การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓ 143

การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

นางสาวอวการตน นยมไทยนตกร สำนกกฎหมาย

๑. บทนำ โดยทพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

พ.ศ.๒๕๓๕มาตรา๔๖ไดกำหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต มอำนาจ ประกาศในราชกจจานเบกษากำหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการของ

สวนราชการรฐวสาหกจหรอเอกชนทมผลกระทบสงแวดลอมซงตองจดทำรายงาน การว เคราะหผลกระทบส งแวดลอมและตามบทบญญตร ฐธรรมนญแหง ราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๖๗วรรคสองไดกำหนดใหการดำเนน โครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพ สงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพจะกระทำมไดเวนแตจะไดศกษาและ ประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชนและจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอนรวมทง ไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากร ธรรมชาตหรอดานสขภาพใหความเหนประกอบกอนมการดำเนนการดงกลาว

ดงนนเพอประโยชนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมโดยการ ศกษาและการประเมนผลกระทบสงแวดลอมดงกลาวจงเปนประเดนสำคญท กฎหมายกำหนดไว เพอเปนกลไกในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตลอดจนคมครองสทธของชมชนอกทงยงเปนประเดนทกำลงอยในความสนใจของ สงคมไทยคอลมนการปฏรปกฎหมาย:LAWREFORMจงใครขอนำเสนอบทความเรอง“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment) หรอ EIA” เปนการเฉพาะ ทงน ไมรวมถงการประเมนผลกระทบตอสขภาพของ ประชาชนซงเปนหลกการใหมของรฐธรรมนญฉบบปจจบนโดยมสาระสำคญเกยวกบ

“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓

“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม(EnvironmentalImpactAssessment)หรอEIA”

144

ความเปนมาของระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมหลกเกณฑการประเมน ผลกระทบสงแวดลอมตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม แหงชาตพ.ศ.๒๕๓๕การประเมนผลกระทบคณภาพสงแวดลอมในโครงการหรอ กจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงตามบทบญญตรฐธรรมนญ และขอควรพจารณาทสำคญในการประเมนผลกระทบสงแวดลอมซงมรายละเอยด ตางๆดงตอไปน

๒. ความเปนมาของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม การประเมนผลกระทบสงแวดลอมหรอการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

EnvironmentalImpactAssessment(EIA)คอการศกษาเพอคาดการณผลกระทบ ทงในทางบวกและทางลบจากการพฒนาโครงการหรอกจการทสำคญ เพอกำหนด มาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอมและใชในการประกอบการตดสนใจพฒนาโครงการหรอกจการดงกลาว

การประเมนผลกระทบสงแวดลอมนนไดมขนเปนครงแรกในประเทศ สหรฐอเมรกาเมอรฐสภาของสหรฐอเมรกาไดออกกฎหมายทเรยกวาThe National Policy Act of 1969 หรอ NEPA เพอสงเสรมความปรองดองระหวางมนษย และสงแวดลอมการปองกนและขจดความเสยหายตอสงแวดลอมการสงเสรมสขภาพ และสวสดการของมนษย เพมพนความรความเขาใจตอระบบนเวศนและทรพยากร ธรรมชาตทมความสำคญตอชาต และกอตงคณะกรรมการคณภาพสงแวดลอม กฎหมายฉบบนกำหนดใหหนวยงานของรฐบาลกลางซงจดทำขอเสนอแนะหรอรายงาน เกยวกบการออกกฎหมายและการทำกจกรรมสำคญทมผลกระทบอยางรนแรง ตอคณภาพสงแวดลอมมหนาทในการจดทำรายงานโดยละเอยดเกยวกบผลกระทบ ตอสงแวดลอมของกจกรรมดงกลาวผลกระทบตอสงแวดลอมในเชงลบทางเลอกอนๆ ความสมพนธระหวางการใชสงแวดลอมของทองถนในระยะสนกบการบำรงรกษา และปรบปรงเพอผลประโยชนระยะยาวรวมทงการใชทรพยากรทไมสามารถนำกลบคนไดหากมการดำเนนกจกรรมดงกลาว

