dr tuuli kuosmanen, dr katherine dowling & professor

Positive Mental Health

Kort Verslag: een Theoretisch Raamwerk voor het Bevorderen van Positieve Geestelijke Gezondheid en Welzijn

in de Europese Jeugdsector Dr Tuuli Kuosmanen, Dr Katherine Dowling

& Professor Margaret Barry

Kort Verslag: een Theoretisch Raamwerk voor het Bevorderen van Positieve Geestelijke Gezondheid en Welzijn in de Europese JeugdsectorErasmus+ project: Bevorderen van Positieve Geestelijke Gezondheid in de Europese JeugdsectorIntellectuele Output 1

oktober 2020

Dr Tuuli Kuosmanen, Dr Katherine Dowling & Professor Margaret BarryWorld Health Organization Collaborating Centre for Health Promotion Research, National University of Ireland GalwayUniversity Road, Galway, Ireland

Projectcoördinatie: Thomas Albers, Stichting Anatta, Nederland.

Kort Verslag 3

Dit Kort Verslag brengt verslag uit over het theoretisch raamwerk dat is ont-wikkeld als onderdeel van het Erasmus+ project: “Positive Mental Health; Promotion of wellbeing and flourishing in the European youth sector.” Het project is gefinancierd door het Erasmus+ programma onder projectnummer 2019-2-NL02-KA205-002567.

De projectpartners waren: Kamaleonte (Italië), creACTive (Noord-Macedonië), Vice Versa (Tsjechië), Euroaccion (Spanje), Stichting Anatta (Nederland) en Na-tional University Ireland Galway (Ierland).

Dit korte verslag is gebaseerd op het volledige Engelstalige rapport: Kuosma-nen, T., Dowling, K. and Barry, M.M., (2020). A Framework for Promoting Positive Mental Health and Wellbeing in the European Youth Sector en is verkrijgbaar via de projectwebsite: www.positivementalhealth.eu.

De steun van de Europese Commissie voor de productie van deze publicatie betekent niet dat zij de inhoud goedkeuren. De inhoud van dit verslag geeft de standpunten van de auteurs weer. De Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de manier waarop gebruik wordt gemaakt van de hierin opgeno-men informatie.

Hergebruik en verspreiding van dit verslag voor niet-commerciële doeleinden is toegestaan, mits de bron op de juiste manier wordt vermeld, zoals hieronder aangegeven.

Voor elk gebruik of reproductie van materiaal uit dit verslag dat wordt toege-schreven aan derden, zoals tabellen, figuren of afbeeldingen, moet rechtstreeks toestemming worden gevraagd aan de auteursrechthouders.

Voorgestelde bronvermelding: Kuosmanen, T., Dowling, K. and Barry, M.M., (2020). Practice Brief: A Framework for Promoting Positive Mental Health and Wellbeing in the European Youth Sector. A Practice Brief produced as part of the Erasmus+ Project: Promoting positive mental health in the European Youth sector. World Health Organization Collaborating Centre for Health Promotion Research, National University of Ireland Galway. www.nuigalway.ie/hprc

Vertaling: Anatta Foundation, Nederland

Voor meer informatie over dit project: Thomas [email protected]

Bevorderen van Positieve Geestelijke Gezondheid in de Europese Jeugdsector4

Inleiding

Een betere geestelijke gezondheid en welzijn is door jongeren aangemerkt als een van de belangrijkste doelen van alle Europese jeugddoelstellingen (www.youth-goals.eu). Het steeds complexere mondiale, economische, sociaal-culturele en we-reldse klimaat stelt jonge mensen voor grote uitdagingen, die tot uiting komen in een toenemend aantal psychische problemen en zelfmoord onder jongeren.1,2 Positieve geestelijke gezondheid en welzijn en het verwerven van belangrijke so-ciale en emotionele levensvaardigheden kunnen ervoor zorgen dat jongeren deze uitdagingen effectief kunnen aangaan en kunnen floreren in de 21e eeuw.

De jeugdsector heeft een belangrijke rol in het bevorderen van geestelijke gezond-heid en sociaal en emotioneel welzijn van jonge mensen. De jeugdsector biedt een ondersteunende omgeving voor het opbouwen van positieve relaties met volwas-senen en leeftijdgenoten en het oefenen van sociale en emotionele vaardigheden. Hoewel er momenteel veel innovatieve praktijken worden toegepast in de jeugds-ector, ontbreekt een systematische aanpak voor het bevorderen van geestelijke ge-zondheid en welzijn in de Europese jeugdsector.

