ค าน า

คมอกจกรรมการอบรมถายทอดเรอง “การสรางและเพมความอดมสมบรณของดน (Creating and Increasing the Fertility of Soil)” ไดจดท าขนเพอเปนประโยชนแกเกษตรกรทท าเกษตรกรรมทมปญหาเรองดนเสอมโทรม ท าใหการเพาะปลกพชไดผลผลตต า และตองลงทนสง จงสรางเปนคมอการผลตสารปรบปรงดนสตรตาง ๆ จ านวน 8 สตร ซงไดผานการจดอบรมถายทอดแกเกษตรกร จ านวน 5 พนท คอ ศรสะเกษ สระแกว ขอนแกน สระบร และโนครราชสมา รวมเกษตรกรผน าองคความรการผลตสารปรบปรงดนจากงานวจยนไปใช ไมต ากวา 250 คน โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก ของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประจ าป 2558 ภายใตโครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม “โครงการพระราชด าร เรอง แกปญหาดน” เมอด าเนนการถายทอดแลวเสรจ จงไดจดท าเปนคมอเพอเปนประโยชนแกเกษตรกรทองถนอน ๆ ทมความสนใจ จะรบองคความรนไปใชใหเกดประโยชน แกผสนใจเอง หวงเปนอยางยงจะสามารถชวยใหเกษตรกรแกไขปญหาเรองดนเสอมโทรม ดนขาดความอดมสมบรณ และทดแทนสารปรบปรงดน ราคาแพงในทองตลาด เมอหนมาผลตสารปรบปรงดนใชเอง โดยมตนทนต า และคาดวาจะมประโยชน หลาย ๆ ดาน แกผน าเอาไปใชอยางจรงจงในอนาคต

คณะผด าเนนการ ผชวยศาสตราจารย ดร. บรรจง บญชม

สารบญ

หนา ค าน า i สารบญ ii บทน า ความส าคญและทมา 1 วตถประสงคการอบรม 3 ความรเบองตนเกยวดนเสอมโทรม 3 ความรเบองดน เรอง สารปรบปรงดน 4 ความรเบองตนเกยวกบแคลเซยมธรรมชาตชนดตาง ๆ 6 กรรมวธการผลตสารปรบปรงดน อตราการใชและตนทนการผลต 6 สตร 1 ยปซมจากเปลอกหอย 6 สตร 2 ยปซม-ดเกลอ จากโดโลไมต 7 สตร 3 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟต จากเปลอกหอย 7 สตร 4 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟต จากโดโลไมต 7 สตร 5 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟตไนเตรท จากเปลอกหอย 7 สตร 6 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตไนเตรท จากโดโลไมต 7 สตร 7 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟตไนเตรทอะซเตท จากเปลอกหอย 8 สตร 8 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตไนเตรทอะซเตท จากโดโลไมต

8

ตวอยาง ผลการใชสารปรบปรงดนในแตละพนท 13

1

บทน ำ ควำมส ำคญและทมำ ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม การเพาะปลกตองอาศยความอดมสมบรณ

ของดนมาชานาน เปนรากฐานของการพฒนาประเทศอยางแทจรง ดวยพระปรชาญาณอนยงใหญ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตระหนกถงความเสอมโทรมของดน เชน ดนเปรยว ดนดาง ดนเคม ดนทราย ดนหน ดนกรวด และบางแหง "ดนแรนแคน" นอกจากน ความเสอมโทรมของดนยงเกดจากการกระท าของประชาชน เชน การตดไมท าลายปา และการใชพนทโดยขาดการอนรกษ เชน การใชสารเคม ปยและยา จงพระราชทานแนวพระราชด ารในการปองกน แกไข และพฒนาทรพยากรดนเปนอเนกประการ ซงลวนแตน าประโยชนสขมาสเกษตรกรทวประเทศ จากการส ารวจ ของกรมพฒนา ทดนพบวา ทรพยากรดน ของประเทศไทย มปญหาดานกายภาพหรอดานคณภาพ ซงจ าแนกไดดง ตอไปน

1. ปญหำควำมอดมสมบรณ จากรายงานการส ารวจ และ จ าแนกชนดดน ของกรมพฒนาทดน ทด าเนนการ ในจงหวดตางๆ ของประเทศไทยพบวา ดนสวนใหญมความอดมสมบรณต าโดยธรรมชาต เนองจากภมประเทศและภมอากาศ ลกษณะดนดงเดมสวนใหญ ประกอบไปดวย แรดนเหนยว เคโอลไนท (Kaolinite) แรเหลก และ อลมนมออกไซด (hydrous oxide clay) ซงแร ดนเหนยว พวกนมบทบาท ในการดดซบแรธาตอาหาร และ การเปลยนประจบวกต า (low activity clay) จงท าใหความอดมสมบรณ ของดน ตามธรรมชาตต า