แนวความคดเรองการประเมนผลกระทบสงแวดลอมนไดแพรหลาย ไปสประเทศตางๆอาทเนเธอรแลนดเบลเยยมเยอรมนฝรงเศสสเปนโคลมเบยเวเนซเอลาเมกซโกบราซลออสเตรเลยมาเลเซยฟลปปนสและญปนเปนตน๑

๓. หลกเกณฑการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ประเทศไทยไดนำระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมมาใชเปนครงแรก

โดยบญญตไวในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

๑อำนาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท ๒, (กรงเทพฯ : บรษท สำนกพมพวญญชน จำกด, ๒๕๕๐) หนา๑๑๔-๑๑๖.

การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓ 145

พ.ศ.๒๕๑๘แตการกำหนดประเภทและขนาดของโครงการทตองมรายงานการวเคราะห ผลกระทบสงแวดลอมเกดขนภายหลงโดยการออกประกาศกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงานเรองกำหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการทตองมรายงานเกยวกบการศกษาและมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบกระเทอน ตอคณภาพสงแวดลอม ลงวนท ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๒๔ ในครงนนมการกำหนด โครงการทตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมไว ๑๐ ประเภทดวยกน ตอมากฎหมายเหลานไดถกยกเลกโดยพระราชบญญตสงเสรมและรกษา คณภาพสงแวดลอมแหงชาตพ.ศ.๒๕๓๕ซงถอเปนกฎหมายหลกในเรองการประเมน ผลกระทบสงแวดลอมในปจจบน๒

สำหรบหลกเกณฑเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมตาม พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ นนมรายละเอยดตางๆของโครงการหรอกจการทตองทำการประเมนผลกระทบ สงแวดลอมสรปไดดงน

๓.๑ โครงการหรอกจการตามประกาศรฐมนตร มาตรา ๔๖ แหง พระราชบญญตนกำหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต มอำนาจ ประกาศในราชกจจานเบกษากำหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการ ของสวนราชการรฐวสาหกจหรอเอกชนทมผลกระทบสงแวดลอมซงตองจดทำรายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเพอเสนอขอความเหนชอบ ซงในปจจบนไดม ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กำหนดประเภทและ ขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑวธการระเบยบปฏบตและแนวทางการจดทำรายงานการวเคราะห ผลกระทบสงแวดลอม ลงวนท ๑๖ มถนายนพ.ศ. ๒๕๕๒ กำหนดประเภทและ ขนาดของโครงการหรอกจการทตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ซงสามารถสรปไดดงน

(๑)การทำเหมองแรตามกฎหมายวาดวยแร (๒)การพฒนาปโตรเลยมการสำรวจปโตรเลยมโดยวธการเจาะสำรวจ

และการผลตปโตรเลยม (๓) โครงการระบบขนสงปโตรเลยมและนำมนเชอเพลงทางทอ (๔)นคมอตสาหกรรมตามกฎหมายวาดวยนคมอตสาหกรรมหรอ

โครงการทมลกษณะเชนเดยวกบนคมอตสาหกรรม หรอโครงการจดสรรทดนเพอ การอตสาหกรรม

๒กอบกลรายะนาคร,กฎหมายกบสงแวดลอม,(กรงเทพฯ:บรษทสำนกพมพวญญชนจำกด,๒๕๕๐)หนา๔๙.

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓

“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม(EnvironmentalImpactAssessment)หรอEIA”

