E përjavshme Informative (Nr. 464) 13 - 22 Korrik 2009 Çmimi 20 Lekë

Lexoni në faqen 3

Lexoni në faqen 5

Tradita

Lexoni në faqet 6-7

Profil

Basti i humburi tre liderëve

Pojanaku, hon i thellë,kthyer në diell!

Plot ndjenja atdhetarie ebamirësie -krenari përPogradecin

Peter Kole

Profil

Lexoni në faqet 11-12

Kujtesë

Lexoni në faqen 10

Borova martire

Kulturë

Lexoni në faqen 9

Pikniku qytezar-Intervistë mepoetin e njohur

pogradecarDhimitër Pojanaku

Qytezarët, e kishin “pushtuar” parkun eblertë të Lombardit atë të shtunë paradite... Kolegë

dhe mësues

13 - 22 Korrik 20092 Aktualitet

Politika shqiptare e këtyre viteve tëtranzicionit është karakterizuar nga risitë ndryshme, të cilat të dy krahët e saj“të majtë” apo “të djathtë” i kanëvlerësuar në mënyra krejtësishtsubjektive dhe të lidhura ngushtë meinteresa, shpeshherë të çastit dhe mëpak me ato të perspektivës.

Dy partitë e mëdha PS dhe PDkishin muaj, që e kishin filluar fushatënduke e etiketuar takime mekomunitetin për të bashkëbiseduardhe për ta patur atë “partner” nëhartimin e programeve qeverisëse, kjomë e theksuar në Partinë Socialiste.

Por konstatojmë se askush, nëmënyrë zyrtare shteti dhe institucionetpërkatëse zgjedhore, si KQZ i “vjetri”dhe “i riu” nuk u ka tërhequr veshinpër këtë shkelje të parë ligjore.

S’ka më keq, kur vetë i hartojnëme “konsesus” dhe vetë i shkelin meheshtje. Paçka se dhe Kodin e RiZgjedhor e hartuan dhe e vlerësuansi një arritje të re, përsa i takon sistemitzgjedhor nga Mazhoritar nëProporcional Rajonal.

Nuk vonoi shumë dhe ky Kod i dharezultatet e veta më 28 qershor, dukevërtetuar atë që kishin parashikuar,kryesisht partitë e tjera, veç PS dhePD, ku PS është autore e tij.

Faktori ndërkombëtar i kërkonShqipërisë dhe politikanve shqiptarë,jo progres të krahasuar, por standartetë plotësuara.

Së pari këto standarte i realizoi mësë miri populli, elektorati, në një farëmase politika në të bërit fushatë.

Etapa e dytë e këtij procesizgjedhor, numërimi dhe mandejmbyllja e procesit po le shumë për tëdëshiruar, po ve në rrezik dhe ato pakstandarte që mund të jenë realizuar,aq sa u deklarua nga zoti Rama semund të shkohet në mosnjohje tëzgjedhjeve!?... Debate të ashpra nëKQZ. Zgjedhjet në Republikën eBullgarisë që u zhvilluan më 5 korrik2009 brenda 12 orëve u mbyllën. Tekne, megjithse kanë kaluar gati dhjetëditë, megjithëse u përdor teknologji epërparuar me kamera në numërimende diskutohen, pa llogariturankimimet e mundëshme...?!

Një teknologji e tillë rrallë ështëpërdorur edhe në vende të tjera, porajo ndikoi më shumë trasparencëndhe jo përshpejtimin për mbylljen eprocesit. Ky duhet parë në të ardhmen

për një proces elektronik së bashkume problemet e Kodit dhe të sistemitzgjedhor. Edhe ky është një progres,por edhe një standart, nëse mund tëvlerësohet si i tillë.

Një përfundim i paparashikuardhe i pamenduar, ekuilibra politikëme diferenca plus minus 2-3.Detyrim për krijim koalicionesh tëdjathtë e të majtë përbashkëqeverisje, oferta e PD ngazoti Berisha për koalicione me forcapolitike, jo me individë drejtuar LSIdhe zotit Meta, i cili e ka mirëpriturdhe vlerësuar, duke deklaruar se dotë jetë gjithmonë i hapur. Nxjerrjanga jeta parlamentare e disa partivedhe figurave të politikës shqiptare,një konfigurim i r i i pol i t ikës igrupuar: PD-PR-LSI me aleattradicional dhe të rinj, PS-PBDNJ.

Nuk do të mjaftonte me kaq.Sistemi me lista të mbyllura i hoqi tëdrejtën e njohjes elektoratit përkandidatin real që do ta përfaqësojë,por u detyrua të votojë për subjektindhe pastaj e “di Kryetari”, pse jo “edi Partia”.

Në këto kushte dhe me këtëzgjedhje sistemi, deputetët eardhshëm të Parlamentit ishin tëemëruar dhe s’kishin nevojë tëprezantonin veten apo subjektin,pasi atë e kishin marrë përsipërliderët, “lufta” brenda liste zhvillohejpër të fituar nga vendi 5-7-8. Nga njëvështrim dukej se ata, që shfaqeshindhe rishfaqeshin në publik e kishintë siguruar mandatin dhe merreshinme informacionin.

Fushata u bë e ashpër midiskoalicioneve, por ndoshta më eashpër brenda tyre, gjë që u vërtetuame eliminime serioze, por edhe metkurr je të mëdha. Të gj i thakoalicionet nuk i kishin bërë mirëllogaritë, duke gabuar rëndë, poashtu pothuajse edhe të gj i thasondazhet, duke e ulur ndjeshëmkredibilitetin dhe seriozitetin e tyre.Nga asnjë lider nuk u dëgjua thirrja“Votoni koalicionin”, por voto PS, PD,LSI e kështu me radhë. Nuk e

kuptojmë pse u krijuan koalicionetdhe pse nuk funksionuan.

Në situatën postzgjedhore ngadeklaratat e liderve humbës, poredhe atyre fitues: Rama, Gjinushi,Milo, Dule, Veliaj, Mediu, Ndoka,duket se koalicionet kanë qenë meprobleme serioze.

Nga ky këndvështrim, jo vetëmnga ne, por edhe nga opinionistë,njerëz të thjeshtë, por edhe kryetarëpartish si zoti Meta, të forcohet vërtetbindja se kemi të bëjmë me një happrapa në demokraci. Kjo e motivoiatë që të hynte në grevë, imbështetur nga parti të tjera “tëvogla”, por jo pa peshë në politikënshqiptare.

Për rrjedhojë fushata elektoraleu karakterizua së tepërmi si fushatëmediatike, në të shumtën prej tyrepërplasje midis forcash përrealizime dhe mosrealizime, pse jodhe biografi të së shkuarës, poredhe të së tashmes, pse jo dhe derinë ekstrem. Debati t mediat ik imungoi kultura mediatike, por dheajo politike, i mungoi argumentibindës për elektoratin.

Shpesh na lindte pyetja: kush katë drejtë? Kë duhet të votonim?

Më duhet të theksoj dhe për këtëjam i bindur se ky është një realitetshqiptar. Ishte i pranishëm fakti:përfaqësues të opozitës sëdjeshme, por edhe të së sotmes dhekjo është më konkrete, kur flitet përarritje, gjithmonë tentojnë të gjejnëmangësi, të meta, të quhen tëpavërteta, mosrealizime, mashtrime,gënjeshtra e të tjera.

Por a është kështu? Patjetër qënuk është dhe s’mund të jetë kështu.Ky do të ishte një mohim metafizik. Tërealizohen të gjitha ato qëparashikohen në programe, kjo do tëishte ideale. Realizimi nuk ështëvetëm dëshirë liderësh dhe nevojë epopullatës, por varet dhe nga një sërëfaktorësh objektivë dhe subjektivë, tëcilët të detyrojnë në kah tjetër.

Mosrealizimet do t’i diskutojmëpatjetër, por të marrim parasysh

shkaqet dhe njëherësh tëargumentojmë zgjidhjen e re tëmundshme.

Edhe ato që janë realizuar t’ipranojmë sinqerisht dhe të diskutojmëse si duhej të ishte bërë më mirë, tëshohim perspektivën e atij problemi.Deri tani një analizë, një kulturë dhenjë vlerësim i tillë i mungoi kësajfushate, u mungoi përfaqësuesve tëforcave politike, natyrisht jo të gjithëve.

Si mund ta mohojmë përmirësimine ndjeshëm deri në zgjidhjepërfundimtare të energjisë elektrike,fillimin nga puna per ndërtimin ehidrocentraleve të mëdhenj dhe 104të vegjël, interesimin për burimealternative, hyrjen në NATO, rritjen epagave, pensioneve, investimet nërrugë e në shkolla, në ujësjellsa,kërkesën për vend kandidat në BE,përpjekjen për liberalizimin e vizave,tre dhe katërfishimin e të ardhuravenë buxhet e të tjera. Objekt diskutimi,kritike apo denoncimi të jetëkorrupsioni, nëse ka dhe nëse është iprovuar.

Më e diskutuara: rruga Durrës-Kukës-Morinë. Thuhet kosto e lartë,thuhet se ka korrupsion. Ndryshe ështëtë diskutosh për kosto të lartë dhe krejtndryshe për të dhëna korruptive.Politika, por ekzaktësisht organetkompetente, si KLSH duhet tëverifikojnë saktësisht nëse kanëshkuar në rrugë, apo rruga justifikonkorrupsionin. Edhe këtë duhet ta thotëdrejtësia.

Luhatjen e çmimeve në treg nuk edikton qeveria, por vetë tregu. Qeveriamban dhe duhet të mbajë nën kontrollnjë sërë artikujsh të shportës dhedetyrimisht të koordinojë dhe tëkontrollojë tregun.

Pranimi i së vërtetës ngakundërshtari është shprehje etolerancës, gjë që politika dhepolitikanët tanë janë shumë larg.

Kandidatët që unë shpesh po i quajpolitikanë nuk rrezatuan potencialin efushës, ku kanë studiuar, masterat nëHollandë, Amerikë a diku tjetër. Siduket ata kishin marrë përsipër tëbënin apologjinë e politikës të familjespolitike, ku kanë preferuar të jenë.

Më duhet të pohoj se politikësshqiptare i mungon realisht klasa emirëfilltë politike. Sipas nesh ka njëkoncept vulgar për politikën dhepolitikanët. Në Shqipëri, për të mos ivlerësuar ndryshe deputetët, po ivlerësojmë debatues, pasi debati

Të papritura nëpolitikën shqiptare

Nga Dhimitër Gegprifti

O P I N I O N

13 - 22 Korrik 2009 3Aktualitet

Tre fitues, tre humbësSali Berisha hyri në fushatë dhe doli prej

saj me premtimin se do të arrinte një fitoretë madhe me uraganin demokratik, fitore engjashme me atë të 22 marsit 1992. Më 29qershor, sipas tij, Shqipëria do të gdhihej blu.Ky ishte basti i Sali Berishës.

Edi Rama mori përsipër që të shkontepërtej të majtës dhe të djathtës, duke isiguruar fitoren PS-së, sepse 4 vite të tjerasi këto janë të padurueshëm... Socialistë edemokratë duhet të votonin për PS. “Ne nukdo të lejojmë në asnjë mënyrë të vidhet apotë shpërdorohet vota e shqiptarëve.” Kyishte basti i Edi Ramës. Ilir Meta deklaroigjatë fushatës se LSI do të merrte 35-40mandate. Ato çka tregonin sondazhet, sipastij ishin mashtrime të sponsorizuara nga dypartitë e mëdha. “Ne do ta nxjerrim SaliBerishën në pension. Unë do të jemkryeministri i ardhshëm, kurse Edi Ramakryetar bashkie.” Ky ishte basti i Ilir Metës.

Berisha fitoi sepse po krijon qeverinë ere.

Edi Rama fitoi, por iu vodhën votat. Votate majta janë barabar me ato të djathta.

Ilir Meta fitoi se po hyn në qeverinë e re.Berisha humbi sepse më 29 qershor

Shqipëria nuk u gdhi blu. Ai nuk ka numrat edomosdoshëm për të siguruar shumicën ethjeshtë për qeverisje.

Edi Rama humbi sepse nuk arriti të ketëshumicën. Edhe nëse iu vodhën votat, humbisepse nuk arriti t’i ruajë votat siç premtoi.

