informationsmanagement univ.doz.didr.johannesgärtner

192
Informationsmanagement Seite 1 - 19.01.2003 Informationsmanagement Univ. Doz. DI Dr. Johannes Gärtner [email protected]

Upload: others

Post on 01-May-2022

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

1-1

9.01

.200

3

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Univ

.Doz

.DID

r.Jo

hann

esG

ärtn

erjo

hann

es.g

aertn

er@

tuw

ien.

ac.a

t

Page 2: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

2-1

9.01

.200

3

Org

anis

atio

nI

Mon

tag

15:0

0-1

7:00

-HS

17c.

t.

Esgi

bt(le

ider

)KEI

NG

esam

tskr

iptu

mvo

rnew

eg,d

adi

eVL

heue

rzum

erst

enm

alst

attfi

ndet

.So

rry.

Aber

das

geht

sich

von

Arbe

itsbe

last

ung

nich

taus

.Jew

eils

kurz

vord

erVL

oder

eini

geTa

geda

nach

sollt

endi

eak

tuel

len

Folie

nal

s*.p

dfim

Netz

steh

en.

Die

VLle

hnts

ich

nich

tdire

ktan

ein

Lehr

buch

an.

Amst

ärks

ten

nim

mts

ieab

erBe

zug

auf:

VOß,

S.un

dK.

GUT

ENSC

HWAG

ER(2

000)

.Inf

orm

atio

nsm

anag

emen

t.Be

rlin,

Sprin

ger.

Page 3: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

3-1

9.01

.200

3

Org

anis

atio

nII

Info

rmat

ione

nzu

rPrü

fung

:–

Bakk

alau

reat

sstu

dium

"Wirt

scha

ftsin

form

atik

"(S

tudi

enpl

anab

2001

)•

Esgi

btei

nesc

hrift

liche

Prüf

ung.

•Da

sSe

min

arzu

Info

rmat

ions

man

agem

entm

ußni

chtb

eim

irge

mac

htw

erde

n!Es

geht

auch

aufv

ersc

hied

ene

Unis

SOLA

NGE

Stun

denz

ahli

dent

!–

Dipl

omst

udiu

m"W

irtsc

hafts

info

rmat

ik"

(Stu

dien

plan

ab19

95-2

001)

•Es

gibt

eine

schr

iftlic

hePr

üfun

g.•

Das

Sem

inar

zuIn

form

atio

nsm

anag

emen

tmuß

nich

tbei

mir

gem

acht

wer

den!

•Di

eSt

uKo

WIN

Fle

hnte

sab

,daß

UE&

VLan

vers

chie

dene

nUn

isge

mac

htw

erde

n.–

Beid

erPr

üfun

gw

erde

n•

1)W

isse

nsfra

gen

zurV

orle

sung

gest

ellt

und

•2)

gepr

üft,

obdi

eÜb

ertra

gung

derv

orge

stel

lten

Konz

epte

aufk

onkr

ete

Anw

endu

ngsb

eisp

iele

gelin

gt.

•Be

ides

muß

fürp

ositi

veNo

tege

gebe

nse

in.

Page 4: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

4-1

9.01

.200

3

Inha

ltede

rVL

Info

rmat

ions

man

agem

ent(

IM)

Vero

rtun

gvo

nIM

IM&

Ents

chei

dung

en

Org

anis

atio

nde

sIM

Proj

ekte

&IM

Man

agem

entd

erIT

Infra

stru

ktur

Bild

ervo

nAr

beit

&En

tsch

eidu

ngen

Chan

ge&

IMIn

form

atio

nsbe

darf

Cont

rolli

ng&

IM

Unte

rneh

men

s-&

Ges

chäf

ts-

proz

eßm

odel

lieru

ng

Info

rmat

ions

logi

stik

Date

nman

agem

ent

Wis

sens

man

agem

ent

Kom

mun

ikat

ion

/Ko

ordi

natio

n/C

SCW

Emer

ging

Requ

irem

ents

&bo

unde

dra

tiona

lity

Acto

r-Ne

twor

kTh

eory

Info

rmat

iono

verlo

ad&

Rolle

des

Verg

esse

ns

IT&

die

Org

anis

atio

nvo

nM

ärkt

en&

Kund

enin

tera

ktio

n

Kurz

-/mitt

el-/l

angf

ristig

Pers

pekt

iven

Extre

me

Prog

ram

min

gfo

rIM

Funk

tiona

le/i

nstit

utio

nelle

Pers

pekt

ive

Was

wird

eige

neRo

lleim

IMse

in?

Ont

olog

ien,

XML,

Proz

esse

,W

ebSe

rvic

es,.

..

Mac

ht&

IMIn

form

atio

nCl

earin

gIn

form

atio

nBr

oker

age

Info

rmat

ion

Engi

neer

ing

I

Info

rmat

ion

Engi

neer

ing

II

Page 5: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

5-1

9.01

.200

3

Lern

ziel

e

•Ei

nord

nung

Info

rmat

ions

man

agem

ent

•M

etho

den

&In

stru

men

tede

sIn

form

atio

nsm

anag

emen

ts•

Wis

sens

chaf

tlich

/refle

xive

rUm

gang

mit

dies

enTh

emen

•„A

ufw

eich

ung“

vorh

ande

nerH

eran

gehe

nsw

eise

n

Page 6: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

6-1

9.01

.200

3

Was

könn

te„I

nfor

mat

ions

man

agem

ent“

sein

?

Page 7: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

7-1

9.01

.200

3

Die

Prüf

ungs

aufg

aben

–W

ieun

ters

chei

detW

illke

Date

n/I

nfor

mat

ion

/Wis

sen?

–Ne

nnen

sie

2Ka

tego

risie

rung

envo

nIn

form

atio

n&

Wis

sen,

defin

iere

nSi

edi

eKa

tego

rien

&di

skut

iere

nSi

eKo

nseq

uenz

fürI

M.

–W

asbe

deut

etta

citk

now

ledg

e&

wel

che

Rolle

hate

sim

scie

ntifi

cm

anag

emen

t?–

Nenn

ensi

e3

Pers

pekt

iven

aufI

M&

disk

utie

ren

Sie

Ihre

Kons

eque

nzen

.–

Wel

che

Pers

pekt

iven

aufP

roze

ßorie

ntie

rung

gibt

es&

was

bede

utet

esfü

rRol

lede

rEDV

?

Page 8: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

8-1

9.01

.200

3

Cha

nge

Con

trollin

gPr

ojek

tePr

ojek

tpor

tfolio

Met

hode

n&

Tech

nike

n

inw

irtsc

haftl

iche

mR

ahm

enU

mfe

ld

IT&

Nut

zung

derI

T

Raum

Betri

ebe

&O

rgan

isat

ione

n

Info

rmat

ion

nutz

en(E

ntsc

heid

en)

Page 9: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

9-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erIn

form

atio

n&

Wis

sen

IDi

e„K

lass

iker

“–

Info

rmat

ion

-Sha

nnon

&W

eave

r•

Info

rmat

ion

=M

aßde

rRed

uktio

nvo

nUn

best

imm

thei

t•

Jeun

wah

rsch

einl

iche

rein

eNa

chric

htde

sto

höhe

rdie

Info

rmat

ion

•M

aß=

Entro

pie,

kein

Bezu

gzu

Inha

lt•

Nütz

lich

fürK

odie

rung

sfra

gen

&Da

tenü

bertr

agun

g–

klas

s.Ö

kono

mie

-vol

lstä

ndig

eIn

form

atio

n–

Scie

ntifi

cM

anag

emen

t(Sy

stem

Theo

retic

alTr

aditi

on)-

(Knu

dsen

1993

)•

Die

mei

sten

Arbe

itspr

ozes

sekö

nnen

aufe

xpliz

iteRe

geln

und

Form

eln

redu

zier

twer

den.

•Ar

beite

rhab

ennu

rthe

oret

isch

esW

isse

n.•

Arbe

itsor

gani

satio

nis

tein

deut

igm

öglic

h,Ab

läfe

vorh

ersa

gbar

•Au

fgab

en=

Plan

,Def

initi

on,K

onst

rukt

ion,

Kont

rolle

.•

Hum

anFa

ctor

ssi

ndun

abhä

ngig

vom

EDV-

Syst

em.

Info

rmat

ion

&W

isse

n(W

illke

94)

–Da

ten

–In

form

atio

n…

adi

ffere

nce

that

mak

esa

diffe

renc

eto

ape

rson

–W

isse

n…

Einb

indu

ngin

eine

nzw

eite

nKo

ntex

tvon

Rele

vanz

en(G

edäc

htni

s)

Page 10: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

10-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erIn

form

atio

n&

Wis

sen

II

Syzp

ersk

i(90

bna

chVo

ß00

)–

desk

riptiv

eIn

form

atio

n–

präs

krip

tive

Info

rmat

ion

–no

rmol

ogis

che

Info

rmat

ion

(The

orie

n,Te

chno

logi

en)

Vera

rbei

tung

von

Info

rmat

ion

imIn

form

atio

nspr

oduk

tions

proz

eß(V

oß00

,S.1

1)-E

inga

ngin

Ents

chei

dung

en–

Tran

slat

ion

(Wec

hsel

derB

esch

reib

ungs

spra

che)

–Tr

ansm

issi

on(W

echs

elde

sTr

äger

med

ium

s)–

Tran

spor

t(Üb

erbr

ücku

ngvo

nRa

umun

d/od

erZe

it)–

Tran

sfor

mat

ion

(inha

ltlic

heVe

ränd

erun

g)

Prob

lem

&In

form

atio

nstra

nsfo

rmat

ion

–Ro

utin

etra

nsfo

rmat

ion

(Auf

gabe

n)–

inno

vativ

eTr

ansf

orm

atio

n(P

robl

eme)

Page 11: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

11-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erIn

form

atio

n&

Wis

sen

III

Eige

ntum

&W

isse

n–

öffe

ntlic

hes

Wis

sen

–pr

oprie

täre

sW

isse

n

Arte

nvo

nW

isse

n–

dekl

arat

ives

Wis

sen

(wis

sen,

daß)

–pr

ozed

ural

esW

isse

n(w

isse

n,w

ie)

Träg

ervo

nW

isse

n–

Indi

vidu

en–

Org

anis

atio

nen

(!)

Lern

enun

dQ

ualif

izie

rung

als

sozi

ale

Zusc

hrei

bung

–Ex

perte

nsi

nd,d

iew

isse

n,w

ann

Rege

lnve

rletz

twer

den

müs

sen

Page 12: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

12-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erIn

form

atio

n&

Wis

sen

IV

Konz

epte

von

Wis

sen

–ta

citk

now

ledg

e–

expl

icit

know

ledg

e

Wis

sens

erze

ugun

g(N

onan

ka92

nach

Voß

00S.

10)

–im

pliz

itzu

impl

izit

(Beo

bach

tung

,Nac

hahm

ung)

–ex

pliz

itzu

expl

izit

(Zus

amm

enfa

ssun

g)–

impl

izit

zuex

pliz

it(B

esch

reib

ung)

–ex

pliz

itzu

impl

izit

(Ver

inne

rlich

ung)

Ulic

h&

Aufg

aben

orie

ntie

rung

–De

nken

-Inf

orm

atio

n&

Fakt

en–

Fühl

en-E

rlebn

isse

&Er

fahr

ung

–Ha

ndel

n-Ü

ben

&Tr

aini

ng

Page 13: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

13-1

9.01

.200

3

DENK

ENüb

erIn

form

atio

n&

Wis

sen

V

KONK

RETE

ERFA

HRUN

Gm

it...

–ge

genw

ärtig

erAr

beit

–zu

künf

tigem

Syst

em–

tech

nisc

hen

Opt

ione

n–

mit

EDV

ABST

RAKT

ESW

ISSE

N–

Rele

vant

eSt

rukt

uren

gege

nwär

tiger

Arbe

it–

Rele

vant

eSt

rukt

uren

zukü

nftig

erAr

beit

–Vi

sion

enun

dDe

sign

-Vor

schl

äge

–Üb

erbl

ick

über

tech

nisc

heO

ptio

nen

–Ab

stra

ktes

Wis

sen

über

EDV

inA

nleh

nung

anK

ensi

ng/9

3

EDVler

Anwend.

Page 14: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

14-1

9.01

.200

3

DENK

ENüb

erIn

form

atio

n&

Wis

sen

VI

Bran

dom

00–

Beha

uptu

ngen

steh

enim

Mitt

elpu

nktd

erUn

ters

uchu

ng–

Krite

rien

&Um

stän

dede

rang

emes

sene

nVe

rwen

dung

von

Begr

iffen

–G

eben

und

Ford

ern

von

Grü

nden

bezü

glic

hBe

haup

tung

en–

Rege

lnse

tzen

Prax

isde

rAnw

endu

ngvo

raus

–Kr

aftd

esbe

sser

enG

rund

es–

Rich

tige

Anw

endu

ng&

Folg

enei

nerB

ehau

ptun

g–

AmSc

hluß

iste

sim

mer

PRAX

IS

Page 15: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

15-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erM

anag

emen

tI

Man

ager

e&

Man

ege

Inst

rum

enta

le&

funk

tiona

leBe

trach

tung

–in

stru

men

tal:

Top-

,Mid

dle,

Low

erM

anag

emen

t–

funk

tiona

l:w

esen

tlich

eFe

stle

gung

enzu

Ziel

en,S

trate

gien

,Maß

nahm

en&

Mitt

eln

Page 16: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

16-1

9.01

.200

3

Pers

pekt

iven

aufI

MI

DV-o

rient

ierte

sIM

–„…

Sach

ziel

des

IMis

tes,

das

Leis

tung

spot

entia

lde

Info

rmat

ions

funk

tion

fürd

ieEr

reic

hung

ders

trate

gisc

hen

Unte

rneh

men

szie

ledu

rch

Scha

ffung

und

Aufre

chte

rhal

tung

eine

rge

eign

eten

Info

rmat

ions

infra

stru

ktur

inUn

tern

ehm

ense

rfolg

umzu

setz

en.“

(Hei

nric

h99

)•

Stra

tegi

sche

Aufg

aben

:Pla

nung

,Übe

rwac

hung

&St

euer

ung

derI

nfor

mat

ions

infra

stru

ktur

•Ad

min

istra

tive

Aufg

aben

:Pla

nung

,Übe

rwac

hung

&St

euer

ung

derK

ompo

nent

ende

rIn

form

atio

nsin

frast

rukt

ur•

Ope

rativ

eAu

fgab

en:a

usde

rNut

zung

derI

nfor

mat

ions

infra

stru

ktur

hera

us

Info

rmat

ions

ress

ourc

enm

anag

emen

t–

Org

anis

iere

n,op

timie

ren

&im

plem

entie

ren

betri

eblic

herI

nfor

mat

ions

vers

orgu

ngsp

roze

sse

Pers

önlic

hes

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Proz

eßor

ient

ierte

rAns

atz

–Au

sric

htun

gde

sIM

nich

tan

Unte

rneh

men

sauf

bau

sond

ern

anG

esch

äfts

proz

esse

n

Gan

zhei

tlich

esIM

Page 17: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

17-1

9.01

.200

3

Pers

pekt

iven

aufI

MII

Defin

ition

Voß

00–

IMis

tdie

wirt

scha

ftlic

he(e

ffizi

ente

)Pla

nung

,Bes

chaf

fung

,Ver

arbe

itung

,Dis

tribu

tion

&Al

loka

tion

von

Info

rmat

ione

nal

sRe

ssou

rce

zurV

orbe

reitu

ngun

dUn

ters

tütz

ung

von

Ents

chei

dung

en(E

ntsc

heid

ungs

proz

esse

n),s

owie

die

Ges

taltu

ngde

rdaz

uer

ford

erlic

hen

Rahm

enbe

ding

unge

n.

3Eb

enen

mod

ell

Eben

ede

sIn

form

atio

nsei

nsat

zes

Eben

ede

rInf

orm

atio

ns-u

ndKo

mm

unik

atio

nssy

stem

e

Eben

ede

rInf

orm

atio

ns-u

ndKo

mm

unik

atio

nsin

fras

truk

tur

Anfo

rder

unge

nUn

ters

tütz

ungs

leis

tung

en

Anfo

rder

unge

nUn

ters

tütz

ungs

leis

tung

en

Page 18: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

18-1

9.01

.200

3

Pers

pekt

iven

aufI

MIII

Funk

tiona

leG

liede

rung

–In

form

atio

nsbe

darfs

anal

yse

–In

form

atio

nsbe

scha

ffung

–In

form

atio

nsbe

reits

tellu

ng

Page 19: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

19-1

9.01

.200

3

Proz

eßor

ient

ieru

ng

Ablä

ufe

beik

lass

.Unt

erne

hmen

:•

sehr

viel

eAb

teilu

ngen

invo

lvie

rt•

läuf

tlan

gsam

ab“A

rbei

tlie

gtm

eist

ens”

Busi

ness

Proc

ess

Reen

gine

erin

g•

Elem

ente

des

BPR

–In

frage

stel

len

derS

trate

gie

–Ra

dika

les

Neug

esta

lten

–An

gest

rebt

:Ver

bess

erun

gum

Grö

ßeno

rdnu

ngen

–Au

sric

hten

des

Unte

rneh

men

sau

fzen

trale

Proz

esse

•Pr

ozeß

:–

Klar

defin

iert

Star

t/End

eun

dIn

put/O

utpu

t–

ausg

eric

htet

aufW

ertf

ürKu

nden

–Pr

ozeß

vera

ntw

ortli

chen

–Pr

ozeß

inno

vatio

n&

Proz

eßve

rbes

seru

ng

Page 20: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

20-1

9.01

.200

3

Proz

eßde

finiti

on-G

esch

äfts

proz

esse

wen

ige

Empf

ehlu

ngen

von

3-5

bis

max

.10-

20

stra

tegi

sche

Bede

utun

gkl

are

Gre

nzen

häuf

iges

Vork

omm

engr

oßer

Beitr

agzu

rWer

tsch

öpfu

ng

Beis

piel

frag

enfü

rGes

taltu

ngvo

nPr

ozes

sen:

–Ka

nnde

rPro

zeß

frühe

rode

rspä

terb

egin

nen?