146

(๕)การอตสาหกรรมการประกอบอตสาหกรรมดงตอไปนตองจดทำ รายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมอตสาหกรรมปโตรเคมทมกระบวนการ ผลตทางเคม อตสาหกรรมกลนนำมนปโตรเลยมอตสาหกรรมแยกหรอแปรสภาพ กาซธรรมชาต อตสาหกรรมคลอ – แอลคาไลนทใชโซเดยมคลอไรดเปนวตถดบ ในการผลตโซเดยมคารบอเนต โซเดยมไฮดรอกไซด กรดไฮโดรคลอรก คลอรน โซเดยมไฮโพคลอไรต และปนคลอรน อตสาหกรรมผลตปนซเมนต อตสาหกรรม ผลตเยอกระดาษ อตสาหกรรมทผลตสารออกฤทธหรอสารทใชปองกนหรอกำจด ศตรพชหรอสตวโดยใชกระบวนการทางเคมอตสาหกรรมผลตปยเคมโดยกระบวนการ ทางเคมอตสาหกรรมประกอบกจการเกยวกบนำตาลอตสาหกรรมเหลกหรอเหลกกลาอตสาหกรรมถลงหรอแตงแรหรอหลอมโลหะซงมใชอตสาหกรรมเหลกหรอเหลกกลาอตสาหกรรมผลตสราแอลกอฮอลรวมทงผลตเบยรและไวน

(๖) โรงงานปรบคณภาพของเสยรวมเฉพาะสงปฏกลหรอวสดท ไมใชแลวตามกฎหมายวาดวยโรงงาน

(๗) โรงไฟฟาพลงความรอน ทมกำลงผลตกระแสไฟฟาตงแต ๑๐เมกกะวตตขนไป

(๘)ระบบทางพเศษตามกฎหมายวาดวยการทางพเศษหรอโครงการ ทมลกษณะเชนเดยวกบทางพเศษ

(๙)ทางหลวงหรอถนนซงมความหมายตามกฎหมายวาดวยทางหลวง ทตดผานพนทอาทพนทเขตรกษาพนธสตวปาและเขตหามลาสตวปาตามกฎหมาย วาดวยการสงวนและคมครองสตวปาพนทเขตอทยานแหงชาตตามกฎหมายวาดวย อทยานแหงชาตเปนตน

(๑๐) ระบบขนสงมวลชนทใชราง (๑๑) ทาเทยบเรอรบเรอขนาดตงแต๕๐๐ตนกรอสหรอความยาว

หนาทาตงแต๑๐๐เมตรหรอมพนททาเทยบเรอรวมตงแต๑,๐๐๐ตารางเมตรขนไป และทาเทยบเรอสำราญกฬาทรองรบเรอตงแต๕๐ลำหรอ๑,๐๐๐ตารางเมตรขนไป (๑๒) การถมทดนในทะเล และการกอสรางหรอขยายสงกอสราง บรเวณหรอในทะเล

(๑๓) โครงการระบบขนสงทางอากาศ (๑๔) อาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคารซงตงอยในบรเวณ

ทอาจกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม (๑๕) การจดสรรทดนเพอเปนทอยอาศยหรอเพอประกอบการ

พาณชยตามกฎหมายวาดวยการจดสรรทดนจำนวนแปลงยอยตงแต๕๐๐แปลงหรอเนอทเกนกวา๑๐๐ไร

การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓ 147

(๑๖) โรงพยาบาลตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาลกรณตงอยใกล แมนำฝงทะเลทะเลสาบหรอชายหาดในระยะ๕๐เมตรทมเตยงสำหรบผปวยไวคางคน ตงแต ๓๐ เตยงขนไป และกรณโครงการอน ๆ ทมเตยงสำหรบผปวยไวคางคน ตงแต๖๐เตยงขนไป

(๑๗) โรงแรมหรอสถานทพกตากอากาศตามกฎหมายวาดวยโรงแรมทมจำนวนหองพกตงแต๘๐หองขนไปหรอมพนทใชสอยตงแต๔,๐๐๐ตารางเมตรขนไป

(๑๘) อาคารทอยอาศยตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร ทมหองพกตงแต๘๐หองขนไปหรอมพนทใชสอยตงแต๔,๐๐๐ตารางเมตรขนไป

(๑๙) เขอนเกบกกนำหรออางเกบนำ (๒๐) การชลประทานทมพนทการชลประทานตงแต๘๐,๐๐๐ไร

ขนไป (๒๑) โครงการทกประเภททอยในพนททคณะรฐมนตรไดมมต

เหนชอบกำหนดใหเปนพนทชนคณภาพลมนำชน๑ ๓.๒ โครงการหรอกจการในพนทคมครองสงแวดลอม มาตรา ๔๓