Dit Kort Verslag geeft een overzicht van een theoretisch raamwerk voor de bevor-dering van positieve geestelijke gezondheid en welzijn in de Europese jeugdsector. Een raamwerk is een hulpmiddel dat helpt bij het organiseren van ideeën en biedt een basis voor nadenken, communiceren en handelen.3 Het raamwerk voorziet in een achtergrond en theorie voor het bevorderen van positieve geestelijke ge-zondheid en welzijn in de Europese jeugdsector. Op basis van een literatuurstudie schetst het raamwerk zes domeinen van sociale en emotionele vaardigheden die in de jeugdsector zouden moeten worden gepromoot: Hoe denk ik?, Hoe voel ik me?, Hoe verbind ik me met anderen?, Waarden, Mentaliteit en Identiteit. Deze compe-tenties kunnen door jeugdorganisaties worden bevorderd door jeugdwerk waarin jongeren deze kunnen aanleren en oppakken. Het raamwerk benadrukt ook hoe be-langrijk het is de intrinsieke motivatie van jongeren aan te spreken om sociaal en emotioneel leren aan te moedigen, en schetst de competenties die jeugdwerkers nodig hebben om positieve geestelijke gezondheid van jongeren te bevorderen.

Het theoretisch raamwerk is ontwikkeld als onderdeel van het Erasmus+ project ‘Promoting Positive Mental Health in the European Youth Sector’. Het raamwerk vormt, samen met het overleg met jongerenwerkers en jongeren in Europa, de ba-sis voor de ontwikkeling van een handleiding en training voor jongerenwerkers en geeft richtlijnen voor jongerenorganisaties ter bevordering van positieve geestelij-ke gezondheid bij jongeren.

Practice Brief 5

Wat is positieve geestelijke gezondheid?

Bepalende factoren voor geestelijke gezondheid

Achtergrond en beweegredenen

Positieve geestelijke gezondheid is een staat van welbevinden waarin het individu

“zijn of haar talenten tot bloei kan laten komen; om weet te gaan met normale vormen van stress die bij het leven horen; effectief kan werken en in staat is om een rol te spelen in zijn of haar gemeenschap.” 4

Geestelijke gezondheid is daarom meer dan de afwezigheid van geestelijke ongezondheid. Het heeft te maken met iemands vermogen om van het le-ven te genieten, positieve relaties aan te gaan, effectief te functioneren en om weten te gaan met uitdagingen. Positieve mentale gezondheid omvat het concept van veerkracht: dat is het vermogen om met negatieve gevoelens en levensgebeurtenissen om te gaan en te kunnen herstellen bij tegenslagen.5, 6 Positieve geestelijke gezondheid is een waarde op zichzelf en draagt bij aan het algehele welzijn en de kwaliteit van leven van een individu. Keyes7 om-schrijft positieve geestelijke gezondheid als het floreren en je goed voelen in een leven waarin je goed functioneert.

De geestelijke gezondheid van jongeren wordt beïnvloed door meerdere biolo-gische, psychologische, sociale, culturele en omgevingsfactoren, die op com-plexe manieren op elkaar inwerken (zie figuur 1). Op individueel niveau kunnen vroege ervaringen uit de kindertijd, zoals een veilige hechting8 of het opdoen van trauma9, een langdurig effect hebben op de ontwikkeling en het welzijn van kinderen. Beschermende factoren op individueel niveau kunnen bij jon-ge mensen worden gestimuleerd om hun geestelijke gezondheid en welzijn te beschermen. Beschermende factoren zijn bijvoorbeeld: een positief gevoel van eigenwaarde en zelfredzaamheid; het vermogen om met gedachten en gevoe-lens om te gaan, gezonde relaties aan te gaan en om te gaan met stressvolle of nadelige omstandigheden.


LO

OH

CS

FAMILIE

INDIVIDU

Veilige en ondersteunende thuis-, school- en buitenschoolse omgevingen, die een gevoel geven van erbij horen en sociale steun bieden, zijn allemaal van in-vloed op het ontwikkelen van geestelijke gezondheid en welzijn bij jongeren. Hoewel ouders waarschijnlijk de belangrijkste bron van invloed zijn in het le-ven van kinderen en adolescenten, heeft onderzoek aangetoond dat het hebben van een positieve relatie met zelfs maar ‘één ondersteunende volwassene’ jonge mensen kan helpen veerkracht te ontwikkelen en tegenslagen te overwinnen.10,11

Tot slot hebben maatschappelijke factoren, zoals armoede, sociale achterstand, schendingen van de mensenrechten, geweld en sociale uitsluiting een negatie-ve en schadelijke invloed op de fysieke en geestelijke gezondheid van jonge-ren.12 Bovendien wordt het effect van de natuur en klimaatverandering op de geestelijke gezondheid steeds meer erkend.13

Kort Verslag 7

Figuur 1. Bepalende factoren voor geestelijke gezondheid bij jongeren(aangepast van Foundations for Young Adult Success door Nagaoka et al., 2015, University of Chicago Consortium on Chicago School Research)