–W

elch

eAu

fgab

enso

llten

wir

nich

tmeh

rsel

bert

un?

-Out

sour

cing

–W

elch

eAu

fgab

ensi

ndüb

erha

upte

ntbe

hrlic

h?–

Wel

che

Aufg

aben

könn

ensi

nnvo

llan

ande

reSt

elle

nve

rlage

rtw

erde

n?–

Wel

che

Aufg

aben

könn

enzu

rVer

ringe

rung

von

Schn

ittst

elle

nzu

sam

men

gele

gtw

erde

n?

Page 21: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

21-1

9.01

.200

3

Wie

könn

enw

irAn

gem

esse

nhei

tvon

Pers

pekt

iven

denk

en?

Eben

ende

rBet

rach

tung

Was

istd

erW

erte

iner

best

imm

ten

Eige

nsch

aft(

zBPr

eis)

Wie

istd

iege

naue

Defin

ition

dies

erEi

gens

chaf

t?

Wel

che

wei

tere

nEi

gens

chaf

ten

spie

len

eine

Rolle

?

Wie

orga

nisi

eren

wir

Ents

chei

dung

bzw

.Suc

he/A

ktua

lisie

rung

wei

tere

rInf

os?

-zB,

norm

ativ

/des

krip

tiv;z

BM

AUT

Wie

ents

chei

detw

ann

&w

ie,w

er?

-zB.

Ents

ceid

ungs

mod

elle

Wie

könn

enw

irgu

teEn

tsch

eidu

ngsw

eise

von

schl

echt

erun

ters

chei

den?

Wie

könn

enEn

tsch

eidu

ngsp

roze

sse

orga

nisi

ert/k

oord

inie

rtw

erde

n?-z

BW

orkf

low

Wel

che

Pers

pekt

iven

/Tec

hnik

enkö

nnen

wir

verw

ende

n,um

darü

bern

achz

uden

ken?

-zB

Ges

chäf

tspr

ozes

se

...

ITUn

tern

ehm

en

Page 22: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

22-1

9.01

.200

3

Lite

ratu

r

BRAN

DOM

,R.B

.(20

00).

Expr

essi

veVe

rnun

ft-B

egrü

ndun

g,Re

präs

enta

tion

und

disk

ursi

veFe

stle

gung

.Fra

nkfu

rtaM

,suh

rkam

p.CR

OZI

ER,M

.and

E.FR

IEDB

ERG

(199

3).D

ieZw

änge

kolle

ktiv

enHa

ndel

ns-Ü

berM

acht

und

Org

anis

atio

n.Fr

ankf

urt,

Verla

gAn

ton

Hain

.DA

VENP

ORT

,T.H

.(19

93).

Proc

cess

Inno

vatio

n-R

eeng

inee

ring

Wor

kth

roug

hIn

form

atio

nTe

chno

logy

.Har

vard

,Har

vard

Busi

ness

Scho

olPr

ess.

DOPP

LER,

K.,H

.FUH

RMAN

N,B.

LEBB

E-W

ASCK

Ean

dB.

VOIG

T(2

002)

.Unt

erne

hmen

swan

delg

egen

Wid

erst

and.

Fran

kfur

t,Ca

mpu

sVe

rlag.

HEIN

RICH

,L.J

.(20

02).

Info

rmat

ions

man

agem

ent-

Plan

ung,

Über

wac

hung

und

Steu

erun

gde

rInf

orm

atio

nsin

fras

truk

tur.

Mün

chen

,R.O

lden

bour

g.KN

UDSE

N,T.

(199

3).I

SDPr

actit

ione

rs´C

once

ptio

nof

Skill

edW

orke

rs´K

now

ledg

e,W

ork

Org

aniz

atio

n,Ro

les

and

Task

sin

aNo

rweg

ian-

Amer

ican

ISD-

Proj

ect.

16th

IRIS

,Cop

enha

gen.

LUHM

ANN,

N.(2

000)

.Org

anis

atio

nun

dEn

tsch

eidu

ng.O

plad

en/W

iesb

aden

,Wes

tdeu

tsch

erVe

rlag.

KURA

S,G

.,Ed

.(19

97).

Das

Arbe

itsve

rhäl

tnis

von

derA

ufna

hme

bis

zurB

eend

igun

g.W

ien,

Man

z.LA

CITY

,M.C

.and

R.HI

RSCH

HEIM

(199

3).I

nfor

mat

ion

Syst

ems

Out

sour

cing

-Myt

hs,M

etap

hors

and

Real

ities

.Chi

ches

ter,

John

Wile

y&

Sons

.JI

ROTK

A,M

.and

J.A.

GO

GEN

,Eds

.(19

94).

Requ

irem

entE

ngin

eerin

g-S

ocia

land

Tech

nica

lIss

ues.

Lond

on,A

cade

mic

Pres

s.M

ARCH

AND,

D.A.

,T.H

.DAV

ENPO

RTan

dT.

DICK

SON

(200

0).M

aste

ring

Info

rmat

ion

Man

agem

ent.

Lond

on,F

inan

cial

Tim

es&

Pren

tice

Hall.

SAND

NER

,K.(

1992

).Pr

ozes

sede

rMac

ht.M

ünch

en,P

hysi

caVe

rlag.

ULIC

H,E.

(199

4).A

rbei

tsps

ycho

logi

e.Zü

rich,

vdf-V

erla

gan

derE

TH-Z

üric

h&

Schä

ffer-P

oesc

hel.

VOß,

S.an

dK

.GUT

ENSC

HWAG

ER(2

000)

.Inf

orm

atio

nsm

anag

emen

t.Be

rlin,

Sprin

ger.

WEB

ER,K

.(19

93).

Meh

rkrit

erie

lleEn

tsch

eidu

ngen

.Mün

chen

,Old

enbo

urg

Verla

g.W

ILLK

E,H.

(199

8).S

yste

mis

ches

Wis

sens

man

agem

ent.

Mün

chen

,UTB

2047

.

Page 23: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

23-1

9.01

.200

3

Page 24: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

24-1

9.01

.200

3

Die

Prüf

ungs

aufg

aben

–Sk

izzi

eren

Sie

Kern

idee

nde

sKo

mm

unik

atio

nsm

odel

lsvo

nW

atzl

awik

und

gebe

nSi

eBe

ispi

ele

an.

–Ne

nnen

Sie

2Ka

tego

risie

rung

envo

nEn

tsch

eidu

ngen

&di

skut

iere

nSi

eKo

nseq

uenz

enfü

rIM

.–

War

umka

nnes

nich

t„vo

llstä

ndig

e“In

form

atio

nge

ben?

–W

assi

ndko

mpe

rativ

e/no

nko

mpe

rativ

eZi

ele

&w

asha

tdie

seUn

ters

chei

dung

für

Kons

eque

nzen

fürE

ntsc

heid

ungs

verfa

hren

–Be

schr

eibe

nSi

eei

nPr

oble

m&

entw

icke

lnSi

eda

nn3

alte

rnat

ive

Sich

twei

sen

dies

esPr

oble

ms.

War

umis

tdie

sfü

rIM

-Pro

jekt

ew

icht

ig?

Page 25: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

25-1

9.01

.200

3

Info

rmat

ion

Info

rmat

ion

istn

icht

nurN

eues

/sie

trifft

aufV

orha

nden

es–

Best

ätig

ung

–Un

sich

erhe

itbe

izu

viel

Info

rmat

ion

bzw

.bei

Wid

ersp

rüch

lichk

eit

Info

rmat

ion

ents

teht

erst

inak

tiver

Vera

rbei

tung

–Re

zept

ion

erfo

rder

lich

–a

diffe

renc

eth

atm

akes

adi

ffere

nce

–ov

erlo

ad–

imZu

sam

men

spie

lmit

ande

ren

Info

rmat

ione

n–

inko

nkre

ten

Nutz

ungs

zusa

mm

enhä

ngen

–in

derZ

eit

Page 26: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

26-1

9.01

.200

3

Info

rmat

ion

II

ImSi

nne

des

entw

icke

lten

Vers

tänd

niss

essi

ndzB

folg

ende

Begr

iffe

irref

ühre

nd–

volls

tänd

ige

Info

rmat

ion

…es

kann

sich

nure

ine

Pers

onau

srei

chen

din

form

iert

fühl

en,

volls

tänd

igis

t(au

ßeri

nTr

ivia

lfrag

en)n

icht

mög

lich

–um

fass

ende

Info

rmat

ion

…w

ieob

en(w

enn

volls

tänd

ig)

–si

cher

eIn

form

atio

n…

Info

rmat

ion

ents

teht

erst

inVe

rarb

eitu

ng…

Abe

hand

elte

twas

als

sich

er–

korr

ekte

sBi

ldei

nerP

erso

n

Bess

eres

Konz

ept:

ange

mes

sene

/fürP

erso

nau

srei

chen

dIn

form

atio

n

Meh

rInf

orm

atio

nis

toft

gut,

eska

nnab

erki

ppen

–di

eEn

tsch

eidu

ngen

wer

den

insi

chau

fwen

dige

r–

die

Info

rmat

ions

besc

haffu

ngsk

oste

nst

eige

n–

derZ

usat

znut

zen

wird

(mög

liche

rwei

se)i

mm

erge

ringe

r-Sp

rung

stel

len

sind

mög

lich.

Page 27: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

27-1

9.01

.200

3

Kom

mun

ikat

ion

I

Prag

mat

isch

esKo

mm

unik

atio

nsm

odel

l(W

atzl

awik

)–

Man

kann

nich

tnic

htko

mm

uniz

iere

n–

Jede

Kom

mun

ikat

ion

hatI

nhal

ts-u

ndBe

zieh

ungs

eben

e–

Bezi

ehun

gen

derK

omm

.Par

tner

sind

durc

hIn

terp

unkt

uatio

nen

von

Kom

m.a

bläu

fen

gepr

ägt

–M

ensc

hlic

heKo

mm

unik

atio

nbe

dien

tsic

hdi

gita

ler&

anal

oger

Med

ien

–Ko

mm

.Bez

iehu

ngen

kann

aufs

ymm

etris

chen

und

aufk

ompl

emen

täre

nBe

zieh

unge

nbe

ruhe

n

Sem

iotik

–Ii

stIn

form

atio

nvo

nA

fürB

über

Sach

verh

altQ

verm

ittel

tübe

rMed

ium

Min

Codi

erun

gC

(unt

erBe

trach

tung

derI

nten

tione

nvo

nA

&de

rKon

sequ

enze

nfü

rB)

–Se

mio

tik(V

oß):=

Synt

aktik

,Sig

mat

ik(B

ezei

chnu

ngsl

ehre

),Se

man

tik,P

ragm

atik

Med

ia-R

ichn

ess

Theo

rie(R

ice

1992

,Pic

ot19

93)

–Un

ters

chei

dung

von

Kom

mun

ikat

ions

prob

lem

en•

Gen

auig

keit

•Sc

hnel

ligke

it&

Bequ

emlic

hkei

t•

Vertr

aulic

hkei

t•

Kom

plex

ität

–Ko

mm

unik

atio

nsm

ittel

(Sch

rift,

Ges

präc

h,…

)unt

ersc

heid

ensi

chdi

esbe

zügl

ich

Page 28: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

28-1

9.01

.200

3

Kom

mun

ikat

ion

II

Aufm

erks

amke

ital

sze

ntra

leKa

tego

riede

rBeo

bach

tung

–w

asw

irdw

ann

Aufm

erks

amke

itge

sche

nkt

–zB

Mar

ketin

gslo

gan

…kr

itisc

his

tBot

scha

ft/z

uRe

leva

nz

Page 29: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

29-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erEn

tsch

eidu

ngen

I

Klas

sisc

heEn

tsch

eidu

ngst

heor

ien

–no

rmat

ive

Ents

chei

dung

sthe

orie

..W

ieSO

LLen

tsch

iede

nw

erde

n–

desk

riptie

Ents

chei

dung

sthe

orie

…w

ieW

IRD

ents

chie

den

Info

rmat

ion

als

Vora

usse

tzun

gfü

rEnt

sche

idun

gen

–Si

cher

heit

(bek

annt

eUm

wel

tzus

tänd

e)–

Risi

ko(E

intr

ittsw

ahrs

chei

nlic

hkei

tein

esEr

eign

isse

s)–

Unge

wiß

heit

(kei

neW

ahrs

chei

nlic

hkei

tbek

annt

)

Klas

sisc

heVo

rgeh

ensw

eise

n/Un

ters

chei

dung

en–

Alte

rnat

iven

entw

ickl

ung

und

-bew

ertu

ng(Is

t-&

Sollz

usta

nd)

–Ri

siko

stra

tegi

en–

kom

pera

tive

/non

kom

pera

tive

Ziel

e/At

tribu

te•

MAU

T(m

ultip

leat

tribu

teut

ility

tech

niqu

e)•

Dom

inan

teLö

sung

en…

–gi

btes

Lösu

ngen

die

inal

lem

schl

echt

er/g

leic

hsi

ndal

san

dere

-->au

ssch

eide

n–

Lösu

ngsw

ald

•Ba

lanc

edSc

orec

ard

(Unt

,Kun

den,

MA,

Umw

elt,

Inno

vatio

n..)

–ko

oper

ativ

e/n

icht

koop

erat

ive

Situ

atio

nen

Page 30: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

30-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erEn

tsch

eidu

ngen

I

Wis

sen

&En

tsch

eidu

ng–

Rout

inet

rans

form

atio

n(A

ufga

be)…

mit

schw

ierig

emKo

nzep

tder

Rout

ine

–in

nova

tive

Tran

sfor

mat

ion

(Pro

blem

)

Wis

sen

&Pl

anun

g–

Anre

gung

sinf

orm

atio

n…

eslie

gtei

nPr

oble

mvo

r–

Ents

chei

dung

sinf

orm

atio

n…

Info

rmat

ione

nüb

erZi

ele,

Hand

lung

salte

rnat

iven

&Ko

nseq

uenz

en

Umw

asge

htes

?–

Durc

hset

zung

von

Posi

tione

n–

Krit

isch

eRe

flexi

onvo

nPo

sitio

nen

Qua

lität

von

Ents

chei

dung

en:

–sa

chlic

h–

Proz

eß..

zBFa

irneß

Drei

Arte

nvo

nEn

tsch

eidu

ngen

:Puz

zles

/Pro

blem

s/M

esse

s-V

oßIn

form

atio

nsas

ymm

etrie

als

zent

rale

sEl

emen

twirt

scha

ftlic

hen

Hand

elns

Page 31: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

31-1

9.01

.200

3

Denk

enüb

erEn

tsch

eidu

ngen

II

Konz

eptd

erbo

unde

dra

tiona

lity

&Sa

tisfic

ing

(Sim

on92

)–

Aufw

and

des

Ofe

nhal

tens

&In

form

atio

nsbe

scha

ffung

Prob

lem

atis

iere

n&

Nam

ing

&Fr

amin

g(P

robl

emSe

tting

)-Sc

hön

83En

tsch

eidu

ngal

sKo

nstru

ktio

nvo

nAl

tern

ativ

en-L

uhm

ann

00Be

haup

tung

en&

Fest

legu

ngen

-Bra

ndom

00

Page 32: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

32-1

9.01

.200

3

Eini

gepo

litis

che

Takt

iken

zurB

eein

fluss

ung

von

Ents

chei

dung

en(n

eben

“uns

aube

ren”

Met

hode

n)-L

acity

1993

sele

ktiv

eNu

tzun

gvo

nEn

tsch

eidu

ngsk

riter

ien

sele

ktiv

eNu

tzun

gvo

nIn

form

atio

n–

Kont

rolle

von

Info

rmat

ions

flüss

en–

Zuga

ngzu

Ents

chei

dung

strä

gern

–…

Nutz

ung

von

exte

rnen

Expe

rten

Aufb

auvo

nKo

aliti

onen

Einb

inde

nvo

nG

egne

rn

Page 33: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

33-1

9.01

.200

3

Sehr

vere

infa

chen

d...

