anatomia człowieka - odżywianie i układ pokarmowy

7/25/2019 Anatomia Czowieka - Odywianie i Ukad Pokarmowy

1/14

ANATOMOD

WSTP

Wszystkie heterotrofy korzystaj z g

dla nich rdem energii, materiau

SACHARYDY

Sacharydy (cukry, wglowodany) to

dwufunkcyjnymi pochodnymi zawie

(-CO-).

Cukry dzieli si zasadniczo na:

a) proste, np. glukoza, fruktoza

b) zoone

- dwucukry, np. sacharoza (gluk +

- wielocukry, np. skrobia, glikogen

! Nie ma zwierzt trawicych celulo

symbionty (bakterie i/lub pierwotni

Rola cukrw:

a) dostarczaj energi,

b) s materiaem zapasowym,

c) s magazynowane (w postaci glik

Naley spoywa produkty rolin

a) zawieraj one witaminy i skadnik

b) zawieraj wiele cennych substancc) zawieraj bonnik.

ULEGAJCTRAWIENI

biaka cukry t

glukoza

IA I FIZJOLOGIA CZOWIANIE I UKAD POKARMOWY

otowej materii organicznej, ktr pobieraj ze

udulcowego oraz materiau zapasowego.

oglna nazwa grupy zwizkw, ktre pod wzgl

rajcymi grupy hydroksylowe (-OH) oraz aldeh

fruk), maltoza (gluk + gluk), laktoza (gluk + ga

celuloza

. W ukadzie pokarmowym rolinoercw zna

ki).

ogenu).

e, poniewa:

i mineralne,

i odywczych,

POKARM

szczekwasy

nukleinowe

NIET

witaminy

80-

fruktoza

IEKA

rodowiska. Pokarm staje si

dem chemicznym s

dow (-CHO) lub ketonow

lak)

duj si celulolityczne

ULEGAJCYAWIENIU

kadnikiineralne

woda

glukoza

norma:

110mg / 100 ml krwi


2/14

aminokwasy

p

Rola bonnika:

a) ulegajc pcznieniu, wypenia od

wraenie sytoci,

b) wspomaga perystaltyk jelit,

c) stanowi przyjazne rodowisko dla

d) skraca czas przebywania resztek

- zmniejszenie ryzyka wystpienia

- skrcenie czasu oddziaywania c

- zmniejszenie ryzyko wystpienia

BIAKA

Biaka to wielkoczsteczkowe zwiz

przyjto >100) poczonych ze sob

a) budulcowa,

b) regulacyjna,

c) odpornociowa,

d) energetyczna (ewentualnie).

egzogenne endoge

(niewytwarzane (wytwarzan

przez organizm) organiz

fenyloalanina (Phe) alanina (

leucyna (Leu) asparagi

histydyna (His) kwas as

lizyna (Lys) glutami

treonina (Thr) kwas gl

tryptofan (Trp) arginina

metionina (Met) glicyna (

izoleucyna (Ile) prolina (

walina (Val) cysteina

seryna (

tyrozyn

biaka

Peptydazy s produkowane w formi

rodowiska. Jest to mechanizm zab

peptydy

ptydaza peptydaza

inki ukadu pokarmowego, dajc

mikroflory bakteryjnej,

okarmowych w jelicie grubym:

mechanicznych uszkodze cian jelita

emicznego resztek na ciany jelita

nowotworu jelita grubego.

i organiczne, skadajce si z dugich acuch

wizaniami peptydowymi. Najwaniejsze funk

ne penowartociowe

przez (zawieraj wszystkie

) potrzebne aminokwasy)

Ala) - biaka zwierzce

na (Asn)

araginowy (Asp)

a (Gln)

taminowy (Glu)

(Arg)

Gly)

Pro)

(Cys)

er)

(Tyr)

peptony aminokw

e nieaktywnych proenzymw, aktywowanych p

zpieczajcy komrk przed strawieniem wasn

wizanie

peptydowe

biaka

w aminokwasw (umownie

cje biaek to:

niepenowartociowe

(nie zawieraj wszystkich

potrzebnych aminokwasw)

- biaka rolinne

sy

rzez okrelone czynniki

ch biaek.


