1 บทสรปผบรหาร โครงการวจย “การบรหารจดการศกษาภายใตแนวคดการกระจายอานาจ: กษาเปรยบเทยบ

องคกรปกครองสวนทองถนของประเทศไทยและเกาหลใต (ระยะท 1)”

โดย...รองศาสตราจารย สรสวด หนพยนต นางสาวอาพา แกวกากง

นายวทญญ ใจบรสทธ 1. บทนา

การกระจายอานาจเปนมตใหมในการบรหารจดการ เปนการมอบอานาจการตดสนใจสงการในการบรหารกจการสาธารณะในบางเรองทไมทาลายความมนคงของชาตจากรฐบาลกลางใหกบชมชนหรอทองถนรบผดชอบตามระบอบประชาธปไตย ซงชวยเพมบทบาทการมสวนรวม ประสทธภาพในการบรหารกจการสาธารณะใหกบชมชนหรอทองถน สวนการกระจายอานาจทางการศกษาเปนการถายโอนอานาจหนาทเกยวกบการบรหารจดการทางการศกษาจากสวนกลางสชมชนทองถน เพอใหสามารถบรหารจดการไดอยางยดหยน หลากหลาย คลองตว รวดเรว ทาใหเกดการปรบปรง พฒนาคณภาพ เพมประสทธภาพการบรหารจดการศกษาใหกบบตรหลานในชมชนทองถนนนๆ ในประเทศพฒนาแลวจะมการบรหารจดการทมการกระจายอานาจ เชน สหรฐอเมรกา การกระจายอานาจไปยงเขตการศกษา ในญปนมรปแบบทระจายลงไปยงองคกรปกครองสวนทองถน ไปยงจงหวดและเทศบาล สวนในประเทศเกาหลใตกระจายอานาจไปยงมหานคร จงหวด และเทศบาล

ในสวนของประเทศไทยการกระจายอานาจการศกษามจดเรมตนจากเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ทใหความสาคญกบการปกครองสวนทองถน และเนนการกระจายอานาจสทองถน และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 วาดวยการบรหารและการจดการศกษาของ อปท. ใหมสทธจดการศกษาในระดบใดระดบหนงหรอทกระดบตามความพรอม ความเหมาะสม และความตองการภายในทองถนได จากนนไดมการออกกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550กาหนดใหกระทรวงศกษาธการพจารณาดาเนนการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาในดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไป เนนการกระจายอานาจใหสถานศกษาใหมากทสด เพอใหเกดความเขมแขงและความคลองตว 10 กวาปทผานมาสะทอนใหเหนบทบาทของ อปท. ตอการบรหารจดการศกษาในรปแบบการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาทไดสงเสรมการเขามารวมจดและสนบสนนการจดการศกษามากขน

ในขณะทเกาหลใตนบเปนประเทศทพฒนาในระดบแนวหนาของเอเชย โดยมแนวคดวาการศกษาคอรากฐานสาคญในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ รฐบาลจงใหความสาคญกบการศกษาเปนอยางมาก ทาใหเกดการขบเคลอนใหมการปฏรปการศกษาอยางตอเนอง จงทาใหเปนประเทศหนงในภมภาคทประสบความสาเรจเปนอยางมากในการปฏรปการศกษา โดยเฉพาะการจดระบบการศกษาแนวใหมเพอใหสอดคลองกบกระบวนการโลกาภวตน การปรบปรงหลกสตรการเรยนการสอน การพฒนาคร การปฏรปอาชวศกษาและการอดมศกษา รวมทงการสงเสรมประชาคมทางการศกษา เพอ

2 สรางการมสวนรวมในการปฏรปการศกษา และการกระจายอานาจการศกษาสทองถน ซงในป ค.ศ. 1991 เกาหลใตไดประกาศพระราชบญญตการบรหารการศกษาสวนทองถน เพอกระจายอานาจทางการศกษาแกทองถน และประกาศพระราชบญญตภาษการศกษา ทาใหการจดสรรงบประมาณทางการศกษามความเขมแขงขน โดยกระทรวงการศกษาและพฒนาทรพยากรมนษย1 ไดกระจายอานาจการบรหารการศกษาและจดสรรงบประมาณใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนอานาจตดสนใจและพฒนาการศกษา เพอตอบสนองความตองการของประชาชนในทองถนทปราศจากอทธพลทางการเมอง มการประเมนผลจากการวดความพงพอใจของนกเรยนและผปกครองในแตละทองถนททาใหโรงเรยนไดรบการสนบสนนตางๆ แตกตางกน ขนอยกบคณภาพทเกดขนจากการประเมนผลทางการศกษา สงเหลานจงทาใหในปจจบนเกาหลใตไดชอวาเปนประเทศทมระบบการศกษาทมคณภาพสง และมขดความสามารถในการแขงขนดานการศกษาในระดบนานาชาต

จากประสบการณและบทเรยนของการจดการศกษาของเกาหลใตดงกลาวขางตน โดยเฉพาะการใหความสาคญในการกระจายอานาจใหทองถนสามารถจดการศกษา ทาใหคณะผวจยตองการศกษาวาประเทศเกาหลใตมนโยบายและยทธศาสตรของการกระจายอานาจเพอพฒนาการศกษาของประเทศใหเตบโตสามารถแขงขนในเวทโลกไดอยางไร มแนวทางการดาเนนงานและมปจจยใดบางททาใหเกาหลใตประสบความสาเรจในการจดการศกษาโดยทองถน ตลอดทงรปแบบของการบรหารจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนเปนอยางไร และมการปฏบตในการประสานเชอมโยงกบรฐบาลกลางอยางไรเพอใหสามารถปฏบตภารกจไดอยางราบรน การศกษาเปรยบเทยบการบรหารจดการศกษาภายใตแนวคดการกระจายอานาจ ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนของประเทศไทยและเกาหลใต จงเปนการศกษาขามชาตเพอวเคราะหระบบการบรหารจดการศกษา เพอผลแหงการพฒนาการบรหารจดการศกษาในประเทศไทยใหดยงขน และเพอจะนามาประยกตพฒนาเปนรปแบบทเหมาะสมกบประเทศไทย รวมทงแนวปฏบตทดสาหรบเปนแนวทางในการจดการศกษาของไทยอนจะนาไปสการกาหนดนโยบายและและยทธศาสตรในการพฒนาการศกษาของประเทศในภาพรวมตอไป 2. วตถประสงคของการวจย วตถประสงคการวจยปท 1 จะศกษาระดบนโยบาย (Policy level) ไดแก 2.1 เพอศกษานโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางการกระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถนในการจดการศกษาของประเทศไทยและเกาหลใต และการประสานเชอมโยงของสวนกลางกบทองถนในการรวมจดการศกษา 2.2 เพอวเคราะหเปรยบเทยบนโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางการกระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถนในการจดการศกษาของประเทศไทยและเกาหลใต และการประสานเชอมโยงของสวนกลางกบทองถนในการรวมจดการศกษา

1 ปจจบนคอกระทรวงการศกษา วทยาศาสตร และเทคโนโลย

3 2.3 เพอนาเสนอนโยบายการบรหารจดการศกษาภายใตการดาเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของการศกษาไทย โดยอาศยประสบการณ บทเรยน และการปฏบตทดจากประเทศเกาหลใต 3. ขอบเขตของการวจย 3.1 พนทศกษา คอ ประเทศไทยและเกาหลใต โดยศกษาในพนทสวนกลางและสวนทองถน คอ นโยบายของสวนกลาง (Central Government) และการดาเนนงานของทองถนทปฏบตหนาทโดยตรงในการจดการศกษา (Local Government) 3.2 เนอหาและประเดนการศกษา ในปท 1 กรอบเนอหาทศกษาเปนการศกษาเปรยบเทยบแนวคดและการปฏบตในสวนกลาง และแนวปฏบตในการบรหารจดการศกษาของทองถน ไดแก ความรเรม กฎหมาย นโยบาย ยทธศาสตร สถานการณ สภาพปญหา และสภาพแวดลอมทเออใหการกระจายอานาจการศกษาประสบความสาเรจ รวมถงขอเสนอเชงนโยบายจากบทเรยนของเกาหลใตทสามารถนามาปรบใชกบสภาพของสงคมไทยได 3.3 ประชากรและกลมตวอยาง 1) ผเชยวชาญและผทรงคณวฒทมความรความสามารถหรอมประสบการณดานนโยบายและยทธศาสตรการจดการศกษา และการกระจายอานาจการบรหารจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถน 2) บคคลผมสวนเกยวของในการจดการศกษาของทองถน และประชาชนหรอตวแทนองคกรทมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 3.4 ระยะเวลาการวจย แบงเปน 3 ระยะ คอ 1) ระยะท 1 ศกษาขอมลการดาเนนงานการกระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการศกษา และวเคราะหเปรยบเทยบ (Comparative analysis) 2) ระยะท 2 นาผลในระยะท 1 มาใช (Utilization of research results & gap identification) แลวนาเสนอแนวทางทเหมาะสมกบสภาพของสงคมไทย 3) ระยะท 3 นาผลการวจยไปพฒนาคลงขอมลองคความรดวยการจดการความรอยางเปนระบบ (Development of Knowledge Management) โดยใชแนวคดการจดการเชงกลยทธ รวมถงการประเมนผลและการใชผลปอนกลบ (Evaluation & Feedback) เพอปรบปรงอยางตอเนอง 4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

โครงการวจยนจะเปนฐานขอมลใหผเกยวของในวงการศกษา ซงจะเปนประโยชนประกอบการพจารณาตอการกาหนดนโยบายกระจายอานาจการศกษา และทศทางการพฒนาการศกษาของทองถนไทยในอนาคต ตลอดทงยงมการเผยแพรองคความรทไดใหแกผสนใจอยางเปนระบบดวย

4 5. กรอบแนวความคดของการวจย ระยะท 1 Comparative analysis

1. Situational Analysis วเคราะหสภาพแวดลอมภายใน สภาพแวดลอมภายนอก จดแขงจดออน ความตาง และความคลายของการจดการศกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถนของประเทศไทยและเกาหลใต

ระยะท 2 Utilization research result and gap identification

2. Strategic formulation 1) ระบปจจย มลเหต ปญหาและอปสรรคของการจดการศกษาโดย

องคกรปกครองสวนทองถน 2) แกไขขอบกพรองโดยการประยกตใชบทเรยนจากเกาหลใต 3) นาเสนอนโยบายและยทธศาสตรการกาหนดบทบาทของผมสวน

เกยวของในการจดการศกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถน ระยะท 3 Development of knowledge management under the model of strategic management

3. Strategic Implementation การจดการความร กระบวนการเทยบเคยงสมรรถนะ

พฒนาคลงขอมลองคความรดานการจดการศกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถนของไทยและเกาหลใต

- เทยบเคยงกบมาตรฐานชวดดานการจดการศกษา

- เทยบเคยงกบภายในและภายนอกองคกรทมการจดการความรในลกษณะเดยวกน

- ศกษาแนวปฏบตทเปนเลศ

4. Strategic evaluation & Control - พฒนาฐานขอมลและระบบการจดเกบขอมล - สรางชองทางการเขาถงขอมล - ประเมนความพงพอใจจากผใชขอมลและกระแสตอบรบ

Output/Outcome/Impact 1) องคความรดานการจดการศกษา 2) นโยบายและยทธศาสตรทเหมาะสม 3) รปแบบและแนวปฏบตทเปนเลศ 4) แลกเปลยนเรยนรกบผสนใจ

แผนภาพแสดงกรอบแนวคดการวจย การวเคราะหแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตของไทยและเกาหลใต โดยใชกรอบแนวคดการจดการเชงกลยทธ

5 6. ระเบยบวธวจย 6.1 ประชากรและกลมตวอยาง แบงเปน 2 กลม คอ ผเชยวชาญและผทรงคณวฒทมความรความสามารถหรอมประสบการณในการจดการศกษา และการกระจายอานาจการบรหารจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถน และบคคลผมสวนเกยวของในการจดการศกษาของทองถน และประชาชนหรอตวแทนองคกรทมสวนไดสวนเสยในชมชน โดยในปท 1 มบคคลทสมภาษณ ไดแก

1) ดร.สมชย ฤชพนธ คณะกรรมการการกระจายอานาจการศกษาของไทย 2) ดร.วเชยร อนทะส ผเชยวชาญดานเกาหลศกษา 3) นายชชวาล ทองดเลศ เลขาธการสมาคมสภาการศกษาทางเลอกไทย 4) นายศรชย มานะชย ผเชยวชาญเฉพาะดานการจดการบรการสาธารณะและการศกษา

ทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน 5) นายนพดล แกวสพฒน นายกสมาคม อบต. แหงประเทศไทย 6) นายสมควร สตะวงค นายกองคการบรหารสวนตาบลบานแซว 7) ประธานสภาองคการบรหารสวนตาบลบานแซว 8) นายธวชชย ทองมง ปลดเทศบาลนครภเกต 9) นายสจนทร อมตพนธ ผอานวยการสานกการศกษาเทศบาลนครภเกต 10) นายบารง สวรรณโชต กองการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม องคการบรหารสวนจงหวด

ชลบร 11) นายสราวชญ สานกสกล ผอานวยการโรงเรยนอนบาลเมองใหมชลบร สงกดองคการบรหาร

สวนจงหวดชลบร

6.2 ประเดนการศกษา ปท 1 เปนการศกษาเปรยบเทยบแนวคดและการปฏบตในสวนกลาง และแนวปฏบตในการบรหารจดการศกษาของทองถน ไดแก 1) ความเปนมาและความรเรมแนวคดการกระจายอานาจการศกษา 2) กฎหมาย นโยบาย และยทธศาสตรทเกยวของกบการจดการศกษาของทองถน 3) การจดโครงสราง อานาจหนาท และบทบาทการจดการศกษาในทองถน 4) สถานการณ สภาพปญหา และสภาพแวดลอมทชวยเสรมการจดการศกษาของทองถนในดานวฒนธรรมและวธคด การจดสรรงบประมาณ 5) การวเคราะหเปรยบเทยบความเหมอน ความแตกตาง และจดเดนรวมของประเทศไทยกบเกาหลใต 6) ปจจยระดบนโยบายทเออใหการกระจายอานาจการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถนประสบความสาเรจ 7) สรปบทเรยนสาคญ และขอเสนอการประยกตใชแนวปฏบตทดของเกาหลใตตอแนวทางการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนของไทย

6 6.3 พนทศกษา ไดแก 1) ประเทศไทย หนวยงานสวนกลาง เชน กระทรวงศกษาธการ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ ในระดบทองถน ไดแก สานกงานเขตพนทการศกษา องคกรปกครองสวนทองถนและฝายจดการศกษาของหนวยงาน 2) ประเทศเกาหลใต หนวยงานสวนกลาง เชน กระทรวงการศกษา วทยาศาสตรและเทคโนโลย ระดบทองถน เชน สานกงานการศกษาทองถน (District offices of education)

6.4 วธดาเนนการวจย 1) ชวงท 1 ศกษาขอมลการกระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถนของประเทศไทยและ

เกาหลใต แลวนามาวเคราะหเปรยบเทยบ (Comparative analysis) ความคลายคลงและความแตกตาง เพอจะไดทราบการพฒนาการกระจายอานาจการจดการศกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถนในประเดนตางๆ ตามกรอบการศกษา

- วธการศกษา ใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยการวจยเอกสาร (Documentary research) การศกษาภาคสนาม (Field work) ซงมการเกบรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลปฐมภม (Primary source) และขอมลทตยภม (Secondary source) จากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ (Review literature) การลงพนทภาคสนามรวมกบการสงเกตการณ (Observation) และการสมภาษณ (Interview) ผใหขอมลสาคญ (Key informant) แลวทาการวเคราะห สงเคราะห และประมวลเปนองคความร

