดนการวจย วธการวจย กลมตวอยาง

1. ขอมลเบองตนทางประชากรของผประกอบวชาชพสอในองคกรกลมตวอยาง

แบบสารวจ 1. สอหนงสอพมพ - ภาษาไทย - ภาษาองกฤษ

2. วทยกระจายเสยง - ดาเนนงานโดยหนวยงานรฐ - ดาเนนงานโดยเอกชน

3. โทรทศน - ดาเนนงานโดยหนวยงานรฐ - ดาเนนงานโดยเอกชน

2. นโยบายหรอแนวทางในการคดเลอกบคลากรขององคกรกลมตวอยาง

แบบสมภาษณ 1. สอหนงสอพมพ - ภาษาไทย - ภาษาองกฤษ

2. วทยกระจายเสยง - ดาเนนงานโดยหนวยงานรฐ - ดาเนนงานโดยเอกชน

3. โทรทศน - ดาเนนงานโดยหนวยงานรฐ - ดาเนนงานโดยเอกชน

3. อปสรรคและปญหาในการทางานของนกวชาชพสอในยคสอหลอมรวม

แบบสอบถาม/ ศกษาเอกสาร

ตวแทนนกวชาชพสอจากองคกรกลมตวอยางขางตน

4. รวบรวมขอมลเกยวกบสวสดการและสวสดภาพของนกวชาชพสอไทย

แบบสอบถาม/ ศกษาเอกสาร

ตวแทนนกวชาชพสอจากองคกรกลมตวอยางขางตน

5. วเคราะหทศทางหลกสตร นเทศศาสตรทมการเปดสอนในสถาบนการศกษาระดบปรญญาตร

วเคราะหเนอหา หลกสตรนเทศศาสตร ระดบปรญญาตร ในสถาบนอดมศกษา

5

บทท 2 หลกสตรและการจดการเรยนการสอนดานวชาชพสอ

การศกษาวจยเรอง หลกสตรและการจดการเรยนการสอนดานวชาชพสอ มวตถประสงค 2 ประการคอ 1.ศกษาสภาพปจจบนและเนอหาของหลกสตรการศกษาดานวชาชพสอ และ 2.การปรบตวของสถาบนการศกษาเพอใหสอดรบกบสภาพการทางสงคมและเทคโนโลยของสอทเปลยนแปลงไป โดยมกลมประชากร คอ หลกสตรนเทศศาสตร ระดบปรญญาตร ในสถาบนอดมศกษาของไทย ปการศกษา 2558

ผลการสารวจขอมลเบองตนในการศกษาครงน พบวา ป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยมหลกสตรท

เกยวของกบวชาชพสอ ใชชอหลกสตรสวนใหญวา หลกสตรนเทศศาสตร รวมทงชออนทปรากฏ เชน วารสารศาสตร สารสนเทศศาสตร เทคโนโลยสอมวลชน ศลปศาสตร มประมาณ 100 หลกสตร กระจายอยในสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาทงทเปนมหาวทยาลยของรฐ มหาวทยาลยในกากบของรฐ มหาวทยาลยเอกชน สถาบนราชภฎ และสถาบนเทคโนโลยราชมงคล ทงในสวนกลางและสวนภมภาค ดงรายละเอยดในตาราง

ตารางท 2.1 จานวนหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนในสถาบนระดบอดมศกษาของไทย ประเภทของสถาบน จานวนทงหมด

1. หลกสตรของสถาบนการศกษาในกรงเทพมหานคร 1.1 สถาบนการศกษาของรฐ/ในกากบของรฐ 8

1.2 สถาบนการศกษาของเอกชน 17

2. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค 2.1 ภาคเหนอ

2.1.1 สถาบนการศกษาของรฐ/ในกากบของรฐ 3

2.1.2 สถาบนการศกษาของเอกชน 2

2.2 ภาคกลาง 2.2.1 สถาบนการศกษาของรฐ/ในกากบของรฐ 9


2.3 ภาคอสาน 2.3.1 สถาบนการศกษาของรฐ/ในกากบของรฐ 3


2.4 ภาคใต 2.4.1 สถาบนการศกษาของรฐ/ในกากบของรฐ 3


3. หลกสตรของกลมสถาบนราชภฎ

6

ประเภทของสถาบน จานวนทงหมด 3.1 สถาบนราชภฎในกรงเทพมหานคร 5

3.2 สถาบนราชภฎในสวนภมภาค 33

4. หลกสตรของกลมสถาบนเทคโนโลยราชมงคล 4.1 สถาบนเทคโนโลยราชมงคลในกรงเทพมหานคร 2

4.2 สถาบนเทคโนโลยราชมงคลในสวนภมภาค 2

รวม 100

ในการวจยครงนผวจยทาการสมกลมตวอยางแบบอาศยหลกความนาจะเปนทางสถต (Probability sampling) โดยแบงกลมหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชน ออกเปน 7 กลม เพอใหการสมตวอยางครอบคลมประชากรทหลากหลาย ดงน

1. หลกสตรของสถาบนการศกษาในกรงเทพมหานคร 2. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคเหนอ 3. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคกลาง 4. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคอสาน 5. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคใต 6. หลกสตรของกลมสถาบนราชภฎ 7. หลกสตรของกลมสถาบนเทคโนโลยราชมงคล

หลงจากแบงกลมประชากรออกเปน 7 กลมแลว ผวจยทาการกาหนดโควตาในการสมกลมตวอยางแต

ละกลม เฉลยรอยละ 30 ของแตละกลม ทงนในกลมทมหลกสตรการสอนทเกยวของกบสอสารมวลชนนอยกวา 5 ใหใชเปนตวอยางทงหมด และจบฉลาก ไดกลมตวอยางคดเปนรอยละ 42 ของประชากรทงหมด หรอจานวน 42 หลกสตร โดยมสดสวนกลมตวอยางในการวจยดงตาราง

ตารางท 2.2 รอยละของหลกสตรกลมตวอยาง ประเภทของสถาบน จานวน รอยละ

1. หลกสตรของสถาบนการศกษาในกรงเทพมหานคร 8 19.05 2. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคเหนอ 4 9.52 3. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคกลาง 6 14.29 4. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคอสาน 4 9.52 5. หลกสตรของสถาบนการศกษาในสวนภมภาค ภาคใต 4 9.52 6. หลกสตรของกลมสถาบนราชภฎ 12 28.57 7. หลกสตรของกลมสถาบนเทคโนโลยราชมงคล 4 9.52

รวม 42 100

7

จากการศกษา พบวา กลมมหาวทยาลยทเปดสอนสาขาทเกยวของกบสอสารมวลชนมากทสดคอ มหาวทยาลยราชภฎ รอยละ 28.57 รองลงมาคอ มหาวทยาลยในเขตกรงเทพมหานคร รอยละ 19.05 และ อนดบ 3 คอ มหาวทยาลยในสวนภมภาค ภาคกลาง รอยละ 14.29 ตอไปนผวจยจะรายงานผลการศกษาตามวตถประสงคของการวจย ซงมรายละเอยดดงน

2.1 ทศทางและจดเนนของหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของมหาวทยาลยในประเทศไทย จากการศกษาลกษณะเดนของหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนในมหาวทยาลยของไทยโดย

ศกษาวสยทศน พนธกจ ปณธาน วตถประสงค รวมถงโครงสรางของหลกสตร จากการศกษาพบวา หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนมจดเนนในการผลตบณฑตทมคณลกษณะสาคญ 12 ประการ ไดแก

1. ผลตบณฑตทเปนนกปฏบตการสอมวลชน 2. ผลตบณฑตทเปนผประกอบการวชาชพสอ 3. สามารถใชเทคโนโลยการสอสารททนสมยในยคดจทลมเดย (Digital Media) 4. สามารถบรณาการความรของชมชนทองถน 5. เทาทนเทคโนโยลในยคหลอมรวมสอ (Media Convergence) 6. ตอบสนองความตองการของสงคมชมชนพหวฒนธรรม 7. มองคความรทเกยวของกบอาเซยน 8. อนรกษศลปวฒนธรรมทองถน 9. ยดมนในจรยธรรมและจรรยาบรรณของวชาชพสอ 10. มจตอาสาพฒนาทองถน 11. มจตสานกรบผดชอบตอสงคม 12. เปนนกสอสารเฉพาะทาง

จากการวเคราะหเนอหากลมตวอยาง พบประเดนทนาสนใจตางๆ ดงน

2.1.1 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนมงเนนพฒนาบณฑตใหมคณลกษณะสาคญหลากหลาย จากการศกษา พบวา หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนทเปดสอนในมหาวทยาลยทวประเทศสวน

ใหญมการปรบปรงหลกสตรใหมจดเนนทหลากหลาย โดยมมหาวทยาลยทมงเนนผลตบณฑตทมคณลกษณะสาคญ 8 ขอใน 12 ขอทงสน 28 แหง คดเปนรอยละ 66.67 ซงหมายความวาหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนในประเทศไทยสวนใหญยงเนนผลตนกสอสารมวลชนทมความสามารถแบบภาพกวาง ไมไดเนนใหบณฑตมความร ความสามารถในเชงลกดานใดดานหนง

8

แผนภมท 2.1 สดสวนหลกสตรทมจดเนนหลากหลาย/ไมหลากหลาย

ทงน หลกสตรทมงเนนผลตบณฑตทมคณลกษณะทหลากหลายมากทสด ม 3 หลกสตร ไดแก

หลกสตรนเทศศาสตรบณฑต มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา หลกสตรนเทศศาสตรบณฑต มหาวทยาลยทกษณและหลกสตรนเทศศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน สาหรบหลกสตรทมจดเนนนอยทสด คอ หลกสตรของมหาวทยาลยราชภฎอดรธาน มจดเนนเพยง 2 ดาน โดยมจดเนนเพยงมงผลตนกปฏบตการสอและมความสามารถในการใชเทคโนโลยสอสารททนสมยได และรองลงมาคอ หลกสตรของมหาวทยาลยมหาสารคามมจดเนนเพยง 4 ดาน คอ มงผลตนกปฏบตการสอ บรณาการความรชมชนทองถน ยดมนในจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพและมจตสานกรบผดชอบตอสงคม

2.1.2 มหาวทยาลยในประเทศไทยมงเนนผลตบณฑตทยดมนในจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพสอ หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของมหาวทยาลยในประเทศไทยถงรอยละ 95.24 ระบใน

วสยทศน พนธกจและวตถประสงความงผลตบณฑตทยดมนจรยธรรมและจรรยาบรรณแหงวชาชพสอ มเพยงรอยละ 4.76 เทานนทไมไดระบไวชดเจนถงเรองดงกลาว คอ หลกสตรของมหาวทยาลยเนชน ศนยลาปาง และมหาวทยาลยราชภฎอดรธาน นอกจากนในวชาบงคบแกนหรอวชาพนฐานเอก ยงพบวารอยละ 90 ของหลกสตรมวชาเกยวกบจรยธรรม จรรยาบรรณสอ

67%33%

ความหลากหลายของจดเนนหลกสตรหลกสตรมจดเนนทหลากหลาย หลกสตรมจดเนนไมหลากหลาย

9

แผนภมท 2.1 สดสวนหลกสตรทมงเนนจรยธรรมและจรรยาบรรณสอ

2.1.3 มหาวทยาลยสวนใหญยงคงมงผลตบณฑตเพอเปนนกปฏบตการสอมวลชน มหาวทยาลยสวนใหญยงคงเนนผลตบณฑตเพอเปนนกปฏบตการสอมวลชน จานวน 37 มหาวทยาลย

คดเปนรอยละ 88.09 และมหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตใหเปนไดทงนกปฏบตการสอมวลชนและเปนผประกอบการสอสารมวลชน 5 แหง คดเปนรอยละ 11.90

แผนภมท 2.2 สดสวนหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตเปนนกปฏบตการและเปนทงนกปฏบตการและผประกอบการสอสารมวลชน

95%

5%

หลกสตรทมงเนนจรยธรรม จรรยาบรรณสอ

หลกสตรทมงเนนจรยธรรม จรรยาบรรณสอ

หลกสตรทไมมงเนนจรยธรรม จรรยาบรรณสอ

88%

12%

การผลตบณฑตทมงเนนเปนนกปฏบตการ/นกปฏบตการและผประกอบการสอ

ผลตนกปฏบตการ ผลตนกปฏบตการและผประกอบการ

10

2.1.4 มหาวทยาลยเอกชนกาลงเปลยนแนวทางหลกสตรมงเนนผลตบณฑตทสามารถเปนผประกอบการสอได

เมอลองพจารณาหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตใหเปนไดทงนกปฏบตการสอมวลชนและเปนผประกอบการสอสารมวลชน 5 แหง พบวา ในจานวนนเปนหลกสตรของมหาวทยาลยเอกชนมากถงจานวน 4 แหง หรอคดเปนรอยละ 80 ไดแก มหาวทยาลยกรงเทพ มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยราชพฤกษ มหาวทยาลยเนชน ศนยลาปาง และเปนมหาวทยาลยของรฐเพยง 1 แหง คอ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร ซงแสดงใหเหนวามหาวทยาลยเอกชนกาลงปรบเปลยนแนวทางหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตทสามารถเปนผประกอบการสอสารมวลชนได อยางไรกตามปจจบนยงไมมมหาวทยาลยใดในประเทศไทยทเปดหลกสตรการสอนดานวชาชพสอ โดยมงเนนผลตบณฑตเพอเปนผประกอบการสอสารมวลชนโดยตรง

แผนภมท 2.3 สดสวนหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตใหเปนไดทงนกปฏบตการสอมวลชนและเปน

ผประกอบการสอสารมวลชน

2.1.5 มหาวทยาลยทเปดสอนดานสอสารมวลชนในประเทศไทยมการผลตบณฑตทเปนนกสอสารเฉพาะทาง

มหาวทยาลยในประเทศไทยมงผลตบณฑตทเปนนกนเทศศาสตรทวไปรอยละ 73.81 และผลตบณฑตทเปนนกสอสารเฉพาะทางรอยละ 26.19 เชน มหาวทยาลยเอกชนในเขตกรงเทพ ไดแก มหาวทยาลยกรงเทพ มหาวทยาลยกรงเทพธนบร มหาวทยาลยเกรก มหาวทยาลยเกษมบณฑต มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร มหาวทยาลยเอกชนในภาคกลาง ไดแก มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพ ไดแก มหาวทยาลยราชภฎบานสมเดจเจาพระยาและมหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา และมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ไดแก มหาวทยาลยเทคโนโลยเจาคณทหารลาดกระบงและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลกรงเทพ

80%

20%

ผลตบณฑตเปนทงนกปฏบตการและผประกอบการสอ

มหาวทยาลยเอกชน มหาวทยาลยอนๆ

11

แผนภมท 2.4 สดสวนหลกสตรมงเนนผลตบณฑตใหเปนนกสอสารเฉพาะทาง

2.2 การปรบตวของสถาบนการศกษาเพอใหสอดรบกบสภาพการทางสงคมและเทคโนโลยของสอท

เปลยนแปลงไป การศกษาเรองการปรบตวของสถาบนการศกษากบสภาพการสงคมและเทคโนโลยการสอสารท

เปลยนแปลงไปนผวจยไดทาการศกษาการวางโครงสรางหลกสตร โดยพจารณาจาก การแบงสาขาวชา การกาหนดรายวชาแกนพนฐาน โดยมผลการศกษาดงน

2.2.1 การแบงสาขา 2.2.1.1 การมสาขาวชาทเกยวของกบสอใหม (New Media) การหลอมรวมสาขาวชาในยค

หลอมรวมสอ (Media Convergence) ซงเปนตวชวดวาหลกสตรของมหาวทยาลยมการปรบตวใหทนสมยองกบบรบทของสอ โดยจดกลมมหาวทยาลยทมการเปดสาขาวชาททนสมยตามกลม 4 กลม ไดแก มหาวทยาลยภาครฐ มหาวทยาลยภาคเอกชน มหาวทยาลยราชภฎ และมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ไดผลการศกษาตามตารางท 2.3

26%

74%

หลกสตรผลตบณฑตเฉพาะทางผลตบณฑตนกสอสารเฉพาะทางผลตบณฑตนกสอสารมวลชนทวไป

12

ตารางท 2.3 หลกสตรทมการปรบปรงพฒนาใหมความทนสมย กลมมหาวทยาลย ชอมหาวทยาลย ชอสาขาวชาใหม

1) มหาวทยาลยภาครฐ/ในกากบของรฐ จานวน 3 แหง

1) มหาวทยาลยรามคาแหง - วารสารศาสตรสอประสม - การสอสารบรณาการ

2) มหาวทยาลยแมโจ - นเทศศาสตรบรณาการ 3) มหาวทยาลยพะเยา - การสอสารสอใหม

2) มหาวทยาลยภาคเอกชน จานวน 3 แหง

1) มหาวทยาลยเกษมบณฑต - วารสารศาสตรและสอใหม - ภาพยนตรและดจทล

2) มหาวทยาลยรงสต - มลตมเดย 3) มหาวทยาลยหวเฉยว เฉลมพระเกยรต

- สอมลตมเดยและสอใหม

3) มหาวทยาลยราชภฎ จานวน 4 แหง

1) มหาวทยาลยราชภฎ สวนสนนทา

- การสอสารผานสอใหม

2) มหาวทยาลยราชภฎกาญจนบร - สอสารสอใหม - มลตมเดยดไซน

3) มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย - การสอสารสอใหม - มลตมเดย

4) มหาวทยาลยราชภฎอดรธาน - นวมเดย 4) มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