3/14

LIPIDY

Niezbdne, nienasycone kwasy tus

NNKT s niezbdne poniewa:

a) s atwo przyswajalne,

b) obniaj ryzyko wystpienia wiel

Cholesterol jest niezbdny w org

a) buduje zwierzce komrki (bony

b) warunkuje syntez witaminy D3,

c) warunkuje syntez hormonw p

d) est podstaw produkcji kwasw

Chol

Bilans energetyczny organizmu po

Nadmiar wglowodanw i tuszcz

tuszczowej (podskrnej i rdnarz

wystpowaniem:

a) chorb ukadu krenia,b) cukrzycy,

c) zaburze aparatu ruchowego (np

(low de

odkada si nattnic w postac

miadyco

TUSZCZEPROSTE

tuszczewaciwe

woski

energiazawartapokarmi

czowe (NNKT) s zawarte w olejach rolinnych

chorb (np. ukadu pokarmowego).

nizmie, poniewa:

komrkowe),

iowych i kory nadnerczy,

ciowych.

esterol czy si z biakami we krwi, tworzc

inien by zrwnowaony

jest magazynowany w postaci glikogenu (mi

dowej). Nadmiar tej tkanki powoduje nadwag

. staww).

lipoproteidy

LDL

sity lipoproteid)

ciankachi blaszekych

HDL

(high density lipoprotei

nie odkada si nattnic; obnia powysyajc go do

ZWIZKILIPIDOWE

TUSZCZEZOONE

fosfolipidy glikolipidy

LIPIDYIZOPRENOIDO

steroidy kart

energiapotrzebna 0

i rybach.

nie, wtroba) i tkanki

i otyo, ktre wi si z

d)

ciankachiom LDL,wtroby

cholesterol

norma:

do 200mg/100ml krwi

E

enoidy


4/14

Arterioskleroza (miadyca)Jest skutkiem wysokiego poziomu wapnia, LDL (zego cholesterolu) oraz mikrouszkodze ttnic.

ttnica zdrowa ttnica zblaszkami miadycowymi

mniejsze wiato ttnicy zator ttnicy

nadcinienie ttnicze niedokrwienie narzdw zawa udar

wylew

Cukrzyca

typ I typ IIinsulinozalena insulino niezalena

fizyczny brak insuliny - trzustka komrki tuszczowe (adipocyty) wydzielajnie wytwarza tego hormonu substancje (m.in. rezystyn), ktre sprawiaj, e

komrki ciaa s niewraliwe na insulin

Objawy cukrzycy:a) wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia)

b) wydalanie cukry z moczem (glikozuria)c) dua ilo rozcieczonego moczu (poliuria)d) uczucie staego pragnieniae) zmiana metabolizmu wewntrzkomrkowegometabolizm tuszczowyf) obecno cia ketonowych we krwi kwasicag) stopa cukrzycowa

Przeciwdziaanie skutkom cukrzycy:a) podawanie insuliny w dawkach stosownych do potrzeb organizmuc) odpowiednia dieta


5/14

BUDOWA I FUNKCJE UKADU POKARMOWEGO

Ukad pokarmowy odpowiada za:a) pobranie pokarmub) trawieniec) wchanianie produktw trawieniad) usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych


6/14

JAMA USTNA

Funkcje:a) pobranie pokarmu siekacze ky przedtrzonowe trzonoweb) rozdrobnienie pokarmuc) nawilenie pokarmud) mieszanie pokarmue) identyfikacja smakowaf) formowanie ksw

