chuyên đề 1: Ôn tẬp kiẾn thỨc ĐỌc hiỂu ĐoẠn ngỮ liỆu. i. …
TRANSCRIPT
Chuyên đề 1: ÔN TẬP KIẾN THỨC ĐỌC HIỂU ĐOẠN NGỮ LIỆU.
I. Một số kiến thức về lí thuyết:
1. Các kiến thức về từ: từ đơn; từ ghép; từ láy...
1.1. Các lớp từ
a. Từ xét về cấu tạo: Nắm được đặc điểm các từ : từ đơn, từ láy, từ ghép.
- Từ đơn:
+ Khái niệm: là từ chỉ gồm một tiếng có nghĩa tạo thành.
+ Vai trò; dùng để tạo từ ghép, từ láy làm cho vốn từ thêm phong phú.
- Từ ghép:
+ Khái niệm: là những từ phức được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau
về nghĩa.
+ Tác dụng: dùng định danh sự vật, hiện tượng hoặc dùng để nêu đặc điểm tính chất
trạng thái của sự vật.
- Từ láy:
+ Khái niệm: là những từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng.
+ Vai trò: tạo nên những từ tượng thanh, tượng hình trong miêu tả, thơ ca... có tác dụng
gợi hình gợi cảm.
b. Từ xét về nguồn gốc
- Từ mượn: gồm từ Hán Việt ( là những từ gốc Hán được phát âm theo cách của người
Việt )và từ mượn các nước khác ( ấn Âu ).
- Từ địa phương ( phương ngữ ): là từ dùng ở một địa phương nào đó ( có từ toàn dân
tương ứng ).
- Biệt ngữ xã hội: là từ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
c. Từ xét về nghĩa
- Nghĩa của từ: là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động , quan hệ..) mà từ biểu thị.
- Từ nhiều nghĩa: là từ mang sắc thái ý nghĩa khác nhau do hiện tượng chuyển nghĩa.
- Hiện tượng chuyển nghĩa của từ:
* Các loại từ xét về nghĩa:
- Từ đồng nghĩa: là những từ có nghĩa tương tự nhau.
- Từ trái nghĩa: là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
- Từ đồng âm: là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác xa nhau.
* Cấp độ khái quát nghĩa của từ: là nghĩa của một từ ngữ có thể rộng hơn ( khái quát
hơn ) hay hẹp hơn ( cụ thể hơn ) nghĩa của từ ngữ khác.
* Trường từ vựng: là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
* Từ có nghĩa gợi liên tưởng:
- Từ tượng hình: là từ gợi tả dáng vẻ, hình ảnh trạng thái của sự vật.
- Từ tượng thanh: là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên hoặc của con người.
1.2. Phát triển và mở rộng vốn từ ngữ
- Sự phát triển của từ vựng diễn ra theo 2 cách:
+ Phát triển nghĩa của từ ngữ: trong quá trình sử dụng từ ngữ người ta có thể gán thêm
cho từ một nghĩa mới làm cho một từ có thể có nhiều nghĩa, tăng khả năng diễn đạt của ngôn
ngữ.
+ Phát triển số lượng các từ ngữ: là cách thức mượn từ ngữ nước ngoài ( chủ yếu là từ
Hán Việt ) để làm tăng số lượng từ.
- Các cách phát triển và mở rộng vốn từ:
+ Tạo thêm từ ngữ mới bằng cách ghép các từ đã có sẵn thành những từ mang nét nghĩa mới
hoàn toàn, ví dụ như: kinh tế tri thức, điên thoại di động, công viên nước...
+ Mượn từ của tiếng nước ngoài:
1.3. Trau dồi vốn từ: là cách thức bổ sung vốn từ và biết cách lựa chọn ngôn ngữ trong
giao tiếp để đạt hiệu quả cao.
1.4. Phân loại từ tiếng Việt
- Danh từ: là những từ chỉ người, vật, khái niệm; thường dùng làm chủ ngữ trong câu.
- Động từ: là những từ dùng chỉ trạng thái, hành động của sự vật, thường dùng làm vị ngữ
trong câu.
- Tính từ: là những từ chỉ đắc điểm, tính chất của sự vật, hành động trạng thái, có thể làm
chủ ngữ hoặc vị ngữ trong câu.
- Đại từ: là những từ dùng để trỏ người, sự vật, hoạt động tính chất được nói đến trong
một ngữ cảnh nhất định của lời nói hoặc dùng để hỏi.
- Lượng từ: là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
- Chỉ từ: là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí cảu sự vật trong không
gian hoặc thời gian.
- Quan hệ từ: là những từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ như sở hữu, so sánh, nhân
quả... giữa các bộ phận của câu hay giữa các câu với câu trong đoạn văn.
- Trợ từ: là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị
thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.
- Thán từ: là những từ dùng để bộc lộ cảm xúc tình cảm cảu người nói hoặc dùng để gọi,
đáp.
- Tình thái từ: là những từ thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm
thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói.
2. Các kiến thức về câu: câu đơn, câu ghép...
2.1. Câu và các thành phần câu
a. Các thành phần câu
- Thành phần chính:
+ Chủ ngữ:
Khái niệm: là thành phần chính của câu nêu tên sự vật hiện tượng cso hành động đặmc
điểm trạng thái được miêu tả ở vị ngữ.
Đặc điểm và khả năng hoạt động: CN thường làm thành phần chính đứng ở vị trí trước vị
ngữ trong câu; thường có cấu tạo là một danh từ, một cụm danh từ, có khi là một động từ hoặc 1
tính từ.
+ Vị ngữ: là thành phần chính cảu câu có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ
thời gian trả lời cho câu hỏi làm gì, tại sao, như thế nào..
- Thành phần phụ:
+ Trạng ngữ: là thành phần nhằm xác định thêm thời gian ,nơi chốn, nguyên nhân, mục
đích, cách thức... diễn ra sự việc nêu trong câu.
+ Thành phần biệt lập: là thành phần không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của
câu ( tình thái, cảm thán, gọi - đáp, phụ chú ), bao gồm:
Phần phụ tình thái: dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói
đến trong câu
Phần phụ cảm thán: được dùgn để bộc lộ tâm lí của người nói ( vui, buồn, mừng,
giận...).
Thành phần phụ chú:được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai đáu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn
hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt
sau dấu hai chấm.
Thành phần gọi đáp: được dùng để toạ lập hoặc duy trì mối quan hệ giao tiếp.
+ Khởi ngữ: là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong
câu.
2.2. Phân loại câu
a. Câu theo cấu tạo ngữ pháp: Câu đơn, câu ghép.
b. Câu phân loại theo mục đích nói
Các kiểu câu Khái niệm Ví dụ
Câu trần thuật
được dùng để miêu tả, kể, nhận
xét sự vật. Cuối câu trần thuật
người viết đặt dấu chấm.
- Sau cơn mưa rào, lúa vươn lên
bát ngát một màu xanh mỡ màng.
Câu nghi vấn
được dùng trước hết với mục đích
nêu lên điều chưa rõ (chưa biết
còn hoài nghi) và cần được giải
đáp. Cuối câu nghi vấn, người
viết dùng dấu chấm ?
Tre xanh
Xanh tự bao giờ?
Chuyện ngày xưa đã có bờ tre
xanh
Thân gầy guộc, lá mong manh
Mà sao nên luỹ nên thành tre ơi?
Câu cầu khiến
Là câu dùng để ra lệnh, yêu cầu,
đề nghị, khuyên bảo...đối với
người tiếp nhận lời. Câu cầu
khiến thường được dùng như
những từ ngữ: hãy, đừng, chớ,
thôi, nào....Cuối câu cầu khiến
người viết đặt dấu chấm hay dấu
chấm than.
- Hãy đóng cửa lại.
- Không được hút thuốc lá ở
những nơi công cộng
- Các cháu hãy xứng đáng
Cháu Bác Hồ Chí Minh
Câu cảm thán Dùng để bộc lộ trạng thái, cảm
xúc của người nói ...
3. Các biện pháp tu từ và các biện pháp nghệ thuật khác
- So sánh: là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng với
nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
- Nhân hoá: là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật ...bằng những từ ngữ vốn được dùng để
gọi hoặc tả con người, làm cho thế giới loài vật trở nên gần gũi.
- Ẩn dụ: là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác áo nét tương
đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.
- Hoán dụ: là cách gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác có quan hệ nhất định.
- Nói quá: là gọi tả con vật cây cối đồ vật ... bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi
hoặc tả con người, làm cho thế giới loài vật trở nên gần gũi.
- Nói giảm, nói tránh:là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển tránh gây
cảm giácquá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự.
- Liệt kê: là cchs sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ
hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế, tư tưởng tình cảm.
- Điệp ngữ: là biện pháp lặp lại từ ngữ 9 hoặc cả câu ) để làm nổi bật ý, gây xúc động
mạnh.
- Chơi chữ: là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài
hước..., làm câu văn hấp dẫn và thú vị.
4. Đặc điểm diễn đạt và chức năng của các phong cách ngôn ngữ
4.1. Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
- Khái niệm, phạm vi sử dụng: Là phong cách ngôn ngữ hằng ngày, mang tính chất tự
nhiên, thoải mái và sinh động, ít trau truốt
- Phân loại: VB nói; VB viết
- Đặc điểm: Tính cá thể; Tính sinh động, cụ thể; Tính cảm xúc.
4.2. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
- Khái niệm, phạm vi sử dụng: Là phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản thuộc
lĩnh vực văn chương.
- Phân loại: Tự sự; Trữ tình; Kịch
- Đặc điểm: Tính thẩm mỹ; Tính đa nghĩa; Dấu ấn riêng của tác giả.
4.3. Phong cách ngôn ngữ báo chí
- Khái niệm, phạm vi sử dụng: Là phong cách ngôn ngữ dùng trong báo chí, thông báo
tin tức thời sự
- Phân loại: Bản tin; Phóng sự; Tiểu phẩm
- Đặc điểm: Tính thông tin thời sự; Tính ngắn gọn; Tính sinh động, hấp dẫn.
4.4. Phong cách ngôn ngữ chính luận
- Khái niệm, phạm vi sử dụng: Là phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản trực
tiếp bày tỏ tư tưởng, lập trường, thái độ đối với những vấn đề thiết thực, nóng bỏng của đời
sống, chính trị - xã hội.
- Phân loai: Tuyên ngôn, lời kêu gọi, bài xã luận...
- Đặc điểm:
+ Tính công khai về chính kiến, lập trường, tư tưởng chính trị
+ Tính chặt chẽ trong lập luận
+ Tính truyền cảm mạnh mẽ
4.5. Phong cách ngôn ngữ khoa hoc
- Khái niệm, phạm vi sử dụng: Là phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản thuộc
lĩnh vực khoa học – công nghệ
- Phân loại:
+ Văn bản khoa học chuyên sâu
+ Văn bản khoa học giáo khoa
+ Văn bản khoa học phổ cập
- Đặc điểm:
+ Tính khái quát, trừu tượng
+ Tính lí trí, logic
+ Tính khách quan, phi cá thể.
4.6. Phong cách ngôn ngữ hành chính
- Khái niệm và phạm vi sử dụng: Là phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản thuộc
lĩnh vực giao tiếp điều hành và quản lí xã hội.
- Phân loại:
+ Văn bản quy phạm pháp luật
+ Văn bản hội nghị
+ Văn bản thủ tục hành chính
- Đặc điểm:
+ Tính khuôn mẫu
+ Tính minh xác
+ Tính công vụ
5. Các kiểu văn bản
Kiểu văn
bản Phương thức biểu đạt Ví dụ
Văn bản tự
sự
- Trình bày các sự việc (sự kiện) có quan
hệ nhân quả dẫn đến kết quả.
- Múc đích: biểu hiện con người, quy luật
đời sống, bày tỏ thái độ.
- Bản tin báo chí
- Bản tường thuật, tường
trình
- Tác phẩm văn học nghệ
thuật (truyện, tiểu thuyết)
Văn bản
miêu tả
- Tái hiện các tính chất, thuộc tính sự vật,
hiện tượng, giúp con người cảm nhận và
hiểu được chúng.
- Văn tả cảnh, tả người, vật...
- Đoạn văn miêu tả trong tác
phẩm tự sự.
Văn biểu
cảm
- Bày tỏ trực tiếp hoặc gián tiếp tình cảm,
cảm xúc của con người trước những vấn
đề tự nhiên, xã hội, sự vật...
- Điện mừng, thăm hỏi, chia
buồn
- Tác phẩm văn học: thơ trữ
tình, tuỳ bút.