Jongerenorganisaties als setting voor bevordering van de geestelijke gezondheid

Geestelijke gezondheidsbevordering is gerelateerd aan het opbouwen van psychosociale krachtbronnen, competenties en middelen binnen individuen en gemeenschappen. Het heeft tot doel bepalende factoren van geestelijke gezondheid te beïnvloeden om positieve geestelijke gezondheid te verhogen en ongelijkheden te verminderen.14 Geestelijke gezondheid wordt gecreëerd in diverse omgevingen waarin mensen leven, leren en spelen.15,16 De jeugds-ector biedt een unieke kans om positieve geestelijke gezondheid van jonge-ren te bevorderen, met name voor meer kansarme jongeren, zoals degenen die voortijdig het regulier onderwijs hebben verlaten en andere jongeren in omstandigheden die hen kwetsbare maken. Jongerenorganisaties kunnen een sleutelrol spelen bij het faciliteren van de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden bij jongeren door:

• het versterken van gemeenschapsnetwerken en ondersteuning; • het bieden van een ondersteunende en veilige omgeving voor jongeren; • het bepleiten van een jeugdvriendelijk beleid; • het verbeteren van de toegang tot geestelijke gezondheidsbevordering en

preventiestrategieën, in samenwerking met diensten voor geestelijke ge-zondheidszorg.

Jongerenorganisaties spelen een belangrijke rol bij het bepleiten van de waar-de van jongerenwerk en jongeren in hun bredere lokale, regionale, nationale en internationale context. Jongeren moeten juist worden gezien als een toe-gevoegde waarde en niet als een probleem voor hun gezin, de gemeenschap en de samenleving als geheel.

Practice Brief 9

Wat is het bewijs?

Het bevorderen van geestelijke gezondheid van jongeren door middel van sociaal en emotioneel leren

Bij het bevorderen van de geestelijke gezondheid van jongeren, is de ontwikke-ling van sociale en emotionele competenties van bijzonder belang. Denk hierbij aan competenties als het versterken van een positief gevoel van eigenwaarde en zelfredzaamheid; het versterken van de regulatie van gevoelens, gedachten en gedrag; het opbouwen van positieve sociale relaties; en het bevorderen van het vermogen om te leren en onderwijs te volgen.17,18 Sociaal en emotioneel leren heeft tot doel de sociale en emotionele ontwikkeling van jongeren te faciliteren en zo jongeren te ondersteunen bij het realiseren van hun potentieel, de gees-telijke gezondheid en het welzijn te verbeteren, hun deelname aan onderwijs, opleiding en werkgelegenheid te maximaliseren en gezondheids- en sociale on-gelijkheden te verminderen.19 Het is belangrijk om hierbij te focussen op psycho-sociale krachtbronnen en op beschermende factoren voor geestelijke gezondheid in plaats van op gedragsproblemen en risicofactoren. Deze aanpak wordt waar-schijnlijk ook eerder door jongeren geaccepteerd20 en kan een deel van het maat-schappelijk stigma wegnemen dat verband houdt met psychische problematiek.

Veel studies en meta-analyses hebben de positieve effecten aangetoond van sociale en emotionele leerinterventies bij jongeren op sociale en emotionele vaardigheden, positief gedrag, geestelijk welzijn en academische resultaten.21-24

Een evaluatie van sociale en emotionele leerprogramma’s die in de jeugdsector in het Verenigd Koninkrijk worden gegeven, biedt steun voor het implemen-teren van jeugdprogramma’s met diverse benaderingen, waaronder creatieve kunsten, sport, buitenactiviteiten en avontuurlijke activiteiten, begeleiding en betrokkenheid bij de gemeenschap en sociale actieprojecten.24, 25 Deze inter-venties bleken te leiden tot veelbelovende positieve resultaten voor jongeren, waaronder een verbeterd zelfbeeld, meer sociale vaardigheden, minder ge-dragsproblemen en een grotere betrokkenheid bij school en de samenleving.


Sociale en emotionele vaardigheden definiëren

Sociale en emotionele competenties verwijzen naar vaardigheden, kennis en opvattingen die individuen nodig hebben om te floreren en door het leven te navigeren.26 We kunnen meerdere kaders onderscheiden die sociale en emoti-onele competenties in kaart brengen, die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van jongeren.27 Op basis van deze kaders kunnen sociale en emotionele vaar-digheden worden onderverdeeld in zes overkoepelende domeinen (Figuur 2).

Kort Verslag 11

Figuur 2. Zes domeinen van sociale en emotionele vaardigheden (aangepast van http://exploresel.gse.harvard.edu)

EMOTIONEEL DOMEIN

SOCIAAL DOMEIN

COGNITIEF DOMEIN

Psychologische vaardigheden die nodig zijn voor het stellen en bereiken van doelen. Deze vaardigheden

hebben betrekking op bijvoorbeeld geheugen

en planning, concentratie en focus,

kritisch denken en creativiteit.

MENTALITEIT IDENTITEITWAARDEN

Vaardigheden die nodig zijn om gevoelens

succesvol te reguleren en zich in te leven in anderen. Dit vereist vaardigheden die

verband houden met het herkennen,

uitdrukken en reguleren van eigen gevoelens,

het vermogen om verschillende

perspectieven in te nemen en empathie.