Ilir Meta humbi sepse nuk do të jetëkryeministër. Humbi sepse nuk mori 40 vota,si pretendoi, por vetëm 4, aq sa edhe vetëmezi arriti të hyjë në parlament. Humbi sepsenuk e nxori në pension Berishën, siç premtoidhe siç do të dëshironte, por i zgjati jetënpolitike.

Kush duhet të japë dorëheqjen?Përderisa nuk mbajtën dot premtimet para

elektoratit, tre liderët kryesorë duhet të japindorëheqjen. Duhet të dorëhiqen sepse janëhumbës dhe statuti i partive përcaktonprocedurat në rast humbjeje. Por të paktëdo të ishin ata që do t’i pëlqenin të trejadorëheqjet. Pjesa më e madhe e elektoratitdo të parapëlqente një, e shumta dydorëheqje.

Fatmirësisht të tre liderët kanë argumentese nuk janë humbës. Madje janë fitues.Kështu që asnjë s’pritet të japë dorëheqjen.

Dy humbës prodhojnë një fituesFati i mirë i Berishës e solli që Rama dhe

Meta të mos arrijnë dot synimet, pra tëhumbin. Kjo i solli qëndrimin në pushtet për

një mandat të dytë.Por nuk ishte pa fat edhe Edi Rama, sepse

më 29 qershor Shqipëria mund të ishte gdhirëe gjitha blu. Ose ndoshta Ilir Meta do të kishtemarrë 40 mandate dhe do ta merrte PS-nëvetëm për të plotësuar shumicën në shërbimtë tij si kryeministër.

Kurse më fatlumi prej të treve është Meta.Edhe pse mori vetëm 4 mandate, rasti e solliqë asnjë nga dy të mëdhenjtë të mos esiguronte dot vetë shumicën. Të dy ia kishinnevojën dhe ai mund të zgjidhte kë të dontee të vinte kushte.

K O M E N T

Basti i humburi tre liderëve

Zgjedhjet parlamentare, megjithëse të zgjatura në afat,pothuajse u mbyllën. Siç pritej, patëm votime të lehta dhenumërime të vështira. Provuam një sistem të ri dhe përsërimbetëm të pakënaqur.

Tre fitues dhe të humbur... Por një i katërt rri në hije dhe pret. Ose më mirë të themi, nuk rri, porpunon për karrierën e tij politike, me ambicien për t’u bërë president. Ai parashikoi një humbje të sëmajtës. Ai ishte organizatori i tryezës të së majtës një javë para zgjedhjeve, për të krijuar alibinë se “idolëm borxhit PS-së”. Ndonëse doli si iniciativë e Metës, s’mund të ishte e tija, sepse ai kishtedeklaruar që s’do bënte aleancë parazgjedhore me PS.I katërti është fituesi i madh sepse dy liderët e partive kryesore nuk janë në pozitat e fituesit. Aleati i tijMeta është faktori deciziv për të krijuar shumicën. Pra ai mund të vendosë dhe kushte për emrin epresidentit, kur të vijë koha. Dhe ai është fitues gjithashtu sepse me ndryshimet kushtetuese që iadhuroi rivali e kundërshtari i tij Edi Rama, presidenti zgjidhet me shumicë të thjeshtë. Pra mjaftonshumica PD-LSI që “i katërti” të bëhet president. Dhe për këtë ai po punon në hije, por edhe nëdritën e diellit. Ky është basti i tij i madh.

Partitë e vogla paguajnë borxhetPërsëri Dushk? Sigurisht, por Dushk i një lloji

tjetër. Në Dushkun e mëparshëm të vegjëlitmorën votat e të mëdhenjve. Tani të mëdhenjtëmblodhën votat e të vegjëlve. Partitë e vogla nëkëtë mënyrë po shlyejnë borxhet. Edhe pse upërdor tjetër sistem, përsëri na doli Dushk. Mesa duket çfarëdo sistemi të përdorim, gjerman,spanjoll apo anglo-sakson, ne dalim po aty. Qëtani po flitet për t’u ndryshuar përsëri sistemi,megjithatë fajin na e ka zbatimi shqiptarçe qëdeformon çdo sistem zgjedhor.

I.Buzali

I FITUARI I MADH

13 - 22 Korrik 20094 Aktualitet

ekuivalentohet me politikën. Dikushdeklarohet së është “politikan karriere”,duke e lidhur me mandatet nëparlament apo pjesëmarrjen në njëlëvizje politike.

Politikani real vjen nga auditorediplomatike, gjë që tek ne mungojnë,por kjo nuk do të thotë se nuk ka, pornuk reklamohen. Pavarësisht ngafusha prej nga vijnë, të paktën duhettë shfaqin potenciale politike nënjohjen e politikave ekonomike dheshoqërore të vendit, të rajonit dhe mëgjerë, të kishin një përvojë nëveprimtari dhe lëvizje politike.

Në shkrime të mëparshme nga nedhe të tjerë, jo njëherë, por me dhjetrae dhjetra herë është diskutuar përinteresa aspak kombëtare, por thjeshtpartiake dhe personale, nga qeveritëe majta e të djathta: ndryshohetKushtetuta pa të keq, sa herë preken

Çështjet e dhunës dhe ato tëbarazisë gjinore kanë qenë dhembeten problem shqetësues nëmbarë botën e aq më shumë nëShqipëri. Ato kanë rënduar mbigjithë shoqërinë në përgjithësi, pormbi gratë dhe fëmijët në veçanti:

Ka qenë kjo arsyeja që gratëjanë lobuar për të kërkuar dhearritur të drejtat e tyre, të cilatpërpos të tjerash u shoqëruan mearritje të rëndësishme me miratimnga Kuvendi i Shqipërisë i dy ligjeve.Së pari në qershor 2007: “Mbimasat kundër dhunës nëmarrëdhëniet familjare” dhe tjetrinë korrik 2008: “Mbi barazinëgjinore në Shqipëri”.

Me të drejtë të dy ligjet, veçmasave për mbrojtjen ligjore ndajkëtyre dukurive negative, kanëtrajtuar rëndësinë e çështjeve tëedukimit të moshave të vogla dhetë reja, për të shërbyer nga njëraanë si masë “profilaktike” dhe ngaana tjetër për të zbutur ndikimin tekkëto kategori moshash të veprimevetë dhunshme të të rriturve, sepseedhe tek këto mosha ka probleme.Edukimi për një qëndrim të drejtë e

kritik ndaj dhunës e barazisë gjinorei ka shërbyer me impakte mjaftpozitive, vënia në përdorim ematerialeve shumë të dobishme tëqendrave komunitare, nga projektetqë ka realizuar dhe realizon Shoqata“Unë, Gruaja” në Pogradec.

Duke lexuar këto materialeështë promovuar nxitja dhe formimii edukatës për ndalimin ediskriminimit gjinor.

Kësaj efektivisht i shërbeu dheaktiviteti i zhvilluar me nxënësit eklasës së tetë të shkollës jopublike“Rilindja” në Pogradec, me temë:“T’i themi Stop Dhunës, sepse ajocënon Barazinë Gjinore”.

Nxënësit u organizuan në grupe,caktuan për çdo grup problemet qëdo të diskutonin, punuan mematerialet e qendrës komunitaresipas përkatësisë së tematikës si:koncepti mbi dhunën, llojet e saj,shkaqet, pasojat, lidhja midisçështjeve të dhunës me ato tëbarazisë gjinore, ligjet e miratuarapër këto çështje, marrëdhëniet tësecilit në familje e shoqëri nëkëndvështrimin sa dhe si është epranueshme dhuna e sa dhe si është

çështja e barazisë gjinore.Qëllimi i aktivitetit ishte

sensibilizimi për një qëndrim korrektkundër dhunës dhe dhënia ekontributeve modeste për të punuarpër barazinë gjinore.

Materialet me të cilat uparaqitën grupet e nxënësve ishinmjaft interesante, të sistemuara menjë rrjedhë logjike, të pasuruara metë dhëna interneti që e kanë tëpranishëm në çdo kohë në shkollë,të pasuruara gjithashtu me rastedhe ngjarjë nga jeta e tyre epërditshme. Surpriza më e bukurishte vendosja në mur dheinterpretimi i posterave të hartuarnga secili grup, punuar me shumë

fantazi, që u bënë publike përnxënësit e tjerë në atë moment dheku nxënësit përfituan mjaft ngaidetë e dhëna nga secili grup shemesazhet përcjellëse.

U lexuan me emocion ese mekëtë tematikë, të cilat u dëgjuan mekujdes nga të gjithë nxënësit. Uanalizuan edhe marrëdhënietkonkrete midis djemve dhe vajzavenë klasë, vëllezërve, motrave enënave në shtëpi e u konkludua se:Dhuna është e pranishme, ne duhetta parandalojmë atë dhe për këtë,të sillemi secili në mënyrë të tillë qëtë kemi sa më pak Dhunë e mëshumë Dashuri.

Dhimitra Bardhi

Për më pak dhunë,për më shumë dashuri

apo nuk garantohen interesa tëliderëve, kur kërkojnë më shumëpushtete. Tipik ishte ai 21 prillit 2009.Koncepte “të majtë” apo “të djathtë” siduket sa vjen zbutet dhe sfumohet.Slogani i zotit Rama “Përtej së djathtësdhe së majtës” sikur po kthehet nërealitet bashkëpunimi në qeverinë ere Berisha-Meta e të tjerë. Na duket sisensacion, por mund të jetë idomosdoshëm. Këtë do ta provojëkoha dhe pastaj le ta gjykojmë përproduktivitet, efektivitet. E rejakurdoherë e ka të vështirë të instalohetnë raport me traditën.

Kartat e identitetit, Kodi i RiZgjedhor është një arritje tjetër, porsipas opozitës me një moriproblemesh. Të dy partitë, PS dhe PDedhe parti të tjera e patën kohën enevojshme për të reflektuar dhe për tëparashikuar deri në detaje ato që i

kërkojnë sot. Kështu ka ndodhur dhevazhdon të ndodhë me Kushtetutën.Kjo nuk është objektive dhe aspakserioze dhe aq më tepër, kur Shqipëriaka hyrë në një stad të ri: kërkojmëstatusin e vendit kandidat në BE,pavarësisht problematikave. Votuam sinjë shtet anëtar i NATO-s dhedetyrimisht duhet të realizonimstandarde të pakontestueshme.

Politika dhe politikanët shqiptarëduhet të kuptojnë se aleatët, miqtë eShqipërisë, SHBA, Europa, qofshinnë pushtet të majtë apo të djathtë katë njëjtat kërkesa. Është detyrë dhekëtë kërkojnë shqiptarët, cila forcë ipërshpejton ritmet e realizimit të tyre,argumentat, rrugët, kostot, përfitimetsociale në të gjitha aspektet: stabilitet,punësim, lëvizje të lirë, infrastrukturë,kush na shpie më shpejt në Europëdhe jo kush “të shajë”, kush të

akuzojë, kush të kërcënojë mëshumë.

Të parë në këtë aspekt programete partive lënë për të dëshiruar.Karakterizohen nga zgjidhje tëmomentit, plotësimi i kërkesave tëçastit, të cilat janë të domosdoshme,por duhet parë e ardhmja europiane,ëndrra e shqiptarëve.

Zoti Edi Rama deklaronte për njëprogram qeverisës prej 1000 faqeshjo elektoral dhe njëherësh “nuk jampolitikan”, por “misionar”.

Opinioni ndërkombëtar: SHBA dheBE do të vlerësojnë vetëm sondazhine 28 qershorit 2009 nga ku do tëfillojnë detyrat e reja për Shqipërinëdhe shqiptarët. Kërkohet vetëmprogres, standarte, stabilitet nga ku dotë fillojë një start i ri. Ky start i ri po nistë përvijohet dhe të konkretizohet mekëto lëvizje të reja.

Të papritura në politikën shqiptare

13 - 22 Korrik 2009 5Tradita

Q ytezarët, e kishin“pushtuar” parkun e blertë

të Lombardit atë të shtunë paradite.Fëmijët ishin shpërndarë e luanin nëkëndet e lojrave. Një pjesë efamiljeve, ishin ulur rreth tavolinave,takoheshin, përqafoheshin, qeshninduke bërë humor e bisedonin.Pjekësit e mishit të shqerave, LluiMenka, Arben Iskali me shokë, nëkrye të detyrës. Tashmë ata njihenmes qytezarëve dhe këtë mjeshtërikanë vite që e praktikojnë, kështufaqe të gjithëve... Pjesëmarrës? Tëgjithë pa përjashtim... Të rinjtë të“rrëmbyer” nga jeta e vrullshmeamerikane, nga disa zakone që tëmoshuarit ngulin këmbë të përcillen,si vizitat psh me raste emrash,shumë të zakonshme për besiminortodoks edhe shmangen, kurse ngapikniku jo kurrsesi... Kjo veprimtarinë natyrë, është bërë pjesë e qëniesqë nga fëmija e deri tek më imoshuari...