Văn thuyết
minh
Trình bày thuộc tính, cấu tạo, nguyên
nhân, kết quả có ích hoặc có hại của sự
vật hiện tượng, để người đọc có tri thức
và có thái độ đúng đắn với chúng.
- Thuyết minh sản phẩm
- Giới thiệu di tích, thắng
cảnh, nhân vật
- Trình bày tri thức và
phương pháp trong khoa học.
Văn bản
nghị luận
- Trình bày tư tưởng, chủ trương quan
điểm của con người đối với tự nhiên, xã
hội, qua các luận điểm, luận cứ và lập
luận thuyết phục.
- Cáo, hịch, chiếu, biểu.
- Xã luận, bình luận, lời kêu
gọi.
- Sách lí luận.
- Tranh luận về một vấn đề
trính trị, xã hội, văn hoá.
Văn bản
điều hành
- Trình bày theo mẫu chung và chịu trách
nhiệm về pháp lí các ý kiến, nguyện vọng
của cá nhân, tập thể đối với cơ quan quản
lí.
- Đơn từ
- Báo cáo
- Đề nghị.
6. CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Thao
tác
Khái niệm/Yêu cầu/Tác dụng Cách làm
Giải
thích
Vận dụng tri thức để hiểu vấn đề nghị
luận một cách rõ ràng và giúp người
khác hiểu đúng ý của mình
- Giải thích cơ sở: Giải thích từ ngữ,
khái niệm khó, nghĩa đen, nghĩa bóng
của từ
- Trên cơ sở đó giải thích toàn bộ vấn
đề, chú ý nghĩa tường minh và nghĩa
hàm ẩn
Phân
tích
- Chia tách đối tượng, sự vật, hiện
tượng thành nhiều bộ phận, yếu tố nhỏ;
xem xét kĩ lưỡng nội dung và mối liên
hệ.
- Tác dụng: thấy được giá trị ý nghĩa
của sự vật hiện tượng, mối quan hệ giữa
hình thức với bản chất, nội dung. Phân
tích giúp nhận thức đầy đủ, sâu sắc cái
giá trị hoặc cái phi giá trị của đối tượng.
- Yêu cầu: nắm vững đặc điểm cấu trúc
của đối tượng, chia tách một cách hợp
lí. Sau phân tích chi tiết phải tổng hợp
khái quát lại để nhận thức đối tượng
đầy đủ, sâu sắc
- Khám phá chức năng biểu hiện của các chi
tiết
- Dùng phép liên tưởng để mở rộng nội
dung ý nghĩa
- Các cách phân tích thông dụng
+ Chia nhỏ đối tượng thành các bộ phận
để xem xét
+ Phân loại đối tượng
+ Liên hệ, đối chiếu
+ Cắt nghĩa bình giá
+ Nêu định nghĩa
Chứng
minh
Đưa ra những cứ liệu - dẫn chứng xác
đáng để làm sáng tỏ một lí lẽ một ý kiến
để thuyết phục người đọc người nghe
tin tưởng vào vấn đề
- Đưa lí lẽ trước
- Chọn dẫn chứng và đưa dẫn chứng.
Cần thiết phải phân tích dẫn chứng để
lập luận CM thuyết phục hơn. Đôi khi
thuyết minh trước rồi trích dẫn chứng
sau.
Bình
luận
- Bàn bạc đánh giá vấn đề, sự việc, hiện
tượng … đúng hay sai, hay / dở; tốt /
xấu, lợi / hại…; để nhận thức đối tượng,
cách ứng xử phù hợp và có phương
châm hành động đúng.
- Yêu cầu của việc đánh giá là sát đối
tượng, nhìn nhận vấn đề toàn diện,
khách quan và phải có lập trường tư
tưởng đúng đắn, rõ ràng
BL luôn có hai phần:
- Đưa ra những nhận định về đối tượng
nghị luận.
- Đánh giá vấn đề (lập trường đúng đắn
và nhất thiết phải có tiêu chí).
So sánh - Là thao tác lập luận nhằm đối chiếu
hai hay nhiều sự vật, đối tượng hoặc là
các mặt của một sự vật để chỉ ra những
nét giống nhau hay khác nhau, từ đó
thấy được giá trị của từng sự vật
- Có so sánh tương đồng và so sánh tương
phản.
- Tác dụng: nhằm nhận thức nhanh
- Xác định đối tượng nghị luận, tìm
một đối tượng tương đồng hay tương
phản, hoặc hai đối tượng cùng lúc
- Chỉ ra những điểm giống nhau giữa
các đối tượng.
- Dựa vào nội dung cần tìm hiểu, chỉ ra
điểm khác biệt giữa các đối tượng.
- Xác định giá trị cụ thể của các đối
chóng đặc điểm nổi bật của đối tượng
và cùng lúc hiểu biết được hai hay
nhiều đối tượng.
tượng.
Bác bỏ
- Chỉ ra ý kiến sai trái của vấn đề, trên
cơ sở đó đưa ra nhận định đúng đắn và
bảo vệ ý kiến lập trường đúng đắn của
mình.
- Bác bỏ ý kiến sai là dùng lý lẽ và dẫn
chứng để phân tích, lí giải tại sao như
thế là sai.
* Lưu ý: Trong thực tế, một vấn đề
nhiều khi có mặt đúng, mặt sai. Vì vậy,
khi bác bỏ hoặc khẳng định cần cân
nhắc, phân tích từng mặt để tránh tình
trạng khẳng định chung chung hay bác
bỏ, phủ nhận tất cả.
- Bác bỏ một ý kiến sai có thể thực hiện
bằng nhiều cách: bác bỏ luận điểm, bác
bỏ luận cứ, bác bỏ cách lập luận hoặc
kết hợp cả ba cách.
a. Bác bỏ luận điểm: thông thường có
hai cách bác bỏ
- Dùng thực tế
- Dùng phép suy luận
b. Bác bỏ luận cứ: vạch ra tính chất sai lầm,
giả tạo trong lý lẽ và dẫn chứng được sử
dụng.
c. Bác bỏ lập luận: vạch ra mâu thuẫn,
phi lôgíc trong lập luận của đối phương.
II, Luyện tập:
ĐỀ 1: Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
Thật ra, cuộc đời ai cũng có lúc không biết nên làm thế nào mới phải. Khi ấy, ba tôi dạy
rằng, ta chỉ cần nhớ nguyên tắc sống cơ bản cực kì ngắn gọn: Trước hết hãy tôn trọng người
khác. Rồi sau đó, nghe theo chính mình. Hãy tôn trọng. Bởi cuộc đời là muôn mặt và mỗi người
có một cuộc sống riêng biệt. Chẳng có cách sống này là cơ sở để đánh giá cách sống kia. John
Mason có viết một cuốn sách tựa đề “Bạn sinh ra là một nguyên bản, đừng chết như một bản
sao”. Tôi không biết nó đã được dịch ra tiếng Việt chưa, nhưng đó là một cuốn sách rất thú vị.
Nó khiến tôi nhận ra rằng mỗi con người đều là một nguyên bản, duy nhất, độc đáo và đáng tôn
trọng.
Tôi luôn xem nguyên tắc ấy như một đôi giày mà tôi phải mang trước khi ra khỏi nhà. Xỏ
đôi giày đó, và đi khắp thế gian, đến bất cứ nơi nào bạn muốn. Con người sinh ra và chết đi đều
không theo ý mình. Chúng ta không sinh ra với ngoại hình, tính cách, tài năng hay sự giàu có
mà mình muốn chọn lựa. Nhưng chúng ta đều có một cơ hội duy nhất để được là chính mình.
Chúng ta có một cơ hội duy nhất để sống như mình muốn, làm điều mình tin, sáng tạo điều mình
mơ ước, theo đuổi điều mình khát khao, yêu thương người mình yêu. Bạn biết mà, cơ hội đó
chính là cuộc đời này – một chớp mắt so với những vì sao. Bởi thế, đừng để mình cứ mãi xoay
theo những tiếng ồn ào khác, hãy lắng nghe lời thì thầm của trái tim.
(Lắng nghe lời thì thầm con tim – Phạm Lữ Ân)
Câu 1: Xác định thao tác lập luận của văn bản trên.
Câu 2: Anh/Chị hiểu như thế nào về câu nói: Bạn sinh ra là một nguyên bản, đừng chết như một
bản sao.
Câu 3: Tại sao tác giả nói: Chúng ta đều có một cơ hội duy nhất để được là chính mình?
Câu 4: Điều anh/chị tâm đắc nhất trong đoạn trích trên là gì?
Câu 5: Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến được
nêu trong phần Đọc hiểu: Đừng để mình cứ mãi xoay theo những tiếng ồn ào khác, hãy lắng
nghe lời thì thầm của trái tim.
ĐỀ 2: Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
…Lãng phí thời gian là mất tuyệt đối. Mất tiền có thể kiếm lại được tiền, mất xe có thể
sắm lại được xe nhưng mất thời gian thì chịu, đố ai có thể tìm lại được. Thời gian là một dòng
chảy thẳng; không bao giờ dừng lại và cũng không bao giờ quay lui. Mọi cơ hội, nếu bỏ qua là
mất. Tuổi trẻ mà không làm được gì cho đời, cho bản thân thì nó vẫn xồng xộc đến với tuổi già.
Thời gian là một dòng chảy đều đặn, lạnh lùng, chẳng bao giờ chờ đợi sự chậm trễ. Hãy quý
trọng thời gian, nhất là trong thời đại trí tuệ này, nền kinh tế trí thức đã và đang làm cho thời
gian trở nên vô giá. Chưa đầy một giờ, công nghệ Nhật Bản đã có thể sản xuất một tấn thép;
con tàu tốc hành của các nước phát triển trong vài giờ đã có thể vượt qua được vài ngàn
kilômét. Mọi biểu hiện đủng đỉnh rềnh ràng đều trở nên lạc lõng trong xu thế hiện nay. Giải trí
là cần thiết nhưng chơi bời quá mức, để thời gian trôi qua vô vị là có tội với đời, với tương lai
đất nước…
(Phong cách sống của người đời – nhà báo Trường Giang.
Câu 1. Xác định đề tài của văn bản trên? (thông hiểu)
Câu 2. Tác giả đã triển khai lập luận (trình bày văn bản) theo cách nào? (nhận biết)
Câu 3. Chỉ ra dẫn chứng mà tác giả dùng để minh họa cho lí lẽ: nền kinh tế trí thức đã và đang
làm cho thời gian trở nên vô giá. (nhận biết)
Câu 4. Tại sao tác giả viết: Giải trí là cần thiết nhưng chơi bời quá mức, để thời gian trôi qua vô
vị là có tội với đời, với tương lai đất nước? (trình bày 3 – 4 câu). (thông hiểu)
Câu 5. Từ thông điệp của văn bản trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ
của anh (chị) về câu nói của Steve Jobs: Tương lai được mua bằng hiện tại.
ĐỀ 3: Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
... Bây giờ, tôi muốn bạn xem lại hai thực đơn mà lâu nay bạn cũng như xã hội vẫn
dùng. Chúng ta đang chạy đua nhiều lúc quá sức cho thực đơn thể chất của chúng ta. Chúng ta
tìm mọi cách để có được những thực phẩm tốt nhất, ngon nhất, và lạ nhất để phục vụ mình.
Chúng ta thường cất câu hỏi: Hôm nay sẽ ăn gì? Thế nhưng, chúng ta hầu như không cất tiếng
hỏi: Hôm nay chúng ta sẽ đọc gì, xem gì, nghe gì. Khi chúng ta kiếm được tiền thì hầu như
chúng ta chỉ nghĩ đến việc hưởng thụ vật chất như ăn uống, mua sắm, tích lũy mà chúng ta quá
ít nghĩ đến việc tổ chức một cuộc sống tinh thần. Nhiều người khi có một mảnh đất rộng thường
xây một ngôi nhà càng to càng tốt mà không nghĩ đến một mảnh vườn để trồng cây và hoa và
chim chóc đến ở...
Mới đây, tôi xem một bộ phim nói về một dự án của các sinh viên thuộc một số trường
đại học ở Tokyo Nhật Bản. Những sinh viên này lập ra một dự án có tên Dự án Phục hồi Kỷ
niệm. Công việc của dự án là tìm lại những bức ảnh của các gia đình bị trận sóng thần trước đó
cuốn đi. .. Có một người cha chỉ có duy nhất một đứa con gái nhưng đã bị sóng thần cướp đi
sinh mạng. Ông không còn bất cứ tấm ảnh nào của con ông. Dự án Phục hồi Kỷ niệm đã tìm lại
được một tấm ảnh con gái ông. Với ông, tấm ảnh đứa con gái bé bỏng của mình đã trở thành tài
sản quý báu nhất của ông và làm cho nỗi đau đớn mất con của ông vơi đi rất nhiều. Vật chất và
đời sống đầy đủ của nước Nhật không thể mang đến cho người cha kia hạnh phúc nhưng một kí
ức đẹp đã cứu ông khỏi đau đớn và tuyệt vọng...
