ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Çocukların solunum sistemi yetişkinlerden farklıdır. Organ olarak da fizyolojik olarak da farklılık göstermektedir. 1 yaşına kadar olan insan canlısına BEBEK; 1-8 yaş arasına ÇOCUK; 8 yaşından büyüklere ise YETİŞKİN adı verilir. Özellikle bebek ve çocukların kalp masajlarında ve suni solunumlarında dikkatli olunması gerekmektedir.Solunum Sistemi Farklılıkları:• Ağız içine göre dilleri daha büyüktür.

• Epiglottis daha gevşektir.• Dişler ve dişetleri hassastır.• Gırtlak çok daha geniştir.• Krikoid kıkırdağın gelişimini tamamlamamış olması nedeniyle gırtlak huni şeklindedir.

• 8 yaşına kadar krikoid halka en dar kısmı oluşturmaktadır.

Dolaşım Sistemi Farklılıkları:• Bebek ve çocuklarda göğüs duvarı daha küçüktür.• Kalp atım hızı daha yüksektir.• Göğüs büyüdükçe kalbin kapladığı yer daralmaktadır.• Bebek ve çocuklarda kalp hemen hemen erişkinlerdeki

ile aynı düzeydedir.

Çocuklarda Kalp Durmasının Nedenleri:• Enfeksiyonlar,• Yabancı cisim aspirasyonu,• Sepsis,• Kafa travması,• Asfeksi,• Hipoksi,• Üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu.

Çocuklarda Hava Yolu Açıklığının Sağlanması

Çocuklarda hava yolu açıklığı kibar bir şekilde sağlanmalıdır. Çocukların, özellikle küçük çocukların boyun kasları tam gelişmediği için zarar verilebilir. Baş-boyun pozisyonunda fazla zorlamamak gerekir. Kibar, nazik bir şekilde hava yolu açılmaya çalışılır. Başarılı olunamazsa açıklık sağlanana kadar baş azar azar geriye doğru hafifçe itilip, çene hafif bir şekilde yukarıya doğru kaldırılabilir.

Çocuklarda Ağızdan Ağza Suni Solunum

İlk yardımcı çocuğun yanına diz çökerek sıkı giysileri gevşetir ve ağız içi gözle kontrol edilir, yabancı cisim varsa çıkarılır, hava yolu açılır, baş-çene pozisyonu ile hava yolu açıklığı nazikçe sağlanmaya çalışılır. Solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile 10 sn süreyle kontrol edilir. Solunum yoksa bir elle burun kanatları hafifçe kapatılarak suni solunuma başlanır. Çocuğun göğsü yükselinceye kadar her biri 1 sn. süren 2 nefes verilir, daha sonra hava tahliyesine izin verilir. Yapay solunum dakikada 15-20 olacak hızda yapılır.

Çocuklarda Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunum Yapılması

• Göğüs kemiğinin alt ve üst ucu tespit edilerek alt yarısına bir elin topuğu yerleştirilir.

• Çocuk yetişkin görünümündeyse iki elle küçükse tel elle, elin parmakları göğse temas ettirilmeden, dirsekler bükülmeden, dik bir şekilde bası uygulanır.

• Göğüs kemiği yandan bakıldığında 1/3 esneyecek şekilde ve 5 cm inecek şekilde 30 kalp basısı uygulanır.

• Bu işlemim hızı dakikada 100 bası olacak şekilde ayarlanır.

• 30 kalp masajından sonra 2 suni solunum uygulanır.

• İlk yardımcı yalnız ise 30:2 göğüs basısını 5 defa tekrarladıktan sonra 112’yi arar. Temel yaşam desteğine çocuğun yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam edilir.

• Etkili bir dolaşım ve solunum sağlanabilirse kazazedenin rengi normale dönmeye-pembeleşmeye başlar. Morluk kaybolur. Bazen çalışmaya başlayan kalp, masaj bırakılınca yeniden durur. Böyle durumlarda masaja tekrar başlanır. Kalp çalışmaya başlayınca, devamlı takiple sağlık kuruluşuna taşınır. sağlık kuruluşunda da ileri yaşam desteğine-yoğun bakıma alınır.

Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Uygulama Teknikleri

• Bebeklerin hava yolu açıklığının sağlanmasında çocuklara göre daha dikkatli davranılmalıdır. Boyun hasarı olasılığı daha yüksektir.