- เครองมอวจย ไดแก แบบบนทกภาคสนาม แบบสมภาษณอยางมโครงสราง (Structured interview) และแบบบนทกการสงเกต สาหรบการเกบรวบรวมขอมลภาคสนามจากหนวยงานทศกษา และตารางสรปวเคราะหเปรยบเทยบ สาหรบใชในการนาเสนอบทสรปผลการศกษาเปรยบเทยบการกระจายอานาจการศกษาของไทยกบเกาหลใต

- การวเคราะหขอมล ใชวธการวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive analysis) และการวเคราะหเนอหา (Content analysis) เพออธบายสภาพหรอปรากฏการณทเกดขน วเคราะหความคลายคลงและความแตกตาง จดเดนและจดทตองปรบปรงของแตละประเดนและในภาพรวมตามกรอบการศกษาของประเทศไทยและเกาหลใต แลวทาการตรวจสอบขอมลสามเสา (Data triangulation) ดานขอมลทไดมาจากแหลงทตางกน คอ จากการทบทวนเอกสาร การสมภาษณผเชยวชาญ/ผทรงคณวฒ และการลงพนทภาคสนามประกอบการสมภาษณผเกยวของ/ผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถน

2) ชวงท 2 นาผลการวจยระยะท 1 มาศกษาปญหาอปสรรคและปจจยทประสบผลสาเรจของประเทศไทยและเกาหลใต (Utilization of research results & gap identification of Thailand and Korea in each project and as a whole) ซงมวธการศกษา เครองมอทใช และการวเคราะหขอมลดงน

7

-วธการศกษา ผวจยวเคราะหจากการเรยนรแนวปฏบตทด (Best practice) ของเกาหลใตแลวนามาเสนอนโยบายและกลยทธทเหมาะสมในการพฒนาการกระจายอานาจดานการจดการศกษาใหกบองคกรปกครองสวนทองถนในประเทศไทย

- เครองมอวจยและการวเคราะหขอมล เครองมอวจยคอตารางสรปการวเคราะหเนอหาตามกรอบแนวคดทศกษา และทาการวเคราะหขอมลโดยการตความและสรางขอสรปจากขอมลทรวบรวมได โดยแยกประเดนตามกรอบแนวคดทกาหนดไว แลวเรยบเรยงแบบบรรยาย (Descriptive)

3) ชวงท 3 การนาผลจากระยะท 1 และ 2 ไปพฒนาคลงขอมลองคความรดวยการจดการความรอยางเปนระบบ (Development of knowledge management) ภายใตกรอบแนวคดการจดการเชงกลยทธ โดยใชกระบวนการจดการความรและกระบวนการเทยบเทยงสมรรถนะเปนแกนความร (Core of knowledge) ในการศกษา และครอบคลมถงการประเมนผลและการใชผลปอนกลบนามาปรบปรงอยางตอเนอง 7. ผลการศกษา 1. ความเปนมาและความรเรมแนวคดการกระจายอานาจการศกษา ในประเทศไทย มลาดบความรเรมการกระจายอานาจการศกษาและนาไปสการดาเนนการ ดงน

1) เจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 หมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ มาตรา 78 รฐตองกระจายอานาจใหทองถนพงตนเอง และตดสนใจในกจการทองถนไดเอง พฒนาเศรษฐกจทองถน และระบบสาธารณปโภค ตลอดทงโครงสรางพนฐานสารสนเทศในทองถน และขยายความไวในหมวด 9 (มาตรา 282-290)

2) การตราพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 หมวด 1 วาดวยบททวไป มาตรา 9 วรรค 2 ระบใหกระจายอานาจการจดการศกษาไปส อปท. และหมวด 5 การบรหารและการจดการศกษา มาตรา 41 และ 42 วาดวยการบรหารและการจดการศกษาของ อปท. ใหมสทธจดการศกษาในระดบใดระดบหนงหรอทกระดบตามความพรอม ความเหมาะสม และความตองการภายในทองถนได รวมทงใหกระทรวงศกษาธการกาหนดหลกเกณฑและวธการประเมนความพรอมในการจดการศกษาของ อปท. และมหนาทในการประสานและสงเสรมใหจดการศกษาใหสอดคลองกบนโยบาย และมาตรฐานการศกษา รวมทงการเสนอแนะการจดสรรงบประมาณอดหนนการจดการศกษาของ อปท.

3) กฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550 ใหกระทรวงศกษาธการพจารณาดาเนนการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาในดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไป เนนการกระจายอานาจใหสถานศกษาใหมากทสด เพอใหเกดความเขมแขงและความคลองตว

4) กระทรวงศกษาธการออก “ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561)” ทสานตอแนวคดสาคญเกยวกบการกระจายอานาจทางการศกษาโดยกาหนดใหเปน 1 ใน 4 ประเดน

8 สาคญของระบบการศกษาทตองการปฏรปอยางเรงดวน คอ พฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม ในประเดนนไดกาหนดแนวทางการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาโดยสงเสรมบทบาทของ อปท. ใหเขามารวมจดและสนบสนนการจดการศกษามากขน

5) สภาพการกระจายอานาจการศกษาใหแก อปท. ไมแตกตางจากการกระจายอานาจดานอนๆ ทงดานการเงนการคลง และภารกจถายโอนของกระทรวงอนๆ กลาวคอ ตลอดระยะเวลาระหวางป พ.ศ. 2549-2553 มโรงเรยนทสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ). ไดจดการถายโอนใหกบ อปท. เพยง 449 แหง เปนโรงเรยนระดบประถมศกษา 174 แหง โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา 44 แหง และโรงเรยนระดบมธยมศกษา 231 แหงเทานน ในขณะท สพฐ. มโรงเรยนในสงกดทงสน 31,508 แหง (โรงเรยนประถมศกษา 29,054 แหง โรงเรยนมธยม 2,361 แหง การศกษาสงเคราะห 50 แหง และการศกษาพเศษ 43 แหง) หรอคดเปนรอยละ 1.43 เทานน สาหรบประเทศเกาหลใตนน ไดมแนวคดและความรเรมทสาคญดงน 1) ผนาการเมองและรฐบาลเกาหลใตตระหนกถงความสาคญของมนษยในฐานะทเปนปจจยสาคญในการพฒนา ถาประชาชนไดรบการพฒนาทงในดานความร ความคด และทกษะทดแลว กยอมสามารถชวยใหเกาหลใตหลดพนจากภาวะความยากจนและความแรนแคน อนเนองมาจากผลของสงครามเกาหล (Korean War) ระหวาง ค.ศ. 1950-1953 2) เกาหลไดรบเอกราชใน ค.ศ. 1945 ภายหลงการตกเปนอาณานคมของญปน และตอมาตองแบงออกเปนเกาหลเหนอและเกาหลใตใน ค.ศ. 1948 จวบจนถง ค.ศ. 1960 ถอเปนชวงของการฟนฟเศรษฐกจ ภายใตขอจากดตางๆ จากภาวะความยากลาบากทางเศรษฐกจ วตถประสงคสาคญของการจดการศกษาในชวงนกคอ การฟนฟและการขยายอตราการเขาเรยนในระดบประถมศกษา ถดมาในชวงรฐบาลของประธานาธบดปกจองฮ (Park Chung-hee) ระหวาง ค.ศ. 1961-1979 ยทธศาสตรการพฒนาไดเนนการสรางความเตบโตทางเศรษฐกจ และเนนสงเสรมการสงออก โดยกาหนดใหการพฒนาอตสาหกรรมเปนรากฐานของการพฒนาเศรษฐกจ รฐบาลจงมงสงเสรมการศกษาในระดบมธยมและในระดบเทคนคและอาชวศกษา เพอผลตกาลงคนใหสอดคลองกบการเรงรดพฒนาภาคอตสาหกรรม 3) ชวงตนทศวรรษท 1980 โครงสรางเศรษฐกจของเกาหลใต ไดเปลยนแปลงจากภาคการเกษตรมาเปนภาคอตสาหกรรมอยางเตมตว อนเปนผลจากนโยบายรฐบาลปกจองฮ รวมทงการเนนการพฒนาอตสาหกรรมหนกในทศวรรษท 1970 ฉะนนนโยบายของรฐบาลในชวง ค.ศ. 1980-2000 จงไดเนนการสรางความเตบโตทางเศรษฐกจอยางมเสถยรภาพ กลยทธและเปาหมายในการจดการศกษาจงไดเนนทคณภาพการศกษา ความเปนอสระในการจดการศกษา และการมความรบผดชอบตอสงคม ดงนนทางเลอกนโยบายทสอดรบกบกลยทธและเปาหมายดงกลาวจงไดแกการกระจายอานาจใหแกทองถนในการจดการศกษา การสงเสรมและขยายโอกาสการศกษาในระดบอดมศกษา และการปรบปรงคณภาพการศกษา 4) การกระจายอานาจการจดการศกษาซงเกดขนอยางเปนรปธรรมในทศวรรษท1980 ถอเปนการสอดคลองกบการพฒนาประชาธปไตย การพฒนาเศรษฐกจ และการพฒนาสงคมของเกาหลใต เพราะรฐบาลกลางถอวามขอจากดในดานการบรหารงาน เนองจากโครงสรางการบรหารแบบลาดบชนตามสาย

9 การบงคบบญชา และการเนนทกฎระเบยบ ไมสามารถทจะตอบสนองความตองการของประชาชนในหลากหลายพนท และหลากหลายกลมสาขาอาชพ ดงนนการใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามารบผดชอบในดานการจดการศกษา โดยการเปดโอกาสใหประชาชนและประชาสงคม (civil society) ยอมมขอดในดานการตอบสนองตอความตองการและการแกไขปญหา รวมทงการระดมทรพยากร สรปวเคราะหเปรยบเทยบ ถงแมแนวคดทมาในการกระจายอานาจการศกษาในประเทศไทยและเกาหลใตมความแตกตางกนในแงของภมหลงประเทศ เนองจากเกาหลใตใชการพลกวกฤตการทเลวรายของประเทศโดยการปฏวตการปกครองใหเปนการกระจายอานาจไปสทองถน มรฐบาลทองถน ทมการบรหารอยางเปนอสระ และใชการศกษาเปนตวตงเพอการพฒนาประเทศแบบยงยน ใหแทรกซมไปในทกระดบ อยางไรกด ประเทศไทยและเกาหลใตตางกมจดรวมและแนวคดพนฐานในการกระจายอานาจการศกษาตามแนวทางการปฏรปการศกษาเปนหลก โดยเนนการแกไขปญหาและสรางความเขมแขงใหแกสถาบนประชาธปไตยและประชาสงคม ขจดความขดแยงระหวางการบรหารจดการจากบนลงลาง โดยหวนกลบมาใชคานยมของความสมพนธการบรหารจดการตนเองตามแบบวถวฒนธรรมของตนเองในทองถนมากขน 2. กฎหมาย นโยบาย และยทธศาสตรทเกยวของกบการจดการศกษาของทองถน ในประเทศไทยมการผลกดนนโยบายและยทธศาสตรการกระจายอานาจการจดการศกษาให อปท. ทสอดคลองกบกฎหมายหลกของประเทศ ดงน 1) นโยบายการกระจายอานาจการศกษาป พ.ศ. 2540 สมยรฐบาลนายชวน หลกภย คอ รฐบาลจะสนบสนนให อปท. มสวนรวมในการจดการศกษาทเนนการมความรคคณธรรม โดยเฉพาะอยางยงการจดการศกษาอบรมวชาชพ และการจดการศกษาแกผดอยโอกาส ตลอดจนการจดดแลสวสดการของนกเรยนในดานการรกษาพยาบาล อาหารเสรม นม และอาหารกลางวน 2) นโยบายรฐบาลชดตอๆ มาทเกยวของกบการกระจายอานาจการศกษาให อปท. ทสาคญ เชน รฐบาลชดพนตารวจโท ทกษณ ชนวตร ป พ.ศ. 2544 มนโยบายสงเสรมและสนบสนนใหทกฝายรวมรบผดชอบการจดการศกษาและฝกอบรม โดยรฐเปนผวางระบบ นโยบาย กากบคณภาพมาตรฐาน สนบสนนและระดมทรพยากร เตรยมความพรอมให อปท. และอนๆ รวมทงการจดการศกษาเพอคนพการหรอทพพลภาพ และผดอยโอกาส 3) ป พ.ศ. 2548 รฐบาลแถลงวาจะสงเสรมสนบสนนการทางานขององคกรอสระตางๆ ตามรฐธรรมนญ สงเสรมบทบาทของผนาชมชน ปราชญทองถน ใหกระจายอานาจจากสวนกลางไปสทองถน เพอใหทองถนสามารถพงตนเองและสามารถตดสนใจในกจการของทองถนได 4) ป พ.ศ. 2552 รฐบาลชดนายอภสทธ เวชชาชวะ ไดกาหนดทศทางและนโยบายตอการศกษา (ในการปฏรปการศกษารอบสอง) ในสวนของการกระจายอานาจการศกษาให อปท. ไดปรากฏอยในแนวทางการกาหนดบทบาทของภาคเอกชน และองคกรทองถนตอการพฒนาการศกษา โดยเฉพาะเรองการกระจายอานาจทางการศกษา ซงการดาเนนการในชวงสบปทผานมาพบวายงไมกาวหนาเทาทควร อนจาเปนตองมการทบทวนตอไป แมวา อปท. จะเปนไปอยางชาๆ แตจะเหนไดวา อปท. จานวนมาก ได

10 ตดสนใจแกไขปญหาดานการศกษาในเรองตางๆ ดวยตนเอง โดยไมรอการถายโอนสถานศกษาซงถอเปนความสาเรจระดบหนง 5) แผนปฏบตการกระจายอานาจดานการศกษาทจดทาขนใหม (ปพ.ศ. 2544) ไดจากดขนาดของ อปท. ทจะรบโอนสถานศกษาไวเฉพาะ อปท. ขนาดใหญทมความเจรญและมความพรอมสงเทานน โดยกลาววา นอกจากจะถายโอนสถานศกษาใหแกกรงเทพมหานครและเมองพทยาซงเปน อปท. รปแบบพเศษแลว จะถายโอนสถานศกษาทจดการศกษาระดบพนฐานใหเฉพาะเทศบาลนคร 20 แหงทวประเทศ (พ.ศ.2544) และเทศบาลเมอง 76 แหง (พ.ศ.2544) และมใหมการโอนถายสถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานใหแกเทศบาลตาบล ซงมอย 1,031 แหง และไมใหมการถายโอนไปยงองคการบรหารสวนตาบล ซงมมากถง 6,746 แหง รวมทงไมใหถายโอนไปยงองคการบรหารสวนจงหวด 75 แหงดวย โดยสรปจากจานวนองคกรปกครองสวนทองถนของไทย 7,952 แหงทวประเทศนน มองคกรปกครองสวนทองถนเพยง 100 แหงเทานนทมสทธรบโอนสถานศกษาของรฐ 6) ยทธศาสตรการกระจายอานาจการจดการศกษาในประเทศไทยเรมดาเนนการในป พ.ศ. 2544 แบงระยะเวลาการถายโอนเปน 2 ระยะ คอ ระยะ 1 ถง 4 ป (พ.ศ. 2544 - 2547) และ 1 ถง 10 ป (พ.ศ. 2544 - 2553) ตามแผนการกระจายอานาจแผนท 1 และ 2 ในแผนภารกจดานการศกษา อยในภารกจดานงานสงเสรมคณภาพชวต ในระยะเรมแรกกระทรวงศกษาธการรวมกบคณะกรรมการกระจายอานาจใหแก อปท. ไดกาหนดหลกเกณฑและวธประเมนความพรอมของ อปท. ในการจดการศกษา ซงแบงการจดการศกษาออกเปน 2 ระบบ คอ 6.1 กลมภารกจการจดการศกษาในระบบทเปนการจดการขนพนฐาน ประกอบดวย การจดการศกษาในระบบทเปนการศกษาขนพนฐาน และการจดการอาชวศกษา ใหกระทรวงศกษาธการและเขตพนทการศกษา ดาเนนการ (1) กาหนดนโยบาย แผนและมาตรฐานการศกษาในระดบชาต และในระดบเขตพนทการศกษา (2) ประเมนความพรอมของ อปท. ในการจดการศกษาตามหลกเกณฑและวธการประเมนทกาหนด รวมทงการเสนอแนะการจดสรรงบประมาณอดหนนการจดการศกษาของ อปท. (3) ตดตามตรวจสอบและประเมนผลการจดการศกษา (4) ใหกระทรวงศกษาธการรวมกบคณะกรรมการการกระจายอานาจเรงรดในการสรางความพรอมใหกบ อปท. ในการจดการศกษาไดเอง 6.2 กลมภารกจการจดการศกษานอกระบบและการจดการศกษาตามอธยาศย ประกอบดวย หองสมด และการบรการการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เงอนไขในการถายโอนหรอการกระจายอานาจการศกษา ม (1) รปแบบการดาเนนภารกจคอ ภารกจทรฐยงคงดาเนนการอย อปท. สามารถดาเนนการได (2) ใหกระทรวงศกษาธการและคณะกรรมการการกระจายอานาจใหแก อปท. รวมกาหนดหลกเกณฑและวธการประเมนความพรอมในการจดการศกษาของ อปท. และมหนาทในการประสานและสงเสรม อปท. ใหสามารถจดการศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและไดมาตรฐานการศกษา รวมทงการเสนอแนะการจดสรรงบประมาณอดหนนการจดการศกษาของ อปท. ตามทกฎหมายกาหนด (3) กระทรวงศกษาธการกาหนดมาตรฐานเพอเปนแนวทางปฏบตใหแก อปท. (4) สานกปลดกระทรวงศกษาธการ สงเสรมทางดานวชาการใหแก อปท. และ (5) อปท. อาจดาเนนการจดการศกษาในรปแบบอนใดกไดททาแลวจะเกดประโยชนตอการจดการศกษา และทาใหการจดการศกษามคณภาพมากขน