Przystosowania:a) zby

- heterodontyzm zrnicowanie zbw- difiodontyzm dwupokoleniowo (tzw. zby mleczne i zby stae)- tekodontyzm osadzenie zbw w zbodoach

b) gruczoy linowe i linianki (przyuszne, poduchwowe, podjzykowe) produkuj lin, ktra zawiera wod,amylaz linow (ptialin), mucyn (luzo wielocukier) i skadniki mineralne

c) jzyk uminiony waek, na ktrym znajduj si kubki smakowe

komrki smakowe orodekkubkw smakowych smaku

2 1 2 3

gorzki

kwany

son

sodki

razem 32 zby

nerw twarzowy

nerw podjzykowy


7/14

GARDO

Wsplny odcinek ukadu oddechowego i pokarmowego. Mieszcz si w nim skupiska tkanki limfoidalnej migdaki.

PRZEYK

Warunkuje wprowadzenie pokarmu do przeyku

Ruchy perystaltyczne skurcze miniwki ukadu pokarmowego warunkujce przepychanie pokarmu w

okrelonym kierunku

ODEK

Funkcje:a) magazynowanie pokarmub) trawienie okrelonych skadnikw pokarmowychc) dezynfekcja

Przystosowania:a) obecno gruczow

- gwnych pepsynogen- okadzinowekwas solny- luzoweluzowe

b) gruba miniwka

cz wpustowa

dno

trzon

cz odwiernikowa


8/14

soktrzustkowy

JELITO CIENKIE

Jelito cienkie skada si z:a) dwunastnicyb) jelita czczegoc) jelita krtego

Funkcje:a) trawienie pokarmub) wchanianie produktw trawienia

DWUNASTNICA odbywa si w niej trawienie wszystkich skadnikw pokarmowych

wtroba dwunastnica trzustka

JELITO CZCZE I KRTE trawienie kocowe i wchanianie


9/14

JELITO GRUBE

Jelito grube skada si z:a) jelita lepegob) okrnicy wstpujcejc) okrnicy poprzecznejd) okrnicy zstpujceje) okrnicy esowatejf) odbytnicy zakoczonej odbytem

Funkcje:a) resorpcja wodyb) magazynowanie niestrawionych resztek pokarmowychc) usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych

Przystosowania:a) rozcigliwo cianb) obecno gruczow luzowych

c) bakterie jelitowe, ktre:- produkuj witamin K i B- zajmuj rodowisko, czynic je niedostpnym dla innych mikroorganizmw

MZGodruch warunkowy

RDZE KRGOWYodruch

bezwarunkowy

DEFEKACJA

JELITO GRUBE

mechanoreceptor

(ucisk niestrawionych

resztek pokarmowych)

misie zwieraczodbytu


10/14

ya wtrobowa

normalny poziom cukru

ya wrotna wysoki

poziom cukru

ttnica wtrobowa

normalny poziom cukru

jelito cienkie

WCHANIANIE I WYKORZYSTANIE PRODUKTW TRAWIENIA

SKADNIKPOKARMU

JAMAUSTNA

ODEK DWUNASTNICA JELITO CIENKIE PRODUKT

cukry

zoone

-amylaza

linowa

(ptialina)

------------------------ -amylaza trzustkowadisacharydaza

(np. maltaza)cukry proste

biaka -------------

pepsynogenpepsyna

renina cina kazein

(biako mleka)

trypsynogentrypsyna

chymotrypsynogen

chymotrypsyna

karbopeptydaza,aminopeptydaza

aminokwasy

lipidy ------------- lipaza odkowa lipaza trzustkowa lipaza jelitowa

glicerol i

kwasy

tuszczowe

wydzielina lina sok odkowy sok trzustkowy, sok jelitowy

pH ~7 ~2 (kwas solny)~8,8 (wodorowglany

soku trzustkowego)~8,8

Schemat ylno-ylnego poczenia naczy wosowatych w wtrobie, tzw. krenie wrotne.