• Baş hafifçe birey kokluyormuş gibi gerilir (Koklama pozisyonu).

• Bebeklerin suni solunumunda hem ağız hem de burun birlikte ağza alınır.

• Dakikada 30’un üzerinde olacak şekilde suni solunum uygulanır.

• Bu işlemler esnasında bebeklerin kurulanması ve güvenliği oldukça önemlidir.

• Bebeklerde iki parmak veya çift baş parmak, çocuklarda tek el, büyüklüğüne göre çift el kullanılır.

• Nabız kontrolü bebeklerde A.Brachialis’ten, çocuklarda ise A.Karotis’ten yapılır.

Bebeklerde Yapay Solunum Tekniği• Bebeklerin akciğer kapasiteleri

küçük olduğu için yaklaşık 100-300 ml hava verilir. Bu miktar, oluşan akciğer direnci ile ölçülmeye çalışılır. Yeni doğan bebeklerde ağız içi aspire edilmelidir. Yeni doğanlarda resüsitasyonda hava kullanımı önemlidir. Oksijenizasyon yeterli olmazsa oksijen düşünülmelidir. Ancak prematüre doğanlarda oksijen ile hava birlikte kullanılabilir.

• Bebeğin ayak tabanından hafifçe vurularak bilinç kontrolü yapılır,

• Ağız içi gözle kontrol edilerek yabancı cisim varsa çıkarılır,

• Kibar ve nazik bir şekilde baş-çene pozisyonu verilir,

• Bebeğin solunumu bak-dinle-hisset yöntemi ile 10 sn süreyle kontrol edilir,

• Solunum yoksa nefes ağız ile burunu içerek şekilde birlikte verilir,

• Her biri 1 sn. süren 2 solunum yaptırılır.

• Havanın tahliyesine izin verilir, gerekirse kalp masajına başlanır.

Bebeklerde Dış Kalp Masajı Tekniği

• Göğüs merkezi belirlenir, bebeklerin kalp masajında, sternumun alt 1/3’lük bölümü, genellikle hayali çizginin yaklaşık bir parmak altına isabet eder.

• İlk yardımcının iki elle basınç yapmasına gerek yoktur, orta ve işaret parmağıyla kalp masajı yapabilir.

• Göğüs kemiği 4 cm inecek şekilde, yandan bakıldığında göğüs yüksekliği 1/3 esneyecek kadar, işlem hızı dakikada 100 bası olacak şekilde uygulanır.

• Bebeğe 30 basıdan sonra 2 suni solunum uygulanır, ilk yardımcı tek başına ise 5 kez 30:2 göğüs basısı uygular ve 112’ye bildirim yapar.

• Temel yaşam desteği bebeğin yaşamsal refleksleri ve tıbbi ilk yardım gelene kadar kesintisiz devam etmelidir.

SOLUNUM YOLU TIKANIKLIĞI

Solunum yolunun tıkanması kişinin hayatını tehdit eden en önemli olaylardandır. Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Özellikle üst solunum yolu dil, yabancı cisim, kan, kusmuk, takma diş vb. nedenlerle kısmi yada tam olarak tıkanabilir.

TIKANMA ÇEŞİTLERİ

1) Kısmi Tıkanma

2) Tam Tıkanma

1) Kısmi Tıkanma• Tam tıkanıklığın olmadığı

solunum tıkanık tipidir.• Kazazede öksürür, nefes

alabilir, konuşabilir.• Eğer öksürme var ise

öksürmeye teşvik edilebilir.• Öksürtülen kazazede başka

hiçbir müdahale yapılmadan gözetim altında tutulmalıdır.

• Ancak solunum ve öksürük zayıflarsa yada kaybolursa morarma olacaktır ve acil girişimde bulunulması gerekmektedir.

• Yabancı cisme bağlı olan bir tıkanıklık varsa hemen onun yerinde çıkarılıp soluk yolunun açılması sağlanmalıdır.

• Ama yabancı cisim görülemiyorsa veya kazazedenin durumu kötüye gidiyorsa hemen tam tıkanıklık girişimine başlanmalıdır.

2) Tam Tıkanma• Solunum yolunun tamamen tıkanmasıdır. Hayati

açıdan çok riskli bir durumdur.• Solunumun durması veya azalmasına ASFEKSİ

denilmektedir.• Kanın oksijen taşıma kapasitesinin ortadan

kalkması ve iyice azalmasına ANOKSEMİ-HİPOKSEMİ denir.