และมาตรา๔๔แหงพระราชบญญตนกำหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมโดยคำแนะนำของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต มอำนาจออกกฎกระทรวงกำหนดใหพนทบางแหงเปนเขตพนทคมครองสงแวดลอม และกำหนดมาตรการคมครองทจะใชบงคบในเขตพนทคมครองสงแวดลอมดงกลาวได ซงอาจรวมถงการกำหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการของสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชนทจะทำการกอสรางหรอดำเนนการในพนทนน ใหมหนาท ตองเสนอรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมดวย

๓.๓ โครงการหรอกจการตามมตคณะรฐมนตรเกยวกบพนทปาเพอการ อนรกษเพมเตม ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๐ มนาคม ๒๕๓๕ และ วนท๑๗มนาคม๒๕๓๕๓ไดมการจำแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรทดนและปาไมในพนทปาสงวนแหงชาตออกเปน๓ เขต ไดแก เขตพนทปาเพอการอนรกษเขตพนทปาเพอเศรษฐกจและเขตพนทปาทเหมาะสมตอการเกษตรโดยเขตพนทปาเพอการอนรกษนนสามารถแบงออกไดเปน๒สวนคอพนทปาอนรกษตามกฎหมายและมตคณะรฐมนตรและพนทปาอนรกษเพมเตม

พนทปาอนรกษเพมเตมคอพนทปาสงวนแหงชาตทมสภาพปาสมบรณ หรอมศกยภาพเหมาะสมตอการอนรกษธรรมชาต เพอรกษาไวซงความสมดลของ

๓มตคณะรฐมนตรเมอวนท๑๐มนาคม๒๕๓๕เรองการจำแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนทปาสงวน แหงชาต และมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๗ มนาคม ๒๕๓๕ เรอง ผลการจำแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนท ปาสงวนแหงชาตเพมเตม.

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓

“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม(EnvironmentalImpactAssessment)หรอEIA”

148

ธรรมชาตและสงแวดลอมพนทลกษณะนไดแกพนทปาทมลกษณะสมบรณตลอดจน พนทปาทสมควรสงวนไว เพอรกษาสภาพแวดลอมและระบบนเวศ พนทปาทม ความเหมาะสมตอการสงวนไวเพอเปนสถานทศกษาวจยพนทปาทหามมใหบคคล เขาไปหรออยอาศยตามแนวชายแดน พนทปาทเปนเอกลกษณเฉพาะของทองถน พนทปาซงเปนเขตทตงแหลงธรรมชาตอนควรอนรกษตามพระราชบญญตสงเสรมและ รกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตพ.ศ.๒๕๓๕พนทปาซงกำหนดเปนโบราณสถาน โบราณวตถตามพระราชบญญตโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และ พพธภณฑสถานแหงชาตพ.ศ.๒๕๐๔ซงในกรณททางราชการจำเปนตองใชพนท ปาอนรกษเพมเตมดงกลาวในการจดทำโครงการทมความสำคญตอเศรษฐกจหรอ ความมนคงของชาตอยางหลกเลยงไมไดแลวจะตองมการจดทำรายงานการวเคราะห ผลกระทบสงแวดลอมของโครงการเสนอตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเพอ พจารณาใหความเหนประกอบการพจารณาของคณะรฐมนตรในแตละโครงการ

การจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมซงโครงการ หรอกจการตามทไดกลาวในหวขอ๓.๑,๓.๒และ๓.๓จะตองดำเนนการจดทำรายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตองจดทำโดยบคคลซงไดรบอนญาตใหเปน ผชำนาญการศกษาผลกระทบสงแวดลอมโดยใหเสนอรายงานการวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอมตอสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงม สำนกวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเปนหนวยงานผรบผดชอบและมคณะกรรมการ ผชำนาญการทำหนาทในการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ตามประเภทของแตละโครงการ