-Unë jam lindur, këtu nëAmerikë, -më thotë biznesmeniNick Vangel, aktivist i shquar iShoqatës Mirëbërëse Përparimi,Çikago... -Mbaj mend, nga vitet ‘30në këto piknike, më merrninprindërit dhe unë shkoja medëshirë... Pikniku, ishte më shumëse një dëfrim. Ishte një e mbledhurfshatçe, ja si sot. A nuk është bukur?Ne sot vijmë me veshje mëpraktike, por dikur njerëzit visheshinsi për festë, shumë prej tyre dhe meveshje kombëtare.

-Të parët tanë, gjyshërit dheprindërit, më thotë kryetari iShoqatës Përparimi, -Aleko Iskali-erdhën në fillimet e shekullit të 20-të. I detyruan kushtet e vështiraekonomike të merrnin udhët. Por,Qytezën e vogël e bartën brendavetes së tyre, duke pasur si misionrikrijimin e saj, ja këtu meshapësirave të Amerikës. E bartën,me zakonet e mira, miqësinë edashurinë me njëri-tjetrin, frymën endihmës për ata që bien nëvështirësi, me këngët e vallet ebukura qytezare, por edhe meargëtimet fshatçe, duke i përshtaturtë gjitha edhe me kushtet e jetesësamerikane. Ja në vendlindje, nëShqipëri pikniku bëhej çdo dy majnë sheshin e bleruar e plot lule të

kishës së Shën Thanasit. Piqej mishinë hell. Ku sigurohej ky mish?Dhuruesit ishin të paemër. Veçasnjëherë s’munguan shqerat tëlidhura në derë të kishës. Dhuruesiti vendosnin pa zhurmë, për të mosu marrë vesh, gjatë natës. Mishi ityre në piknik piqej e ndahej me një“ a n k a n d ” .Drejtuesi ia n k a n d i t“reklamonte”copën eshijshme tëm i s h i t ,s h p a t u l l ,kofshë etj.duke vënë njës h i f ë rf i l l e s t a r e .P a s t a jvepronte ligji ia n k a n d i t .Çmimi rritej.D i k u s h“guxonte” .Kjo ceremonishoqërohej me humor. Lekëtgrumbulluara i ktheheshin arkës sëkishës.

Duke e vlerësuar piknikun sishprehje të trashëgimisë kulturore,themeluesit e Shoqatës MirëbërëseQytezare, që u krijua 86 vjet mëparë organizimin e piknikut qytezare vendosën si pikë të veçantë nëKanunore.

Kostaq Duka

MBRESA

Pikniku qytezarEdhe një dukuri domethënëse u

përcoll në këtë piknik. Më dy majqytezarët në piknikun e tyre kanëpasur gjithnjë miq të nderuarbanorët e fshatrave Sinicë eDardhë, me të cilët ndajnë kulturëe zakone të përbashkëta. Dheanasjelltas nga mikpritës ata do të

ktheheshin në miq tek sinicarët nëpiknikun e tyre më 20 maj dhe tekdardharët më 30 qershor.

Edhe në këtë piknik tëChicagos, si çdo vit nuk munguansinicarët, që këtu janë të shumtë,por edhe familjet dardhare qëbanojnë në këtë zonë.

Pikniku eci në rrjedhën ezakonshme. U mbajt fjala e rastit

nga kryetari i shoqatës, z.AlekoIskali. U zhvillua ankandi. (Këtë vitdhurues ishte biznesmeni NickVangel) U kënduan këngë lirikeqytezare e korçare me kitarë, uhoqën valle popullore. Në mbarimshtrëngime duarsh e përqafime meurimin: Me zemra të gëzuara!Mirupafshim në piknikun e vitit tëardhshëm!

-Të parët tanë, gjyshëritdhe prindërit, më thotëkryetari i ShoqatësPërparimi, -Aleko Iskali -erdhën në fillimet e shekullittë 20-të. I detyruan kushtete vështira ekonomike tëmerrnin udhët. Por, Qytezëne vogël e bartën brendavetes së tyre, duke pasur simision rikrijimin e saj, jakëtu mes hapësirave tëAmerikës

13 - 22 Korrik 20096 Profil

Pyetje: I dashur poet, poradecariPojanak, është kënaqësi për mua qëpranuat për të më dhënë këtë intervistë.Dëshiroj, nëse do pranonit, t‘judrejtohem përgjatë kësaj interviste mefjalën Trim se kështu të konceptoj! Marrshkas nga një këngë që këndohej dikurnë tërë Ballkanin, edhe nëpër dasmat easo kohe e në tërë krahinën: Që ngavjen o trim, trim o kapedan, vij ngaushtëria, nga malet Ballkan! Asokoheaftësia, zotësia, vlerësimi mateshin ngatriumfet në fushë të luftës, sot fjala “trim”flet për njeriun që ushqen paqen,zhvillimim, kulturë, qytetërim, jo urrejtjepo dashuri midis popujve.

Atëherë fillojmë intervistën!Pojanak, nga kjo nahi e “Ilirisë së

Poshtme”, bashkëudhëtojnë nëharmoni tradita me modernen, në art,poezi, ndaj pyes: Kush është gjeneza epoetit Pojanaku , cilët janë të parët e tu,me se janë marrë e çfarë ka trashëguarpoeti nga të parët e tij?

Përgjigje: Më pëlqyet se si e filluatintervistën. Nuk e di sa trim do isha nëkohën e luftës, dyshoj tepër, por sot mëpëlqen të jem “këngëtar” i së mirës,paqes.

Jam bir i Petraqit të Miti Pojanakut,gjyshi, Miti ka qenë me profesion

sheqerxhi, mbase prej tij kamtrashëguar ëmbëlsinë që më thonë sederdha pa kursim në vargje.

Babai ka patur për mjeshtëri furrtar,bënte bukë, “me miell veç të situr”, bukënaq të dashur për çdo vatër shqiptare.Gjyshja ime nga babai quhej Athina,ndoshta prej saj kam marrë “muzën” ngaperënditë greke. Athina e donte shumëTushemishtin, rrinte atje me javë pranëburimeve të nën shtëpive me ujra tëkulluara, ku besoj se do kem marrëkthjelltësinë e poezisë time.

Nga nëna ime Erifili, gjyshja quhejPolekseni, prej saj kam mësuar që kërthigjithë përrallat e botës. Gjyshja e nënësnga nëna është quajtur Sandra, ishtebijë nga Kyçykët, nga ky fis mbase kamtë trashëguar genin për të shkruar, këtudua të kujtoj Petraq Kyçykun, dajon timqë ka shkruar herët, vdiq aq i ri!

Pyetje: Poet, je djalë i mëhallës mëtë vjetër të qytetit, asaj të Toplecit.Ç’është për ju të qenët nga kjo mëhallëqë ka marrë emrin e këtij burimishekullor? Mua më duhet t’ju kujtojfolkun popullor që përdoret, si fjala vjenkur shikohej një vajzë e bukur, ehijëshme thuhej: Ç’është ai djep që e katundur/ në kë çezmë ka pirë ujë?! Përmua Topleci është një vendburim ujor i

lashtë sa jeta, rrjedh ai burimpandërprerë, ashtu rrjedh gjaku në dejete jetës. Pranë Toplecit si ju kanë jetuare patjetër pirë ujë Lasgushi, Mitrushi,Kyçyku, këngëtarja e talentuar RozaDhami, Gjenerali Todi Naçon, dhe jupoet! S‘të duket “Topleci jot”, ku uji hidhetnë gogla e sepse më kujton titullinintrigues të librit tuaj “Xhindet kërcejnëpolka” apo mos është diçka më shumëqë të ngjasojë me rrotullimin e botës, kuTopleci është dielli e planetet ku njerëzite mëdhenj kanë pirë ujë e do pinëvazhdimisht?!

Përgjigje: Nuk ju ndërpreva se mëhutuat me thjeshtësinë e pyetjes tuaj. Mëbefasuat me gjetjet për Toplecin, kufëmijë mund të kem rënë disa herë nëujrat e tij, çka do ketë qenë më shumëse bekim. Ju më pyetët e ndoshta nuk upërmbajtët nga dashuria për Toplecinduke u vetëpërgjigjur aq natyrshëm e menëntekst, sa unë s‘do dija e s‘do mundjata bëja dot!

Pyetje: Ç’është për ju fëmijëria?Përgjigje: Fëmijëria për mua nuk

vdes kurrë, ajo çdo ditë ze një qoshe nëzemrën time, që kurrë nuk fle, ajo jetonme mua dhe sa herë bëhet e gjallë, muamë bën dhjetë herë më të mirë!

Pojanaku, hon i thellë,kthyer në diell!-Intervistë me poetin e njohur pogradecar Dhimitër Pojanaku

ka lindur në Pogradec,më 28 gusht 1956, kambaruar fakultetinpolitiko-juridik nëUSHT, dega Drejtësi.Eshtë një nga poetët enjohur të vendit e mëgjërë. Ka fituar shumëçmime poetikekombëtare endërkombëtare.

Botime poetike:“Shiu lexon trishtimin tim”“Mëngjes dhe pak nat딓Xhindet kërcejnë polka”“Gurët zbardhin natën”“Shtëpia ime rrotullon qiellin”Çmimet më kryesore:1996: çmim ndërkombëtar për

poezinë në Itali, Milano1997: çmim ndërkombëtar për

poezinë në Francë1998: fiton me konkurs

përzgjedhje në antologjinë mepoet ndërkombëtarë në Rimini,Itali

2000: fiton me konkurspjesëmarrjen në antologjinë epoezisë kontemporane në Indi

2000: botohet në Bukuresht,në gjuhën rumune, vëllimi poetik“Shtëpia ime rrotullon qiellin”

2002: çmim specialndërkombëtar, me poezinëkushtuar Nënës, në Itali

2003: çmimi ndërkombëtar nëtakimin poetik me poetë ngaShqipëria, Greqia, Maqedonia

2003: i akordohet ngaMinistria e Arsimit dhe Kulturës“Pena e argjëndë” për vëllimin“Gurët zbardhin natën” shpallurlibri më i mirë në poezi për vitin2002

2005: për krijimtarinë eveçantë poetike KëshilliBashkiak Pogradec , i akordoi

titullin “Qytetar Nderi” iPogradecit

2006: çmim në takimin poetikndërkombëtar në Shkup,Maqedoni

2007: çmim në takiminndërkombëtar poetik “Dita eVerës” në Elbasan

2008: çmim LasgushPoradeci në takimin e vjeshtësKorçë

Organizon e drejton takiminpoetik ndërkombëtar “Vjesha nëPogradec”

Disa veçanti të poetitAdhuron detin.Mban mend të gjithë

krijimtarinë përmëndësh.Email: pojanaku @ yahoo.com

Dhimitër PetraqPojanaku,

Intervistoi: KOÇO PIHONI

Poeti Pojanaku – meditim foto A. M

13 - 22 Korrik 2009 7Profil

Pyetje: Sa peshë e vend ze talentinë krijimtarinë tuaj?

Përgjigje: Talenti sigurisht është ilindur, por më duhet të them se duhetshumë punë për ta ushqyer! Punojshumë me vargun, e latoj, ndaj duket ekam të regjistruar në tru gjithëkrijimtarinë time e jam gati në çdomoment të them poezi të miat, ngaçfarëdo libri të kërkoni.

Pyetje: Kë vlerësoni ju, si krijimtarinëmë të mirë tuajën?

Përgjigje: Nuk mund të gjej dot kushështë më e mirë, mbasi gjithçka unë ekam mbajtur dhe e mbaj në shpirtin tim,gjithçka unë e ushqej, e kam thënë, eushqej me frymën time. Më pëlqen libri“Gurët zbardhin natën”, jo se me këtëlibër jam lauruar me “Penën e Argjendë”,por sepse ai mbart në mënyrë më tëplotë dhimbjen e gëzimin tim! Tërë jetën, dhimbja dhe gëzimi janë për muaKryefjala e Kuptimi!

