11

DDẫn luận ngôn ngữẫn luận ngôn ngữ

1. 1. GiớiGiới thiệuthiệu tổngtổng quanquan vềvề mônmôn họchọc

BM NgBM Ngôn ngữ & Văn hoá VNôn ngữ & Văn hoá VN

22

Tài liệu môn Dẫn luận ngôn ngữ.Tài liệu môn Dẫn luận ngôn ngữ. Học liệu bắt buộcHọc liệu bắt buộc 1. Mai Ngọc Chừ, Vũ Đức Nghiệu, Hoàng Trọng Phiến. 1. Mai Ngọc Chừ, Vũ Đức Nghiệu, Hoàng Trọng Phiến. Cơ sở Cơ sở

ngôn ngữ học và tiếng Việt. ngôn ngữ học và tiếng Việt. XNB Giáo dục, Hà Nội, 1990….2005.XNB Giáo dục, Hà Nội, 1990….2005. 2. Nguyễn Thiện Giáp (chủ biên), Đoàn Thiện Thuật, Nguyễn 2. Nguyễn Thiện Giáp (chủ biên), Đoàn Thiện Thuật, Nguyễn

Minh Thuyết. Minh Thuyết. Dẫn luận ngôn ngữ học. Dẫn luận ngôn ngữ học. NXB Giáo dục, Hà Nội.NXB Giáo dục, Hà Nội. 3. Nguyễn Thiện Giáp, 3. Nguyễn Thiện Giáp, Cơ sở ngôn ngữ học.Cơ sở ngôn ngữ học. NXB KHXH, Hà NXB KHXH, Hà

Nội, 1998.Nội, 1998. 4. Đỗ Hữu Châu, 4. Đỗ Hữu Châu, Đại cương ngôn ngữ học, tập II, Ngữ dụng học. Đại cương ngôn ngữ học, tập II, Ngữ dụng học.

NXB Giáo dục, Hà Nội, 2001.NXB Giáo dục, Hà Nội, 2001. Học liệu tham khảoHọc liệu tham khảo 1. Nguyễn Thiện Giáp, 1. Nguyễn Thiện Giáp, Dụng học Việt ngữ. Dụng học Việt ngữ. NXB ĐHQG, Hà Nội, NXB ĐHQG, Hà Nội,

2000.2000. 2. J.Lyon, 2. J.Lyon, Ngữ nghĩa học dẫn luận. Ngữ nghĩa học dẫn luận. (Bản dịch tiếng Việt) NXB (Bản dịch tiếng Việt) NXB

Giáo dục, Hà Nội, 2006.Giáo dục, Hà Nội, 2006.

33

1. 1. GiớiGiới thiệuthiệu tổngtổng quanquan vềvề mônmôn họchọc

Ngôn ngữ học

Ngữ âm Ngữ pháp Từ vựng Ngữ dụng

44

2.Bản chất của ngôn ngữ2.Bản chất của ngôn ngữ

Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệuNgôn ngữ là hệ thống tín hiệu

Ngôn ngữ là hiện tượng xã hộiNgôn ngữ là hiện tượng xã hội

Đặc tính bản chất của ngôn ngữĐặc tính bản chất của ngôn ngữ

Ngôn ngữ là hiện tượng xã hội đặc biệtNgôn ngữ là hiện tượng xã hội đặc biệt

55

Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệuNgôn ngữ là hệ thống tín hiệu

Ngôn ngữ là Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệuhệ thống tín hiệu

Tín hiệu ngôn ngữbiểu hiện bằng

âm thanh

Tín hiệu ngôn ngữđịnh vị bằng

Chữ viết

66

Ngôn ngữ là hiện tượng xã hộiNgôn ngữ là hiện tượng xã hội

Ngôn ngữ là Ngôn ngữ là hiện tượng xã hộihiện tượng xã hội

Ngôn ngữ là công cụgiao tiếp củacộng đồng

Ngôn ngữ thể hiện ý thức

xã hội loài người

77

Ngôn ngữ là hiện tượng xã hội đặc biệtNgôn ngữ là hiện tượng xã hội đặc biệt

Ngôn ngữ không thuộc cơ sở hạ tầng và không Ngôn ngữ không thuộc cơ sở hạ tầng và không

thuộc kiến trúc thượng tầng. thuộc kiến trúc thượng tầng.

Ngôn ngữ không có tính giai cấp, không phân Ngôn ngữ không có tính giai cấp, không phân

biệt tầng lớp xã hội. biệt tầng lớp xã hội.

Ngôn ngữ không phải công cụ để sản xuất. Ngôn ngữ không phải công cụ để sản xuất.