11 7) ทศทางการดาเนนการกระจายอานาจการจดการศกษาส อปท. ในชวงสบปจากนตามกรอบการปฏรปการศกษารอบสอง (พ.ศ. 2552-2561) ไดระบเรองการสงเสรมบทบาท อปท. ใหเขามารวมจดและสนบสนนการจดการศกษามากขน ตามความเหมาะสม และความตองการของทองถนในทกระดบหรอประเภทการศกษา ซงตองคานงถงความสอดคลองกบมาตรฐานและระบบการศกษาของชาตดวย สาหรบประเทศเกาหลใตนน ไดมกฎหมายวาดวยการกระจายอานาจการจดการศกษาใหทองถน ซงการกระจายอานาจการศกษาในเกาหลใตมววฒนาการ ดงน 1) ขอกาหนดไวในรฐธรรมนญป ค.ศ.1991 หรอเรยกวา “ระบบการจดการศกษาดวยตนเองของทองถน” หรอ Local Education Self-Governing System-LESGS โดยตงอยบนหลกการ 3 ประการคอ (1.1) กจกรรมดานสตปญญาระดบสง ขนอยกบการสรางสรรคและความหลากหลาย (1.2) กจกรรมดานวชาชพจาเปนตองดาเนนการดวยความเปนวชาชพทมวฒภาวะ และ (1.3) กจกรรมสาธารณะควรทจะรบใชหรอตอบสนองตอผลประโยชนสาธารณะ โดยในมาตรา 31 ของรฐธรรมนญไดยนยนในหลกของความเปนอสระ ความเปนวชาชพ และหลกความเปนกลางทางการเมองของการศกษา เพอใหบรรลถงเปาหมายดงกลาวรฐธรรมนญจงไดใหความสาคญตอทองถนในการเขามาจดการศกษา 2) ตงแตชวงเวลาทเกาหลไดรบเอกราชจากการปกครองของญปนใน ค.ศ. 1945 จนถง ค.ศ 1961 ไดมการดาเนนการใหทองถนมความเปนอสระในการจดการศกษา แตเกดขอขดแยงระหวางเจาหนาทกระทรวงศกษาธการกบกระทรวงมหาดไทย กอปรกบเกดรฐประหารใน ค.ศ. 1961 การดาเนนการตามนโยบายใหทองถนจดการศกษาดวยตนเองจงหยดชะงกลง 3) ทองถนดาเนนการจดการศกษาดวยตนเองไดมการรอฟนใน ค.ศ.1962 แตกไมไดนาไปดาเนนการในทางปฏบตอยางจรงจง การจดการศกษาจงยงอยในความรบผดชอบของฝายบรหารทวไปอยตอไป อยางไรกตาม การชมนมประทวงของสมาคมครจงเปนผลใหรฐบาลเรมมอบอานาจ ถงแมวาจะเปนอยางจากดใหแกคณะกรรมการดานการศกษา (Board of Education) 4) ระบบบรหารหรอจดการศกษาของเกาหลใตไดมการวางรากฐานไวใน ค.ศ.1991 เมอแนวคดระบบการจดการศกษาดวยตนเองของทองถน ซงปรากฏอยในกฎหมายการศกษาไดรบการตราเปนกฎหมายโดยเฉพาะขน ซงกคอกฎหมายวาดวยการจดการศกษาของทองถน (Law for Local Education Self-Governance) โดยกฎหมายฉบบนระบวตถประสงคพนฐานใหความเปนอสระดานการจดการศกษาอยางเดนชด ความเปนวชาชพ และความเปนแบบฉบบเฉพาะของการจดการศกษาในระดบทองถน อานาจในการควบคมดแลการจดการศกษาจงถกถายโอนไปยงสานกการศกษาขององคกรปกครองทองถนทอยในรปมหานคร (metropolitan cities) และจงหวด โดยมผตรวจการศกษา (superintendent of education) เปนผควบคมดแล 5) มกฎหมายปองกนอทธพลทางการเมองและการคมครองความเปนวชาชพ กาหนดใหการบรหารการศกษาปลอดจากการแทรกแซงทางการเมอง โดยมกฎหมายรองรบ คอ รฐธรรมนญ ค.ศ.1991และ Local Autonomy Law การบรหารจดการศกษาโดยทองถนตองเปนไปตามขอบญญตดงกลาว จงตองปลอดจากสมาชกพรรคการเมองในคณะกรรมการการศกษา

12 6) ในชวงรฐบาลประธานาธบดคมยองซม (Kim Young-sam) ไดดาเนนการแตงตงคณะกรรมการทปรกษาประธานาธบดดานการปฏรปการศกษา (Presidential Advisory Educational Reform Committee) เพอแสวงหาทศทางการเปลยนแปลงระบบการศกษาของเกาหลใต ทงนเพอเปนการเตรยมประเทศเขาสยคโลกาภวตน (globalization) ขอมลขาวสาร (Informationalization) และประชาธปไตย โดยมจดเนนทสาคญคอ การศกษามงเนนใหผเรยนเปนศนยกลาง มความหลากหลาย และมความเปนเลศเฉพาะดาน การดาเนนการของโรงเรยนตองตงอยบนพนฐานของความเปนอสระ และหลกความรบผดชอบ โดยใหการศกษาสอดคลองกบหลกเสรภาพ ความเทาเทยม การเผยแพรขอมลขาวสาร และคณภาพมาตรฐานการจดการศกษา สรปวเคราะหเปรยบเทยบ นโยบายและยทธศาสตรการกระจายอานาจของเกาหลใตนนมมากอนประเทศไทย และมการเปลยนแปลงมาสการกระจายอานาจยงทองถนอยางจรงจงประมาณ 20 ปสวนประเทศไทยใหกระทรวงศกษาธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาไปยงคณะกรรมการและสานกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง โดยใหความเปนอสระแก อปท. แตละแหงในการปกครองตนเอง มอสระในการกาหนดนโยบายการศกษา การบรหาร การเงน การคลง และมอานาจหนาทของตนเองโดยเฉพาะ โดยรฐบาลเปนผกากบดแล อปท. เทาทจาเปนภายในกรอบของกฎหมาย หากแตในภาคปฏบตของการกระจายอานาจทางการศกษาส อปท. นน เกดผลนอยมาก โดยเฉพาะหากนบจากจดเรมตนของ พ.ร.บ.กาหนดแผนขนตอนการกระจายอานาจ พ.ศ.2542 จนถง พ.ศ. 2553 ปรากฏมโรงเรยนสงกด สพฐ. ทไดรบการถายโอนใหกบองคกรปกครองสวนทองถนเพยง 449 แหง หรอ คดเปนรอยละ 1.43 เทานน 3. การจดโครงสราง อานาจหนาท และบทบาทการจดการศกษาในทองถน ประเทศไทยม อปท. จานวนถง 7,854 แหง ซงแบงออกเปนองคการบรหารสวนจงหวด 77 แหงเทศบาล 1,619 แหง องคการบรหารสวนตาบล 6,157 แหง เมองพทยา และกรงเทพมหานคร อปท. ของไทยมโครงสราง อานาจหนาท และขอบเขตในการบรหารราชการทแตกตางกน ตามลาดบขนาดและความสามารถจดการ การจดโครงสราง อานาจหนาท และบทบาทการจดการศกษาในทองถน มดงน

1) สานกนายกรฐมนตรโดยคณะกรรมการการกระจายอานาจใหแก อปท. (กกถ.) เปนหนวยงานสวนบรหารแผนและประสานการถายโอนกบหนวยงานตางๆ และเปนศนยขอมลการกระจายอานาจ กกถ. ประกอบดวย นายก/รองนายกรฐมนตร รฐมนตรกระทรวงและปลดกระทรวงทเกยวของ สวนราชการทเกยวของ ผแทน อปท. และผทรงคณวฒซงมความร ความเชยวชาญในการบรหารราชการแผนดนดานตางๆ ทเกยวของ ทงน กกถ. ไดจดทาแผนปฏบตการกาหนดขนตอนการกระจายอานาจใหแก อปท. โดยประกาศเปนราชกจจานเบกษาฉบบท 1 ป 2545 และฉบบท 2 ป 2551 มคาสงแตงตงคณะทางานเฉพาะกจเพอสนบสนนดานการศกษาของ อปท. ใหแกสถานศกษาของกระทรวงศกษาธการ ในการกาหนดกรอบแนวทาง หลกเกณฑและขอบเขตวธการ ให อปท. ตอการสนบสนนดานการศกษา

2) กระทรวงศกษาธการ ผรบผดชอบดาเนนการถายโอนภารกจดานการศกษาใหแก อปท. ไดดาเนนการตามบทบาท อานาจ และหนาท โดยออกกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการประเมน

13 ความพรอมในการจดการศกษาขนพนฐานของ อปท. พ.ศ. 2547 และกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550 และสานกงานปฏรปการศกษาไดดาเนนการจดโครงสรางหนาทขององคกรและการแบงสวนงานตามทไดบญญตไวใน พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต เพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของการจดการศกษาของประเทศ

3) กระทรวงมหาดไทย โดยกรมสงเสรมการปกครองทองถนมภารกจในการสงเสรมและสนบสนน อปท. แตละแหงทอยภายใตการดแลของผบรหารทองถน สภาทองถน และผปฏบต ซงเปนบคคลทมาจากการเลอกตงจากประชาชน พฒนาและใหคาปรกษาแนะนาในการจดทาแผนพฒนาทองถน การบรหารงานบคคล การเงน การคลง และการบรหารจดการ เพอให อปท. มความเขมแขงและมศกยภาพในการใหบรการสาธารณะ และการศกษาในอานาจหนาทของ อปท. ซงในดานการศกษาจะตองสงเสรม และสนบสนนการบรหารงานบคคลของบคลากรทางการศกษาทองถน สงเสรม สนบสนน และประสานการบรหารจดการดานโครงสรางพนฐานทางการศกษา

4) ผบรหารทองถน สภาทองถน คอผทมองการศกษาทองถนคอหวใจสาคญทสดของความยงยนของชมชน สงคม ความอยรอดของบานเมอง และมการสรางความรวมมอกบภาคประชาชน เพราะทองถนสามารถดงภาคประชาชน ภมปญญาและประสบการณของบคคลในทองถน เขามามสวนรวมในการบรหารจดการทองถนได

5) ความเชอมโยงไปสทองถน อปท. ปฏบตหนาทกากบ ดแล สงเสรม สนบสนนการศกษาของชมชนทองถนใหเปนไปตามความตองการของชมชนและทองถน และใหสอดคลองกบนโยบายและมาตรฐานการศกษาของชาต ซงกาหนดใหการปฏบตเสรจสนทสถานศกษาใหมากทสด และตองเชอมโยงสมพนธกนระหวางเขตพนทการศกษา สถานศกษา และ อปท. หนวยปฏบตตามนโยบายในทองถน ไดแก

(1) เขตพนทการศกษา นโยบายกาหนดใหการศกษาขนพนฐานและการศกษาระดบตากวาปรญญายดเขตพนทการศกษาเปนหลก และใหมภารกจหลกในการกากบดแลสถานศกษา และภารกจตอ อปท. ในการประสานและสงเสรมใหสามารถจดการศกษาไดสอดคลองกบนโยบายและมาตรฐานการศกษา และในระยะยาวจะตองสงเสรมให อปท. สามารถจดการศกษาไดเองทงหมด ใหเขตพนทการศกษาทาหนาทเพยงการประสานและสงเสรมใหจดการศกษาไดสอดคลองกบนโยบายและมมาตรฐาน

(2) สถานศกษา ถอเปนหนวยปฏบตการจดการศกษาทตองสามารถบรหารงาน และเสรจสนในองคกรของตนเองใหไดมากทสด ใชระบบการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐานเพอการจดการตนเองและทองถน หรอ SBMLD (School-Based Management Learning Administration) ใน 4 ดาน คอ ดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป หนาทในการจดการศกษาใหขนอยทศกยภาพและความพรอมของ อปท. แตละแหง ซงการกระจายอานาจทางการศกษาสทองถนทาใหมผลกระทบตอการดาเนนงานของโรงเรยน และชมชน ครในฐานะเปนผจดกจกรรมการเรยนการสอนในโรงเรยนจงมบทบาททเปลยนแปลงไป