สำหรบหลกเกณฑในการพจารณาใหความเหนชอบรายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมนนหากเปนโครงการหรอกจการของสวนราชการ รฐวสาหกจหรอโครงการรวมกบเอกชนทตองเสนอขอรบความเหนชอบจาก คณะรฐมนตรใหผรบผดชอบจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตงแตในระยะทำการศกษาความเหมาะสมของโครงการเสนอตอคณะกรรมการสงแวดลอม แหงชาต เพอเสนอความเหนประกอบการพจารณาของคณะรฐมนตร โดยสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจะตรวจสอบรายงานเพอเสนอ ความเหนตอคณะกรรมการผชำนาญการซงจะพจารณารายงานและเสนอความเหน ตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ซงจะพจารณาในขนตอนตอไปกอนเสนอ ขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตร

กรณเปนโครงการหรอกจการทจะตองไดรบอนญาตจากทางราชการ ตามกฎหมายกอนเรมการกอสรางหรอดำเนนการซงไมจำตองเสนอขอรบความเหนชอบ จากคณะรฐมนตร ใหผรบผดชอบจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ตอเจาหนาทซงมอำนาจตามกฎหมายนน และตอสำนกงานนโยบายและแผน

การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓ 149

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมตรวจสอบรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมทเสนอมา หากเหนวารายงานทเสนอมามไดจดทำใหถกตองหรอมเอกสารขอมลไมครบถวนใหแจง ใหผขออนญาตทราบภายใน ๑๕ วนนบแตวนทไดรบรายงานนน และหากเหนวา รายงานทเสนอมาถกตองและมขอมลครบถวนหรอไดมการแกไขเพมเตมใหถกตอง ครบถวนแลวใหพจารณาเสนอความเหนเบองตนเกยวกบรายงานดงกลาวใหแลวเสรจ ภายใน๓๐ วนนบแตวนทไดรบรายงาน เพอเสนอใหคณะกรรมการผชำนาญการ พจารณาตอไปการพจารณาของคณะกรรมการผชำนาญการตองกระทำใหแลวเสรจ ภายใน๔๕ วนนบแตวนทไดรบรายงาน หากมไดพจารณาใหเสรจภายในกำหนด ระยะเวลาดงกลาวใหถอวาคณะกรรมการผชำนาญการใหความเหนชอบแลวในกรณท คณะกรรมการผชำนาญการไมใหความเหนชอบใหผขออนญาตทำการแกไขเพมเตม หรอจดทำใหมทงฉบบตามแนวทางหรอรายละเอยดทคณะกรรมการผชำนาญการ กำหนดและเมอผขออนญาตไดเสนอรายงานซงไดทำการแกไขเพมเตมหรอไดจดทำใหม ทงฉบบแลว ใหคณะกรรมการผชำนาญการพจารณารายงานใหแลวเสรจภายใน ๓๐วนนบแตวนทไดรบรายงานหากมไดมการพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลา ดงกลาว ใหถอวาคณะกรรมการผชำนาญการเหนชอบและใหเจาหนาทดงกลาวสง อนญาตแกบคคลผขออนญาตได๔

๔. การประเมนผลกระทบคณภาพสงแวดลอมในโครงการหรอกจกรรม ทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงตามบทบญญตรฐธรรมนญ

บทบญญตมาตรา๖๗วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กำหนดใหการดำเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชน อยางรนแรงจะกระทำมไดเวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม และสขภาพของประชาชนในชมชนและจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของ ประชาชนและผมสวนไดเสยกอนรวมทงไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทน องคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพและผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการ การศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหน ประกอบกอนมการดำเนนการดงกลาว การประเมนผลกระทบสงแวดลอม ในกรณนจงมลกษณะเฉพาะทแตกตางจากหลกการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ทวไปสรปไดดงน

๔.๑ โครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชน อยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพหมายถง โครงการหรอกจการทมความเสยงสงทจะกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม

๔กอบกลรายะนาคร,เรองเดยวกน,หนา๕๙-๖๐.