จานวน 3 แหง 1) มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลพระนคร

- มลตมเดย

2) มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลภาคตะวนออก

- เทคโนโลยมลตมเดย

3) มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลธญบร

- มลตมเดย - สอดจทล

จากผลการศกษา พบวา หลกสตรของมหาวทยาลยทมความทนสมย มจานวน 13 แหง คดเปนรอยละ

28.57 ของหลกสตรมการปรบตวของหลกสตรทเทาทนเทคโนโลยสอสารมวลชนทเปลยนแปลงไป คอ เรยนรการบรหารจดการองคกรสอในยคการหลอมรวมสอ ซงหมายความวาบนฑตมองคความรเกยวกบสอใหม มความรและทกษะการผลตสอหลากหลาย (Multitask-Skill) ในคนๆ เดยว สามารถสงขาวสารไดหลายชองทางสอ (Multi-Platform)

13

แผนภมท 2.5 สดสวนหลกสตรทเทาทนเทคโนโลยสอสารมวลชน

2.2.1.2 การแบงสาขาวชาโดยใหความสาคญกบบรบทสงคมอาเซยน ซงหมายถงหลกสตรทเนนเรอง 2 ภาษาหรอมสาขาทเกยวของโดยตรง ไดแก มหาวทยาลยกรงเทพ มสาขาการโฆษณาและสาขาวทยโทรทศน ทมการเรยนการสอนแบบสองภาษา (Bilingual)

2.2.1.3 การมสาขาวชาทมงผลตบณฑตเปนนกสอสารเฉพาะทาง เชน มหาวทยาลยเทคโนโลยเจาคณทหารลาดกระบง มสาขาวทยาศาสตรการเกษตรและสาขานเทศศาสตรเกษตร

2.2.1.4 การมสาขาวชาทผลตบณฑตเปนนกสอสารเพอการพฒนาทองถน ไดแก มหาวทยาลยทกษณ ยงคงมสาขาการสอสารเพอการพฒนาทองถน มหาวทยาลยราชภฏสงขลา มสาขาการสอสารเพอการพฒนาทองถน

2.2.2 การกาหนดรายวชาแกนพนฐาน 2.2.2.1 หลกสตรของมหาวทยาลยมการกาหนดวชาแกนพนฐานทแสดงใหเหนถงการปรบปรง

หลกสตรททนสมย กาวทนเทคโนโลยการสอสาร และเตรยมแรงงานพรอมรบการเปดประตสอาเซยน จากการศกษาวชาแกนพนฐานทแสดงใหเหนถงการปรบปรงหลกสตรททนสมย กาวทนเทคโนโลยการ

สอสารของหลกสตรในประเทศไทย พบวา ม 4 กลมรายวชา ไดแก กลมวชาภาษาองกฤษ กลมวชาสอใหมและดจทลมเดย กลมวชาการวเคราะหสถานการณปจจบน และกลมวชาความรเกยวกบอาเซยน ตามตารางท 2.4

29%

71%

หลกสตรทเทาทนเทคโนโลยสอสารมวลชน

หลกสตรทนสมย

หลกสตรดงเดม

14

ตารางท 2.4 รายวชาแกนทแสดงใหเหนถงการปรบปรงหลกสตรททนสมย กลมวชา ชอวชา

1) ภาษาองกฤษ - การสอสารภาษาองกฤษเพอการวเคราะหการสอสารเชงวชาการ

- การสอสารภาษาองกฤษเพอนาเสนอผลงาน - ภาษาองกฤษเทคโนโลยและสารสนเทศเพอการสอสาร - การอานเขยนภาษาองกฤษเชงนเทศ - ภาษาองกฤษเพอการสอสาร - ภาษาองกฤษเพองานนเทศ - ภาษาองกฤษเพอสอมวลชน - ภาษาองกฤษเพองานนเทศศาสตร - ภาษาองกฤษเพองานนเทศ 1-2 - ภาษาองกฤษนเทศศาสตร

2) สอใหมและดจทลมเดย - สอใหมและเทคโนโลยการสอสารมวลชน - วทยาการและเทคโนโลย - การผลตสอดจทล

3) การวเคราะหสถานการณปจจบน - สถานการณปจจบนในมมมองของสอมวลชน - ความรเทาทนสอ

4) ความรเกยวกบอาเซยน - วฒนธรรมการสอสารในอาเซยน

ทงนในวชาแกน 4 กลมรายวชาทบงบอกถงความทนสมยของหลกสตร พบวา กลมวชาภาษาองกฤษเปดมากเปนอนดบ 1 รองลงมาคอกลมวชาสอใหมและดจทลมเดย กลมวชาการวเคราะหสถานการณปจจบน และกลมวชาความรเกยวกบอาเซยน ตาม

15

แผนภาพท 2.1

16

แผนภาพท 2.1 อนดบรายวชาแกนพนฐานทเทาทนการเปลยนแปลงบรบทสงคมสอ

นอกจากน จากการศกษาพบวา กลมวชาแกนบงคบของกลมมหาวทยาลยราชภฎในสวนภมภาคมการวางโครงสรางรายวชาทคลายคลงกน เชน มหาวทยาลยราชภฎบานสมเดจเจาพระยา มรายวชาภาษาองกฤษเพองานนเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฎกาญจนบร มรายวชาภาษาองกฤษเพองานนเทศ 1-2 มหาวทยาลยราชภฎสกลนคร มรายวชาภาษาองกฤษนเทศศาสตร

2.2.2.2 หลกสตรของมหาวทยาลยทมรายวชาเนนผประกอบการวชาชพ ไดแก มหาวทยาลยเนชน ศนยลาปาง มรายวชาผประกอบการสอ

2.2.2.3 หลกสตรของมหาวทยาลยทมรายวชาแกนทยงคงเนนการพฒนาชมชนทองถน ไดแก มหาวทยาลยทกษณ มวชาการสอสารเพอการพฒนาทองถน

2.2.3 รายวชาทเปนเอกลกษณของหลกสตร มหาวทยาลยในประเทศไทย มจดเดนของหลกสตร โดยเปดสอนรายวชาทเปนเอกลกษณ องกบบรบท

บทของภมศาสตรทตง ปญหาของพนทชมชนทองถน ปมหลงของสถาบน และบรบทสงคมสอ ซงจากการศกษาพบวามมหาวทยาลย 10 แหงทมรายวชาทเปนเอกลกษณของหลกสตร คดเปนรอยละ 23.81

รายวชาทเทาทนการเปลยนแปลงบรบท

สงคมสอ

1. ภาษาองกฤษ

2. สอใหมและดจทลมเดย

3. การวเคราะห

สถานการณปจจบน

4. ความรเกยวกบอาเซยน

17

แผนภมท 2.6 สดสวนหลกสตรทมรายวชาเปนเอกลกษณ

นอกจากน ผวจยไดทาการศกษารายวชาทเปนเอกลกษณ โดยแบงตามกลมของมหาวทยาลย 4 กลม ไดแก มหาวทยาลยของรฐ มหาวทยาลยเอกชน มหาวทยาลยราชภฏและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล มรายละเอยดผลการศกษา ดงน

1. มหาวทยาลยภาครฐ/ในกากบของรฐ ในเขตกรงเทพจะไมมรายวชาทเปนเอกลกษณอยางเดนชด แตสาหรบมหาวทยาลยภาครฐในภมภาคตางๆ มการเปดรายวชาทเปนเอกลกษณของหลกสตร จานวน 5 แหง ไดแก มหาวทยาลยแมโจ มรายวชาทองถนศกษา วชาความคดเชงบรณาการและความคดสรางสรรค มหาวทยาลยศลปากร มรายวชาการจดการธรกจวารสาร มหาวทยาลยอบลราชธาน มรายวชาภมภาคลมนาโขงกบสงคมโลกและการสอสารมวลชนในภมภาคลมนาโขง มหาวทยาลยทกษณ มรายวชาการสอสารขามวฒนธรรม มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน มรายวชาการสอสารพหวฒนธรรมและวชาการสอขาวเพอสนตภาพและคลคลายความขดแยง

2. มหาวทยาลยเอกชนจานวน 4 แหง มรายวชาทเปนเอกลกษณของหลกสตร ไดแก มหาวทยาลยเกรก มรายวชา นกการเมองยคสอสารและสารสนเทศและทฤษฎยทธศาสตรการสอสารทางการเมองเชงบรณาการ มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร มรายวชาทกษะการสอสารธรกจ มหาวทยาลยเนชน มรายวชา ความคดเชงวพากษและความคดสรางสรรค มหาวทยาลยพายพ มรายวชาสอพนบานลานนาและสอมวลชนในอษาคเนย

3. มหาวทยาลยราชภฎเกอบทงหมดไมมรายวชาท เปนเอกลกษณของหลกสตรเลย ยกเวนมหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม ทมรายวชาสอพนบานเพอการประชาสมพนธ

4. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลทศกษาไมพบรายวชาทเปนเอกลกษณของหลกสตรเลย

24%

76%

หลกสตรทมรายวชาเปนเอกลกษณ

หลกสตรทมเอกลกษณ

หลกสตรทไมมเอกลกษณ

18

2.2.4 รายวชาทเกยวกบสอใหม/ดจทลมเดย/การหลอมรวมสอ หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนในประเทศไทยเปดสอนรายวชาทเกยวของกบสอใหม/ดจทล

มเดย/และการหลอมรวมสอจานวนมากและมแนวโนมเพมมากขนตามกระแสเทคโนโลยทเปลยนไป ผวจยศกษาโดยแบงตามกลมของมหาวทยาลย 4 กลม ไดแก มหาวทยาลยของรฐ มหาวทยาลยเอกชน มหาวทยาลยราชภฏและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล มรายละเอยดผลการศกษาดงน

1. มหาวทยาลยภาครฐ/ในกากบของรฐ มรายวชาทเกยวของกบสอใหม/ดจทลมเดย/การหลอมรวมสอของหลกสตร 8 แหง ไดแก มหาวทยาลยธรรมศาสตร มรายวชาเทคโนโลยทางการสอสาร มหาวทยาลยรามคาแหง มรายวชาพฒนาการวารสารศาสตรสอประสม เทคโนโลยสอประสมเพองานวารสารและการรายงานขาวผานสอใหม มหาวทยาลยพะเยา มรายวชาการเขยนบทสาหรบงานมลตมเดย ความรทวไปทางดานสอใหม โครงงานทางดานสอสารสอใหม มหาวทยาลยศลปากร มรายวชาสอใหมและการออกแบบสอดจทล มหาวทยาลยบรพา มรายวชาสอใหมในนเทศศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน มรายวชาสอใหม มหาวทยาลยทกษณ มรายวชาสอใหม ในงานประชาสมพนธและวชาการสอสารกบสอใหมและมหาวทยาลยสงขลานครนทร มรายวชาการผลตสอดจทล

2. มหาวทยาลยภาคเอกชน มรายวชาทเกยวของกบสอใหม/ดจทลมเดย/การหลอมรวมสอของหลกสตร โดยมหาวทยาลยภาคเอกชนในเขตกรงเทพทมจานวนวชาเหลานมากทสด ไดแก มหาวทยาลยกรงเทพ มถง 5 วชา คอ สอดจทลและการผลตสอประชาสมพนธ การหลอมรวมสอทางวารสารศาสตร การเขยนเชงวารสารศาสตรผานสอหลากหลาย การบรหารงานวารสารศาสตรเชงหลอมรวม ประเดนในงานวารสารศาสตรเชงหลอมรวม สาหรบมหาวทยาลยภาคเอกชนในสวนภมภาค ไดแก มหาวทยาลยเนชน ศนยลาปาง ม 3 วชา คอ สอใหมและคอมพวเตอรสาหรบนเทศศาสตร วทยกระจายเสยง วทยโทรทศนสอดจทลเบองตนและนวตกรรมสอกบสงคม

3. มหาวทยาลยราชภฎ ทมรายวชาทเกยวของกบสอใหม/ดจทลมเดย/การหลอมรวมสอของหลกสตร โดยม 3 มหาวทยาลยทโดดเดน ไดแก มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา เนองจากเปดสาขาวชาการสอสารผานสอใหม และมหาวทยาลยราชภฎกาญจนบร เนองจากเปดสาขาการสอสารสอใหมและมลตมเดยดไซน มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย เปดแขนงวชาการสอสารสอใหมและมลตมเดย ดงนน รายวชาบงคบทงหมด จานวน 4-8 วชาของสาขาจงเกยวของ มหาวทยาลยอนๆ ไดแก มหาวทยาลยราชภฎบานสมเดจเจาพระยามรายวชาการรายงานขาวทางสอสงคมและสอใหม มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร มรายวชาสอใหม มหาวทยาลยราชภฎเทพสตร มรายวชาการสอสารสอใหมและการผลตสอสมยใหม

4. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ทมรายวชาทเกยวของกบสอใหม/ดจทลมเดย/การหลอมรวมสอของหลกสตร มเพยง 1 ใน 4 ของจานวนกลมตวอยาง ไดแก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร มรายวชาเทคโนโลยสอสมยใหม

19

2.2.5 รายวชาทเกยวกบการฝกประสบการณวชาชพ โครงงาน หรอการวจย มหาวทยาลยทเปดหลกสตรเกยวของกบวชาชพสอทงหมดใหความสาคญกบการผลตบณฑตทผานการ

ฝกประสบการณวชาชพกอนจบการศกษา ทงน มบางสาขาวชาในหลกสตรของมหาวทยาลยเอกชนเทานน ทไมไดกาหนดใหนกศกษาจาเปนตองเรยนวชาการฝกประสบการณวชาชพหรอสหกจศกษา แตใหนกศกษาทาโครงการหรอสมมนาวชาชพแทน โดยรายวชาทเกยวกบการฝกประสบการณวชาชพ โครงงาน หรอการวจย ในประเทศไทยมชอเรยกตางๆ ดงน

1. การฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพ 2. สหกจศกษา 3. การศกษาเฉพาะเรอง/การศกษาอสระ 4. การทาวทยานพนธ 5. การศกษาเชงปฏบตการ 6. สมมนาการฝกประสบการณวชาชพ

รายวชาทเกยวกบการฝกประสบการณวชาชพ โครงงาน หรอการวจย โดยแบงตามกลมมหาวทยาลย

4 กลม ไดแก มหาวทยาลยภาครฐ มหาวทยาลยเอกชน มหาวทยาลยราชภฏและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล มรายละเอยดการกาหนดรายวชาในหลกสตรดงน

ตารางท 2.5 วชาทเกยวของกบการฝกประสบการณวชาชพ รายวชา จานวนหนวยกต

มหาวทยาลยภาครฐ/ในกากบของรฐ 1) การฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพทงในประเทศและตางประเทศ 1-9 หนวยกต/

ไมคดหนวยกต 2) สหกจศกษา 6 หนวยกต

3) ศกษาเฉพาะเรอง ศกษาอสระ 3-9 หนวยกต

4) การทาวทยานพนธ 6 หนวยกต

5) การศกษาเชงปฏบตการ 9 หนวยกต

มหาวทยาลยภาคเอกชน 1) การฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพทงในประเทศและตางประเทศ 3 หนวยกต

6 หนวยกต

2) สหกจศกษา 6 หนวยกต

3) ศกษาเฉพาะเรอง ศกษาอสระ 3-9 หนวยกต

4) สมมนาการฝกประสบการณวชาชพ ไมคดหนวยกต

มหาวทยาลยราชภฎ

20

รายวชา จานวนหนวยกต 1) การฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพทงในประเทศและตางประเทศ 3-7 หนวยกต


มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล 1) การฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพทงในประเทศและตางประเทศ 3 หนวยกต


จากการศกษา พบวา มหาวทยาลยในภาครฐ/ในกากบของรฐและเอกชนในเขตกรงเทพและภาคกลาง

เปดโอกาสใหนกศกษามทางเลอกในการฝกประสบการณวชาชพ เชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร ม 3 ทางเลอก มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ม 4 ทางเลอก ทงนมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง เปนสถาบนทใหความสาคญกบการฝกประสบการณวชาชพมาก โดยกาหนดจานวนหนวยกตรายวชาฝกงานไวมากถง 9 หนวยกต

มหาวทยาลยมแนวโนมในการสงเสรมใหนกศกษาฝกประสบการณวชาชพแบบสหกจศกษา โดยจะ

เหนไดวามหาวทยาลยทง 4 กลม กาหนดใหมรายวชาสหกจศกษาในโครงสรางหลกสตร ซงรายวชาสหกจศกษาถอเปนรายวชาทมมาตรฐานในการฝกประสบการณวชาชพ เชน กาหนดใหม 6 หนวยกต เปนการฝกงานทนกศกษาตองมคณสมบตตามเกณฑทกาหนด เชน การกาหนดเกรดเฉลยสะสมขนตา นกศกษาตองผานรายวชาแกนทสาขากาหนด สงผลใหนกศกษามความพรอมกอนออกไปฝกประสบการณวชาชพ นอกจากนมหาวทยาลยทกภมภาคมนโยบายสงเสรมใหนกศกษาไดฝกประสบการณวชาชพและสหกจศกษาทงในประเทศและตางประเทศ ซงเปนอกสญญาณหนงในการเตรยมบคลากรดานสอสแรงงานอาเซยน ทงนมาตรการดงกลาวจะบรรลไดตองอาศยการใชนโยบายโดยการปฏบตจรงของอาจารย ผบรหารหลกสตรและผบรหารระดบคณะ

2.3 ความตองการของนกเรยนในการเขาสวชาชพสอสารมวลชน จากการศกษาเนอหาหลกสตรสะทอนใหเหนสภาพปจจบนและทศทางของการปรบตวหลกสตรท

เกยวของกบสอมวลชนของมหาวทยาลยในประเทศไทย อนงขอมลทอาจมความสมพนธเชอมโยงกนคอ แนวโนมความตองการของนกเรยนในการเขาศกษาในสาขาทเกยวของกบสอสารมวลชน ผวจยจงไดคนควาขอมลจากรายงานขอมลสถต: นกศกษาใหม ของคณะกรรมการการอดมศกษาแหงชาต (สานกงานคณะกรรมการอดมศกษา, 2558) ซงศกษาเปรยบเทยบในชวง 4 ป ตงแตป พ.ศ. 2554-2557 โดยพจารณาขอมลจานวนนกเรยนทสอบเขา แบงตามมหาวทยาลย/คณะ/สาขาวชา โดยมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบจานวนนกเรยนทสอบเขาเฉพาะคณะ/สาขา ทเกยวของกบสอสารมวลชนระหวางป พ.ศ. 2554 จนถงป พ.ศ.