14 สาหรบประเทศเกาหลใต มการจดโครงสราง อานาจหนาท และบทบาทการจดการศกษาในทองถน มดงน คอ 1) ระบบบรหารการศกษาของเกาหลใตจาแนกเปนระดบชาต (national level) และระดบทองถน (local level) และการกระจายอานาจการบรหารการศกษาไปสทองถนของเกาหลถกบญญตไวในกฎหมายการกระจายอานาจการบรหารสทองถน (local autonomy law) โดยมกระทรวงการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย (Ministry of Education and Human Resources Development-MOEHRD) เปนหนวยงานบรหารการศกษาในระดบชาตทรบผดชอบการบรหารการศกษา ทาหนาทกาหนดนโยบายทเกยวของกบกจกรรมทางวชาการ (academic activities) วทยาศาสตรศกษาและการศกษาโดยรฐ (sciences and public education) และการนานโยบายไปสการปฏบตตามปรชญาทเนนการพฒนาเดกใหเปนพลเมองในอดมคต รบผดชอบการบรหารการศกษาในระดบชาตและกระจายอานาจสวนใหญสหนวยงานในระดบทองถนในดานการวางแผน การเงนและการตดสนใจในการบรหารการศกษาทเกยวกบระดบประถมและมธยมศกษา 2) การกระจายอานาจการบรหารการศกษาสมพนธกบการกระจายอานาจการปกครองสวนทองถนและคานงถงความพรอม ในดานการบรหารการศกษานน รฐธรรมนญไดบญญตวา ใหแยกจากอานาจการบรหารทวไป และใหปลอดจากการแทรกแซงทางการเมอง และการกระจายอานาจการบรหารการศกษาทาควบคไปกบการกระจายอานาจการปกครองไปสทองถน เปนการกระจายอานาจการบรหารการศกษาทสมพนธกบเขตการปกครองของทองถน ซงประกอบดวยมหานครหรอจงหวด (Metropolitan-7 หรอ Povince-9) และเขต/อาเภอ (county หรอ district-180) แตมไดหมายความวาจะมสทธจดการศกษาไดทกระดบ ระดบเขตหรออาเภอ ใหดแลเฉพาะระดบประถมศกษาถงมธยมศกษาตอนตน ซงเปนภาคบงคบ ระดบมธยมศกษาตอนปลายใหทองถนระดบมหานครหรอจงหวดบรหารจดการ 3) กระทรวงการศกษาฯ รบผดชอบการศกษาทงข นพนฐาน อดมศกษา อาชวศกษา และการประสานงานระหวางหนวยงานทรบผดชอบการจดการศกษาในระบบโรงเรยน ทบวงพฒนาทรพยากรมนษย เนนการศกษานอกระบบโรงเรยน 4) หนวยงานบรหารการศกษาในระดบทองถน คอ สานกงานการศกษาทองถน (district offices of education) ซงตงอยในกรงโซลและในมหานครตางๆ รวม 7 แหง ในระดบจงหวดตางๆ อก 9 จงหวด และมสานกงานการศกษาระดบเขตหรออาเภอ (district หรอ county) จานวน 180 แหง มหนาทตดสนใจสงการเกยวกบการศกษา ศลปะและวทยาศาสตรในแตละทองถน ภายในขอบเขตทไดรบการกระจายอานาจจากกระทรวงการศกษาฯ โดยการบรหารการศกษาในระดบมหานคร/จงหวด และระดบเขต/อาเภอเหลาน จะเปนอสระจากการบรหารทวไปของฝายปกครอง 5) สานกงานการศกษาของทองถนแตละสานกงานจะมคณะกรรมการการศกษา ซงประกอบดวยกรรมการจานวน 7-15 คน ไดมาโดยการลงคะแนนเสยงเลอกตงโดยคณะกรรมการทมสทธในการลงคะแนน (selected by the voting committee) พรอมทงมขอกาหนดวา อยางนอยครงหนงของคณะกรรมการจะตองเคยมประสบการณทางดานการศกษา หรอการบรหารการศกษามาแลวไมตากวา 10 ป คณะกรรมการสถานศกษาประกอบดวยผปกครองนกเรยนรอยละ 40-50 เปนครและผบรหาร

15 โรงเรยนรอยละ 30-40 และเปนประชาชนในชมชนรอยละ 10-30 กรรมการซงเปนผแทนผปกครองและคร ไดมาโดยการเลอกตงจากแตละกลม สวนผแทนประชาชนในชมชนไดมาจากการเสนอชอโดยผแทนผปกครองและผแทนคร 6) ผอานวยการสานกงานการศกษา (Superintendent of Education) เปนตาแหนงผบรหารสงสดของสานกงานการศกษาของทองถน ไดมาจากการเลอกตงโดยสมาชกในคณะกรรมการการศกษาของทองถน (elected by the majority of the members) และมวาระ 4 ป โดยจะตองมคณสมบตตามทไดกาหนดไวในกฎหมาย และจะตองมประสบการณในวชาชพทางการศกษามาแลวอยางนอย 5 ป

สรปวเคราะหเปรยบเทยบ เมอพจารณาเชงโครงสรางการบรหารการจดการศกษาทองถนโดยภาพรวมทงในประเทศไทยและเกาหลใตไมคอยมความแตกตางกนมากนก นนคอ มการบรหารจดการในสวนกลางและทองถนเชนเดยวกน สวนกลางคอ กระทรวง กรม และสวนทองถนคอ สานกงานการศกษาทองถน ซงตางกมบทบาทหนาทของแตละหนวยงานทแตกตางออกไปบาง ประเทศไทยมหนวยงานททาหนาทกาหนดนโยบายการศกษา 2 หนวยงานหลก คอ กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงมหาดไทย โดยกระทรวงศกษาธการทาหนาทรบผดชอบดาเนนการถายโอนภารกจดานการศกษาใหแก อปท. ซงอยภายใตกระทรวงมหาดไทย นอกจากนกระทรวงศกษาธการเองยงมหนาทกาหนดหลกสตรแกนกลางและควบคมคณภาพการศกษาของประเทศในภาพรวม 4. สรปการวเคราะหเปรยบเทยบการกระจายอานาจการจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถนไทยกบเกาหล พบวา มแนวรวมทคลายกน คอ 1) ในดานความรเรมแนวคดการกระจายอานาจการศกษา นโยบายและยทธศาสตรในการจดการศกษาของทองถน มพนฐานแนวความคดบนพนฐานประเทศทปกครองตามระบอบประชาธปไตย การบรหารจดการโดยใชคนในทองถนเปนฐานเพอการพฒนาประเทศทย งยน มการใชกฎหมายเปนตวขบเคลอนยทธศาสตรการกระจายอานาจการศกษาใหไปสทศทางทตองการ โดยใชหลกการกระจายอานาจตามแนวทางการปฏรปการศกษาเปนหลกพนฐาน 2) ในดานการจดโครงสรางอานาจหนาท พบวา อปท. ของไทย มหนาทในการสนบสนนทางดานการศกษา มรปแบบการบรหารโดยผบรหารทองถนมาจากการเลอกตงของประชาชน เชนเดยวกบของเกาหลใตของแตละจงหวดและมหานคร ซงตางมหนาทในการสนบสนนทางดานการศกษาตามกฎหมายการศกษาของเกาหลใต ซงการศกษาในภาพรวมในแตละจงหวดจะไดรบการดแลภายใตกระทรวงการศกษาฯ ของเกาหลใต สวนประเทศไทยมกระทรวงมหาดไทยทกากบการบรหารจดการ อปท. และกระทรวงศกษาธการเปนผดแลคณภาพการศกษาภาพรวมของประเทศเปนหลก โดยสรป จดเดนรวมดานการกระจายอานาจการจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถนไทยและเกาหลใตตางกใหความสาคญกบการกระจายอานาจการศกษาไปสทองถนโดยถอวาการกระจายอานาจการศกษาเปนสวนหนงของแนวทางในการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา การกระจายอานาจการจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนมจดเดนในแงของการมนโยบาย วสยทศน อดมคตทางการบรหารประเทศแบบยงยน โดยมเจตนารมณทตองการใหการศกษาเปนตวตงเพอการ

16 พฒนา ทงไทยและเกาหลใตมลกษณะทสอดคลองไปในทศทางเดยวกนตามแนวโนมการบรหารจดการตามสากล ดงสะทอนในตารางท 1 ตอไปน ตารางท 1 สรปการวเคราะหเปรยบเทยบและจดเดนรวมของไทยกบเกาหล ประเดน แนวคดการกระจายอานาจ

การศกษาเพอพฒนาประเทศ แบบยงยน

การกาหนดกฎหมาย นโยบาย และยทธศาสตรขบเคลอนการจดการศกษา

ของทองถน

การกาหนดโครงสราง อานาจหนาท และบทบาทการจด

การศกษาในทองถนใหเปนอสระและคลองตว

ประเทศไทย

1. กระแสโลกาภวตนทเกดขน ทใหมการกระจายอานาจใหองคกรและชมชนมอสระ ใหประชาชนไดปกครองตนเองตามรฐธรรมนญป พ.ศ. 2540 เพราะการกระจายอานาจจะแกปญหาไดตรงจด 2. พรบ. การศกษา ดานการกระจายอานาจการบรหารจดการศกษา ซงกาหนดอานาจให อปท. สามารถจดการศกษาดวยตนเองได 3. ผเกยวของทกระดบและทกภาคสวนในชมชนมสวนรวมการจดการศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถนไดมากทสด และจะชวยในเรองของการปรบปรงคณภาพ และตอบสนองความตองการของทองถนไดดยงขน

1. กาหนดกฎหมาย พ.ร.บ. การศกษา และ พ.ร.บ.องคกรปกครองสวนทองถน 2. รฐโอนภารกจการจดการศกษาให อปท. เปนผดาเนนการดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป 3. ใหความเปนอสระแก อปท. แตละแหงในการปกครองตนเอง มอานาจหนาทของตนเองโดยเฉพาะ โดยรฐบาลเปนผกากบดแล อปท. เทาทจาเปนภายในกรอบกฎหมาย 4. ในประเทศไทยในทางปฏบตแมกฎหมายระบใหมการกระจายอานาจการศกษาไปยงทองถน แตความเปนจรง การถายโอนสถานศกษาให อปท. ดแลนนเปนเรองทยากมาก ดงเชน ระหวางป 2549-2553 มสถานศกษาทถายโอนไปยง อปท. เพยง 449 แหง คอคดเปนรอยละ 1.43 เทานน

1. สวนกลางระดบกระทรวง ทาหนาทเฉพาะดานนโยบาย แผน มาตรฐาน สนบสนนทรพยากร การตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการจดการศกษาโดยรวม กระทรวงศกษาธการรบผดชอบดานวชาการ และกระทรวงมหาดไทยรบผดชอบการบรหารจดการทวไปของ อปท. 2. ระดบภมภาค มเขตพนทการศกษาอานวยการและสนบสนนดานวชาการ ทาหนาทเฉพาะกากบสงเสรมสถานศกษา อปท. 3. ระดบทองถน คอ อปท. มอสระในการบรหารงาน เนองดวยมรปแบบการบรหารแบบทมผบรหารทองถน และสภาทองถนทมาจากการเลอกตงของประชาชนในพนท ซงมความคลองตวในการบรหารและตดสนใจในเชงรก 4. ระดบปฏบตการหรอสถานศกษา ซงเปนหนวยปฏบตเนนการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ประเทศเกาหลใต

1. การตนตวทจะพฒนาตวเองใหเปนผนาทางเศรษฐกจ และสามารถแขงขนในเวทโลกได

1. การกาหนดกฎหมายและดาเนนการตามนโยบายมาไดเกอบ 20 ป โดยมบท

1. ระดบกระทรวงดแลการศกษาทองถนในภาพรวมทงประเทศภายใตกระทรวงการศกษา

17 ประเดน แนวคดการกระจายอานาจ

การศกษาเพอพฒนาประเทศ แบบยงยน

การกาหนดกฎหมาย นโยบาย และยทธศาสตรขบเคลอนการจดการศกษา

ของทองถน

การกาหนดโครงสราง อานาจหนาท และบทบาทการจด

การศกษาในทองถนใหเปนอสระและคลองตว

2. แนวคดทจะสรางเสถยรภาพดานเศรษฐกจ ในชวง พ.ศ. 2534-2538 3. กาหนดใหการจดการศกษาทมคณภาพ มความเปนอสระในการจดการศกษา และการมความรบผดชอบตอสงคม โดยการเปดโอกาสใหประชาชนและประชาสงคม (civil society) เขามามสวนรวมในการจดการศกษาและพฒนาการศกษามากขน

บญญตจากรฐธรรมนญ และ พ.ร.บ.การศกษาของทองถน 2. รฐบาลมอบอานาจการจดการศกษาดวยตนเองใหแกทองถน อานาจในการควบคมดแลการจดการศกษา และรปแบบตางๆ ของการเรยนรถกถายโอนไปยงสานกการศกษาของการปกครองทองถนในรปมหานครและจงหวด 3. รฐบาลสวนกลางใหอานาจการดาเนนการของโรงเรยนเปนอสระคลองตว และยดหลกธรรมาภบาลในการบรหาร

วทยาศาสตร และเทคโนโลย 2. ระดบภมภาคจะมหนวยงานแตละจงหวด ไดรบการดแลภายใต ผวาราชการจงหวด ซงมาจากการเลอกตงของประชาชน 3. ระดบทองถนสานกการศกษาทองถน ซงมในระดบมหานครและจงหวด ในระดบทองถนทถดลงมา สานกงานการศกษาจะเปนอสระจากหนวยงานอนๆ 4. ระดบปฏบตการหรอสถานศกษา ซงเปนหนวยปฏบตเนนการบรหารจดการโดยใชโรงเรยนเปนฐาน และบรหารจดการตนเอง และยดหลก ธรรมาภบาล

5. สถานการณ ปญหา และสภาพแวดลอมการจดการศกษาของทองถน

5.1 สถานการณการจดการศกษา ในประเทศไทยการจดการศกษาของ อปท. ปจจบนม 4 รปแบบคอ องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) และการปกครองรปแบบพเศษ ไดแก กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ในป พ.ศ. 2555 ม อปท. ทกรปแบบรวมจานวน 7,853 แหง โดย อปท. ไดดาเนนการจดการศกษาใน 2 รปแบบ คอ 1) การศกษาในระบบ และ 2) การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สภาพความกาวหนาการจดการศกษาแตละรปแบบของ อปท. มดงน 1) การจดการศกษาในระบบ ในปการศกษา 2555 อปท.ทจดการศกษาไดแก อบจ. เทศบาล อบต. เมองพทยา และกรงเทพมหานคร มจานวน 644 แหง จากโรงเรยนในสงกด ทงหมด 1,869 แหง ซง อปท. สามารถจดการศกษาไดตงแตระดบอนบาลจนถงระดบอาชวศกษา (ยกเวน กทม. มการจดการศกษาในระดบอดมศกษา 1 แหง คอ มหาวทยาลยนวมนทราธราช ซงจดการเรยนการสอน 2 คณะ คอ คณะพยาบาลศาสตรเกอการณย และคณะแพทยศาสตรวชรพยาบาล) เนนการจดการศกษาสวนใหญเปนการเพมในสายสามญมากกวาสายอาชพ ทงน สวนหนงอาจเนองจากกรงเทพมหานครไดลงนามในบนทกขอตกลงความรวมมอกบ สพฐ. ในการรบนกเรยนระดบมธยมศกษา โดยโรงเรยนในสงกด สพฐ. เนนการเพมจานวนนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย และใหกรงเทพมหานครรองรบนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนในรปแบบการจดการศกษาแบบสหกจ

18

ระดบการจดการศกษาของ อปท. ในภาพรวมไดจดการศกษาระดบอนบาลถงประถมศกษามจานวนมากทสด (43.17%) รองลงมาไดแก ระดบอนบาลถงระดบมธยมศกษาตอนตน (19.48%) ระดบมธยมศกษา (14.29%) ระดบอนบาลลวน (13.70%) ระดบอนบาลถงมธยมศกษา (3.37%) ระดบประถมศกษา (1.55%) ระดบประถมถงมธยมศกษาตอนตน (0.91%) ระดบมธยมศกษาตอนตน (0.48%) ระดบประถมศกษาถงมธยมศกษา (0.32%) ระดบประถมศกษาถงอาชวศกษา (0.32%) ระดบอาชวศกษา (0.16%) และระดบมธยมศกษาตอนปลาย (0.11%) ตามลาดบ

ดานคณภาพการจดการศกษา ไดใหความสาคญกบระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน และมาตรฐานการศกษาชาต และไดมการพฒนาเกณฑมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาในสงกด อปท. ใหสถานศกษาใชเปนแนวทางในการกาหนดเปาหมายการจดการศกษา และดาเนนการจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพ รวมทงไดประกาศใชมาตรฐานการศกษาดงกลาว ทงระดบการศกษาปฐมวย และการศกษาขนพนฐาน ในการประเมนคณภาพภายใน จานวน 24 มาตรฐาน เชน มาตรฐานคร ผบรหาร ผเรยน และสถานศกษา เปนตน สวนการประกนคณภาพภายนอก จากผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง (พ.ศ. 2549 - 2553) ของสถานศกษาในสงกด อปท. ซงแยก กทม. ออกมาเปนการเฉพาะ พบวา ระดบการศกษาปฐมวย จากสานกการศกษา อปท. ทงสนจานวน 481 แหง ไดรบการรบรองมาตรฐานจาก สมศ. จานวน 444 แหง คดเปนรอยละ 92.31 ไมไดรบการรบรองมาตรฐาน จานวน 37 แหง คดเปนรอยละ 7.69 สวนใหญมผลการประเมนคณภาพระดบด จานวน 290 แหง คดเปนรอยละ 60.29 ระดบการศกษาขนพนฐาน จากสานกการศกษา อปท. จานวน 523 แหง ไดรบการรบรองมาตรฐานจาก สมศ. จานวน 459 แหง คดเปนรอยละ 87.76 ไมไดรบการรบรองมาตรฐาน จานวน 64 แหง คดเปนรอยละ 12.24 สวนใหญมผลการประเมนคณภาพระดบด จานวน 381 แหง คดเปนรอยละ 72.85

2) การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นอกจากการจดการศกษาในระบบแลว อปท. ไดมการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในรปศนยพฒนาเดกเลก และศนยการเรยนร ดงน

2.1) ศนยพฒนาเดกเลก หมายถง สถานทดแลและใหการศกษาเดก อายระหวาง 3 - 5 ป มฐานะเทยบเทาสถานศกษา เปนศนยพฒนาเดกเลกท อปท. จดตงเอง และศนยพฒนาเดกเลกของสวนราชการตางๆ ทถายโอนใหอยในความดแลรบผดชอบของ อปท. เชน ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด/มสยด กรมการศาสนา ศนยพฒนาเดกเลก กรมการพฒนาชมชน และศนยพฒนาเดกเลก (เดก 3 ขวบ) รบถายโอนจากสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ฯลฯ ในป 2555 อปท. มศนยพฒนาเดกเลกจานวนทงสน 19,820 แหง เปนศนยพฒนาเดกเลกทจดขนเอง 5,540 แหง รบโอนจากสวนราชการตางๆ จานวน 14,280 แหง โดยมการรบโอนจากกรมการพฒนาชมชนมากทสด 7,520 ศนย คดเปนรอยละ 52.66 รบโอนจากกรมการศาสนา 4,110 ศนย คดเปนรอยละ 28.78 และรบโอนจากกระทรวงศกษาธการ (สปช.ถายโอน 3 ขวบ) 2,651 ศนย คดเปนรอยละ18.56

19

คณภาพการจดการศกษาของศนยพฒนาเดกเลก แบงเปนการประกนคณภาพภายในโดยกรมสงเสรมการปกครองทองถน ซงไดจดทามาตรฐานการดาเนนงาน 4 ดาน คอ ดานบคลากรและการบรหารจดการ ดานอาคารสถานทสงแวดลอมและความปลอดภย ดานวชาการและกจกรรมตามหลกสตร และดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากชมชน สวนการประกนคณภาพภายนอก สมศ. ไดกาหนดมาตรฐานและเกณฑการประเมนคณภาพภายนอกรอบสาม (พ.ศ. 2554-2558) สาหรบศนยพฒนาเดกเลก (ศพด.) โดย ศพด. ทกแหงจะตองรบการประเมน ภายในป พ.ศ. 2558 โดย สมศ. ตอไป

2.2) ศนยการเรยนรในชมชน คอการศกษาตามอธยาศย เปนการศกษาทเกดขนไดจากประสบการณในชวตประจาวนโดยเรยนรจากการทางาน จากบคคล จากครอบครว จากสอมวลชน จากแหลงความรตางๆ ทลกษณะการเรยนสวนใหญเปนการเรยนเพอความรและนนทนาการ อกทงสามารถเรยนรไดตลอดเวลาและเกดขนในทกชวงวยตลอดชวต ซงประกอบดวยการศกษาตามอธยาศย แหลงการเรยนรในชมชน ศนยการเรยนรชมชนประเภทตางๆ ทอานหนงสอประจาหมบาน/ชมชน หองสมดประชาชน คณภาพการจดการศกษาของศนยการเรยนรในชมชน แมวาศนยการเรยนรยงไมไดรบการประเมนคณภาพมาตรฐานจากองคกรภายนอกหรอสมศ. แตกรมสงเสรมการปกครองทองถนไดเลงเหนความสาคญในการจดทามาตรฐานการดาเนนงานศนยการเรยนรในชมชน ใหสามารถดาเนนงานเพอพฒนาศนยการเรยนรไดอยางมคณภาพ และเหมาะสม ซงจะเปนแนวทางให อปท. ถอปฏบตในการดาเนนงานศนยการเรยนรในชมชน

สาหรบความกาวหนาของการจดการศกษาของ อปท. ไทยนน นบตงแตมการดาเนนการกระจายอานาจการศกษาให อปท. พบวาทผานมามการถายโอนสถานศกษาไปส อปท. ในชวงป 2549-2553 จานวน 449 แหง และในป 2554 มจานวน 54 แหงเทานน ซงถอวายงมปรมาณนอยเมอพจารณาจากระยะเวลาทมการขบเคลอนนโยบาย ในดานคณภาพจะพบวาประชาชนและการมสวนรวมมมากขน ประชาคมการศกษากมการตอบสนองใหเปนไปในทศทางทสนบสนนนโยบายการถายโอนสถานศกษามากขนดวย ในประเทศเกาหลใต ระบบการศกษาของเกาหลยคใหมเปนการจดการศกษาโดยสรางระบบการศกษาใหม (New Education System) เพอมงสยคสารสนเทศและโลกาภวตน โดยเปาหมายสงสดของระบบการศกษาของเกาหลยคใหม คอความเปนรฐสวสดการทางการศกษา สรางสงคมการศกษาแบบเปดและตลอดชวต สภาพการจดการศกษา มดงน 1) หนวยงานทรบผดชอบการบรหารจดการศกษา แบงเปน 3 ระดบ ประกอบดวย (1) ระดบชาต คอ กระทรวงการศกษา วทยาศาสตร และเทคโนโลย มหนาทในการจดทานโยบายและแผนการศกษาแหงชาต นาแผนไปสการปฏบต ออกกฎหมายเกยวกบการศกษา ดาเนนการดานงบประมาณการศกษาของประเทศ ประสานกบหนวยงานทเกยวของ และแนะนาสานกงานการศกษาทองถน (2) ระดบภมภาค จานวน 16 แหง ไดแกสานกงานการศกษาประจาเทศบาลและจงหวด รบผดชอบการบรหารจดการการศกษาในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาในเขตเทศบาล และจงหวด ภายใตการกากบดแลของคณะกรรมการการศกษา (board of education) และกระทรวงการศกษาฯ และ (3) ระดบทองถน จานวน 180 แหง ไดแก สานกงานการศกษาประจาเมองหรออาเภอ

20 ตางๆ รบผดชอบดแลการบรหารการจดการศกษาประจาเมองหรออาเภอภายใตการกากบดแลของสานกงานการศกษาประจาเทศบาลและจงหวด การกระจายอานาจการศกษาสงผลใหมการสนบสนนและการมสวนรวมการศกษาจากชมชน พอแมผปกครองมากขน เปนการศกษาทางเลอกแบบทภาคประชาชนหรอผปกครองรวมกลมกนขนมาจดตงการศกษาของตนเอง กากบโดยสานกการศกษาของแตละพนดแลดวย 2) การควบคมคณภาพการผลตคร ใชระบบรบรองวทยฐานะของสถาบนฝกหดครและการออกใบประกอบวชาชพครโดยกระทรวงการศกษาฯ การรบบคคลเขาเปนครในสถานศกษาของรฐใชวธการสอบแขงขนแบบเปด (open competition) จดสอบคดเลอกโดยคณะกรรมการเขตพนทการศกษา แบงเขตตามพนททางภมศาสตร สอบเปนขอเขยน เมอผานแลวจะสอบสอน (presentation) และสอบสมภาษณ ทงนผสมครเขาสอบคดเลอกเปนครจะตองไดรบใบประกอบวชาชพแลว 3) ครโรงเรยนรฐบาล มสถานภาพใกลเคยงกบขาราชการพลเรอนทวไป แตในดานภาระงาน พบวาครตองทางานหนก จานวนนกเรยนในแตละหองเรยนระดบประถมศกษาเฉลย 34.9 คน หองเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนเฉลย 40.8 คน นอกจากน ครยงตองทางานบรหารชนเรยน และชวยงานบรหารของโรงเรยนเพมเตมจากการสอนอกสปดาหละหลายชวโมง 4) ในดานการบรหารงานวชาการและการประกนคณภาพการศกษา มลกษณะเดนคอ การกาหนดหลกสตรโดยสวนกลาง การควบคมคณภาพของตาราเรยนแบบผสมผสานหลายระดบ และการกระจายอานาจการพฒนาหลกสตรไปสระดบทองถน ใหสานกงานการศกษาทองถนจดทาแนวปฏบตสาหรบโรงเรยนประถมและมธยมศกษา 5) ระบบการประกนคณภาพการศกษา กาหนดการใชหลกสตรแกนกลาง โครงสรางและมาตรฐานการศกษาเปนแบบเดยวกน และเปดโอกาสใหปรบปรงในรายละเอยดใหเหมาะสมกบสภาพทองถนและโรงเรยน โดยจดเปนหลกสตรสถานศกษา มระบบการประเมนผลโดยหนวยงานสวนกลาง ดวยการใชการทดสอบทหลากหลาย สรปวเคราะหเปรยบเทยบ แมวาการกระจายอานาจการศกษาในประเทศไทยยงไปสทองถนไมมากนก โดยเฉพาะการศกษาในระบบ เม อ เทยบสดสวนสถานศกษาทงหมดในประเทศ กระทรวงศกษาธการยงมโรงเรยนในสงกดเปนสวนใหญเมอเทยบกบ อปท. ททาหนาทจดการศกษา โดย อปท. มภารกจและหนาทหลกในการบรหารจดการดแลศนยพฒนาเดกเลกเปนสวนใหญ และแนวโนม อปท. มการบรหารจดการศกษาทางเลอกไดมากกวาการศกษาในระบบ เนองดวยทองถนรสภาพของตวเองและสามารถบรหารจดการและสรางองคความรใหมใหเกดขนภายในพนทไดดกวาการศกษาในระบบ และกระทรวงการศกษาธการกยงปฏบตงานรวมกบกระทรวงมหาดไทยเพอจดทารายการเกยวกบหนาทความรบผดชอบทางการศกษาในสวนทของเกยวกบอสรภาพทางการศกษาทระบไวในพระราชบญญต สวนการดาเนนงานบรหารจดการการศกษาโดยทองถนของเกาหลใต นอกจากความรบผดชอบทางการศกษา และการจดกจกรรมนอกหลกสตรซงเปนองคประกอบของอสรภาพทางการศกษา กยงมสวนใหการสนบสนนภารกจทางการศกษาในดานอนๆ ซงอยภายใตความรบผดชอบของรฐบาลสวนทองถนทงหมด

21 5.2 สภาพปญหา ในประเทศไทย สามารถแบงสภาพปญหาการกระจายอานาจการศกษา เปน 2 ระดบ คอ ระดบนโยบาย และระดบปฏบตการ ดงน 1) ระดบนโยบาย พบวา (1) โครงสรางทางการเมองของไทยอาจไมคอยสนบสนนแนวคดเรองการกระจายอานาจ เนองจากการเมองมคนทมอานาจอยมาก และเปนวฒนธรรมการปกครองแบบรวมศนยอานาจมากกวาการกระจายอานาจ การกระจายอานาจการศกษาในประเทศไทยยงไมกระจายอยางแทจรง เปนลกษณะการรวมศนยอานาจแตแยกสวนการทางาน และยงไมบรณาการการทางานรวมกนของทกภาคสวน ทาใหอานาจยงคงทกระทรวงหรอสวนกลาง (2) ปญหาการถายโอนโรงเรยนจาก สพฐ. เชน การโยกยายมาแลวตองการยายกลบคนเหมอนเดม หรอโรงเรยนบางแหงของ สพฐ. ตองการทจะยายมาอยในความดแลของ อปท. แตตดปญหาเรองระเบยบขอบงคบตางๆ และ (3) อปท.ทตองบรหารจดการโรงเรยนยงไมเปนอสระในการบรหารวชาการมากนก เพราะเนอหาหลกสตรการจดการเรยนรตองขนอยกบกระทรวงศกษาธการ 2) ระดบปฏบตการ พบวา มบางประเดนทยงเปนปญหาและมอปสรรคอกมาก โดยนบจากทมการปฏบตแลวจะพบปญหาและอปสรรคตางๆ ทคลายคลงกน จาแนกเปน 5 ดาน ดงตอไปน (1) ปญหาทศนคต ความรความเขาใจ ความคาดหวง และความตองการของบคลากรทางการศกษาและผเกยวของทกภาคสวนตอการกระจายอานาจการศกษาส อปท. (2) ปญหาครและผบรหารบางคนยดตดการสอนแบบเดม ทางสวนกลางไดกระจายความคดใหกบผนาทองถน ถาผนาทองถนบางคนมความเขาใจกจะสามารถตอยอดความคดและจดหลกสตรทองถนทเดนขนมาได หากผนาทองถนเขาใจปรชญาการศกษาทแทจรง และตองขนอยกบความกลาคดนอกกรอบ และกลาคดอะไรใหม (3) ปญหาการตอตานของกลมผบรหารและบคลกรทางการศกษาในสถานศกษา ในชวงแรกในการสรรหาบคคลากรเพอมาพฒนาการศกษาไดอยางเตมท และอานาจการบรหารจดการยงไมชดเจน ประกอบกบการเกรงกลวอานาจของผนาทองถน (4) ปญหาในการบรหารจดการ เชน ครมภาระงานมาก ครตองทาหนาทการเงน พสด และงานธรการตางๆ โรงเรยนไมสามารถเลอกครทจะบรรจหรอยายเขามาปฏบตหนาทในโรงเรยนได สวนการบรหารทวไปกพบปญหาขาดการประสานงาน และ (5) การออกกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550 แลว แตหนวยปฏบตกยงไมมอสระและความคลองตวในการบรหารงานและจดการศกษาเทาทควร และยงขาดการมสวนรวมในการบรหารจดการศกษาจากทกภาคสวนอยางแทจรง รวมถงความไมพรอมของทองถนในการจดการศกษา ซงถอวายงไมประสบผลสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว สาหรบประเทศเกาหลใต นบตงแตการรเรมดาเนนการกระจายอานาจการศกษาใหแกหนวยงานสวนทองถน ตงแตทศวรรษท 1980 เปนทประจกษวาคณภาพการศกษาของโรงเรยนตางๆ อยในเกณฑทด ดงเกณฑชวดคณภาพการศกษาของเกาหลใตกอยในระดบตนในบรรดาประเทศสมาชกองคการความรวมมอดานเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Cooperation and Development-OECD) อยางไรกตาม การจดการศกษาของทองถนในเกาหลใตกไดเผชญสภาพปญหาทสาคญดงน