(Nguyễn Quang Thiều – Người Việt đang sống với tâm hồn khô cằn?)
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. (nhận biết)
Câu 2: Hai thực đơn này được tác giả đề cập đến trong văn bản là gì? (thông hiểu)
Câu 3: Nhận xét của Anh/chị về Dự án Phục hồi Kỷ niệm của những sinh viên Nhật được đề
cập trong đoạn trích trên. (thông hiểu)
Câu 4: Qua việc đọc hiểu đoạn trích trên, anh chị có nhận thức như thế nào về một cuộc sống
hạnh phúc thực sự. (vận dụng)
Câu 5 Từ nội dung đoạn trích trên, anh chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy
nghĩ của mình về những hậu quả của việc: Chúng ta quá ít nghĩ đến việc tổ chức một cuộc sống
tinh thần. (vận dụng cao)
ĐỀ 4: Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
“Người ta có thể yêu nhau và ghét nhau nhưng xin đừng hãm hại nhau. Tôi sợ lắm
những gì mang đến bất hạnh cho con người. Hãy cố gắng mang đến cho nhau những giấc mơ,
những giấc mơ làm nên hạnh phúc. Đi đâu, đến đâu cũng chỉ thấy những nụ cười. Những nụ
cười như đóa hồng đứa bé cầm trên tay đi qua những phố rực rỡ một lòng yêu thương vô tận.
Chúng ta hình như thừa bạo lực nhưng lại thiếu lòng nhân ái.”
(Trích Viết bên bờ Loiret – Trịnh Công Sơn, theo https://trinhcongsonblog.wordpress.com )
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên. (nhận biết)
Câu 2. Nêu nội dung chính của đoạn trích. (thông hiểu)
Câu 3. Chỉ ra và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau:
Những nụ cười như đóa hồng đứa bé cầm tay trên tay đi qua những phố rực rỡ một lòng yêu
thương vô tận. (vận dụng)
Câu 4. Anh/chị có đồng tình với ý kiến: Chúng ta hình như thừa bạo lực nhưng lại thiếu lòng
nhân ái? Vì sao? (vận dụng)
Câu 5: Từ nội dung đoạn trích phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ)
trình bày suy nghĩ về ý kiến sau: Người ta có thể yêu nhau và ghét nhau nhưng xin đừng hãm
hại nhau. (vận dụng cao)
ĐỀ 5: Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Giận dữ là cảm xúc rất tự nhiên khi ta thấy điều gì đó trái ý mình. Nhưng sự tức giận
cũng là “con dao hai lưỡi”. Không nên để “nóng giận mất khôn”, cũng như không nên cố tình
chôn vùi hay che giấu sự giận dữ đang sôi sục trong lòng. Tuy nhiên, nếu giận dữ vào đúng lúc
và đúng chỗ, ta sẽ tìm cách giải quyết vấn đề và tháo gỡ những cảm xúc tiêu cực của bản thân.
Khi một sự việc nào đó diễn ra ngoài ý muốn, ta có thể lựa chọn: hoặc bước thêm một
bước, cố gắng kiểm soát sự việc, và khiến chúng diễn tiến như cách ta muốn, hoặc lùi lại một
bước, lặng lẽ quan sát sự việc, suy ngẫm và tìm ra cách phản ứng khiến cho tâm hồn mình thanh
thản. Đừng bao giờ đánh mất sự bình yên trong tâm hồn chỉ vì những nóng giận nhất thời.
Trước đây, tôi thường cố che giấu sự giận dữ của mình, cũng vì thế mà trong tôi lúc nào
cũng như chất chứa một dòng nham thạch chỉ trực chờ cơ hội là tuôn trào phá hủy tất cả. Nhưng
giờ đây, tôi hiểu rằng, mình cần thiết nhìn nhận và làm chủ cảm xúc nguy hiểm ấy, đồng thời
lựa chọn thời điểm thích hợp để giải thoát chúng. Có như thế, chúng mới không khiến tôi mắc
phải sai lầm, hoặc làm tổn thương người khác.
(Theo Quên hôm qua sống cho ngày mai, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, tr.11-12)
Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Câu 2. Vì sao người viết lại cho rằng sự tức giận là "con dao hai lưỡi"?
Câu 3. Theo anh/chị, vì sao đừng bao giờ đánh mất sự bình yên trong tâm hồn chỉ vì những
nóng giận nhất thời?
Câu 4. Anh/Chị thường làm gì khi giận dữ hoặc chứng kiến cơn giận dữ của người khác?
Câu 5. Từ văn bản thuộc phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ), trình bày suy
nghĩ của anh/chị về cách kiểm soát cơn tức giận trong bản thân.
ĐỀ 6: Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Có một chú nhện vàng tình cờ xuất hiện trên cánh tay tôi, tạo nên một cảm giác buồn
buồn giữa những sợi lông măng. Em vội vã chặn ngón tay đao phủ của tôi lại, và thổi một hơi
thật nhẹ giúp chú nhện tiếp tục cuộc hành trình trên sợi tơ vô hình của chính mình.
Đúng ngày bão rớt, giờ cao điểm, tôi gọi taxi đưa ngoại đi khám theo hẹn với bác sĩ.
Ngoại dặn tôi "đừng có giục người ta, con nhé!". Để người ta bình tâm mà đi, ngoại chờ
được!" .Mẹ đi chợ, bao giờ cũng mua hoa quả, thịt cá đắt hơn người ta vài nghìn đồng. Chẳng
phải vì mẹ giàu có gì. Chỉ vì "người ta dậy sớm thức khuya, ngày kiếm được vài chục ngàn, gặp
người khách dễ dãi, người ta thấy vui vẻ hơn trong cả một ngày cực nhọc, mấy ngàn mà mua
được một niềm vui của ta, cũng chẳng đắt đỏ gì…"
Nội cứ đến dịp cuối năm là lại dọn đồ đạc. Những đồ đạc lâu nay không dùng, từ cái xe
đạp ba bánh cũ của đứa cháu, cái bàn long chân, nội lau chùi cẩn thận rồi đem xếp ở ngoài
hàng hiên…
Chỉ nửa buổi là thế nào cũng có người qua. Có người mẹ trẻ xin cho đứa con trai đầu
lòng chiếc xe đạp cũ. Một ông bố xin cái bàn nhỏ về đóng lại cho con trai ngồi học.
Sư bác đến xin cái giường về kê thêm cho mấy đứa trẻ mồ côi nhà chùa mới nhận nuôi.
Lần này nội tôi còn huy động cả mấy anh em tôi sang khiêng chiếc giường sang chùa.
Những thứ đồ cũ, nội chỉ lau sạch sẽ chứ không sửa chữa để người ta thấy "đúng là đồ
cũ, người ta mang về mà không ngại vì phải mang ơn mình".
Có người bảo nội không tiết kiệm, những thứ đồ đạc chỉ sửa sang một chút là dùng được,
sao không giữ được, sao không giữ lại phòng khi dùng đến.
Nội bảo, những thứ đồ đạc còn dùng được mà không được dùng mới là đáng tiếc.
Đôi khi tôi nghĩ Trái Đất của tình yêu thương và lòng tử tế này vẫn không ngừng quay là
nhờ cô bạn gái mà tôi yêu mến đã thổi đi một chú nhện. Nhờ người mẹ không giàu có của tôi
hào phóng với một người mẹ cũng không giàu có khác, đang đầu tắt mặt tối với gánh rau để
nuôi con mình ăn học. Nhờ nội tôi mỗi dịp cuối năm lại đem tặng đi một cách rất kín đáo những
món đồ còn dùng được mà không được dùng…
Để thế giới này tiếp tục đi về phía trước, đừng để trái tim ngủ yên. Hãy dựng đứng trái
tim mình lên, bạn sẽ thấy hình ảnh một ngọn lửa nhỏ, đang không ngừng sưởi ấm bạn và những
người xung quanh…
(Theo Gửi bé Bống ở xứ sở niềm vui - Ngô Thị Phú Bình, NXB Kim Đồng)
Câu 1. Văn bản vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt nào?
Câu 2. Những cử chỉ, hành động của em, ngoại, mẹ, người mẹ trẻ, ông bố, sư bác gặp nhau ở
điều gì?
Câu 3. Theo anh/chị, vì sao để thế giới này tiếp tục đi về phía trước, mỗi chúng ta cần đừng để
trái tim ngủ yên?
Câu 4. Anh/Chị nhận được thông điệp nào từ bài viết?
Câu 5 Từ văn bản thuộc phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ), trình bày câu
trả lời của anh/chị trước câu hỏi: Anh/Chị đã và có thể làm gì để "thế giới này tiếp tục đi về phía
trước"?
ĐỀ 7: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
... Tôi lại nhớ dạo đi thăm vùng đất lòng chảo ở Yamagata có nghe được câu chuyện thế này:
Một đoàn người trồng nho đến từ vùng đất lòng chảo Kofu ở Yamanashi đến đây tìm hiểu tại
sao nho vùng Yamagata lại ngọt đến thế. (Dạo đó, ở Tokyo mọi người rất yêu thích nho không
hạt của Yamagata. Có lẽ vì thế mà đoàn thị sát Kofu đã đến đây.)
Đến thăm vườn, đoàn thị sát hết sức ngạc nhiên vì cỏ vẫn mọc um tùm trong vườn như
thể thiếu vắng bàn tay chăm sóc chu đáo của con người. Ở Yamanashi, họ không để cỏ mọc
trong vườn, dù chỉ là một ngọn.
Vậy tại sao nho vùng này lại ngọt? Cuối cùng đoàn cũng tìm ra được nguyên nhân. Đó là
do sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm. Cũng giống như vùng đất lòng chảo Kofu,
Yamagata mang khí hậu lục địa. Vào mùa hè, trời nắng nóng như thiêu như đốt, từng đạt mức
cao kỷ lục ở Nhật Bản. Tuy nhiên, vào buổi sáng sớm và chiều tối, thời tiết lại rất mát mẻ. Cây
nho cũng cảm nhận được sự thay đổi đột ngột đó. Để bảo vệ mình, cây tự sản sinh ra một lượng
đường. Điều này cũng tương tự như lá cây phong chuyển sang sắc đỏ khi nhiệt độ ngày và đêm
chênh lệch quá mức. Sự chênh lệch nhiệt độ của vùng này quá lớn, nên nho đặc biệt thơm ngon.
Vì thế từ xưa Yamagata đã có tiếng là vùng đất của nho.
Con người cũng vậy, có người rất thú vị, cũng có người rất tẻ nhạt. Nếu ta cứ sống dưới
tia nắng ấm áp của mặt trời thì sẽ không tạo ra được vị ngọt cuộc sống...
(Trích Bài học trồng nho, theo Cha mẹ nên dạy gì cho con cái?,
Toyama Shigehiko, NXB Phụ nữ, tr.122-125)
Câu 1. Theo tác giả, vì sao nho ở vùng Yamagata lại rất ngọt và thơm ngon?
Câu 2. Cây nho đã "làm gì" để thích nghi với điều kiện khắc nghiệt của thời kết ở Yamata?
Câu 3. Chỉ ra tác dụng của sự kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, nghị luận trong đoạn
trích.
Câu 4. Anh/Chị nhận được bài học nào từ việc trồng nho ở Yamagata?
Câu 5. Từ đoạn trích thuộc phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ), trình bày
suy nghĩ của anh/chị về ý kiến cho rằng: Nếu ta cứ sống dưới tia nắng ấm áp của mặt trời thì sẽ
không tạo ra được vị ngọt cuộc sống.
ĐỀ 8: Đọc các đoạn trích và thực hiện các yêu cầu dưới đây:
1. Một anh chàng có tên là Bryan Anderson đang lái xe trên đường cao tốc thì gặp một
bà cụ già đang đứng cạnh chiếc xe hơi Mercedes mới cứng bị xịt lốp với dáng vẻ lo lắng.
Anderson liền dừng xe và đi bộ lại chỗ cũ. Thấy một anh đầu tóc bù xù, quần áo nhếch
nhác, vẻ mặt hơi dữ, râu ria không cạo, cụ già hơi sợ. Cụ đành gật đầu vì đã đợi cả tiếng trên
cao tốc dưới nắng gắt mà không ai dừng lại giúp.