2. ดนทมปญหำพเศษ (problem soils) จากการส ารวจ และ ท าแผนทดนของกรมพฒนาทดนพบวามดนบางชนดทมสมบตทางกายภาพ และทางเคม เปนอปสรรคหรอขอก าจด ในการใชประโยชน ในการเกษตร โดยเฉพาะ การเพาะปลกพช จ าเปนตองมการพฒนาหรอปรบปรงแกไข เพอเพมศกยภาพ ในการผลต ของดนเหลานน ดนทมปญหาพเศษทกลาวน พอแยกออกไดตามสภาพ ของปญหาหรอขอจ ากด ดง ตอไปน ดนเปรยวจด มคาความเปนกรด (pH) ต ากวา 4.0 มกจะมสารพวกเหลก และ อะลมนมละลายออกมาเปนพษ ตอพช และ ยงท าใหธาตทจ า เปน ตอการเจรญเตบโตของพชบางอยางไมละลายมาเปนประโยชน ตอพชดวย โดยเฉพาะ ธาตฟอสฟอรส จะถกตรงไว (fixation) พบมเนอทประมาณ 9.0 ลานไร หรอรอยละ 2.81 ของพนทประเทศ พบมาก ในทราบภาคกลางตอนใต ภาคตะวนออก และ ภาคใต

ด น เค ม (saline and sodic soils) เป น ด น ท ม เกล อ ท ล ะลายน า ได เป นองคประกอบอยสงจนเปนอนตรายตอพชทปลก พบมากทสด ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มเนอทประมาณ 17 ลานไร หรอรอยละ 5.5 ของพนททงประเทศ นอกจากนยงพบดนเคมบรเวณชายฝงทะเล (coastal saline soils) มเนอทรวมกนแลวประมาณ 3 ลานไร

2

ดนทรำยจด (sandy soils) แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ ดนทรายธรรมดา ทมเนอทเปนทรายจดลงไปลก และ ดนทราย ทมชนดานจบตวกนแขง โดยเหลก และ ฮวมส เปนตวเชอม ดนทรายทง 2 ประเภทน มความอดมสมบรณ ตามธรรมชาตต า และ มความสามารถ ในการอมน าต าดวย นอกจากน ดนทราย ทมชนดนดานแขง เมอน าไหลซมลงไปจะไปแชขงอย เพราะชนดนดาน ทกลาวน าซมผานไดยาก ท าใหเกดสภาพน าขง รากพชขาดอากาศ ท าใหตนพช ทปลกชะงกการเจรญเตบโต

ดนปนกรวด (skeletal soils) เปนดน ทมชนลกรง (laterite or iron stone) เศษหน (rock fragment) กรวดกลม (cobble) และเศษหนอนๆ เกดขน ชนกรวดหนนจะเปนอปสรรค ตอการชอนไช ของรากพช ขาดความชมชนในดนไดงาย พบในประเทศไทยประมาณ 52 ลานไร หรอรอยละ 16.3 ของพนททงประเทศพบมาก ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ ภาคเหนอ

ดนบรเวณพนทพร หรอ ดนอนทรย (organic soils) เปนดนทเกด ในทลมต า (lagoon) มน าเคม และ น ากรอย จากทะเลเขาทวมถง มศกยภาพเปนกรดจด มสภาพไมอยตวขนอย กบระดบน าใตชนอนทรยสาร และเปนดน ทขาดธาตอาหารทจ าเปน ตอการเจรญเตบโต ของพชคอนขางรนแรง นบวาเปนดนทมปญหา ตองพฒนาหรอปรบปรงแกไขคอนขางยาก และ ลงทนสง พบมากในภาคใตมพนทรวมกนประมาณ 5 แสนไร

ดนเหมองแรรำง (Tin – mined tailing lands) มเนอทประมาณ 159,000 ไร มปญหาตอการเกษตรอยางมาก เปนดนเสอมคณภาพมาก พนทราบขรขระสงๆ ต าๆ เนอดนมหน ทราย และ กรวดปนอยมาก และแยกกนเปนสวน ของเนอดนหยาบปนกรวดทรายสวนหนง และ เนอดนละเอยดจะไปรวมอยกน ในทต า (slime area) พวกแรธาตอาหารพชถกชะลางออกไปในระหวางขนตอนการท าเหมองแร ฉะนนความอดมสมบรณ ของดนเหมองแรราง จงต ามาก