22 1) การจดโครงสรางทกอใหเกดความขดแยงขน อนเนองมาจากหนาทและภารกจในแตละระดบมความเหลอมลากน เมอพจารณาตามโครงสรางแลวมลกษณะเปนลาดบชน โดยเรมตนทหนวยงานระดบสงสดคอ กระทรวงการศกษา วทยาศาสตร และเทคโนโลย ถดลงมาคอ สานกงานจดการศกษาในระดบทองถน (Local Education Office) สานกงานจดการศกษาในระดบอาเภอ (District Education Office) และโรงเรยนตางๆ 2) การทาหนาทของหนวยงานในระดบสงกวาตอหนวยงานในระดบรองลงมา โดยเฉพาะการทาหนาทประเมนในลกษณะควบคม กระบวนการบรหารในลกษณะเชนนถอวามลกษณะเครงครดและขาดความยดหยน 3) การขาดการประสานงานหรอความรวมมอกน ระหวางผตรวจการศกษา (Superintendents of Education) กบฝายนายกเทศมนตรหรอผวาราชการจงหวด ยอมนาไปสปญหาได ดงนน นายกเทศมนตรหรอผวาราชการจงหวดตองรบผดชอบดานการสนบสนนดานการเงนใหแกสถานศกษาในทองถน ในกรณทเกดการขาดความรวมมอหรอประสานงานระหวางทงสองฝาย ยอมกอความซาซอนในดานการลงทนขนได 4) การทาหนาทของสานกงานจดการศกษาในระดบอาเภอ มขอวพากษวจารณวาหนวยงานนทาหนาทเฉพาะการรบขอเสนอนโยบายจากหนวยงานในระดบเหนอ และสงทอดไปยงแตละโรงเรยน โดยขาดบทบาทการทาหนาทสนบสนนในดานตางๆ แกโรงเรยน 5) ปญหารดานงบประมาณ เนองจากเงนทสนบสนนการจดการศกษาในทองถนไดรบเพยงรอยละ 20 ของงบรายได และทางกระทรวงการศกษาฯ กาหนดใหทองถนจดสรรงบประมาณดานการศกษาสาหรบโครงการตางๆ ตามทระบ ในขณะทรอยละ 50 ตองใชจายดานบคลากร จงทาใหเหลองบประมาณไมมากททองถนจะจดการเองได 6) ปญหาความไมเทาเทยม การสนบสนนดานการเงนระดบจงหวดและมหานครในดานการศกษา มลกษณะไมใชการบงคบดานจานวน ขนอยกบมมมองของนายกเทศมนตรและผวาราชการจงหวด และสมรรถนะทางการเงนของจงหวดและมหานคร ฉะนนยอมสงผลถงความไมเทาเทยมกนดานโอกาสทางการศกษา 7) ปญหาความเปนกลางทางการเมอง ซงเปนไปไดทคณะกรรมการการศกษาของสภาจงหวดหรอสภามหานคร อาจมอทธพลตอการตดสนใจของคณะกรรมการการศกษาของสานกงานการศกษาในระดบทองถน โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบการจดสรรงบประมาณ สรปวเคราะหเปรยบเทยบ สภาพปญหาในการกระจายอานาจการจดการศกษาของไทยและเกาหลใตมสภาพปญหาทคอนขางแตกตางกนทเดนชด นนคอประเทศไทยมปญหาเชงโครงสรางและการปฏบต ถงแมวาโครงสรางทางการเมองของประเทศไทยอาจไมคอยสนบสนนแนวคดเรองการกระจายอานาจการปกครองไปสทองถน เนองจากสภาพการบรหารแบบรวมศนยอานาจมอยมาก จงไมคอยเปนไปในรปแบบทควรจะเปน ในขณะทเกาหลใตแมวาไดมกระจายอานาจการศกษาใหแกทองถน นบตงแตทศวรรษท 1980 แตกยงมปญหาในระดบนโยบาย เชน การตองถอปฏบตตามกฎระเบยบหรอกฎเกณฑบางประการทกาหนดโดยรฐบาลกลาง การกระจายงบประมาณจากสวนกลางไปยงทองถน

23 ปญหาในเชงปฏบต เชน การประสานความรวมมอระหวางหนวยงานในสวนกลางกบทองถน และปญหาความไมเปนกลางของคณะกรรมการการศกษาในสวนทเกยวกบการจดสรรงบประมาณ เปนตน 5.3 สภาพแวดลอมทชวยเสรมการจดการศกษาของทองถน: วฒนธรรมและวธคด ในประเทศไทย มพฒนาการและลาดบเหตการณทางวฒนธรรมและวธคดการกระจายอานาจการศกษา ดงน 1) พรบ. การศกษาประชาบาล ใหทองถนจดการศกษาและดแลกากบการศกษาทองถนภายใตกระทรวงมหาดไทย โรงเรยนสวนใหญขนกบทองถน ยกเวนโรงเรยนมธยม ใหกระทวงศกษาธการดแล ตอมาป พ.ศ. 2523 กระทรวงศกษาธการเรยกโรงเรยนคนจากทองถน เพราะเกรงวามาตรฐานการศกษาไมเทาเทยมกน จงเหลอแตโรงเรยนทสงกดเทศบาล ซงเดมมประมาณ 100 กวาแหงทวประเทศ ภายใตการดแลของสานกการศกษาทองถน กระทรวงมหาดไทย เทศบาลบางแหงกจดการศกษาไดตามเจตนารมยทจะใหเปนไปตามความเหมาะสมของทองถนนนๆ 2) มการตนตวเรองกระแสโลกทเกดขน จงมการกระจายอานาจอกครง เพอใหองคกร ชมชนมอสระ ใหประชาชนไดปกครองตนเอง ตามรฐธรรมนญป พ.ศ. 2540 เพราะมความเชอวาการกระจายอานาจจะแกปญหาไดตรงจด โดยจดเปลยนทสาคญของการปฏรปการกระจายอานาจการศกษาส อปท. ไทยเกดขนในป พ.ศ.2542 ทมการประกาศ พ.ร.บ. กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแก อปท. อยางชดเจนเปนฉบบแรกของประเทศ ทาใหกระบวนการกระจายอานาจมการปฏรปอยางเปนระบบ และสงผลใหมการจดสรรภาษและโอนภารกจตางๆ จากรฐบาลกลางมาให อปท. มากขน ประกอบกบม พรบ. การปกครองสวนทองถน ซงทกฝายตองปฏบตตาม สวนทมบทบาทสาคญตอการเปลยนแปลงคอ ความพรอมของภาคประชาชนทตองมแนวคดและนโยบายทดในการพฒนาชมชน ซงการกระจายอานาจถอวาทาไดสาเรจประมาณรอยละ 60 ของพนทท งหมด 3) ประเดนทเกยวเนองกบการเปลยนแปลงการกระจายอานาจส อปท. ไดแก (1) รฐธรรมนญรบรองการเปลยนแปลงของ อปท. ทาใหมการเปลยนโครงสรางกฎหมาย พ.ร.บ. การกระจายอานาจ ป พ.ศ. 2542 (2) มการกาหนดการคลงทองถนเพมขนเปนรอยละ 27-28 (3) มการกาหนดใหบคลากรทองถนมความกาวหนาเตบโต และคนในทองถนมงานทา และ (4) ทมาของผบรหาร มฝายสภา และมาจากการเลอกตง หากยอนหลงไปในป พ.ศ. 2540 เรมมการเปลยนผานในป พ.ศ. 2550 กาหนดให อปท. ทกแหง มการจดการบรการสาธารณะ สรางสวสดการสงคม มงบประมาณเพมมากขน ซงเหนไดชดวามการเปลยนแปลงตอเนองเปนระยะและตลอดมา การจดการศกษาของ อปท. มความหลากหลาย มอตลกษณ ตามทองถน และสภาพแวดลอม ดงนน การจดการศกษาจงเปนไปตามประเภทของแตละทองถน ประเพณ และวฒนธรรม ธรรมชาตในแตละทองทนนๆ และกไดมปรากฏการณเดนทเกดขนคอ การจดการศกษาแบบทางเลอก การจดการศกษาตลอดชวต ซงมตวอยางทดทเปนทประจกษ ซง อปท. บางแหงจดการศกษาไดอยางมคณภาพโดยไมตองรอการถายโอนสถานศกษาจาก สพฐ.

24 4) การกระจายอานาจการจดการศกษามาสทองถน เปนผลใหเกดการบรหารและตดสนใจในเชงรก เชน การอนมตงบประมาณภายในสถานศกษา มการกระจายงานดานภารกจหลก 4 ดาน สสถานศกษา ไดแก งานวชาการ งานบคลากร งานงบประมาณ และงานบรหารทวไป และมนโยบายทดจากสวนกลาง มาแปรใหเปนกจกรรมทเหมาะสมกบสภาพชมชนและทองถน และรองรบความตองการและพฒนาศกยภาพของคนทจะเกดขนในอนาคต แนวโนมโรงเรยนสวนใหญทถายโอนจาก สพฐ. มาอยในสงกดของ อปท. จะมการพฒนาในทางทดข น เมอกอนผบรหารสถานศกษาและครจะกงวลเรองการจดการศกษาจะไมไดคณภาพเทากบกระทรวงศกษาธการ แตปจจบนเปนทประจกษและเปนคานยมใหมของผปกครองทนยมสงลกหลานมาเรยนในโรงเรยนทสงกด อปท. มากขน

ทงน การกระจายอานาจเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทยหรอไมนน ขนอยกบวาจะใชเกณฑอะไร ถาเปรยบเทยบกบการรวมศนยอานาจกอาจจะดกวา และมการบรหารจดการจานวนมากทสาเรจไดโดยไมตองใชการกระจายอานาจ ไมวาจะกระจายอานาจการศกษาไปสทองถนหรอไม หวใจของการศกษาคอการจดการเรยนการสอน ไมวาการศกษาจะบรหารโดยใคร ผลสดทายเดกไทยตองเขาถงมตการเรยนร ถงแมจะมการกระจายอานาจการศกษาลงไปยงทองถน แตคณภาพการศกษายงเขาไมถงการเรยนการสอนในหองเรยน การกระจายอานาจบรหารการศกษาจงไมใชแคบรหารจดการเฉพาะในองคกรปกครองสวนทองถนเทานน แตควรใหมการกระจายลงไปทภาคสวนและเอกชน มลนธ ประชาสงคม หนวยงานทมศกยภาพทจะการพฒนาการศกษาไดอยางแทจรง สาหรบในประเทศเกาหลใต มพฒนาการและลาดบเหตการณทางวฒนธรรมและวธคดการกระจายอานาจการศกษา มาจากการทเกาหลตองเผชญสงครามททาใหประเทศบอบชา สงครามกลางเมองทชาวเกาหลตองสรบกนเองดวยความแตกตางทางดานอดมการณทางการเมอง และการหนนหลงจากประเทศมหาอานาจ ทงฝายคอมมวนสตและโลกเสร จนนาไปสการแบงแยกประเทศออกเปน 2 ฝาย เกาหลใตจงมความปรารถนาทจะนาประเทศใหพนจากความเปนประเทศยากจนดอยพฒนา ดวยนโยบายการเรงรดพฒนาอตสาหกรรมตงแตตนทศวรรษ 1960 ทาใหโครงสรางสงคมเปลยนไปจากการทาเกษตรกรรมเพอการเลยงชพมาเปนโครงสรางอตสาหกรรมแบบกาวหนาอยางรวดเรว ทาใหในป ค.ศ. 2012 เกาหลใตอยในอนดบท 8 ในการจดอนดบการคาโลก และเปนประเทศในลาดบท 7 ทไดเขารวมโครงการ the 2050 club สาหรบกลมประเทศทมรายไดจานวน 20,000 USD ตอจานวนประชากร 50 ลานคน และสภาพเศรษฐกจตดอนดบท 15 ของโลก และอนดบท 3 ในภมภาคเอเชย ซงเกาหลใตมแนวคดเกยวกบการศกษาดงน 1) การพฒนาทางดานการศกษาของเกาหลใตแบงเปน 4 ชวง ไดแก ชวงท 1: Independence, Korean War, Reconstruction คอ ยคอสระจากอานาจสงคราม การรเรมพฒนาโครงสรางการศกษา (ค.ศ.1945-1960) ชวงท 2: Industrialization, Urbanization คอ ยคอตสาหกรรมและการขยายตวของเมอง: (ค.ศ.1961-1979) ชวงท 3: Democratization, Stabilized Economic Growth คอ ยคความเทาเทยม เสมอภาค ความมนคง การเตบโตของเศรษฐกจ (ค.ศ.1980-1997) และชวงท 4: Globalization, Knowledge-Based Society, ICT Society คอ ยคโลกาภวตน ชมชนแหงการเรยนร และชมชนแหงเทคโนโลยสารสนเทศ (ค.ศ.1998-ปจจบน)

25 2) การกระจายอานาจการศกษาไปยงทองถนของเกาหลใตเรมเตบโตในชวงท 3 ทมงเนนความเปนอสระในการดาเนนการของโรงเรยน โรงเรยนมอานาจในการบรหารจดการกจการของโรงเรยนรวมกบการมสวนรวมของชมชน และผปกครองมากยงขน ระบบการศกษาเปดโอกาสใหบคคลทกคนไดรบโอกาสทจะพฒนาตนเองใหไดมากทสดเทาทจะมากได 3) ในประเทศเกาหล ประชาชน 3 รน คอ เดก หนมสาว ผสงอาย จะรกษาวฒนธรรมเกาเหล และจรงจงในเรองการศกษา โดยใหความสาคญการศกษาทเนนเนอหาวชาการ รวมถงกจกรรมเสรมหลกสตร และวชาเลอก เดกเกาหลทกระดบการศกษามกจกรรมศกษานอกสถานท เปาหมายของการพฒนาคนของเกาหลไมไดใหความสาคญดานวตถดานเดยวหากแตไดเนนจตใจดวยเชนกน สรปวเคราะหเปรยบเทยบ ไทยและเกาหลใตมลกษณะรวมกนบางประการคอ การบรหารแบบรวมศนยอานาจในสวนกลาง แตของไทยมลกษณะทยาวนานกวา และการมแนวความคดทตองการใหเกดความเสมอภาค ความเทาเทยมกน และการเปดโอกาสใหบคคลไดรบโอกาสทางการศกษาเพมมากขน ซงสงเหลานลวนเปนกลไกทจะพฒนาคน และพฒนาประเทศ และการแกไขปญหาวกฤตเศรษฐกจและการเมอง จงสงผลทาใหเกดการผลกดนใหมการกระจายอานาจการปกครองสทองถน รวมถงการกระจายอานาจดานการศกษาดวย แมวาจะเปนเรองใหมของคนไทย ทตองใชความตระหนกและเขาใจของทกฝาย และขดเกลาหลอหลอมใหเปนวฒนธรรมแบบบรหารพงพาตนเอง และเขาถงมตของการเรยนรทแทจรง เปนชมชนแหงการเรยนร และชมชนแหงเทคโนโลยสารสนเทศเหมอนของเกาหลใตในปจจบน ทการกระจายอานาจบรหารการศกษาไมใชแคบรหารจดการเฉพาะในองคกรปกครองสวนทองถน แตเปนการกระจายอานาจทเกดขนในทกระดบ 5.4 สภาพแวดลอมทชวยเสรมการจดการศกษาของทองถน: การจดสรรงบประมาณ ในประเทศไทย การจดสรรและการบรหารงบประมาณของ อปท. มดงน 1) กรมสงเสรมการปกครองทองถนจดสรรงบประมาณใหแก อปท. และสถานศกษาในสงกดเปนเงนอดหนนสาหรบการจดการศกษา การพฒนาบคลากรคร การกอสรางอาคารเรยน กจกรรมนนทนาการ การสงเสรมเดกและเยาวชน การกฬา การแกไขปญหายาเสพตด และการถายโอนเปนคาอาหารเสรม (นม) อาหารกลางวนแกนกเรยนสงกด สพฐ. และหนวยงานตางๆ 2) พ.ร.บ. กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแก อปท. (ฉบบท 2) พ.ศ. 2549 ไดกาหนดการจดสรรภาษและอากรเงนอดหนน และรายไดใหแก อปท. ตงแตป พ.ศ. 2550 เปนตนไป กรณศกษา อปท.ทจดการศกษาไดสาเรจจะมการบรหารงบประมาณของทองถนทมโรงเรยนในสงกด มการจดสรรสดสวนงบประมาณเพอการศกษามากกวาดานอนๆ เมอเทยบกบรายไดของ อปท. ซงดาเนนการโดยคณะผบรหารทองถน โดยจดสรรเงนอดหนนเปนกอน และจดสรรใหตามรายการคาใชจาย มการระดมและการควบคมการใชทรพยากร การสนบสนนจากบรษทเอกชน ประชาชน และการจดกจกรรมหารายไดเพอการศกษา รวมทงดาเนนการควบคมการใชทรพยากรโดยหนวยตรวจสอบภายใน ตวอยางเชน