ANOKSEMİNİN NEDENLERİ;

1. Hemoglobin azlığı,

2. Dolaşım yetmezliği,

3. Enzim blokajı,

4. Ortamın oksijensizliği.

ASFEKSİNİN NEDENLERİ

1. Solunum yolunun gıda maddeleri veya yabancı cisimlerle tıkanması,

2. Suda boğulmalar,

3. Bilinci yerinde olmayanlarda dilin boğazı tıkaması,

4. İple yada elle boğazın sıkılarak solunumun durdurulması,

5. Gazla zehirlenmelerde olduğu gibi havadaki oksijenin tükenmesi,

6. Anafilaktik şokta veya astımda olduğu gibi bronşların yaygın olarak daralarak tıkanması,

7. Merkezi solunum merkezini etkileyen hastalık ve zehirlenmeler,

8. Göğüs yaralanmaları sonucu akciğerin kollabe olması (Atalektazi),

9. Elektrik ve yıldırım çarpması sonucu solunumu sağlayan kasların felç olması durumu.

Asfiksinin Belirtileri

• Kazazede’nin elleriyle boğazına sarılması (baş ve işaret parmağının boğazda olması) Uluslar arası boğulma işareti olarak kabul edilmektedir.

• Kanda yükselen karbondioksit miktarına bağlı olarak ağız-dudak çevresi ile tırnak yatağı altında siyanoz,

• Baş ağrısı, bulantı ve kusma,• Boyun damarlarında şişme,• Filiform nabız,• Göz bebeklerinin dilate olması (büyümesi),• 5 duyuya ait fonksiyon bozuklukları,• Bilinç bulanıklığı, bilinç kaybı.

Asılarak Boğulma Durumu

• Bazı ülkelerde ölüm cezası olarak uygulanan bir intihar şeklidir. Boyuna geçirilen bir ipin yüksek bir yere bağlanmasıyla kazazedenin üzerine bastığı eşyanın altından kaldırılması ile gerçekleşen boğulmadır.

• Birden bire düşme sonucunda ilk 3 servikal vertebra kırığı veya çıkığı oluşmaktadır.

• Buda medulla spinalisin, vital merkezlerin ve özellikle solunum merkezinin hasara uğramasına ve bilincin kaybolmasına neden olmaktadır.

• Asılmış bir kişinin öncelikle ip kesilmeden olduğu yerden dikkatlice indirilmesi gerekir.

• Dikkatlice solunum yolunun açılmasına gayret edilir, Solunum yoksa sırttan bastırma yöntemiyle suni solunuma başlanır. Asfiksi nedeniyle kişi ölmüşse, kalp bir süre daha (15-20 dk) çalışabilir.

Suda Boğulma Durumu

• Bu boğulma şekillerinin birçoğu yerinde ilk yardım önlemleriyle kurtarılabilir.

• Tatlı su ile tuzlu suda boğulma farklılık arz eder.• Tatlı suda boğulmada hemoliz (Eritrositlerin

parçalanması) nedeniyle ölümler daha kısa sürede (1-4 dakikada);

• Tuzlu suda ise 4-8 dakikada olmaktadır.• Suyun çok soğuk olması, çok tok olmak, acemilik,

yorgunluk ve kramp boğulmayı direkt olarak etkileyen faktörlerdir.

• Kazazede sudan çıktığında şuursuz, gevşek, soğuk ve siyanotiktir. Korkulu, ajite ve şoka girmek üzeredir.

• Nabız hissedilmez, kalp sesleri duyulmaz, tansiyon alınmayabilir. Buna YALANCI ÖLÜM denir.

• Beyin ve akciğer ödemi gelişmiş olabilir. Bu duruma aldanmadan hemen ilk yardıma başlanmalıdır.

Boğulmanın Evreleri1. Karşı koyma-çırpınma evresi

2. Solunumun durması-bilinç kaybı evresi

3. Refleks solunum evresi

4. Suya gömülme evresi,

5. Boğulma evresi (2-3 dk içerisinde gerçekleşir).

İlk yardımcı öncelikle kendi can güvenliğini riske etmeden;

•. Boğulana kurtarılmasını sağlayacak yardım malzemeleri gönderebilir,

•. Boğulanın tutunarak çıkabileceği malzemeler gönderebilir,

•. Motorlu veya motorsuz araçlarla yanına giderek yardım edebilir,

•. Bunların hiçbiri olmazsa yüzerek yanına gidebilir.