‘Pro

blem

e’si

ndke

in‘P

robl

em’f

ürEx

perte

nun

dkl

assi

sche

IT‘le

r–

Prob

lem

ew

erde

ndu

rch

Kund

ende

finie

rt–

Expe

rten

konz

entri

eren

sich

aufd

ieLö

sung

Inde

rPro

zess

-Per

spek

tive

(Ach

tung

:„Pr

ozeß

“ha

thie

rand

ere

Bed

eutu

ng),

gibt

eske

ine

Prob

lem

ean

sich

–Es

sind

imm

erPe

rson

en,d

ieet

was

‘pro

blem

atis

iere

n’–

Die

Bera

terb

earb

eite

nde

ren

•In

tera

ktio

nen

•Ka

tego

rien,

Mod

elle

und

Met

hode

nde

rAna

lyse

•un

dw

iedi

ese

wie

deru

mdi

eAr

beit

beei

nflu

ssen

Beis

piel

:Um

gang

mit

Anfo

rder

unge

n–

Tech

nike

xper

te:M

etho

den

derS

amm

lung

,Ver

fein

erun

gun

dDo

kum

enta

tion,

etc.

–Pr

ozes

sber

ater

foku

ssie

ren

aufd

enPr

ozes

sde

rAnf

orde

rung

spro

dukt

ion

•W

erfo

rmul

iert,

kons

truie

rt,…

Anfo

rder

unge

nun

dw

ie?

•W

ieer

folg

tder

Proz

ess

derS

tabi

lisie

rung

,Prü

fung

und

Reko

nstru

ktio

nvo

nPr

oble

mde

finiti

onen

?

Page 34: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

34-1

9.01

.200

3

‘Pro

-bl

eme’

Aufm

erks

amke

itau

fPr

oble

m-D

efin

ition

&Ab

gren

zung

Wie

kom

mte

s,da

ßda

sei

nPr

oble

mis

tun

dfü

rwen

?Is

tdas

das

Prob

lem

?W

asge

hört

dazu

?W

iege

hen

die

Bete

iligte

nda

mit

um?

Aufm

erks

amke

itau

fPr

oble

m-L

ösun

gW

assi

nddi

eAn

ford

erun

gen?

Sind

esal

leAn

ford

erun

gen?

Was

sind

die

Des

igno

ptio

nen?

Proz

essd

imen

sion

Fach

lich-

sach

liche

Dim

ensi

on

Das

Vers

tänd

nis

von

“Pro

blem

en”

als

“Pro

blem

-pro

cess

ing”

Page 35: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

35-1

9.01

.200

3

Prob

lem

vers

chie

bbar

Ein

einf

ache

rAut

omat

–In

put:

Prob

lem

,–

Mec

hani

kA:

sozi

al,s

achl

ich,

indi

v,–

Mec

hani

kB:

Arzt

,Jur

ist,

DB-D

esig

ner,

...–

Out

put:

Min

dest

ens

2zu

sätz

liche

Prob

lem

e

„Ich

bin

zusp

ät&

beko

mm

eda

herk

eine

Sitz

plat

z“–

sach

lich:

Hörs

aalg

röße

–so

zial

:Mas

senu

iver

sitä

t&VL

Betr

ieb

als

Stan

dard

form

–in

div.

:War

umSI

Ezu

spät

(bei

mir)

Hand

ym

itpa

lm-S

ync,

Infra

stru

ktur

…in

div

Find

enSi

ede

nFe

hler

:„Da

sei

gent

liche

Prob

lem

ist,

daß

…“

Mei

stbe

sser

eFo

rmul

ieru

ng:„

Mir

geht

folg

ende

..du

rch

den

Kopf

,wie

denk

tIhr

“,„A

usm

eine

rSic

htsc

hein

tang

emes

sen

…“

Page 36: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

36-1

9.01

.200

3

Page 37: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

37-1

9.01

.200

3

Prüf

ungs

frage

n

–W

asve

rste

htm

anun

terP

rinci

pal/

Agen

ten

&w

assi

nddi

eZu

sam

men

häng

ezu

IM?

–W

asve

rste

htm

anun

terr

elat

iona

len

Mac

hthe

orie

n?-D

isku

tiere

nSi

ean

Hand

eine

sse

lbst

gew

ählte

nBe

ispi

els

eine

ress

ourc

enor

ient

ierte

Sich

t&ei

neak

teur

sorie

ntie

rteSi

cht?

–W

orin

unte

rsch

eide

tsic

hPe

rspe

ktiv

eFo

ucau

ltvo

nPr

inci

palA

gent

enPe

rspe

ktiv

e?-E

rläut

ern

Sie

esan

eine

mBe

ispi

el.

–W

asbe

deut

etVe

rhan

dlun

gal

s„K

onst

rukt

ion

sozi

aler

Real

ität?

“-E

rklä

ren

Sie

esan

Hand

eine

sei

gene

nB

eisp

iels

?–

Wie

verä

nder

tsic

hdu

rch

ITde

rDat

en&

Info

rmat

ions

fluß

beiK

V-Ve

rhan

dlun

gen?

Page 38: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

38-1

9.01

.200

3

Agen

cyTh

eorie

Agen

cyTh

eorie

besc

häfti

gtsi

chm

itAn

reiz

-und

Kont

rolls

yste

men

beia

sym

met

risch

erIn

form

atio

n–

Prin

cipa

ldel

egie

rt–

Agen

tfüh

rtau

s(h

atof

tInf

orm

atio

nsvo

rspr

ung

&is

tnic

htno

twen

dig

koop

erat

iv)

Kost

en –M

onito

ring

Cost

s–

Bond

ing

Cost

s(K

oste

nPr

inci

palz

uin

form

iere

nun

dKo

sten

durc

hUn

terla

ssun

gvo

nde

nPr

inci

pals

chäd

igen

den

Aktio

nen)

–Re

sidu

alCo

sts

(Diff

eren

zop

timal

erun

dre

alis

ierte

rVer

träge

)

Type

nvo

nIn

form

atio

nsas

ymm

etrie

n–

Hidd

enCh

arac

teris

tic(v

erbo

rgen

e,de

nPr

inci

pals

chäd

igen

deEi

gens

chaf

ten

des

Agen

ten)

–Hi

dden

Inte

ntio

n(n

otw

endi

gun

volls

tänd

ige

Vertr

agsg

esta

ltung

gibt

Spie

lräum

efü

rAge

nten

)–

Hidd

enAc

tion

(insb

eson

dere

Nich

than

dlun

g)–

Hidd

enIn

form

atio

n

Page 39: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

39-1

9.01

.200

3

Ein

Schr

ittzu

rück

:Kon

zept

evo

nM

acht

Mac

htin

Org

anis

atio

nen

istw

icht

ig…

–Im

Unte

rneh

men

:Füh

rung

,Dur

chse

tzun

g,Ve

rteilu

ngkn

appe

rRes

sour

cen

–G

esel

lsch

aftli

ch:V

erte

ilung

von

Zugä

ngen

,Res

sour

cen

VERS

CHIE

DENE

PERS

PEKT

IVEN

auf„

Mac

ht“:

–ni

chtr

elat

iona

leTh

eorie

nde

rMac

ht.A

hatM

acht

-Bw

irdni

chtb

each

tet

–re

latio

nale

Theo

rien

derM

acht

.Aha

tMac

htB

zube

einf

luss

en–

Depe

nden

zthe

orie

nB

brau

chtA

,dah

erha

tAM

acht

Hier

: –M

acht

=M

öglic

hkei

tvon

Indi

vidu

enod

erG

rupp

enau

fand

ere

Indi

vidu

enod

erG

rupp

enin

beab

sich

tigte

rwei

seei

nzuw

irken

(inAn

lehn

ung

anCr

ozie

r199

3)•

rela

tiona

l•

Akte

ure

&Ha

ndlu

ngen

!

Nich

trela

tiona

leTh

eorie

n–

Ansa

tz1:

Kont

rolle

über

Ress

ourc

en–

Ansa

tz2:

Kont

rolle

über

Tran

sfor

mat

ion

derR

esso

urce

n-U

nter

schi

edpo

tent

ielle

/akt

uelle

Mac

ht

Page 40: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

40-1

9.01

.200

3

Woh

erko

mm

tMac

ht?

-IRe

latio

nale

Theo

rien

&M

acht

base

n•

Das

(ura

lte-1

959)

Mod

ellv

onFr

ench

/Rav

en-z

Tpe

rson

enbe

zoge

nZt

Nich

t(eg

Info

)–

rew

ard

pow

er–

coer

cive

pow

er-M

acht

durc

hBe

stra

fung

–M

acht

durc

hLe

gitim

atio

n–

Mac

htdu

rch

Iden

tifik

atio

n…

Bid

entif

izie

rtsi

chm

itA

–M

acht

durc

hSa

chke

nntn

is–

Mac

htdu

rch

Info

rmat

ion

•zB

Sim

on(1

957)

Belo

hnun

g&

Best

rafu

ng,L

egiti

mat

ion,

Vertr

auen

von

Bin

Sach

vers

tänd

nis

von

A,so

zial

eAn

erke

nnun

g•

zBM

intz

berg

(198

3):m

ater

ielle

Ress

ourc

en,t

echn

isch

eFä

higk

eite

n,W

isse

n,fo

rmal

eLe

gitim

ität,

Zuga

ngzu

Pers

onen

mit

Mac

ht•

Mei

stM

ix.I

nfor

mat

ion

„rat

iona

lste

=ko

sten

ärm

ste/

wirk

ungs

volls

te“

Mac

ht•

KRIT

IK:

–ap

rioris

cher

konz

eptio

nelle

rAuf

bau,

inko

nstis

tent

eKa

tego

rien

–Ab

gren

zung

zwis

chen

Mac

htgr

undl

agen

schw

er–

Die

Form

derR

elat

iona

lität

wird

nurs

ehre

inge

schr

änkt

disk

utie

rt(A

-->B)

Page 41: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

41-1

9.01

.200

3

Woh

erko

mm

tMac

ht?

-IIDe

pend

enzm

odel

l–

Bis

tvon

Ress

ourc

envo

nA

abhä

ngig

…er

stda

durc

hw

erde

nsi

ezu

Que

llen

derM

acht

–ZB

.Kon

trolle

ders

trate

gisc

hen

Bedi

ngun

gen

•Da

sM

acht

mod

ell

–Be

wäl

tigun

gvo

nUn

sich

erhe

it–

Nich

tsub

stiti

erba

rkei

t–

Zent

ralit

ät(R

eich

wei

te,U

nmitt

elba

rkei

t)–

KRIT

IK:R

esso

urce

nkon

trol

leer

klär

tnic

htM

acht

:Mei

stgi

btes

Alte

rnat

iven

Mac

htko

mm

ters

taus

Akze

ptan

z

Hand

lung

sthe

oret

isch

erRa

hmen

(mit

Ress

ourc

en,R

elat

iona

lität

,Dep

ende

nz)

–je

derd

erin

volv

ierte

nAk

teur

eha

tsei

nen

„Han

dlun

gsra

um“

–es

gibt

Ver-

und

Aush

andl

ungs

proz

esse

–Be

schr

eibu

ng:H

ande

ln/Z

wec

k/In

tent

ion/

Situ

atio

n/M

axim

en,N

orm

en,I

nter

esse

n•

offe

nkun

dige

r/man

ifest

er,b

eoba

chtb

arer

Abla

uf…

hand

eln

als

zwec

kger

icht

etes

Tun

Men

sche

nha

ndel

nau

fGru

ndvo

nBe

deut

unge

n•

subj

ektiv

erSt

atus

derA

kteu

re•

sozi

ale

Bede

utun

gde

rHan

dlun

gen

–Kr

itik

von

Gid

dens

gene

rell:

Actio

nth

eory

-stro

ngon

actio

n,w

eak

onin

stitu

tions

Page 42: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

42-1

9.01

.200

3

Konz

epte

des

Polit

isch

enim

Unte

rneh

men

I

Sehr

unte

rsch

iedl

iche

Pers

pekt

iven

aufP

oliti

k–

Polit

ikim

Unte

rneh

men

als

Unte

rneh

men

sstra

tegi

e–

Polit

ikim

Unte

rneh

men

als

Tref

fen

verb

indl

iche

rEnt

sche

idun

gen

durc

hle

gitim

ierte

Kern

grup

pe–

Polit

ikim

Unte

rneh

men

als

seku

ndär

esSi

cher

ungs

hand

eln

(Dur

chse

tzun

g)–

Polit

ikim

Unte

rneh

men

als

Disk

urs

(gut

eG

ründ

e)–

Polit

ikim

Unte

rneh

men

als

Mik

ropo

litik

-dur

chse

tzen

pers

önlic

herZ

iele

gege

nübe

rko

nkur

riere

nde

Ziel

vors

tellu

ngen

Eini

geKr

itikp

unkt

ean

dies

enKo

nzep

ten

–zT

Redu

ktio

nism

us…

was

soll

das

Polit

isch

eda

ran

sein

?–

zTDi

ffere

nzie

rung

polit

isch

-unp

oliti

sch

als

Legi

timitä

tskr

iteriu

m(K

erng

rupp

eda

rf,Re

stni

cht)

–Ve

rnac

hläs

sigu

ngst

rukt

urel

lerE

lem

ente

Page 43: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

43-1

9.01

.200

3

Konz

epte

des

Polit

isch

enim

Unte

rneh

men

II

Polit

ikin

Pers

pekt

ive

derH

andl

ungs

orie

ntie

rung

:–

inte

ress

egel

eite

tes

Hand

eln,

das

sich

aufH

erst

ellu

ng,B

ewah

rung

oder

Verä

nder

ung

der

Org

anis

atio

nsvo

rste

llung

enei

nes

sozi

alen

Syst

ems

richt

et.

–Un

tern

ehm

ensi

ndO

rt,Ra

hmen

,Med

ium

,Akt

eurf

ürAk

teur

e.

Aren

enin

dene

nPo

litik

stat

tfind

et:

–im

Ents

chei

dung

sber

eich

–of

fizie

lle–

garb

age

can

–ad

hoc

Aren

en

Jena

chAr

ena

istA

bsic

heru

ngge

genü

bera

nder

enIn

tere

ssen

meh

rode

rwen

iger

leic

ht.

Page 44: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

44-1

9.01

.200

3

Fouc

ault

…Di

szip

linar

anla

gen

Pers

pekt

ive:

–Es

geht

ihm

nich

tnur

umM

acht

zwis

chen

Pers

onen

sond

ern

um„R

egim

e“–

Erbe

trach

tetz

BDi

szip

linar

anla

gen

(zB

Schu

le,G

efän

gnis

)–

Beob

acht

ungs

eben

en•

Anor

dnun

gim

Raum

…W

elch

eSy

stem

eer

laub

enKo

ntro

lleüb

erM

ensc

henm

enge

n?•

Anor

dnun

gin

derZ

eit…

Stun

denp

läne

,Fris

ten

...•

Inte

ndie

rteBe

einf

luss

ung

und

Dres

surd

erIn

divi

duen

(„gu

teAb

richt

ung“

)–

nich

ther

rsch

aftli

che

Mac

htdu

rchs

etzu

ngvo

n>o

ben<

nach

>unt

en<

–so

nder

nw

echs

else

itige

Vers

chrä

nkun

g…

spar

sam

kalk

ulie

rte,b

estä

ndig

kono

mie

–Be

obac

htun

g&

beob

acht

etw

erde

nm

itno

rmie

rend

enSa

nktio

nen

–M

ikro

just

izde

rZei

t,Tä

tigke

iten

(auf

mer

ksam

),Kö

rper

(sitz

en),

Sexu

alitä

t…zB

Schu

le–

Nich

tnur

nega

tive,

viel

stär

kerp

ositi

vei

ngre

ifend

–Au

fspa

nnen

eine

sVe

rgle

ichs

feld

s&

Diffe

renz

ieru

ngsr

aum

sin

dem

sich

Pers

onen

bew

egen

–M

acht

tech

nik

derP

rüfu

ng,i

nkl.

Doku

men

tatio

n...

•Au

fbau

„unü

bers

teig

liche

r“As

ymm

etrie

nF

OU

CA

UL

T,M

.(19

77).

Übe

rwac

hen

&S

traf

en-

Die

Geb

urtd

esG

efän

gnis

ses.

Fra

nkfu

rtam

Mai

n,su

hrka

mp.

Page 45: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

45-1

9.01

.200

3

Verh

andl

unge

n

Kate

gorie

nzu

rBes

chre

ibun

g:Fo

rmel

l&in

form

ell,

expl

izit

&im

pliz

itAu

shan

dlun

gen

Pers

pekt

iven

aufV

erha

ndlu

ngen

–Ko

nstru

ktio

nvo

nRe

alitä

t/St

abili

tät=

•He

rste

llung

oder

Verä

nder

ung

verb

indl

iche

rSitu

atio

nsde

finiti

onen

•G

egen

stan

d&

Bete

iligt

eni

cht

prio

rige

gebe

n•

Verh

andl

ungs

wei

sen

(koo

pera

tiv,k

ompe

titiv

,etc

.abh

ängi

gvo

nIn

tere

ssen

der

Bete

iligt

en)

•Ve

rhan

dlun

gen

imm

erim

Kont

ext

•M

acht

beei

nflu

ßtVe

rhan

dlun

gen

&ka

nnsi

chve

ränd

ern

–Ve

rteilu

ng

Defin

ition

zBSa

ndne

r92:

–Ve

rhan

dlun

g:=

Proz

eßin

dem

zwei

oder

meh

rAkt

eure

vers

uche

n,di

eBe

ding

unge

nih

rer

sozi

alen

Bezi

ehun

gen

füre

inen

best

imm

ten

Zusa

mm

enha

ngoh

neph

ysis

chen

Zwan

ges

(für

eine

nZe

itrau

m)v

erbi

ndlic

hfe

stzu

lege

n

Page 46: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

46-1

9.01

.200

3

Case

:Kol

lekt

ivve

rträg

e-H

inte

rgru

nd

Mitb

estim

mun

gdi

rekt

Mitb

estim

mun

gBR

(Bet

riebs

rat)

–W

ahl(

gehe

im),

abw

ählb

ar–

Mitb

estim

mun

g-s

ehru

mfa

ssen

d,un

ters

chie

dlic

heRe

chte

jena

chTh

ema

–Zu

stim

mun

ger

ford

erlic

hbe

iGeh

alt,

Arbe

itsze

it,M

ensc

henw

ürde

...–

Zum

Teil

auch

nurI

nfor

mat

ions

rech

te–

Gre

miu

m

Mitb

estim

mun

gG

ewer

ksch

afte

n–

Kolle

ktiv

vertr

äge

–in

dire

kte

Wirk

ung

Wei

tere

Mitb

estim

mun

gseb

enen

zBüb

erPa

rteie

n...