Sociale vaardigheden zijn cruciaal voor het

opbouwen van positieve interacties en relaties met anderen. Deze vaardigheden

omvaּמen het interpreteren van

gedrag van de ander en het begrijpen van sociale signalen,

conflictoplossing en sociale

probleemoplossing, pro sociaal gedrag en

samenwerken.

De vaardigheden, karaktereigenschappen en gewoonten die ons ondersteunen in het leven en werken met

anderen en het zijn van een productief lid van de samenleving. Dit

vraagt begrip, zorgen voor anderen, en

handelen op basis van ethische en burgerlijke

waarden.

Mentaliteit heeﬞ betrekking op hoe we de wereld begrijpen,

benaderen en interpreteren en hoe we omgaan met situaties. Een positieve mindset

kan ons helpen uitdagingen te

overwinnen, doelen te bereiken en meer

succesvol om te gaan met anderen.

Een positief gevoel over je identiteit gaat over jezelf kennen en een

goed gevoel over jezelf hebben, ervaren dat je een doel hebt in het leven en vertrouwen hebt in het vermogen

om te leren en te groeien.

Theoretisch raamwerk voor het bevorderen van de positieve geestelijke gezondheid van jongeren

Dit kader schetst de competenties die bij jongeren kunnen worden bevorderd om hen in hun positieve geestelijke gezondheid te ondersteunen. Het raam-werk is ontwikkeld op basis van een studie in de literatuur over sociale en emotionele leerkaders en richtlijnen voor best practices bij het bevorderen van positieve geestelijke gezondheid in de jeugdsector. Het benadrukt dat de sociale en emotionele ontwikkeling van jongeren wordt ondersteund binnen de bredere sociale, politieke en culturele context waarin jongeren hun leven leiden.

Het raamwerk stelt dat om te floreren en van het leven te kunnen genieten jonge mensen de volgende vaardigheden nodig hebben: cognitieve (Hoe denk ik?); emotionele (Hoe voel ik me?); sociale vaardigheden (Hoe verhoud ik me tot anderen?); een positieve kijk op het leven (Mentaliteit); een gezond identiteitsgevoel; en sterke waarden en eigenschappen (Figuur 3). Deze do-meinen zijn gericht op het kernbegrip van het observerende zelf (Ik ben), een bewustzijn van zichzelf, de eigen gedachten en gevoelens.28, 29 Het observe-rende zelf verandert niet, maar ervaart eenvoudig, zonder oordeel, wat er in en om zichzelf gebeurt. Dit bewustzijn is cruciaal om een stap terug te doen, om zich niet te identificeren met niet-behulpzame emoties of gedachten over privé gebeurtenissen30 en om het contact met het huidige moment te verster-ken. Zich bewust worden van het observerende zelf is de kernfocus van op mindfulness gebaseerde methoden.31

De cognitieve, emotionele en sociale domeinen vormen de kern van het raam-werk. De reden hiervoor is dat de ontwikkeling van deze domeinen begint in de kindertijd en vroege adolescentie en zo de basis vormt voor een positieve ontwikkeling van waarden, identiteit en mindset. Al deze domeinen zijn ech-ter met elkaar verbonden, waar bijvoorbeeld het waarderen van diversiteit in-vloed heeft op hoe we ons verhouden tot anderen, en aan de andere kant kan het ontwikkelen van sociaal bewustzijn de ontwikkeling van meer pro-sociale waarden vergemakkelijken.

Kort Verslag 13

IK BEN

HO

E IK

ME V

ERHON UE DR E TD ON TA

HOE IK DENK

LEO

V E

M KI

EO

H

NEDRAAW

IDEN

TIT

EIT

TI ETI LATNE M

NE

TO

NE

GS

DJIT

FE

EL

NSCHEE AM PE SNG EN TE W E EL RAI KC ENOS

FA

MIL

IE

SEI TA JS OI NNA GG ERRONE

E EN K OE MIT GI EL VO INP , GE SH OC MSI STM AO NN DO IGCE H- EO DIC ENOSN

ATU

UR

LIJK

E O

MG

EV

ING

KA

NSEN

OP

DE A

RBEIDSM

ARKTECONN OE MD IE SCH HGI ED ONATS M

KEI

TI LO

P ED

NI NEREGNOJ

NED

RA

AW

EL

AIC

OS

NE

EL

ER

UTL

UC

Figuur 3. Raamwerk ter bevordering van positieve geestelijke gezondheid onder jongeren (compilatie van de auteurs)

Sociale en emotionele competenties

In tabel 1 staan voorbeelden van competenties van elk van de zes domeinen. Deze lijst is niet uitputtend, de relevantie van specifieke competenties is afhan-kelijk van de bredere sociale en culturele context en de ontwikkelingsfase van de jongeren. Jongeren en jongerenwerkers kunnen zelf bepalen welke compe-tenties relevant zijn. Voorbeeldstrategieën voor het bevorderen van specifieke sociale en emotionele vaardigheden in jongerenorganisaties zijn te vinden in bijlage 1.