21

2557 สาขาวชาทมจานวนนกศกษาสอบเขามากทสด สาขาวชาทมจานวนนกศกษาสอบเขานอยทสด และแนวโนมการสอบเขาสาขาวชาทเกยวของกบสอใหมและการหลอมรวมสอ มผลการศกษาดงน

2.3.1 นกเรยนมปรมาณความตองการเขาศกษาสาขานเทศศาสตรและสาขาทเกยวของกบสอสารมวลชนมากขน

จากการศกษา พบวา ปรมาณของนกเรยนทสอบเขาคณะ สาขาวชาทเกยวกบสอสารมวลชน ตงแตป พ.ศ. 2554-2557 มแนวโนมสงขน กลาวคอ ในป พ.ศ. 2554 มจานวนประมาณ 12,511 คน ป พ.ศ. 2555 มจานวนประมาณ 12,154 คน ป พ.ศ. 2556 มจานวนประมาณ 13,230 คน และป พ.ศ.2557 มจานวนประมาณ 13,867 คน (เฉพาะมหาวทยาลยทสงขอมล) ดงนน จะเหนไดวาปรมาณความตองการเขาศกษาในสาขาวชาดานสอสารมวลชนของนกเรยนมแนวโนมเพมมากขน ดงแผนภม

แผนภมท 2.8 จานวนนกเรยนทสอบเขาสาขาทเกยวของกบสอสารมวลชน พ.ศ. 2554-2557

2.3.2 สาขาวชาดานวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนมจานวนนกศกษามากทสดและสาขาวารสารศาสตรมจานวนนกศกษานอยทสด

จากการศกษาจานวนนกศกษาทสอบเขาในคณะทยงเปดสาขาวชาแบบแยกประเภทสอ เชน สาขาวทยโทรทศน วารสารศาสตร โฆษณา ประชาสมพนธ การสอสารการตลาด ภาพยนตร ฯ พบวา ในชวงป พ.ศ. 2554-2557 สาขาวชาทมจานวนนกเรยนสอบเขามากทสด ไดแก สาขาวชาวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน มจานวนประมาณ 5,397 คน และสาขาวชาทมนกเรยนสอบเขานอยทสดไดแกสาขาวชาวารสารศาสตร มจานวนประมาณ 837 คน ซงเมอเทยบอตตราสวนระหวางสองสาขา พบวา นกเรยนทสอบเขาสาขาวทยโทรทศนกบวารสารศาสตร มอตตราสวน 6:1 ดงตาราง

12,51112,154

13,230

13,867

11,000

11,500

12,000

12,500

13,000

13,500

14,000

ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2557

แผนภมเสนแสดงจานวนนกเรยนทสอบเขาในสาขาวชาทเกยวของกบสอสารมวลชน พ.ศ. 2554-2557

22

ตารางท 2.6 เปรยบเทยบจานวนนกศกษาสาขาวชาวทยและโทรทศนและสาขาวชาวารสารศาสตร ปพ.ศ. 2554-2557

ป/สาขาวชา วทยโทรทศน วารสารศาสตร 2554 1,631 348 2555 1,429 204 2556 877 118 2557 1,460 167 รวม 5,397 837

ตารางท 2.7 จานวนสงสด-ตาสดนกเรยนทสอบเขาสาขาวชาวทยและโทรทศนและสาขาวารสารศาสตร

ป/สาขาวชา วทยโทรทศน วารสารศาสตร สงสด ตาสด สงสด ตาสด

2554 416 20 192 3 2555 867 28 97 9 2556 228 2 39 4 2557 319 20 56 2

จากตารางท 2.7 จะเหนไดวาจานวนสงสดของนกเรยนทสอบเขาสาขาวทยโทรทศน คอ จานวน 867

คน ในป 2555 สาหรบสาขาวารสารศาสตรจานวนนกเรยนสอบเขาสงสด คอ จานวน 192 คน ในป 2554 ในขณะทจานวนตาสดของนกเรยนทสอบเขาในสาขาวชาวทยโทรทศน คอ จานวน 2 คน ในป 2556 และจานวนตาสดของนกเรยนทสอบเขาในสาขาวารสารศาสตร คอ จานวน 2 คน เชนเดยวกน ในป 2557

ในขณะทสาขาวชาเกาแกอยางวารสารศาสตรมจานวนนกเรยนสอบเขานอยลง และสาขาวทย

โทรทศนมจานวนนกเรยนสอบเขามากขน ดานสาขาวชานองใหมทเกดมาในยคของภมทศนสอใหม เชน ดจทลมเดย สอใหม มลตมเดย การสอสารบรณาการ ฯ มแนวโนมไดรบความนยมเพมขน จากการศกษาพบวาในป 2554 นกเรยนมความสนใจเขาศกษาเพยง 279 คน ป 2555 เพมขนเปน 626 คน ป 2556 มจานวนลดลงเลกนอย คอ 479 คน และในป 2557 มจานวนสงทสดคอ 696 คน อยางไรกตามนกเรยนใหความสนใจสอบเขาสาขาวชาทเทาทนภมทศนสอใหมมากขนในอนาคต ดงแผนภม

23

แผนภมท 2.9 จานวนนกเรยนทสอบเขาสาขาวชาทเทาทนยคภมทศนสอใหม พ.ศ. 2554-2557

ทงน สาขาวชาเกยวกบภมทศนสอใหมทเปดสอนตงแตป 2554-2557 ไดแก การสอสารผานสอใหม

สอสารการแสดงและสอสมยใหม สอมลตมเดย ภาพยนตรและดจทล สอดจทล การออกแบบสอดจทล การสอสารดจทล การสอสารเพอการจดการนวตกรรม การออกแบบสอปฏสมพนธและมลตมเดย เทคโนโลยมลตมเดย การสอสารบรณาการ สอนฤมต นเทศศาสตรและนวตกรรม นวตกรรมสอสารมวลชน ซงแตละปจะมชอสาขาวชาใหมๆ เพมขน

ดงนน จานวนการสอบเขาของนกเรยนนจงมความสมพนธสอดคลองกนกบทศทางการปรบตวของ

หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของไทย ซงเปนสญญาณใหเหนถงการปรบตวทงของหลกสตรและนกเรยนทตนตวตอการกาวเขาสยคแหงการหลอมรวมสอและยคภมทศนสอใหม

279

626

479

696

0100200300400500600700800

ป 2554 ป 2555 ป 2556 ป 2557

แผนภมเสนแสดงจานวนการสอบเขาคณะ/สาขาภมทศนสอใหม พ.ศ. 2554-2557

24

บทท 3 นโยบายและแนวทางในการคดกรองบคลากรและสวสดการของบคลากรสอ

ในบทนจะนาเสนอขอมลและผลการศกษาเกยวกบการบรหารจดการบคลากรขององคกรสอ โดยครอบคลมถงนโยบาย แนวทางการคดกรอง แนวทางการบรหารงานบคคล รวมทงสวสดการและคาตอบแทนขององคกรสอกลมตวอยางทครอบคลมถงสอทงวทย โทรทศน และหนงสอพมพ

3.1 ขอมลเบองตนเกยวกบองคกรสอ ขอมลจาก รายงานสถานภาพสอเอเชย ซงมลนธฟดรค เอแบรท จดทาขนในป พ.ศ.2553 พบวา

ประเทศไทยมจานวนองคกรสอแยกตามประเภทตางๆ ดงน (มลนธฟดรค เอแบรท, 2553) 1. สอวทย เปนประเภทของสอทมจานวนมากทสดคอมากกวา 8,500 สถาน แยกเปนสถานวทย

กระแสหลก 524 สถาน และสถานวทยชมชนอกกวา 8,000 สถาน 2. สอสงพมพรวมทงสน 80 ฉบบ แบงเปนสอระดบชาต 25 ฉบบ ในจานวนนเปนสอภาษาองกฤษ 2

ฉบบ และอก 65 ฉบบ เปนสอสงพมพระดบทองถนและชมชน ในจานวนนเปนภาษาจน 1 ฉบบ และภาษามลาย 1 ฉบบ

3. สถานโทรทศนระบบฟรทว 6 สถาน และมผประกอบการโทรทศนดาวเทยม 30 ราย ผประกอบการเคเบลทวอกกวา 800 ราย

4. สถานโทรทศนระบบดจตอล จานวน 22 สถาน (สานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต, 2558)

3.2 คณลกษณะของบคลากรดานสอในยคปจจบน จากการศกษาโดยการใชแบบสอบถามเกบขอมลจากผประกอบวชาชพสอภาคสนาม จานวน 145 ชด

โดยการสม เปนผประกอบวชาชพสอหนงสอพมพ 44 คน วทยกระจายเสยง 3 คน และโทรทศน 98 คน 3.2.1 อายเฉลยของผประกอบวชาชพสอ ผลการศกษาพบวาผประกอบวชาชพสอทปฏบตงาน

ภาคสนามสวนใหญคอรอยละ 37.24 มอายอยระหวาง 25-30 ป รองลงไปรอยละ 26.89 อายระหวาง 31-35 ป และมผทอายตากวา 25 ป และทอายสงกวา 25 ป ในสดสวนเทากนคอรอยละ 5.51

3.2.2 อายงาน จากการศกษาพบวาผสอขาวภาคสนามสวนใหญจะมอายงานนอยกวา 10 ป คอม

จานวนถง 95 คน คดเปนรอยละ 65.51 ของกลมตวอยางทงหมด และเมอแบงยอยลงไปจะพบวามผทอายงานตากวา 5 ป 46 คน ไลเลยกบกลมอายงานระหวาง 5-10 ป ซงมอยทงสน 49 คน รายละเอยดอายงานของ

25

กลมตวอยางพบวาสวนใหญจะมอายงานชวง ตากวา 5 ป และชวง 5-10 ป ชวงอายงานทมกลมตวอยางอยนอยทสดคอ 21-25 ป และชวงมากกวา 25 ป ดงรายละเอยดในตารางท 3.1

ตารางท 3.1 ชวงอายงานของกลมตวอยาง

ชวงอายงาน (ป) จานวน (คน) สดสวน (รอยละ) ตากวา 5 46 31.72 5-10 49 33.79 11-15 30 20.69 16-20 13 8.96 21-25 5 3.44 25 ขนไป 2 1.37

3.2.3 การศกษา ขอมลจากการศกษาพบวากลมตวอยางสวนใหญคอ 79 คน หรอรอยละ 54.48

สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร อก 17 คน คดเปนรอยละ 11.72 สาเรจการศกษาระดบตากวาปรญญาตร ไดแก มธยมศกษาตอนปลาย ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) และอก 4 คน หรอรอยละ 2.76 สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท ดงรายละเอยดในตารางท 3.2

ตารางท 3.2 ระดบการศกษาของกลมตวอยาง

ระดบการศกษา จานวน (คน) สดสวน (รอยละ) ตากวาปรญญาตร 17 11.72 ปรญญาตร 79 54.48 ปรญญาโท 4 2.76

ในสวนของสาขาวชาทสาเรจการศกษาในระดบปรญญาตรนน พบวาในกลมผสาเรจการศกษาระดบ

ปรญญาตรทงหมด 79 คน มจานวน 56 คน หรอรอยละ 70.88 เปนผทสาเรจการศกษาดานนเทศศาสตร วารสารศาสตร และการสอสารมวลชน ขณะท 4 คน หรอรอยละ 5.06 สาเรจการศกษาในสาขาการโฆษณาและประชาสมพนธ และมผทสาเรจการศกษาดานอนๆ ทไมเกยวของกบการสอสารมวลชนเลยจานวน 19 คน คดเปนรอยละ 24.05 โดยสาขาทสาเรจการศกษามการกระจายตวอยางหลากหลาย ไดแก ศกษาศาสตร วทยาศาสตรการกฬา รฐศาสตร นตศาสตร สงคมสงเคราะห เศรษฐศาสตร อกษรศาสตร เกษตรศาสตร รวมถงออกแบบอตสาหกรรม ดงรายละเอยดในตารางท 3.3

26

ตารางท 3.3 สาขาวชาทกลมตวอยางสาเรจการศกษา สาขาวชาทสาเรจการศกษา จานวน (คน) สดสวน (รอยละ)

นเทศศาสตร วารสารศาสตรและการสอสารมวลชน

56 70.88

การโฆษณา/ประชาสมพนธ 4 5.06 สาขาวชาอนๆ 19 24.05

สาหรบกลมผสาเรจการศกษาระดบปรญญาโทนนพบวาทง 4 คน จบดานนเทศศาสตรและการสอสาร

โดยตรง โดยในระดบปรญญาตรมไดสาเรจการศกษาดานนมากอนทง 4 คน

3.3 สวสดการทางอาชพและคาตอบแทนของบคลากรดานสอ จากการศกษาพบวาคาตอบแทนบคลากรสอในยคหลอมรวมไมไดมความแตกตางกบคาตอบแทนใน

ยคทสอยงไมมการหลอมหลวม ทงนโครงสรางคาตอบแทนรายเดอนของสอยงคงเหมอนเดม คอ ประกอบดวย เงนเดอน คาโทรศพท คาพาหนะ คาเวรหรอคาลวงเวลา เปนพนฐาน ซงแตละองคกรสอจะมรายละเอยดแตกตางกนไป เชน บางองคกร จายคาโทรศพทตามทใชจรง บางองคกรใชการเหมารวมในลกษณะ flat rate คอเทากนทกเดอน หมายความวาภมทศนของสอทเปลยนแปลงไปไมไดมผลตอคาตอบแทน ซงสอดคลองกบคาบอกเลาของบรรณาธการทมหนาทรบผดชอบในการคดเลอกบคลากรและประเมนผลงานประจาปของบคลากรดานสอทระบวาปจจยสาคญทมผลตอการพจารณาคาตอบแทนรวมถงสวสดการตางๆ ของบคลากรสอคอสภาพเศรษฐกจของประเทศและผลประกอบการขององคกรสอ รวมไปถงกฎหมายทเกยวของกบการกาหนดคาแรง (นฤตย เสกธระ, บรรณาธการบรหารหนงสอพมพมตชนรายวน, สมภาษณ, 12 พฤษภาคม 2558)

จากการศกษาในครงนพบวาบคลากรสอรนใหมทมประสบการณการทางานนอยกวา 5 ป สวนใหญจะ

มคาตอบแทนรวมรายเดอนอยในชวง 15,001-20,000 บาท ถอวาแตกตางนอยมากเมอเทยบกบยคกอนทสอจะเปลยนภมทศนเปนดงเชนปจจบน ทงนจากการสารวจของสมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย ในป 2551 (สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย, 2552) พบวาอตราคาตอบแทนรวมรายเดอนโดยเฉลยของผสอขาวทเพงเขาทางานอยทประมาณ 16,000-17,000 บาท โดยมฐานเงนเดอนเรมตนเฉลยท 10,190 บาท นอกจากนในป 2557 สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย ไดสารวจเงนเดอนเรมตนของผสอขาวสถานโทรทศนระบบดจตอล 13 สถาน พบวาม 9 สถานกาหนดฐานเงนเดอนขนตาของผสอขาวทเพงเรมงานใหมไวท 15,000 บาทตอเดอน (สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย, 2557) ซงสอดคลองกบนโยบายรฐบาลในป 2556 ทกาหนดฐานเงนเดอนสาหรบบคลากรวฒปรญญาตรในหนวยงานภาครฐตองไมตากวา 15,000 บาท มผลใหองคกรภาคธรกจรวมถงในอตสาหกรรมสอสารสารมวลชนตองขยบ

27

ฐานเงนเดอนตาม ในสวนของอก 4 สถาน ระบวากาหนดฐานเงนเดอนขนตาอยท 17,000-18,000 บาท แตเมอพจารณาในรายละเอยดแลวพบวามการนาคาโทรศพทและคาพาหนะมาคานวณรวมในฐานเงนเดอนดวย

สงทเปลยนแปลงไปในยคสอหลอมรวม ทองคกรสอสวนใหญจะขยายงานสอไปสรปแบบอน

โดยเฉพาะการมพนททางเวบไซต พบวาผประกอบอาชพสอสวนใหญมภาระงานเพมมากขน คอ จากเดมทาขาวสงเฉพาะหนงสอพมพ ตองเขยนขาวสงใหกบเวบไซตของบรษทดวย โดยสวนใหญไมไดรบคาตอบแทนเพม มสวนนอยทไดรบคาตอบแทนเพมแตกเปนเงนจานวนเลกนอย เชน ชนละ 20-40 บาท ทาใหผประกอบวชาชพรสกวาถกองคกรเอาเปรยบ เพราะชนขาวของแตละประเภทสอมความแตกตางกนจงเทากบพวกเขาตองทางาน 2 ครง โดยไดรบคาตอบแทนเทาเดม หรอเพมขนอยางไมมนยสาคญ