3. ปญหำกำรชะลำงพงทลำยของดน (soil erosion) ทท าใหดนเสอมโทรม เปนปญหาส าคญหนงในประเทศ และ จ าเปนตองมการปองกน และ แกไข เพอรกษาคณภาพ ของดนใหเหมาะสม และ ใชประโยชน ในระยะเวลายาวนาน การชะลางพงทลายของดน ในประเทศไทยเกดขน 2 ลกษณะใหญๆ คอ การชะลางพงทลาย ทเกดขนตามธรรมชาต (egologic erosion) และการชะลางพงทลายเกดขนจากการกระท าของมนษย โดยเฉพาะบรเวณพนทดนดอน ทมความลาดเทตง แต 5 เปอรเซนต

ดนเพาะปลกทมปญหาทกลาวมาทงหมด ไมวาจะเปนดน ทเสอมคา ขาดความอดมสมบรณ มเนอดนเปนดนเหนยว ดนทราย ดนกรวด ดนลกรง ดนเหมองแร ดนพร ดนเปรยว ดนเคม ดนทมหนาดนถกชะลาง ฯลฯ ดนเหลานสามารถปรบปรงใหเกดประโยชนใช ในการ

3

เพาะปลกได การปรบปรงบ ารงดน โดยมวธหลากหลาย โดยโครงการน จะน าเสนอการถายทอดผลงานงานวจย การผลตสารปรบปรงดนคณภาพสงจากวสดจากธรรมชาต เชน หากใชแคลเซยมธรรมชาต คอ เปลอกหอยบด และแรโดโลไมต (CaxMgyCO3) เปนวตถดบ จะแปลงเปนสารปรบปรงดนสตรตางๆทชวยแกไขปญหาเรองดนเสอมโทรมทวไปในประเทศ ในแตละชนด โดยม 8 สตร พนทใดหรอดนเสอมโทรมใด จะเหมาะสมใชสารปรบปรงดนใด กสามารถน าไปผลตตามค าอธบายดงตอไปน คาดวานาจะชวยแกไขปญหาเรองดนเพอการเกษตรใหมความเหมาะสม ท าใหเกดผลผลตสงเปนประโยชน ตอผผลต และ ผบรโภค ชวยลดตนทนการผลต และ ลดปญหาสงแวดลอม ทเปนพษอกดวย

วตถประสงคกำรจดท ำคมออบรม 1. เพออธบายวธการผลตสารปรบปรงดนจ านวน 8 สตร ทผลตไดจากแคลเซยม

ธรรมชาต คอ เปลอกหอยบดและโดโลไมต 2. เพอแสดงตวอยางผลตภณททแปรรปไดจากแคลเซยมธรรมชาต จนกลายเปนผลตภณฑทจ าหนายเปนสนคาเชงพาณยช ของชมชนทเกดการรวมกลมในการอบรมทผานมา 3. เพอแสดงตวอยางความส าเรจของการน าสารปรบปรงดนไปใชกบพชชนดตาง ๆ

ควำมรเบองตนเกยวกบสำรปรบปรงดน

ปญหาดนเสอมโทรมมแนวโนมจะมพนทเพมขนเรอย ๆ ทกป เปนปญหาใหญสงผลใหไดผลผลตพชต า ลงทนสง เพราะตองดแล ปยและยา ดวยเหตนจงมแนวทางวชาการไดพยายามแนะน าวธชวยแกปญหาและเพมความอดมสมบรณของดน เพอใหเหมาะสมกบการเพาะปลก อนจะเปนหลการอนรกษดนใหเพาะปลกพชใหไดผลผลตสง โดยมวธการหลก ๆ ดงน

(1) กำรใชปยเคม ทมธาตอาหาร คอธาตหลก ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) และโปแตสเซยม (K) ธาตอาหารรองท คอ แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) และก ามะถน (S) สวนธาตอาหารเสรมท คอ เหลก (Fe) แมงกานส (Mn) ทองแดง (Cu) สงกะส (Zn) เปนตน

(2) กำรใชปยอนทรยและหรอปยชวภำพ เชน มลไก มลคางคาว มลโค ขหม ผลดทงการบ ารงดนเพอเพมพนธาตอาหารและปรบปรงสมบตทางกายภาพของดนไปดวยพรอม ๆ กน เพมปรมาณจลนทรยทเปนประโยชนบางชนดหรอสงเสรมกจกรรมของจลนทรยทเปนประโยชน