Chỉ trong mươi phút, chàng trai đã thay xong cái lốp bị hỏng dù quần áo bị bẩn lem luốc
thêm, tay anh bị kẹt sưng tấy. Khi xong việc, cụ bà hỏi, anh lấy bao nhiêu nhưng Anderson cười
và nói “Cụ chẳng nợ chi ạ. Nếu muốn trả tiền công, lần sau thấy ai cần sự trợ giúp thì cụ hãy
giơ tay bàn tay thân ái. Và lúc đó cụ nghĩ đến cháu, thế là vui lắm rồi.
(Con người và sự tử tế, Hiệu Minh, Báo Vietnamnet, 29/03/2016)
2. Giờ đã là 1 giờ sáng nhưng cô sinh viên y khoa Chu Thương Minh Trang, 22 tuổi, vẫn
đang ngồi ngoài vỉa hè lạnh giá để khám bệnh miễn phí cho ông Nguyễn, một người đàn ông vô
gia cư 70 tuổi. Con đường này là nơi nương náu duy nhất của ông khi đêm xuống.
Ông mặc 3 lớp áo để chống lại cái lạnh. Ông kêu đau tay và lưng do công việc sửa xe
đạp. Không do dự, Trang nhẹ nhàng đưa tay xoa các ngón tay cho ông. Sau khi hỏi han xong,
cô đã trao cho ông ba miếng dán Salonpas. Ông Nguyễn đã rất xúc động cảm ơn cô.
Ông nói: “Tôi sống rất vất vả. Tôi rất cảm kích khi những người tình nguyện viên trẻ này
tới thăm. Tôi đã trải qua nhiều khó khăn nhưng giờ tôi không cảm thấy buồn nữa bởi vì tôi biết
có những người tốt xung quanh giúp đỡ mình”.
(“Chuyện người tử tế” Việt Nam lên báo nước ngoài, Phạm Khánh lược dịch, Infonet,
22/03/2017)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính trong hai đoạn trích trên. (nhận biết)
Câu 2. Việc làm của anh Bryan Anderson và cô sinh viên y khoa Chu Thương Minh Trang
trong hai đoạn trích trên có thể gọi tên là gì? Anh/ chị có đồng tình với những việc làm đó
không, vì sao? (thông hiểu)
Câu 3. Câu nói của anh Bryan Anderson và lời chia sẻ của ông Nguyễn trong hai đoạn trích trên
gợi cho anh/chị những suy nghĩ gì?
Anh Bryan Anderson: “Cụ chẳng nợ chi cả. Nếu muốn trả tiền công, lần sau thấy ai cần sự trợ
giúp thì cụ hãy giơ tay bàn tay thân ái. Và lúc đó cụ nghĩ đến cháu, thế là vui lắm rồi.
Ông Nguyễn: “Tôi sống rất vất vả. Tôi rất cảm kích khi những người tình nguyện viên trẻ này
tới thăm. Tôi đã trải qua nhiều khó khăn nhưng giờ tôi không cảm thấy buồn nữa bởi vì tôi biết
có những người tốt xung quanh giúp đỡ mình”. (vận dụng)
Câu 5: Từ hai đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày
suy nghĩ của anh/ chị về: Sự lan tỏa của việc làm tử tế trong cuộc sống hiện nay.
ĐỀ 9: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
(1) Sáng nay tôi thức dậy với những lời trong một bài hát của ca sĩ Mick Jagger: “Ủy mị
chẳng ích gì, chuyện trôi qua nhanh lắm”. Đùng như thế. Cuộc đời thực sự đang trôi nhanh
lắm.
(2) Sao lại trì hoãn những việc có thể làm hôm nay cho những lúc rảnh rỗi trong tương
lai xa xôi nào đó? Sao không đóng vai một con người vượt trội bây giờ mà lại dành điều đó vào
một thời điểm khác mai sau? Sao lại chần chừ thụ hưởng những giờ phút tuyệt vời và chờ đến
khi về già? Một ngày nọ tôi đọc cuốn sách về một phụ nữ trẻ suy tư về kế hoạch để dành tiền
hưu. Cô nói: “Tôi muốn bảo đảm mình sẽ để dành thật nhiều tiền – như vậy tôi mới có thể vui
sống vào cuối đời”. Tôi không nghĩ vậy. Tại sao phải chờ đến già mới hưởng thụ cuộc sống?
(3) Tôi không có ý nói rằng bạn nên bỏ qua tầm quan trọng của việc lên kế hoạch cho
tương lai. Hãy biết nhìn xa và chuẩn bị cho suốt cuộc đời. Đó là sự quân bình. Hãy lên kế
hoạch. Để dành tiền cho tuổi hưu. Hãy dự trù. Nhưng đồng thời cũng cần biết sống cho giây
phút này. Sống thật đầy đủ.
(Trích Đời ngắn đừng ngủ dài Robin Sharma, Phạm Anh Tuấn dịch, NXB Trẻ, 2017)
Câu 1.Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. (nhận biết)
Câu 2.Nêu tên một biện pháp tu từ cú pháp được sử dụng trong đoạn (2). (nhận biết)
Câu 3.Anh/Chị hiểu thế nào về câu hỏi của tác giả: Tại sao phải chờ đến già mới hưởng thụ
cuộc sống? (thông hiểu)
Câu 4.Theo anh/chị, việc lên kế hoạch cho tương lai có cần thiết với cuộc đời mỗi người
không? Vì sao? (vận dụng)
Câu 5. Từ thông điệp của đoạn trích phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200
chữ) trình bày suy nghĩ về tác hại của thói quen trì hoãn công việc. (vận dụng cao)
ĐỀ 10: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
Đôi khi cuộc sống dường như muốn cố tình đánh ngã bạn. Nhưng hãy đừng mất lòng tin.
Tôi biết chắc chắn rằng, điều duy nhất đã giúp tôi tiếp tục bước đi chính là tình yêu của tôi
dành cho những gì tôi đã làm. Các bạn phải tìm ra được cái các bạn yêu quý. Điều đó luôn
đúng cho công việc và cho cả những người thân yêu của bạn. Công việc sẽ chiếm phần lớn cuộc
đời bạn và cách duy nhất để thành công một cách thực sự là hãy làm những việc mà bạn tin
rằng đó là những việc tuyệt vời. Và cách để tạo ra những công việc tuyệt vời là bạn hãy yêu việc
mình làm. Nếu như các bạn chưa tìm thấy nó, hãy tiếp tục tìm kiếm. Đừng bỏ cuộc bởi vì bằng
trái tim bạn, bạn sẽ biết khi bạn tìm thấy nó. Và cũng sẽ giống như bất kì một mối quan hệ nào,
nó sẽ trở nên tốt dần lên khi năm tháng qua đi. Vì vậy hấy cố gắng tìm kiểm cho đến khi nào bạn
tìm ra được tình yêu của mình, đừng từ bỏ.
(Trích Steve Jobs với những phát ngôn đáng nhớ, theo http://www.vnexpress.net, ngày
26/8/2011)
Câu 1: Chỉ ra ít nhất 05 cụm từ trong đoạn trích thể hiện tính chất kêu gọi, động , viên, khích lệ.
Câu 2: Anh/ Chị hiểu thế nào về câu: "Đôi khi cuộc sống dường như muốn cố tình đánh ngã
bạn."?
Câu 3: Theo anh/chị, vì sao tác giả cho rằng: "Các bạn phải tìm ra được cái các bạn yêu quý."?
Câu 4: Thông điệp nào từ đoạn trích trên có ý nghĩa nhất đối với anh/ chị?
Câu 5: Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến của
Steve Jobs được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: Cách duy nhất để thành công một cách
thực sự là hãy làm những việc mà bạn tin rằng đó là những việc tuyệt v
Đáp án đề 1:
Câu 1:Thao tác lập luận: bình luận.
Câu 2:Câu nói: Bạn sinh ra là một nguyên bản, đừng chết như một bản sao.
_Bạn sinh ra là một nguyên bản: Khi sinh ra đã mang một ngoại hình, một tích cách và tài năng
riêng biệt. Mình là chính mình không trộn lẫn bất kì ai.
_đừng chết như một bản sao: khi lớn lên do tác động của môi trường sống, môi trường làm việc
mà đánh mất mình, sống theo cách sống người khác; do “sung” thần tượng của mình mà “bắt
chước” từ ăn mặc, nói năng,… nhưng làm sao có thể giống như “bản chính” được mà sẽ chết
như bản sao. Hãy là chính mình.
Câu 3:Tác giả nói: Chúng ta đều có một cơ hội duy nhất để được là chính mình là vì:
Cuộc đời của mỗi con người rất ngắn ngủi, chỉ là chớp mắt của vũ trụ. Vì vậy ta không có cơ hội
để sống cuộc đời mình lần thứ hai. Cho nên hãy sống thật với chính mình, sống với những đam
mê khát vọng của mình, làm điều mình tin, sáng tạo điều mình mơ ước, theo đuổi điều mình
khát khao để khi từ giã cuộc đời này không có điều gì phải hối tiếc.
Câu 4:Điều tâm đắc nhất là: Thí sinh chọn điều mình tâm đắc nhất và nêu rõ vì sao thông điệp
đó có ý nghĩa với mình nhất.
Có thể chọn: chúng ta được là chính mình. Sống như nguyên bản của mình, làm những điều
mình tin, theo đuổi điều mình khát khao.
Nếu chọn thông điệp khác thì phải có cách kiến giải hợp lí.
Câu 5:
Giải thích:Đừng để mình cứ mãi xoay theo những tiếng ồn ào khác: là không sống thụ động;
không để hoàn cảnh chi phối, tác động; không chạy theo “hiệu ứng đám đông”.
_Lắng nghe lời thì thầm của trái tim là phải biết lắng nghe tiếng nói của con tim, lắng nghe xem
nó muốn gì, thích gì và hãy làm theo những gì trái tim muốn.
Ý nghĩa của câu nói: Hãy sống và làm theo điều con tim muốn. Hãy sống là mình, không bị
tác động, chi phối những gì xung quanh.
Bàn luận vấn đề:Tại sao Đừng để mình cứ mãi xoay theo những tiếng ồn ào khác. Bởi vì mình
đã là nguyên bản của mình. Phải có chính kiến, bản lĩnh để mình là chính mình tức là không bị
khách quan tác động, chi phối, không làm theo “đám đông” xung quanh mà phải làm những
điều mình thích, nói những điều mình nghĩ.
_Tại sao hãy lắng nghe lời thì thầm của trái tim tức là hãy lắng nghe và làm theo những gì con
tim muốn; tin vào chính mình, tin vào trí tuệ, năng lực của mình; tin vào trực giác của mình để
biến thành sức mạnh tinh thần. Có vậy mới thực hiện được đam mê, khát vọng của mình.
Dẫn chứng phù hợp với vấn đề:Tuy nhiên lắng nghe sự mách bảo của trái tim không có nghĩa là
không biết tiếp thu cái hay của người khác. Không có nghĩa là bảo thủ chỉ tin vào chính mình
không lắng nghe ý kiến của tập thể… Phê phán những ai không bản lĩnh, sống a dua, bắt chước.
Bài học nhận thức và hành động:Ý kiến trên là bài học cuộc sống cho tất cả chúng ta.
_Hãy học cách sống là chính mình. Tự trang bị kiến thức, kĩ năng sống, không để hoàn cảnh tác
động, chi phối.
ĐÁP ÁN ĐỀ 2:
Câu 1 Đề tài: Vai trò, tầm quan trọng của thời gian với cuộc sống con người hiện đại.
Câu 2:Trình bày theo cách: diễn dịch.
Câu 3:Dẫn chứng: Chưa đầy một giờ, công nghệ Nhật Bản đã sản xuất ra một tấn thép; con tàu
tốc hành của các nước phát triển trong vài giờ đã có thể vượt qua được vài ngàn kilomet.
Câu 4: Giải trí giúp chúng ta cân bằng lại cuộc sống, cân bằng lại tâm trạng sau những giờ lao
động mệt nhọc để ta bắt đầu tiếp công việc. Còn chơi bời lại là sự ăn chơi quá mức, không lo
đến tương lai, công việc, để thời gian trôi đi một cách vô nghĩa. Bởi vậy, giải trỉ trong một thời
gian nhất định sẽ giúp ta làm việc tốt hơn, còn chơi bời là tiêu tốn thời gian một cách vô ích nên
sẽ làm hại tương lai bản thân và đất nước
Câu 5:* Giới thiệu vấn đề:
* Giải thích vấn đề:
_ Tương lai là những diễn biến, sự kiện diễn ra ở phía trước, cái mà ta không thể đoán trước,
biết trước được
_ Hiện tại là bây giờ, thời điểm này, lúc này, không gian và thời gian mà chúng ta đang hít thở,
đang sống.
Vậy tại sao lại nói Tương lai được mua bằng hiện tại?