เมอพจารณาลกลงไปในรายละเอยดแยกยอยรายสอพบวาผประกอบวชาชพสอมวลชนแตละสานกจะ

มโครงสรางของคาตอบแทนรายเดอนไมแตกตางกนมากนก คอ ประกอบดวยเงนเดอน คาพาหนะ ซงบางแหงเหมาจาย บางแหงใหเบกตามจรง คาโทรศพทบางแหงเหมาจายบางแหงใหเบกตามจรง และคาลวงเวลาทบางสานกเรยกวาคาเวร โดยในสวนของเงนเดอนพบวาสวนใหญจะเรมตนในอตราทสอดคลองตามกฎหมายทกาหนดอตราเงนเดอนขนตาของขาราชการตามวฒการศกษาคอระดบปรญญาตร 15,000 บาท ยกเวนหนงสอพมพมตชนทกาหนดอตราเงนเดอนแรกเขาไวท 10,000 บาท แตมหมวดของคาตอบแทนเพมเขามาคอคาครองชพ 5,000 บาท (นฤตย เสกธระ, บรรณาธการบรหารหนงสอพมพมตชนรายวน, สมภาษณ, 12 พฤษภาคม 2558) เชนเดยวกบกรงเทพธรกจทอตราเงนเดอนแรกเขาอยทประมาณ 10,000-12,000 บาท และคารถอก 5,000 บาท (เฉลา กาญจนา, บรรณาธการบรหารหนงสอพมพกรงเทพธรกจ, สมภาษณ, 5 พฤษภาคม 2558) เมอรวมคาตอบแทนทกอยางเขาดวยกนพบวาผประกอบอาชพสอสวนใหญจะมรายไดขนตาตอเดอนมากกวาอตราคาจางขนตาตามทกฎหมายกาหนด คอมากกวา 15,000 บาท ขนไป

เปนทนาสงเกตวาอายงานกบคาตอบแทนรายเดอนไมไดมความสมพนธกนเสมอไป ทงนจากการศกษาพบวาผประกอบวชาชพสอหลายคนทอายงานนอยแตกลบไดคาตอบแทนรายเดอนรวมสงกวาผทมอายงานมากกวา ดงรายละเอยดในตารางท 3.4

28

ตารางท 3.4 จานวนบคลากรวชาชพสอจาแนกตามคาตอบแทนรายเดอนและอายงานในการประกอบ วชาชพสอ

คาตอบแทนรายเดอน (บาท)

จานวน (คน) จาแนกตามอายงาน ตากวา 5 ป 5-10 ป 11-15 ป 16-20 ป 21-25 ป 25 ปขนไป

10,001-15,000 7 - - - - 1 15,001-20,000 - 4 3 - - - 20,001-25,000 2 1 2 - - - 25,001-30,000 3 5 2 3 1 - 30,001-35,000 - 1 1 1 - - 35,001-40,000 - 2 1 1 1 - มากกวา 40,000 - - - - 2 -

เมอพจารณาโดยเฉลยแลวพบวาผประกอบวชาชพสอทมอายงานนอยจะมคาตอบแทนรายเดอนไม

แตกตางจากผทมอายงานมากกวา แตผลการศกษากลบพบวากลมคนทไมพอใจในคาตอบแทนรายเดอนของตวเองมากทสดคอกลมผประกอบวชาชพสอทมอายงานตากวา 5 ป โดยคนกลมนมองวาเมอพจารณาเทยบกบความรความสามารถของตนเองแลวคาตอบแทนทไดรบถอวาอยในระดบปานกลางถงนอย โดยเฉพาะเมอเทยบกบสภาพทางเศรษฐกจแลวถอวานอยทเดยว

ขณะทกลมทมอายงาน 5-10 ป มองวาคาตอบแทนรายเดอนของตนเองอยในระดบเหมาะสมปาน

กลางถงมาก สวนกลมทมอายงาน 11-15 ป และ 16-20 ป มองวาคาตอบแทนรายเดอนของตนเองถอวามความเหมาะสมปานกลางคอนไปทางนอย

นอกจากน จากขอมลการสมภาษณและการนาเสนอบทความของวารสารราชดาเนน (สมาคมนกขาว

นกหนงสอพมพแหงประเทศไทย, 2558) ไดแสดงถงสวสดการพเศษหรอโบนสของบคลากรในองคกรสอตางๆ ดงแสดงในตารางท 3.5

29

ตารางท 3.5 สวสดการพเศษการปรบเงนเดอนของนกวชาชพสอในป 2557 สอ โบนส เงนเดอน/ สวสดการพเศษ

นสพ. ไทยรฐ ผบรรจกอนป 2551 ได 3 เดอน บรรจหลงป 2551 ได 2 เดอน อายงานไมครบ 1 ป ไมได

นสพ.เดลนวส ได 3 เดอน แบงเปน กลางป 1 เดอน และปลายป 2 เดอน

มสวสดการพเศษ 15 วน ใหกบพนกงาน และปรบขนเงนเดอนในเดอนมนาคม

นสพ.มตชน, ขาวสด และประชาชาตธรกจ

ได 1 เดอน 15 วน แบงเปนกลางป 1 เดอน ปลายป 15 วน

ปรบขนเงนเดอนตามผลงาน (ฐานการปรบท 3%)

นสพ.โพสตทเดยและบางกอกโพสต

14 วน ปรบขนเงนเดอนตามผลงาน (ฐานการปรบเรมตนท 3%)

นสพ.คมชดลก, เดอะเนชน และกรงเทพธรกจ

เฉลย 24 วน ปรบขนเงนเดอนตามผลงาน

นสพ.ไทยโพสต 1 เดอน ปรบขนเงนเดอน 6% นสพ.สยามรฐ ไมม ไมปรบขนเงนเดอน นสพ.บานเมอง ไมม ไมปรบขนเงนเดอน นสพ.แนวหนา 15 วน ปรบขนเงนเดอน 5% นสพ.ผจดการ ยงไมมแผนการจายโบนส ยงไมมแผนปรบเงนเดอน สถานโทรทศนชอง 3 เฉลยตามผลประเมนปลายป ขนตา 15 วน โดย

พนกงานไดรบทกคนแมอายงานไมครบ 1 ป

สถานโทรทศนชอง 5 ไมมเพราะเปนหนวยงานของรฐ สถานโทรทศนชอง 7 เฉลย 3.5 เดอน มการปรบขนเงนเดอนตามผลการประเมน สถานโทรทศนชอง 9 เฉลย 1.8 เดอน มการปรบขนเงนเดอนตามผลการประเมน สถานโทรทศนชอง 11 ไมมเพราะเปนหนวยงานของรฐ สถานโทรทศน TPBS ไมมเพราะกฎหมายไมอนญาต*

ทมา: วารสารราชดาเนน ประจาเดอนพฤษภาคม 2558

3.4 การคดกรองคนเขาสตลาดงานของอตสาหกรรมสอในปจจบน

จากการศกษาดวยการสมภาษณเชงลกบรรณาธการบรหารและบรรณาธการฝายขาวขององคกรสอ

ตางๆ ทมหนาทรบผดชอบในการคดเลอกบคลากรเขาทางาน รวมทงเปนผประเมนผลการทางานของบคลากรดานสอในองคกรตวเอง พบวาตลาดงานของบคลากรดานสอยคสอหลอมรวมไมใชตลาดงานทเปดสาหรบผทสาเรจการศกษาดานการสอสารมวลชนเพยงอยางเดยวเทานน หากแตเปนตลาดงานทเปดกวางสาหรบทกคนคนทมคณสมบตตรงกบความตองการของตลาดงาน ซงสามารถสรปคณสมบตเบองตนได ดงน

1. มความอยากเปนนกขาวทด ทาเพอสงคม 2. เปนผทใฝรเรองราวความเปนไปรอบตว และมความสนใจในเรองตาง พรอมทจะเรยนรและมความ

กระตอรอรนในการเรยนร

30

3. เปนผมความสามารถในการถาม การแตกประเดน รวมถงมทกษะการอาน การฟง การเขยนและการเลาเรองทด ทงนความสามารถและทกษะในสวนนจะทาใหผทอยสถานภาพของการเปนสอมวลชนมออาชพตางจากนกขาวพลเมองทสวนใหญสกแตรายงานในสงทไดเหน ไดฟง ไมสามารถแตกประเดนแสวงหาความแตกตางในประเดนทเกยวเนองมานาเสนอ อกทงไมสามารถเรยงรอยสงทไดเหน และไดยนมาใหเปนเรองราวอยางมศลปะได สอสารมวลชนในยคปจจบนไมไดแขงกนทความเรว หากแตแขงกนทเนอหาสาระทตองมทงความใหม และความลกของประเดนในการนาเสนอ ไปจนถงความถกตองความสามารถในการสรางเนอหาทใหมและลกซงซงเปนสงทเกดจากการอานมาก ฟงมาก ของบคลากรดานสอ

4. มวจารณญาณในการใครครวญและไตรตรองเรองตางๆ รวมถงการคดกรองเรองจรงออกจากเรองไมจรง

5. เปนผมสานกและความรบผดชอบตอสงคม ซงจะนาสการประกอบวชาชพอยางมความรบผดชอบ และเปนสงทาสาคญทจะทาใหผลผลตของงานคอ ชนงานขาว ทถกสงถงมอผบรโภคมความตางจาก ชนงานขาว ทเกดจากการผลตของนกขาวพลเมองหรอนกขาวในโลกของสอสงคม

6. เปนผสอความสามารถสอสารไดหลายรปแบบทงการเขยนเลาเรอง การบรรยายดวยเสยง การถายภาพนงและภาพเคลอนไหว ทงนปจจบนองคกรสอตางๆ ไมไดผลตสอเพยงแคประเภทเดยวและจะมอยางนอย 2 รปแบบคอ สอสงพมพและสอวทยโทรทศน สอวทยกระจายเสยงและเวบไซต ดงนน บคลากรดานสอจงควรมความสามารถใชและสอสารดวยสอทกประเภท แมหลายองคกรจะแยกกองบรรณาธการเวบไซตออกมาตางหาก แตกคดวาการทผสอขาว เชน นกขาวหนงสอพมพสามารถถายคลปและพากยเสยงไดดวยจะเปนขอบวกมากกวา เพราะในบางสถานการณ บางจงหวะ ทเกดเหตการณสาคญจะไดสามารถสอสารไดทนท

7. นอกจากน พบวาสอแตละแขนงจะมความตองการคณสมบตของบคลากรดานสอเฉพาะทางปลกยอยออกไปตามธรรมชาตของสอแตละประเภท เชน วทยและโทรทศนจะใหความสาคญกบคณสมบตดานการออนออกเสยง ความชดเจนในการออกเสยงและความถกตองของการควบกลาเสยง โทรทศนกจะใหความสาคญเปนพเศษกบบคลกภาพ หนงสอพมพภาษาองกฤษกจะดความสามารถทางการสอสารดวยภาษาองฤษ เปนตน

เมอพจารณาบคลากรดานสอในปจจบน โดยเฉพาะกบคนรนใหมทเพงเขาสตลาดงานดานนไดไมถง

10 ป พบวาสวนใหญคณสมบตแตละดานไมเปนทพงพอใจของตลาดงานหรอบรรณาธการ ทงน ขอมลจากบรรณาธการทมหนาคดเลอกบคลากรและมหนาทประเมนผลงานบคลากรดานสอนนทาใหเหนวาสอมวลชนยคปจจบนโดยเฉพาะผทสาเรจการศกษาดานนเทศศาสตรและสอสารมวลชนโดยตรงมความรรอบตวนอยมากอกทงไมมความสามารถในการแตกประเดน จงไมสามารถสรางความตางใหกบชนงานขาวทตนเองนาเสนอได สวนใหญตองรอการมอบหมายประเดนจากบรรณาธการ ประเดนสาคญทเปนจดออนของผประกอบวชาชพสอรนใหมคอ การขาดทกษะในการสอสารอยางมศลปะ ทงนจากการสมภาษณผบรหารองคกรขาวทาใหพบวาผประกอบวชาชพสอรนใหมจะไมสามารถสอสารเปนประโยคยาวๆ และนามารอยเปนเรองได แตจะทาไดเพยงการเขยนเปนวล ทหาความตอเนองไมได หรอการสงรายงานขาวดวยการถอดเทปตามทแหลงขาวกลาวแตไม

31

สามารถนามาเรยบเรยงรอยเปนเรองใหมตามรปแบบของตนเองได คณลกษณะเชนนพบวาเปนกบผประกอบวชาชพสอรนใหมเกอบทกคนไมวาจะสาเรจการศกษาสาขาใดมา

อยางไรกดปญหาคณภาพบคลากรทไมสามารถสอสารไดอยางมประสทธภาพนน อาจขนกบเกณฑการ

เลอกบคลากรของแตละองคกรดวย เชน วอยซ ทว ซงมเกณฑการเลอกคนทเดนชดประการหนงคอตองเปนผทมอดมการณทางการเมองสอดคลองกบแนวคดขององคกร คอ มความเปนประชาธปไตยและพรอมทมเททางานขาวเพอปกปองสงคมทเปนประชาธปไตย (ประทป คงสบ, บรรณาธการบรหารวอยซ ทว, สมภาษณ, 8 พฤษภาคม 2558) ทาใหผท เขามาสมครงานกบองคกรแหงนเปนผทมจดยนทางการเมองชด และมความสามารถในการคด ซงผบรหารวอยซ ทว มองวาผทสนใจการเมอง โดยสวนใหญจะเปนผทรกการอานเปนทนเดม จงมความสามารถในการใชภาษาเพอการสอสารไดอยางมประสทธภาพ อนเปนผลสบเนองจากการอาน

3.5 สวสดภาพและความปลอดภยในการทางาน แมในยคปจจบน สอจะมการทางานทเสยงกบความปลอดภยในชวตและทรพยสนอยบาง แตเปน

ความเสยงภยทสอมไดตกเปนเปาของความรนแรงโดยตรง เพยงแตเปนผทตองเขาไปในปฏบตงานในบางสถานการณทมความรนแรงอย และสออาจไดรบผลกระทบโดยไมคาดหมายได

จากการศกษาพบวามผประกอบวชาชพภาคสนามสวนนอยทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทในพนทท

มความรนแรงจากการใชอาวธ โดยสวนใหญของสถานการณทถกองคกรสงไปคอพนทสามจงหวดชายแดนใต และกรณเหตการณความรนแรงทางการเมองในพนทกรงเทพมหานคร องคกรสอสวนใหญจะมเสอเกราะกนกระสน หมวกกนนอค และหนากากอนามยใหพนกงานใชเมอตองลงปฏบตหนาทในสถานการณดงกลาว ซงหลายครงทผประกอบวชาชพรสกวาไมเพยงพอเพราะสถานการณเบองหนารนแรงเกนกวาทเสอเกราะหรอหมวกกนนอคจะรบมอได แตดวยหนาทพวกเขากเตมใจไป แตรสกวาองคกรนาจะมแรงจงใจในการทาหนาทใหพวกเขามากกวานเชน การมเบยเสยงภยใหเปนพเศษในอตราทสงคมคาความเสยง การทาประกนอบตเหตและประกนชวตให ทงน จากการศกษาพบวายงไมมองคกรสอองคกรใดมเบยเสยงภยใหกบผสอขาวในกรณสถานการณความรนแรง มเพยงเครอเนชนทเคยประกาศเบยเสยงภยใหพนกงานทปฏบตหนาทพนทราชประสงคทเกดเหตการณความรนแรงในป 2553 เพยงครงเดยวเทานน นอกจากนนไมพบวามการจายอก (สรนาฏ ศรสนทร, บรรณาธการขาวสงแวดลอมและคณภาพชวต เนชนทว, สมภาษณ, 20 พฤษภาคม 2558) องคกรสอสวนใหญจะใหเพยงคาลวงเวลาหรอคาอยเวรตามปกตสาหรบนกขาวทถกตามตวใหมาทางานดวนในชวงสถานการณนนๆ เทานน

32

ขอมลทไดรบจากการตอบแบบสอบถามของผสอขาวภาคสนาม พบวาสวนใหญยนดลงปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมายจากบรรณาธการหรอหวหนางาน แตตองการใหองคกรมการจาย “คาเสยงภย” รวมไปถงการใหหลกประกนในการดแลตนเองและครอบครวหากเกดเหตการณรนแรงขน ซงจากการสมภาษณผบรหารขององคกรสอในประเดนเดยวกนจะไดรบคาตอบวาเรองการดแลหากเกดเหตการณรนแรงขน องคกรสอสวนใหญมประกนอบตเหตและประกนชวตใหบคลากรอยแลว จงไมจาเปนตองดแลเพมเตมในสวนน ในสวนของเบยเสยงภยนนผบรหารสวนใหญมองวายงไมมความจาเปน และเปนเรองทคานวณกนยากวาควรตองกาหนดใหเทาไร “ตองเทาไรเราถงจะคดวามนพอคมกบความเสยง หากเราใหนอยไปคณจะไมลงทาขาวหรอ” ผบรหารองคกรสอทานหนงกลาวกบคณะผวจย