(3) กำรใชสำรปรบปรงดน ดนทมปญหาทางดานสมบตทางกายภาพ เชน เนอดนทไมจบตวกนเปนกอน ไมอมน า เกดการชะลางพงทะลายงาย หรอผวหนาดนอาจเกดการแขงตว

4

แนนทบ การใชปยเคมอยางเดยวไมสามารถแกไขปญหาได จ าเปนตองมการใชปยอนทรยหรอสารปรบปรงดนในรปสารอนนทรยหรอสารอนทรยชนดตาง ๆ

(4) กำรใชปยชนดตำง ๆ รวมกบสำรปรบปรงดนอยำงผสมผสำน ดนขาดความอดมสมบรณของธาตอาหารพชและสมบตทางกายภาพบางประการ เชน ดนแขงและแนนทบไมรวนซย ดนทรายจด ไมอมน า ไมดดยดปย และเกดการชะลางพงทะลายไดงาย ตองใชวธการผสมผสาน คอ ใชปยเคมและปยอนทรยกบสารปรบปรงดนอยางเหมาะสม จะชวยปรบปรงและบ ารงดนใหมสมบตทงทางดานกายภาพและความอดมสมบรณของดนดขนพรอม ๆ กน และดขนกวาเดมอยางยงยนยาวนานมากกวา

สำรปรบปรงดน (Soil Conditioners) สารปรบปรงดนเปนสารทไดจากธรรมชาต สารสงเคราะห หรอสารเคม ทงในรป

สารประกอบอนทรยหรอสารประกอบอนนทรยทมการปรงแตง หรอไมมการปรงแตง หรออาจอยในรปของผลพลอยไดจากการประกอบการตาง ๆ ทงอตสาหกรรมและเกษตรกรรม ใชเพอแกปญหาทางกายภาพของดนมากกวาการปรบปรงสมบตทางเคมและความอดมสมบรณของธาตอาหารพชในดน การจ าแนกประเภทของสารปรบปรงดนขนอยกบเกณฑทก าหนดในการจ าแนกเปนส าคญยกตวอยาง ถาจะจ าแนกประเภทตามลกษณะองคประกอบของตวสาร จะ จ าแนกออกไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ ดงน

(1) สารอนนทรยเคม ไดแก รปหนหรอแรตามธรรมชาตทงทมและไมมการปรงแตงดวยกรรมวธตาง ๆ เชน วสดปนไลม ยบซม แรพไมซ แรซโอไลท สารประกอบแคลเซยม โพลซลไฟท ฟอสโฟยบซม เปนตน

(2) สารอนทรย ไดแก สารอนทรยธรรมชาตทงทมและไมมการปรงแตง เชน เศษซากพช ปยหมก ขยมะพราว แกลบดบ เปลอกมนคางป กากออย กากน าตาล สารฮวมสและจเอมแอล (GML) จากโรงงานผงชรส กากกระดาษ สารโพลเมอรทละลายน าได เชน สารโพลอครลามด (หรอ PAM) สารดดน าโพลเมอร สารประกอบแอมโมเนยมลอเรชซลเฟต (หรอสารอกร-เอส-ซ) เปนตน

(3) สารอนนทรยผสมสารอนทรย ไดแก สารทผลตขนโดยการผสมวสดปรบปรงดนในรปสารอนนทรยลงในสารอนทรย เชน การผลตปยหมกโดยการผสมปยเคม และแรพไมซเขาดวยกน หรอ การผลตสารปรบปรงและบ ารงดนเพอใชประโยชนในลกษณะเอนกประสงค เชน สารปรบปรงดนทมชอวา “เทอราคอตเตม” (TerraCottem) ทมองคประกอบส าคญประกอบดวยสารดดน าโพลเมอรปยเคม ปยอนทรยและสารเรงการเจรญเตบโตของพช เปนตน

5

ถาจะพจารณาจ าแนกประเภทตามลกษณะการใชประโยชนเพอการปรบปรงดน อาจจ าแนกประเภทสารปรบปรงดนออกได 2 ประเภท คอ

(1) วสดปรบปรงดนทำงกำยภำพ จะชวยท ำใหดนเนอหยำบ เกบกกน า ชวยใหดนเนอละเอยดระบายน าและอากาศดขน มโครงสรางรวนซยขน วสดปรบปรงดน ไดแก แกลบ ขเลอย ปยคอก ปยหมก เศษซากพช วสดสงเคราะหปรบสภาพดน หรอสารโพลเมอรตางๆ