Pyetje: Kush i ka ndenjur më afërpoezisë suaj, e kam fjalën para se tëbëheshit i njohur?!

Përgjigje: Janë aq shumë sa kamfrikë mos harroj dikë e do vetëlëndohemmë pas. Por ata që nuk janë më, duhett’i përmend. Poeti Azem Shkreli, të cilit iadërgonte poezitë e mia në Kosova ngaBelgjika Justina Aliaj, e cila e adhuronpoezinë time dhe Shkreli i botontemenjëherë në shtypin kosovar! Epëlqente poezinë time, jemi takuar nëPogradec. Ja niste poezitë e botuaraJustinës në Belgjikë, Justina linte mbi toautografe marramendëse dhe m‘idërgonte në Shqipëri.

Eh, sikur të kish që atëherë avionTiranë -Prishtinë!

Por më shumë afër i kanë ndenjurpoezisë sime njerëzit e qytetit tim. Tënjohur e të panjohur, që në fillesat e miae deri sot më pyesin: Ç‘kemi poet?Ndonjë varg të ri?!

Ç‘shtysë tjetër më fatlume se kaqmund të marrë krijuesi?!

Pyetje: Ç’është për ju arti i pikturës,a keni hobi gjuetinë, po kuzhinën?!

Përgjigje: Po të ishit intervistues mepërvojë, qoftë edhe i gazetave të mëdha,nuk besoj se do bënit pyetje kaq tëqëlluara, kaq të papritura.

Gjithnjë më kanë thënë se poezia

ime është si pikturë, që rrallë e realizojnëpiktorët. Në fillim ky mendim më ështëdukur si lajkë e ëmbël, por sa vjen e mëduket mëse e vërtetë... Më pyete përgjuetinë? Sa do më pëlqente të isha nëndonjë oborr mbretëror të isha membretin, mbretëreshën, me shpurën përgjah, me zilka e daullka. Nuk do doja tëshkoja si poet i oborrit, do doja të ishagjahtar i zoti e mbretëresha të më lidhteshallin e saj vjollcë në grykën e armës.

Kuzhinën e dua shumë, sidomos nëçaste stresi, depresioni, pregatis cabiftekë të rrallë, të servirur me piperka edomate, saqë edhe kuzhinierët më mefamë në botë do m‘i kenë zili. Ndoshtajo pa qëllim ju publikuat email-in tim,duket si ftesë për të joshur dyshuesit.

Pyetje: Ç’mendon poeti për familjen,fëmijët, flirtet, gostitë?!

Përgjigje: Ju i renditni gjërat nën njëçrregullim kaq kthjellonjës!

Poeti e do familjen, kam idhuj fëmijët!Është detyrë breznore që fëmijët tëbëhen gjithnjë më të mirë se prindërit.Poetëve, krijuesve, u falen gabimet,sepse për njerëzit e jashtëzakonshëm,ka kuptim çdo minutë e jetës! Njerëzit ejashtëzakonshëm e krijuesit mbledhinnektar nga jeta dhe ia kthejnë jetës nëart, muzikë, poezi, pikturë! E nësendodhin flirte, nuk më ka pëlqyer e nukdo më pëlqente të trondisin në themelfamiljen, ta luhatnin pak, po, sa për tariforcuar. E kam fjalën për familje ku rriende në këmbë dashuria, respekti,

ndjenja njerëzore.Nëse ju zë ndonjë dalldi e fortë

dashurie, që ndodh në këto mosha sijona, atëherë nuk di ç‘mend t‘i jap asvetes dhe as askujt!

Orgjitë në kuptim të ahengjeve tëgjata i dua gjithnjë, sepse njerëzit ethjeshtë, ruajnë përbrënda xhevahire. Ekam thënë e stërthënë se jam gati tëpaguaj tavolinën deri në mëngjes për tëzbuluar thesarin e fshehur poetik tënjerëzve të thjeshtë. Atje është bukuria,atje është e mira, mirësia për mua.

Dashuritë e humbura të sëshkuarës? Edhe mundet të ringjallen,sepse “Kur harrohen Puthjet/ Dashuria/Thur kurora/ Me lule të vyshkura.

Pyetje: E ndiqnit “Big Brother”?!Përgjigje: (nënqesh) Në një

mbrëmje poetike kam njohur një poettë talentuar, më duket nga fshatrat eLibrazhdit. Më ka mahnitur me poezinëe tij. E takoj pas ca kohe në Tiranë.Bridhte për të “rrëmbyer” disa minuta nëekranet e televizioneve të mëdha. Unë edija më së miri se sa shumë është përnjë poet të ri dalja në ekran, sa e ushqen,sa e nxit për t`i krijuar vepra edhe më tëmëdha.

Unë jam publikur në televizioninpublik shqiptar, një ndër kanalet e vetmetë shqiptarëve, që e preferoj edhe sot.Por ai kërkonte o top channel, o s‘ka!Nuk e ndihmoja dot! Si ta ndihmoje, unëedhe për vete me zor i jam qasur atijekrani!

Më tha se do priste te porta të diltebanori më i famshëm nga Big Brotherdhe t‘i përgjërohej për të fituar ndërhyrjene tij. M‘u duk zgjidhje e zgjuar. E urovadhe u largova i dëshpëruar.

Pyetje: Një miqësi çfarë do t’juaprishte?!

Përgjigje: Pabesia, egoja e sëmurë,deliri pa kufi i madhështisë, kopraciapërtej caqeve,

Zemërvogëlsia. Kam patur ca miqnë Tiranë që sot rrinë nëpër studiottelevizive më shumë se në shtëpi. Nëbiseda tavolinash ngrejnë në qiellpoezinë time, në ekrane televiziveheshtin. Njerëz të çuditshëm!

Tek njerëzit e panjohur nuk mëpëlqejnë “rrëmimet” që u bëjnë jetës sëtë tjerëve, më ngjajnë me brejtësit. Kur ebëjnë këtë femrat, e, ka pak lezet, porkur e bëjnë meshkujt shëmtia nuk kakufij.

Pyetje: Ç‘ka nëpër duar poeti?Përgjigje: Kam në duar një libër të

ri, kam ndërruar disa herë titullin si“Honet vdesin në qiell” dhe “Macet eZeza”. Ende jam në dyshim, a do t’jusjell adhuruesave të mi diçka të re? Kurky dyshim të më shkojë, kur të jem isigurtë në veten time, atëherë lexuesido ketë një libër të ri. Dua të jem njëkrijues që dua të botoj vetëm atëhetëkur të kem se ç’të them Kjo është fuqia eçdo artisti.

Ky libër besoj të dalë brënda vitit2010.

Pyetje: Ç’janë varrezat për poetin,cili do ishte Epitafi juaj?!

Përgjigje: Përse më ngacmon atjeku mua më dhëmb më shumë. Tekvarezat kam një pjesë të të dashurve tëjetës sime, kam aq njerëz atje, sa mëduket se më thërrasin, po unë mendojse ju duhem më tepër njerëzve mbi tokëdhe ata, të ndjerët e mi të shtrenjtë, le tëmë falin për ca kohë.

Doni Epitafin tim që do më pëlqentembi varrin tim ?!

Po nuk e kapa në gjallje/ Nepërkën/Famë/ Qe brejtja miushe/ Mosshkatërronje varrin tim/ Shkruanigënjeshtrën/ Shkoi mbytur në shkëlqim!

Ju falënderoj për këtë intervistë tëdhënë sot më 10 maj 2009 , këtu në

tavernën “Maçolli –Mokra” nëPogradec në shoqërinë dhe të

M.Darovës e N .Maçollit.

Pojanaku, hon i thellë, kthyer në diell!Fëmijëria për mua nuk vdes kurrë, ajo çdo ditë ze një qoshe në zemrën time, që kurrë nuk fle, ajo jeton me mua

Justina Aliaj, Cony Island, New York, foto Dh.Pojanaku

13 - 22 Korrik 20098 Intervista

Isha 16 vjeç kur punoja nëkombinatin e sheqerit. Në fillimshkova si vullnetar 2 muaj. Porndoqa një kurs për mekanik dhefitova një vend pune në kombinat.Unë isha nga fshati Vashtëmi dhee kisha larg Maliqin 1 orë nëkëmbë. Kur doli sheqeri i parë iprodhuar nga kombinati, unë nukmora dot asnjë gisht se isha i vogëldhe kishte shumë njerëz që prisnintë provonin ëmbëlsinë e kënetës qëkishte prodhuar panxhar. Tentovady-tre herë, por nuk munda ta çajadot turmën me fizikun tim të dobët.I kisha premtuar gjyshes se do t’isillja sheqer të prodhuar ngakombinati ynë.

I mërzitur nisa të largohem.Specialisti rus që ne e kishim nëbrigadë që rrinte mbi skelë mëbërtiti që unë të mos ikja pa marrëdhe provuar sheqerin e parë.

-Si arritët të nisnit punë nëkombinatin e sheqerit?

-Në fillim punova dy muajvullnetar. Një ditë shoh që ishteafishuar një shpallje ku kërkonin tërinj për kursantë. Unë zgjodhakursin për mekanik ku do të bëhejdhe teknologjia e prodhimit tësheqerit. Ndiqja kursin dhe punojasi punëtor montimi në fillim dukeafruar vegla të makinerive. Kursinmekanik na e bënte Rexhep Saraçi,kursin për teknologjinë na e bënteThanas Kongo. Në fabrikë punonintre turne. Turni “8 Nëntori”, “Partizani” dhe “Paqa.” Unë isha nëturnin “Partizani” që i binte turni idytë. Në çdo brigadë kishte nga njëspecialist sovjetik. Montuam pajisjetdhe makineritë. Tani erdhi dita qëdo të prodhohej sheqeri i parëshqiptar. Ishte llogaritur që prodhimitë dilte nga turni “8 Nëntori” më 8nëntor 1951 në 10-vjetorin e krijimittë partisë. Ne të tre turnet nuk polargoheshim si zakonisht. Po prisnimtë provonim ëmbëlsinë e sheqerit tëparë shqiptar.

-Kur u prodhua sheqeri i parë?-Ishte mëngjes i datës 8 nëntor

1951, kur mes brohoritjeve Enver-Stalin, Stalin -Enver, doli sheqeri iparë. Të tre turnet u sulën drejtrepartit ku binte sheqeri ngacentrifugat. Atë mëngjes u

grumbulluan dhe banorë të tjerë.Edhe nga Korça e Pogradeci kishinardhur për të parë. Për 32 orë u latë merrej falas. Unë shikoja njerëzitqë mbushnin grushtat, xhepat,qeskat e bukës plot. Po në fillim umbush një kuti që merrte aty tek 20kg, një kuti e shndritshme. Kutia umbush dhe u mbyll. Aty pranë shikojqë ish sekretari i Partisë sëkombinatit Myzafer Sulejmani, dydrejtorët, atë të montimit dhe atë tëprodhimit: Thoma Samaraj dhe TiriManon. Pashë më pas se kutia uvu në një motoçikletë dhe u nis përnë Tiranë ku njerëzit thoshin seByroja ishte në mbledhje dhe pristeqë të vinte sheqeri nga Maliqi.Sheqeri do t’i bëhej dhuratë ngakombinati Enver Hoxhës.Motoçikleta ishte e inxhinierRexhep Saraçit.

-Ju vetëm shikonit të tjerët dhepër vete akoma s’po e provonitsheqerin?

-Unë nuk hyja dot se nuk çajadot turmën e njerëzve, që edhehanin edhe merrnin, falas ishte.Fillova të largohesha, por po mëvinte keq për gjyshen se i premtovaqë do t’i shpija sheqer nga

kombinati ynë, nga fusha jonë. Mëkishin vënë re brigadieri StefanDule me specialistin rus, Grizhen.

-Ej, komsomol! Idi suda!“Gazi, kthehu se do të zbrazet

përsëri sheqer” -më thërristebrigadieri.