นอกเหนอจากความรนแรงทเกดจากความขดแยงทางความคดทางการเมองแลวพบวามสถานการณท

ผประกอบอาชพสอตองพบกบความเสยงคอในกรณพนทขดแยงดานการพฒนา ซงผทจะประสบกบความรนแรงดานนจะเปนผสอขาวสายสงแวดลอมทอาจถกคกคามจากธรกจเจาของโครงการพฒนาทกอใหเกดผลกระทบกบสงแวดลอมหรอกระทบกบคณภาพชวตของชาวบานในชมชน โดยรปแบบของการคกคามจะมทงการกดดนผานมาทางผบรหารสอ หรอการสรางแรงกดดนขใหเกดความกลวดวยการใชโซเชยลมเดย เปนตน

3.5.1 หลกสาคญในการปฏบตงานในพนทเสยงภย จากการสมภาษณเชงลกผบรหารองคกรสอ สวนใหญมความเหนไปในทางเดยวกนวา การทางานใน

พนทเสยงภยตองเนนใหไดขาวโดยตองคานงถงความปลอดภยเปนหลก หากประเมนแลวการจะไดมาซงรายงานขาวชนหนงๆ เปนเรองเสยงเกนไปกเลอกทจะไมใหผสอขาวลงพนท

แคไหนเรยกวาเสยง สวนใหญองคกรจะใหผสอขาวทอยในสนามขาว ณ ขณะนน เปนผประเมน

สถานการณเอง โดยกาหนดเปาหมายวาตองเขาไปทาขาวใหไดกอน แลวจงวเคราะหประเดนทตองคานงถง เชน มอปกรณปองกนความปลอดภยเบองตนหรอไม รถเดนทางถงพนทหรอไม มเจาหนาทรฐในพนทคอยใหความชวยเหลอหรอไม หากพจารณาดวยปจจยทงปวงแลว อยในเกณฑลงพนททาขาวไดกจะใหลงไปปฏบตหนาท แตเมอพจารณาดวยปจจยตางๆ แลวพบวามจดออน หรอมจดทอาจเกดอนตรายกไมลง อยางไรกดผบรหารพบวาสวนใหญแลวเมอเกดสถานการณรนแรงนกขาวเลอกทจะปฏบตหนาทในสนามมากกวา ทงนทมผสอขาวทจะไดรบมอบหมายใหลงพนททมความรนแรงพบวาจะตองเปนผทมประสบการณในสนามขาวสง รจกทางหนทไล เปนนกขาวสายความมนคงทมความคนเคยกบเจาหนาทดานความมนคงของรฐบาล หรอเปนทมขาวอาชญากรรมและตระเวนทจะเชอมตอวทยสอสารกบเจาหนาทได ในสวนของบคลากรทไมมประสบการณหรอประประสบการณนอยจะไมคอยไดรบมอบหมายงานลกษณะน หากจะมจะเปนลกษณะของการมรนพคอยประกบเพอใหไดเรยนรงาน หรอสงเปนทมสนบสนน เชน รายงานสถานการณการดแลผบาดเจบทโรงพยาบาล เปนตน

34

บทท 4 การปรบตวของวชาชพสอในยคสอหลอมรวม คาถามหนงทไดยนกนเสมอในยคสอหลอมรวมและยคทสอสงคมเปนชองทางกระจายขาวสารทสาคญ

คอนกขาวอาชพจาเปนตองมอยหรอไม เพราะภมทศนของเทคโนโลยทางการสอสารทาใหใครกสามารถเปนผสงขาวสารได จากการสมภาษณเชงลกบรรณาธการขาวและบรรณาธการบรหารหลายสานก ไดคาตอบไปในทศทางเดยวกน คอจาเปนตองม โดยประเมนจากความตางของนกขาวอาชพและ “นกขาวพลเมอง” โดยความแตกตางทสาคญคอสานกรบผดชอบตอสงคมในฐานะคนทาขาว

นกขาวอาชพจะไดรบการหลอหลอมจากองคกร และจากสถาบนการศกษากรณสาเรจการศกษาดาน

สอสารมวลชนมาโดยตรง ใหเปนผทมความรบผดชอบตอสงคม และตระหนกในจรรยาบรรณของตนเอง จากการศกษาในครงนไดขอสรปวา ในยคสถานการณสอหลอมรวมและยคภมทศนสอทเปลยนแปลงในจดททกคนสามารถเปนเจาของเครองมอการสอสารเพอรบและสงขาวสารสสาธารณะได สงคมยงตองการมออาชพดานการสอสารขาวสารเพอปดชองโหวหรอขอออนของการสอขาวของระบบนกขาวพลเมองดวยเหตผล 2 ประการคอ

1. สงคมตองการขอมลขาวสารทถกตอง รอบดาน และมความลก ไมใชเพยงการรายงานวาอะไร เกดขน ทไหน อยางไร จากการเพยงไดเหนหรอไดยน ซงเปนขอมลทปรากฏทวไปในสอสงคม

2. สงคมตองการการนาเสนอขาวสารทมความรบผดชอบตอสงคม ไมกาวกายละเมดสทธผอน ทงน จากการศกษาทงเอกสารทเกยวของและการสมภาษณผบรหารองคกรสอหลายองคกรยอมรบวา

บคลากรดานสอในปจจบนยงมคณภาพทไมสอดคลองกบความตองการเสพขาวของสงคมในยคสอหลอมรวม เนอหาของบทน จะศกษาวเคราะหวาดวยบทบาทและการทางานของสอในยคสอหลอมรวมและยคสอ

สงคมทเปดกวาง ดงน

4.1 การประกอบวชาชพสอในยคสอหลอมรวม ความกาวหนาของเทคโนโลยทางการสอสาร ทาใหองคกรสอตางๆ ปรบตวใหทนกบเทคโนโลย

ความกาวหนาทเกอบทกคนในสงคมสามารถเปนทงผรบขาวสารและผสงขาวสารในเวลาเดยวกนไดอยางรวดเรว องคกรสอจานวนมากทงทเปนสอสงพมพและสอวทยโทรทศนตางปรบตวเขากบกระแสเทคโนโลย จากการศกษาพบวาองคกรสอตางๆ มการใชเทคโนโลยทางการสอสารและสอสงคมในหลายลกษณะ ดงน (เพญนภา หงษทอง, 2558 ข)

1. การเปดชองทางขาวสารใหมบนโลกออนไลนดวยการตงกองบรรณาธการใหมรบผดชอบผลตเนอหา

สาหรบการนาเสนอทางนวมเดย เปนการเฉพาะ ไดแก เครอมตชน

35

2. เชอมโยงเนอหาของสอเดม เขาสชองทางการนาเสนอในโซเชยลมเดย กรณนจะไมไดมการตงแผนกใหมขนมา เพยงแคใชบคลากรเดมและเนอหาทนาเสนอในชองทางหลกของตนเอง มานาเสนอสโลกออนไลนเทานน เชน เครอเนชน เครอ ASTV ผจดการ โดยมทมงานทาหนาทคดเลอกขาวขนเวบไซตแตไมมการผลตแยกออกมาตางหาก

3. มบางองคกรทเจาของและผบรหารสอออกนโยบายใหพนกงานใชโซเชยลมเดยสวนตวเพอกระจายขาวสารทองคกรผลต ไดแก เครอเนชน และวอยซทว ทกาหนดเปนนโยบายใหนกขาวมทวตเตอร เฟซบก และอนๆ เพอสอสารตรงกบผบรโภคและเพอเปนชองทางในการประชาสมพนธสอเกาของตนเอง อกทงเพอใหบคลากรของตนเองมความเทาทนเทคโนโลยทางการสอสารทกาวไกลไปทกวน

4. สอสงพมพมการขยบตวเขาสธรกจสอโทรทศนดจทล ไดแก คายไทยรฐ ทใหความสาคญถงกบมสถานโทรทศนดจทลของตนเอง สรางกองบรรณาธการของตนเองขนมาใหมแยกตางหากจากกองบรรณาธการสอสงพมพ

5. องคกรสอทปรบโฉมตวเองเปน มลตมเดย อยางชดเจน ไดแก วอยซทว และ สานกขาวไทย ทระบชดเจนวาบคลากรดานสอทกคนของตนเองตองสามารถผลตชนงานขาวปอนทกสอขององคกร คอ ของสานกขาวไทย มชองทางวทย โทรทศน เวบไซต และใหผสอขาวทกคนมทวตเตอรเพอเปนชองทางรายงานขาว ขณะทวอยซ ทว มชองทางสถานโทรทศน และเวบไซต รวมถงทวตเตอร บคลการของสอทง 2 องคกรน ไมสามารถถกแยกวาเปนผสอขาวโทรทศน วทย หรอนวมเดย

4.2 ปญหาในการประกอบวชาชพสอในยคเทคโนโลยและสอหลอมรวม ผประกอบวชาชพสอในยคปจจบนทเทคโนโลยทางการสอสารกาวหนาไปอยางรวดเรว และโครงสราง

สงคมสอมลกษณะของการหลอมรวม ผประกอบวชาชพสอมวลชนหนงคนมไดมหนาทผลตสารสาหรบการนาเสนอในชองทางใดชองทางหนงดงทเคยเปนมา หากแตตองผลตขาวสารสาหรบสอใหมในรปแบบ และชองทางอน ทแตกตางไป จากการศกษา พบวา การประกอบวชาชพภายใตภมทศนของสงคมสอทเปลยนแปลงไป ผประกอบวชาชพมปญหาตางๆ ทสามารถสรปไดดงน

4.2.1 การมพนทสวนตวบนโลกออนไลนทาใหยากตอการแยกระหวางการนาเสนอความเหน

สวนตวกบการนาเสนอความคดฐานะสอมวลชน (เพญนภา หงษทอง, 2558 ข) จากการทผประกอบวชาชพสวนใหญจะมพนทในสงคมโซเชยลของตนเอง ทงกรณทเปดเปนพนท

สวนตวไมเกยวกบงาน ทงกรณทเปดเปนพนทเพอสนบสนนการทางานในสอเกาของตนเอง ปญหาหนงทผประกอบวชาชพสอในยคเทคโนโลยขาวสารตองประสบ คอ การไมสามารถมพนทแสดงความเหนสวนตวในฐานะปจเจกชนทเปนสมาชกคนหนงของสงคมได เพราะในฐานะทเปนสอมวลชนโดยเฉพาะผทมชอเสยง เปนทรจกในสงคม พนทสวนบคคลในสงคมออนไลนจะถกสงคมเขาใจวาเปนพนทของบคคลนนๆ ในฐานะทเปนสอมวลชนมใชปจเจกชน

36

จากการศกษาพบวา มผประกอบวชาชพบางคนพยายามแกปญหานดวยการแยกพนทในสอสงคมของตนเอง เชน การใชเฟซบก เพอเผยแพรขาวสารหรอแสดงความเหนในดานทเกยวของกบงานขาว ถอเปนพนทฐานะคนประกอบวชาชพ และใชทวตเตอรเปนพนทแสดงความเหนสวนตว ซงจะไมมเรองใดๆ เกยวของกบขาวหรอประเดนทางสงคมเลย เพราะอาจถกโยงเขาสการเปนประเดนในสงคมได ทาใหสอมวลชนบางสวนรสกวาพวกเขาไมสามารถมพนทสาหรบแสดงความเหนสวนตวในประเดนทเปนสาธารณะได

4.2.2 การทางานทยากขนเพราะการทางานทตองแขงกบเวลามากขนทาใหมโอกาสเกดความ

ผดพลาดไดมากขน และขอมลขาวสารทผดพลาดกระจายตวไดอยางกวางไกลในเวลาอนรวดเรว ยากตอการแกไขไดทนเวลา (เพญนภา หงษทอง, 2558 ก)

ปญหาขอนเปนปญหาทสบเนองจากธรรมชาตของสอทมความเปลยนแปลงไป กลาวคอ สงคมโซเชยลไดกลายเปนชองทางหลกในการรบและสงขาวสารในสงคมปจจบน ซงธรรมชาตของสอออนไลนคอการกระจายตวทรวดเรว ขาวสารทถกสงถงมอผบรโภคกอนยอมไดเปรยบในการเขาถงผบรโภคในวงกวาง มคากลาวในหมนกสอสารมวลชนในทานองวา “การทาขาวในปจจบนแขงกนรายวนาท ไมใชรายวน (หนงสอพมพ) หรอรายชวโมง (ขาวโทรทศน-วทย) เหมอนสมยกอน” (เพญนภา หงษทอง, 2558 ก) การแขงกบเวลาเพอแยงยอดไลคหรอจานวนผตดตามในสอสงคมทาใหเกดความผดพลาดในการนาเสนอขาวสารได เพราะทาใหตองเรงนาขาวออกสสงคมโดยทอาจยงไมมการตรวจสอบความถกตอง เมอไดประเดนหรอเนอหาขาวสารมาสวนหนงตองรบนาเสนอเลยเพอใหขาวออกสสาธารณะกอนสอคแขง

ปญหาหรอความยากลาบากในการทางานของสอทสบเนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยการ

สอสารนอกจากจะทาใหผประกอบวชาชพตองเรงทางานแขงกบเวลาจนอาจตองละเลยความถกตองของขอเทจจรงเพอใหตอบสนองความตองการของผบรโภคสอไดทนเวลาแลว ยงกอใหเกดความยากลาบากในการประกอบวชาชพอกประการหนง ทงนจากการสงเกตและตดตามการใชสอออนไลนในประเทศไทยของผวจยพบวา สอสงคมกลายเปนพนทแหงการแพรกระจายขอมลทไมเปนจรง ขอมลปายส หรอขอมลททาใหเกดความเสยหายตอบคลหรอองคกร ซงขอมลตางๆ หลายครงกลายเปนความสนใจของสงคมททาใหนกสอสารมวลชนตองหยบมาเปนประเดนในพนทการนาเสนอขาวสารขององคกรตนเองเพอมใหตกกระแส และการหยบยกมานาเสนอนนบางครงอาจไมทนไดตรวจสอบขอเทจจรงของสารทแพรกระจายอยในสงคมโซเชยล

4.2.3 ปญหาการทางานอนเกดจากความไมเทาทนเทคโนโลยของบรรณาธการทยงเปนคนรนเกา

ไมสนทดหรอเทาทนเทคโนโลยการสอสาร (เพญนภา หงษทอง, 2558 ก ข) จากการศกษาพบวา ชองวางระหวางบรรณาธการขาวทเปนคนรนเกา ไมเทาทนเทคโนโลยการสอสาร

สมยใหมกบผสอขาวรนใหมทเชยวชาญยงขาดทกษะในการผลตและถายทอดขาวสารอยางมคณภาพ เปนปญหาอยางยงในการทางาน และเปนปญหาทเกยวเนองกบการตองการความเรวในการในเสนอขาวสาร กลาวคอ ผประกอบวชาชพรนใหมไมไดถกฝกทกษะในการหาและผลตขาวสารอยางมคณภาพ ซงสบ

37

เนองมาจากองคกรสอเองทไมมคนทาหนาทน ขณะเดยวกนกถกกดดนจากบรรณาธการทยงมวธคดแบบเกาคอการเพมยอดขาย ซงปจจบนคอยอดไลคหรอจานวนผตดตาม ทาใหตองเรงผลตขาวใหไดปรมาณมากและนาเสนอในเวลาอนรวดเรว ปญหาในการประกอบวชาชพขอน เคยมนกวชาชพสอมวลชนอาวโสทานหนงตงขอสงเกตไววานาจะเปนสาเหตประการหนงของการสงสารทไมถกตองในโลกออนไลน

“คาถามคอบรรณาธการหรอเปลาทเปนคนรนเกาและตระหนกกบความเรวของสอในโลกออนไลน

แลวไปกดดนใหนกขาวเรวและเอายอดไลค” (นธนนท ยอแสงรตน อางถงใน เพญนภา หงษทอง, 2558 ก) ทงน ยงพบวาความ “ตระหนกกบความเรวของสอออนไลน” ของบรรณาธการรนเกาเปนปจจยททา

ใหผสอขาวภาคสนามทางานไดลาบากมากยงขน ทงนผสอขาวคอคนททางานจรงในพนท อยกบขอมลขอเทจจรงมากกวา ขณะทบรรณาธการจะปฏบตหนาทผประกอบการสอมวลชนภายในสานกงาน จงอยหางจากขอมลขอเทจจรงมากกวาแตเปนผทตองรบผดชอบตอความเรวในการนาเสนอ สถานการณทเกดขนจงเปนลกษณะทบรรณาธการรบนาเสนอขาวสารกอนไดขอมลทครบถวนจากนกขาวภาคสนาม ซงกลายเปนปจจยหนงของความไมถกตองของขอมลขาวสาร

นอกจากน ยงพบวาความไมเทาทนเทคโนโลยการสอสารสมยใหมของบรรณาธการรนเกายงทาให

ผสอขาวรนใหมทตองสอสารกบผบรโภคในสงคมออนไลนทางานลาบากมากขน เพราะนาระเบยบวธหรอแนวคดในการผลตสอเดมมาใชกบการผลตสารเพอสอใหม ทเหนไดชด คอ กรณการพาดหวขาว ซงหากเปนกรณหนงสอพมพจะตองมการกาหนดจานวนคาหรอตวอกษร แตในสอสงคมไมไดใชการกาหนดจานวนคาหรอตวอกษรหากใชการพาดหวทหวอหวาและเนนการดงดดอารมณและความสนใจรวมจากผบรโภคสอ ทาใหเกดความลกลนหรออดอดใจของผสอขาว (เพญนภา หงษทอง, 2558 ข)