sie naczy

wosowatych wtroby


11/14

WTROBA

WTROBA

WTROBA

deaminacjatransaminacja

WTROBA

enterocyty

CUKRY PROSTE

nadmiar glukozy glikogen

nadmiar glukozy tuszcze tkanka tuszczowa

AMINOKWASY

aminokwas inny aminokwas

aminokwas biako

Cykl mocznikowy (ornitynowy) przeprowadzany jest w hepatocytach

NH2O=C

NH2

mocznik karbamoilofosforan

ornityna

arginina cytrulina

kwas fumarowy kwas argininobursztynowy

PRODUKTY ROZPADU TUSZCZW

glicerol + kwasy tuszczowe chylomikrony

Chylomikrony (CM) powstajce w enterocytach cian jelita cienkiego due lipoproteidy transportujce we krwim.in. triacyloglicerole, fosfolipidy i cholesterol

CYKLMOCZNIKOWY


12/14

WITAMINY (opisane s w tym podrozdziale, jednak naley pamita, e s to zwizki, ktre nie ulegaj trawieniu)

Witaminy to zwizki chemiczne, ktre nie s syntetyzowane w organizmie zwierzcym, a przez sw aktywnobiochemiczn (s m.in. koenzymami) peni wan funkcj w procesach metabolicznych organizmu.

GRUPAWITAMIN

WITAMINY ROLA RDO SKUTKI NIEDOBORU

ROZPUSZCZALNEWT

USZCZACH

witamina A(retinol) 2mg

- wsptworzy rodopsyn

substancj niezbdn do

utrzymania pobudliwocikomrek siatkwki oka

- czowiek produkuje

witamin A z karotenoidw

wtroba, jaja, maso,mleko, tran,

marchew, pomidory

- lepota zmierzchowa- zanikanie nabonkw i

uszczenie skry

witamina D

(kalcyferol)

0,02mg

- wzmaga wchanianie wapnia

w jelicie

- niezbdna do prawidowego

wzrostu koca

wtroba, mleko

pene, jaja, drode

- krzywica

- amliwo koci

witamina E

(tokoferol)

20mg

- hamowanie utleniania

lipidw ustrojowych i

witaminy A

oleje rolinne,

orzechy, kieki

pszenicy, jaja, ryby

- osabienie mini

- obnienie podnoci

witamina K

(filochinon)

1mg

- wana w procesie

krzepnicia krwi

zapotrzebowanie

jest pokrywane

przez produkcj

bakterii flory

jelitowej

- wyduenie czasu

krzepnicia krwi

- podatno na krwotoki

ROZPUSZCZALNEWW

ODZIE

witamina B1

(tiamina)

1,5mg

- element enzymw

utleniajcych wglowodany i

aminokwasy

wtroba, miso,

drode,

nieoczyszczone

ziarna zb

- choroba beri-beri (ble

rk i ng, osabienie

mini, niewydolno

krenia)

witamina PP

(niacyna)20mg

- element NAD+

i NADP+

sery, jaja, wtroba,

pene mleko,niektre warzywa

- rzadko stwierdzane

witamina B2

(ryboflawina)

1,7mg

- element FADpodobnie jak

witamina PP

- zapalenie skry i pkanie

kcikw ust

- znaczny niedobr

obnienie sprawnoci

umysowej

witamina B6

(pirydoksyna)

2mg

- jej pochodna jest

koenzymem enzymw

przetwarzajcych

aminokwasy

wtroba, jaja, miso,

banany, roliny

strczkowe

- rzadko stwierdzane

witamina B11

(kwas

foliowy)

0,3-04mg

- wsptworzy niebiakowy

skadnik enzymw

niezbdnych w syntezie

nukleotydw

bakterie flory

jelitowej, drode,

jarzyny liciaste

- zakcenie erytropoezy,

prowadzce do anemii

witamina B12

(kobalamina)

5mg

- wsptworzy niebiakowy

skadnik enzymw

przetwarzajcych zasady

azotowe

bakterie flory

jelitowej, wtroba,

jaja

- anemia zoliwa na skutek

zahamowania erytropoezy

witamina C

(kwasaskorbinowy)