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓

“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม(EnvironmentalImpactAssessment)หรอEIA”

150

ทรพยากรธรรมชาตหรอสขภาพจนไมสามารถฟนฟสภาพหรอทดแทนหรอชดเชยไดอยางเหมาะสมหรอตองใชเวลานานในการฟนฟสภาพ

๔.๒ ประเภทของโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชน อยางรนแรง

ปจจบนไดมประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กำหนดหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางในการจดทำรายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมสำหรบโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกด ผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพลงวนท๒๙ธนวาคมพ.ศ.๒๕๕๒กำหนดประเภทของโครงการหรอ กจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงไวดงน

(๑) โครงการหรอกจการใดซงมประกาศหรอกำหนดตามกฎหมายน หรอกฎหมายอนใหเปนโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชน อยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพซงกรณ ดงกลาวไดมประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง โครงการหรอกจกรรมเกยวกบ การอตสาหกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพ สงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพลงวนท๑๔กนยายน๒๕๕๒กำหนดให การทำเหมองใตดนเฉพาะดวยวธออกแบบใหโครงสรางยบตวภายหลงการทำเหมอง โดยไมมคำยนและไมมการใสวสดทดแทนเพอปองกนการยบตวเหมองแรตะกวและ สงกะส การถลงแร อตสาหกรรมปโตรเคมขนตนหรอขนกลางทมการใชหรอผลต อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง เชน สารทกอใหเกดมลสารทางอากาศทเปน อนตรายสารทมพษรนแรงนคมอตสาหกรรมตามกฎหมายวาดวยการนคมอตสาหกรรม แหงประเทศไทยหรอโครงการทมลกษณะเชนเดยวกนกบนคมอตสาหกรรมซงจดตง เพอรองรบอตสาหกรรมผลตเหลกขนตนหรออตสาหกรรมปโตรเคมขนตนหรอขนกลาง โรงงานฝงกลบของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม หรอเตาเผาทจดสรางเพอกำจด ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมโรงงานผลตพลงงานไฟฟาทใชเชอเพลงฟอสซลยกเวนกาซธรรมชาตกาซธรรมชาตสงเคราะหโรงไฟฟานวเคลยร เปนโครงการหรอกจกรรมเกยวกบการอตสาหกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง

(๒) โครงการหรอกจการใดซงคณะอนกรรมการวนจฉยขอรองเรยน สำหรบโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพทคณะกรรมการ สงแวดลอมแหงชาตแตงตงวนจฉยภายใน๓๐วนหลงจากไดรบขอรองเรยนวาโครงการ หรอกจการดงกลาวอาจสงผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพ สงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพ

การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓ 151

๔.๓ การจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมโครงการ หรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง

การจดทำรายงานดงกลาวผจดทำจะตองเปนผทไดรบอนญาตใหเปน ผมสทธจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและไดขนทะเบยนไวแลวกบ สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยจดทำควบคไปกบ การประเมนผลกระทบทางสขภาพ๕เปนเลมเดยวกนเมอสำนกงานนโยบายและแผน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบรายงานดงกลาวจากผจดทำแลวใหดำเนนการ ตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยเสนอรายงานตอคณะกรรมการผชำนาญการเพอพจารณาตอไป และเมอ คณะกรรมการผชำนาญการเหนชอบกบรายงานดงกลาวแลว ใหสำนกนโยบายและ แผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสงผลการพจารณาของคณะกรรมการ ผชำนาญการใหหนวยงานของรฐผรบผดชอบโครงการหรอกจการหรอหนวยงานของรฐ ผอนญาตโครงการเพอจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสย พรอมสงเรองใหองคการอสระใหความเหนประกอบกอนมการดำเนนการหรอ การอนญาตของหนวยงานทรบผดชอบตอไปทงนในกรณทเปนโครงการหรอกจการของ สวนราชการรฐวสาหกจหรอโครงการรวมกบเอกชนซงตองเสนอขอรบความเหนชอบ จากคณะรฐมนตร ใหสำนกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เสนอความเหนของคณะกรรมการผชำนาญการความเหนขององคการอสระและ รายงานการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยตอคณะกรรมการ สงแวดลอมแหงชาตเพอใหความเหนประกอบการพจารณาของคณะรฐมนตรดวย