4.2.4 การตองผลตขาวสารเพอตอบสนองสอ 2 รปแบบทมธรรมชาตตางกน ปญหานพบวาจะเกด

จากกรณทองคกรสอไมมการแยกกองบรรณาธการของสอออนไลนออกมาตางหาก แตใชกองบรรณาธการของสอเกา โดยเฉพาะสอสงพมพผลตขาวสารเพอนาเสนอในชองทางออนไลนตางๆ ดวย ทงนหนงสอพมพและสอออนไลนมธรรมชาตทแตกตางกน นอกเหนอจากประเดนความเรวดงกลาวกอนหนานแลว ยงเปนเรองของพนทในการนาเสนอทแตกตางกนวธการเขยนและการนาเสนอตองมความแตกตางกนดวย ทาใหผสอขาวมความรสกวาตองเขยนขาว 2 ครง ใน 2 รปแบบ กลายเปนการทางาน 2 อยาง ขณะทคาตอบแทนไมไดเพมขนหรอเพมขนในอตราทนอยมากซงคนทาสอเองไมรสกพอใจกบคาตอบแทนทเพมขนน

4.2.5 ปญหาการถกกดดนจากเจาของสอหรอผบรหารสอ แมจะเปนยคของสอหลอมรวมและการ

ทางานภายใตสงคมทเตมไปดวยความกาวหนาทางเทคโนโลยการสอสารแตปญหาเดมๆ ทอยคกบวงการสออยางการถกกดดนจากเจาของสอยงคงมปรากฏใหเหน ซงการถกกดดนนสงผลตออสรภาพในการปฏบตหนาท

38

ในฐานะนกวชาชพสอสารมวลชน จากการศกษา พบวา มเหตผลทเจาของหรอผบรหารสอจะเขามาแทรกแซง การกดดนการทางานของผประกอบการวชาชพในสงกดอย 2 ประการ คอเพอใหสอดคลองกบแนวคดทางการเมองของเจาของหรอผบรหาร และเหตผลดานเศรษฐกจเพอไมใหกระทบกระเทอนกบรายไดของบรษทรวมไปถงตองไมกระทบกระเทอนตอเบองหลงธรกจของเจาของสอดวย (มลนธฟดรค เอแบรท, 2553)

4.2.6 ปญหาทางเศรษฐกจอนเกดจากคาตอบแทนในการทางานไมสอดคลองกบรายจาย คา

อปกรณการสอสารรวมถงบรการรายเดอน จากการศกษาพบวาผประกอบวชาชพสอมวลชนมรายไดไมสงเมอเทยบกบผประกอบอาชพหรอวชาชพสาขาอน แตผประกอบวชาชพดานสอมวลชนมความจาเปนตองมเทคโนโลยการสอสารททนสมยซงลวนแตเปนตนทนในการทางานทมราคาสง ซงพบวาองคกรสอบางองคกรไมมรายจายหรอสวสดการในสวนนใหกบพนกงานในสงกดของตน จงกลายเปนภาระของผประกอบวชาชพแตละบคคลไป หลายคนจงตองหาทางออกดวยการรบงานขางนอกเพอหารายไดเสรม (มลนธฟดรค เอแบรท, 2553) และบางครงกลายเปนชองวางเปดใหมการคอรรปชนได

4.3 คณภาพและจรรยาบรรณสอในยคสอหลอมรวม

จากการศกษาพบวาตวบคลากรสอเองโดยเฉพาะในระดบบรรณาธการมความตระหนกวาการทางาน

ของสอในยคหลอมรวมเปนสงททาทายจรรยาบรรณของสอมากกวาการทางานของสอในยคเกา ทาใหสอตองใหความสาคญกบการกวดขนดแลจรรยาบรรณของตนเองมากขน ดวยเหตผลตอไปน

4.3.1 สอจะถกตรวจสอบความถกตองและความจรงจากสงคมและจากผรไดงายขน เนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยทางการสอสารทาใหขอมลขาวสารทถกผลตโดยสอกระจายตวถงมอผบรโภคไดเรวและกวางขวางมากขน ขณะเดยวกนกถกตรวจสอบงายขน เพราะผบรโภคจานวนมากอาจเปนผทอยในเหตการณเองหรออาจเปนผทมความร และความเขาใจตอประเดนนนๆ มากกวาตวสอ

4.3.2 การททกคนทมเทคโนโลยทางการสอสารในมอสามารถวางบทบาทตนเองในฐานะผสงขาวสาร ซงเปนบทบาทหนาทหลกทสอเคยมตอสงคม ทาใหสอมวลชนเองตองพยายามรกษาบทบาทหนาทของตนเองไวดวยการเนนจดแขงทสอพลเมองไมม นนคอการนาเสนอขาวสารอยางมคณภาพดวยความรบผดชอบตอสงคม ซงถกควบคมดวยจรรยาบรรณของสออกทหนง ซงขาวทมคณภาพและคณธรรมของผทาขาวยงเปนสงทสงคมตองการและเปนสงทยนยนวาแมสงคมจะเตมไปดวยนกขาวพลเมองและนกขาวอาชพกยงคงเปนสงจาเปนสาหรบสงคม อยางไรกดประเดนนบรรณาธการหลายคนยอมรบวายงเปนสงทมอยนอย เพราะบคลากรดานสอจานวนมากไหลไปตามกระแสสงคมไมไดทาตวทวนกระแสสงคมในกรณการนาเสนอเรองและภาพทไมเหมาะสม

4.3.3 จากการศกษาพบวาองคกรสอในยคสอหลอมรวมใหความสาคญกบจรยธรรมของบคลากรทประกอบวชาชพสอของตนเองมากขน โดยจดใหการอบรมจรยธรรม จรรยาบรรณ และความรบผดชอบตอ

39

สงคมเปนหวขอสาคญในการอบรมพนกงานใหมทจะเขามาทางานดานเนอหา (สมาคมนกขาวทยและโทรทศนไทย, 2558)

4.4 สถาบนการศกษาดานสอสารมวลชนกบการผลตบคลากรใหกบตลาดงานสอในยคสอหลอมรวม 4.4.1 เมอวเคราะหจากคณภาพของบคลากรดานสอทสาเรจการศกษาดานสอสารมวลชนทกาลง

ประกอบวชาชพในปจจบนแลวพบวา คณสมบตเดยวแตเปนคณสมบตทสาคญยงทบคลากรทสาเรจการศกษาดานนเทศศาสตรและการสอสารมวลชนมแตกตางจากผประกอบวชาชพสอทไมไดสาเรจการศกษาดานนมาโดยตรงคอสานกและความรบผดชอบตอสงคมผานทางชนงานขาวทนาเสนอ ทงนขอมลจากการสมภาษณบรรณาธการทมหนาทคดเลอกและประเมนผลงานบคลากรดานสอขององคกรตางๆ พบวาสวนใหญพงพอใจทเดกนเทศศาสตรและการสอสารมวลชนมมมมองดานความรบผดชอบตอสงคมในการเลอกนาเสนอขาว ซงคณลกษณะดานนพบไดไมบอยนกในบคลากรทจบสาขาอนมา ซงประเดนนพบวาเปนประเดนบวกททาใหองคกรสอตดสนใจรบเดกกลมนเขาทางานเมอตองพจารณาเปรยบเทยบกบเดกทไมไดสาเรจการศกษาดานนเทศศาสตรและการสอสารมวลชนโดยตรง

4.4.2 ความสามารถและทกษะทางวชาชพของบคลากรดานสอทจบการศกษาดานนเทศศาสตรและการสอสารมวลชนโดยตรงในดานของทกษะในวชาชพ เชน การเขยน การเรยบเรยงเรอง การตงประเดน ไมพบวามความแตกตางจากเดกทสาเรจการศกษาดานอน แตทกษะทางเทคนคโดยเฉพาะดานงานวทยโทรทศน ทงการตดตอเสยง ตดตอเทป การใชอปกรณเครองมอพบวาเดกนเทศศาสตรและการสอสารมวลชนจะมทกษะและความสามารถดานนสงกวาเดกทไมไดสาเรจการศกษาดานการสอสารมวลชนโดยตรง อยางไรกด ความสามารถในประเดนนไมใชสาระสาคญในการทาใหเดกนเทศศาสตรไดงานในตลาดสอมากกวาเดกสาขาอน เพราะตลาดงานมองวาความสามารถและทกษะดานนเปนสงทสามารถเรยนรกนได โดยเฉพาะกบเดกรนใหมทมความสามารถในการเรยนรเทคโนโลยตางๆ ไดอยางรวดเรวเปนทนอยแลว

4.4.3 บรรณาธการขององคกรสอหลายแหงแสดงความผดหวงทสถาบนการศกษาดานนเทศศาสตรและการสอสารมวลชนไมสามารถผลตบคลากรทมศลปะทางการสอสารไดทงทควรจะเปนหวใจสาคญของการเรยนสาขาน ทใชชอภาษาองกฤษวา Communication Arts ทงนบรรณาธการขาวหลายสานกมองวาในยคทภมทศนสอเปลยนแปลงไป และผบรโภคสามารถเขาถงสอไดอยางรวดเรวหลากหลายวธมากขน สงสาคญในการเพมมลคาเพมของขาวของแตละสานกไมใชเรองความรวดเรว แตเปนเรองความลกของเรองราวและความนาสนใจในการนาเสนอ ซงในสวนของความนาสนใจในการนาเสนอนนทกษะความสามารถและศลปะในการสอสารจะเปนสงทตองการมาก ภาษาทลนไหล เขาใจงาย สละสลวย รอยเรยงเปนเรอง อนเปนคณสมบตพนฐานของงานเขยนทกอยางรวมทงขาวยงคงเปนทตองการ แตสงทพบคอเดกทจบนเทศศาสตรมากลบไมมคณสมบตดานนอยางโดดเดน เมอเทยบกบเดกนเทศศาสตรทเขาสวงการในยคกอนหนาเทคโนโลยสอจะพฒนารดหนาดงปจจบนและพบวาคนรนกอนมศลปะในการสอสารสงกวา

40

ศลปะในการสอสารนพบวาขาดหายไปทงในสวนของผสอขาวและชางภาพ เพราะชางภาพปจจบนขาดความสามารถในการถายภาพขาวโดยเฉพาะภาพขาวอาชญากรรมอยางมศลปะ การถายเหตการณความรนแรงทมผเสยชวตในสภาพอจาดหรอนาสยดสยอง ควรตองถกถายทอดดวยภาพถายทไมปรากฏความสยดสยองหรอละเมดสทธผอน แตกลบหาคณสมบตนไดยาก ทาใหภาพขาวในหนงสอพมพและขาวโทรทศนยงคงเตมไปดวยภาพทไมเหมาะสม มเพยงการใชเทคนค เชน การคาดส การใสลายนาหรออนๆ ลดทอนความรนแรง ของภาพขาว ซงไมไดถอวาเปนศลปะในการนาเสนอ

บรรณาธการขาวทานหนงแสดงความไมเขาใจอยางยงทการเรยนการสอนดานนเทศศาสตรและสอสารมวลชน 4 ป ในระดบอดมศกษากลบไมสามารถฝกอบรมผเรยนใหมทกษะและศลปะในการสอสารทวนกระแสรปแบบการสอสารทไรศลปะทางสอสงคมตางๆ ได “4 ป ของการฝกอบรม ควรจะทาใหเดกกลมนมความสามารถในการใชภาษาและศลปะในการสอสารสวยงาม ทวนกระแสของเฟสบคและไลนได แตเดกกลมนกยงคงเขยนเปนคา เปนวล เหมอนทพวกเขาใชสอสารในไลนเชนเดยวกบเดกทไมไดผานการฝกอบรมศลปะในการสอสารมา”

4.4.4 เปนขอสงเกตจากบรรณาธการสอวาในยคสอหลอมรวม ทภมทศนสอมความเปลยนแปลงไป บคลากรทสาเรจการศกษาดานสอมวลชนโดยตรงกลบไมสามารถใชสอไดหลากหลาย เชน คนทจบดานวารสารศาสตรกมแนวโนมทจะไมเขาใจบทบาทหนาท และคณลกษณะของงานขาวในนวมเดย ทาใหไมสามารถทางานใหนวมเดยขององคกรไดอยางมคณภาพ

42

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

ในบทนจะนาเสนอการวเคราะหผลการศกษาทงสามประเดนหลกทนาเสนอไปในสามบททผานมาโดยวเคราะหเชอมโยงใหเหนภาพความสมพนธในแตละประเดน รวมทงจะนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายตอภาคสวนตางๆ ทเกยวของ

5.1 บทวเคราะหเกยวกบหลกสตรและการจดการเรยนการสอนดานวชาชพสอ

5.1.1 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนเนนผลตบณฑตทมคณลกษณะหลากหลายในภาพกวาง แตขาดทกษะความสามารถในเชงลกของวชาชพสอ

หลกสตรดานสอสารมวลชนของไทยยงไรทศทางทชดเจน และขาดความมอตลกษณเฉพาะเจาะจง เนนผลตนกสอสารมวลชนทมความสามารถแบบภาพกวางไมไดเนนใหบณฑตมความรความสามารถ ในเชงลกดานใดดานหนง ดงจะเหนไดจากผลการศกษา หลกสตรท เ กยวของกบสอสารมวลชนทเปดสอนในมหาวทยาลยทวประเทศสวนใหญ คอ รอยละ 66.67 มจดเนนหลกสตรทหลากหลาย เชน มงเนนใหนกศกษาสามารถใชเทคโนโลยการสอสารททนสมยในยคดจทลมเดย (Digital Media) สามารถบรณาการความรของชมชนทองถน เทาทนเทคโนโยลในยคหลอมรวมสอ (Media Convergence) มองคความรทเกยวของกบอาเซยน ยดมนในจรยธรรมและจรรยาบรรณของวชาชพสอ มจตอาสาพฒนาทองถน มจตสานกรบผดชอบตอสงคม ซงคณลกษณะเหลานเปนคณลกษณะรวมโดยทวไป ซงสาเหตทมหาวทยาลยตางๆ ตองมจดเนนทหลากหลายอาจมสาเหตมาจาก การแขงขนดานตลาดการศกษาของไทย โดยเฉพาะสาขาวชาทเกยวของกบสอสารมวลชนมเพมขนเรอยๆ ปจจบนมถง 100 หลกสตร ซงบณฑตทจบออกไปแตละปมจานวนกวา 1 หมนคน นอกจากนจากการศกษาวจยเรอง บคลากรสอไทย: สภาพปญหาและแนวทางการพฒนา ของสถาบน TDRI เมอป พ.ศ.2547 พบวาบคลากรดานสอของไทยมากกวาครงจบจากสาขาวชาอนๆ ทไมใชนเทศศาสตรและวารสารศาสตร ดงนน การแขงขนกนในดานการสงออกแรงงานบคลากรสอมสง ดวยเหตนมหาวทยาลยตางๆ จงมงสรางหลกสตรใหสอดรบกบตลาดแรงงานไดหลากหลาย เพอใหบณฑตทจบไปมโอกาสไดรบการจางงานมากขน

5.1.2 หลกสตรเกยวของกบสอสารมวลชนใหความสาคญกบการปลกฝงจรยธรรม จรรยาบรรณในวชาชพสอ

หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของมหาวทยาลยในประเทศไทยถงรอยละ 95.24 มงผลตบณฑตทยดมนจรยธรรมและจรรยาบรรณแหงวชาชพ โดยแตละหลกสตรมการระบไวในวสยทศน พนธกจ หรอในวตถประสงค และทสาคญหลกสตรมากกวารอยละ 90 มรายวชาบงคบแกนหรอวชาพนฐานเอก คอ รายวชาเกยวกบจรยธรรม จรรยาบรรณของสอสารมวลชน ดงนน จะเหนไดวาในกระบวนการตนนา

43

มหาวทยาลยตางๆ ไดใหความสาคญเรองการปลกฝงจรยธรรม จรรยาบรรณในวชาชพสอใหแกบณฑต ทกาลงจะกาวไปสการเปนบคลากรสอ ซงเปนปจจยหนงซงจาแนกระหวางบคคลากรสอทจบการศกษาดานสอสารมวลชนโดยตรงกบบคลากรทจบการศกษาดานอนๆ

5.1.3 มหาวทยาลยสวนใหญยงคงมงผลตบณฑตเพอเปนนกปฏบตการสอมวลชน แตมหาวทยาลยเอกชนกาลงเปลยนแนวทางหลกสตรมงเนนผลตบณฑตทสามารถเปนผประกอบการสอได

แมวามหาวทยาลยสวนใหญยงคงเนนผลตบณฑตเพอเปนนกปฏบตการสอมวลชนถงรอยละ 88.09 และมหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตใหเปนไดทงนกปฏบตการสอมวลชนและเปนผประกอบการเพยงรอยละ 11.90 ในจานวนมหาวทยาลยทกาลงมงเนนใหบณฑตเปนผประกอบการไดน เปนหลกสตรของมหาวทยาลยเอกชนรอยละ 80 ไดแก มหาวทยาลยกรงเทพ มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยราชพฤกษ มหาวทยาลย เนชน ศนยลาปาง ซงแสดงใหเหนวามหาวทยาลยเอกชนกาลงปรบเปลยนแนวทางหลกสตรทมงเนนผลตบณฑตทสามารถเปนผประกอบการสอได ซงเปนสญญะอยางหนงวาแนวโนมของตลาดแรงงานสอไทยมการขยายตว และเปลยนแปลงไปแลว จากเดมทนกศกษาดานสอสารมวลชนทจบออกไป ตองออกไปสมครงานเปนลกจางหรอพนกงานขององคกรสอภาครฐ ภาคเอกชน หรอของชมชนทองถน ปจจบนดวยเทคโนโลยการสอสารทเปลยนแปลงไปในยคของการมสถานโทรทศนดจตอล สงผลใหตลาดแรงงานสอมการขยายตว นกศกษาทจบใหมมโอกาส มทางเลอกในการทางานดานสอสารมวลชน อกทงสามารถเลอกทจะเปนนายตวเองโดยผลตงานสอแบบอสระหรอฟรแลนซทใดกได แลวสงชนงานไปเสนอขายยงองคกรสอตางๆ ทมจานวนมากหลากหลายในปจจบน และมโอกาสถงขนการเปนเจาของกจการสอขนาดเลกได ซงเทากบวาปญหาการแขงขนดานตลาดแรงงานสอกจะลดลงดวยนนเอง