Unë u ktheva. Nga centrifugatjetër po rridhte sheqer. Specialistirus më vuri përpara dhe njerëzitpërreth hapën rrugën. Po bintesheqer. Unë kisha torbën prej leshinë dorë dhe një qese prej pëlhureku mbështillja bukën. E hapa qesendhe më kishte mbetur një copë bukëdhe pak djathë. Unë i futa në xhepdhe mora dy duar sheqer dhe ihodha në qese. Rusi, Grizhe më bërime shenjë që unë ta hapja qesendhe ai me duart si lopatë e mbushiplot atë dhe më zgjati një grusht qëunë ta provoja. Qesja ime u mbushaty tek nja 3 kg sheqer. Ika i gëzuarnë shtëpi. Ika gati me vrap dhe psekisha peshë. Po shpija sheqer nështëpi. Gjyshja u shpërndau dhekushërinjve. “E solli Gaziu, e solliGaziu. Eshtë nga kombinati i ri.”

-Sa vite punuat në kombinat?-Në kombinat unë punova plot

Sheqer falas nga kombinati

Rrëfen ish punëtori më i ri i kombinatit tësheqerit Maliq, Gazi Cenolli

Tre turnet e kombinatit “8 Nëntori”, “Partizani” dhe “Paqja”

Në fabrikë punonin treturne. Turni “8 Nëntori”,“ Partizani” dhe“Paqa.” Unë isha nëturnin “Partizani” që ibinte turni i dytë. Në çdobrigadë kishte nga njëspecialist sovjetik.Montuam pajisjet dhemakineritë. Tani erdhidita që do të prodhohejsheqeri i parë shqiptar.Ishte llogaritur qëprodhimi të dilte nga turni“8 Nëntori” më 8 nëntor1951 në 10-vjetorin ekrijimit të partisë

10 vjet punë.-Po Enveri erdhi ndonjëherë në

kombinat?-Mbaj mend kur në maj të vitit

1960 po bënim rikonstruksionin ekombinatit. Ra tërmet dhe plasaritidisa pjesë të mureve. Enveri kishteqenë për vizitë në Korçë dhe u kthyenë kombinat.

“Këtë fatkeqësi na i solli natyra,nuk na i shkaktuan faktorë të tjerë.Dimë t’ua tregojmë vendinsabotatorëve dhe armiqve tëpopullit!”

Prodhimi në kombinat ishtesezonal. Pesë muaj sheqerprodhohej. Veç sheqerit merrejalkool, niseshte, bërsitë dhe melasaqë përdorej për blegtorinë dhe mëvonë për kombinatin e mishit tëviçave që u ngrit afër kombinatit tësheqerit. Po nuk mungonin dheavaritë gjatë punës. Në thikat egrirjes gjetën copa hekuri dhe thanëqë kishin futur dhe një bombë. Atoishin marrë nga elevatori e kishinpërfunduar në thikat e grirjes.Thikat u zëvëndësuan të gjitha tëreja.

Në ato vite mbaja dhe një ditar,por që nuk munda ta ruaj deri nëditët e sotme.

Pëllumb Çuni

13 - 22 Korrik 2009 9Kulturë

Brezat e sotëm nuk e njohinpionierin e regjisurës

shqiptare, artistin e popullit Sokrat Mio.As aktorët që hodhën themelet e teatritprofesionist të Korçës në vitin 1950.Ata ishin 10. Njëri prej tyre ishte NuçiShedollari. E kam njohur në vitin 1967.Buzagaz, trupgjatë, i pashëm, irespektuar dhe mik me të gjithë.Megjithëse isha vetëm 17 vjeç, ai sillejme mua si shok e mik. Prej tij mësovasi të bëja makiazhin dhe plagën efreskët. Kur shkoja në teatër për tëbërë prova apo për të dhënë shfaqje,isha i gëzuar se do të takoja miqtë emi të rritur si Nuçin, Stavri Shkurtin,Pandi Raidhin, Vangjo Grabockën,Jani Rizën, Vangjush Furxhiun etj.

Nuçi u rrit dhe u edukua në njëfamilje punëtorësh. I ati erdhi në Korçënga fshati Panarit në vitin 1916, simjeshtër ndërtimi. Ai me çekan e mistrindërtoi shumë nga vilat e parësisë sëqytetit. U nda nga jeta i ri, duke hedhurmbi supet e Nuçit dhe bashkëshortesbarrën e rëndë të jetës.

Nuçi së bashku me të vëllanë hapinjë lokal me pije. Por ai ishte edhe njëdizenjator i talentuar. Dyqanet ipërgatisnin reklamat tek Nuçi. Ai ishtenjë çiklist i fuqishëm. Në vitin 1936 në

qytetin e Korçës u zhvillua gara nëshkallë vendi me biçikleta, ku Nuçi zurivendin e pestë. Por talentin e tij tëvërtetë e kishte në teatër.

Grupi amator i qytetit u bë bazë eteatrit profesionist. Nuçi pati fatin emadh që punoi me mësuesit emëdhenj të teatrit Sokrat Mio, Piro

Kolegë dhe mësues

Ishte kënaqësi, nder dhemirënjohje, kur në prani të dhjetraartistëve dhe të afërmve, artistjaQefser Trako u nderua me titullin“Qytetare nderi e Korçës”, përkontributin e madh që nga krijimi iteatrit profesionist më 1950. Ishtenjë rivlerësim i saj nga këshillibashkiak, si nënë, si qytetareshembullore dhe si artiste. Ishtedallëndyshja e parë e skenësshqiptare.

Të vlerësosh artistët do të thotëtë vlerësosh veten. Nëse do që tëvlerësojnë punën tënde, duhet tërespektosh punën e tjetrit. Artistëtkrijojnë dhe përhapin vlera artistike,të cilat i shërbejnë popullit përedukimin artistik dhe qytetar.

Duke parë atë ditë në syQefserin e lumturuar, m’u bë sikurrreth saj qëndronin edhe kolegët etjerë artistë të shquar, Pandi, Thimi,Stavri, Nuçi etj. Krah saj qëndronbashkëshorti, artisti i merituar i

skenës dhe ekranit, VaniTrako. Ai ndihet krenar. Sëbashku në jetë e në skenë.Janë ngulitur thellë nëkujtesën e njerëzve,nëpërmjet personazheve, tëcilëve u dhanë jetë, mish eshpirt.

U aktivizua gjallërisht nëdramat “Ishulli i Paqes”,“Kopraci”, “Dasmakorçare”, “Shtëpia nërrugicë”, “Rruga e madhe”,“ G ë n j e s h t a r i ” ,“Përmbysja”, “Zëri iAmerikës”, “Tanja”, “Luljae kujtimit”, “Revizori” edhjetra pjesë të tjera, të cilatjanë admiruar ngaspektatorët dhe nderuarnga juritë profesioniste.

Në festivalin e tretëkombëtar të teatrove, teatrii Korçës prezantohej medramën “Hijet e natës”, ku

Mani, Mihallaq Luarasi e Pandi Stillu.Pati fatin e madh që punoi me artistëte talentuar Dh.Trajçe, V.Grabocka,P.Raidhi, S.Shkurti, Th.Filipi, J.Riza,V.Furxhi, Ll.Sërbo, Dh.Orgocka, Vanie Qefser Trako. Edhe pse doli nëpension, ai vazhdoi të luante në teatër.Jeta e tij artistike është tepër e ngjeshur

me role kryesore e dytësore.Regjisorët tek ai shikonin suksesin.

Interpetoi majat e dramatugjisëbotërore: usta Jakun e Molierit,Korbaxhion e Ben Xhonson, tek“Martesa” e Gogol; tek dramat ruse:“Përmbysja”, “Nën gështenjat ePragës”, “Makar Dubrava”, “Vajza paprikë”, “Ishulli i Afërditës” etj. Eshtëaktori i parë që përcolli rolin brilant tëNikollaqit tek “Karnavalet e Korçës”.Interpretoi tek “Lulja e kujtimit”, “Varri ipagëzimit” etj.

Motra e tij me nostalgji kujton: “Nështëpinë tonë vinin artistët e teatritpopullor, kur jepnin shfaqje. Vajzatflinin në shtëpinë tonë sepse gjeninngrohtësi familjare.” Ai kishte dhehumor të hollë. Një ditë vjen një shoknga Shkodra. Kënaqet me qytetin ebukur të serenatave, të rrugicave tëpastra dhe i kërkon ta çojë diku për tëdëgjuar muzikë me dy pianiste. Nuçie çon tek shtëpia e tij.

Në oborrin e shtëpisë, nën hijen emanit një avëlmend ku punonte emotra dhe shoqja e saj.

Thurnin qilim. Ja, i thotë Nuçi, imemotër pianiste e parë dhe shoqja,pianiste e dytë!

Nuçi u nga nga jeta më 1977, endei ri, kur mund t’i jepte ende artit tëskenës.

Një qytetare nderi më shumë Qefseri mori vlerësimin e lartë“Laureate e festivalit të teatroveprofesioniste”. Tek kjo dramëspikati mendimi se nuk ka role tëmëdhenj e të vegjël, por ka aktorëtë mëdhenj e të vegjël. Qefseri roline plakës së izoluar në kolltukun eharresës, poshtë në bodrumin eshtëpisë, mbërthyer nga dara ereumatizmës e bëri rol të parë meqenien e saj aktive. Me fjalën qëdepërtonte me mjeshtëri tekspektatorët, ajo personazhit tëharruar të autorit i dha mish e shpirt,dinjitet artistik.

Nuk mund të ketë sukses njëvepër, pa harmonizimin memjeshtëri të dramës, veprës sëshkruar, me aktorin, piktorin,muzikën, ndriçimin, garderobën dhekëtë e bën mendja e ndritur eregjisorit.

“E bukur është harmonia”, thotëDostojevski.

Dhe këta mjeshtra të harmonisënuk i mungojnë teatrit të Korçës.Nuk i kanë munguar as nxënësit eshkëlqyer të këtyre mësuesve tëskenës.

Andrea Pepi

13 - 22 Korrik 200910 Kujtesë

Borova është një fshat i rrethit tëKolonjës. Ajo shtrihet 5km larg ngaErseka në jug. Përshkohet nga trelagje, sipas gojëdhënës ishin trevëllezër dhe formuan nga një lagjesecili. Rruga nacionale u shkon të trejalagjeve përmes; po ashtu dhe çdo lagjeka nga një lumë. Ka tokë për bujqësidhe kullota për blegtori. Si reliev ështëkodrino-malor. Shtëpitë i kishte me dydhe tre kate të lyera me gëlqere ngajashtë që tregonin një pamje pastërtie.Nga këto pamje dhe pozicioni natyrorishte cilësuar si fshati më i bukur iKolonjës.

Njerëzit merreshin me bujqësi(kryesisht gratë) se burrat ushtroninzanate te ndryshme: muratorë,marangozë dhe disa me tregëti. Ishin 5dyqane në fshat dhe disa në Ersekë.Një pjesë e fshatarëve ishin në kurbet.Në katër-pesë shtëpi, njëri do ishte nëAmerikë. Kështu familjet bënin një jetëtë mirë në krahasim me fshatrat e tjera.Edhe shkolla fillore kishte dy, një përvajza një për djem. Po ashtu kish dhenjë radio me bateri që e kish sjellë njëkurbetlli: gjë e madhe për kohën. Pornuk ishte e thënë të vazhdohej një jetë.Një tragjedi e paparë ndonjëherëgllabëroi gjithë fshatin.

Ishte viti 1943, 6 korrik. Vapë emadhe. Njerëzit ishin përhapur nëpërpunët e zakonshme. Dita ishte e martë,ora 14.00. Thonë që dita e martë kanjë orë të keqe; po kjo e martë pati 5-6orë të këqija dhe një vit e gjysëm njerëzitu ndanë nga shtëpia, nga komshinjtë,nga toka dhe kafshët që i donin aqshumë. Nga çdo gjë që kishin. Dhe mëe keqja ishte se disa u ndanë nga tëafërmit e tyre për tërë jetën.

Ja tragjedia: Një autokolonëushtarake gjermane me shumëmakina sa tundej vendi nga motorrët etyre. Një regjiment malor, nazist iarmatosur deri në dhëmbë. Me ushtarëdhe oficierë sadistë dhe kriminelë tëurdhëruar nga kryekrimineli Hitler. Meitinerar marshimi nga Follorina eGreqisë, në Bilisht, Korçë, Ersekë dheme destinacion në tre urat në Leskovikpër t’u futur prapë në Greqi për tapushtuar atë.

Për të shkuar nga Erseka nëLeskovik rruga kalon përmes Borovës.Kështu po kalonte autokolona me nëkrye pararojën, tre triçikla me nga treushtarë secila dhe nga një mitraloz nëkosh me largësi 1 km para autokolonës.

