Država Nemanjića

Dolazak Stefana Nemanje na vlast

• Sredinom 12.veka političku situaciju u Srbiji odredjivali su odnosi Vizantije i Ugarske

• Dolaskom Manojla I Komnina 1143.god., Vizantija odlučujuće utiče na izbor velikih župana

• 60-tih godina 12.veka na vlasti u Srbiji bio je veliki župan Tihomir, najstariji sin Zavide

• Ostala braća bila su: Miroslav, Stracimir i Nemanja

• Nezadovoljan svojim položajem, najmladji brat Nemanja pobunio se protiv brata

• Nemanja je porazio Tihomira u bici kod Pantina i 1166.god. došao na vlast, kao rodonačelnik dinastije Nemanjića

• On se 1168.god. prvi put pominje sa titulom velikog župana

• Stefan Nemanja je vladao od 1166. do 1196.god.

• U početku je vodio neprijateljsku politiku prema Vizantiji i došao u sukob sa carem Manojlom I., tražeći oslonac u Veneciji i Svetom rimskom carstvu, ali je zarobljen i odveden u Carigrad

• Vraćen je na vlast, obavezavši se na pokornost

Osvajanja

• Smrt Manojla I Komnina označava promenu politike prema Vizantiji, osamostaljivanje i teritorijalno širenje

• On je pripojio Raškoj: Zetu (sa gradovima, uključujući Kotor), Travuniju, Zahumlje, teritorije oko Zapadne, Južne i Velike Morave, Kosovo i delove Albanije

• Pokušao je da osvoji Dubrovnik, ali bez uspeha• Detaljan opis osvajanja nalazi se u Žitiju Sv.

Simeona od Stefana Prvovenčanog

• 1189.god. sastao se u Nišu sa nemačkim carom Fridrihom I Barbarosom, sa nadom da će postići politički savez protiv Vizantije, ali do dogovora nije došlo

• Vizantija je 1190.god. ponovo zaratila protiv Srbije, srpska vojska poražena je na Moravi, ali je Nemanja uspeo da sačuva dobar deo svojih osvajanja i morao je da prizna vrhovnu vlast Vizantije

• Stefan Nemanja (Ribnica 1113.god.?-Hilandar 1199/1200.god.

• Freska iz manastira Bogorodica Ljeviška (14.vek)

• Da bi učvrstio veze sa Vizantijom, srednjeg sina Stefana oženio je vizantijskom princezom Evdokijom, odredjen je za prestolonaslednika, dobio je vizantijsku dvorsku titulu sevastokratora

• Tom odlukom prekršeno je pravilo primogeniture, po kojem najstariji sin (Vukan) nasledjuje vlast

• Vukan je u to vreme upravljao Dukljom

Verska politika

• Stefan Nemanja je proterao bogumile, jeretičko učenje nastalo u Bugarskoj

• Proterani bogumili su zaštitu našli u Bosni, gde su osnovali “crkvu bosansku”

• Stefan Nemanja je sagradio veliki broj manastira; najznačajnija zadužbina je manastir Studenica, zatim manastir Djurdjevi Stupovi

• Krajem Nemanjine vladavine nastala je najstarija srpska ćirilična knjiga, Miroslavljevo jevandjelje, posvećena Nemanjinom bratu humskom knezu Miroslavu

• 1196.god. Stefan Nemanja se odrekao prestola u korist sina Stefana Nemanjića

• On se tada zamonašio i uzeo monaško ime Simeon, odlazi najpre u Studenicu, a zatim i na Svetu Goru, gde je sa sinom Savom 1198.god. podigao manastir Hilandar

• Djurdjevi stupovi• Posvećen Sv.Djordju• Izgradjen je

1171.god. iznad Novog Pazara, u Starom Rasu

• Pod zaštitom je UNESKO

• Studenica• Sagradjena je

1190.god.• Pod zaštitom

UNESKO

• Hilandar• Nalazi se na Atosu,

trećem kraku poluostrva Halkidiki

• Jedan od 20 svetogorskih manastira

Vladavina Stefana Nemanjića (1196-1228) veliki župan 1196-1217, kralj 1217-1228

• Dolaskom Stefana na vlast prekršeno je pravilo primogeniture, zbog čega je došlo do sukoba Vukana i Stefana