5.1.4 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชน 2 ใน 3 ของประเทศไทยยงไมไดปรบปรงใหตรงกบความตองการของตลาดแรงงานสอสารมวลชน

ปจจบนมหลกสตรของมหาวทยาลยประมาณ 1 ใน 3 เทานนทมการปรบตวใหเทาทนเทคโนโลยสอสารมวลชนทเปลยนแปลงไป เชน มหาวทยาลยรามคาแหง มหาวทยาลยแมโจมหาวทยาลยพะเยา มหาวทยาลยเกษมบณฑต มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา มหาวทยาลยราชภฎกาญจนบร มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย มหาวทยาลยราชภฎอดรธาน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลภาคตะวนอออก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ดงนน จะเหนวา 2 ใน 3 ยงคงเปนหลกสตรดงเดมทไมสอดรบกบความตองการของตลาดแรงงานสอในยคสอหลอมรวม

ผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบมมมองบรรณาธการหรอนกวชาชพสอ ทมเสยงสะทอนวา

สถาบนอดมศกษายงผลตบณฑตทตอบสนองความตองการของแรงงานสอ เชน ขาดความชานาญในทกษะวชาชพสอ เชน การแตกประเดน การคดเลอกหรอคดกรองขอมลทสาคญมานาเสนอ ศลปะการนาเสนอขอมล

44

ทกษะการเลาเรอง การผลตสอใหมความนาสนใจ นอกจากนยงขาดองคความรทเกยวของกบวชาชพสอ เชน ความรดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง ทงนองคกรสอไดพยายามเสนอแนะใหมการปรบปรงหลกสตร โดยการลดจานวนรายวชาทฤษฎ เพมรายวชาปฏบต และปรบเปลยนวธการสอน สอการสอนใหทนสมย นกศกษาสามารถผลตสอใหมและสอดจทลได และทสาคญจดกระบวนการเรยนการสอนใหนกศกษาไดทางานภายใตสถานการณจรงของสอใหมหรอสอในยคหลอมรวม เชน นกศกษาตองมทกษะการทางานสอไดหลากหลาย สามารถสงขาวไดหลายชองทางสอในการทางานขาว 1 ครง

5.1.5 หลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนชวยใหบคลากรสอปรบตวเขากบการเปลยนแปลง ภมทศนสอใหม (Media Landscape) ได

จากผลการศกษาในครงนพบวาหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของไทยมสวนชวยใหบคลากรสอปรบตวเขากบภมทศนสอใหมได โดยมปจจยดงน

1) ปจจยดานปรชญา วสยทศน พนธกจและวตถประสงค ทมงผลตบณฑตใหเปนนกสอสารใยยคสอใหม (New Media) ดจทลมเดย (Digital Media) และยคหลอมรวมสอ ( Media Convergence ) ซงบณฑตทกาลงจะเปนบคลากรสอจะตองมองคความรเกยวกบสอใหม สามารถใชเครองมอ ผลตสอใหมและสอดจทลได รวมถงการเรยนรวฒนธรรมองคกรในยคสอหลอมรวม มทกษะในการทางานสอสารมวลชนหลากหลาย (Multitask-Skill) นกศกษาจะตองถายภาพนง ภาพเคลอนไหว เขยนขาว รายงานขาวเอง ตดตอขาวเองไดในคนๆ เดยว อกทงยงตองแปลงขอมลใหเปนเนอหาสอไดหลากลายประเภท เชน นกขาวหนงคนสามารถเขยนขาวหนงสอพมพ เขยนขาวออนไลน สงขาวสนทาง SMS ไดในการทาหนาทผสอขาวแตละครง เนองจากองคกรสอมวลชนปจจบนมการเพมชองทางการสอสารหลากหลาย (Multi-Platform) แตยงคงบรหารจดการองคกรดวยการลดตนทนการผลต โดยใชบคลากรเดมใหมประสทธภาพในการทางานอยางคมคาทสด

2) ปจจยดานสาขาวชา ปจจบนหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนมการเปดสอนสาขาวชาทเกยวของกบสอใหมและการหลอมรวมสอรอยละ 28.57 หรอประมาณ 1 ใน 3 ของหลกสตรมการปรบตวใหเทาทนเทคโนโลยสอสารมวลชนท เปลยนแปลงไปอยางเหนไดชด ตวอยางสาขาวชาท เ ปดสอนในสถาบนอดมศกษาในปจจบน เชน วารสารศาสตรสอประสม การสอสารบรณาการ นเทศศาสตรบรณาการ การสอสารสอใหม วารสารศาสตรและสอใหม ภาพยนตรและดจตอล มลตมเดย สอมลตมเดยและสอใหม การสอสารผานสอใหม มลตมเดยดไซน มลตมเดย นวมเดย สอดจทล เทคโนโลยมลตมเดย

3) ปจจยดานรายวชาทเปดสอน นอกจากมการเปดสาขาวชาใหม ซงแนนอนวายอมมรายวชาทเกยวของกบบรบทสอใหมอยในรายวชาบงคบหรอวชาพนฐานของสาขา และสาหรบมหาวทยาลยทไมไดเปดสาขาวชาใหมหลายหลกสตรเปดวชาทเกยวของกบบรบทสอใหม ไดแก พฒนาการวารสารศาสตรสอประสม เทคโนโลยสอประสมเพองานวารสาร การรายงานขาวผานสอใหม การเขยนบทสาหรบงานมลดมเดย ความรทวไปทางดานสอใหม โครงงานทางดานสอสารสอใหม สอใหมและการออกแบบสอดจทล สอใหมในนเทศศาสตร สอใหมในงานประชาสมพนธ การสอสารกบสอใหม การผลตสอดจตอล เปนตน นอกจากนยงมการ

45

เปดรายวชาทเตรยมความพรอมบคลากรสอในสงคมเศรษฐกจอาเซยน ไดแก กลมวชาภาษาองกฤษและกลมวชาความรอาเซยน

4) ปจจยดานการฝกประสบการณวชาชพ มหาวทยาลยทเปดหลกสตรเกยวของกบสอสารมวลชนทงหมดกาหนดใหนกศกษาผานการฝกประสบการณวชาชพกอนจบการศกษา ทงนมบางสาขาวชาในหลกสตรของมหาวทยาลยเอกชนเทานน ทไมไดกาหนดใหนกศกษาจาเปนตองเรยนวชาการฝกประสบการณวชาชพหรอสหกจศกษา คนควาอสระ ทาโครงงาน หรอสมมนาการฝกประสบการณวชาชพ ซงอาจสงผลใหนกศกษาไมไดผานกระบวนการฝกประสบการณการทางานในองคกรวชาชพ เสยโอกาสในการฝกฝนทกษะวชาชพ การเรยนรองคกรวชาชพสอทมลกษณะเฉพาะ มวฒนธรรมองคกรทแตกตางหลากหลาย ทกษะการใชชวตหรอการปรบตวไปสวยทางาน เปนตน

อยางไรกตาม การปรบเปลยนหลกสตรตามบรบทสอในยคภมทศนสอใหมน สถาบนอดมศกษายอมตองมการปรบเปลยนเนอหา จานวนรายวชา วธการสอน อาจารยผสอนใหสามารถบรรลตามปรชญา วตถประสงค โครงสรางหลกสตรทวางไว ซงถอเปนความทาทายของสถาบนอดมศกษาดานสอสารมวลชนในขณะน

5.2 การวเคราะหเกยวกบกระบวนการคดกรองและการเขาสวชาชพสอของสอหนงสอพมพ สอวทย กระจายเสยง และสอโทรทศนในประเทศไทย

จากการศกษาพบวากระบวนการคดเลอกบคลากรเขาส วชาชพสอของสอหนงสอพมพ สอวทยกระจายเสยง และสอโทรทศนในยคสอหลอมรวม ในสาระหลกยงไมมความแตกตางจากกระบวนการคดเลอกบคลากรในยคสอเกาคอ ยงคงเนนความรกและปรารถนาทจะเปนนกขาวทด เปนมความรรอบดานและมความใฝแสวงหาความร เ พมเตมตลอดเวลา และมทกษะความสามารถเฉพาะของการเปนนกสอสารมวลชน คอ ความสามารถในการจบประเดน การเลาเรอง อยางไรกดในยคสอหลอมรวมเชนปจจบนพบวาองคกรสอเรมใหความสาคญกบความสามารถดานอนของผจะเขามาประกอบวชาชพสอมากขน ไดแก ความสามารถทางการถายภาพนง และถายคลป ซงในอดตเปนคณสมบตเฉพาะของฝายชางภาพ แตปจจบนดวยภมทศนสอทเปลยนแปลงไป องคกรสอเรมมคามคาดหวงวาบคลากรสอหรอนกขาวของตนเองตองสามารถเลาเรองดวยเทคนคทกอยางทปรากฏในโลกเทคโนโลยการสอสารได

5.3 การวเคราะหเกยวกบประเดนปญหาหลกทนกวชาชพสอประสบในยคเทคโนโลยและสอหลอมรวม และการเปลยนผานไปสยคดจทลของสอโทรทศน

จากผลการศกษาทชชดใหเหนประเดนสาคญตางๆ ดงน 1.1 ในขณะนบคลากรสอตองผลตสอในรปแบบทหลากหลายมากขนเพอตอบสนองภมทศนสอทม

ความหลากหลายมากขน 1.2 สอทางานงายขนในเชงของการคนหาขอมล ขณะเดยวกนการเขาถงขอมลงายขนกกลายเปนการ

ทางานยากขน เพราะตองเพมความละเอยดรอบคอบในการใชวจารณญาณคดเลอกขอมลขาวสาร

46

ทไหลเวยนไปมาอยรอบตวทกคนในสงคม เพอมใหสอเปนผผลตซาสารทไมจรงใหกบสงคม หรอการตองตกเปนเครองมอของกลมผลประโยชนใด

1.3 ผประกอบวชาชพสอเผชญกบกบความทาทายบทบาทการเปนผผลตและสงตอขาวสารสสงคม โดยความเรวและความสามารถในการสอสารถกทาทายโดยทกคนทมเครองมอการสอสารอยในมอ สวนความรหรอความถกตองของสารถกทาทายโดยผเชยวชาญทมความรมากกวา ทาใหสอมวลชนในยคปจจบนตองใหความสาคญกบทงศาสตรและศลปในการสอสาร

5.4 สภาพการณปจจบนดานสวสดการและสวสดภาพของนกวชาชพสอไทย จากการศกษาพบวาสวสดการและคาตอบแทนของบคลากรดานสอในยคปจจบนดกวาในยคอดต แต

ไมสามารถระบไดวาเปนผลมาจากการเปลยนภมทศนของสอ แตเปนภาพรวมการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศ และนโยบายจากภาครฐทเกยวของมากกวา

ในสวนสวสดภาพของนกวชาชพสอนน พบวาการทางานของสอในปจจบนมความเสยงตอชวตและ

ทรพยสนมากขน แตมใชความเสยงทบคลากรดานสอตกเปนเปาโดยตรง หากแตเปนควาเสยงทเกดจากสถานการณความรนแรงเอง และสอเปนผทตองเขาไปปฏบตหนาทในสถานการณทรนแรงนน ซงพบวาองคกรสอทกองคกรตระหนกถงความปลอดภยของบคลากรสอทตองเขาไปทางานในสถานการณรนแรง เหนไดจากการมอปกรณปองกนตวให เชน เสอเกราะกนกระสน หมวกกนนอค หนากากกนแกสนาตา เปนตน อยางไรกดสงทผปฏบตงานภาคสนามตองการมากทสดและเปนสงทองคกรสอมใหนอยมากคอ เบยเสยงภย จากการศกษาพบวาในสถานการณความรนแรงตางๆ ทปรากฏเปนขาวทางสอมวลชนทกสานก มองคกรสอเพยงแหงเดยวทกาหนดคาเบยเสยงภยใหผปฏบตงานเปนกรณพเศษเพมตางหากจากคาลวงเวลาหรอคาเวร ทงนฝายบรหารของหลายองคกรสอมองวายงไมมความจาเปนตองจดสรรเบยเสยงภยใหเปนการเฉพาะ

5.5 ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอภาคสวนทเกยวของ จากการศกษาครงน พบประเดนสาคญตางๆ ทมความเกยวของกบกระบวนการผลตบคลากรใน

วชาชพสอ รวมไปถงกระบวนการคดกรอง และกระบวนการพฒนาบคลากรในเสนทางของการประกอบอาชพดงกลาว โดยเนอหาในตอนนจะนาเสนอโดยใชประเดนสาคญทคนพบ และเปนประเดนทตองไดรบความสนใจและมการแกไขอยางใด อยางหนงเปนประเดนตวตง หลงจากนนจะมการวเคราะหถงภาคสวนทเกยวของ (stakeholders) ในประเดนดงกลาว เพอนาเสนอบทบาททควรจะมการดาเนนการของภาคสวนตางๆ เหลานน เพอจดการกบประเดนดงกลาว และกอใหเกดผลกระทบในเชงคณภาพตอการแกปญหกหรอรบมอกบประเดนดงกลาวไดอยางมประสทธภาพตอไป

เนอหาดงกลาวขางตนจะนาเสนอในรปแบบของตาราง ดงแสดงในตารางท 5.1 ในหนาถดไป

47

ตารางท 5.1 ประเดนและขอเสนอแนะเชงนโยบายตอภาคสวนทเกยวของ ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน

1. หลกสตรการศกษาดานวชาชพทสอดคลองกบสภาพสงคมและภมทศนของสอในยคปจจบน

1.1 สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.)

1.1.1 สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และองคกรวชาชพสอ ควรรวมมอกบมหาวทยาลยทเปดสอนหลกสตรดานนเทศศาสตร ชวยกนกาหนดนโยบายทชดเจนในการปรบปรงหลกสตรทเกยวของกบสอสารมวลชนของประเทศไทย ใหสอดคลองกบภมทศนสอใหมเพมมากขนทงในเชงของปรมาณและคณภาพของหลกสตร เชน กาหนดจดเนนของหลกสตรใหมความลก เฉพาะเจาะจงมากขนในแตละภมภาค หรอกาหนดลกษณะเฉพาะของหลกสตรของกลมสถาบนใหมเอกลกษณ เชน มหาวทยาลยของภาครฐ มหาวทยาลยของภาคเอกชน มหาวทยาลยราชภฎและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ควรมจดเนนของหลกสตรทแตกตางกน

ทงน จากขอมลในปจจบนปรากฏวาทางสกอ.ไดมการดาเนนการจดทากรอบมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตรสาขานเทศศาสตร วารสารศาสตร และการสอสารมวลชน โดยไดวาจางใหคณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผศกษาวจยและรบฟงความคดเหนของสถาบนการศกษาทเปดสอนทางดานน ทวประเทศ อยางไรกตาม จากขอเทจจรงพบวาในการศกษาวจยเพอรวบรวมขอมลดงกลาวไมไดมภาคสวนของวชาชพเขาไปเปนผมสวนรวมในการนาเสนอความคดเหนแตอยางใด และจนถงขณะนยงไมมการนาผลการศกษาดงกลาวมาเผยแพรและกาหนดเปนกรอบมาตรฐานหลกสตรแตอยางใด

1.2 สถาบนการศกษา 1.2.1 มหาวทยาลยและสถาบนการศกษาตางๆ ควรทาวจยหลกสตรรวม โดยศกษาแนวโนม ความตองการของตลาดแรงงานในชมชน ทองถนเปนสาคญ โดยเฉพาะความตองการของผใชบณฑต ซงไดแก องคกรสอมวลชน องคกรภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม เชน จากการวจยครงนพบวาในทศนะของบรรณาธการหรอนกวชาชพสอสะทอนวา สถาบนอดมศกษายงผลตบณฑตทไมตอบสนองความตองการของตลาดแรงงานสอ เชน ขาดความชานาญในทกษะวชาชพสอ เชน การคดเลอก คดกรองขอมลทสาคญมานาเสนอ ศลปะในการสอสาร การผลตสอใหมความนาสนใจ ขาดองคความรทเกยวของกบวชาชพสอ เชน ความรดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง อาจมการปรบปรงหลกสตร โดยการลดจานวนรายวชาทฤษฎ เพมรายวชาปฏบต มอาจารยผสอน

48

ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน ดานสอใหม สอดจตอล ปรบเปลยนวธการสอน สอการสอนใหทนสมย และทสาคญจดกระบวนการเรยนการสอนใหนกศกษาไดทางานภายใตสถานการณจรงของสอใหมหรอสอในยคหลอมรวม เชน นกศกษาตองมทกษะการทางานสอไดหลากหลาย สามารถสงขาวไดหลายชองทางสอในการทางานขาว 1 ครง