_ Cuộc sống của mỗi chúng ta không phải ngẫu nhiên mà có, cứ vậy mà diễn ra mà nó là cả một
quá trình, là mối quan hệ nguyên nhân, kết quả.
_ Tương lai ngày mai sẽ là kết quả của những cố gắng, nỗ lực của chúng ta trong thời điểm hiện
tại.
=> Câu nói hoàn toàn chính xác. Chỉ khi chúng ta cố gắng, nỗ lực ở hiện tại thì kết quả ở tương
lai mới tốt đẹp.
* Bàn luận vấn đề:
_ Bất cứ một kết quả nào cũng là hệ quả của cả một quá trình mà trong đó sự chuẩn bị là điều
quan trọng nhất. Sự chuẩn bị cho tương lai chính là những việc làm của hiện tại. Nếu chúng ta
không hành động – không học tập, không lao động thì ở tương lai chúng ta sẽ không có gì cả.
_ Để không lãng phí thời gian, chuẩn bị tốt cho tương lai chúng ta cần:
+ Phân bố thời gian hợp lí cho việc học tập và giải trí.
+ Có mục tiêu cụ thể, rõ ràng cho mỗi giai đoạn và phải hoàn thành được các mục tiêu đó.
+ Có ý chí, quyết tâm thực hiện, không ngại khó khăn, gian khổ.
_ Chứng minh: học sinh lấy dẫn chứng phù hợp với yêu cầu của đề, có phân tích ngắn gọn.
_ Bên cạnh đó còn không ít những bạn trẻ còn ham chơi, hoang phí thời gian, chưa xác định
được mục tiêu cuộc đời, chỉ biết lao vào các cuộc chơi và hưởng thụ. Làm như vậy không chỉ
ảnh hưởng đến tương lai bản thân mà còn anh hưởng đến sự phát triển của đất nước.
* Liên hệ bản thân:Em đã làm những gì để chuẩn bị cho tương lai của mình?
* Kết thúc vấn đề: Để tương lai không vượt ra khỏi tầm tay, ngay từ hôm nay các bạn trẻ phải
biết quý trọng thời gian, lao động, làm việc hăng say, tích lũy tri thức kinh nghiệm. Chỉ có như
vậy, tương lai của các bạn mới thực sự tốt đẹp.
ĐÁP ÁN ĐỀ 3:
Câu 1:Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.
Câu 2:Hai thực đơn này được tác giả đề cập đến trong bài là thực đơn thể chất (vật chất) và
thực đơn cho cuộc sống tinh thần.
Câu 3:Học sinh trình bày nhận xét, quan điểm cá nhân, có thể dựa vào một số gợi ý sau:
+ Dự án này chính là một lời khẳng định vai trò to lớn của đời sống tinh thần đối với mỗi con
người. Cuộc sống bề bộn với gánh nặng vật chất đôi khi làm người ta lãng quên đi những giá trị
tinh thần vô giá. Dù vậy, đời sống tinh thần vẫn là yếu tố cần thiết và không thể thiếu để có cuộc
sống hạnh phúc.
+ Đây là một dự án có ý nghĩa vô cùng to lớn, không chỉ đối với đất nước Nhật Bản mà còn đối
với tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nó chứng tỏ rằng sinh viên Nhật
Bản ý thức được mối quan hệ giữa yếu tố vật chất và yếu tố tinh thần trong cuộc sống con
người, là điều mà thế hệ trẻ hiện nay cần học hỏi.
Câu 4:Học sinh trình bày nhận xét, quan điểm cá nhân, có thể dựa vào một số gợi ý sau:
+ Một cuộc sống hạnh phúc thực sự là một cuộc sống có sự cân bằng, hài hòa giữa yếu tố vật
chất và yếu tố tinh thần.
+ Yếu tố vật chất cần thiết cho cuộc sống hạnh phúc, tuy nhiên, con người cần biết sử dụng yếu
tố vật chất như một phương tiện để tạo nên một đời sống tinh thần phong phú, giàu có.
Câu 5:
+ Giới thiệu vấn đề
+ Giải thích vấn đề: Tinh thần là những gì thuộc về ý nghĩa, tình cảm,… thuộc về nội tâm của
con người. Như vậy cuộc sống tinh thần có thể hiểu là những hoạt động để duy trì yếu tố tinh
thần của con người.
+ Khái quát thực trạng: Một thực trạng vô cùng đáng buồn hiện nay đó là con người ngày càng
chạy theo những nhu cầu, mong muốn vô tận về vật chất mà bỏ quên việc phải xây dựng đời
sống tinh thần.
+ Nêu hậu quả:
_Việc quá ít nghĩ đến việc xây dựng đời sống tinh thần sẽ dẫn đến việc đời sống tinh thần con
người ngày càng trở nên khô héo, đơn điệu, nhàm chán.
_Quá ít nghĩ đến việc tổ chức một cuộc sống tinh thần cũng chính là nguyên nhân gây ra hiện
tượng vô cảm trong cuộc sống ngày nay.
_Vô cảm, đời sống tinh thần đơn điệu, bị bỏ quên sẽ dẫn đến việc con người không biết cách cư
xử với nhau, không biết đến lòng nhân văn nhân ái. Dễ mắc các thói kiêu ngạo, tàn nhẫn, vô
tâm.
_Đời sống tinh thần con người không phong phú cũng góp phần làm cho hiệu quả công việc
giảm sút, kìm hãm sự phát triển kinh tế cá nhân và xã hội.
+ Giải pháp:
_Bồi đắp tâm hồn bằng những hoạt động nghệ thuật như: đọc sách, đọc thơ, nghe nhạc, ngắm
tranh, trồng cây ...Hiểu một bài thơ hay, đọc một quyển sách hay, ngắm một bức tranh đẹp, nghe
một bài nhạc đặc sắc v.v… đều làm cho ta có những cảm xúc tuyệt vời về cái Đẹp. Những cảm
xúc tuyệt vời về cái Đẹp sẽ dẫn đến những hành động đẹp trong cuộc sống.
ĐÁP ÁN ĐỀ 4:
Câu 1:Phương thức biểu đạt: nghị luận.
Câu 2:Nội dung đoạn trích: lời khẩn cầu tha thiết về mối quan hệ tốt đẹp, nhân ai giữa con
người với con người.
Câu 3:_ Biện pháp: so sánh
_ Hiệu quả nghệ thuật:
+ Tạo cách nói sinh động, giàu hình ảnh và gợi cảm.
+ Khẳng định ý nghĩa của nhừng nụ cười yêu thương mà con người trao tặng cho nhau.
Câu 4:Nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình, lí giải hợp lí, thuyết phục. Ví dụ:
_ Đồng tình: cuộc sống hiện này dường như làm con người ta xa cách hơn, xảy ra nhiều xung
đột, bạo lực hơn.
_ Không đồng tình: cuộc sống vẫn còn nhiều hơn lòng yêu thương, bao dung, nhân ái.
Câu 5:Nội dung ý kiến: Con người phải biết bao dung, tha thứ, phải sống nhân ái, yêu thương.
_ Bàn luận: Ý kiến trên là một lời khuyên đúng đắn về mối quan hệ giữa con người với con
người. Bởi vì:
+ Cảm xúc là thứ khó có thể chi phối, ta có thể yêu mến hay hờn ghét ai đó, nhưng nhất định
không được hãm hại, gây tổn thương đến họ.
+ Khi hãm hại người khác, cũng chính là tự hãm hại bản thân mình.
+ Chính tình yêu thương sẽ tạo nên mối quan hệ thân thiện giữa người với người, làm thế giới
này trở nên tốt đẹp.
_ Bài học nhận thức và hành động: cần biết sẻ chia và yêu thương, cần thanh lọc tâm hồn, hoàn
thiện nhân cách.
ĐÁP ÁN ĐỀ 5:
Câu 1 Phương thức biểu đạt chính: nghị luận/ phương thức nghị luận.
Câu 2 Sự tức giận là con dao hai lưỡi vì khi nóng giận ta "mất khôn", tức là không còn bình
tĩnh, tỉnh táo để xử trí mọi việc một cách hợp lí, thấu đáo, nhưng nếu giận dữ vào đúng lúc và
đúng chỗ, ta sẽ tìm cách giải quyết vấn đề và tháo gỡ những cảm xúc tiêu cực của bản thân.
Câu 3 Không nên đánh mất sự bình yên trong tâm hồn chỉ vì những nóng giận nhất thời vì
những nóng giận, dù là nhất thời, cũng đều khiến ta cảm thấy khó chịu, bực bội, tức tối, căm
hờn, thậm chí muốn trả thù... – đây đều là những cảm xúc tiêu cực. Những cảm xúc này sẽ khiến
tâm hồn ta trở nên sục sôi thay vì tĩnh lặng, yên bình. Trong khi đó, sự bình yên trong tâm hồn
mới là điều quí giá hơn cả.
Câu 4 Khi giận dữ, tôi thường nói nhiều và nói rất to. Cơn giận dữ của tôi đi qua rất nhanh sau
khi tôi đã nói hết những điều bực bội trong lòng.
Nếu tôi là người gây ra cơn giận dữ cho người khác, tôi thường xin lỗi rồi im lặng chịu đựng
cơn giận dữ của họ. Nếu tôi không phải là nguyên nhân gây ra cơn giận dữ đó, tôi thường tìm lời
khuyên can, chia sẻ, động viên làm nguôi cơn nóng giận của họ.
Câu 5 - Tức giận là cảm xúc tự nhiên của con người khi gặp điều gì đó không được như ý mình.
Khi tức giận, chúng ta có xu hướng nổi nóng, nói to, quát to, có những hành vi như quăng đập
các đồ vật gần quanh mình, thậm chí đánh đuổi đối tượng gây ra cơn giận dữ của mình...
- Kiểm soát cơn tức giận của bản thân tức là làm chủ được những lời nói, cử chỉ, hành động của
bản thân khi tức giận, không làm tổn hại, tổn thương đến đối tượng xung quanh, chúng ta có thể:
chủ động tránh mặt nguyên nhân gây ra cơn tức giận của ta; kiềm chế lời nói bằng cách im lặng;
tìm kiếm, phân tích nguyên cớ dẫn đến cơn tức giận; nếu buộc phải đối diện với nguyên nhân
khiến ta tức giận thì cố gắng giữ bình tĩnh để không có những lời nói, cử chỉ, hành động thô lỗ,
thiếu văn hóa; hít thở sâu cũng là một cách giúp ta lấy lại sự bình tĩnh; suy nghĩ xem từ chính
bản thân ta, ta có mắc lỗi/ sai lầm nào không; dự đoán về hậu quả của cơn tức giận (nghĩ về
những hậu quả nghiêm trọng cũng là cách để ta kiềm chế bản thân)...
ĐÁP ÁN ĐỀ 6
Câu 1 Văn bản vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm, nghị luận.
Câu 2 Những cử chỉ, hành động của em, ngoại, mẹ, người mẹ trẻ, ông bố, sư bác gặp nhau ở sự
thấu hiểu, đồng cảm, sẻ chia/ ở lòng vị tha, nhân hậu.
Câu 3 Để thế giới này tiếp tục đi về phía trước (thế giới phát triển và trường tồn vĩnh cửu), mỗi
chúng ta cần đừng để trái tim ngủ yên vì đồng cảm, sẻ chia chính là một phần sức mạnh giúp
con người kết nối với nhau, đạp bằng mọi chông gai, thách thức. Con người khác muôn loài
khác ở điều này.
Câu 4 Thông điệp của bài viết: Hãy biết đồng cảm, sẻ chia, từ những điều nhỏ bé, giản dị nhất.
Câu 5 Trên cơ sở những hiểu biết về văn bản ở phần Đọc hiểu, thí sinh có thể trình bày suy nghĩ
của mình về vấn đề cần nghị luận (đóng góp của bản thân để "thế giới này tiếp tục đi về phía
trước") theo nhiều cách nhưng phải hợp lí, có sức thuyết phục. Thí sinh có thể lựa chọn một
trong các nội dung sau đây để viết đoạn văn (khoảng 200 chữ, tương đương 2/3 trang giấy thi):
- Giải thích ngắn gọn: "thế giới đi về phía trước" nghĩa là thế giới phát triển và trường tồn vĩnh
cửu.
- Chia sẻ một cách chân thực đóng góp của bản thân (những điều đã và có thể làm) để góp phần
duy trì, phát triển thế giới, từ những điều nhỏ bé nhất (chẳng hạn mua một gói tăm làm từ thiện,
ủng hộ đồng bào bị thiên tai, viết một lá thư động viên người bạn vừa mới mất người thân, trồng
thêm cây xanh, giữ vệ sinh môi trường, giúp bố mẹ làm việc nhà...) đến những ý tưởng, hành
động lớn lao hơn...
