Lanceerdag Draaiboek ‘neonatale opsporing
van aangeboren metabole aandoeningen’
20 oktober 2009
‘Valkuilen bij de screening’
Dr. Nadine De Ronne
PediaterCentraal adviserend arts
Kind & Gezin
Metabole screening in Vlaanderen
• Opsporen metabole aandoeningen bij alle kinderen geboren in Vlaanderen, in afwezigheid van klinische tekenen
• Door middel van screeningstest uitgevoerd in screeningscentra (PCMAntwerpen, AZ Brugge, UZ Gent)
• Screeningscentra = verantwoordelijk voor opvolging metabole screening in de kraamklinieken waarmee ze samenwerken
• Geboortelijsten met kaartnummers: materniteit -> labo
Mogelijke valkuilen
• Bloedafname is niet gebeurd tijdens verblijf in materniteit
• Bloedafname is gebeurd doch staal komt niet in centrum voor metabole screening
Bloedafname is niet gebeurd in materniteit
• Vroegtijdig ontslag uit materniteit
– poliklinische bevalling– kort verblijf– illegalen
• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd
• Transfer neonataal
• Weigering door ouder(s)
Bloedafname is niet gebeurd in materniteit
• Vroegtijdig ontslag uit materniteit
• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd
• Transfer neonataal
• Weigering door ouder(s)
Bloedafname is niet gebeurd in materniteit
• Vroegtijdig ontslag uit materniteit
• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd
• Transfer neonataal: materniteit -> neonatale eenheid waar bloedafname wel of niet gebeurt in latere fase
• Weigering door ouder(s)
Bloedafname is niet gebeurd in materniteit
• Vroegtijdig ontslag uit materniteit
• Thuisbevalling: bloedafname al dan niet uitgevoerd
• Transfer neonataal
• Weigering door ouder(s):
– gebrek aan informatie (lage prevalentie, geen behandeling mogelijk, …)
– folder screening verdeeld in materniteiten
Bloedafname is gebeurd
• Preanalytische fase:
– afprikken van het bloedkaartje (tijdstip, techniek)– het invullen van de gegevens– drogen van de bloedvlekken op kamert° (gemiddeld 4 uur)– versturen van de bloedkaartjes– bloedkaartjes bereiken screeningslabo via post– inbrengen van de bloedkaartjes in het screeningssysteem
• Analytische fase
• Post-analytische fase - Resultaat
Bloedafname is gebeurd
• Staal verloren: in materniteit, post, screeningslabo
• Staal van slechte kwaliteit
• Staal opgestuurd naar ander centrum voor screening
• Kind woonachtig buiten Vlaanderen
Bloedafname is gebeurd
• Staal verloren
• Staal van slechte kwaliteit (te weinig, teveel bloed)
• Staal opgestuurd naar ander centrum voor screening
• Kind woonachtig buiten Vlaanderen
“Goed gevuld” bloedkaartje
“Relatief goed” bloedkaartje
“Slecht gevuld” bloedkaartje
“Overvuld” bloedkaartje
Overvulling van het bloedkaartje
• Veneuze bloedname– laten druppelen op zelfde plaats– niet voldoende snel het bloedkaartje van positie
wisselen– vorming van klonters door bloedstolling in de spuit
• Zelfde probleem kan bij capillaire bloedname (1 gehepariniseerd capillair per cirkel)
• “Bloed op bloed”: vullen van zowel voor-als achterzijde
Slechte kwaliteit van bloedkaartje
• Tweede staal nodig
• Kind niet meer in materniteit
• Vertraging van 3-4 weken
Bloedafname is gebeurd
• Staal verloren
• Staal van slechte kwaliteit
• Staal opgestuurd naar ander centrum voor metabole screening (vanuit materniteit of neonatale eenheid)
-> opvolging onmogelijk-> feedback onmogelijk
• Kind woonachtig buiten Vlaanderen
Bloedafname is gebeurd
• Staal verloren
• Staal van slechte kwaliteit
• Staal opgestuurd naar ander centrum voor screening
• Kind geboren in en woonachtig buiten Vlaanderen– Wallonië, Nederland– opvolging en feedback indien nodig onmogelijk
Rol van Kind en Gezin
1998: protocolakkoord tussen K&G en screeningslabo:
K&G= tweede opvangnet voor uitvoering van hielprik
• Screeningslabo stelt vast dat bloedafname niet gebeurd is, of dat herhaling nodig is– contact met materniteit – of contact met K&G
• Wanneer bloedafname niet kan via materniteit provinciaal databeheer K&G spoort kind op
verpleegkundige brengt huisbezoek
Taak van verpleegkundige op huisbezoek of op consultatiebureau
• Navraag of bloedafname effectief gebeurd is: -> genummerd strookje
• Aanbevelen tot screening en toeleiden naar -> kraamkliniek-> behandelende arts-> vroedvrouw-> in laatste instantie op consultatiebureau
• Feedback aan screeningscentrum-> opvolging -> weigering tot screening (formulier)
Dank voor de aandacht!