1.2.2 การใหนกศกษาไดผานการฝกประสบการณวชาชพเปนกลไกสาคญในการเตรยมบคลากรสอ เพราะตองยอมรบวาสอสารมวลชนเปนศาสตรดานทกษะ การเรยนการสอนในหองเรยนเปนการฟมฟกใหนกศกษาไดเรยนรและเขาใจองคความรทงดานทฤษฎ โดยมการปฏบตซงอยภายใตเงอนไขและบรรยากาศของรายวชาหรอผสอนเทานน แตการทนกศกษาไดเขาไปฝกงานในองคกรวชาชพถอเปนกลไกสาคญทใหนกศกษาไดลงมอปฏบตในสนามจรง มผลใหไดทดลองความร ทดสอบฝมอ นอกจากนการผานรายวชาฝกงานควรมการกาหนดจานวนชวโมงหรอหนวยกตทเหมาะสม เชน วชาฝกประสบการณวชาชพควรมหนวยกต 3-9 หนวยกต หรอใหนกศกษาไดฝกงานเปนเวลา 2-4 เดอน หรอการสนบสนนใหนกศกษาไปฝกงานแบบสหกจศกษา ซงเปนลกษณะการฝกประสบการณวชาชพทมมาตรฐานเขมขน เชน การกาหนดเกรดเฉลยของผสมคร การกาหนดรายวชาบงคบแกน บงคบเอกทตองผานมากอน ซงเปนมาตรการทชวยใหนกศกษาทจะไปฝกประสบการณวชาชพมคณภาพ และนกศกษาสามารถฝกประสบการณวชาชพไดอยางมประสทธผลมากขน

1.2.3 การคดกรองและพฒนาอาจารยดานวชาชพสอใหเปนผทมความรเทาทนกบสถานการณปจจบน 1.3 องคกรสอ 1.3.1 กาหนดเปนนโยบายและธรรมเนยมปฏบตขององคกรในการเปนคหนนเสรมกบสถาบนการศกษา

ในการสนบสนนวทยากรเพอบรรยายพเศษ หรอเปนพเลยงในการปฏบตการวชาชพ 1.3.2 กาหนดเปนนโยบายใหเปนพนธกจหลกทสาคญ ในการเปนแหลงฝกประสบการณวชาชพใหแก

นกศกษาดานวชาชพสอ อกทง องคกรสอควรมบรรทดฐานเนอหาและแนวปฏบตเพอทาความเขาใจแกบคลากรขององคกรในการเปนพเลยงหรอครนอกหองเรยนใหกบนกศกษาทมาฝกงาน

1.4 องคกรวชาชพสอ 1.4.1 องคกรวชาชพสอควรกาหนดมาตรการหรอแนวทางการสนบสนนใหองคกรสอใหความสาคญกบ

49

ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน บทบาทหนาทขององคกรสอทพงมตอสงคมในการทาหนาทพเลยงนกศกษา เพราะการเปนพเลยงในระหวางนกศกษาฝกงานหมายถงการทาหนาทรวมสรางบคลากรวชาชพสอทมคณภาพใหกบสงคม

1.5 คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

1.5.1 กองทนวจยและพฒนากจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมเพอประโยชนสาธารณะ ไดถกกาหนดไวในพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน กจการโทรคมนาคม 2553 ควรมบทบาทในการกาหนดแผนงานและกจกรรมดานการเพมคณภาพของบคลากรสอไทย โดยใชวธการขบเคลอนงาน ไดแก สนบสนนทนในการวจยหลกสตรนเทศศาสตร จดกจกรรมการสมมนา กลมสถาบนการศกษา และองคกรวชาชพสอ และตวแทนจากองคกรสอ มาแลกเปลยนเรยนร และสรางบคลกลกษณะของบคลากรดานสอทพงประสงค ทงน เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการจดตงกองทน

2. การขาดจรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพสอ

2.1 สถาบนการศกษา 2.1.1 ประเดนปญหาของบคลากรสอไทยทสาคญประการหนงคอ การกระทาผดทางจรยธรรม จรรยาบรรณสอ ซงยงคงมใหเหนบอยครงในขาว แมวามหาวทยาลยทเปดสอนดานนเทศศาสตรซงเปนตนนาจะมการเรยนการสอนดานจรยธรรม จรรยาบรรณสอแลวกตาม ซงประเดนน ควรมการศกษาวจยในเชงลกตอไปวา ปจจยสาเหตใดบางทสงผลใหเกดปญหาการขาดจรยธรรม จรรยาบรรณในการนาเสนอขอมล ขาวสารหรอกระบวนการทางานดานสอสารมวลชน เชน ตาราหรอเนอหาการสอนเกยวกบจรยธรรม จรรยาบรรณสอ อาจารยผสอนดานจรยธรรม วธสอนของอาจารยผสอน หรออาจเปนปญหาเชงโครงสรางองคกรสอ วฒนธรรมองคกรสอ ซงจะไดหาแนวทางแกไขปญหารวมกนทงในสวนของมหาวทยาลย องคกรวชาชพสอ และผมสวนเกยวของในเชงนโยบายการศกษาระดบอดมศกษาตอไป

2.1.2 พฒนาหลกสตรการเรยนการสอนทเนนดานคณธรรม จรยธรรม และจตสานกของการเปนสอมวลชนมออาชพใหมากยงขน เพอใหบคลากรดานสอในอตสาหกรรมสอเปนบคลากรทมคณภาพ ทงนจรรยาบรรณและจรยธรรมทไดรบการปลกฝงจากสถาบนการศกษาเปนคณสมบต

50

ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน สาคญของบคลากรดานสอทอตสาหกรรมสอในยคหลอมรวมตองการ และเปนสงทผทเขาสสายงานสอแตไมไดสาเรจการศกษาดานการสอสารมวลชนไมม

2.1.3 สถาบนการศกษารวมกบองคกรวชาชพสอและองคกรสอ พฒนาตาราการสอนดานจรยธรรม จรรยาบรรณสอ ทมทงหลกการในเชงทฤษฎและแนวทางปฏบต โดยเฉพาะการปฏบตงานในสถานการณจรงทสอมวลชนตองคด ตดสนใจและลงมอทา เชน หลกทควรปฏบตตอแหลงขาว การทาขาวออนไหวทเสยงตอการละเมดสทธ การผลตสอทคานงถงประโยชนและผลกระทบตอผบรโภค เปนตน

2.2 องคกรสอ 2.2.1 องคกรสอรวมมอกบสถาบนการศกษาในการพฒนาตาราการสอนดานจรยธรรม จรรยาบรรณ เชน การรวบรวมจรรยาบรรณของแตละองคกรสอ (Code of Conduct) มาเปนหนงสอประกอบการสอน นอกจากนควรใหนกวชาชพสออาวโสซงเปนแบบอยางในการทางานอยางมจรยธรรม จรรยาบรรณ มาถายทอดขอมล ประสบการณ เพอเปนแรงบนดาลใจใหแกสอมวลชนรนหลงทกแขนง

2.2.2 ในการคดเลอกบคลากรควรใหความสาคญกบแนวคดในการสอสารอยางมความรบผดชอบตอสงคม ทงนในยคสอหลอมรวมและยคทสงคมใหความสาคญกบสงคม คณธรรม และจรยธรรมของสอมวลชนมออาชพเปนสงสาคญในการสรางคณภาพงานสอสารมวลชนของประเทศ

2.2.3 องคกรสอควรมมาตรการเดดขาดในการตรวจสอบและลงโทษบคลากรททาผดจรยธรรม จรรยาบรรณสอเพอไมใหผอนเอาเปนเยยงอยาง หรอปลอยใหเปนวฒนธรรมองคกรทลดทอนความนาเชอถอขององคกรสอไทย

2.3 องคกรวชาชพ 2.3.1 ใหความสาคญและจรงจงมากขนกบการควบคมกนเองในองคกรสอใหมากขน เพอใหเกดการเขมงวดกบการปฏบตหนาทของผประกอบวชาชพสออยางมคณธรรมและจรยธรรม เมอพบเหนการละเมดจรยธรรมและจรรยาบรรณในการประกอบวชาชพ องคกรวชาชพควรรบสอสารใหสงคมรบทราบวามไดนงนอนใจและใหความสาคญกบปญหาทเกดขน เชน การออกแถลงการณแสดงความไมเหนดวยตอการกระทาของบคลากรสอและองคกรสอทไมตงมนในกรอบแหง

51

ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน คณธรรมและจรยธรรมในทนททพบเหน

2.3.2 รวมมอกบนกวชาการหรอภาคสงคมทากจกรรม เชนการจดสมมนาระดมความเหนเกยวของกบจรรยาบรรณในการปฏบตหนาทของสอเปนระยะ เพอใหสงคมสะทอนภาพการทางานขององคกรสอ และนาสการปรบปรงแกไขการปฏบตหนาทของตนเอง

2.3.3 ปจจบนองคกรวชาชพสอไดผลตตาราการสอนดานจรยธรรม จรรยาบรรณสอ เชน คมอการสอนวชากฎหมายและจรยธรรม จรรยาบรรณสอมวลชน โดยสถาบนอศรา ภายใตมลนธอศรา อมนตกล และมลนธพฒนาสอมวลชนแหงประเทศไทย ซงเปนตวอยางทด ในการรเรมสรางตาราเรยนทมาจากองคความรของนกวชาชพสอ และมองคความรจากนกวชาการทหลากหลาย ควรพฒนาตาราการสอนในเชงแนวทางปฏบตดานจรยธรรม จรรยาบรรณ ขอควรระวงในการละเมดจรยธรรม จรรยาบรรณอยางเดนชดสก 1 เลม เชน การเสนอภาพขาว การมอคตในขาว การละเมดสทธสวนบคคล การรบของขวญจากแหลงขาว

2.4 คณะกรรมการกจการกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

2.4.1 ในการอบรมหรอสอบผประกาศของนกจดรายการวทยกระจายเสยง และโทรทศน ควรเพมเงอนไขความรและความคดทเกยวของกบจรรยาบรรณและคณภาพในการปฏบตหนาทดวย เพอใหผทจะเขาสวชาชพสอตระหนกถงความสาคญของคณธรรมและจรยธรรมในการปฏบตหนาทตงแตชวงแรกของการเรมงานในวชาชพ

2.4.2 กาหนดใหการปฏบตหนาทภายใตกรอบของจรรยาบรรณเปนเงอนไขในการใหหรอตอใบอนญาต รวมถงการเพกถอนหากพบเหนหรอมการรองเรยนเรองการปฏบตหนาทอยางไรจรรยาบรรณของสอตางๆ

2.4.3 คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต กาหนดแผนงานและกจกรรมดานการเพมคณภาพของบคคลากรสอไทย โดยใชวธการขบเคลอนงาน ไดแก การใหทนพฒนาตาราการสอนดานจรยธรรม จรรยาบรรณของสอแกสถาบนการศกษา องคกรสอ องคกรวชาชพสอ ใหทนในการจดอบรมบคลากรดานสอ

3. การพฒนาทกษะทางวชาชพและความเปน 3.1 สถาบนการศกษา 3.1.1 เนนการปลกฝงใหผเรยนคดและวเคราะหไดอยางมคณภาพ สามารถใชวจารณญาณแยกแยะ

52

ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน มออาชพในการทางานวชาชพสอทสอดรบกบสภาพสงคมและภมทศนของสอในยคปจจบน

ความจรงออกจากความเทจและรจกตงขอสงเกตในเรองราวตางๆ ทหลงไหลอยในสอสมยใหม 3.1.2 ใหความสาคญกบการอานและการเขยนของผเรยนมากกวาน เพอสรางนสยการรกการอาน การ

ใฝรและการคนควาใหเกดขนกบบคลากรดานสอ เพราะบคลากรดานสอจาเปนตองมความรอบรในประเดนตางๆ อยางรอบดาน

3.1.3 เนนการปลกฝงผเรยนใหมศลปะทางการสอสารมากกวาการเนนเรองการใชอปกรณเครองมอ เพราะหนาทสาคญของสอมวลชนคอ การเปนผถายทอดเรองราวตางๆ ทมระดบความยากงายตางกนออกสสงคมในวงกวาง

3.1.4 สรางบรรยากาศการเรยนการสอนใหสอดคลองกบบรรยากาศการทางานขององคกรสอในยคภมทศนสอใหม

3.2 องคกรสอ 3.2.1 ใหการสนบสนนการสงบคลากรสอมาเปนวทยากร พเลยง ชวยเสรมทกษะดานวชาชพสอใหแกนกศกษาในสถาบนตางๆ

3.2.2 ควรใหโควตานกศกษาฝกประสบการณวชาชพมากขนและใหโอกาสสถาบนการศกษาในสวนภมภาค เนองจากปจจบนการรบนกศกษาฝกประสบการณวชาชพในองคกรทมชอเสยงหรออยในสวนกลางยงนอยอย ในขณะทแตละปปรมาณนกศกษาดานนเทศศาสตรมมาก และมแนวโนมเพมมากขน

3.3 องคกรวชาชพ 3.3.1 การจดอบรมดานวชาชพสอใหนกศกษาในสถาบนการศกษา ปจจบนมโครงการพราบนอยตางๆ มโควตาใหนกศกษาสถาบนละ 1-2 คน ไปรวมอบรมยงสวนกลาง ทางสมาคมอาจปรบรปแบบการอบรมเชงปฏบตการในสวนภมภาคเพอใหเขาถงนกศกษา โดยหาแหลงทนจากหนวยงานทเกยวของ

4. การเพมมาตรฐานสวสดการของผประกอบวชาชพสอและการคมครองสวสดภาพของบคลากรในการทางานในภาวะเสยง

4.1 องคกรสอ 4.1.1 ควรจดเพมสวสดการของบคลากรใหมากขน โดยเฉพาะกรณทตองปฏบตหนาทในสถานการณรนแรง เพอเปนขวญและกาลงใจใหกบบคลากร นอกจากนองคกรสอควรตองตระหนกวาบคลากรสอและองคกรสอเองเปนประหนงสถาบนหลกสถาบนหนงในสงคมทมหนาทในการสรางคณภาพและความเรยบรอยใหเกดขนในสงคม มใชองคกรททาธรกจเพอประโยชนแหงองคกร

53

ประเดน ภาคสวนทเกยวของ ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอบทบาททควรจะเปน เพยงประการเดยว ดงนน ควรจดคาตอบแทนและสวสดการใหบคลากรใหเหมาะสมกบหนาทและความรบผดชอบทมตอสงคม

4.1.2 เพมมาตรการในการดแลสวสดการและสวสดภาพบคลากรดานสอโดยเฉพาะการตองทางานในพนทเสยงภยทงจากภยธรรมชาตและความรนแรงจากการใชอาวธ

4.2 องคกรวชาชพ 4.2.1 ควรมบทบาทในการปกปองบคลากรสอจากการถกเอารดเอาเปรยบจากองคกรสอ ดวยการเรยกรองใหองคกรสอใหคามสาคญกบการดแลสวสดภาพและคณภาพชวตของคนทาสอใหมากขน ทงนคณภาพชวตของบคลากรยอมมสวนสรางคณภาพชวตในการทางาน

4.2.2 ควรกาหนดใหองคกรสอเพมคาตอบแทนเปนพเศษใหกบบคลากรสอโดยเฉพาะในการทตองปฏบตหนาทในสถานการณรนแรง และองคกรวชพเองควรมนโยบายชวยเหลอบคลากรสอและครอบครวในกรณไดรบผลกระทบจากความรนแรงระหวางการประกอบวชาชพ

54

บรรณานกรม เฉลา กาญจนา, (5 พฤษภาคม 2558). สมภาษณ. บรรณาธการบรหารหนงสอพมพกรงเทพธรกจ.

ฐตนนท พงษสทธรกษ และ วระยทธ กาญจนชฉตร (2547).รายงานวจยฉบบสมบรณเรอง บคลากรสอไทย: สภาพปญหาและแนวทางการพฒนา.

นฤตย เสกธระ. (12 พฤษภาคม 2558). สมภาษณ. บรรณาธการบรหารหนงสอพมพมตชนรายวน.

บษด พนมภ (2556), การปรบตวของคนขาวในยคออนไลน: ศกษาเฉพาะกรณหนงสอพมพบานเมอง, วทยานพนธ มหาวทยาลยศรปทม.

ประทป คงสบ, (8 พฤษภาคม 2558). สมภาษณ. บรรณาธการบรหาร สถานโทรทศนวอยซทว.

เพญนภา หงษทอง (2558 ก), นกขาวเกาในโลกสอใหม, สบคนเมอ 6 สงหาคม 2558, จาก http://www.mediainsideout.net/cafe/2015/06/233

เพญนภา หงษทอง (2558 ข), นกขาวรนใหมในโลกสอใหม, สบคนเมอ 6 สงหาคม 2558, จาก http://www.mediainsideout.net/cafe/2015/05/232

มลนธฟดรค เอแบรท ประเทศไทย (2553) ดชนชวดสถานภาพสอเอเชย รายงานการประเมนภมทศนสอของเอเชยจากมมมองทองถน - ประเทศไทย 2553.

สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย (2558), อดมการณ: คาตอบแทนนกนอย บนทางสองแพรง. วารสารวนนกขาว 5 มนาคม 2552, 73.

สมาคมนกขาววทยและโทรทศนไทย (2558), ปฏรปสอ ปฏรปคน ปฏรปเนอหา. รายงานประจาป 2558สมาคมนกขาววทยและโทรทศนไทย, 56.

สานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต. (2558), ขอมลเดอนเม.ย. 58 ชในเวลา 1 นาท มยอดผชมทวทกระบบ 6.21 ลานคน. สบคนเมอ 9 มถนายน 2558,จาก http://digital.nbtc.go.th/news_detail.php?news=237

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (2558). ขอมลสถตการศกษา: นกศกษาใหม. สบคนเมอ 21 กนยายน 2558, จาก http://www.info.mua.go.th/information/index.php

รายงานผลการศึกษาฉบ ับสมบูรณ์...

Documents