Hoe worden deze competenties ontwikkeld door jongerenorganisaties?

Er is een nauw verband tussen de levensvaardigheden die in de jeugdsector worden gefaciliteerd en de vaardigheden die worden geleerd door middel van sociale en emotionele leerpraktijken. Uit onderzoek blijkt dat vier gemeen-schappelijke principes ten grondslag liggen aan een hoge kwaliteit van sociaal en emotioneel leren in de jeugdsector.32 Deze vier principes tonen het belang aan voor een sterke band tussen sociaal en emotioneel leren en de leerpraktijk van een jeugdsector.

Kort Verslag 15

Domein CompetentiesHoe denk ik? Kritisch denken

Doelen stellenBesluitvormend vermogenCreativiteitJe eigen beslissingen nemenBewustzijn van persoonlijke prestaties

Hoe voel ik me? Emoties herkennen en benoemenGevoelens uiten en regulerenEmpathie

Hoe verhoud ik me tot anderen?

Relationele vaardighedenCommunicatievaardighedenConflictoplossing en probleemoplossingSamenwerken

Waarden Waarderen van diversiteit en mensenrechtenDe rechtsstaat respecterenHet verlangen om te presteren naar het eigen hoogste potentieel

Mentaliteit OptimismeOpenheidDankbaarheid

Identiteit ZelfkennisZelfvertrouwenZelfeffectiviteitGevoel van een doel hebben in het levenZich bewust zijn van andere identiteiten en deze waarderen

Tabel 1. Voorbeelden van competenties onder de zes domeinen


Vier gemeenschappelijke principes van sociale en emotionele leerpraktijken

1. Programma’s bieden een veilige en positieve omgeving voor jongeren en volwassenen.

2. Programma’s ondersteunen de ontwikkeling van hoogwaardige relaties tussen jongeren en volwassenen

3. Programma’s zijn ontwikkelingsgericht, relevant en boeiend voor jongeren.

4. Programma’s bieden mogelijkheden voor directe ontwikkeling van vaar-digheiden.

Tabel 2. Principes van sociale en emotionele leerpraktijken (Jones et al., 2017)

Bovendien zijn sociale en emotionele leerpraktijken het meest effectief wan-neer ze een systematische en expliciete benadering gebruiken tot het aanleren van sociale en emotionele vaardigheden.21 Deze benadering wordt samengevat door vier richtlijnen, beschreven door het acroniem S.A.F.E., en wel als volgt:

S Serie van activiteiten om stapsgewijs sociale en emotionele vaardigheden te ontwikkelen

A Actieve vormen van lerenF Focus gericht de aandacht op de ontwikkeling van sociale en

emotionele vaardighedenE Expliciet zijn over beoogde sociale en emotionele vaardigheden

Het is belangrijk dat deze vier elementen van effectieve praktijken in combina-tie met elkaar werken en niet als onafhankelijke factoren.

Sociale en emotionele competenties ontwikkelen: aanleren of oppakken?

Jongerenwerkers spelen een belangrijke rol in de sociale en emotionele ont-wikkeling van jonge mensen. Het leren van deze competenties gebeurt echter niet zomaar. In jongerenwerk is het belangrijk dat er kansen worden geboden om sociale en emotionele competenties zowel aan te leren als op te pakken.33 Leerervaringen die ontworpen zijn om jongeren te leren over specifieke socia-le en emotionele vaardigheden, worden beschouwd als aanlerende activiteiten. Dit kan worden gedaan door middel van samenhangende programma’s die so-ciale en emotionele vaardigheden aanleren met gestructureerde leermodules

Kort Verslag 17

(zoals het sociale en emotionele leerprogramma MindOut) of door het aanleren van sociale en emotionele vaardigheden te integreren in de dagelijkse praktijk van het jongerenwerk.

Aan de andere kant kan de leeromgeving van het jongerenwerk mogelijkheden bieden om sociale en emotionele competenties op te pakken. Jongerenwerkers kunnen een positieve leeromgeving creëren waarin jongeren indirect compe-tenties kunnen oppakken. We kunnen deze mogelijkheden onderverdelen in vier niveaus (figuur 4 ).