อยางไรกตาม เมอพจารณาระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ดงกลาวมาขางตนโดยเฉพาะอยางยงหลกการประเมนผลกระทบสงแวดลอมตาม พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕แลว พบวามขอควรพจารณาในหลายประการซงจะกลาวในหวขอตอไป

๕. ขอควรพจารณาในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม๖

นบเปนระยะเวลากวา๓๕ปแลวทประเทศไทยไดนำระบบการประเมน ผลกระทบสงแวดลอมเขามาใชเพอเปนกลไกในการจดการทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม และไดมการปรบปรงแกไขรวมทงพฒนาระบบเพอใหสอดคลองกบ

๕ การประเมนผลกระทบดานสขภาพ Health Impact Assessment (HIA) คอ กระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม

ในการวเคราะหและคาดการณผลกระทบทงทางบวกและทางลบตอสขภาพของประชาชนทอาจจะเกดขนจากนโยบายโครงการหรอ

กจกรรมอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางหากดำเนนการในชวงเวลาและพนทเดยวกนโดยมการประยกตใชเครองมอทหลากหลาย

และมกระบวนการมสวนรวมอยางเหมาะสมเพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชนทงระยะสนและ

ระยะยาว.

๖อำนาจวงศบณฑต,เรองเดยวกน.หนา๑๑๓-๒๔๕.

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓

“การประเมนผลกระทบสงแวดลอม(EnvironmentalImpactAssessment)หรอEIA”

152

สภาพสงคมไทยตลอดเวลาอยางไรกตามกรณยงมขอควรพจารณาบางประการเกยวกบการ ประเมนผลกระทบสงแวดลอมดงกลาว ซงจะเปนแนวทางในการปองกนปญหา ทอาจจะเกดขนกบโครงการทงขณะกอสรางและหลงการกอสรางซงสรปไดดงน

๕.๑ กอใหเกดความลาชาและผลเสยหายทางเศรษฐกจการประเมน ผลกระทบสงแวดลอมจำตองใชระยะเวลาในการศกษาและจดทำรายงาน จงอาจ กอใหเกดความลาชาในการดำเนนโครงการ ประกอบกบบางกรณมการนำคด ทเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมขนสศาล ซงอาจกอใหเกดการชะงก ของโครงการและสงผลเสยหายทางเศรษฐกจได

๕.๒ การไมปฏบตตามและการหลกเลยงไมทำรายงานการวเคราะห ผลกระทบสงแวดลอม ในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมจะมการ กำหนดเงอนไขหรอมาตรการเพอปองกนหรอบรรเทาผลกระทบสงแวดลอมทอาจ เกดขนจากการดำเนนโครงการหรอกจการตางๆรวมทงมาตรการในการตดตามและ เฝาระวงผลกระทบแตในทางปฏบตกลบพบวาผประกอบการมกไมยนยอมปฏบตตาม เงอนไขทกำหนดไวในรายงานหรอมการหลกเลยงไมทำรายงานการวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอม โดยวธการเปลยนสภาพหรอขนาดของโครงการหรอกจการมใหเขา ลกษณะทตองจดทำรายงานเชนกฎหมายกำหนดใหโรงแรมหรอสถานทพกตากอากาศ ทมจำนวนหองพกตงแต๘๐หองขนไปหรอมพนทใชสอยตงแต๔,๐๐๐ตารางเมตรขนไปตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมจงกอสรางโรงแรมทม พนทใชสอยขนาดเลกหรอมหองพกเพยง๗๙หองแตกอสรางเปนหลายโครงการหรอ โดยวธการหลกเลยงไมจดทำรายงานการวเคราะหสงแวดลอมเมอไมตองขออนญาต ดำเนนการตามกฎหมาย