Matanë fshatit pararoja qëllohetnga forcat partizane. Pararoja kthehetmbrapsht dhe takon autokolonën në të

hyrë të fshatit nga veriu në lagjenMihollarë. Aty filloi tragjedia. Siç duketu dha urdhëri të digjej fshati përhakmarrje.

Shtëpia e parë që ndodhej aty buzërrugës mori zjarr për dy minuta. Ndoshtaarma ka qënë flakë-hedhëse. Lagjia ejugut Pashkallara sa pa shtëpinë e parëqë mori flakë ikën me ç’kishin veshurgrykës së lumit dhe shpëtuan. Nga kjolagje vetëm 5 veta u vranë. Një plak qënuk ecte dot, disa që nuk besonin qëdo sillej keq gjermani se ishte europiandhe një plakë që u vonua sa ngarkoigomarin. Se nuk kaloi më shumë senjë çerek ore dhe e rrethuan fshatin.

Kështu në lagjen e veriut dhe atë tëmezit Gjekallarë u bë kasaphananjerëzore se s’kishin ku shkonin. Filluanbritmat, klithmat dhe ulurimat nga tmerridhe llahtaria. Kaos i paparë. Secilidonte të shpëtonte kokën e tij. Dashurpa dashur ndahej nga familja dhe ataqë shpëtuan mbas një jave u bashkuanme familjen se kishin ikur në drejtimetë ndryshme, si të mundnin.

Që në orën 14.00 dhe sa u bë natëu vranë 107 veta, shumica që në orët epara. Ata që mbetën gjallë ugrumbulluan te oborri i priftit (25 veta)si fetar që ishte prifti, menduan se nukdo ta vrisnin. Ishin nga të gjitha moshat.Midis tyre edhe një foshnjë 6-muajshee lidhur lyrek. Me këtë foshnjëkriminelët gjermanë luanin. E hidhnindhe e pritnin sikur të ishte tullë. Në fillimajo qau pastaj kur i prekën faqet memajën e bajonetës pushoi. Si u ngopënsë luajturi atë bajonetë që i

“përkëdhelën” faqet, ia futën në bark.Nuk vonoi shumë dhe të gjithë tëgrumbulluarit që shpresonin tëshpëtonin për dy minuta mbaruan ngabreshëritë e automatikut. Priftin e vranëtë fundit; mbasi iu vra bashkëshortja,nusja e djalit dhe dy nipër, njëri 5 dhetjetri 8 vjeç. Për çudi në këtë kasaphanënjerëzore një vajzë 12 vjet shpëtoi,ndoshta për të treguar këtë pjesë tëtragjedisë. Dëshira për të jetuar ështëe madhe. Ajo nuk pati frikë nga të vrarëtmadje u lye dhe me gjakun e tyre dhepriti sa u bë natë dhe iku në mullirin efshatit ku gjeti dhe disa fshatarë të tjerëkurse familjen e gjeti mbas tre ditësh.Në lagjen e mesit Gjekallarë ishte njëdyqan ku u mblodhën 9 burra veshurme kostumet që i vishnin vetëm përpashkë dhe deshën t’i prisningjermanët me të mirë si europianë qëjanë, me kulturë. Po ku pyetën egërsiratpër kulturë dhe Europë. I pushkatuanshpejt e shpejt. Njëri nga këta kishtekyçur shtëpinë me gjithë familjenbrenda. Kështu kur mori zjarr shtëpiaata s’kishin nga të dilnin se kyçi i derësishte i madh, dritaret ishin hekura nëatë kohë dhe u dogjën brenda të gjithë.Ajo familje u shua e tëra (7 veta). Njëgrua që kaloi aty pranë zvarrë-zvarrë sekish marrë dy plumba në gjoks i pafëmijët që zinin hekurat e dritares medorë për t’i shkulur ndërsa mbrapakurrizit i lëpinin flakët. Ajo grua për tërënatën ashtu zvarrë arriti në një fshat atyafër, të nesërmen në Korçë dhe shpëtoi.

Të pakta ishin ato familje që nuk ulënduan, kurse në disa u vranë dhe dy-

tre dhe katër veta. Fat patën fëmijët eshkollës që ishin me pushimet verore.Megjithatë mua m’u vranë tre shokët eklasës së parë që sapo e kishimmbaruar bashkë me ta. Pirrua (nipi ipriftit) Paskali dhe Taqua të cilët i kujtojme shumë mall e nostalgji sidoqë kanëkaluar 66 vjet. Lagjia e jugut Pashkallaraiku lumit dhe arriti në malin e Gramozit.Duke ikur gjatë lumit një aeroplan navinte rrotull mbi kokë. Nga Gramoziduheshin gjithë rrugët e fshatit dhe rruganga flakët e shtëpive që akoma podigjeshin. Edhe sot nuk i kam harruarato pamje rrëngjethëse. Aty në mal bënteftohtë; për të ngrënë po bëheshin 24 orëpa futur gjë në gojë. Të nesërmençobani i fshatit i solli bagëtinë e fshatit (evetmja pasuri që shpëtoi) se ishte nëkullotë. Disa gra i molën dhe na dhanënga një mastrapa me qumësht. Pastaju shpërndanë secili nëpër fshatra nëpërmiq. Shumica ikën ne Korçë ku janëdhe sot. Mbas tre ditëve të tragjedisë, nëmarrëveshje me autoritetet e vendit ulejuan të afërmit e martirëve t’i varrosninata. Kështu që u varros secili atje ku kishrënë: Në rrugë, në kopësht, në oborr.Mbas çlirimit (viti 1946) u çvarrosën dheu grumbulluan te kisha në një parcelëdhe u quajtën Martirët e Borovës.

Gjithsej u vranë 107 veta. Një fshatarpunonte fshatrave dhe e mori vesh tënesërmen që u dogj Borova dhe nisetpër në fshat. Familja e tij shpëtoi dheishte në Korçë. Në këtë kohë gjermanëtishin vendosur në kisha por patrullonindhe nëpër fshat. Ky fshatar i kishte qejflulet dhe kur vajti në shtëpi i pa që ishinpërzhitur nga flakët. Gjeti një kovë dhe embushi me ujë në lumë që të vadistelulet. Një gjerman e pa dhe e qëlloi përvdekje, ky ishte i 107-ti.

Kështu u shkretua një fshat i tërë përqejf të katilave gjermanë. Ato familje qëshpëtuan u vendosën ku mundën.Shumica në Korçë. Mbas çlirimit ukthyen një pjesë dhe filluan të bëninshtëpi të reja. Nga 105 familje që ishinpara djegies, tani 37 familje u kthyen dhefilluan të jetonin po shumica ishin mezemër të plagosur nga humbja e tëafërmëve. Për kontrast, në kohën edemokracisë një shoqatë gjermaneinvestoi dhe bëri një ujësjellës të ri përBorovën, shtroi rrugët me botën dhekanalizoi ujrat e zeza.

Kaq është pak për një tragjedi tëtillë po sa për të kujtuar Martirët eBorovës dhe ta dinë të rinjtë sotëm sejeta nuk është fushë me lule, ka edhetë papritura. Kur di historinë, di si tëecësh në të ardhmen.

Rapi Meçi

Borova martire

Njerëzit merreshin me bujqësi (kryesisht gratë) se burrat ushtronin zanate te ndryshme: muratorë, marangozë dhe disa me tregëti

13 - 22 Korrik 2009 11Profil

Ai quhet Peter Kole, i lindurnë Pogradec më 10 shkurt

1937 nga një familje me prejardhjenga fshati Alarup, që shtrihet nëfaqet e Malit të Thatë. Kjo familjeishte në përbërje të fisit Mato, qëtashmë është shtrirë në të gjithëqytetin piktoresk të Pogradecit.Vetë Petri, për karakterin që e kapatur, për prirjen e atdhedashurisëdhe të ruajtjes së kujtimit tëprindërve, ka bërë ndërrimin embiemrit nga Mato në Kole, nëkujtim të gjyshit të tij që kishte këtëemër.

Babai i Petrit, i quajtur Klime,ka emigruar në Amerikë dhe, tekkthehet nga emigrimi, martohet meAthinanë dhe lindën Petrin, që ishtegëzimi i parë i kësaj familje dhe nëmoshën disa muajshe të tij, e gjithëfamilja largohet përsëri, për t’uvendosur me banim në Amerikë.Atje, Petrit iu shtua edhe një vëlla, iquajtur Ligor, si edhe një motër meemrin Shpresa.

Nga kujdesi prindëror, por edhenga trashëgimia si shqiptar me plotmençuri, ai u arsimua në Cleveland,Ohio në një shkollë publike dhe udiplomua më vonë në UniversitetinShtetëror Idaho, në degën ekonomifinancë. Këto shkallë arsimore qëPetri i kaloi me plot sukses, i çelënatij dyert për t’i hapur rrugë vetesnë fronte pune sa më tëleverdisshme të fushës ekonomikee financiare.

Në vitin 1978 ai formoi njëkompani prodhuese në Elyria Ohio,që më pas, në vitin 1981, ezhvendosi atë në Cleveland meemërtimin “Paramount Metal

Product” ku prodhoheshin skeleteçeliku për sediljet e automobilave.Ndërsa në vitet e mëvonshmeformoi firmën VANKOPRODUKT.

Ky zhvillim ekonomik pati vleratë mëdha falë mençurive dheaktivizimit me përkushtim të Petritaq sa ai u rendit në figurat më tëpasura të SHBA-së duke uvlerësuar nga udhëheqësit e këtijvendi, çka vërtetohet edhe metakimin që ka patur me PresidentinBill Clinton e zëvendëspresidentinAl Gor, respekti i të cilëve ndaj Petritduket edhe nëpërmjet fotos që popublikojmë në këtë shkrim.

Peter Kole, industrialist dhefilantropist, është fitues për vitin1998, i Distinguished AulumusAward, çmimi më i lartë i ISU,(Idaho State University) që njehkontributet personale dhe

profesionale në planin kombëtar tëAmerikës dhe atë ndërkombëtar,duke përfshirë karrierën,profesionin dhe njohjet e veçanta tëkomunitetit civil.

Peter Kole është vlerësuar sishembull i biznesmenit, që studentëtnë Amerikë të ndjekin dhe tëadmirojnë suksein e tij. Këto janëthënie të Bill Stratton, drejtor i ISUtë Kolegjit të biznesit. Kolegji iBiznesit ka shfaqur veten krenarpër ta quajtur Petrin si një nga tëdiplomuarit e tij. Ai është vlerësuarsi më i vlefshmi duke qënë iemëruar Distinguished Aulumusdhe vazhdon të jetë mik i ISU. Përkëtë institucion ai ka dhënë tredhurata me vlerë 150 000 $ dhenjëkohësisht studentët e College ofBusiness, sipas pëlqimit të bërë ngaPetri, kanë ngritur një memorial përprindërit e tij (Klime dhe Athina

Kole) me një vlerë prej 50 000 $.Arritjet e Peter Kole janë të

shumta dhe të një lloji tepërinteresant, të cilat ngrejnë vlerat etij në shtetin më të fuqishëm tëbotës, por, njëkohësisht, ai ngrevlerat e kombit shqiptar në shkallëbotërore, ndërsa ne pogradecarëvena i mbush zemrat me gëzim dherespekt të pakufishëm, sepse kynjeri është pjellë e qytetit tonë, esidomos, e fshatit të origjinës,Alarupit.

Ndjenjat e atdhedashurisë e tëkujtimit prindëror e nxitën atë përtë vizituar Shqipërinë dhe këtë erealizoi në shtator të 1990, së bashkume shqiptarë-amerikanët e tjerë ngarajoni i New England. Kurmbërritën në Shqipëri ata bënëudhëtime në shumë qytete e nëveçanti në vendlindjen e tij, nëPogradec.

Tek vizitoi Pogradecin, ai umirëprit me shumë dashuri emirënjohje të thellë nga kushërinjtëe tij, të fisit të babait e të nënës, tëquajturit Lirije Sandri Gjorgo efëmijët e saj, Kristaqi, Kopi eDhora, të Drita Dhori Koles dhefëmijët e saj, Sokol e Eleni, tëKoços, Petros, Marikës,Thomaidhës dhe Eliverta Lushkësbashkë me fëmijët e tyre.