STIMULERENDE OMGEVING

VEILIGE OMGEVING

BETROKKENHEID

INTERACTIE

VERANTWOORDELIJKHEID

MET GEVOELENS OMGAANINTERACTIE MET VOLWASSENEN

JONGEREN-CENTRALE RUIMTES

PLANNINGKEUZE

REFLECTIE

LEIDERSCHAPERBIJ HOREN

SAMENWERKINGCONTACT MET VOLWASSENEN

WARM WELKOMACTIEVE

BETROKKENHEIDAANMOEDIGING

EMOTIONELE VEILIGHEIDVOORBEREID OP NOODGEVALLEN

WELKOME OMGEVING

VOEDINGGEZONDE OMGEVING

RODE DRAAD IN LEERMODULES

VAARDIGHEDEN OPBOUWENCONFLICTEN HERZIEN

Figuur 4. Vier niveaus waarop medewerkers van de jeugdsector een positieve leeromgeving kunnen creëren (Smith, et al. (2012). Continuous quality improvement in afterschool settings: impact findings from the Youth Program Quality Intervention study. The Forum for Youth Investment, Washington, DC.)

Jongeren betrekken bij sociaal en emotioneel leren

Competenties van jongerenwerkers

Voor een betekenisvolle deelname en overdracht van vaardigheden naar de praktijk, is het belangrijk dat jongeren de aangeleerde vaardigheden als rele-vant voor hun doelen en waarden beschouwen. Hierdoor zal de motivatie toe-nemen om deze vaardigheden te ontwikkelen.34 Als jonge mensen intrinsiek gemotiveerd zijn, is de kans groter dat zij willen leren op sociaal en emotioneel gebied. Dit wil zeggen dat zij activiteiten doen omdat zíj dat willen, en niet om-dat het van hen wordt verwacht.35 Dit kan door te laten zien hoe de aangeleerde vaardigheden in de praktijk kunnen worden ingezet om bij te dragen aan brede-re sociale kwesties die voor jongeren relevant zijn. Bijvoorbeeld door jongeren de mogelijkheid te bieden in praktische projecten vaardigheden in te zetten en positieve bijdragen leveren aan de groep waar ze deel vanuit maken.36

“Het programma impliceerde niet dat “je vaardigheden nodig hebt omdat er iets mis is met je.” In plaats daarvan, begon het met de aanname dat jonge mensen ertoe willen doen - ze willen iets belangrijks doen voor de wereld om hen heen, en ze een samenhangend levensverhaal willen kunnen vertellen.”34

Jongerenwerkers hebben een reeks competenties nodig om de geestelijke ge-zondheid en het welzijn van jongeren effectief te bevorderen. Bewustzijn van deze competenties kan helpen bij het identificeren van gebieden voor de ont-wikkeling van de jongerenwerkers en het beoordelen van de kwaliteit van be-staande methoden voor sociaal en emotioneel leren.37 Competenties die nodig zijn om een positieve geestelijke gezondheid en welzijn onder jongeren te be-vorderen, zijn vastgesteld door de Raad van Europa en Orygen in Australië.38,39 Deze worden weergegeven in tabel 3.


Kort Verslag 19

Tabel 3. Competenties van jongerenwerkers voor geestelijke gezondheids-bevordering van jongeren

Competenties van jongerenwerkers voor geestelijke gezondheidsbevordering van jongeren

• Kennis van positieve geestelijke gezondheid en de bepalende factoren daarvan voor jongeren

• Vertrouwen en vaardigheden om jongeren te betrekken in het bespreek-baar maken van hun geestelijke gezondheid

• Relaties opbouwen met jongeren op basis van vertrouwelijkheid, respect en vertrouwen

• Stigma kunnen aanpakken

• Diversiteit en culturele verschillen waarderen bij het begrijpen en aanpak-ken van geestelijke gezondheid en welzijn

• Samenwerken met gezinnen en andere diensten om de geestelijke gezond-heid van jongeren te ondersteunen

• Omgaan met uitdagende situaties

• Implementeren en evalueren van evidence-based methoden om de geeste-lijke gezondheid en het welzijn van jongeren te bevorderen

• Methoden voor zelf-zorg

Conclusies

Referenties

Dit rapport introduceerde een theoretisch raamwerk voor het bevorderen van positieve geestelijke gezondheid bij jongeren in de Europese jeugdsector. Dit raamwerk wordt gebruikt als basis voor het ontwikkelen van een praktische handleiding voor jongerenwerkers en jongerenorganisaties ter bevordering van positieve geestelijke gezondheid bij jongeren. Overleg met jongerenwerkers en jongeren zal sturing geven aan de ontwikkeling van deze hulpmiddelen.

Al deze hulpmiddelen zijn gratis verkrijgbaar op www.positivementalhealth.eu


1. Thomson, S., Figueras, J., et al. (2014). Policy summary 12: economic crisis, health systems and health in Europe: impact and implications for policy. Co-penhagen: WHO Regional Office for Europe and European Observatory on Health Systems and Policies.

2. Patel, V., Flisher, A. J., et al. (2007). Mental health of young people: a global public-health challenge. The Lancet, 369(9569), 1302-1313.

3. Blyth, D. A., Jones, S., & Borowski, T. (2018). SEL frameworks – what are they and why are they important? Measuring SEL Framework Briefs. Introducto-ry series 1/3. https://measuringsel.casel.org/wp-content/uploads/2018/09/Frameworks-A.1.pdf.