๕.๓ การประเมนผลกระทบสงแวดลอมของโครงการประเภท นคมอตสาหกรรมการจดตงนคมอตสาหกรรมตามกฎหมายวาดวยนคมอตสาหกรรม กฎหมายกำหนดใหตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม กรณจง อาจมปญหาหากพบวาโครงการทจะดำเนนการในนคมอตสาหกรรมดงกลาวเปน โครงการหรอกจการทกฎหมายกำหนดใหตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอมเชนกน การกำหนดใหผประกอบการทดำเนนโครงการหรอกจการ ในนคมอตสาหกรรมตองจดทำรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมอกนนมความเหมาะสมหรอไมและกอใหเกดภาระแกผประกอบการเกนไปหรอไม

๕.๔ ระยะเวลาในการพจารณารายงานของคณะกรรมการผชำนาญการ ตามบทบญญตมาตรา๔๙แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม แหงชาตพ.ศ.๒๕๓๕นนคณะกรรมการผชำนาญการตองพจารณารายงานภายใน ระยะเวลาทกำหนดเพอใหผประกอบการทราบเปนการแนนอนวาเมอใดขนตอนการ พจารณารายงานจะแลวเสรจและปองกนมใหมการถวงเวลาในการพจารณารายงาน

การปฏรปกฎหมาย : LAW REFORM

จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๓ 153

แตการกำหนดระยะเวลาดงกลาวอาจกอใหเกดปญหาไดเชนกน เนองจากรายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมบางโครงการอาจมความยาวและความละเอยดมากเปนการยากทจะพจารณารายงานใหแลวเสรจทนกำหนดประกอบกบผทรงคณวฒซง ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการผชำนาญการอาจมภารกจดานอนๆ อนทำใหการพจารณารายงานตามกำหนดเวลาบางโครงการไมละเอยดรอบคอบเทาทควรจะเปน

๖. บทสรป การดำเนนโครงการพฒนาหรอกจการใดๆนนอาจกอใหเกดผลกระทบ

ตอทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชนไมมากกนอย ระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปนเครองมอชนดหนงซงจะชวยคาดการณ ผลกระทบทอาจเกดขน ปองกนปญหาหรอบรรเทาความเสยหายใหลดลงไดอยางไรกตาม เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการประเมนผลกระทบสงแวดลอม จำตองอาศยความรวมมอจากบคคลทเกยวของทก ๆ ฝาย ทงผประกอบการหนวยงานภาครฐผรบผดชอบผมสวนไดเสยตลอดจนประชาชนในชมชนทกคน

นอกจากนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม Environmental Impact Assessment (EIA) ควบคไปกบการประเมนผลกระทบดานสขภาพ Health Impact Assessment (HIA)ในโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงตามบทบญญตในมาตรา๖๗วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยเปนหลกการทกำหนดขนใหมและอยในระหวางการดำเนนการของหนวยงานทเกยวของจากทกภาคสวนซงประกอบดวยภาคประชาชน ภาครฐ ผทรงคณวฒและภาคเอกชนผประกอบการ เพอแกไขปญหาในการปฏบตงานใหสอดคลองกบ มาตรา๖๗วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ในการแกไขปญหา จำเปนตองไดรบความรวมมอจากทกภาคสวนดงกลาวซงขณะนคณะกรรมการแกไข ปญหาการปฏบตตามมาตรา๖๗วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยซงแตงตงตามคำสงสำนกนายกรฐมนตรท๒๕๐/๒๕๕๒ลงวนท๑๓พฤศจกายน๒๕๕๒ ไดพจารณาดำเนนการโดยจะตองอาศยระยะเวลาในการดำเนนการ และหวงเปนอยางยงวาระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมและการประเมน ผลกระทบดานสขภาพดงกลาวจะพฒนาไนสหลกสากลเพอคมครองทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและสขภาพประชาชนชาวไทยตอไป

เอกสารอางอง• อำนาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท ๒, (กรงเทพฯ : บรษท สำนกพมพวญญชน จำกด, ๒๕๕๐)• กอบกล รายะนาคร, กฎหมายกบสงแวดลอม, (กรงเทพฯ : บรษท สำนกพมพวญญชน จำกด, ๒๕๕๐)• สำนกวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม www.onep.go.th• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม www.dnp.go.th