Petri, tek u takua me shumë mallme kushërinjtë e tij, e quajti këtëtakim si një ribashkim të madhfamiljar. Ai qëndroi në Shqipëri 23ditë dhe, më pas, u kthye nëCleveland, por Shqipëria, nuk i dolikurrë nga mendja.

Periudha kur Petri vizitoiShqipërinë ishte e viteve me plotvështirësi nga ndryshimet që pobëheshin në sistemin politik esidomos ekonomik të asaj periudhe.

Për këtë gjëndje ekonomike aindjeu në shpirt një keqardhje tëpabesueshme për vendin e origjinëse të përbërjes fisnore të tij, prandaj,ai i vuri vetes për detyrë tëkontribuojë me të gjitha mundësitë

Plot ndjenja atdhetarie ebamirësie -krenari për Pogradecin

Peter KoleE konsideroj tepërtë domosdoshme tëshkruaj në faqet e

kësaj gazete për jetëndhe veprimtarinë enjë personaliteti të

shquar dhe të njëfigure të mirëfilltë që

ka lindur në Pogradecdhe që jeton e ka

shpalosur vlerat e tijnë Shtetet e

Bashkuara tëAmerikës.

vijon në faqen 12

13 - 22 Korrik 200912 Profil

e veta për të ndrequr e zhvilluar anënekonomike të Shqipërisë e nëveçanti të vendlindjes së tij. Kur ukthye në Cleveland, Shqipëria nuk idoli kurrë nga mendja, sepse çfarëai pa në Shqipëri, nuk ishte Shqipëriae ëndrrave të tij dhe nga shpirti idoli shprehja “Unë duhet të bëjdiçka”.

Qysh atëherë, Peter Kole, i cilidrejtonte Paramount SeatingCompany në Cleveland Ohio,vendosi që të ndihmonte për ta bërëjetën më të mirë për shqiptarët. Sipjesë e New England AlbanianRelief Organization (N.E.A.R.O),ai ndihmoi në mbledhjen dhedërgimin e ushqimeve dhe veshjevepër qindra shqiptarë që jetonin nëvarfëri. Por Petri nuk ndaloi këtu.Tek vizitoi Shqipërinë, ai vuri re senuk kishte ndonjë bibliotekë dhe përkëtë ai filloi të mblidhte libra për tëhapur bibliotekën më të madhe nëEuropë, në qytetin e tij të lindjes, nëPogradec. Kjo u realizua edhe ngandihma që iu dha atij nga personadhe shoqata të ndryshme në

Amerikë.Gjatë 9 viteve, përveç librave,

ai dërgoi në Shqipëri qindra krevatespitali, pajisje dentare, tavolina

shkollash, karrige, fax, kompjuter, tëcilat iu dhuruan për të filluar mesukses detyrën e tij.

Peter Kole ngriti bibliotekën nëqytetin e tij të lindjes, në Pogradec,me 300.000 volume, e cilafrekuentohej edhe nga studiues të

qyteteve të tjera të Shqipërisë. Kjoishte bibioteka e vetme amerikanenë Europë që u promovua në 17.06.1995 ku Petri ishte një prej

folësve të promovimit. Bibliotekë engjashme me këtë u ngrit edhe nëKorçë dhe personeli që punonte nëto paguhej nga zyra e organizatësnë Cleveland. Me çeljen dhefunksionimin e këtyre bibliotekavenuk munguan këshillat që jepte

Petri, duke thënë se përbërja elibrave ishte e larmishme në fushëne biznesit, në atë mjekësore dheshkencore dhe se ato ishin shumëtë nevojshme për shqiptarët për t’uedukuar në fusha nga më tëndryshmet sipas shembullitamerikan në zhvillimin ekonomik,kulturor, shëndetësor, shkencor etj.

Ndjenjat shpirtërore përdashurinë ndaj atdheut e tëvendlindjes, vazhdojnë të jenëngulitur në mendjen e tij duke eshfaqur në shumë drejtime. Nëfshatin e origjinës ai investoi dhendërtoi një shkollë moderne me njëvleftë të konsiderueshme prej 180000 $. Me plot kuptim dhe sishprehje e dashurisë së tij për vendine origjinës është edhe fotoja që epublikon territorin në faqen e Malittë Thatë së bashku, me katërpjestarë të fisit të tij.

Por, në kujtimet e pjesëtarëve tëfisit ka ngelur e paharrueshme kuri mori si vizitorë në Amerikë vajzate vogla, Nensin, Evën dhe Athinanë,të cilat gjatë 30 ditëve që vizituanClevelandin mbetën tepër tëkënaqura dhe ruajnë kujtime tëpaharrueshme dhe sidomos përkujdesin dhe mirësjelljen që treguanPetri dhe bashkëshortja e tij, Nensi,me origjinë nga Gjermania.

Diçka e veçantë duket kur Petriu informua për vajtjen në Amerikëtë udhëheqësve shqiptarë. Ai meshumë dëshirë dhe me ndjenjat e tijatdhetare ka marrë takime me ta,ka biseduar e u ka shprehur atyregëzimin dhe dashurinë për njëShqipëri sa më të begatë. Ai i ruankëto kujtime edhe nëpërmjet fotoveqë pasqyrohen në këtë shkrim.

Aq sa përshkruan në këtë shkrim,Peter Kole ka një vlerësim të veçantë,me virtyte tepër interesante, të rrallae gati të pabesueshme, ai përbën njëmburrje të kombit shqiptar dhe njëkrenari për Pogradecin, si njëshembull i shkëlqyer për punë,zgjuarësi, shoqëri, bamirësi e mbi tëgjitha për atdhedashurinë e për njëshpirt shqiptari me plot dinjitet për t’unjohur e për të ruajtur kujtimetfarefisnore. Unë, si autor i këtijshkrimi e si banor autokton iPogradecit, jam frymëzuar nga njohjete shumta, jam frymëzuar nga burimetë ndryshme, të cilat më vunë sidetyrë të bëja përshkrimet emësipërme për vlerat e një atdhetariqë përbëjnë shembull për ta njohur epër të ndjekur rrugën e tij me plotedukatë e dinjitet.

Ilia Llakmani

Plot ndjenja atdhetarie ebamirësie -krenari për Pogradecin

Peter Kole

vijon nga faqja 11

13 - 22 Korrik 2009 13Reklamë

K O N K U R S -libër me poezi

-libër në prozë artistike

-libër në gjini të tjeraBOTIMET MË TË MIRA!Gazeta “Nositi” me rastin e 15-vjetorit të daljessë numrit të parë do të shpallë tre botimet më tëmira të Entit Botues “D.I.J.A Poradeci” përperiudhën janar 2008-maj 2009:

Jeni të ftuar të jepni votën tuaj duke dërguartitullin e librit më të pëlqyer pranë redaksisë sëgazetës “Nositi” brenda datës 30 shtator 2009,ose me email redaksianositi@yahoo.com

Fituesit do të shpallen nëtetor 2009, në muajin eLetërsisë dhe të Artevedhe do të shpërblehen.Redaksia

13 - 22 Korrik 200914 Shëndeti

Nxirja në rrezet e ngrohta tëdiellit na bën të ndihemi

mirë. Por efektet e grumbulluara tëasaj nxirjeje paraqesin rreziqe tëshumta të dëmtimit të qelizave tëlëkurës, rrudhjes së hershme tëlëkurës, njollave të plakjes, kanceritnë lëkurë, duke përfshirëMelanomën si formën më seriozetë kancerit të lëkurës. Pa diell nukka jetë. Të gjitha sëmundjet nuk janëshkaktuar direkt nga rrezet e diellit,mirëpo rreziqet e tij anësore janëajo që kanë të përbashkët sëmundjete ndryshme. Rekomandohet që tëmos ekspozoheni në diell kur rrezete diellit janë më të forta. Kjoperiudhë zgjat nga ora 10 deri nëorën 16. Por, nëse prapë nuk irezistoni dot, lyeni tërë trupin tuajme kremra kundër djegies për tëmbrojtur lëkurën, mbani syze diellipër të mbrojtur sytë.Ndodh jo rrallë të digjemi nga rrezete diellit, kur e kemi tepruar meekspozimin ndaj tij. Megjithatë, kjonuk duhet të na shqetësojë, pasipërveç medikamenteve tëfabrikuara, mund të përdorim nëkëto raste edhe recetat me bimëmjekësore. Kështu, mund tëpërmendim melhemin nga lëvoretdhe gjethet e shtogut, të cilatvendosen në një enë të pastër mevaj ulliri dhe dyllë natyror. Këtozihen në zjarr. Kullohen dhepërzihen mirë. Plagët lyhen nështresa të holla. Një tjetër mënyrëështë edhe përdorimi i luleve tëblirit, ku nga 3 deri në 10 gramë lulevendosen në 1 litër ujë të valuar,

mbyllen mirë për 3 orë, kullohen dheme lëngun e ftohur lyhet vendi idjegur. Për të penguar të ënjturitpas djegies, lëkura e djegur mundtë lyhet me uthull molle. Po ashtu,mbi vendin e djegur mund tëvendoset edhe mjaltë. Mjalti epengon rrudhosjen e dhimbshme tëlëkurës dhe ndihmon në shërimindhe rigjenerimin e lëkurës.Këshillohet të përdoret mjaltë sa më

Organizata joqeveritare WorldVision Albania ka organizuar në HotelGrand të qytetit të Korçës një aktivitettë larmishëm, të titulluar: “Prioritetetdhe vizioni për mirëqenien e fëmijëve”.World Vision është një organizatë qëe ka shtrirë aktivitetin e saj në 9 rrethetë ndryshme të vendit dhe prej disakohësh edhe në rrethin e Korçës, metë njëjtin pikësynim, mirëqenien efëmijëve. Komunat ku operon kjoorganizatë në Korçë janë komunatLibonik, Pojan, Vreshtas dhe bashkiae Maliqit.

Eshtë për t’u theksuar se për tëarritur deri në këtë aktivitet, u zhvilluan

S H E N D E T I

Mjekime përdjegiet nga dielli

i errët. Xheli, gjalpi, mjalti dhe Aloevera, janë vetëm disa nga përgatitjetshtëpiake, të cilat shfrytëzohen përmjekimin e djegieve. Edhe pseeksperimentime të tilla nukrekomandohen pa udhëzimin emjekut (sepse p.sh. gjalpi mund tarritë rrezikun për infeksion),megjithatë ekzistojnë fakte, se mjaltimund të jetë i dobishëm për shkaktë veprimit të tij anti-bakteror dhe

kundër inflamacionit, gjë qëndihmon në përtëritjen e indit.Rezultatet e dhjetëra studimeve tëreja, kanë treguar se mjalti ndikonshumë më mirë në lëkurën e djegursesa kremrat e ndryshëm.

Nëse djegia nga dielli është egradës së lartë, mund të përzihen 200gr kos dhe një e bardhë e vezës, sidhe 100 gr patate të freskëta e tështypura. Me to lyhet lëkura e djegur.Mbështillet dhe mbahet gjersa tëpastrohet lëkura.Kundër djersitjes pihet shurupi ipërgatitur nga hudhra, në mbrëmjedhe para gjumit 2 - 3 lugë gjelle nëditë. Djersitja natën pengohet mesukses, nëse lëkura e trupit fërkohetme uthull molle. Lëvorja e boçeve tëbungut (Quercus petrea) shtypet dhebëhet pluhur. Me pluhur të tillë çdo triditë fërkohen çorapet dhe këpucët.Po ashtu, mund të merren edhe disapatate që më pas shtypen dhe thahen.Nga kjo bëhen pece, ku vendosetedhe pak kamfor, dhe me tombështillen këmbët. Pecet ndërrohençdo 24 orë.Ndërsa për djegiet në kokë, së pariqethen flokët, pastaj lahet koka meujin ku është zier drithi. Ndërkohë,merren gjethet e urthit (Hedera helix),një lugë verë, një lugë yndyrë dhekripë. Përzihen vera, kripa dhe yndyradhe lihen të qëndrojnë për 4 orë.Pastaj nga dy gjethe të urthit vendosennë vendin e djegur me masën epërgatitur dhe aty qëndrojnë 24 orë.Kjo përsëritet për çdo ditë, dhe çdoditë koka lahet me ujin e drithit,ndërsa shpërlahet me verë.

paraprakisht më shumë se 43 takimetë veçanta në të tre komunat dhebashkinë Maliq me grupe të ndryshmeinteresi për këtë problem. Në këtotakime u përcaktuan kategoritë efëmijëve më të rrezikuar, problematikatme të cilat përballen këta fëmijë, sidhe kategoritë në të cilat mund tëmbështetet puna për përmirësimin emirëqenies së fëmijëve.