(2) วสดปรบปรงดนทำงเคม จะชวยปรบคำควำมเปนกรดเปนดำงของดนใหเหมำะสม ท าใหดนดดยดธาตอาหารพชไดดขน ลดความเปนพษของธาตพษในดน ไดแก วสดปนทางการเกษตร ชนดตางๆ ยปซมเศษซากวสดอนทรย ซโอไลต เบนโตไนต ภไมต ก ามะถนผง เปนตน ตำรำงท 1 ธำตประกอบทมธำตแคลเซยม และสตรปยกบสำรปรบปรงดนทผลตได

วสด สตรทำงเคม %Ca เปลอกหอยตำง ๆ CaCO3 30-40 เปลอกไข CaCO3 30-40 ปน หนปน CaCO3 32 หนโดโลไมต CaCO3 + MgCO3 22 ปนขาว Ca(OH)2 46 ปนมารล CaCO3 24 ปนสก CaO 60 ปยธำตหลก แคลเซยมไนเตรท (15-0-0) Ca(NO3)2 22 แมกนเซยมไนเตรท (11-0-0) Mg(NO3)2 ซปเปอรฟอสเฟตธรรมดา (0-(3-20)-0) Ca(H2PO4)2+CaSO4.2H2O 18-21 ทรปเปลซปเปอรฟอสเฟต (0-(3-20)-0) Ca(H2PO4)2 13 แมกนเซยมมฟอสเฟต Mg(H2PO4)2 ธำตอนๆ ยปซม CaSO4.2H2O 23 ดเกลอ MgSO4.7H2O แคลเซยมอะซเตท Ca(CH3COO)2 36 แมกนเซยมอะซเตท Ca(CH3COO)2 36

6

ควำมรเบองตนเกยวกบแคลเซยมธรรมชำตชนดตำง ๆ จากวตถดบทใชผลต คอ แคลเซยมจากธรรมชาต คอ เปลอกหอยบด แรหนปน ปน

ขาว ปนมาลย และแรหนโดโลไมต ซงปกตกใชเปน สารปรบปรงดนอยแลว โดยชวยปรบสภาพดนทเปนกรด และปลดปลอยธาต แคลเซยมแกพช โดยองคประกอบทางเคมของแคลเซยมจากธรรมชาต ทน ามาผลต แมปยและสารปรบปรงดนถกแสดงในตารางท 1 โดยจากวจยทผานมา ไดวเคราะหลกษณะองคประกอบทางเคมของเปลอกหอยพบวา เปลอกชนดตาง ๆ จะมปรมาณแคลเซยมคารบอเนตอยในชวง 80-98 % โดยมปรมาณแคลเซยมประกอบอยในชวง 31-42% ขนอยกบชนดเปลอกหอย เชน หอยเชอร 27.85-32.50 %Ca หอยนางรม 38.0-42.5%Ca หอยแครง 39.0-41.2%Ca และหอยแมลงภ 34.4-38.5%Ca โดยปรมาณองคประกอบทเหลอ จะเปนธาตชนดอน ๆ เชน แมกนเซยม ทองแดง สงกะส ซลกา แมงกานส และยงมกลมโปรตนทเปนอกสวนหนงทส าคญ โดยองคประกอบเหลานจะมปรมาณมากนอยแตกตางกนตามแหลงทหอยเจรญเตบ โตในแตละภมภาคและแหลงน า แตกถอวาองคประกอบทางเคมทงหมด เปนธาตอาหารรองและจลธาตอาหารของพชทงนน สวนแรหนโดโลไมตนน เปนแคลเซยมแมกนเซยมคารบอเนต(CaxMgyCO3) จงเปนวตถดบทสามารถปลดปลอยไดทง แคลเซยมและแมกนเซยมซงเปนธาตอาหารรองทส าคญตอพชอยางยง

กรรมวธกำรผลตสำรปรบปรงดน อตรำกำรใชและตนทนกำรผลต

รายละเอยดตอไปน จะอธบายกรรมวธการผลตสารปรบปรงดน ชอทตองไวในงานทอดถายนทผานมาและไดทดลองใชกบพชตาง ๆ ชนดมาแลว ตงแตป 2557 จ านวน 8 สตร โดยตารางท 1 แสดงอปกรณและวตถดบ รวมถงระบตนทนการผลตเบองตน สวนรายละเอยดของสารปรบปรงดนแตละสตร อธบายดงตอไปน สตร 1 ยปซมจำกเปลอกหอย