ĐÁP ÁN ĐỀ 7:
Câu 1 Nho ở vùng Yamagata rất ngọt và thơm ngon là do sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và
đêm
Câu 2 Để thích nghi với điều kiện khắc nghiệt của thời tiết ở Yamagata, cây nho đã tự sản sinh
ra một lượng đường để tự bảo vệ mình trước hoàn cảnh sống khắc nghiệt.
Câu 3 Phương thức biểu đạt tự sự giúp người viết kể lại cho chúng ta câu chuyện lí thú về cây
nho ở Yamagata, phương thức nghị luận giúp tác giả đưa ra được bài học nhân sinh từ việc
trồng nho. Sự kết hợp giữa hai phương thức này thực chất chính là sự kết dính câu chuyện thú vị
với triết lí giản dị mà giàu tính nhân văn.
Câu 4 Bài học nào từ việc trồng nho ở Yamagata: Nếu biết vượt lên trên điều kiện/ hoàn cảnh
sống khắc nghiệt, ta có thể thành công/ tạo nên giá trị đặc biệt trong cuộc sống.
Câu 5 - Giải thích ngắn gọn: tia nắng ấm áp chỉ điều kiện thuận lợi, vị ngọt chỉ thành quả tốt
đẹp. Ý kiến khẳng định trong điều kiện lí tưởng, con người ta khó có thể tạo ra được những điều
tốt đẹp khác.
- Bày tỏ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình với ý kiến, đồng thời lí giải vì sao đồng tình
hoặc không đồng tình. Chẳng hạn: Ý kiến xác đáng vì môi trường, điều kiện sống tốt đẹp không
tạo ra được thử thách, sự kích thích để con người có động lực chinh phục. Theo đó, sẽ không có
những thành quả tốt đẹp nào khác được tạo ra.../ Ý kiến không xác đáng vì điều kiện thuận lợi
có thể giúp những con người sáng tạo khám phá bản thân, thiên nhiên, xã hội... để tạo nên
những điều mới lạ, kì diệu hơn nữa...
ĐÁP ÁN ĐỀ 8:
Câu 1:Phương thức biểu đạt: tự sự.
Câu 2:_Việc làm của hai người trong hai đoạn trích trên là việc làm tử tế.
_Đồng tình với những việc làm trên vì đó là những việc làm tốt, xuất phát từ tấm lòng nhân ai,
yêu thương con người. Nếu mỗi người đều có những việc làm, những tấm lòng như vậy thì xã
hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn.
Câu 3:Câu nói của hai nhân vật trong hai đoạn trích gợi cho anh/ chị những suy nghĩ:
_Sự tử tế, lòng nhân ái cần được mang đến cho tất cả mọi người, cần được nhân rộng ra.
_Sự tử tế , lòng nhân ái đem lại niềm vui và hạnh phúc không chỉ cho người cho mà còn cho cả
người nhận. Đó cũng là sự chia sẻ, đồng cảm.
Câu 5:
Giải thích vấn đề
_Tử tế: chữ “tử” có nghĩa là những chuyện nhỏ bé, chữ “tế” có nghĩa là những chuyện bình
thường. Hai chữ “tử tế” có nghĩa là cẩn trọng từ những việc nhỏ bé. tử tế là một chuẩn mực đạo
đức quan trọng trong cuộc sống, là một phép tắc cần thiết trong giao tiếp giữa con người với con
người trong cách đối nhân xử thế, là một giá trị đẹp và nhân văn.
_Tử tế không phải là có tiền bạc mà mua được hoặc muốn là có ngay, mà phải được học hành,
được rèn luyện, kế thừa và giữ gìn. Sự lan tỏa của tử tế tức là sự tử tế được nhân rộng ra khắp
toàn xã hội.
Bàn luận, mở rộng vấn đề:
_Tác dụng của việc lan tỏa sự tử tế:
+Giúp mỗi người sống vui vẻ, hạnh phúc.
+Giúp quan hệ giữa người với người trở nên văn minh hơn. Con người biết đồng cảm và sẻ chia
với nhau hơn.
+Giúp xã hội phát triển lành mạnh, thế giới không còn bạo lực, chiến tranh.
_Việc làn tỏa sự tử tế trong xã hội hiện nay là một điều cần thiết:
+Cùng với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của khoa học – kĩ thuật, cuộc sống con người ngày
càng bộc lộ rõ nhiều mặt trái của nó: bạo lực, chiến tranh…
+Sự tử tế giúp con người nhận thức lại hành động của bản thân, kiểm soát bản thân và đối nhân
xử thế một cách đàng hoàng.
_Làm cách nào để lan tỏa sự tử tế:
+Nó bắt đầu từ sự giáo dục. Đầu tiên là sự giáo dục từ gia đình – cái nôi hình thành nhân cách
cá nhân, nhà trường – nơi hoàn thiện nhân cách, xã hội – nơi đấu tranh để bảo vệ những giá trị
tử tế đã được lên hình lê hài thời niên thiếu,…
+Nó bắt đầu từ ý thức cá nhân. Mỗi con người sẽ có những lựa chọn ứng xử khác nhau. Sự tử tế
cũng là một lựa chọn. Có những người bị môi trường bên ngoài tác động mà có những phản ứng
tiêu cực, những hành động xấu.
Liên hệ bản thân: Anh/chị đã làm gì để góp mình vào sự lan tỏa sự tử tế trong xã hội? Có câu
chuyện nào về việc tử tế/ chưa tử tế với người nào để chia sẻ?
ĐÁP ÁN ĐỀ 9:
Câu 1. phương thức nghị luận.
Câu 2. Hs nêu tên được một trong các biện pháp tu từ: câu hỏi tu từ/ lặp cú pháp/ chêm xen.
Câu 3:Câu hỏi của tác giả có thể hiểu là: đừng chờ đợi đến già mới hưởng thụ cuộc sống, hãy
biết tận hưởng cuộc sống mỗi ngày.
Câu 4:Nêu rõ quan điểm bản thân; lí giải hợp lí, thuyết phục về sự cần thiết của việc lên kế
hoạch cho tương lai. Có thể theo hướng sau:
_Giúp con người có mục tiêu, phương hướng hành động.
_Giúp con người chủ động tìm các giải pháp; tránh được các rủi ro,…
Câu 5:
_Trì hoãn công việc có thể khiến ta không hoàn thành nhiệm vụ đúng thời hạn; thậm chí bỏ lỡ
những cơ hội.
_Thói quen trĩ hoàn công việc sẽ dẫn đến tính bê trễ, thiếu kỉ luật, vô trách nhiệm…
_Mỗi người cần nhận thức được tác hại của thói quen trì hoãn công việc; rèn luyện thói quen
học tập và làm việc theo kế hoạch một cách hợp lí, khoa học.
ĐÁP ÁN ĐỀ 10:
Câu 1: HS nêu được 05 trong số các cụm từ: "đừng mất lòng tin", "đừng bỏ cuộc", "hãy cό
gắng", "hãy tiếp tục", "hãy yêu việc mình làm", "đừng từ bỏ"...
Câu 2: HS trình bày cách hiểu của mình một cách hợp lí, thuyết phục. Tham khảo các cách trả
lời sau:
- Câu nói cho thấy trong cuộc sống, đôi khi chúng ta đã cố gắng rất nhiều nhưng vẫn thất bại.
- Câu nói cho thấy trong cuộc sống, đôi khi có những khó khăn khách quan bất ngờ xảy ra khiến
chúng ta thất bại.
Câu 3: Tham khảo cách trả lời sau:
Mỗi người cần phải tìm ra được cái mình yêu quý - đó có thể là một công việc hoặc một con
người. Đó là công việc/ con người mà chúng ta thích thú, đam mê, theo đuổi và tin tưởng là
tuyệt vời. Chỉ khi đó chúng ta mới có động lực để làm việc hoặc sống có trách nhiệm hơn.
Câu 4: HS trình bày hợp lí, thuyết phục về thông điệp của đoạn trích có ý nghĩa nhất đối với
mình. Tham khảo một số thông điệp sau:
- Phải luôn có lòng tin vào những việc mình làm.
- Phải yêu quý những công việc mình làm.
- Không được bỏ cuộc khi thất bại.
- Hãy kiên trì và cố gắng liên tục.
Câu 5:
- Đồng tình với ý kiến: lập luận cần theo hướng khẳng định niềm tin, tình yêu đối với công việc
(tin rằng đó là những việc tuyệt vời) sẽ là động lực mạnh mẽ để mỗi người vượt qua những khó
khăn, trở ngại (bao gồm cả những yếu tố khách quan và chủ quan) để thành công. Người ta
không thể thành công nếu không có niềm tin vào công việc và không tin đó là việc tốt (tuyệt
vời).
- Phản đối ý kiến: lập luận cần theo hướng để thành công trong công việc, nếu chỉ có niềm tin,
tình yêu thôi thì chưa đủ, cần phải có hiểu biết kiến thức về công việc, kĩ năng và kĩ xảo để thực
hiện công việc đó, ngoài ra, các yếu tố khách quan và sự may mắn cũng ảnh hưởng không nhỏ
đến thành công của mỗi người trong công việc.
- Vừa đồng tình, vừa phản đối ý kiến: kết hợp hai cách lập luận trên.
CHUYÊN ĐỀ 2: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
I. ÔN LÝ THUYẾT
1. Đoạn nghị luận về một tư tưởng, đạo lý a.Kiến thức chung
-Dạng đề thường bàn về một quan điểm, một tư tưởng như: lòng dũng cảm, lòng
khoan dung, thói vô cảm, vô trách nhiệm,…
-Dấu hiệu để nhận biết kiểu bài này là thường là những câu nói trực tiếp để trong
ngoặc kép của các nhà tư tưởng, các danh nhân nổi tiếng hoặc những câu văn, câu thơ, ý
kiến trích dẫn trong tác phẩm văn học…
b. Cách làm
-Cần tìm hiểu tư tưởng trong câu nói là tư tưởng gì?, đúng sai như thế nào? Từ đó xác
định phương hướng bàn luận (nội dung) và cách bàn luận (sử dụng thao tác lập luận
nào).
c. Dàn ý khái quát
* Mở đoạn: Giới thiệu tư tưởng đạo lí cần bàn.
* Thân đoạn:
- Giải thích tư tưởng đạo lí.
- Phân tích mặt đúng, bác bỏ mặt sai.
- Phương hướng phấn đấu.
*Kết đoạn: khẳng định ý nghĩa, kêu gọi, liên hệ bản thân
2. Đoạn nghị luận về một hiện tượng đời sống
a. Kiến thức chung
Nghị luận về một hiện tượng đời sống là dạng đề mang tính thời sự, bàn về một
vấn đề của xã hội (tốt–xấu) đang diễn ra trong cuộc sống hàng ngày như: tai nạn giao
thông , bạo lực học đường, tiêu cực trong thi cử, …
b. Cách làm
-Cần nêu rõ hiện tượng, phân tích mặt đúng, sai, lợi, hại. Chỉ ra nguyên nhân.
-Bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết bằng các thao tác lập luận phù hợp.
-Bàn luận và đưa ra những đề xuất, giải pháp của mình trước hiện tượng đó.
c. Dàn ý khái quát
* Mở doạn: Giới thiệu hiện tượng đời sống cần nghị luận.
* Thân đoạn:
- Triển khai các vấn đề cần nghị luận
- Thực trạng của hiện thực đời sống, tác động (tích cực, tiêu cực)
- Thái độ của xã hội đối với hiện tượng, lí giải nguyên nhân (nguyên nhân khách
quan, chủ quan), giải pháp để giải quyết hiện tượng.
*Kết đoạn:
- Khái quát lại vấn đề nghị luận
- Thái độ của bản thân về hiện tượng đời sống cần nghị luận
II. VẬN DỤNG ĐỀ 1: Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa
sửa sai lầm trong cuộc sống
DÀN Ý:
c.1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Giải thích: Sai lầm là những điều trái với yêu cầu khách quan hoặc với lẽ phải,
dẫn đến hậu quả không hay. Sửa sai lầm là tìm cách khắc phục cái sai, đi đến cái đúng
một cách kịp thời.
-Bàn luận, phân tích, chứng minh
+ Tại sao con người dễ mắc sai lầm? Cuộc đời vốn không bằng phẳng, dễ
dàng; con người thường xuyên phải đối mặt với khó khăn, gian khổ; trong khi đó, năng
lực của con người có giới hạn. Sai lầm là một tất yếu không thể tránh khỏi.
+ Ý nghĩa của việc sửa sai lầm: “Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy
lại” - sẽ chẳng ai trách bạn nếu bạn nhận ra và chịu trách nhiệm về sai lầm của bản thân.