• U taj sukob umešale su se i susedne države• 1202.god. Vukan je uz pomoć Ugarske zbacio Stefana

sa vlasti, dobio titulu velikog župana, a madjarski kralj Emerik uzeo je titulu kralja Srbije, Vukan je tako postao madjarski vazal, dok se Stefan sklonio u Bugarsku

• Već 1203.god. došlo je do sukoba Bugara i Madjara oko granica u istočnoj Srbiji, Madjari su se povukli, Stefan se vratio na vlast u Srbiji, a Vukan se vratio u Duklju

• Vukan Nemanjić (godine rodjenja i smrti su nepoznate)

• Veruje se da crnogorsko pleme Vasojevići vodi poreklo od Vukana Nemanjića

• Pad Vizantije 1204.god. dramatično je promenio kartu Balkana

• Umesto Vizantije u Carigradu je osnovano Latinsko carstvo

• Zapadni krstaši su još osnovali Solunsku kraljevinu, Atinsko vojvodstvo i Kneževinu Ahaju (na Peloponezu)

• Kao nastavljač vizantijske tradicije osnovano je Nikejsko carstvo ( u Nikeju se sklonio i carigradski patrijarh)

• Grci su osnovali i Epirsku despotovinu

• Iskoristivši sukobe izmedju Bugarske i Latinskog carstva, 1208.god. Stefan Nemanjić je proširio granice Srbije

• Osvojio je gradove: Niš, Vranje, Prizren i uspostavio granicu na Šar planini

• Stefan Nemanjić (oko 1165-1228)

Proglašenje Srbije za kraljevinu

• Nakon pada Vizantije Stefan Nemanjić je oterao Evdokiju sa dvora

• Obezbedio je sebi podršku Venecije, oženivši se Anom Dandolo, unukom mletačkog dužda

• Stefan je želeo da dobije kraljevsku krunu, ali se Ugarska tome protivila

• Ugarski kralj je sebe smatrao kraljem Srbije (od 1202.god.), opravdavajući to Vukanovim potčinjavanjem

• Ipak, 1217.god. papa Honorije III je preko legata (izaslanika) poslao kraljevsku krunu u Srbiju

• Krunisanje Stefanovo za kralja obavljeno je u manastiru Žiči (zadužbina Stefana Nemanjića)

• Od tada se Stefan naziva Prvovenčani (prvi koji je ovenčan kraljevskom krunom)

Dobijanje autokefalnosti

• Državna i politička nezavisnost nije bila potpuna ako nije postojala odgovarajuća crkvena samostalnost

• Do 1219.god. pravoslavna crkva u srpskoj državi bila je potčinjena Ohridskoj arhiepiskopiji, dok su katoličke biskupije u Primorju bile potčinjene nadbiskupijama u Dubrovniku i Baru

• 1219.god. Sava Nemanjić je uspeo od nikejskog patrijarha da izdejstvuje autokefalnost (samostalnost) srpske crkve

• Sava je postao arhiepiskop “srpskih i pomorskih zemalja”

• Prvo sedište arhiepiskopije bilo je u manastiru Žiči

• Sava je bio arhiepiskop do 1233.god., kada ga je nasledio njegov učenik Arsenije

• Sava je bio autor manastirskih tipika (Karejski i Studenički) a preveo je i zbornik grčkih crkvenih i gradjanskih zakona, pod nazivom Nomokanon (Krmčija, Zakonopravilo)

• Rastko (Sava) Nemanjić (1174/1175-1236)

• Žiča• Gradjen od 1206.do

1221.god. • Do kraja 13.veka

manastir je bio sedište arhiepiskopije

• Tada je stradao u naletu Mongola