4. WHO (2001). Mental health: new understanding, new hope. The World Health Report. Geneva: WHO.

5. Friedli, L. (2009). Mental health resilience and inequalities. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe.

6. Huppert, F. A. (2009). Psychological well-being: evidence regarding its causes and consequences. Applied Psychology: Health and Well-being, 1(2), 137-164.

7. Keyes, C. L. M. (2007). Promoting and protecting mental health as flourish-ing. American Psychologist, 62(2), 1-14.

8. Walker, S., Wachs, T., et al. (2011). Inequality in early childhood: risk and protective factors for early child development. The Lancet, 378(9799), 1325-1338.

9. Torjesen, I. (2019). Childhood trauma doubles risk of mental health condi-tions. BMJ, 364, l854

Kort Verslag 21

10. Masten, A., Best, K., & Garmezy, N. (1990). Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. Develop-ment and Psychopathology, 2(4), 425-444.

11. Dooley, B., O’Connor, C., et al. (2019) My World Survey 2. The national study of youth mental health in Ireland. Dublin: UCD & Jigsaw.

12. WHO & Calouste Gulbenkian Foundation (2014). Social determinants of mental health. Geneva: WHO.

13. Markevych, I., Schoierer, J., et al. (2017). Exploring pathways linking green-space to health: Theoretical and methodological guidance. Environmental Research, 158, 301-317.

14. Barry, M. M., Clarke, A. M., et al. (2019). Implementing mental health promo-tion (2nd ed.) Cham, Switzerland: Springer.

15. Green, L. W., Poland, B. D., & Rootman, I. (2000). The settings approach to health promotion. In B. D., Poland, Green, L. W., & I. Rootman, Settings for health promotion: linking theory and practice (pp. 1-43). Thousand Oaks: SAGE Publications.

16. WHO. (1986). The Ottawa Charter for Health Promotion. Geneva: WHO. 17. WHO. (2013). Mental health action plan 2013-2020. Geneva: WHO. 18. Osher, D., Kidron, Y., et al. (2016). Advancing science and practice of social

and emotional learning: looking back and moving forward. Review of Re-search in Education, 40(1), 644-681.

19. OECD (2015). Skills for social progress: the power of social and emotional skills. OECD Skills Studies. Paris: OECD Publishing.

20. Kobus-Matthews, M., Jackson, S. F., et al. (2014). Best practice guidelines for mental health promotion programs: Children (7–12) & youth (13–19). Toron-to, Canada: Centre for Addiction and Mental Health, Dalla Lana School of Public Health & Toronto Public Health.

21. Durlak, J. A., Weissberg, R. P., & Pachan, M. (2010). A meta-analysis of after-school programs that seek to promote personal and social skills in children and adolescents. American Journal of Community Psychology, 45, 294-309.

22. Durlak, J. A., Weissberg, R. P., et al. (2011). The impact of enhancing stu-dents’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based uni-versal interventions. Child Development, 82(1), 405-432.

23. Taylor, R. D., Oberle, E., et al. (2017). Promoting positive youth develop-ment through school-based social and emotional learning interventions: a meta-analysis of follow-up effects. Child Development, 88(4), 1156-1171.

24. Clarke, A. M., Morreale, S., et al. (2015). What works in enhancing social and emotional skills development during childhood and adolescence? A review of the evidence on the effectiveness of school-based and out-of-school pro-grammes in the UK. Health Promotion Research Centre, National University of Ireland Galway, Galway.

25. Barry, M. M., Clarke, A. M., et al. (2018). A review of the evidence on the effects of community-based programs on young people’s social and emo-tional skills development. Adolescent Research Review, 3, 13-27.


26. Elias, M. J., Zins, J. E., et al. (1997). Promoting social and emotional learn-ing: guidelines for educators. Alexandria, VA: Association of Supervision and Curriculum Development.

27. Berg, J., Osher, D., et al. (2017). Identifying, defining, and measuring social and emotional competencies. American Institutes for Research. https://www.air.org/sites/default/files/downloads/report/Identifying-Defining-and-Mea-suring-Social-and-Emotional-Competencies-December-2017-rev.pdf

28. Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and commit-ment therapy: the process and practice of mindful change (2nd ed.). New York, NY: Guilford.

29. Zettle, R. D., Gird, S. R., et al. (2018). The Self-as-Context Scale: develop-ment and preliminary psychometric properties. Journal of Contextual Be-havioral Science, 10, 64-74.

30. Zettle, R. D. (2016). The self in acceptance and commitment therapy. In M. Kyrios, R. Moulding, G. Doron, S. S. Bhar, M. Nedeljkovic, & M. Mikulinc-er (Eds.). The self in understanding and treating psychological disorders (pp. 50–58). Cambridge, UK: Cambridge University Press.

31. Grossman, P., Niemann, L., et al. (2004). Mindfulness-based stress reduc-tion and health benefits: a meta-analysis. Journal of Psychosomatic Re-search, 57(1), 35-43.