Page 47: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

47-1

9.01

.200

3

Case

:KV

-Was

istd

as?

Was

iste

inKo

llekt

ivve

rtrag

?(K

uras

97)

–Un

terd

emKo

llekt

ivve

rtra

gve

rste

htm

anei

nesc

hrift

liche

Vere

inba

rung

zwis

chen

Inte

ress

enve

rtret

unge

nde

rArb

eitn

ehm

erun

dde

rArb

eitg

eber

,die

die

gege

nsei

tigen

Rech

teun

dPf

licht

ende

rArb

eitg

eber

und

Arbe

itneh

mer

rege

lt.W

asim

Kol

lekt

ivve

rtra

gfe

stge

legt

wird

,ist

auto

mat

isch

aufj

edes

Arbe

itsve

rhäl

tnis

derb

etre

ffend

enG

rupp

ean

zuw

ende

n.Ko

llekt

ivve

rtrag

sbes

timm

unge

nkö

nnen

wed

erdu

rch

den

Arbe

itsve

rtrag

noch

durc

hei

neBe

trieb

sver

einb

arun

gbe

schr

änkt

wer

den

(§3

ArbV

G).

–Ab

wei

chen

deVe

rein

baru

ngen

sind

nurd

ann

zulä

ssig

,wen

n•

derK

olle

ktiv

vertr

agde

rart

ige

Sond

erve

rein

baru

ngen

fürz

uläs

sig

erkl

ärt(

Dis

posi

tions

erm

ächt

igun

g)•

oder

die

Sond

erve

rein

baru

ngfü

rden

Arb

eitn

ehm

ergü

nstig

eris

tode

rein

eim

Kol

lekt

ivve

rtrag

nich

tge

rege

lteAn

gele

genh

eitb

etrif

ft.–

Beid

erPr

üfun

gde

rGün

stig

keit

iste

inso

gena

nnte

rGru

ppen

verg

leic

hvo

rzun

ehm

en,d

.h.e

ssi

ndje

neBe

stim

mun

gen

eina

nder

gege

nübe

rzus

telle

n,di

ein

eine

mre

chtli

chen

und

sach

liche

nZu

sam

men

hang

steh

en(§

3Ar

bVG

).So

kann

etw

ani

chti

nsTr

effe

nge

führ

twer

den,

dass

zum

Nach

teil

des

Arbe

itneh

mer

svo

mKo

llekt

ivve

rtrag

abw

eich

ende

Rege

lung

enüb

erdi

eKü

ndig

ungs

frist

enda

durc

hau

fgew

ogen

wer

den,

dass

derA

rbei

tneh

mer

jaei

nüb

erde

mko

llekt

ivve

rtrag

liche

nM

inde

stlo

hnlie

gend

esG

ehal

tbez

ieht

.

Page 48: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

48-1

9.01

.200

3

Case

:KV

-Wie

geht

das?

Hint

ergr

und:

–st

ändi

sche

Stru

ktur

ende

rVer

tretu

ng•

Arbe

iterk

amm

er,W

irtsc

hafts

kam

mer

,Ärz

teka

mm

er–

Pflic

ht&

Rech

tdi

eIn

tere

ssen

derZ

wan

gsm

itglie

derz

uve

rtret

en–

Das

ista

nfre

iwill

ige

Inte

ress

ensv

ertre

tung

enzu

dele

gier

en(m

itVo

raus

setz

unge

n)–

Dahe

rkan

nVe

rein

,Reg

elun

gen

absc

hlie

ßen,

die

füra

lleau

chNi

chtm

itglie

derg

elte

n

Haup

tthem

en–

Entg

elt&

Arbe

itsze

it•

Min

dest

ens

sovi

elfü

r…

Ausl

and:

–D:

dire

ktfü

rMitg

liede

rabe

rind

irekt

fürv

iele

ande

re–

NL:A

bsch

luß

und

dann

Satz

ung

durc

hM

inis

teriu

m–

...

Page 49: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

49-1

9.01

.200

3

Case

:KV

-gro

berA

blau

f

Geg

enw

ärtig

:–

ca.j

ährli

che

Verh

andl

unge

n•

prim

ärEn

tgel

t•

Zusa

tzth

emen

könn

enm

ehro

derw

enig

erbr

eits

ein

–Vo

rber

eitu

ngen

•Vo

rber

eitu

ngsr

unde

nin

nerh

alb

derG

rupp

en•

Gro

ßeTr

effe

n•

zT(M

obili

sier

ungs

treffe

n)in

nerh

alb

derG

rupp

en•

(seh

r)kl

eine

Tref

fen

mit

Ende

ntsc

heid

unge

n•

Rück

kom

mun

ikat

ion

nach

auße

n–

Zent

rale

Erge

bnis

se•

Entg

eltre

geln

•An

dere

Rege

ln•

inTe

xtfo

rm

Page 50: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

50-1

9.01

.200

3

Case

KV:V

or-&

Nach

teile

fürB

etro

ffene

Vorte

ile:

–ei

nhei

tlich

eres

Umfe

ld–

wen

iger

Rege

lung

sris

iko

–w

enig

erAu

fwan

d•

Arbe

itsve

rtrag

Azu

Mie

tver

trag

US:A

viel

einf

ache

r/ris

ikoä

rmer

durc

hRa

hmen

rege

ln–

Orie

ntie

rung

Nach

teile

:–

gerin

gere

rdire

kter

Einf

luß

Prak

tisch

:Eig

ene

Bete

iligu

ngnu

rmit

sehr

hohe

mZe

itauf

wan

dm

öglic

hVo

rteil

star

kerZ

entre

n:–

wen

iger

Extre

me

–G

esam

tver

antw

ortu

ngst

ärke

raus

gepr

ägt&

meh

rHan

dlun

gssp

ielra

um

Page 51: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

51-1

9.01

.200

3

Case

KV:I

nfor

mat

ions

fluß

jetz

tG

FX

BRX

Vers

amm

lung

loka

lVe

rsam

mlu

nglo

kal

Vers

amm

lung

zent

ral

Vers

amm

lung

zent

ral

Verh

andl

ung

groß

eRu

nde

Verh

andl

ung

klei

neRu

nde

Gew

erks

chaf

tlo

kal

Gew

erks

chaf

tze

ntra

l Verh

andl

ungs

-ko

mite

e

Chef

verh

andl

er

Wirt

sch.

kam

mer

loka

l

Wirt

sch.

kam

mer

zent

ral

Verh

andl

ungs

-ko

mite

e

Chef

verh

andl

er

STAR

KEZE

NTRA

LE&

Info

rmat

ion

•In

fos

sind

zuer

st/e

ntst

ehen

ganz

star

kdo

rt=

Vors

prun

g&

teilw

eise

Kont

rolle

über

Verb

reitu

ng•

Inte

rpre

tatio

nsm

acht

über

Inha

ltde

sKV

•Sp

ezia

lisie

rung

aufT

hem

a•

zTSt

euer

ung

derI

nfor

mat

ions

flüss

e•

Kons

eque

nzen

von

Rege

lung

enfü

ralle

nurz

Tsi

chtb

ar

Kolle

ktiv

-ve

rtra

g

Page 52: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

52-1

9.01

.200

3

Case

KV:V

erän

deru

ngen

durc

hIT

Ges

chw

indi

gkei

t&Ve

rbre

itung

–Au

fwei

chen

derK

anäl

e&

dam

itw

enig

erze

ntra

leKo

ntro

lle

Absc

hätz

ung

derK

onse

quen

zen

von

Rege

lung

en–

wird

mit

derV

erbr

eitu

ngvo

nSi

mul

atio

nsw

erkz

euge

nle

icht

er,d

amit

wer

den

ande

reBü

ndni

sse

wah

rsch

einl

iche

r(zB

GF

&BR

gem

eins

amge

gen

Verh

andl

er,z

Bbe

stim

mte

Besc

häfti

gten

grup

pen)

–M

obili

sier

ung

kann

wen

iger

durc

hZe

ntre

nbe

einf

lußt

wer

den

–gr

oßflä

chig

erAu

sgle

ich

wird

schw

ierig

er

Inte

rpre

tatio

nde

sKV

–w

irdev

entu

elll

eich

ter,

durc

hbe

sser

enZu

gang

zuDo

kum

ente

n,En

tsch

eidu

ngen

–da

mit

zTVe

rrin

geru

ngde

rBed

eutu

ngvo

nSp

ezia

lisie

rung

Dam

itSc

hwäc

hung

derZ

ENTR

EN&

meh

rsub

stan

tiier

bare

sKr

itikp

oten

tial

Page 53: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

53-1

9.01

.200

3

Case

KV:Ä

nder

unge

ndu

rch

IT

Notw

endi

gkei

tand

erer

Ents

chei

dung

spro

zess

e,um

trotz

dem

zuRe

geln

zuko

mm

en.

Erst

eId

een

–de

zent

rale

reEn

tsch

eidu

ngen

/Kom

pone

nten

-Bra

nche

n/Be

trieb

e•

Risi

koPa

rtik

ular

inte

ress

en•

Risi

koSc

hwäc

hung

derV

ertra

gspa

rtner

–Ab

stim

mun

gen

&Tr

ansp

aren

zreg

eln

•zB

75%

derb

etrie

blic

hen

Absc

hlüs

seis

tMin

dest

erfo

rder

nis

•zB

öffe

ntlic

heDi

skus

sion

vorh

er

–Ba

lanc

edSc

orec

ard

-und

Rahm

enre

geln

•in

inte

rnen

Abst

imm

unge

nfe

stge

legt

eVe

rhan

dlun

gsgr

unds

ätze

MET

A-An

sätz

e:Üb

erPr

iorit

äten

abst

imm

enla

ssen

,nic

htüb

erko

nkre

teEr

gebn

isse

Repr

äsen

tant

en

Page 54: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

54-1

9.01

.200

3

Einh

eit

IMal

sM

anag

emen

tde

rIT-

Infra

stru

ktur

Page 55: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

55-1

9.01

.200

3

Prüf

ungs

frage

n

–Be

schr

eibe

nSi

efü

nfKe

nnze

iche

nvo

nIn

frast

rukt

uran

Hand

eine

sse

lbst

gew

ählte

nBe

ispi

els

(nic

htda

sau

sde

rVL)

.–

Disk

utie

ren

sie

wic

htig

eAs

pekt

e,di

eKo

sten

/Nut

zen

von

IT-In

frast

rukt

uren

tsch

eide

nen

tlang

deri

nde

rGra

fikve

rwen

dete

nKa

tego

rien.

–Ne

nnen

Sie

vier

Beis

piel

ew

arum

CRM

sehr

viel

sozi

ale

Abst

imm

ung

beid

erNu

tzun

ger

ford

ert.

–Ne

hmen

Sie

die

Folie

„Per

spek

tiven

aufI

nfra

stru

ktur

ents

chei

dung

en“

und

disk

utie

ren

sie

entla

ngdi

eser

Begr

iffe,

obei

nekl

eine

Firm

a(S

oftw

are

füre

inkl

eine

sBr

anch

enpa

ketd

erIm

mob

ilien

händ

ler)

aufJ

AVA

eins

teig

enso

llte

oder

nich

t.–

Besc

hrei

ben

Sie

die

Eval

uier

ungs

krite

rien

nach

Hein

rich

inei

gene

nW

orte

n.

–G

ener

ell:

Wen

nAn

wen

dung

sbei

spie

ledi

skut

iert

wer

den

solle

n,so

llen

ohne

wei

tere

sAn

nahm

enge

troffe

nw

erde

n.ZB

Firm

aha

tbis

herX

Yge

mac

ht.

Page 56: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

56-1

9.01

.200

3

Beis

piel

efü

rInf

rast

rukt

uren

Tech

nisc

heSy

stem

e–

Verk

ehrs

syst

eme

–St

rom

,Gas

,Was

ser,

...–

Win

dow

s/Un

ix–

Entw

ickl

ungs

umge

bung

en

Tech

nisc

heSt

anda

rds

–O

SI–

HTTP

–…

Klas

sifik

atio

nssy

stem

e–

ICD

…M

ediz

in–

Kund

engr

uppe

n–

Ausb

ildun

gsni

veau

s–

Note

n–

...

Page 57: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

57-1

9.01

.200

3

War

umsi

ndIn

frast

rukt

uren

wic

htig

?

Enor

me

Kost

en/I

nves

titio

nen

Mac

htHa

ndel

nde

rAkt

eure

inbe

stim

mte

rWei

sele

icht

er/i

nan

dere

rWei

se„u

nmög

lich“

.

Wic

htig

beim

Denk

enüb

erIn

frast

rukt

ur:

–In

frast

rukt

uren

sind

inso

zial

esHa

ndel

nei

ngeb

ette

t–

Infr

astr

uktu

ren

sind

nich

tsfe

stes

•Te

chni

kän

dert

sich

•Nu

tzun

gän

dert

sich

(!)

Page 58: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

58-1

9.01

.200

3

Nutz

ung

von

Infra

stru

ktur

enEm

bedd

edne

ss…

Infra

stru

ctur

eis

sunk

into

,ins

ide

of,o

ther

stru

ctur

es,s

ocia

lar

rang

emen

ts,a

ndte

chno

logi

esTr

ansp

aren

cy…

itis

trans

pare

ntto

use

inth

ese

nse

that

itdo

esno

thav

eto

bere

inve

nted

allt

hetim

eRe

ach

orsc

ope

…(s

patia

lort

empo

ral)

beyo

nda

sing

leev

ento

ron-

site

-pra

ctic

eLe

arne

das

part

ofm

embe

rshi

p…

The

take

n-fo

r-gra

nted

ness

ofar

tifac

ts&

orga

niza

tiona

lar

rang

emen

tsis

sine

qua

non

ina

com

mun

ityof

prac

tice

Link

sw

ithco

nven

tions

ofpr

actic

e…

infra

stru

ctur

esh

apes

&is

shap

edby

the

conv

entio

nsof

aco

mm

unity

ofpr

actic

e(e

.g.Q

WER

TY)

Embo

dim

ento

fsta

ndar

ds…

Mod

ified

bysc

ope

&of

ten

byco

nflic

ting

conv

entio

ns,

infra

stru

ctur

eta

kes

ontra

nspa

renc

yby

plug

ging

into

othe

rinf

rast

ruct

ures

and

tool

sin

ast

anda

rdiz

edw

ay.

Build

onan

inst

alle

dba

se…

infr

astr

uctu

rew

rest

les

with

the

iner

tiaof

the

inst

alle

dba

sean

din

herit

sst

reng

ths

and

limita

tions

from

that

base

.Be

com

esvi

sibl

eup

onbr

eakd

own

Isfix

edin

mod

ular

incr

emen

ts,n

otal

lato

nce

and

glob

ally

…in

frast

ruct

ure

isbi

g,la

yere

d,co

mpl

ex&

itm

eans

diffe

rent

thin

gslo

cally

.Cha

nges

take

time

&ne

gotia

tion

...

STAR

,S.L

.and

K.R

UH

LED

ER(1

996)

.Ste

psTo

war

dsan

Ecol

ogy

ofIn

frast

ruct

ure:

Des

ign

and

Acce

ssfo

rLar

geIn

form

atio

nSp

aces

.Inf

orm

atio

nSy

stem

sR

esea

rch

7(1)

:111

-134

.

Page 59: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

59-1

9.01

.200

3

Beis

piel

:Bet

riebs

syst

emin

eine

rkle

inen

Firm

aI

Embe

dded

ness

Die

Betri

ebss

yste

mfra

geis

tGru

ndla

gela

ufen

derA

rbei

ten,

eng

inSo

ftwar

eaus

wah

l,Sc

hulu

nget

c.in

tegr

iert

Tran

spar

ency

istg

erad

eKe

nnze

iche

nvo

n(g

uten

)Bet

riebs

syst

emen

,das

sHi

nter

grun

dve

rbor

gen

ist

Reac

hor

scop

eIn

klei

nen

Firm

enis

tein

Wec

hsel

,ode

rdie

Erw

eite

rung

eher

nuri

nAu

snah

mes

ituat

ione

nzu

erw

arte

nLe

arne

das

part

ofm

embe

rshi

p…

Die

Schw

ierig

keite

nne

uers

ind

typi

sch.