75-100mg

- niezbdna w syntezie

kolagenu, istoty

podstawowej koci i zbw- uczestniczy we wchanianiu

elaza

- wzmacnia mechanizmy

odpornociowe

wiee owoce

(cytrusowe,truskawki, czarna

porzeczka, aronia,

pomidor)

- szkorbut (krwawieniedzise, wypadanie zbw,

powolne gojenie si ran)


13/14

GRUCZOY UKADU POKARMOWEGO - WTROBA I TRZUSTKA

Wtroba jest gruczoem zewntrzwydzielniczym pochodzenia endodermalnego. Wywodzi si z tkankinabonkowej, dziki czemu ma zdolno do regeneracji.Wtroba jest umiejscowiona w grnej czci jamy brzusznej, pod przepon.

Kada komrka wtroby (hepatocyt) odpowiada za wszystkie funkcje przez ni penione.

Funkcje wtroby:

a) ogrzewa ciaob) produkuje , ktra magazynowana jest w pcherzyku ciowymc) detoksykacja organizmu

etanoletanal (aldehyd octowy)kwasy etanowy (octowy)

d) uczestniczy w metabolizmie cukrw- magazynuje glikogen- stabilizuje poziom cukru we krwi

e) uczestniczy w przemianach biaek- syntezuje biaka (z wyjtkiem przeciwcia)- przeprowadza syntez mocznika

f) uczestniczy w metabolizmie tuszczw- tworzy kwasy tuszczowe z nadmiaru cukrw- nadmiar tuszczw kieruje do tkanki tuszczowej- obnia poziom LDL we krwi

g) magazynuje witaminy A, D, E i K oraz elazoh) tworzy bilirubin (w wyniku rozpadu hemoglobiny)

Trzustka jest gruczoemzewntrzwydzielniczym wewntrzwydzielniczym sok trzustkowy: insulina (komrki wysepek Langerhansa)- enzymy glukagon (komrki wysepek Langerhansa)- proenzymy- zobojtniacze


14/14

REGULACJA PRACY UKADU POKARMOWEGO

O pracy ukadu pokarmowego decyduje:a) ukad endokrynny

ODEK sok odkowy

gastryna

cholecystokinina sekretyna

WTROBA DWUNASTNICA TRZUSTKA

sok trzustkowy

b) ukad nerwowy- regulacja przez orodek godu i sytoci w podwzgrzu- regulacja przez AUN

cz wspczulna cz przywspczulnapobudza organizm dowysiku w celu pokonania stresu

hamuje prac ukadu pokarmowego pobudza prac ukadu(wydzielanie sokw odkowych,ruchy perystaltyczne jelit)

- defekacja usuwanie niestrawionych resztek pokarmowych- reakcja na bodce smakowe i wzrokowewydzielanie liny

MZGoko orodek wzrokowy

cytryna orodek smaku linianki wydzielanie linyjzyk

odruch warunkowy, nabyty; informacje analizuje mzgodruch bezwarunkowy, wrodzony; informacje analizuje nisze pitro ukadu nerwowego

Stan sytoci jest rejestrowany, gdy:a) wystpuje wysoki poziom glukozy we krwi

b) wystpuje niski poziom tuszczu we krwic) wystpuje rozcignicie cian odka i jelit

ZASADY PRAWIDOWEGO YWIENIA

1. Gospodarka energetyczna musi by zrwnowaona2.

Pokarm powinien zawiera w odpowiednich ilociach wszystkie skadniki niezbdne organizmowi3.

Pokarm powinien by spoywany we waciwych porcjach i proporcjach4.

Pokarm powinien by jak najmniej przetworzony5.

Pokarm musi by wolny od czynnikw chorobotwrczych6.

Pokarm powinien by przygotowywany i spoywany w higienicznych warunkach

TM, & Copyright 2011 by Adrian Drod. All rights reserved

anatomia człowieka - odżywianie i układ pokarmowy

Documents