32. Jones, S., Brush, K., et al. (2017). Navigating SEL from the inside out. Looking inside and across 25 leading SEL programs: a practical resource for schools and OST providers. Harvard Graduate School of Education.

33. Blyth, D. A., Borowski, T., et al. (2019). Ten criteria for describing and select-ing SEL frameworks. Measuring SEL Framework Briefs. Introductory series 3/3. https://measuringsel.casel.org/wp-content/uploads/2019/08/AWG-Framework-Revised-A.3.pdf

34. Yeager, D. S. (2017). Social and emotional learning programs for adoles-cents. The Future of Children, 27(1), 73-94.

35. Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2012). Self-determination theory. In P. A. M. Van Lange, A. W. Kruglanski, & E. T. Higgins (Eds.), Handbook of theo-ries of social psychology (p. 416–436). Sage Publications. http://dx.doi.org/10.4135/9781446249215.n21

36. Yeager, D. S., Henderson, M. D., et al. (2014). Boring but important: a self-transcendent purpose for learning fosters academic self-regula-tion. Journal of personality and social psychology, 107(4), 559–580.

37. National Youth Council of Ireland (2013). Promoting health in the youth sec-tor. A practice manual. Dublin: NYCI.

38. Council of Europe (n.d.) Youth worker competence. www.coe.int/en/web/youth-portfolio/youth-work-competence

39. Orygen, The National Centre of Excellence in Youth Mental Health (2018). Clinical practice in youth mental health workforce competencies for youth men-tal health. https://www.orygen.org.au/Training/Resources/Service-knowl-edge-and-development/Clinical-practice-points/Workforce-competen-cies-youth-mh/Orygen_workforce_competencies_CPP?ext=.

Kort Verslag 23

Domein: Hoe ik denk | Vaardigheid: Doelen stellenHet MindOut Social and Emotional Learning Program voor jongernwerk (Dow-ling et al., 2019) is gebaseerd op het CASEL Framework for Systemic Social and Emotional Learning (CASEL, 2003). Effectief stellen van doelen wordt bevor-derd in het MindOut-programma door het SMART-model te gebruiken voor het stellen van doelen (Doran, 1981). Jongeren wordt gevraagd om een persoonlijk doel te identificeren dat ze zouden willen bereiken, en vervolgens na te denken of het doel SMART is (Specifiek, Meetbaar, Actiegericht, Realistisch, Tijdgebon-den), en te bespreken met andere jongeren hoe het doel kan worden bereikt.

Domein: Mentaliteit | Vaardigheid: DankbaarheidThe Character Lab heeft een raamwerk voor sociale en emotionele vaardighe-den gecreëerd dat richtlijnen biedt voor het bevorderen van de ontwikkeling van een reeks sterke eigenschappen, door middel van Modeling, Celebrating en Enabling. Dankbaarheid, de waardering voor wat je hebt gekregen en de wens om er iets voor terug te doen, kunnen bij anderen worden aangemoedigd door positieve aspecten van moeilijke situaties te benadrukken (Model it), te erken-nen wanneer iemand dankbaarheid toont (Celebrate it) en door praktijken vast te stellen, zoals het delen tijdens de maaltijd van één goed ding dat die dag is gebeurd (Enabling it). Specifieke activiteiten om dankbaarheid te verbeteren zijn onder meer het schrijven van een dankbaarheidsdagboek, het benoemen van drie goede dingen die elke dag gebeuren en het schrijven van een dankbrief aan iemand die je dankbaar bent.Zie voor meer informatie www.characterlab.org

Domein: Hoe verhoud ik me tot anderen? | Vaardigheid: Team workTeam work, het vermogen om acties te coördineren en samen te werken met an-deren, wordt benoemd als een van de zes domeinen van sociale en emotionele competenties in het sociale en emotionele leerboek ‘Preparing Youth to Thrive’ (Smith et al., 2016). Het leerboek beschrijft de belangrijkste activiteiten uit het jongerenwerk en activiteiten voor jongerenwerkers om deze competentie te be-vorderen. De activiteiten omvatten het bieden van mogelijkheden om deel te ne-men aan teams die werken aan een gemeenschappelijk doel en het oefenen van effectieve communicatieve vaardigheden (bijv. de beurt doorgeven, actief luiste-ren, respectvol met meningsverschillen omgaan). Activiteiten voor jongerenwer-kers die team work bevorderen, omvatten het bieden van normen en structuur voor effectief groepswerk, het modelleren van teamwerkvaardigheden en het in-grijpen wanneer dat nodig is om succesvolle samenwerking te bevorderen.Zie voor meer informatie: www.selpractices.org

Bijlage 1. Voorbeeldmethoden ter bevordering van sociale en emotionele vaardigheden

ww

w.po

sitiv

emen

talh

ealth

.eu

dr tuuli kuosmanen, dr katherine dowling & professor

Documents