Esbr

auch

tLer

nen

bei

jede

mÜb

erga

ng.N

utze

raus

ande

rerC

omm

unity

habe

ngr

oße

Schw

ierig

keite

n.Li

nks

with

conv

entio

nsof

prac

tice

…Be

stim

mte

Nutz

ungs

wei

sen

sind

eng

mit

Tech

nik

verfl

ocht

en.

Embo

dim

ento

fsta

ndar

ds…

Betri

ebss

yste

me

grei

fen

aufV

ielz

ahlv

onSt

anda

rds

zurü

ck(S

trom

,Te

chni

k,Si

cher

heit

…)

Build

onan

inst

alle

dba

se…

zBM

ac/U

nix

/Win

dow

sBe

com

esvi

sibl

eup

onbr

eakd

own

Isfix

edin

mod

ular

incr

emen

ts,n

otal

lato

nce

and

glob

ally

…es

brau

chtI

nsta

llatio

n,An

pass

ung

...

Page 60: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

60-1

9.01

.200

3

Page 61: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

61-1

9.01

.200

3

Beis

piel

CRM

inKl

einu

nter

nehm

enI

CRM

=Cu

stom

erRe

latio

nshi

pM

anag

emen

tZI

EL:A

lleIn

form

atio

nzu

Kund

em

öglic

hstz

usam

men

und

griff

bere

it(R

epor

ts,Ü

bers

icht

)In

form

atio

nen:

Beis

piel

e–

Mai

ls,B

riefe

,Rec

hnun

gen,

Zahl

ungs

flüss

e…–

ande

reEr

eign

isse

:Tel

efon

ate,

Sem

inar

teiln

ahm

e…

–w

icht

ige

Info

s:St

atus

,Adr

esse

n,M

itarb

eite

r,…

Eini

gew

icht

ige

Eige

nsch

afts

bünd

el&

Zusa

mm

ensp

ielz

urG

esch

äfts

stra

tegi

e–

zent

ral/d

ezen

tral

ede

rNut

zung

(inkl

.Dok

umen

te)

–er

ford

erlic

herU

mfa

ngde

rUnt

erst

ützu

ng–

Pers

onod

erUn

tern

ehm

ung

„als

Kund

e“–

Wie

wei

tUnt

erst

ützu

ngde

rArb

eits

orga

nisa

tion?

•Ab

läuf

eau

tom

atis

iere

n:An

schr

ift,R

epor

ts…

•Bi

lling

,Zei

twirt

scha

ft•

Task

-Lis

ten,

Kale

nder

•W

isse

nsm

anag

emen

t•

Prüf

unge

n,Fe

hler

such

e

Page 62: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

62-1

9.01

.200

3

Beis

piel

CRM

inKl

einu

nter

nehm

enII

Erfa

hrun

gen

imei

gene

nUn

tern

ehm

en:

Aufw

and:

Hoch

–Te

chni

k=

Bruc

htei

lder

Kost

en•

Inst

alla

tion

nich

tseh

rhoc

h•

Pfle

ge.H

och

…=

Mon

itorin

gde

rSyn

chro

nisa

tions

proz

esse

•Re

leas

ewec

hsel

…sc

hwie

rig–

Sozi

al=

Gro

ßtei

l•

Einf

ühru

ng:s

ehr,

sehr

hoch

–Kl

assi

fikat

ions

syst

eme

&O

rdnu

ngen

•Pf

lege

.Hoc

h…

=Si

cher

stel

lung

derE

inha

ltung

,Ein

schu

lung

Neue

Nutz

en:H

och

–St

abili

tät&

Sich

erhe

itim

eige

nen

Hand

eln

–Ef

fizie

nz–

Schn

ellig

keit

auch

beid

ezen

trale

rOrg

anis

atio

n

Page 63: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

63-1

9.01

.200

3

Zusa

tz-

inve

stiti

onen

?

Mit

wen

iger

auch

noch

mac

hbar

?

Unen

twic

kelt?

Viel

Gel

dve

rlore

nO

DER

Opt

ion?

Kost

en/N

utze

nvo

nIn

form

atio

nsin

frast

rukt

ur

Aufw

and

fürI

nfra

stru

ktur

Infra

stru

ktur

-Nut

zung

spot

entia

l

Wirt

scha

ftlic

hkei

t…M

inim

ieru

ngKo

sten

fürE

infü

hrun

g&

Pfle

ge

Infra

stru

ktur

-Nut

zung

gerin

g

hoch

IT-N

utze

n

Opt

imal

eN

utzu

ng

Zukü

nftig

e

Entw

ickl

unge

n

Pote

ntia

le&

Opt

ione

nTr

ansi

tions

aufw

and

Tran

sitio

nsge

schw

indi

gkei

tEn

twic

klun

gU

mfe

ldin

frast

rukt

ur

Page 64: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

64-1

9.01

.200

3

Pers

pekt

iven

aufI

nfra

stru

ktur

ents

chei

dung

en

JEDE

NFAL

LS:A

usric

htun

gam

Unte

rneh

men

als

Gan

zes

&Ei

nbet

tung

derE

ntsc

heid

ung

indi

eüb

rigen

Plan

ungs

-und

Ziel

bild

ungs

proz

esse

zB–

Mar

ktst

rate

gie

–In

vest

ition

spla

nung

–Pe

rson

alm

anag

emen

t–

...

POSI

TIO

NERU

NG:R

olle

(n)d

erIT

&W

icht

igke

it–

(inte

rne)

Effiz

ienz

und/

oder

–M

arkt

durc

hbru

ch,M

arkt

stel

lung

–...

POSI

TIO

NIER

UNG

:Um

gang

mit

Anfo

rder

unge

nzu

mAu

sbau

derI

T–

Nach

frage

orie

ntie

rtes

Vorg

ehen

&Lü

cken

schl

ieße

n–

Ange

bots

orie

ntie

rtes

Vorg

ehen

–En

twic

klun

gun

dSi

cher

nvo

nO

ptio

nen

POSI

TIO

NIER

UNG

:Wel

che

Zykl

ende

r(ro

llier

ende

nPl

anun

g)

Page 65: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

65-1

9.01

.200

3

Plan

ung

von

Infra

stru

ktur

en

Schw

ierig

–Zu

künf

tige

Entw

ickl

unge

nsi

ndim

mer

unsi

cher

…di

elu

stig

sten

Sage

rkom

men

aus

dies

erEc

ke..

zBW

eltm

arkt

fürC

ompu

ter4

-5St

ück,

BTX

Prog

nose

,Han

dy-P

rogn

ose

–Ta

tsäc

hlic

heAn

wen

dung

oftg

anz

ande

rsal

ser

war

tet

zBTe

lefo

nzu

rÜbe

rtrag

ung

von

Konz

erte

n

Haup

tthem

en–

Hard

war

e–

Syst

emso

ftwar

e–

Mid

dlew

are

-SW

zwis

chen

Anw

endu

ng&

Betri

ebss

yste

m,b

zw.z

wis

chen

vert

eilte

nAn

wen

dung

en–

Anw

endu

ngss

oftw

are

–En

twic

klun

gsum

gebu

ngen

•in

nerb

etrie

blic

h&

imZu

sam

men

spie

lmit

über

betr

iebl

iche

nIn

frast

rukt

uren

(zB

Kom

mun

ikat

ions

infra

stru

ktur

,abe

rauc

hVe

rkeh

r,Pe

rson

al(z

Bfü

rbes

timm

teQ

ualif

ikat

ione

n)

Page 66: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

66-1

9.01

.200

3

Info

rmat

ions

-sy

stem

e

Stra

tegi

sche

Unte

rneh

men

szie

le

Stru

ktur

-or

gani

satio

nAb

lauf

-or

gani

satio

n

Info

rmat

ions

-ar

chite

ktur

Date

n-ar

chite

ktur

Anw

endu

ngs-

arch

itekt

urKo

mm

unik

atio

ns-

arch

itekt

ur

Tech

nolo

gie-

arch

itekt

ur

Info

rmat

ions

syst

em-

arch

itekt

urH

EIN

RIC

H,L

.J.(

2002

).In

form

atio

nsm

anag

emen

t-Pl

anun

g,Ü

berw

achu

ngun

dSt

euer

ung

derI

nfor

mat

ions

infra

stru

ktur

.M

ünch

en,R

.Old

enbo

urg.

S.68

-74

Arch

itekt

ural

sPe

rspe

ktiv

eau

fInf

orm

atio

nsin

frast

rukt

ur

Page 67: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

67-1

9.01

.200

3

Man

agem

entd

erIn

frast

rukt

ur

Stra

tegi

sche

&op

erat

ive

Plan

ung/

Man

agem

ent

Netz

wer

k-M

anag

emen

tRe

chne

r-Ins

talla

tions

man

agem

ent

Arch

titek

turm

anag

emen

tder

Tech

nik

Sich

erhe

its-&

Kata

stro

phen

man

agem

ent

Page 68: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

68-1

9.01

.200

3

Nach

denk

enüb

erIn

frast

rukt

uren

-IST

/SO

LL

Tech

nisc

heAc

hse

–Ko

mpo

nent

en(D

aten

,Sof

twar

e,Re

ssou

rcen

,Org

anis

atio

n)–

Inte

rne

/ext

erne

Infra

stru

ktur

–M

odul

aritä

t–

Skal

ierb

arke

it–

Kom

patib

ilitä

ten

Nutz

en –M

itbew

erbe

r–

Mar

kter

war

tung

en

Nutz

ung

–M

obili

tätd

erSy

stem

e–

Nutz

ergr

uppe

n(z

Bin

tern

,Kun

den,

Koop

erat

ions

partn

er,A

dmin

…)

–Q

ualif

izie

rung

&Er

fahr

unge

n–

Anbi

ndun

gsw

ege

andi

eKo

mm

unik

atio

nsin

frast

rukt

ur–

Reac

h..

Wei

tebe

zügl

ich

derM

öglic

hkei

tder

Syst

eman

bind

ung

–Ra

nge

..Br

eite

derV

erfü

gbar

keit

von

Info

rmat

ione

n–

Date

nsch

utz

&Da

tens

iche

rhei

t,Au

sfal

lssi

cher

heit

...

Page 69: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

69-1

9.01

.200

3

Nach

denk

enüb

erIn

frast

rukt

uren

-IST

/SO

LLII

Zeit –

Aktu

alitä

t,Nu

tzun

gsge

schw

indi

gkei

t–

Inte

rne

/ext

erne

Infra

stru

ktur

und

ihre

Entw

ickl

ung

–Lo

cked

in…

oder

offe

nfü

rTra

nsiti

on–

Wie

lang

eis

tder

Nutz

ungs

zykl

us?

–Sy

nchr

oniz

itätd

erZy

klen

(Pro

dukt

zykl

en,M

arkt

zykl

en…

)-W

assi

ndRh

ythm

enun

dAu

fwan

dde

rErn

euer

ung

/Änd

erun

g?–

Dyna

mik

&Ve

rlauf

derE

ntw

ickl

unge

n-Ü

bere

inst

imm

ung

mit

Kapa

zitä

ten

–...

Lern

en:N

eue

Mitg

liede

rder

Org

anis

atio

n/Ku

nden

–er

stm

als

–Ne

ueru

ngen

–W

iede

r-Au

ffris

chun

g–

...

Page 70: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

70-1

9.01

.200

3

Nach

denk

enüb

erIn

frast

rukt

uren

-IST

/SO

LLIII

Umga

ngm

itSt

örun

gen

Tech

nisc

heUm

setz

ung

von

Ände

rung

en–

Ges

chw

indi

gkei

t–

Gle

ichz

eitig

keit

unte

rsch

iedl

iche

rVer

sion

en–

Zugr

iffau

fälte

reDo

kum

ente

Page 71: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

71-1

9.01

.200

3

Eval

uier

ungs

krite

rien

fürE

ntsc

heid

unge

n

Aus

dem

Busi

ness

Dom

ain

hera

us–

Stra

tegi

sche

rAbg

leic

h(s

trat

egic

mat

ch)m

itst

rate

gisc

heUn

tern

ehm

ensz

iele

n–

Wet

tbew

erbs

vorte

il(c

ompe

titiv

ead

avan

tage

)–

Führ

ungs

info

rmat

ion

–W

ettb

ewer

bssc

hade

n…

Scha

den

derd

roht

,wen

nId

eeni

chtr

ealis

iert

wird

–Pr

ojek

trisi

ko(E

ntw

ickl

ung,

erfo

lgre

iche

Anw

endu

ng!)

Aus

dem

Tech

nolo

gyDo

mai

nhe

raus

:–

Stra

tegi

sche

IT-A

rchi

tekt

ur(p

aßtS

chrit

thin

ein)

–Be

griff

liche

Unge

wis

shei

t…Un

sich

erhe

itüb

erAn

ford

erun

gen

/Spe

zifik

atio

nde

ran

gesp

roch

enen

Tech

nolo

gien

–Te

chni

sche

Unge

wis

shei

t…Fä

higk

eit&

Bere

itsch

aftd

erei

gene

nIT

-Mita

rbei

terd

iePr

ojek

tidee

umzu

setz

en–

Info

rmat

ions

infra

stru

ktur

risik

o…

wer

den

durc

hPr

ojek

t(te

ure)

Verä

nder

unge

nde

rIn

frast

rukt

urin

duzi

ert/b

ehin

dert

HEI

NR

ICH

,L.J

.(20

02).

Info

rmat

ions

man

agem

ent-

Plan

ung,

Übe

rwac

hung

und

Steu

erun

gde

rInf

orm

atio

nsin

frast

rukt

ur.

Mün

chen

,R.O

lden

bour

g.S.

126

-128

Page 72: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

72-1

9.01

.200

3

Umga

ngm

itSt

örun

gen

Tech

nisc

heUm

setz

ung

von

Ände

rung

en–

Ges

chw

indi

gkei

t–

Gle

ichz

eitig

keit

unte

rsch

iedl

iche

rVer

sion

en–

Zugr

iffau

fälte

reDo

kum

ente

Page 73: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

73-1

9.01

.200

3

Page 74: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

74-1

9.01

.200

3

Prüf

ungs

frage

n

–W

arum

gibt

esni

cht„

den“

obje

ktiv

enIn

form

atio

nsbe

darf

–W

asve

rste

htm

anun

terN

eben

prod

ukt-A

nsat

z&

Null-

Ansa

tz&

war

umre

iche

nni

cht

Stan

dard

beric

hte?

–W

asve

rste

htm

anun

terB

usin

ess

Inte

llige

nce

und

was

sind

die

Pole

des

Hera

ngeh

ens?

–Be

schr

eibe

nSi

eku

rzvi

erKo

mpo

nent

ende

sSE

Mvo

nSA

P.–

Was

sind

Schw

äche

nim

Info

rmat

ions

-und

Wis

sens

vers

tänd

nis

derm

eist

endi

eser

Ansä

tze?

zTAn

lehn

ung

anKa

pite

l4,V

Page 75: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

75-1

9.01

.200

3

Info

rmat

ions

beda

rf-e

rste

Unte

rsch

eidu

ngen

„obj

ektiv

er“

Info

rmat

ions

beda

rf„s

ubje

ktiv

er“

Info

rmat

ions

beda

rf

Info

rmat

ions

-na

chfra

ge

Info

rmat

ions

-an

bot

Zeitl

iche

Entw

ickl

ung

Page 76: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

76-1

9.01

.200

3

„obj

ektiv

er“

Info

rmat

ions

beda

rf

„obj

ektiv

er“

Info

rmat

ions

beda

rfei

nsc

hwie

riges

/unm

öglic

hes

Konz

ept

–au

skl

assi

sch

mod

erne

rSic

ht•

Beim

Umga

ngm

itpu

zzle

sis

tes

noch

form

ulie

rbar

•Be

ipro

blem

s&

mes

ses

nich

twirk

lich

–au

ssy

stem

theo

retis

cher

Sich

t•

„Inf

orm

atio

nsbe

darf“

iste

ine

Besc

hrei

bung

eine

sBe

obac

hter

s•

Dam

ithä

ngtd

ieFe

stle

gung

von

derS

icht

wei

sede

rBeo

bach

tend

enab

und

istn

icht

notw

endi

gfe

st–

Was

ist„

das“

Prob

lem

“?–

Was

wär

ew

icht

ig,u

mes

zulö

sen?

Page 77: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

77-1

9.01

.200

3

Beric

hte

Stan

dard

beric

hte

könn

enim

mer

nurT

eild

esBe

darfs

abde

cken

–En

tsch

eide

rhab

enm

itne

uen/

unst

rukt

urie

rten

Frag

enzu

tun.