ยปซม (CaSO4.2H2O) หรอ แคลเซยมซลเฟตไฮเดรต ม 2 แหลง คอ จากธรรมชาตคอแรยปซมและยปซมสงเคราะห เปนสารปรบปรงดนและเปนวตถดบผสมในปย ชวยปรบปรงสภาพดนทเปนกรด ชวยปรบปรงสภาพดนเคม ชวยปรบปรงสภาพดนแนนทบหรอการอดตวของดน เปนแหลงของธาตอาหารรอง แคลเซยม (Ca) และก ามะถน (S) ทพชมความตองการปรมาณมากไมแพธาตอาหารหลก ลดภาวะการเปนพษของธาตของ โซเดยม (Na) เหลก (Fe) และอะลมเนยม (Al) ปองกนการพงทลายของหนาดน แต “ยปซมจากเปลอกหอย”จะ

7

ประกอบดวย CaSO4.2H2O+ CaCO3 (ยปซม+หนปน) โดยยงคงเหลอหนปนอย ซงกถกใชเปนสารปรบปรงดน ทเปนกรดทวไปอยแลว จงนบวา สารปรบปรงดนสตรน มประโยชนมากกวาจะใชยปซมทวไป สตรท 2 ยปซม-ดเกลอจำกโดโลไมต

ผลตจาก โดโลไมต (แคลเซยมแมกนเซยมคารบอเนต) จะไดสารผสม คอ แมกนเซยมซลเฟต + แคลเซยมซลเฟต+แคลเซยมคารบอเนต+แมกนเซยมคารบอเนต โดยจะมประโยชนของสารประกอบทง 4 ชนด ทเปนสารปรบปรงดนทถกใชอยแลว โดยสามารถปลดปลอยธาตอาหารรองครบ คอ แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน

สตรท 3 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟต จำกเปลอกหอย ผลตจากเปลอกหอย จะได ยปซมและแคลเซยมฟอสเฟต ในรปไดแคลเซยมฟอสเฟต โดยสารปรบปรงดนนจะประกอบดวยยปซมทท าหนาทเปนสารปรบปรงดนเหมอนยปซมทกลาวไว แตจะปลดปลอยธาตหลก คอ ฟอสฟอรส จากแคลเซยมฟอสเฟตไดดวย ประโยชนคลายกบ “ฟอสโฟยปซม” ทมจ าหนายในทองตลาด แตตางตรงท เปลอกหอยจะมธาตอาหารทหลากหลาย ทมาจากวตถดบเปลอกหอย คอ เหลก สงกะส ทองแดง ซลกอน แมกกานส ฯลฯ สตรท 4 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตจำกโดโลไมต สารปรบปรงดนสตรน จะประกอบดวยสาร 6 ชนด คอ ยปซม ดเกลอ แคลเซยมฟอสเฟต แมกนเซยมฟอสเฟต แคลเซยมคารบอเนต และแมกนเซยมคารบอเนต ประโยชนของการปรบปรงดนกตามชนดของสารแตละตว ทมการกลาวทางวชาการทวไป อกทงยงมปยฟอสฟอรสแกดนและพชดวย สตรท 5 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟตไนเตรทจำกเปลอกหอย สารปรบปรงดนสตรน จะประกอบดวยสาร 4 ชนด คอ ยปซม แคลเซยมฟอสเฟต แคลเซยมไนเตรท และแคลเซยมคารบอเนต ประโยชนของการปรบปรงดนกตามชนดของสารแตละตว ทมการกลาวทางวชาการทวไป อกทงยงมปยฟอสฟอรสแกดนและพชดวย

8

สตรท 6 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตไนเตรทจำกโดโลไมต สารปรบปรงดนสตรน จะประกอบดวยสาร 8 ชนด คอ ยปซม ดเกลอ แคลเซยม

ฟอสเฟต แมกนเซยมฟอสเฟต แคลเซยมไนเตรท แมกนเซยมไนเตรท แคลเซยมคารบอเนต และแมกนเซยมคารบอเนต ประโยชนของการปรบปรงดนกตามชนดของสารแตละตว ทมการกลาวทางวชาการทวไป อกทงยงอดมดวยธาตอาหารพชคอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน

สตรท 7 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟตไนเตรทอะซเตท จำกเปลอกหอย

สารปรบปรงดนสตรน จะประกอบดวยสาร 6 ชนด คอ ยปซม แคลเซยมฟอสเฟต แคลเซยมไนเตรท แคลเซยมอะซเตทและแคลเซยมคารบอเนต ประโยชนของการปรบปรงดนกตามชนดของสารแตละตว ทมการกลาวทางวชาการทวไป ทเพมมา คอการปลดปลอยสารอนทรย คอ อะซตกใหแกพชไดดวย ซงสารน มสวนในการยบยงเชอราและแบคทเรยบางชนดได อกทงยงอดมดวยธาตอาหารพชคอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน

สตรท 8 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตไนเตรทอะซเตทจำกโดโลไมต

สารปรบปรงดนสตรน จะประกอบดวยสาร 10 ชนด คอ ยปซม ดเกลอ แคลเซยมฟอสเฟต แมกนเซยมฟอสเฟต แคลเซยมไนเตรท แทกนเซยมไนเตรท แคลเซยมอะซเตท แมกนเซยมอะซเตท แคลเซยมคารบอเนต และแมกนเซยมคารบอเนต ประโยชนของการปรบปรงดนกตามชนดของสารแตละตว ทมการกลาวทางวชาการทวไป เพมมา คอการปลดปลอยสารอนทรย คอ อะซตกใหแกพชไดดวย ซงสารน มสวนในการยบยงเชอราและแบคทเรยบางชนดได อกทงยงอดมดวยธาตอาหารพชคอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน กรรมวธกำรผลตสำรปรบปรงดนสตรตำง ๆ เนองกรรมวธกำรผลตจะคลำย ๆ กน ในทกสตร จงจะอธบำยกำรผลตรวมดงน 1. การผลตชงเปลอกหอยบด หรอ โดโลไมต 50 กก. ใสกระบะผสมปน และ ชงสารตงตงตามสตรและจ านวนทตองใชแตละสตร (ปรมาณการใชในตารางท 1)

9

2. คอย ๆ ปลอยสารตงตนลงไปในกระบะใหผสมกบเปลอกหอยบด หรอโดโลไมต ท าการคนผสมดวยจอบ

3. คนผสมดวยจอบประมาณ 10-20 นาท ส าหรบแคลเซยมธรรมชาต ทใชเปน หนปนหรอโดโลไมต จะไดสารปรบปรงดนฟขนมาแหงมาด ๆ แตวตถดบเปนเปลออกหอยบด จะตงทงไวใหแหงประมาณ 1-2 คน

เมอสารปรบปรงดนแหงไดทแลว สามารถบรรจกระสอบ น าไปใชงานไดเลย

10

ตำรำงท 1 สตรวตถดบ อปกรณและตนทนการผลตในการผลต สารปรบปรงดนสตรตางๆ วตถดบ ปรมาณ (กก.) ตนทน(บาท)

สตรท 1 ยปซมจำกเปลอกหอย เปลอกหอยชนดตาง ๆ บด 50 200 (<4.00 บาท/กก.) S-24 30 150 (5.00 บาท/กก.)

รวม 80 กก. 350 (4.38 บาท/กก.) สตรท 2 ยปซม-ดเกลอ จำกโดโลไมต โดโลไมต 50 100 (<1.00 บาท/กก.) S-24 15 75 (5.00 บาท/กก.)

รวม 65 กก. 175 (<2.69 บาท/กก.) สตรท 3 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟต จำกเปลอกหอย เปลอกหอยชนดตาง ๆ บด 50 200 (<4.00 บาท/กก.) SP-21 30 210 (7.00 บาท/กก.)

รวม 80 กก. 410 (<5.13 บาท/กก.) สตรท 4 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตจำกโดโลไมต โดโลไมต 50 100 (<1.00 บาท/กก.) SP-21 15 105 (7.00 บาท/กก.)

รวม 65 กก. 205 (<3.15 บาท/กก.) สตรท 5 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟตไนเตรทจำกเปลอกหอย เปลอกหอยชนดตาง ๆ บด 50 250 (<4.00 บาท/กก.) SPN-214 30 300 (10.00 บาท/กก.)

รวม 80 กก. 650 (8.50 บาท/กก.) สตรท 6 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตไนเตรทจำกโดโลไมต โดโลไมต 50 100 (<1.00 บาท/กก.) SPN-214 15 150 (10.00 บาท/กก.)

รวม 65 กก. 250 (3.85 บาท/กก.) หมำยเหต สารตงตน S-24 SP-21 SPN-214 และ SPAN-2146 เปนชอทางการคา หาซอไดทศนยการเรยนรก าจดขยะและน าเสยชมชน คณะวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง (ราคายงไมรวมคาขนสง) สวนเปลอกหอยบดและโดโลไมตหาซอไดทวไป

11

ตำรำงท 1 สตรวตถดบ อปกรณและตนทนการผลตในการผลต สารปรบปรงดนสตรตางๆ (ตอ) วตถดบ ปรมาณ (กก.) ตนทน(บาท)

สตรท 7 ยปซม-แคลเซยมฟอสเฟตไนเตรทอะซเตท จำกเปลอกหอย เปลอกหอยชนดตาง ๆ บด 50 250 (<4.00 บาท/กก.) SPAN-2146 30 450 (15.00 บาท/กก.)