26 องคการบรหารสวนจงหวดชลบร นายกฯ มแนวคดใหการศกษาเปนภารกจหลกในการพฒนาชมชน มวสยทศน และความเขมแขงของบคลากรในการปฏบตงาน มศกยภาพในการทจะจดการศกษาใหครอบคลมภารกจงาน โดยมสวนกองการศกษาททาหนาหลกในการบรหารจดการการศกษา แบงเปน 3 สวน คอ สวนบรหารการศกษา สวนสงเสรมการศกษาและวฒนธรรม และฝายแผนงบประมาณ นอกจากน ไดใหความสาคญกบการจดสรรงบประมาณเพอการศกษาโดยคดเปนรอยละ 35-40 ของงบประมาณทไดมา องคการบรหารสวนตาบลบานแซว นายกฯ มประสบการณดานการศกษามากอน มความสนใจเรองการศกษา และตองการสนบสนนการศกษาในชมชน เพอพฒนาคนใหมคณภาพ การศกษาเพอการพฒนาชมชนจงไมเนนเฉพาะการสรางโรงเรยน หรอการศกษาในระบบ แตใหมการพฒนาองคความรในชมชน มปราชญชาวบาน สรางตวอยางทดใหเกดขนในชมชน การจดสรรงบประมาณจงเนนพฒนามากกวาดานอนๆ อยางพอเพยงตอทองถนไดอยางมประสทธภาพ ทงยงสามารถสรางรายไดใหกบชมชนจากผลผลตของการสนบสนนการเรยนรดวย เทศบาลนครภเกต มศกยภาพในการจดการศกษาใหครอบคลมภารกจงาน โดยมสวนสานกการศกษาซงแบงเปน 3 สวน คอ สวนบรหารการศกษา สวนสงเสรมการศกษาและวฒนธรรม และฝายบรหารทวไป นายกฯ ใหความสาคญกบการศกษาทเนนความแตกตางระหวางบคคล พฒนาความรดานวชาการใหกบเดก และเนนกจกรรมเสรมทสรางโอกาสและความสามารถเฉพาะตวเปนรายบคคล รวมถงสรางทกษะชวตทเดกสามารถไปประกอบอาชพได มการบรหารจดการเชงรก และลงทนเพอการศกษารอยละ 60 ของงบประมาณทไดจากสวนกลาง นอกจากน สมาคมศษยเกา และสมาคมผปกครอง รวมถงภาคธรกจ เอกชน มความเขมแขงและมนคง โดยใหการสนบสนนการศกษาและใหความชวยเหลอเรองงบประมาณในการจดการศกษา ทงน อปท. ในประเทศไทยยงมทรพยากรไมทดเทยมกน ซงสวนใหญยงมจากด และขาดการระดมทรพยากรจากชมชนมาใชเพอการบรหารจดการศกษา ถงแมจะมการเรยกรองของบประมาณจากสวนกลางเพมขน แตหนวยงานสวนกลางกพยายามใหทองถนบรหารงบประมาณอยางเพยงพอมประสทธภาพและเกดประสทธผลใหมากทสดตอไป สาหรบในประเทศเกาหลใต มการจดสรรและการบรหารงบประมาณของทองถน ดงน 1) ลกษณะเดนคอ รฐบาลไดจดสรรงบประมาณใหในสดสวนทสง เนองจากมแนวคดวาการจดการศกษาใหมคณภาพนนมกจะมคาใชจายทสงเชนกน แหลงการเงนเพอการศกษาของทองถนคอ งบประมาณทไดร บจดสรรจากสวนกลาง งบประมาณจากรฐบาลทองถน จากภาคเอกชน และคาธรรมเนยมการศกษาทเกบจากผเรยน แมจะอยในชวงทเกดปญหาทางเศรษฐกจกยงคงจดสรรใหแกกระทรวงการศกษาฯ ไมนอยกวารอยละ 19.5 และมากถงรอยละ 20.3 และรกษาอตราการจดสรรใหอยทประมาณรอยละ 20 ของงบประมาณแผนดนเสมอมา และไดถกจดสรรใหกบสานกงานการศกษาทองถน คดเปนรอยละ 88.9 2) การบรหารการเงน มการถายโอนอานาจการบรหารมาทระดบสถานศกษาโดยใชระบบทเรยกวา school-based account system ใหสถานศกษาจดการดานการเงนอยางเปนอสระและตรงกบ

27 ความตองการ (independent and on-the-spot financial management) ใหผอานวยการสถานศกษามอานาจในการจดระบบงบประมาณไดเอง โดยการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษา สมาคมผปกครองและคร ครอาจารยในสถานศกษาและนกเรยน ทาใหโรงเรยนสามารถจดการไดตรงกบความตองการของนกเรยน คร และผปกครองไดมากขน 3) เมอพจารณาการจดสรรงบประมาณของกระทรวงการศกษาฯ เพอใชในภาคสวนตางๆ ของการศกษา โดยเฉลยแลวกพบวางบประมาณสวนใหญใชไปกบการจดการศกษาของทองถน และในสวนนไดมการจดสรรงบประมาณแบบใหเปลากบการปกครองสวนทองถนในสดสวนทสงเชนเดยวกน สรปวเคราะหเปรยบเทยบ การท อปท. บรหารจดการศกษาไดสาเรจนนสวนหนงมาจากการบรหารงบประมาณของทองถน มการจดสรรสดสวนงบประมาณเพอการศกษามากกวาดานอนๆ ไทยและเกาหลใตมลกษณะรวมทคลายคลงกนในดานการจดสรรงบประมาณ และการลงทนเพอการศกษามากกวาดานอนๆ ในสวนของเกาหลใต รฐบาลใหความสาคญในการจดสรรงบประมาณเพอการศกษามากกวาภารกจดานอน เพราะเลงเหนวาการศกษามความสาคญในการพฒนาคณภาพชวตของคนเกาหล และรฐบาลทองถนเองกจดสรรงบประมาณดานการศกษาในสดสวนทสงกวาดานอนๆ ดวย ในกรณของไทย การบรหารงบประมาณและการบรหารทวไป กรมสงเสรมการปกครองทองถนไดจดสรรงบประมาณให อปท. และสถานศกษาในสงกด เปนเงนอดหนนสาหรบการจดการศกษาตาม พรบ. ไดกาหนดการจดสรรภาษและอากรเงนอดหนน และรายไดใหแก อปท. ตงแตป พ.ศ. 2550 เปนตนมา ถาผบรหารทองถนสนใจและกาหนดงบประมาณเพอการพฒนาการศกษา การศกษากจะพฒนาไปดวย เนองจากทองถนไดงบประมาณจากรฐบาล และไดคารายหวเดก รวมถงทองถนมงบประมาณจดเกบทจะเสรมเพมพฒนาดานการศกษาได 5.5 การวเคราะหเปรยบเทยบสถานการณ ปญหา และสภาพแวดลอมการจดการศกษาของทองถนไทยกบเกาหลใต มแนวรวมทสอดคลองกนหลายดาน ไดแก 1) สภาพและสถานการณในการจดการศกษาของไทยและเกาหลใต มการจดการศกษาเนนการมสวนรวมของทกระดบ กลาวคอ การเปดโอกาสใหทองถนจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานทงในระบบและนอกระบบ โดยยดหลกสตรแกนกลางในการจดการเรยนการสอน นอกจากน ยงพบวาไทยและเกาหลใตตองการใหเกดความเสมอภาค ความเทาเทยมกน และเปดโอกาสใหคนในชาตไดรบการศกษาอยางทวถงและเทาเทยม ซงเปนกลไกทจะพฒนาคนในชาต และพฒนาประเทศ จงสงผลทาใหเกดการผลกดนใหมการกระจายอานาจการปกครองสทองถน และการกระจายอานาจทางดานการศกษา 2) ในดานการจดสรรงบประมาณและการลงทนเพอการศกษา รฐบาลไทยและเกาหลใตลงทนมากกวาดานอนๆ และใหความสาคญในการจดสรรงบประมาณเพอการศกษามากกวาภารกจดานอน เพราะเลงเหนวาการศกษามความสาคญในการพฒนาคณภาพของคน ในสวนทแตกตางกนกพบวาระบบการศกษาของเกาหลใตเปนลกษณะการกระจายอานาจการศกษาไปยงทองถนซงเออตามโครงสรางทางการเมองการปกครองของประเทศทมรฐบาลทองถนบรหารเบดเสรจ

28 3) ในดานสภาพปญหา แมวาการจดการศกษาของทองถนในเกาหลใตดาเนนการมาเปนระยะเวลายาวนานกวาประเทศไทย แตเกาหลใตกยงประสบปญหาดานการแปลงนโยบายไปสการปฏบต ปญหาการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานสวนกลางและทองถน ปญหาการกระจายงบประมาณจากสวนกลาง และความไมเปนกลางทางการเมองทเกดขนในรฐบาลทองถน ซงมผลตอการจดสรรงบประมาณ ในขณะทประเทศไทยกเผชญปญหาการถายโอนอานาจและถายโอนสถานศกษาไปยงทองถน และปญหาดานโครงสรางและการปฏบตทไมเปนการกระจายอานาจอยางแทจรง ลกษณะการกระจายอานาจจงเปนในแงของโครงสราง เพราะสภาพการบรหารยงเปนแบบรวมศนยอานาจ โดยสรป เมอเปรยบเทยบสถานการณ ปญหา และสภาพแวดลอมการจดการศกษาของทองถนระหวางไทยและเกาหลใต ถอวาเกาหลใตมความกาวหนามากในการกระจายอานาจการจดการศกษา โดยการเปลยนแปลงจากประเทศทยากจนเนองจากสงครามและความขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต จนกลายมาเปนประเทศทพฒนาและกาวหนาดานเศรษฐกจ วทยาศาสตร และเทคโนโลย ในระดบแนวหนาของโลก ซงเกาหลใตใชการศกษาเปนตวผลกดนและพฒนาประเทศอยางตอเนอง ในขณะทประเทศไทยถอวาอยในชวงการเปลยนแปลงไปในทศทางทดอยางเหนไดชด ซงเหนไดจากสถานศกษาในทองถนไดรบโอกาสในการพฒนา มแหลงเรยนรใหมทเกดขนภายใตการกระจายอานาจการศกษา รวมทงการมสวนรวมของทกภาคสวนในการจดการศกษา อยางไรกตาม ทงไทยและเกาหลใตกยงมสภาพการจดการศกษา สภาพแวดลอมทสอดคลองไปในทศทางเดยวกนและทแตกตางกน ดงสรปไวในตารางท 2 ตารางท 2 ตารางสรปการวเคราะหเปรยบเทยบสถานการณการจดการศกษาของทองถนไทย-เกาหลใต

ประเดน ประเทศไทย ประเทศเกาหลใต 1. สถานการณทวไปของการจดการศกษา

1. อปท. ของไทยรบผดชอบจดการศกษาทงในระบบและนอกระบบ ไดแก การศกษาขนพนฐาน โดยจดการศกษาตงแตระดบอนบาลจนถงอาชวศกษา บรหารจดการดแลศนยพฒนาเดกเลก และการศกษาตามอธยาศย ภายใตสงกดกระทรวงมหาดไทย 2. การถายโอนสถานศกษาในระบบมาสทองถนยงมไมมากนก เมอเปรยบเทยบสดสวนจานวนสถานศกษาทงหมดในประเทศ 3. เปดโอกาสใหมการจดการศกษาตามสภาพทองถนและจดการศกษาโดยยดหลกสตรแกนกลาง

1. ทองถนของเกาหลใตมหนาทจดการศกษาทงในระบบและนอกระบบ โดยอยภายใตกระทรวงการศกษา วทยาศาสตร และเทคโนโลย บรหารจดการการศกษาตงแตระดบอนบาลจนถงอาชวศกษา ยกเวนระดบอดมศกษา 2. เปดโอกาสใหทองถนจดการศกษาตามสภาพ แตกยดหลกสตรแกนกลางเปนหวใจในการจดการเรยนการสอน 3. ระบบการศกษาของเกาหลใตมลกษณะเสรและเปดกวางบนพนฐานของประชาธปไตย และมงสรางสภาวะแวดลอมทกระตนใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง

2. สภาพปญหา

1. โครงสรางทางการเมองไมเออตอการกระจายอานาจเทาทควร 2. ปญหาการถายโอนสถานศกษา 3. ปญหาดานทศนคตเกยวกบการกระจายอานาจทางการศกษา (ขาดการมสวนรวม

1. ระดบนโยบาย รฐบาลกลางเขมงวดกฎระเบยบบางดานในระดบมาก 2. การกระจายงบประมาณจากสวนกลางไมเพยงพอททองถนจะนามาจดการศกษา 3. ปญหาในภาคปฏบต เชน การประสานความ

29

ประเดน ประเทศไทย ประเทศเกาหลใต การทางานแบบแยกสวน)

รวมมอระหวางหนวยงานสวนกลางกบทองถน 4. ปญหาความไมเปนกลางทางการเมองทเกดขนในระดบทองถน

3. วฒนธรรมและวธคด

1. แนวทางการสรางความเขมแขงใหแกสถาบนชมชน และทองถน ขจดความขดแยงระหวางการบรหารจดการแบบรวมศนยอานาจ เพอเปนการกระจายอานาจตามระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย 2. การคานงถงความเทาเทยมกนในการไดรบโอกาสทางการศกษาทท วถง

1. แนวทางการสรางความเขมแขงใหแกสถาบนประชาธปไตยและประชาสงคม การปกครองบนหลกกฎหมาย รวมถงการแกไขปญหาวกฤตเศรษฐกจและการเมอง ผลกดนใหมการกระจายอานาจการปกครอง และกระจายอานาจการศกษาสทองถน 2. ตอบสนองตอการศกษาแบบไรขอบเขต และใหสทธในการศกษาทกคนอยางเทาเทยมกน

4. การจดสรรงบประมาณ

1. สวนกลางใหความสาคญในการจดสรรงบประมาณเพอการศกษามากกวาภารกจดานอน โดยจดสรรงบประมาณใหแก อปท. และสถานศกษาในสงกดเปนเงนอดหนนดานการศกษา 2. ทองถนมรายไดทเกดจากการจดสรรภาษและอากรเงนอดหนน เพอสนบสนนในดานการจดการศกษา

1. รฐบาลกลางใหความสาคญในการจดสรรงบประมาณเพอการศกษามากกวาภารกจดานอน และในสวนนไดมการจดสรรงบประมาณแบบใหเปลากบทองถนในสดสวนทสง 2. รฐบาลทองถนไดรบการจดสรรงบประมาณอดหนนจากรฐบาลในรปของเงนเหมารวม รวมทงใชงบประมาณจากภาษททองถนเกบไดเองบางสวน สวนใหญประมาณรอยละ 60 และมงบทอดหนนสถานศกษาของเอกชนประมาณรอยละ 9-10 ของงบประมาณทงหมด

6. สรปและขอเสนอแนะ 6.1 ปจจยทชวยใหการกระจายอานาจการจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถนประสบความสาเรจ จากการศกษาโดยการตรวจเยยม อปท.ทเปน best practice และการสมภาษณผทรงคณวฒ ผเชยวชาญ สามารถสรปปจจยทชวยใหการกระจายอานาจการจดการศกษาใหองคกรปกครองสวนทองถนประสบความสาเรจ มดงนคอ 1) วสยทศนและนโยบายดานการศกษาของผบรหาร ซงผบรหารทองถนตองกลาคดทจะพฒนาการศกษา เพราะผบรหารมอานาจตดสนใจ ผนา อปท. ทมวสยทศนทด และใหความสาคญเกยวกบการจดการศกษาจะทาใหสามารถบรหารจดการศกษาไดอยางมคณภาพ มการกาหนดเปาหมายการศกษาทผสมผสานระหวางคนแก ผปกครอง และนกเรยนมาอยรวมกน มการสรางนวตกรรมใหมๆ ทเกดขนในชมชน ธรรมชาต และสามารถเปนผนาครใหจดการการศกษาไดอยางเหมาะสมกบทองถน 2) การมภาคความรวมมอ มผเชยวชาญหรอรวมมอกบผประกอบการเพอพฒนาศกยภาพในการเรยนการสอนและการพฒนาครในทกดาน จดใหมเครอขายทเขมแขงโดยดงภาคประชาชนใหเขามามสวนรวมและใหประชาชนเหนความสาคญของการศกษา ทาขอตกลงรวมมอกบภาคเอกชน หนวยงาน