Zent

rale

sZi

elda

her

•Re

dukt

ion

derU

nbeq

uem

lichk

eitd

esZu

gang

s•

Neue

Zugä

nge

scha

ffen

–Ne

benp

rodu

kt-A

nsat

z•

ein

umfa

ssen

des

Info

rmat

ions

ange

botw

irdzu

rVer

fügu

ngge

stel

lt,•

das

Date

nau

sop

erat

iven

Syst

emen

nutz

t–

Null-

Ansa

tz•

beto

ntun

stru

ktur

ierte

sEl

emen

tnoc

hst

ärke

r•

jede

Frag

eis

tnur

bezü

glic

hde

sop

timal

enVo

rgeh

ens

situ

ativ

zube

antw

orte

n

„Sta

ndar

dber

icht

e“tro

tzde

mw

icht

ig–

könn

enO

rient

ieru

ngge

ben

–be

sond

ers

auch

umVe

ränd

erun

gen

zuse

hen

Page 78: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

78-1

9.01

.200

3

Ges

chic

hte

Esgi

btei

nela

nge

Trad

ition

derV

ersu

che

–M

ISM

anag

emen

tInf

orm

atio

nssy

stem

e–

FIS

Führ

ungs

info

rmat

ions

syst

em–

VIS

Vors

tand

sinf

orm

atio

nssy

stem

–BN

SBe

trie

blic

hes

Navi

gatio

nssy

stem

–DS

SDe

cisi

onSu

ppor

tSys

tem

–EI

SEx

ecut

ive

Info

rmat

ion

Syst

em–

Durc

hset

zung

skon

flikt

e/st

rate

gien

lauf

enau

chof

tübe

rdie

seBe

griff

e

Page 79: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

79-1

9.01

.200

3

Mul

tidim

ensi

onal

eM

odel

le

Ausw

ertu

ngm

ehrd

imen

sion

aler

Date

n

Gro

the:

Auf

bau

von

Busi

ness

Int

ellig

ence

Entw

ickl

ung

eine

r so

ftw

areg

estü

tzte

n Co

ntro

lling

-Kom

pete

nz b

ei o

.tel

.o[e

rsch

iene

n in

krp

Kos

tenr

echn

ungs

prax

is 1

999,

H. 3

]

Page 80: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

80-1

9.01

.200

3

Beis

piel

:SAP

-EIS

Page 81: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

81-1

9.01

.200

3

Wei

tere

Konz

epte

Data

War

ehou

se–

„ADa

taW

areh

ouse

isa

subj

ect-o

rient

ed,i

nteg

rate

dtim

evar

iant

,and

ano

nvol

atile

colle

ctio

nof

Data

insu

ppor

tofm

anag

emen

tDec

isio

nSu

ppor

tspr

oces

s.“

Imm

on,W

.H.,

1992

,Bui

ldin

gth

eDa

taW

areh

ouse

,Wis

ley,

New

York

.

–Vi

elza

hlvo

nDa

tenq

uelle

n–

Zeitr

eihe

n–

Met

a-Da

ten

Repo

sito

ry

Data

Min

ing

–Su

che

nach

Zusa

mm

enhä

ngen

ingr

oßen

Date

nbes

tänd

en–

„Auf

fälli

gkei

ten“

solle

nAn

satz

punk

tefü

rwei

tere

sVo

rgeh

enlie

fern

–zB

inCR

MDa

ten,

Verk

aufs

date

n

Busi

ness

Inte

llige

nce

(BI)

–an

alyt

isch

enPr

ozeß

,der

–fra

gmen

tierte

–Un

tern

ehm

ens-

und

Wet

tbew

erbs

date

nin

hand

lung

sger

icht

etes

Wis

sen

trans

form

iert.

Page 82: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

82-1

9.01

.200

3

Busi

ness

Inte

llige

nce

Gro

the:

Auf

bau

von

Busi

ness

Int

ellig

ence

Entw

ickl

ung

eine

r so

ftw

areg

estü

tzte

n Co

ntro

lling

-Kom

pete

nz b

ei o

.tel

.o[e

rsch

iene

n in

krp

Kos

tenr

echn

ungs

prax

is 1

999,

H. 3

]

Page 83: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

83-1

9.01

.200

3

Busi

ness

Inte

llige

nce

-Hin

terg

rund

Ges

taltu

ngsg

rund

sätz

e•

Erge

bnis

derB

Inic

htvo

rdef

inie

rt.•

Esge

htda

rum

,Zus

amm

enhä

nge

zuid

entif

izie

ren

und

Dyna

mik

zuve

rste

hen

•Au

fwan

d&

Ges

chw

indi

gkei

t(Fi

nden

,dok

umen

tiere

n,di

strib

uier

en,k

omm

uniz

iere

n)si

ndw

icht

ig

Die

Inst

rum

ente

lass

ensi

chzw

eigr

oße

Klas

sen

als

Pole

ausm

ache

n.–

stru

ktur

ierte

,qua

litat

ive

Aspe

kte,

mit

Hypo

thes

enüb

erZu

sam

men

spie

lder

Fakt

oren

–un

stru

ktur

ierte

,qua

litat

ive

Bere

iche

,noc

hoh

neHy

poth

esen

Page 84: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

84-1

9.01

.200

3

SAP:

SEM

Stra

tegi

cEn

terp

rise

Man

agem

ent

Page 85: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

85-1

9.01

.200

3

Schw

ierig

eTh

emen

Klas

sifiz

ieru

ng–

Gru

ndla

gede

rBer

echn

unge

n–

ImDe

tail

enor

msc

hwie

rig–

Beis

piel

:Was

istd

ieFl

uktu

atio

nsra

teim

Unte

rneh

men

X?•

inkl

./exk

l.So

mm

erve

rtret

unge

n•

inkl

./exk

l.Ka

renz

vertr

etun

gen,

Kette

nvo

nVe

rtret

unge

n•

inkl

./exk

l.nu

rseh

rkur

zim

Unte

rneh

men

Verb

leib

ende

n•

zusa

mm

en/g

etre

nntv

onPe

nsio

nier

unge

n…

•...

Tran

sfor

mat

ion

Upda

ting

LESE

TIP

zu K

lass

ifizi

erun

g fü

r W

isse

nsdu

rstig

e:FO

UCA

ULT

, M

. (1

974)

. D

ie O

rdnu

ng d

er D

inge

. Fr

ankf

urt

am M

ain,

suh

rkam

p.BO

WKE

R,

G.

C. a

nd S

. L.

STA

R (

1999

). S

ortin

g Th

ings

Out

- C

lass

ifica

tion

and

its C

onse

quen

ces.

Cam

brid

ge,

MA,

MIT

Pre

ss.

PORTE

R,

T. M

. (1

995)

. Tr

ust

in N

umbe

rs -

The

Pur

suit

of O

bjec

tivity

in S

cien

ce a

nd P

ublic

Life

. Pr

ince

ton

NJ,

Prin

ceto

n U

nive

rsity

Pre

ss.

Page 86: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

86-1

9.01

.200

3

Nich

tnur

derI

nhal

twic

htig

Form –

Gra

phik

–Ta

belle

n–

Umfa

ngZe

itnäh

e&

Rhyt

hmus

Einf

achh

eitd

erVe

rtief

ung,

Rech

erch

e,Ve

rteilu

ng...

ImZu

sam

men

spie

lmit

den

hand

elnd

en,s

ich

verä

nder

nden

Pers

onen

!

Page 87: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

87-1

9.01

.200

3

Kriti

k

Sehr

häuf

ig,B

ildvo

nra

tiona

lcho

ice

eine

rein

zeln

erEn

tsch

eidu

ngsp

erso

nen

Sehr

häuf

ig,e

nges

Vers

tänd

nis

von

WIS

SEN

-Nur

inse

ltene

nFä

llen

ista

lles

was

nütz

lich

sein

kann

scho

nda

,bzw

.übe

rDat

ener

wer

bbar

–KO

NKRE

TEER

FAHR

UNG

mit

...•

gege

nwär

tiger

Arbe

it•

zukü

nftig

emSy

stem

•te

chni

sche

nO

ptio

nen

–AB

STRA

KTES

WIS

SEN

•Re

leva

nte

Stru

ktur

enge

genw

ärtig

erAr

beit

•Re

leva

nte

Stru

ktur

enzu

künf

tiger

Arbe

it•

Visi

onen

und

Desi

gn-V

orsc

hläg

e•

Über

blic

küb

erte

chni

sche

Opt

ione

n•

Abst

rakt

esW

isse

nüb

erIT

inAn

lehn

ung

anKe

nsin

g/93

Page 88: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

88-1

9.01

.200

3

Info

rmat

ions

beda

rfser

mitt

lung

ZTei

n„n

orm

ales

“Pr

ojek

t–

Einb

ettu

ngin

Stra

tegi

e…

wel

che

Rolle

kann

/sol

lIT

spie

len

–O

rient

ieru

ngüb

erM

öglic

hkei

ten

–Ze

ithor

izon

te•

Noto

pera

tion

…Pf

lege

–G

röße

dern

ächs

ten

Schr

itte

•Ne

ueIn

frast

rukt

uren

…Kl

eine

Schu

lung

en–

...

Eini

geG

efah

ren

–Re

engi

neer

ing

Grö

ßenw

ahn

….(

Faus

tform

ella

utAC

Mbe

iSW

:1si

chtb

ar:5

0da

nach

sich

tbar

)–

NurI

TPe

rspe

ktiv

e–

Zust

ark

Indi

vidu

alpe

rspe

ktiv

e–

Zuw

enig

Lern

pers

pekt

ive

inBe

zug

aufE

rfahr

ungs

feld

er,W

isse

n

Page 89: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

89-1

9.01

.200

3

Unte

rneh

men

s-&

Ges

chäf

tspr

ozeß

mod

ellie

rung

Page 90: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

90-1

9.01

.200

3

Prüf

ungs

frage

n

–In

wel

chem

theo

retis

chen

Rahm

enko

mm

en„P

rimär

aufg

abe“

&„S

ekun

dära

ufga

be“

vor&

was

unte

rsch

eide

tsie

?–

Was

sind

drei

sehr

unte

rsch

iedl

iche

Ziel

setz

unge

nde

rUnt

erne

hmen

s-un

dG

esch

äfts

proz

eßm

odel

lieru

ng?

–W

assi

nddi

ein

ARIS

verw

ende

ten

Dim

ensi

onen

derM

odel

lieru

ngvo

nG

esch

äfts

proz

esse

n?–

Zeic

hnen

sie

inde

nvi

erve

rwen

dete

nSi

chtw

eise

nje

wei

lsei

nei

nfac

hes

Beis

piel

entla

ngde

rel

emen

tare

nO

pera

tion:

„Ver

sand

Buch

“(u

nter

derA

nnah

me,

daß

ein

Inte

rnet

buch

händ

ler

mod

ellie

rtw

ird)

&sk

izzi

eren

Sie

kurz

eine

nst

elle

norie

ntie

rten

Info

rmat

ions

fluß

fürd

iese

sBe

ispi

el–

Istd

ieFo

rder

ung

„unt

erne

hmen

swei

teKl

ärun

gal

lerF

achb

egrif

fe&

dere

nEi

gens

chaf

ten“

umse

tzba

r?

zTAn

lehn

ung

anKa

pite

l5,V

oßzT

Anle

hnun

gan

Kapi

tel4

,Sch

önsl

eben

Page 91: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

91-1

9.01

.200

3

Org

anis

atio

n

Aufb

auor

gani

satio

n(b

eruh

tauf

Stel

len)

–Le

itung

: betri

fftEr

gebn

is,P

rodu

kt,V

erfa

hren

...•

Einl

inie

n•

Meh

rlini

en•

Stab

sste

llen

•Pr

ojek

te–

Info

rmat

ions

syst

eme

–Ko

mm

unik

atio

nssy

stem

e–

Sach

mitt

elsy

stem

e–

Führ

ung

Mot

ivat

ion,

Um

gang

mit

Konf

likte

n,Kü

ndig

unge

n...

imZu

sam

men

spie

lmit

Ablä

ufen

–Ab

gren

zung

und

Ges

taltu

ngze

ntra

lerP

roze

sse

–Zu

ordn

ung

von

Aufg

aben

-Ste

llenb

ildun

g

Page 92: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

92-1

9.01

.200

3

Arbe

itssy

stem

eI

(Arb

eits

wis

sens

chaf

t)

So

zio

tech

nis

ches

Sys

tem

(nic

ht

mit

sozi

o-t

ech

nic

alap

pro

ach

verw

ech

seln

!)

Tec

hn

isch

esT

eils

yste

m•

Bet

rieb

smit

tel

•T

ech

no

log

.Bed

ing

un

gen

•R

äum

lich

eB

edin

gu

ng

en

So

zial

esT

eils

yste

m•

Org

anis

atio

nsm

itg

lied

er•

Ind

iv.B

edü

rfn

isse

&Q

ual

ifik

atio

nen

•G

rup

pen

spez

ifis

che

Bed

ürf

nis

se

Pri

mär

aufg

abe

Au

fgab

e,d

iezu

erfü

llen

das

Sys

tem

ges

chaf

fen

wu

rde

Sek

un

där

aufg

aben

•S

yste

mer

hal

tun

g:

Un

terh

alt,

War

tun

g,S

chu

lun

g...

•R

egu

lati

on

:S

teu

eru

ng

des

Inp

uts

,Ko

ord

inat

ion

...

Ulic

h94

Page 93: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

93-1

9.01

.200

3

Arbe

itssy

stem

eII

(Arb

eits

wis

sens

chaf

t)

Prim

äre

Arbe

itssy

stem

e=

iden

tifiz

ierb

are

&ab

gren

zbar

eSu

bsys

tem

eei

nerO

rgan

isat

ion

(z.B

.Fer

tigun

gsab

teilu

ng)

Verk

nüpf

ung

des

tech

nisc

hen

&de

sso

zial

enTe

ilsys

tem

süb

erAr

beits

rolle

n .Es

wer

den

dadu

rch

fest

gele

gt:

–Fu

nktio

nen

–Ko

oper

atio

nsbe

zieh

unge

n

Essi

ndof

fene

,dyn

amis

che

Syst

eme

(mat

erie

ll,en

erge

tisch

,inf

orm

atio

nell,

norm

ativ

...)

–er

halte

nIn

puts

–ge

ben

Out

puts

ab

Anzu

stre

bend

eSt

rukt

urm

erkm

ale

–Re

lativ

unab

häng

ige

Org

anis

atio

nsei

nhei

ten

(bei

nhal

tetd

ieM

öglic

hkei

tder

Selb

stre

gula

tion)

–Au

fgab

enzu

sam

men

hang

inne

rhal

bde

rOrg

anis

atio

nsei

nhei

t–

Einh

eitv

onPr

oduk

tund

Org

anis

atio

n(A

rbei

tser

gebn

isse

sollt

enso

woh

lqua

ntita

tival

sau

chqu

alita

tivO

rgan

isat

ions

einh

eite

nde

rAb

lauf

-und

derA

ufba

uorg

anis

atio

nzu

orde

nbar

sein

.)

Page 94: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

94-1

9.01

.200

3

Arbe

itsro

llen

Hier

Rolle

n:Bü

ndel

wec

hsel

seiti

gerV

erei

nbar

unge

n&

Erw

artu

ngen

Rolle

nbei

spie

le:

–El

tern

–Sp

iele

:Sch

ieds

richt

er,S

türm

er–

GF,

BR…

Unte

rsch

iedl

ich

gena

ude

finie

rtse

in–

wob

ei:1

)nie

volls

tänd

ig–

wob

ei:2

)zu

fein

brin

gtvi

elAr

beit

&ka

nnsc

hade

n,w

eile

sun

über

sich

tlich

erw

ird–

wob

ei:3

)es

sind

Vere

inba

rung

en,d

iem

üsse

nw

ach

geha

lten

wer

den

Page 95: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

95-1

9.01

.200

3

Proz

eßor

ient

ieru

ng

Ablä

ufe

beik

lass

.Unt

erne

hmen

:•

sehr

viel

eAb

teilu

ngen

invo

lvie

rt•

läuf

tlan

gsam

ab“A

rbei

tlie

gtm

eist

ens”

Busi

ness

Proc

ess

Reen

gine

erin

g(B

PR)

•El

emen

tede

sBP

R–

Infra

gest

elle

nde

rStra

tegi

e–

Radi

kale

sNe

uges

talte

n–

Ange

stre

bt:V

erbe

sser

ung

umG

röße

nord

nung

en–

Ausr

icht

ende

sUn

tern

ehm

ens

aufz

entra

lePr

ozes

se

•Pr

ozeß

:–

Klar

defin

iert

Star

t/End

eun

dIn

put/O

utpu

t–

ausg

eric

htet

aufW

ertf

ürKu

nden

–Pr

ozeß

vera

ntw

ortli

chen

–Pr

ozeß

inno

vatio

n&

Proz

eßve

rbes

seru

ng

Page 96: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

96-1

9.01

.200

3

Proz

eßde

finiti

on-G

esch

äfts

proz

esse

Gew

ünsc

hte

Eige

nsch

afte

n–

WEN

IGE:

Empf

ehlu

ngen

von

3-5

bis

max

.10-

20–

klar

eG

renz

en&

Vera

ntw

ortu

ng–

häuf

iges

Vork

omm

en–

stra

tegi

sche

Bede

utun

g&

groß

erBe

itrag

zurW

erts

chöp

fung

Schw

ierig

–Pr

ozeß

stab

ilisi

erun

g(w

enn

Mar

ktni

chts

ehrr

uhig

ist)

Beis

piel

frage

nfü

rGes

taltu

ngvo

nPr

ozes

sen:

–Ka

nnde

rPro

zeß

frühe

rode

rspä

terb

egin

nen?

–W

elch

eAu

fgab

enso

llten

wir

nich

tmeh

rsel

bert

un?

-Out

sour

cing

–W

elch

eAu

fgab

ensi

ndüb

erha

upte

ntbe

hrlic

h?–

Wel

che

Aufg

aben

könn

ensi

nnvo

llan

ande

reSt

elle

nve

rlage

rtw

erde

n?–

Wel

che

Aufg

aben

könn

enzu

rVer

ringe

rung

von

Schn

ittst

elle

nzu

sam

men

gele

gtw

erde

n?