88

3. Chức năng cơ bản của 3. Chức năng cơ bản của ngôn ngữngôn ngữ

Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếpNgôn ngữ là phương tiện giao tiếp

Ngôn ngữ là công cụ của tư duyNgôn ngữ là công cụ của tư duy

99

Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếpNgôn ngữ là phương tiện giao tiếp Ngoài ngôn ngữ con người có thể dùng các phương tiện Ngoài ngôn ngữ con người có thể dùng các phương tiện

khác để giao tiếp, nhưng tất cả đều không đáp ứng được khác để giao tiếp, nhưng tất cả đều không đáp ứng được mục đích giao tiếp tốt như ngôn ngữ.mục đích giao tiếp tốt như ngôn ngữ.

+ Nhờ ngôn ngữ mà con người có thể hiểu nhau trong + Nhờ ngôn ngữ mà con người có thể hiểu nhau trong quá trình sinh họat và lao động, có thể truyền tải trí tuệ, quá trình sinh họat và lao động, có thể truyền tải trí tuệ, tư tưởng từ thế hệ này sang thế hệ khác.tư tưởng từ thế hệ này sang thế hệ khác.

+ Ngôn ngữ là công cụ đấu tranh sản xuất dù nó không + Ngôn ngữ là công cụ đấu tranh sản xuất dù nó không sản xuất ra của cải vật chất nhưng nó giúp con người sản xuất ra của cải vật chất nhưng nó giúp con người lĩnh hội những kiến thức mới, hợp tác cùng phát triển lĩnh hội những kiến thức mới, hợp tác cùng phát triển

+ Ngôn ngữ là công cụ để đấu tranh giai cấp. (dùng + Ngôn ngữ là công cụ để đấu tranh giai cấp. (dùng ngôn ngữ để tuyên truyền các đường lối, tư tưởng…)ngôn ngữ để tuyên truyền các đường lối, tư tưởng…)

1010

Ngôn ngữ là công cụ của tư duyNgôn ngữ là công cụ của tư duy Ngôn ngữ là hiện thực trực tiếp của tư tưởng. Ngôn ngữ là hiện thực trực tiếp của tư tưởng.

Không có từ hay câu nào mà không biểu hiện một Không có từ hay câu nào mà không biểu hiện một khái niệm hay tư tưởng. Ngược lại cũng không có khái niệm hay tư tưởng. Ngược lại cũng không có khái niệm hay tư tưởng nào mà không tồn tại dưới khái niệm hay tư tưởng nào mà không tồn tại dưới dạng ngôn ngữ.dạng ngôn ngữ.

- Ngôn ngữ trực tiếp tham gia vào quá trình hình - Ngôn ngữ trực tiếp tham gia vào quá trình hình thành tư tưởng. Mọi khái niệm, tư tưởng chỉ trở thành tư tưởng. Mọi khái niệm, tư tưởng chỉ trở nên rõ ràng khi nó được biểu hiện bằng ngôn ngữ.nên rõ ràng khi nó được biểu hiện bằng ngôn ngữ.

1111

Phân biệt ngôn ngữ và tư duyPhân biệt ngôn ngữ và tư duy

Ngôn ngữNgôn ngữ

Là vật chấtLà vật chất

Có tính dân tộcCó tính dân tộc

Đơn vị là : âm vị, hình vị, từ Đơn vị là : âm vị, hình vị, từ

hay câu.hay câu.

Tư duyTư duy

Là tinh thầnLà tinh thần

Có tính nhân loạiCó tính nhân loại

Đơn vị của tư duy không Đơn vị của tư duy không

đồng nhất với đơn vị của đồng nhất với đơn vị của

ngôn ngữ (khái niệm, phán ngôn ngữ (khái niệm, phán

đoán, suy lý)đoán, suy lý)

1212

4. Nguồn gốc và sự hình thành ngôn ngữ4. Nguồn gốc và sự hình thành ngôn ngữ

Nguồn gốc của ngôn ngữNguồn gốc của ngôn ngữ

Sự hình thành và phát triển của ngôn Sự hình thành và phát triển của ngôn ngữngữ

1313

Nguồn gốc của ngôn ngữNguồn gốc của ngôn ngữ

Nguồn gốc Nguồn gốc của của

ngôn ngữngôn ngữ

Thuyết tượng thanh

Thuyếtcảm thán

Thuyếttiếng kêu trong LĐ

Thuyết khế ước

xã hội

Thuyếtngôn ngữ

cử chỉ

1414

Sự hình thành và phát triển của ngôn ngữSự hình thành và phát triển của ngôn ngữ

1. Ngôn ngữ bộ lạc1. Ngôn ngữ bộ lạc

2. Ngôn ngữ khu vực2. Ngôn ngữ khu vực

3. Ngôn ngữ dân tộc3. Ngôn ngữ dân tộc

4. Ngôn ngữ văn hóa4. Ngôn ngữ văn hóa

5. Ngôn ngữ cộng đồng tương lai5. Ngôn ngữ cộng đồng tương lai