30 ภายนอก มหาวทยาลย เพอเชอมตอและพฒนาการศกษา ชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา เชน การสนบสนนภมปญญาทองถน การจดแหลงเรยนรใหเกดขนในชมชน การสรางองคความรใหมๆ ใหเกดขนในชมชน และการสงเสรมความรวมมอระหวาง อปท.ทประสบความสาเรจ กบ อปท.ทยงจดการศกษาไมเขมแขงเพอใหความชวยเหลอในการจดการศกษา อาจจจดเปนระบบพเลยง ตวอยางเชน กรณศกษา อบจ.ชลบรใหการสนบสนนการศกษาและชวยเหลอโรงเรยนทขาดแคลนในพนทใกลเคยง ทงในระดบอาชวศกษา และโรงเรยนเอกชน 3) การเชอมโยงภารกจดานการศกษาใหเปนสวนหนงในการพฒนาคณภาพชวตคนในชมชน การกระจายอานาจการศกษามผลดกบชมชน รฐบาลตองเขามาบรณาการและใหทองถนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา เชน โรงเรยนขนาดเลกใหทองถน หรอ อบต. ทพรอมเขาไปชวยบรหารจดการประเมนความพรอมในทองถนทมศกยภาพและสามารถขยายการจดการศกษาไปในระดบประถมหรอมธยมศกษาตอไปได 4) หลกสตรการจดการศกษาเหมาะสมกบสภาพของทองถนของตน มการบรณการการสอนใหเหมาะสมกบพนท ครผสอนมทกษะและมความสามารถในการจดการเรยนรและสามารถสอนแบบบรณาการไดใหเหมาะสมกบสภาพทองถน 5) การจดสรรงบประมาณเพอการพฒนาและบรหารการศกษาไดอยางมประสทธภาพ เชน กรณศกษา อบต. บานแซว การกระจายงบประมาณเพอการลงทนดานการศกษา สภาพเศรฐกจของชมชนทเออใหมรายไดในทองถนทสามารถจดเกบไดเอง ทาใหมงบประมาณอยางเพยงพอในการพฒนาการศกษา เทศบาลนครภเกต และ อบจ.ชลบร มรายไดในทองถนทเทศบาลสามารถจดเกบไดเอง คนในชมชนมคณภาพชวตทด มความพรอม ททาใหเออตอการบรหารจดการศกษาไดสาเรจ อปท. ทจดการศกษาประสบความสาเรจตางกมปจจยทสนบสนนตามศกยภาพของตนและสภาพทแตกตางกนไปตามวฒนธรรม สงคม เศรษฐกจ ปจจยเกอหนนรวมททาให อปท. บรหารจดการศกษาประสบความสาเรจ คอ (1) ทองถนมทรพยากรอยางเพยงพอในการจดการศกษาแตตองบรหารจดการใหคมคา (2) ทองถนมเอกภาพในการจดการ จงมโอกาสทาใหการจดการศกษามเอกภาพ และเปนเครองมอในการพฒนาเรองอน เนองจากสามารถดแลอยางใกลชดและทวถง (3) ทองถนมสญญาประชาคมหรอมพนธะกบประชาชนสง หากทองถนจดการศกษาดแลวใครจะมาเปนผบรหารทองถนกเปลยนแปลงยาก และ (4) มโอกาสทยดหยนในการออกแบบจดการศกษาทเหมาะสมกบพนท โดยสามารถจดหลกสตรทสะทอนความตองการของทองถนได สาหรบในประเทศเกาหลใตนน การมอบอานาจใหทองถนเปนผจดการศกษาจะขนอยกบหลายปจจยดวยกน ซงพจารณาไดดงน 1) ตามรฐธรรมนญของเกาหลใตฉบบทประกาศใชใน ค.ศ. 1948 ไดมขอกาหนดเกยวกบการปกครองทองถน แตตอมาในชวงทนายพลปกจองฮ (Park Chung-hee) กระทารฐประหารใน ค.ศ.1961 ไดยกเลกระบบการปกครองทองถน ซงใหประชาชนเปนผเลอกตงบคคลในการทาหนาทบรหารและสมาชกสภาทองถน โดยเปลยนมาเปนการแตงตงแทน อยางไรกตาม เมอมการแกไขรฐธรรมนญใน ค.ศ.

31 1987 ระบอบการเมองของเกาหลใตไดเปลยนผานไปเปนประชาธปไตยจงมการฟนฟการปกครองสวนทองถนขนอกครง 2) นโยบายของรฐบาล นกวชาการ และประชาชนเกาหลใตโดยทวไปตางมความเหนวา การทเกาหลใตพฒนาไดอยางรวดเรว ทงทประเทศไดรบผลกระทบจากการตกเปนอาณานคมของญปนระหวาง ค.ศ. 1910-1945 และสงครามเกาหลระหวาง ค.ศ. 1950-1953 การพฒนาประเทศนบตงแตสมยรฐบาลปกจองฮ ถอเปนผลมาจากการพฒนาทรพยากรมนษยโดยรฐบาลสงเสรมการศกษาทประชาชนไดรบการศกษาอยางทวถง ถดจากนนเมอถงยครฐบาลคมยองซม (Kim Young-sam) รฐบาลไดเลงเหนความสาคญในการเตรยมความพรอมดานตางๆ เพอเขาสยคเซกเยฮวา (Segyehwa) หรอโลกาภวตน (globalization) นบตงแตตนทศวรรษท 1990 การศกษากถอเปนสวนหนงในสาขาทรฐบาลใหความสาคญ เพราะเชอวาถาประชาชนไดรบการศกษาและการฝกอบรมยอมสามารถทจะเผชญการแขงขนในดานตางๆ และการททองถนมอานาจในการจดการศกษา และมอานาจในการตดสนใจในประเดนตางๆ เอง จงยอมกอผลในดานดตอนโยบายของรฐบาล 3) การสนบสนนดานงบประมาณจากรฐบาล เมอพจารณางบประมาณดานการศกษาของเกาหลใต อาจถอไดวางบประมาณดานการศกษาของรฐบาลไดเพมขนอยางตอเนอง จากรอยละ 14.3 ของงบประมาณทงหมดใน ค.ศ.1963 เปนรอยละ 20.4 ใน ค.ศ. 2000 รวมทงการใชจายตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) กไดเพมขนจากรอยละ 2.9 ใน ค.ศ.1970 เปนรอยละ 3.6 ใน ค.ศ.1999 ในดานการจดสรรงบประมาณจากสวนกลาง รฐบาลไดจดสรรงบประมาณรอยละ 20 ของรายไดภาษทเกบจากภายใน และรอยละ 100 ของภาษการศกษาใหแกสานกการศกษาทองถนในรปของเงนสนบสนน นอกจากปจจยดงทกลาวมาแลว คานยมในดานการใหความสาคญกบการศกษากถอเปนปจจยสาคญททาใหการจดการศกษาของทองถนในเกาหลใตดาเนนไปอยางมประสทธภาพ เพราะประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวม ในขณะเดยวกนกเปนผรบประโยชนจากบรการของรฐ 6.2 บทเรยนจากเกาหลใต การกระจายอานาจการจดการศกษาใหทองถนในเกาหลใต ถอวาดาเนนการไดอยางจรงจงและเปนรปธรรม เหตผลและปจจยสนบสนนนนถอเปนผลมาจากดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคม โดยการพฒนาประชาธปไตยซงเกดขนในเกาหลใตนน ดาเนนไปอยางมนคง ซงสามารถสะทอนลกษณะเดนทสามารถนามาเชอมโยงกบการบรหารจดการศกษาของทองถนไทยได มดงน 1) เปดโอกาสใหประชาชนในทองถนมสวนรวมในการจดการปกครองตนเองดวย ทงในระดบจงหวดหรอมหานคร และในระดบทรองลงมา เพราะการทรฐบาลรวมศนยอานาจการตดสนใจไวทศนยกลางเพยงแหงเดยว ยอมไมสามารถทจะแกไขปญหาและตอบสนองตอความตองการของประชาชนไดทกภาคสวน องคกรปกครองสวนทองถนซงมความใกลชดประชาชน ยอมสามารถจดการปญหาและตอบสนองความตองการของประชาชนไดดกวา 2) การเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคม โดยเฉพาะอยางยงการแขงขนดานการคาและการลงทน รวมทงอทธพลของโลกาภวตน ทาใหการจดการศกษาตองมงใหความสาคญตอการพฒนา

32 ทรพยากรมนษยและการสรางสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนร จงจาเปนทตองเปดโอกาสใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาดงกลาวใหมากทสด รวมทงระดมทรพยากร เพราะไมเชนนน การศกษาอาจไมตอบสนองตอความตองการของสงคมและการเปลยนแปลงทเกดขน 3) รฐบาลไทยควรทจะดาเนนการกระจายอานาจการจดการศกษาใหแก อปท. อยางจรงจง โดยกระทรวงศกษาธการควรแสดงบทบาทในดานมาตรฐานของหลกสตรและการดแลดานคณภาพของการศกษา สวนงานดานบรหารงานบคคลและดานงบประมาณควรมอบให อปท. เปนผดาเนนการ อปท. ของไทยมประสบการณดานการจดการศกษามาชานาน เชน เทศบาลเมองพทยา และกรงเทพมหานคร ฉะนนความกงวล อปท. ในรปเทศบาลหรอ อบต. ซงมกระจายอยในพนทตางๆ จะจดการศกษาไมได ยอมไมใชปญหาทแกไขไมได 4) ถาการถายโอนอานาจนนกระทาอยางเปนแบบแผนและขนตอน โดยรฐบาลตองสรางความเขาใจแกฝายทตอตานหรอคดคาน โดยชใหเหนถงประโยชนทประชาชนและสวนรวมจะไดรบ และหากบคลากรทตอตานกงวลถงสทธประโยชนทลดลง รฐบาลตองใหหลกประกนวา สทธและประโยชนดงกลาวจะไมลดทอนลงแตอยางใด ดวยเหตน ภาวะผนาทางการเมองจงถอเปนปจจยสาคญในการทจะทาใหการจดการถายโอนอานาจให อปท. จดการในดานตางๆ บรรลผล 5) ทงในประเทศไทยและเกาหลใตตางกไดมการดาเนนการปฏรปการศกษาเชนเดยวกน แตจากการปฏรปการศกษาของไทยตลอดระยะเวลาทผานมา มทงทประสบผลสาเรจและยงมบางเรองทจาเปนตองมการทบทวนแนวทางการปฏบตตอไป เชน การกระจายอานาจการบรหารจดการศกษาใหกบ อปท. ซงเกาหลใตประสบความสาเรจในเรองน รวมทงการปฏรปการศกษาในดานอนๆ ดงนนไทยจงไดมนโยบายการปฏรปการศกษารอบสองขนโดยมประเดนสาคญดานการกระจายอานาจให อปท. เขามารวมจดการศกษามากขน อนเปนหนงในเรองทตองปฏรปอยางเรงดวน

6.3 ขอสงเกต/อภปรายผล

1) การมสวนรวมในการจดการศกษามมากขน ประชาคมการศกษากมการตอบสนองใหเปนไปในทศทางทสนบสนนนโยบายการถายโอนสถานศกษามากขนดวย แตกยงมอปสรรคในดานจานวนและวธการถายโอนสถานศกษาจากกระทรวงศกษาธการทถายโอนสถานศกษาไปส อปท. ในชวงป 2549-2555 มแนวโนมลดลง และถอวามปรมาณนอยเมอพจารณาจากระยะเวลาทมการขบเคลอนนโยบาย อปท. ทไดร บการถายโอนสถานศกษาสวนใหญเปนโรงเรยนขนาดเลกหรอขนาดกลางหรอเปนสถานศกษาทมสภาพปญหาทใกลยบหรอมมาตรฐานดานการศกษาตา ซงในสวนของ อปท. เองยงไมมความพรอม ความเขมแขงในดานวชาการยงมนอยทจะตองบรหารจดการโรงเรยนทมมาตรฐานตาและขณะเดยวกตองพฒนาใหโรงเรยนเหลานไดมาตรฐานเพมมากขนตามมาตรฐานการศกษา 2) สถานศกษาในทองถนของไทยหลายแหงตองการถายโอนมาเปนสงกด อปท. เนองจากทองถนจานวนมากเรมมศกยภาพและความพรอมในการจดการศกษาดวยตนเอง เชน สถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานคร เทศบาล และเมองพทยา ซงมคณภาพจดการศกษาไมแตกตางจากโรงเรยนในสงกดกระทรวงศกษาธการ ซงกระทรวงมหาดไทยกพยายามกระจายอานาจการบรหารจดการศกษา

33 ใหกบ อปท. ทง 4 ดาน รวมถงการใหสถานศกษาเปนนตบคคล ซงสถานศกษาหลายแหงเกดความคลองตวในการบรหารจดการ ในขณะทการสนบสนนการพฒนาครและการสรางความเขมแขงทางวชาการยงเปนบทบาทของกระทรวงศกษาธการทเปนพเลยงและชวยสนบสนนกระทรวงมหาดไทย 3) การถายโอนสถานศกษาเสมอนเปนแคการถายโอนภาระงานมากกวาการกระจายอานาจการจดการศกษาลงมาสทองถน ทองถนตองดาเนนการตามคาสงสวนกลาง ในขณะทงบประมาณของทองถนกไมเพยงพอทจะบรหารจดการสถานศกษาไดอยางเตมท ซงหากทองถนใดผนามวสยทศน มศกยภาพในดานการศกษาและมงบประมาณเพยงพอสนบสนนการศกษา กจะสามารถพฒนาและบรหารจดการการศกษาไดโดยไมตองรอการถายโอนจากกระทรวงศกษาธการ

6.4 ขอเสนอแนะการกระจายอานาจการศกษาในประเทศไทย ขอเสนอเชงนโยบายการจดการศกษาของ อปท. ทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของการศกษาไทย จากบทเรยนและการปฏบตทดท งจากประเทศไทยและเกาหลใต มดงน

1) รฐบาลควรดาเนนการกระจายอานาจทกดานให อปท. อยางจรงจง เพอใหทองถนมอานาจการตดสนใจในดานตางๆ และการปกครองทองถนอยางแทจรงโดยใหอานาจทแทจรงแกทองถน

2) ปฏรปการปกครอง ลดบทบาทโครงสรางสถาบนหรอองคกรทมการรวมศนย โดยการมคณะกรรมการปฏรป ใหยบการปกครองสวนภมภาค และใหมการปกครอง 2 แบบ คอ สวนกลาง และสวนทองถน ลดการรวมศนยอานาจ ใหแตละจงหวดมการจดการดวยตนเอง อาทเชน (1) ใหมการเลอกตงผวาการจงหวดแตละจงหวด เนองจากผวาราชการทมาจากการเลอกตงยอมมวสยทศนและตอบสนองความตองการของทองถน และสามารถบรหารไดโดยตรงซงเปนการลดบทบาทการสงการตรงจากสวนกลาง (2) ลดบทบาทขององคกรทมการรวมศนย (3) กระทรวงศกษาธการควรลดบทบาทหนาทของการเปนผใหบรการ (service provider) แลวมาทาหนาทเปนทปรกษา ผสนบสนนการจดการศกษา (supervisor) ใหมากขน โดยเปดโอกาสให อปท. เอกชน มลนธ สมาคม และวด เขามามสวนรวมในการจดการศกษาใหมากกวาเดม ปรบเปลยนเปาหมายการจดการศกษาทเหมาะสม มการจดงบประมาณเพอการศกษาทตอบสนองความตองการของผเรยนอยางเปนรปธรรม (education financing) และเปนผประกนคณภาพการศกษาของคนไทยทงประเทศ เปนตน

3) การทางานบรณาการรวมกนในระดบกระทรวง และบรณาการรวมกบทกภาคสวนในระดบทองถน ทง อบจ. เทศบาล อบต. เพอใชทรพยากรและกาหนดทศทางในอนาคตรวมกน เชน ให อบต. เทศบาล ดแลแตละพนท/ชมชนซงเปนหนวยยอย สวน อบจ. ดแลการศกษาในภาพรวมเนองจาก อบจ. เปนเขตการปกครองทองถนทใหญทสด จงควรมบทบาทในการกาหนดนโยบายการจดการศกษาของจงหวดในภาพรวม

4) มการพจารณาปรบกฎหมาย และขอบงคบใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงและยดหยนใหทองถนมอานาจในการบรหารจดการมากขน