Page 97: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

97-1

9.01

.200

3

Ziel

setz

unge

nde

rUnt

erne

hmen

smod

ellie

rung

Esla

ssen

sich

Ziel

setz

unge

nbe

zügl

ich

derE

bene

des

Eins

atze

sun

ters

chei

den:

–M

odel

lieru

ng,u

mTr

ansp

aren

züb

erIT

-IST

zuge

win

nen

•fü

rGes

taltu

ngvo

nAn

wen

dung

ssys

tem

en–

Mod

ellie

rung

,um

Tran

spar

enz

fürN

euor

gani

satio

nIT

zuge

win

nen

•G

esta

ltung

des

Info

rmat

ions

syst

ems

–M

odel

lieru

ng,u

mTr

ansp

aren

zfü

rNeu

orga

nisa

tion

des

Unte

rneh

men

szu

gew

inne

n•

Ges

taltu

ngde

rGes

chäf

tspr

ozes

se

Beis

piel

efü

rkon

kret

eZi

ele

derU

nter

nehm

ensm

odel

lieru

ng–

Syst

emat

isie

rung

von

Info

rmat

ions

flüss

en–

Syst

emat

isie

rung

von

Inte

grat

ions

pote

ntia

len

–Da

teni

nteg

ratio

n–

Funk

tions

inte

grat

ion

–Pl

anun

gde

rIT-

Infra

stru

ktur

–G

rund

lage

fürD

aten

haltu

ngsk

onze

pte

(zB

Data

war

ehou

sing

)–

Gru

ndla

gefü

rReo

rgan

isat

ion

–G

rund

lage

fürE

ntw

ickl

ung

inte

grie

rterA

nwen

dung

sarc

hite

ktur

en–

...

Page 98: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

98-1

9.01

.200

3

Was

ist„

Mod

ellie

rung

“?

„All

mod

els

are

wro

ng,b

utso

me

are

usef

ul.“

(Geo

rge

Box)

Mod

elle

als

Vere

infa

chun

gen

von

Real

ität.

–1:

1un

mög

lich

–W

elch

eAb

stra

ktio

nsi

nnvo

llis

t,lä

ßtsi

chni

chta

llgem

ein

sage

n,so

nder

nhä

ngtv

onNu

tzer

n&

Nutz

ung

ab.

–Es

gab

&gi

btst

arke

Mod

ende

rMod

ellie

rung

(insb

.von

Men

sch

&De

nken

)•

(zB.

Men

sch

als

Gem

isch

von

Subs

tanz

en,M

asch

ine,

elek

trisc

herM

asch

ine,

EDV,

…)

Eini

geUn

ters

chei

dung

en:

–Er

klär

ungs

orie

ntie

rung

<>En

tsch

eidu

ngso

rient

ieru

ng•

derN

utzu

ngbz

w.

•de

sM

odel

ls(?

)–

Stat

isch

eM

odel

le/d

ynam

isch

eM

odel

le(S

imul

atio

n)

Page 99: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

99-1

9.01

.200

3

Mod

ellie

rung

sprin

zipi

enI

Mod

ellie

reei

nfac

h-d

enke

kom

pliz

iert

–ni

chtd

asM

odel

lson

dern

Nutz

ung

des

Mod

ells

durc

hNu

tzer

ents

chei

det

–un

ters

chie

dlic

heNu

tzun

gen/

Inte

rpre

tatio

nen

durc

hve

rsch

iede

neNu

tzer

Begi

nne

klei

n&

erw

eite

re–

Dars

tellu

ngvo

nSy

stem

kom

pone

nten

mit

Blac

kbo

xes

–Au

sgeh

end

von

beka

nnte

nEl

emen

ten

-bei

Beda

rfVe

rfei

neru

ng

Teile

-und

herr

sche

,ver

mei

deM

ega

Mod

elle

–De

kom

posi

tion

als

Mitt

elde

rKom

plex

itäts

redu

ktio

n–

Esge

htum

Orie

ntie

rung

&Üb

ersi

chtli

chke

it

Met

aphe

rn,A

nalo

gien

und

Ähnl

ichk

eite

n…

idea

lerw

eise

(kan

nab

erau

chda

nebe

nge

hen)

–Ko

mpl

exitä

tsre

dukt

ion

durc

hVe

rtrau

thei

tmit

Mec

hani

smen

–An

alys

emög

lichk

eite

n,An

regu

ngen

durc

hVe

rsch

iebu

ng&

Anre

iche

rung

–W

irkun

gvi

elfä

ltig:

Emot

ion

(Ang

st,E

nerg

ie,F

reud

e…

);ko

gniti

v,Ko

mpl

exitä

t–

Bei

spie

le:

•Si

chse

lbst

ins

Prob

lem

vers

etze

n•

Über

tragu

ng:X

ists

ow

ieY

•W

enn

wir

uns

esga

nzid

ealv

orst

elle

n…

•Sy

mbo

le

Page 100: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

100

-19.

01.2

003

Mod

ellie

rung

sprin

zipi

enII

Verli

ebe

Dich

nich

tin

eine

Repr

äsen

tatio

n–

zBDa

ten

–zB

Softw

are

Zusa

tzth

emen

:–

Was

istd

iean

gem

esse

neTi

efe

derM

odel

lieru

ng•

Anre

gung

&Hi

lfebe

imDe

nken

•G

rund

lage

derA

utom

atis

ieru

ng–

Kom

plex

itätv

onVi

sual

isie

rung

en–

(sch

rittw

eise

s)Le

rnen

von

Mod

elle

n–

Navi

gatio

nin

Mod

elle

n

Page 101: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

101

-19.

01.2

003

Dim

ensi

onen

derM

odel

lieru

ngvo

nG

esch

äfts

proz

esse

n

Entla

ngde

sAR

ISTo

olSe

ts(A

rchi

tekt

urre

chne

rinte

grie

rterS

yste

ms

..Sc

heer

1998

,nac

hSc

höns

lebe

n)

1)Di

men

sion

derH

iera

rchi

ebild

ung

–Be

stan

dtei

lhie

rarc

hie

X=

A+

B+

C…

zBSt

ückl

iste

–Sp

ezia

lisie

rung

shie

rarc

hie

X=

A|B|

C…

zBKl

assi

fikat

ions

syst

em–

Best

imm

ungs

hier

arch

ieX

erfo

rder

tzu

sein

erEx

iste

nzA

+B

...al

sVo

raus

setz

ung

•Ku

nden

auftr

agw

irdbe

stim

mtd

urch

Kund

e&

Zeitp

unkt

•Ve

rsch

iede

neG

rade

derB

estim

mun

g:G

ener

iere

n,be

stim

men

,bes

itzen

2)Si

chte

nau

fdas

Info

rmat

ions

syst

em–

Org

anis

atio

nssi

cht

–Da

tens

icht

–Fu

nktio

nssi

cht

–St

euer

ungs

sich

tauc

hPr

ozes

ssic

htge

nann

t

3)Le

bens

phas

enei

nes

Syst

ems

–Vo

rund

Haup

tstu

die

…=

Fach

konz

ept

–Ha

upts

tudi

e&

Deta

ilstu

die

…=

DV-K

onze

pt–

tech

nisc

heIm

plem

entie

rung

Page 102: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

102

-19.

01.2

003

ARIS

-Ges

chäf

tspr

ozeß

mod

ell

Voß

S.16

5,Fu

nktio

nze

ntra

lfür

Mod

ellie

rung

Ziel

fluß

Info

rmat

ions

fluß

Kont

roll-

bzw

Steu

erun

gsflu

ß

Org

anis

atio

nsflu

ß

Betri

ebsm

ittel

fluß

Arbe

itsle

istu

ngsf

luß

Leis

tung

sflu

ß

Fina

nzm

ittel

fluß

Info

rmat

ions

-di

enst

leis

tung

Info

rmat

ions

-di

enst

leis

tung

Ziel

Um

feld

-D

aten

Star

tere

igni

sFu

nktio

nEr

gebn

iser

eign

is

steu

ert

Org

anis

atio

ns-

einh

eit

Men

schl

iche

Arbe

itsle

istu

ngM

asch

inen

-re

ssou

rce

Com

pute

r-ha

rdw

are

Softw

are

o

vera

ntw

ortli

ch

Page 103: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

103

-19.

01.2

003

Dim

ensi

onen

inde

rMod

ellie

rung

von

Ges

chäf

tspr

ozes

sen

Sich

ten

inde

rMod

ellie

rung

nach

Spre

cker

2001

Sich

ten

aufd

asIn

form

atio

nssy

stem

(seh

rähn

lich

zuAR

IS)

–Pr

ozes

ssic

ht(im

Geg

ensa

tzzu

den

ande

ren

drei

Sich

ten

istd

iese

dyna

mis

ch)

–Fu

nktio

nssi

cht

•of

tin

Baum

stru

ktur

•zB

Verb

indl

ichk

eite

nza

hlen

–O

bjek

tsic

ht•

Teils

icht

derO

bjek

tsic

htis

tDat

ensi

cht

•An

dere

Teils

icht

enkö

nnen

sich

aufA

ufga

ben,

Funk

tione

n,Pr

ozes

sebe

zieh

en–

Aufg

aben

sich

t•

(Tei

l-)au

fgab

en,F

unkt

ione

nod

erPr

ozes

sew

erde

nzu

Aufg

aben

zusa

mm

enge

faßt

–(T

echn

iksi

cht)

Page 104: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

104

-19.

01.2

003

Sich

ten

inde

rMod

ellie

rung

nach

Spre

cker

2001

Proz

esss

icht

Funk

tions

sich

tO

bjek

tsic

htAu

fgab

ensi

cht

(Org

anis

atio

nssi

cht)

Entlö

hnun

gspr

ozes

s

Erfa

ssen

Stun

den

Zahl

enPe

rson

Fina

nzen

adm

inis

trier

en

Zahl

enVe

r-bi

ndlic

hkei

ten

Pers

onza

hlen

Lief

eran

tza

hlen

Lief

eran

t

•zah

len

•erfa

ssen

Pers

on

•zah

len

•erfa

ssen

Pers

onal

-ab

teilu

ng

Pers

onal

Ausb

ildun

g

•zah

len

Pers

on

zahl

enPe

rson

Elem

enta

reO

pera

tion•e

rste

llen

Vertr

ag

Page 105: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

105

-19.

01.2

003

Wer

tsch

öpfu

ngsk

ette

nSc

höns

lebe

nS1

70

Wer

tsch

öpfu

ngsk

ette

bein

halte

tTät

igke

iten,

die

zusa

mm

enPr

ozes

sau

smac

hen.

–G

utle

sbar

–Si

eso

gera

dlin

igun

dze

rteilt

zuha

ben,

ists

chw

ierig

&ni

chti

mm

erm

öglic

h(z

BPr

eise

&Te

rmin

eni

chtg

uttre

nnba

r)–

Zusä

tzlic

hau

chSe

gmen

tieru

ngin

para

llell

aufe

nde

Proz

esse

mög

lich

Verk

aufs

-und

Vertr

iebs

logi

stik

Verk

aufs

auftr

agbe

arbe

iten

Verk

aufu

ndVe

rtrie

bvo

rber

eite

nVe

rkau

fsau

ftrag

ausf

ühre

nVe

rkau

fsau

ftrag

war

ten

&...

Prei

se&

Term

ine

erar

beite

nAu

ftrag

erfa

ssen

und

ände

rnAu

ftrag

best

ätig

en…

Page 106: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

106

-19.

01.2

003

Haup

t&Ne

ben-

bzw

.Hilf

spro

zess

eSc

höns

lebe

nS1

72

Proz

essk

ette

n–

über

-unt

erge

ordn

ete

Proz

esse

–Au

fwei

chen

des

Proz

eßbe

griff

esbe

izu

viel

enPr

ozes

sen

Schw

ierig

–Üb

ersi

cht

–Ni

chtli

near

ität&

Konf

likte

•zB

Ress

ourc

en&

Zeitk

onfli

kte

Verk

aufs

-und

Vertr

iebs

logi

stik

Marketing

StrategischeUnternehmens-planung

Personal-management

Page 107: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

107

-19.

01.2

003

Prim

är

Seku

ndär

Klas

sifik

atio

nvo

nM

odel

lieru

ngsm

etho

den

PRO

FA-T

echn

ik(P

roze

ss,O

bjek

t,Fu

nktio

n,Au

fgab

en),

Schö

nsle

ben

S.15

1Pr

imär

sich

t=be

vorz

ugte

Met

hode

;Sek

undä

rsic

ht…

darü

bers

ind

auch

Info

sen

thal

ten

Proz

esss

icht

Funk

tions

sich

tO

bjek

tsic

htAu

fgab

ensi

cht

Proz

esss

icht

Funk

tions

sich

t

Obj

ekts

icht

Aufg

aben

sich

t

Proz

essm

odel

l

Flus

sdia

gram

m

Sequ

enzd

iagr

amm

Stel

leno

rient

ierte

sAb

lauf

diag

ram

m

Funk

tione

n-Bl

ockd

iagr

amm

Funk

tions

mod

ell

Dat

enflu

ss-

Dia

gram

m

Use

Cas

eD

iagr

amm

Zust

ands

-üb

erga

ngs-

diag

ram

m

Cla

ss-

Res

pons

ibilit

ies

Col

labo

rato

rs

Obj

ektm

odel

l

Kolla

bora

tions

-di

agra

mm

Stel

leno

rient

ierte

rIn

form

atio

nsflu

ß

Stel

lenf

unkt

ion-

diag

ram

m

Arbe

itsob

jekt

-di

agra

mm

Org

anis

atio

ns-

mod

ell

Page 108: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

108

-19.

01.2

003

Prim

är

Seku

ndär

Klas

sifik

atio

nvo

nM

odel

lieru

ngsm

etho

den

PRO

FA-T

echn

ik(P

roze

ss,O

bjek

t,Fu

nktio

n,Au

fgab

en),

Schö

nsle

ben

S.15

1Pr

imär

sich

t=be

vorz

ugte

Met

hode

;Sek

undä

rsic

ht…

darü

bers

ind

auch

Info

sen

thal

ten

Proz

esss

icht

Funk

tions

sich

tO

bjek

tsic

htAu

fgab

ensi

cht

Proz

esss

icht

Funk

tions

sich

t

Obj

ekts

icht

Aufg

aben

sich

t

Proz

essl

andk

arte

Wer

tsch

öpfu

ngs-

kette

n

Flow

-Cha

rt,Pe

triN

etze

...

Stel

leno

rient

ierte

sAb

lauf

diag

ram

m

Funk

tione

n-Bl

ockd

iagr

amm

;U

ML

Pake

t

Hie

rarc

hisc

her

Funk

tions

aufb

au

Dat

enflu

ss-

Dia

gram

mO

bjek

tkla

ssen

diag

ram

min

UM

L

Stel

leno

rient

ierte

rIn

form

atio

nsflu

ß

Org

anig

ram

m

Um

fass

ende

sO

bj.k

lass

en.D

iagr

.In

UM

L

Page 109: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

109

-19.

01.2

003

Stel

leno

rient

ierte

sAb

lauf

diag

ram

mSc

höns

lebe

nS1

74(lä

ßtsi

chzu

rück

verfo

lgen

bis

min

dest

ens

1911

)

Prei

seer

arbe

iten

Auftr

ager

fass

enun

dän

dern

Auftr

agbe

stät

igen

Verk

auf

Kalk

ulat

ion

Lage

r

Arbe

itsvo

rber

eitu

ng

Term

ine

erar

beite

n

Term

ine

erar

beite

n

Verk

aufs

auftr

agbe

arbe

iten

Res

ervi

eren

Besc

haffu

ngan

stoß

en

Page 110: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

110

-19.

01.2

003

Funk

tione

n-Bl

ockd

iagr

amm

/Sys

tem

-Blo

ckdi

agra

mm

Schö

nsle

ben

S185

Das

Funk

tione

n-Bl

ockd

iagr

amm

(Sys

tem

)ist

zusa

mm

enge

setz

taus

den

Teilf

unkt

ione

nei

ner

Funk

tion

(Sys

tem

s),d

iem

itG

üter

-,Da

ten

oder

Steu

erun

gsflü

ssen

verb

unde

nsi

nd.D

iem

itgl

eich

emSy

mbo

lbez

eich

nete

nFl

üsse

erge

ben

zusa

mm

enei

nePr

ozes

s.

Res

sour

cen-

man

agem

ent

(Lag

er,

Prod

uktio

n,Be

scha

ffung

)

Verk

aufs

-und

Vertr

iebs

logi

stik

Verk

aufs

auftr

agau

sfüh

ren

Verk

aufs

auftr

agbe

arbe

iten

Verk

auf

und

Vertr

ieb

vorb

erei

ten

War

ten

und

Inst

andh

alte

n

Kund

e

Ange

bots

proz

ess

Auftr

agsp

roze

ss

Page 111: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

111

-19.

01.2

003

Stel

leno

rient

ierte

rInf

orm

atio

nsflu

ßSc

höns

lebe

nS1

80(lä

ßtsi

chzu

rück

verf

olge

nbi

sm

inde

sten

s19

26)

Kund

eVe

rkau

fKa

lkul

atio

n

Arbe

itsvo

rber

eitu

ngLa

ger

Best

ellu

ng

Best

ätig

ung

Prei

se Term

ine

Term

ine

Beis

piel

Spag

ettil

inie

als

Prob

lem

Page 112: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

112

-19.