รวม 80 kg 700 (8.75 บาท/กก.) สตรท 8 ยปซม-ดเกลอ-แคลเซยมแมกนเซยมฟอสเฟตไนเตรทอะซเตทจำกโดโลไมต เปลอกหอยชนดตาง ๆ บด 50 100 (<1.00 บาท/กก.) SPAN-2146 20 300 (15.00 บาท/กก.)

รวม 70 กก. 400 (<5.72 บาท/กก.) อปกรณส ำหรบผลตสำรปรบปรงดนสตรตำงๆ กระบะผสมปน 200 ลตร 1 อน 700 จอบผสมปน 1 อน 20

รวม 2 อน 720 หมำยเหต สารตงตน S-24 SP-21 SPN-214 และ SPAN-2146 เปนชอทางการคา หาซอไดทศนยการเรยนรก าจดขยะและน าเสยชมชน คณะวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง (ราคายงไมรวมคาขนสง) สวนเปลอกหอยบดและโดโลไมตหาซอไดทวไป

ประโยชน คอ เปนสารทมประจลบ (เหมอนกบดน) จงชวยผลกดน ท าใหดนรวนซย ชวยปรบคา pH ของดนใหกลางมากขน ปรบสภาพดนเคม รกษาอาการพษของโลหะบางชนด เพมเตมธาตอาหารทพชตองการ ชวยเพมการ ขยายตวของเชอจลนทรยทอยในปยอนทรยแท 100% ชวยปลดปลอยธาตอาหารทตกคางอยในดนใหกลบมาใชประโยชนได ชวยเพมรากใหกบพชไดมากกวา 2 เทา ทาใหใบตง ใบเขยว และมขนมากขน ปองกนแมลงรบกวน ชวยลดตนทนในการใชยาฆาแมลง ใชแชกงพนธหรอเมลดพนธ ใชในการตอนกง ปกชากง เพอเรงราก เรงการงอก ทาใหทาบกงตดเรวขน ชวยทาใหพชมขผง สารระบบปองกนตวเอง ปองกนเชอโรคตาง ๆ ชวยใหแผลของตนไมแหงแบงเซลล ขยายเซลล ไดอยางรวดเรวชวยปองกนหนายางพารา สรางเซลลแผลหนายางใหคนสภาพ และเพมการไหลของน า ยางพารา ชวยกระตนตาดอก ตดดอก ขวเหนยว ตดผล สรางเซลล ผวผลไมใหแขงแรง

12

อตรำทแนะน ำกำรใช 1. ชวงเตรยมดนกอนปลก หวานโปรยลงดนในอตรา 50-1,000 kg ตอ ไร 2. หลงจากขาวปลกขาว ทตองการการเจรญเตบโต ใชรวมกบปยอน ๆ ผสมสาร

ปรบปรงดน 50 กก. กบปยเคมหรอปยอนทรย 20 กก. น าไปหวาน ชวยลดตนทนปย 3. ชวงขาวก าลงจะแตกกอ ออกรวง ผสมสารปรบปรงดน 50 กก. กบปยเคมหรอปย

อนทรย 20 กก. น าไปหวาน ชวยลดตนทนปย

รป ฉลากและประโยชนของสารปรบปรงดน สตร 2

13

ตวอยำง ผลกำรทดสอบใชเชลล ฟอส โกร ทง 3 สตร

รปแสดง การเตรยมดน และผลจากการใชสารปรบปรงดน เพมผลผลตขาวหอมมะลได 20-50%

รปแสดงตนผลผลตมนส าปะหลงหลงจากใชสารปรบปรงดน ไดผลผลตเพมเปน 7.5 ตน/ไร

รปแสดงออย ณ นครราชสมา ไดผลผลต 27 ตน/ไร (ก าลงทดลองใชตอในออยตอท 3)

14

รปขาวโพดหวาน ทดแลรกษาดวยสารปรบปรงดน เพมผลผลตได 20-60 %

รปผลไมผล ฝรง ชมพ มะมวง และ มะเขอ ออกดอก ตดผลดก เพมผลผลตไดรอยละ 30%