Sẽ tốt hơn nếu bạn tự sửa chữa, biến thất bại này thành một bài học cuộc sống, và sử
dụng nó để giúp bạn làm việc tốt hơn. Thêm vào đó, tự rút kinh nghiệm cho bản thân và
tránh sai sót về sau.
+ Phê phán những người mắc sai lầm, biết sai mà không nhận ra hoặc không
biết sửa sai kịp thời, thậm chí càng lún sâu vào sai lầm nặng hơn
c.3. Câu kết đoạn: đưa ra bài học nhận thức và hành động phù hợp: Tuổi trẻ cần
nhận thức được ý nghĩa của việc sửa sai, tránh tự ti, mặc cảm. Phải chứng minh việc sửa
sai bằng việc làm cụ thể…
ĐỀ 2: Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về : “Hãy
sống thật với chính mình”
DÀN Ý
c.1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Giải thích: sống thật với chính mình là sống chân thật với cảm xúc của mình.
Thực chất câu nói là lời khuyên con người sống thật với chính mình để cuộc đời có ý
nghĩa hơn.
-Bàn luận, phân tích, chứng minh:
+ Tại sao con người phải sống thật với chính mình? Vì con người vốn là một thể
thông nhất giữa tinh thần và thể xác. Nếu không sống thật với chính mình, con người sẽ
gây ra đau khổ, tai hoạ cho gia đình, cho những người xung quanh và làm cho chính
minh bị tổn thương khi suốt ngày phải giấu cảm xúc, phải mang bộ mặt giả tạo thì làm
sao có thể sông tốt, làm sao có thể mang đến hạnh phúc cho những người thương yêu
xung quanh họ?
+Khi sống thật với chính mình, ta đã để những suy nghĩ, cách hành xử của bản
thân được tự do bộc lộ ra ngoài, không bị chi phối bởi tác động của người xung quanh;
+Sống thật với chính mình, con người sẽ làm chủ cuộc đời, nhận ra mặt mạnh
của bản thân để phát huy, mặt yếu để rút kinh nghiệm;
+Nhờ có sống thật với chính mình, ta sẽ trở nên lạc quan, tự tin vào bản thân. Từ
có , ta sẽ có động lực, sức mạnh tinh thần để vượt qua những cám dỗ của tiến tài, địa vị,
đồng thời ta sẽ được được người khác tôn trọng.
+ Phê phán những kẻ sống giả dối, sống nhờ, sống bám
c.3. Câu kết đoạn: đưa ra bài học nhận thức và hành động phù hợp:
- Về nhận thức: phải hiểu được giá trị của sống thật với chính mình
- Về hành động: mỗi học sinh cần học tập và rèn luyện nhân cách, nhất là học kĩ
năng sống, tu tưỡng đạo đức, biết đấu tranh với lối sống gấp, sống ích kỉ, vụ lợi cá
nhân…
ĐỀ 3: Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa
câu nói: hãy sống với những ước mơ của mình
c.1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Giải thích: ước mơ là những điều tuy vượt ra khỏi tầm tay với nhưng lại là điều tốt
đẹp mà con người ấp ủ và hướng đến. Thực chất câu nói hãy sống với những ước mơ của
mình là lời khuyên nhủ chân tình về quan niệm sống tích cực dành cho mỗi người
-Phân tích, chứng minh, bình luận:
+ Vì sao hãy sống với những ước mơ của mình?
++Ước mơ sẽ làm cho con người sống có mục đích, nghị lực. Cuộc sống sẽ trở
nên tươi đẹp hơn khi ta nuôi dưỡng ước mơ. Ước mơ được gieo mầm, ấp ủ và rồi một
ngày bỗng trở thành hiện thực. Nó chắp cánh cho chúng ta để bay cao, bay xa, vươn tới
những dự dịnh hoài bão của mình.
++ Ước mơ làm cuộc sống đáng sống. Ước mơ sẽ giúp bạn vượt qua những
ngày tồi tệ nhất. Khi gặp khó khăn, ước mơ là lý do để bạn tiến lên. Mỗi buổi sáng khi
thức dậy, ước mơ cho bạn động lực để tiếp tục cố gắng. Ước mơ làm cuộc sống của bạn
có ý nghĩa. Không có ước mơ, chúng ta không là gì cả.
++ Ước mơ giúp ta trở thành nguồn cảm hứng cho người khác. Nếu ta quyết
định theo đuổi ước mơ của mình, ta sẽ đem lại hy vọng cho những người có cùng chí
hướng. Ta sẽ là tấm gương và là lý do để họ thử sức mình. Ta có thể giúp đỡ họ, huấn
luyện họ và khuyến khích họ vững bước trên con đường của mình.
++Khi ta sống mà không có ước mơ là ta đã đánh mất mục tiêu sống của mình.
Ta sẽ phải sống theo sự sắp đặt, sống theo rập khuôn vốn có của nó. Điều đó làm cho con
ngươi ta thay đổi theo chiều hướng tiêu cực. Những người không có ước mơ là những
người chưa hề suy nghĩ về mục đích sống của bản thân. Họ chán nản và không tâm huyết
về công việc mình đang làm.
c.3. Câu kết đoạn: đưa ra bài học nhận thức và hành động phù hợp
ĐỀ 4:Viết đoạn văn 200 chữ bày tỏ suy nghĩ của anh/ chị về ý nghĩa của câu nói: Thành
công hay thất bại ngày hôm nay không nằm ở những khó khăn chúng ta gặp phải, mà là
ở cách chúng ta đương đầu với chúng như thế nàoc.
c1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Giải thích: Thành công là những kết quả mà ta đạt được từ những nỗ lực, cố gắng
và phấn đấu không ngừng; Thất bại chính là những lần vấp ngã, là khi công việc của ta
gặp khó khăn, không có kết quả tốt như mong đợi. Thực chất ý cả câu nói: cách đương
đầu với khó khăn quyết định sự thành công hay thất bại.
-Bàn luận, phân tích, chứng minh :
+ Vì sao Thành công hay thất bại ngày hôm nay không nằm ở những khó khăn
chúng ta gặp phải, mà là ở cách chúng ta đương đầu với chúng như thế nào?
++ Cuộc sống vô cùng phức tạp, đa dạng và phong phú, thậm chí đầy nghịch lí.
Con người có thể đứng trước thuận lợi hoặc khó khăn trên hành trình đi tìm hạnh phúc
của mình;
++ Khó khăn dù nhỏ mà không biết cách giải quyết thì sẽ gặp thất bại; khó khăn dù
lớn nhưng biết cách đối diện để tháo gỡ thì sẽ nắm lấy thành công.
++Thành công không phải là đích đến cuối cùng, thất bại cũng chẳng phải vực sâu,
đó chỉ là cơ hội để ta đứng vững hơn trên con đường sắp bước.
+ Ý nghĩa của cách chúng ta đương đầu với những khó khăn:
++ Khi biết cách đối mặt với những thử thách trong cuộc sống, ta sẽ có động lực
để rèn luyện bản thân ngày càng vững vàng, trưởng thành trước sóng gió để về đích
nhanh nhất có thể.
++Biết cách đương đầu với khó khăn, con người sẽ rèn được sự tự tin vào khả năng
vượt qua của mình, trong lòng cảm thấy nhẹ nhàng và dễ dàng tìm ra cách để giải quyết
những vấn đề khó khăn đó.
+ Bàn luận mở rộng: Khi có thành công, không nên rơi vào chủ quan. Khi gặp thất
bại, không nên nản chí, đầu hàng hoàn cảnh. Ngoài ra cũng cần phê phán những người
thiếu bản lĩnh, nhụt chí khi đối diện với khó khăn thử thách trong cuộc sống.
c.3. Câu kết đoạn: đưa ra bài học nhận thức và hành động phù hợp
ĐỀ 5:Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý
nghĩa của Thời gian đối với cuộc sống con người.
DÀN Ý
c.1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Giải thích: Thời gian: không định nghĩa được rõ ràng, nhưng vẫn biết có cái gì đó
đang chảy trôi làm thay đổi mọi vật (nước có thể làm mòn đá phải trải qua ngày này đến
ngày khác thì mới mòn được). Cái sự trải qua đó, tạm gọi là thời gian. Thời gian: sẽ
không bao giờ giống nhau vì nó không quay trở lại. Ngày hôm qua sẽ không giống ngày
hôm nay, kể cả ngày mai.
-Bàn luận, phân tích, chứng minh
+ Những biểu hiện của thời gian:
++Thời gian khách quan: có thể đo bước đi của thời gian bằng những dụng cụ cụ
thể như: bóng mặt trời, đồng hồ treo tường, đồng hồ cát… Đơn vị đo lường là giờ, ngày,
tuần, tháng, mùa, năm, thế kỉ, thiên kỉ, niên đại,… Nhưng đó chỉ là dấu hiệu bên ngoài
thời gian, chứ không phải chính thời gian.
++Thời gian chủ quan được nhận thức thời gian dài hay ngắn, nhanh hay chậm tùy
thuộc vào sự cảm nhận của mọi người ở từng hoàn cảnh cụ thể khác nhau. Thời gian trôi
qua nhanh chóng khi ta ngoái nhìn lại quá khứ. Thời gian lặng lẽ trôi đi khi ta mải mê với
công việc. Thời gian thật quý giá khi ta cần thời gian để thực hiện công việc. Hoặc khi
con người ở trong trạng thái vui vẻ thỏa mái, khi sống trong hạnh phúc, thời gian thật
ngắn ngủi.
+ Vì sao thời gian vô cùng quan trọng? vì đây là cái duy nhất không lặp lại trong
cuộc sống. Đó là điều độc đáo - là quà tặng kì diệu của tạo hoá.
+ Ý nghĩa của thời gian:
++ Ai cũng có một quỹ thời gian không bao giờ nhiều hơn tuổi thọ của mình. Thời
gian làm cho ta khôn lớn lên, nhưng cũng làm cho ta già và chết đi.
++Thời gian sẽ không trở lại, nên ai biết gìn giữ, đón nhận và trân trọng nó, thì ta
làm được nhiều điều có ý nghĩa trong đời.
++Thời gian chính là liều thuốc làm quên đau khổ, dập tắt oán thù, xoa dịu nóng
giận, ghen ghét. Thời gian cũng có thể chữa được những vết thương lòng. Tâm hồn,
phẩm chất, giá trị con người được thanh lọc và khẳng định qua thời gian.
++Thời gian quyết định sự hiện hữu và giá trị con người trên mặt đất này. Tiền bạc
có thể mua được một chiếc đồng hồ nhưng không thể mua được thời gian. Suy cho cùng
thời gian là thứ quý giá nhất mà con người có thể cảm nhận được. Vươn lên làm chủ thời
gian là khát vọng mãnh liệt nhất của loài người.
++Thời gian là nguồn lực không thể làm mới lại được. Thời gian lặng lẽ tước đoạt
sức khỏe và những gì cuối cùng còn sót lại của một đời người. Thời gian có thể làm thay
đổi tất cả, thay đổi cả tính tình con người. Nó làm xoa nhòa tất cả, làm tất cả rơi vào lãng
quên. Kể cả tình yêu cũng không tồn tại mãi mãi với thời gian.
+ Bàn luận mở rộng:
++ Ai lãng phí thời gian, sẽ từng bước rơi vào sự lạc lõng và chán nản - trở thành đời
thừa.
++ Ai làm chủ thời gian, làm việc một cách khoa học nhật định sẽ thành công.
++Phê phán những phung phí thời gian: Trong cuộc sống có nhiều người không biết
quý trọng thời gian. Họ vùi đầu vào những chốn ăn chơi, ngày đêm game online, phá
hoại tuổi trẻ, sức khỏe, làm băng hoại phẩm chất của mình. Không đồng tình với những
người chỉ biết vùi đầu vào học hoặc làm việc, không biết gì đến mọi thứ xung quanh.
c.3. Câu kết đoạn: đưa ra bài học nhận thức và hành động phù hợp:
-Mỗi người phải nhận thức ý nghĩa quan trọng của thời gian.
-Từ đó, cần biết tiết kiệm thời gian để thực hiện ước mơ, hoài bão của mình và xã
hội.
ĐỀ 6: Viết đoạn văn ngắn (200 chữ) bày tỏ suy nghĩ về câu nói: Öôùc mô khoâng phaûi laø
caùi gì saün coù, cuõng khoâng phaûi laø caùi gì khoâng theå coù.
DÀN Ý
c.1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Ưôùc mô laø moät khaùi nieäm tröøu töôïng vì theá noù khoâng phaûi laø thöù gì ñoù luoân coù
saün trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi.
- Con ngöôøi caàn phaûi bieát öôùc mô nhöng quan trong hôn laø khoâng chæ mô öôùc maø
coøn phaûi bieát haønh ñoäng ñeå bieán öôùc mô thaønh hieän thöïc.