Boğulmada İlk Yardım Tekniği

• Kazazedenin çıkması beklenmeden suda hemen suni solunuma başlanmalıdır.

• Sudan çıkarılınca yutulan su çıkarılmadan suni solunuma devam edilmelidir.

• Su altından hızlı bir şekilde yüzeye çıkarılan kazazedede Azot Embolisi görülebilir. Bu emboli tıkanıklığa neden olabilir. Bu da bazen felç ve ölümlere neden olabilir. Buna dekompresyon (vurgun yeme) adı verilir.

• Uçaklardaki ani iniş-kalkışlarda da bu basınç farkından dolayı benzer olaylara rastlanabilir.

Gazla Boğulma Durumu

• Ortamdaki oksijenin azalması veya tükenmesi ANOKSEMİ’ye karbondioksitin vücutta birikmesi ASFİKSİ’ye neden olmaktadır.

• Gazla boğulmalar genellikle ‘’Karbonmonoksit’’ ile olmaktadır. En büyük neden evlerde kullanılan tüp ile kapalı alanlardaki egzoz gazıdır.

Belirtileri• Sersemlik hissi,• Nefes darlığı,• Bulantı-kusma,• Görme bulanıklığı,• Kulak çınlaması,• Terleme,• Hipertansiyon.• Hızlı ve düzensiz solunum. • En nihayetinde bilinç kaybı ve

şok gelişmektedir.

Tam Tıkanmalarda Heimlich Manevrası

• Kazazede nefes alamıyor, acı çekiyor, ellerini boynuna götürüyor, konuşamıyor ve rengi morarıyor ise,

Heimlich Manevrası (Karına Bası Uygulama) uygulanır. • Bilinci yerinde olanlara • Bilinci yerinde olmayanlara olmak üzere 2 ayrı

şekilde uygulanır.

1) Bilinci Yerinde iken Heimlich

Manevrası Tekniği

• Hasta ayakta yada oturur pozisyonda olabilir,• Hastanın yanında veya arkasında durulur,• Bir elle göğse desteklenerek öne eğilmesi

sağlanır,• Diğer elin topuğu ile hızla 5 kez sırtına (kürek

kemikleri arasına) süpürür tarzda vurulur.• Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakılır, açıldıysa

işlem durdurulur.• Tıkanıklık açılmadıysa Heimlich Manevrası

yapılır.

• Hastanın arkasında geçilip sarılarak gövdesi kavranır,

• Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır.

• Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır.• Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya

kadar yapılır.• Tıkanıklık açılmadıysa tekrar sırtına vurulur.• Bu işlemler 5 kez dönüşümlü bir şekilde

yapılmaktadır.• Hastanın bilinci kapanırsa, sert zemin üzerine

yatırılır, şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir, tıbbi yardım istenir ve temel yaşam desteği uygulanır.

2) Bilincini Kaybedilmiş İken Heimlich Manevrası

• Hasta yere yatırılır, yan pozisyonda sırtına 5 kez vurulur,

• Tıkanma açılmadığı takdirde hasta düz bir zeminde başı yana çevrilir,

• Hastanın bacakları üzerine ata biner şekilde oturulur,

• Bir elin topuğunu göbek ile göğüs kemiği arasına yerleştirilir, diğer el üzerine konur,

• Göbeğin üzerinden kürek kemiklerine doğru eğik bir bası uygulanır.

• Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,

• İşleme yabancı cisim çıkıncaya kadar devam edilir,

• Tıbbi yardım istenir,

• Bu harekete 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar yada yardım gelinceye kadar devam edilir.

• Bu tür olgularda hava yolu tıkanıklığından şüphe ediliyorsa o halde hava yolu açıklığının sağlanması ve yabancı cismim o şekilde çıkarılması gerekmektedir.

Bebeklerde Tam Tıkanıklığa İlk yardım

• Bebek ilk yardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır,

• Baş parmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir,

• Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur,

• Beş kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur,

• Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir,

• Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,• Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak

şekilde sırtüstü pozisyonda yatırılır,• 5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmından

bir parmak üste torakal baskı uygulanır,• Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir,• Tıbbi yardım istenir (112).