Në këtë takim kishte përfaqësuesnga grupe interesi si komuniteti ifëmijëve dhe të rinjve, komuniteti romdhe organizata Roma Active Albania,përfaqësuesit e biznesit, stafipedagogjik, mjekë, shoqata e

Jetimëve, organizata Tabita,organizata Medical Ambassador,përfaqësues të Kishës Ungjillore meqendër në Libonik dhe Vreshtas,bashkia Maliq, komuna Libonik,komuna Pojan, Këshilli i Qarkut,bordet e prindërve, pensionistë etj. Nëkëtë takim u vendos për prioritetet dhevizioni për të ardhmen, të cilat do tëhapin rrugë për projekte apo aktivitetekonkrete.

Prioritetet që dolën nga ky takimjanë:

1.Arsimimi i të rinjve dhe fëmijëvepër një të ardhme të sigurtë, dukekrijuar një infrastrukturë edukative,kulturore e argëtuese për fëmijëtbrenda dhe jashtë shkollës(laboratorë, kënde sportive, biblioteka,librari, kulturë e nivel të lartë nëmësimdhënie, aktivitete të ndryshme).

2.Mbështetje për fëmijët dhefamiljet në nevojë (romë, egjiptianë,jetimë, invalidë dhe për fëmijët meprirje të veçanta etj) në mënyrë që atatë mos diskriminohen, dhunohen,distancohen, por t’u dëgjohet zëri.

Kurse vizioni i përbashkët që ukonceptua është: Fëmijët të jenë tëlumtur dhe të kenë mundësibashkëkohore në argëtim, arsimim,edukim dhe shërbim shëndetësor,duke u ndier të barabartë, tërespektohen dhe të gëzojnë të gjithatë drejtat e tyre në një komunitet tëshëndetshëm. E veçanta e këtijaktiviteti ishte se takimet u drejtuannga lehtësues të dalë po nga grupet einteresit. Kurse mendimet dolën ngae gjithë masa e pjesëmarrësve prejrreth 100 persona, pas diskutimeveproduktive e të pjekura.

Prioriteti dhe vizionipër mirëqenien e fëmijëve

13 - 22 Korrik 2009 15

Horoskopi javor i “Nositit”

Akrepi (23.10-22.11)

Peshqit (20.2-20.03)

Ujori (21.1-19.2)

Bricjapi (23.12-20.1)

Shigjetari (23.11-22.12)Binjakët (21.5-21.6)

Gaforrja (22.6-22.7)

Luani (23.7-23.8)

Virgjëresha (24.8-23.9)

Peshorja (24.9-22.10)Dashi (21.3-20.4)

Demi (21.4-20.5)

Horoskop & Vipa

Do të planifikoni tësistemoni ato punë që kenilënë në mes. Gjithçka dotë shkojë si dëshironi.

Në saje të kurajos që dot’ju japë dikush, do të jenime humor të mirë dhe dotë fitoni besimin në vetvete.

Do t’ju shoqërojëenergjia e tepërt, duke mosqëndruar në një vend asnjëçast. Evitoni polemikat.

Java do të kalojë mëlehtë nëse do të gjenirrugët më të favorshmepër të zgjidhur ato që jushqetësojnë.

Do të mund të gjenindihmën e duhur përzgjidhjen e një problemimadhor. Shkëmbeni favore.

Këtë javë do t’jumjaftojë një iniciativë evogël për të ndërmarrë

më pas hapa më të mëdha.

Një ftesë për një udhëtimargëtues do t’ju bëjë tëmendoni dhe të ndryshoniprogramet e parashikuara.

Ndodheni para një situatetë komplikuar, ju këshillohettë mbani ekuilibër nëraportet familjare.

Mund të ndërmerrninjë aventurë të shpejtë, porme vlerë. Do të merrni njëçmim për arritjet tuaja.

Do të keni një logjikëtë admirueshme dhe ide tëshkëlqyera Biznesi juaj dotë ecë mirë gjatë javës.

Duhet të rifitonidurimin edhe në situata tëvështira që mund t’ju dalinpërpara. Një telefonatë.

Pas një sherri që mundt’ju ndodhë, çdo gjë do tërregullohet ndërkohë do tëmerrni një këshillë me vlerë.

1. Tristan Bernardit i shtruar në sallën e operacionit, mjeku që popregatiste veglat, i tha duke qeshur:

-Ti si humorist që je në këtë rast ne mjekët na krahason me kasapët.-Aspak , -u përgjigj Tristani. Kasapët më parë të therin pastaj të rrjepin.

2. Një djalë i thotë shokut të vet nga i njëjti qytet:-U fejova!...-Oh sa mirë po me kë?-Me filankën e njeh?-Po si jo unë me të kam fjetur në një dhomë!I dëshpëruar në kulm i fejuari e mbledh veten dhe i thotë:-Po kur paske fjetur në një dhomë?-Kur ishim në kopësht me drekë.

3. Timur Lengu ka qenë një prijës katil. Ai të vriste për hiçmosgjë dhenuk dije si të silleshe. Një ditë i thotë piktorit:

-Të më bësh një pikturë të madhe ku të jem si i gjallë, ndryshe të ikënkoka.

Piktori i zgjuar e bëri hipur në kalë dhe duke marrë nishan me një sytë mbyllur gjoja kishte dalë për gjah. Se Timur Lengu ishte me një sy dhenga një këmbë çalonte.

Mblodhi: Rapi Meçi, pensionist

Deklarata më e fundit përvdekjen e Michael Jacksonit

Diskutimet në lidhje me vdekjene këngëtarit Michael Jackson,tashmë kanë edhe një tjetër pistëpër vdekjen e tij, atë tëvetëvrasjes. Kjo është bërë editur nga William Braton, shefi ipolicisë në Los Angeles, dukefolur për një rrjet televizivamerikan. Me fjalën“vetëvrasje” nuk theksohetvetëm një aksion i dhunshëm, pormund të bëhet fjalë edhe për njëakuzë të ngritur ndaj mjekëve.Në përgjithësi, detektivët janëduke ekzaminuar marrjen emedikamenteve që “mbreti i popit”, merrte nga mjekë të ndryshëmqë janë kujdesur për të gjatë viteve të fundit.

Testimet toksikologjikeNjë pikë e rëndësishme në hetimet e kryera, ka shpjeguar Bratton,

por edhe raporti i mjekut ligjor, që vendos të zezën mbi të bardhë, nëlidhje me rezultatin e një testimi toksikologjik në lidhje me konsumine medikamenteve nga Jackson. “Jemi ende duke pritur nga ana ez y r t a r ë v eshkakun evërtetë tëvdekjes sëk ë n g ë t a r i t .Varen shumëgjëra nga testimitoksikologjik.Mbi bazën e këtijrezultati do tëkemi një ide mëtë fortë në lidhjeme vdekjen e tij.Bëhet fjalë përnjë vrasje? Apo ndoshta edhe për një dozë të madhe medikamenteshnga doktorët?”

“Vrarë nga ilaçet”Një e përditshme britanike, jep edhe lajmin më të fortë të edicionit

të Korrikut, siç janë edhe rezultatet e disa testeve toksikologjike tërëndësishme të cilat janë çuar në zyrën e mjekëve në Los Angeles.“Michael Jackson, ishte një farmaci ambulante, kur ka vdekur. Nukkishte më shpresa”. Sipas gazetës, autopsia ka gjetur në trupin ekëngëtarit një sasi të madhe Demeroli, të cilat kanë zëvendësuarnga sasia edhe morfinën.

Në gjakun e Jacksonit, janë gjetur mes të tjerash edhe Xanax,Propofol dhe Dilaudid, por edhe doza të tjera të voglamedikamentesh. “Trupi i tij është bërë ekstremisht i lirë ndaj dozavetë forta të ilaçeve, gjë e cila ka bërë të mos ketë më kontroll. Kjo ika ndodhur me saktë Michael Jackson.” Këto janë të gjitha rezultatete para të konfirmuara, se mbreti i popit ka vdekur nga injeksioni iDemerolit vetëm 40 minuta para se zemra e tij të pushonte së rrahuri.

13 - 22 Korrik 200916

Enti Botues: "D.I.J.A. Poradeci" -PogradecAdresa e Redaksisë: Rruga "Rinia", Pallatet 7-katësh, Pogradec

Tel: +355 832 2905, Mobil: 069 2143753e-mail: afrovitig@yahoo.com;

redaksianositi@yahoo.com

Botues: Ilir DUKA & Afroviti GUSHONë kompjuter: Edlir PODALexoni gazetën në: www.poradeci.comGazeta shpërndahet në Qarkun Korçë

Përgjigjet e fjalëkryqittë numrit të kaluar (Nr. 463)

Fjalëkryq & Reklama

Horizontalisht: 1.Papirusi 7.Arti 11.Ane 12.Hristo 13.AT14.Ranguni 16.Sena 17.Ge 18.Tra 20.TD 21.Selman Stërmasi 24.Ne25.Spermatozoidi 32.Gratis 33.La 34.AN 35.Briti 36.Rusia 39.Bitri41.AM 43.Al 44.Kenia 45.Rada 47.Igli 49.Ob 50.Milan 51.Pirene52.OG 53.Ti

Vertikalisht: 1.Parisi 2.Ana 3.Penelopa 4.Rruga 5.Shi 6.Ir 7.Astar8.RT 9.Toskanini 10.Stad 13.Anti 15.Nen 18.TT 19.Remo 22.Spa23.Set 25.SR 26.Et 27.Rita 28.Ms 29.Tonin 30.Zebra 31.Iliada32.Gorki 34.Abebe 37.Sali 38.Ilir 40.Tito 42.Mani 44.Kon 45.Rit46.Ali 48.Gp

Horizontalisht: 1.Ish gjyqtari korçar i futbollit Prifti 4.Çarls... iteorisë së evolucionit 10.Para De Zhaneiro 11.Lidhëse 12.Aktori Prosi,inicialet 13.Lorenc..., aktor famoz anglez 15.Ivana... këngëtare italiane16.Një pikë e ligjit 17.Ti ke, ai... 18.Notë muzikore 20 Sergei... ipoezisë ruse 24.Shkrimtari Dushi 25.Një binar 26.Ka kryeqytetLuanda 28.Targa e një qyteti myzeqar 29.Aleks..., këngëtar italian32.Inicialet e ish futbollistit gjerman Klisman 33.Njëqind për rusët34.Emër vajze 36.Emri i ish udhëheqësit hungarez Nagi 37.Targa eLushnjes 38.Solistja e operas Zani 39.Letër bixhozi 40.Unë kam, ti...41.Ishull në Mesdhe 44.Inicialet e futbollistit francez Zidane45.Ibrahim..., piktor 47.Tip avioni rus 49.Koço... kompozitor50.Inicialet e Tolstoit 52.Degë e lumit Vollga 54.Shqipëria në tabelatelektronike 55.Atdheu i Konfucit 56.Prokop... ka qenë aktor i njohur

Vertikalisht: 1.Shkrimtari kolonjar Qirjazi 2.Emri i portierit gjermanKahn 3.Këngëtarja italiane Grande 4.Lumë në vendin tonë 5.As unëe as ti 6.Ajo e egër gjuhet 6.Fizikani Njuton 8.Roman i M.Gorkit9.Ish atletja e kërcimit së larti Pronjari 12.Njëri nga vëllezërit Frashëri14.Ruhet nga policia 19.Atdheu i ish presidentit Sukarnoputri21.Shkrimtari Godo 22.Ish aktori Frashëri 23.Mund të jetë sekret24.Muhamet Ali ose... Klei 25.Kastriot..., tenor 27.Koka pa ka 30....i Vjenës, skuadër futbolli 31.Përemër vetor 35.I keni në faqe37.Notë muzikore 38.Ervin..., futbollist i kombëtares shqiptare tëfutbollit 41.Ka kryeqytet Bamako 42.Lloj pakete cigare43.Kompozitori Prodani 45.Një trup gjeometrik 46.I keni në poçe48.Sojeri i M.Tueinit 51.Ish volejbollistja Nikolla, inicialet 53.Ti ke,ai...