- Trong cuoäc ñôøi moãi con ngöôøi, ai cuõng coù öôùc mô nhöng khoâng phaûi ai cuõng thöïc
hieän ñöôïc öôùc mô moät caùch deã daøng. Vì theá, moãi chuùng ta haõy coá gaéng vöôït leân, vöôït
leân chính mình ñeå thöùc hieän ñieàu mô öôùc cuûa mình, cho duø laø nhoû nhoi.
c.3. Câu kết đoạn: đưa ra bài học nhận thức và hành động phù hợp
ĐỀ 7:Viết đoạn văn ngắn (200 chữ) bày tỏ suy nghĩ biện pháp khắc phục hiện tượng
quá mê say với thế giới ảo” của một bộ phận giới trẻ hiện nay
DÀN Ý
c.1. Câu mở đoạn: nêu vấn đề cần nghị luận.
c.2. Các câu phát triển đoạn:
- Nêu cách hiểu mê say với thế giới ảo
- Tóm lược những nguyên nhân, tác hại của thế giới ảo
- Biện pháp khắc phục:
+ Bản thân tuổi trẻ cần sống thật với cuộc đời, đam mê học tập , sáng tạo; biết đấu
tranh với chính mình để không sa ngã, chìm đắm vào thế giới ảo.
+ Nhà trường, gia đình cần quan tâm hơn nữa đến các bạn trẻ. Các tổ chức trong
nhà trường cần phải tăng cường thông qua các hoạt động để học sinh nâng cao bản lĩnh
trước những luồng thông tin trên mạng xã hội, khước từ những cám dỗ.
+ Xã hội cần phải có những giải pháp hữu hiệu hơn, bởi hiện nay chúng ta chưa có
những biện pháp thực sự hữu dụng và không theo kịp được với trào lưu của giới trẻ…
c.3. Câu kết đoạn: khẳng định lại vấn đề
CHUYÊN ĐỀ 3: NGHỊ LUẬN VĂN HỌC – KHỐI 11 PHẦN 1: Ôn lại một số kiến thức đã học:
Bài: Hầu trời ( Tản Đà )
1. Tác giả:(1889- 1939)
- Tên khai sinh: Nguyễn Khắc Hiếu
- Bút danh: Tản Đà – Ghép từ tên ngọn núi( Tản Viên) và con sông (Sông Đà)-> Tình yêu quê
hương, đất nước
- Là người của hai thế kỉ (XIX và XX)
- Thơ văn là cầu nối gữa hai thời kì văn học: Trung đại và hiện đại.
- PCST: lãng mạn, bay bổng, ngông nghênh, vừa kế thừa thơ ca dân tộc vừa sáng tạo cái mới.
2. Cái tôi độc đáo của Tản Đà ( cảm hứng lãng mạn)
a. Kể chuyện sáng tạo
- Kể giấc mơ lãng mạn: “chẳng biết có hay không”
- Cảm xúc thực: “chẳng mơ mòng”, “thật hồn.”
-> Câu chuyên hư mà thực, mộng như tĩnh, gợi trí tò mò của người đọc, làm cho câu chuyện hấp
dẫn
b. Bản lĩnh “ngông” của Tản Đà.
- Thi sĩ đọc thơ: cao hứng và đắc ý
+ Đương cơn đắc ý
+Văn dài hơi tốt
+Văn giàu, lắm lối
- Chư tiên nghe thơ: xúc động, tán thưởng, hâm mộ
+ Tâm nở dạ, cơ lè lưỡi
+ Hằng Nga, Chức Nữ..
+ Song Thành, Tiểu Ngọc…
- Trời khen: văn hay, chắc có ít, đẹp như sao băng, hùng mạnh như mây chuyển…
-> Ý thức về tài năng, là người táo bạo dám mạnh dạn thể hiện cái tôi “ngông” của mình.
3.Bức tranh hiện thực trần thế ( cảm hứng hiện thực)
- Thiên chức văn chương: truyền bá thiên lương cho nhân loại
- Nghề văn: là nghề kiếm sống mới, có kẻ bán người mua, có thị trường tiêu thụ…người nghệ sĩ
kiếm sống bằng nghề văn rất chật vật, nghèo khó “Văn chương hạ giới rẻ như bèo”
- Cuộc đời thi sĩ dưới trần: không tất đất, thân phận bị rẻ rúng, chèn ép.
- Những yêu cầu rất cao của nghề văn: nghệ sĩ phải chuyên tâm với nghề, phải có vốn sống
phong phú; sự đa dạng về loại và thể là một đòi hỏi của hoạt động sáng tác.-> phải thiên lương
=> Muốn thoát li hiện tại nhưng vẫn đau đáu với đời
4. Nghệ thuật
- Thể thơ: thất ngôn trường thiên -> Cảm xúc tự do, phóng túng.
- Giọng điệu thoải mái, tự nhiên, lối kể có duyên, hóm hỉnh, lôi cuốn.
- Ngôn ngữ: giản dị, sống động..
Bài: Xuất dương lưu biệt ( Phan Bội Châu )
1. Tác giả
- Biệt hiệu: Sào Nam, ông già bến Ngự (lúc bị giam ở Huế)
- Sở trường: văn, thơ tuyên truyền cổ động CM, là cây bút xuất sắc của văn thơ CM mấy chục
năm đầu thế kỉ XX.
- Tác phẩm tiêu biểu: SGK
* PBC là một trí thức yêu nước, một vị lãnh tụ CM, nhà văn, nhà thơ lớn.
1905, trước lúc lên đường sang Nhật Bản, ông sáng tác bài thơ để từ giã bạn bè đồng chí.
2. Chí làm trai (2 câu đề)
- Lí tưởng nam nhi “phải lạ trên đời”: Sống hiển hách phi thường,dám ngạo nghễ, thách thức với
càn khôn..
- Sống là hành động “há ….dời”:phải xoay trời chuyển đất chứ không buông xuôi theo số phận.
-> Lẽ sống đẹp, lí tưởng lớn lao của bậc nam nhi.
3. Ý thức trách nhiệm (2 câu thực)
- Khẳng định: “100 năm ….tớ”: tinh thần trách nhiệm trước cuộc đời, cống hiến tài năng và lưu
danh thiên cổ.
- “Tớ”, nghi vấn, khẳng định “há không ai”: cái tôi tự nguyện vấn thân dứt khoát và đầy niềm
tin.
- Tự hỏi mình, hỏi mọi người, hỏi thời đại nhưng cũng là lời giục giã cứu nước.
- NT đối-> khẳng định nhân cách cứng cỏi, đẹp, cao cả bởi ý thức trách nhiệm cao trước thời
cuộc
-> Cổ động, tạo niềm tin cho cả thế hệ sống theo lí tưởng đẹp.
4. Quan niệm nhục-vinh (2 câu luận)
- Lựa chọn cách sống: (trong hoàn cảnh thực tế của đất nước)
Non soâng ñaõ cheát” :NT nhaân hoùa
+ Không chịu sống nhục nhã
+ Chiến đấu, xả thân vì nước là vinh
-> Tấm lòng yêu nước nồng cháy.
- Nhận thức: “Hiền….cũng hoài”: sách vở thánh hiền không giúp cho nước nhà trong giai đoạn
này.
-> Ý tưởng mới mẻ, táo bạo, tiên phong.
5. Tư thế, khát vọng lên đường.(2 câu kết)
- Hình ảnh: bể đông, cánh gió, muôn trùng sóng bạc: hình tượng kì vĩ, không gian vũ trụ ->
cuộc hành trình đầy niềm tin, nhiệt huyết và khát vọng lớn lao.
- Tư thế: “Muôn …..bay lên”:con người được chấp đôi cánh thiên thần vượt lên hiện thực tối
tăm, khắc nghiệt -> hình ảnh hào hùng, lãng mạn, đâm chất sử thi.
6. Nghệ thuật
Ngôn ngữ khoáng đạt, hình ảnh kì vĩ sánh ngang tầm vũ trụ.
Bài Vội vàng ( Xuân Diệu )
1. Tác giả:
- Tên thật: Ngô Xuân Diệu(1916- 1985)
- Nhà thơ “mới nhất trong các nhà thơ mới”, nhà thơ của mùa xuân, tuổi trẻ, tình yêu, cây bút có
sức sáng tạo bền bỉ.
* Sự nghiệp :
- Là cây bút có sức sáng tạo mãnh liệt, dồi dào, bền bỉ, có những đóng góp lớn trên nhiều lĩnh
vực đối với nền VHHĐ.
2. Bức tranh thiên nhiên và niềm khao khát sống
- Điệp ngữ: “Tôi muốn”, hành động “tắt nắng, buộc gió”-> Ý tưởng táo bạo, muốn thay đổi quy
luật tạo hóa để giữ mãi vẻ đẹp.
- Điệp ngữ: “Này đây”-> liệt kê cụ thể
- Hình ảnh: “tuần tháng mật”, “hoa đồng nội xanh rì”, “lá cành tơ”, “khúc tình si”, “ánh sáng
chớp hàng mi”
-> Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, đầy quyến rũ.
- So sánh : tháng giêng- ngon- cặp môi gần -> Hình ảnh mới lạ, táo bạo thể hiện khát vọng tận
hưởng mùa xuân, tình yêu, tuổi trẻ.
=> Một tình yêu rạo rực, đắm say, ngây ngất của tác giả với thiên nhiên với cuộc đời.
- Điệp cú pháp: Xuân…..nghĩa là...(3l), ý niệm thời gian “ non- già, tới- qua, hết- mất”
-> Quan niệm mới về thời gian: 1 đi không trở lại( tuyến tính), trôi nhanh.-> Nuối tiếc, lo âu.
- Tương phản: Lòng tôi rộng>< trời chật
Xuân tuần hoàn>< tuổi trẻ chẳng 2 lần
Còn trời đất >< Chẳng còn tôi
-> Thời gian đời người không đồng nhất thời gian vũ trụ: đời người hữu hạn, vũ trụ vô hạn -> sự
ngắn ngủi, mong manh của kiếp người trong sự chảy trôi nhanh chóng của thời gian.
- Điệp từ nghìa là như để giải thích để tìm ra bản chất , quy luật của tự nhiên và cuộc sống. Mỗi
khoảnh khắc của cuộc sống cá thể vô cùng quý giá thiêng liêng – tư tưởng tiến bộ.
- Nhân hóa: “mùi tháng năm” “vị chia phôi”, gió “hờn”, chim “sợ phai tàn”-> ý thức: thời gian
trôi nhanh = sự mất mát, li biệt( tuổi trẻ, tình yêu).
=>Sự thức tỉnh sâu sâu sắc của cái tôi cá nhân về sự tồn tại có ý nghĩa của con người trên đời ->
nâng niu trân trọng.
3. Quan niệm sống “Vội vàng”
- Điệp tăng cấp: “ta muốn”: ôm- riết- say- thâu- cắn
->Sử dụng tất cả các giác quan để tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống. Lòng khao khát mãnh liệt
đang dâng trào, tăng tiến, ngày một tăng cao không có mức độ =>khát vọng tân hưởng trọn
vẹn.
- Lời giục giã: “Mau….hôm”-> sống phải chạy đua với thời gian, nắm bắt cuộc sống trong từng
giây từng phút.
- Hành động táo bạo: “Hỡi….ngươi”-> khát vọng chiếm đoạt, tận hưởng.
=> Quan niệm sống tích cực (phong cách XD): sống hết mình, yêu hết mình, tận hưởng hết
mình.
*. Nghệ thuật
- Sự kết hợp giữa mạch cảm xúc và mạch luận lí.
- Cách nhìn, cách cảm mới và những sáng tạo độc đáo về hình ảnh thơ.
- Sử dụng ngôn từ, nhịp điệu dồn dập, sôi nổi, hối hả, cuồn nhiệt.
PHẦN 2: Một số dạng đề
Đề 1: Qua bài thơ Hầu trời của Tản Đà em hãy phân tích để làm rõ bản lĩnh ngông và
hiện thực trần thế được tác giả thể hiện trong bài thơ.
Đề 2: Hãy phân tích để làm nổi bật quan niệm về chí làm trai của tác giả Phan Bội Châu
qua bài thơ Xuất dương lưu biệt.
Đề 3: Qua bài thơ Vội vàng em có cảm nhận như thế nào về bức tranh thiên nhiên và
niềm khao khát sống của nhà thơ Xuân Diệu.
Đề 4: Xuân Diệu được mệnh danh là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới. Ông có
một quan niềm sống vội vàng, yêu thiết tha mãnh liệt cuộc sống. Qua bài thơ Vội vàng em hãy
phân tích để làm rõ điều đó.