01.2

003

Anfo

rder

unge

nan

Mod

ellie

rung

smet

hode

nUn

ters

chie

dlic

heAn

ford

erun

gen

anM

odel

lieru

ng.Z

BVo

ßor

ient

iert

aufK

S=

Konz

eptio

nelle

sDa

tens

chem

a1)

KS

stel

ltD

aten

kons

olid

iert

das

=au

sSi

chta

llerA

nwen

dung

enda

r2)

KSko

mm

tdur

chun

tern

ehm

ensw

eite

Klär

ung

alle

rFac

hbeg

riffe

&de

ren

Eige

nsch

afte

nzu

stan

de3)

KS

istu

nabh

ängi

gvo

nde

nSt

rukt

urie

rung

sbes

chrä

nkun

gen

dere

inse

tzba

ren

Dat

enba

nkso

ftwar

ede

finie

rt…

10)

Das

KSbi

ldet

gem

eins

ame

spra

chlic

heBa

sis

fürd

ieKo

mm

unik

atio

nal

lera

nde

rIn

form

atio

nsve

rarb

eitu

ngbe

teili

gten

Pers

onen

Idea

lfall

dere

rfüllt

enAn

ford

erun

gen

–im

plem

entie

rung

suna

bhän

gig

–ab

stra

kt–

form

al–

mod

ular

isie

rbar

–an

alys

ierb

ar–

nach

vollz

iehb

ar–

ausf

ührb

ar(B

edeu

tung

1:te

ilaut

omat

isie

rteIn

form

atio

nssy

stem

erst

ellu

ng;B

edeu

tung

2:Si

mul

atio

n)

??

?

?

Page 113: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

113

-19.

01.2

003

Mod

ellie

rung

smet

hode

nVo

ßS

167

Dars

tellu

ngvo

nst

atis

chen

Zusa

mm

enhä

ngen

Stat

isch

eAb

bild

ung

von

dyna

mis

chen

Zusa

mm

enhä

ngen

Dyna

mis

che

Abbi

ldun

gvo

ndy

nam

isch

enZu

sam

men

häng

en

ER-M

odel

lieru

ng

Sim

ulat

oren

mit

Skrip

tspr

ache

nPe

tri-N

etze

,en

dlic

heAu

tom

aten

Stru

ktog

ram

mPr

ogra

mm

abla

ufpl

anD

aten

flußp

lan

Stru

ktur

ierte

Anal

yse

SAD

T,ID

EFH

IPO

Sim

ulat

ions

-m

odel

lePr

ozeß

-m

odel

le

Proz

eß-

mod

elle

Dat

enm

odel

leO

rgan

igra

mm

eFu

nktio

nshi

erar

chie

-di

agra

mm

e

basi

eren

teilw

eise

auf

Obj

ekto

rient

ierte

Mod

elle

Page 114: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

114

-19.

01.2

003

Info

rmat

ion

Engi

neer

ing

IM

etho

den

Page 115: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

115

-19.

01.2

003

Was

ist„

Info

rmat

ion

Engi

neer

ing“

Hein

rich

(bez

ugne

hmen

dau

fFin

kels

tein

&M

artin

)ver

steh

tdar

unte

r–

Anw

endu

ngfo

rmal

erM

etho

den

–M

etho

den

baue

nau

fein

ande

rauf

–fü

rPla

nung

,Ana

lyse

,Ent

wur

f,Re

alis

ieru

ng–

von

Info

rmat

ions

syst

emen

–au

funt

erne

hmen

swei

terB

asis

Disk

ussi

on–

„for

mal

eM

etho

den“

…•

unkl

ar,w

arum

esfo

rmal

eM

etho

den

sein

müs

sen,

•un

dw

iefo

rmal

,„fo

rmal

“se

inso

ll…

Bran

dom

:Jed

eTh

eorie

inPr

axis

eing

ebet

tet

•hi

er:M

etho

den

–„M

etho

den

baue

nau

fein

ande

rauf

“se

hrw

eitg

ehen

d•

Hier

:ste

hen

nich

t(zu

sehr

)zue

inan

deri

mKo

nflik

t–

Star

keÜb

erla

ppun

gm

itSo

ftwar

eEn

gine

erin

g•

Unte

rsch

iede

vora

llem

aus

unte

rneh

men

swei

terP

ersp

ektiv

e…

Frag

ende

rStra

tegi

e,vi

ele

Proj

ekte

Page 116: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

116

-19.

01.2

003

Proj

ekte

Bete

iligun

g

Proj

ektp

ortfo

lios

...

Ents

chei

dung

smet

hode

n

Them

enhe

ute

&in

ande

ren

Einh

eite

n

Mod

ellie

rung

s-ve

rfahr

en

Stra

tegi

eent

wic

klun

g

Page 117: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

117

-19.

01.2

003

Prüf

ungs

frage

n

–Di

skut

iere

nsi

edi

eFa

ktor

en,d

iena

chCy

ert/M

arch

den

Ents

chei

dung

spro

zeß

beei

nflu

ssen

,an

Hand

eine

sse

lbst

gew

ählte

nBe

ispi

els.

–Un

terw

elch

eUm

stän

den

wür

den

Sie

eine

nM

edia

nzu

msc

hätz

envo

nW

erte

nin

eine

rGru

ppe

verw

ende

n?–

Was

istd

asVe

rfahr

enbe

imfa

iren

Kuch

ente

ilen

für3

Pers

onen

?–

Wen

den

Sie

MAU

Tan

eine

mse

lbst

gew

ählte

nkl

eine

nBe

ispi

elan

und

erkl

ären

Sie

kurz

was

esis

t.–

Was

sind

non-

kom

para

tive

Ziel

eun

dw

iekö

nnen

hier

Ents

chei

dung

enge

troffe

nw

erde

n?

zTAn

lehn

ung

anYo

on

Page 118: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

118

-19.

01.2

003

Ents

chei

dung

sleh

re

Wic

htig

eUn

ters

chei

dung

en–

präs

krip

tive

Theo

rie…

wie

sollt

een

tsch

iede

nw

erde

n•

setz

enfo

rmal

eRa

tiona

lität

imSi

nne

eine

sw

ider

spru

chsf

reie

nZi

elsy

stem

svo

raus

–W

asso

prak

tisch

nurs

elte

nvo

rlieg

t:»

Zeith

oriz

onte

»...

–de

skrip

tive

Theo

rien

…w

iew

irden

tsch

iede

n•

zBbe

havi

oura

leco

nom

ics

•zB

boun

ded

ratio

nalit

y

Page 119: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

119

-19.

01.2

003

War

umEn

tsch

eidu

ngsl

ehre

?

Esge

htum

unte

rneh

men

swei

te,w

eitre

iche

nde

Ents

chei

dung

en.=

wic

htig

Esge

htum

schw

ierig

eEn

tsch

eidu

ngen

-zB

Ausw

ahlv

onPr

ojek

ten

Esge

htum

–„b

esse

re“

Ents

chei

dung

en…

–ef

fizie

nter

eEn

tsch

eidu

ngen

Ausw

ahld

erEn

tsch

eidu

ngsv

erfa

hren

dahe

rwic

htig

.

Page 120: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

120

-19.

01.2

003

Ents

chei

dung

spro

zeß

(inAn

lehn

ung

Cyer

t&M

arch

)

Ziel

bild

ungs

proz

eß–

Fakt

oren

die

Ziel

artb

eein

fluss

en–

Fakt

oren

die

Ziel

ansp

ruch

beei

nflu

ssen

•zB

Erfo

lgve

rgle

ichb

arer

Unte

rneh

men

,frü

here

Erfo

lge,

frühe

reZi

ele

Info

rmat

ions

proz

eß–

Fakt

oren

die

Erw

artu

ngsb

ildun

gbe

einf

luss

en–

Fakt

oren

die

Info

rmat

ions

gew

innu

ngbe

einf

luss

en•

Rich

tung

•In

tens

ität

Ausw

ahlp

roze

ß–

Fakt

oren

die

Ausw

ahlv

erfa

hren

beei

nflu

ssen

•Re

ihen

folg

ede

rbet

rach

tete

nAl

tern

ativ

en•

Ents

chei

dung

sreg

eln

/Met

hode

n•

Prob

lem

defin

ition

&G

renz

zieh

ung

Page 121: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

121

-19.

01.2

003

Begr

iffe

Das

Ents

chei

dung

sfel

d–

DerA

ktio

nenr

aum

•en

dlic

heM

enge

/une

ndlic

heM

enge

•vo

llstä

ndig

erRa

um(g

egeb

enen

falls

inkl

.der

Nulla

ltern

ativ

e,Ko

mbi

natio

nen)

–De

rZus

tand

srau

m&

Info

rmat

ion

•no

min

al,o

rdin

al,i

nter

vall,

ratio

nal.

..•

Sich

erhe

it/U

ngew

ißhe

it/R

isik

o–

Hand

lung

skon

sequ

enze

n:Er

gebn

isfu

nktio

n

Eine

erst

eKl

assi

fikat

ion:

kom

bini

erba

r–

Ziel

setz

unge

n:ei

ne|m

ehre

re–

Sich

erhe

it|R

isik

o|U

ngew

ißhe

it–

stat

isch

|dyn

amis

ch

Page 122: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

122

-19.

01.2

003

„Ein

fach

ste“

Verfa

hren

I

Cake

cutti

ng…

–2

Pers

onen

:ein

ePe

rson

schn

eide

t/ei

nw

ählt

–n

Pers

onen

:•

Mes

serw

irdla

ngsa

mbe

weg

t,bi

sw

erST

OP

sagt

•Tr

imm

en:A

schn

eide

t,B

trim

mto

derg

ibta

nA

zurü

ck,C

nim

mto

derg

ibta

nB

zurü

ck

Gef

ange

ndile

mm

aZe

ital

sAu

sgle

ich

Med

ianv

erfa

hren

beiS

chät

zung

en–

Verm

eidu

ng,d

aßEi

nzel

pers

onen

zust

ark

Einf

luß

nehm

enkö

nnen

–Ve

rein

baru

ngSt

ufen

zahl

–M

in/M

ax–

los

geht

es

Par

amet

er -

im D

urch

schn

itt

6St

ufen

ERH

ÖH

UNG

MIN

MA

X1

23

45

6In

flati

on

0,00

%KV

-Erh

öhun

g (in

flatio

nsbe

rein

igt)

0,70

%2,

50%

45%

0,70

%1,

06%

1,42

%1,

78%

2,14

%2,

50%

IST-

Erhö

hung

(in

flatio

nsbe

rein

igt,

KV)

0,20

%2,

00%

35%

0,20

%0,

56%

0,92

%1,

28%

1,64

%2,

00%

Verz

insu

ng2,

00%

2,00

%2,

00%

2,00

%2,

00%

2,00

%2,

00%

2,00

%

Page 123: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

123

-19.

01.2

003

Mul

tiobj

ektiv

eVe

rfahr

en:G

oalP

rogr

amm

ing

Esw

irdfü

rjed

eZi

elva

riabl

eei

nZi

elzu

stan

dde

finie

rt(z

BKo

sten

min

imie

ren,

Gew

icht

min

imal

...)

–Va

riant

en:

•un

gew

icht

etes

Verfa

hren

•G

ewic

htun

gsin

dize

s–

kein

ezu

star

ken

Einz

elab

wei

chun

gen

–ke

ine

zust

arke

Ziel

abw

eich

ung

–No

rmie

rung

en–

…•

Lexi

kogr

aphi

sche

sG

oalP

rogr

amm

ing

–ve

rsch

iede

neZi

elni

veau

s(z

Bko

,…ni

ceto

have

)

Verfa

hren

:bei

linea

rste

tigzB

Sim

plex

() ��� ��

��� ��−

��

ij

j,ii

Abw

eich

ung

Ziel

Min

Page 124: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

124

-19.

01.2

003

Einf

ache

sBe

ispi

elfü

rOpt

imie

rung

spro

blem

Drei

Prod

ukte

mit

Ziel

erträ

gen:

200,

300,

270

Euro

–Zi

el=

200

St1

+30

0*S

t2+

270

St3

-Zei

ten

derM

achi

nen

Gru

ndst

offe

A,B,

Cm

itje

2000

,100

0,30

00St

ück

Max

imla

zahl

enfü

rein

zeln

ePr

oduk

te…

st1

<=x

Stüc

kM

ater

ialv

erbr

auch

–p1

:12

78

–p2

:711

9–

p3:5

66

–M

asch

inen

kost

en

Was

isto

ptm

iale

Prod

uktio

nsst

rate

gie?

Prob

lem

:–

linea

r–

ein

Ziel

–(fa

stra

tiona

l)

–Ni

chtli

near

ität:

Funk

tion

beid

ersi

chPr

eis

verä

nder

t

Page 125: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

125

-19.

01.2

003

Opt

imie

rung

spro

blem

mit

Gew

icht

unge

n

Opt

imie

rung

Arbe

itsze

it–

jede

Pers

onha

tPrä

fere

nzen

–W

aska

nnei

nO

ptim

umse

in?

–W

asbe

deut

et„F

airn

eß“?

1)G

esam

tmin

mum

2)gl

eich

viel

eM

inus

punk

tem

itho

hem

F3)

Einz

elab

wei

chun

gm

inim

iere

n(

)��� ��

��� ��

−�

�Pe

rson

enj

F

ij,i

iAb

wei

chun

gZi

elM

in

() ��� ��

��� ��−

��

ij

j,ii

Abw

eich

ung

Ziel

Min

()

��� ��

��� ��

−�

�Pe

rson

enj

F

i

Gj,i

iAb

wei

chun

gZi

elM

in

Page 126: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

126

-19.

01.2

003

Mul

tiattr

ibut

ive

Verfa

hren

Satis

fizie

rung

–di

skju

nktiv

…m

inde

sten

sei

neAt

tribu

taus

präg

ung

ausr

eich

end

hoch

–ko

njun

ktiv

…gl

eich

zeiti

gm

üsse

nal

leau

fbes

timm

ten

Nive

ause

in

Addi

tive

Gew

icht

ungs

verf

ahre

n-z

BM

AUT

Mul

tiple

Attri

bute

Utili

tyTe

chni

que

(Nut

zwer

tana

lyse

)–

Verg

leic

h-G

esam

twer

t–

oder

zBm

itPo

lard

iagr

amm

en

Viel

eVa

riant

en–

zBle

xiko

grap

hisc

h

Disk

ussi

on:

–sc

hwie

rigzT

von

Bew

ertu

ngde

rAttr

ibut

e(O

pera

tiona

lisie

rung

)–

Über

schn

eidu

ngsf

reih

eits

chw

er/

intra

nspa

rent

esZu

sam

men

spie

l)–

schw

ierig

beiz

uvi

elen

Alte

rnat

iven

(Ans

atz:

Gru

ppie

rung

,spä

teAt

tribu

tbew

ertu

ng)

–M

anip

ulat

ions

gefa

hren

Page 127: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

127

-19.

01.2

003

0 …

3 (

3 =

sup

er)

57M

axG

ew

ich

t12

Del

ta5

54

33

31

Kri

teri

en

Su

mK

lan

g

JK

lan

g S

Bed

eut

ung

Inte

rna

tn

ich

t sc

hia

ch

ver

kürz

bar

Kom

bi w

ith

Fa

mili

enn

am

en

ich

t zu

h

äu

figBa

stia

n45

Y2

23

23

1Be

n45

Y2

23

32

1Fl

oria

n48

Y1

33

33

1Le

o50

Y3

23

32

1Le

on49

Y3

22

32

3M

arc

46Y

22

33

22

Max

47Y

22

33

30

Mik

ko57

Y3

32

33

3M

iro46

Y2

31

32

3M

oritz

55Y

32

33

33

Pasc

al46

Y1

33

32

2R

aul

46Y

23

13

23

Sim

on45

Y2

23

32

1M

athi

as48

Y2

32

23

2D

anie

l47

Y2

33

22

1Ph

illip

53Y

23

33

31

Mirk

o57

Y3

32

33

3

MAU

TM

ulti

Attri

bute

Util

ityTe

chni

que

Bsp.

Nam

ensf

indu

ng

Page 128: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

128

-19.

01.2

003

Non-

kom

para

tive

Ziel

e

Nich

t-kom

para

tive

Eige

nsch

afte

n(=

nich

tver

glei

chba

r)–

Esgi

btke

inen

gem

eins

amen

Maß

stab

,auf

den

sich

Eige

nsch

afte

nsa

uber

abbi

lden

lass

en.

–Be

ispi

elÖ

kono

mie

•G

utab

schä

tzba

rKos

ten

Dona

ukra

ftwer

k•

Wie

ista

berz

ube

urte

ilen,

daß

eine

Voge

lart

auss

tirbt

–Te

ilwei

seVe

rgle

iche

n-D

omin

anz

•A

..in

alle

nEi

gens

chaf

ten

glei

chgu

tode

rbes

sera

lsB�

Abe

sser

als

B:O

DER

Ado

min

iert

B•

Sons

t:W

enn

Ain

eine

rEig

ensc

haft

bess

eral

sB

und

Bin

eine

rEig

ensc

haft

bess

erA�

Nebe

nein

ande

r–Au

swah

l

Syn

chro

nis

iere

nR

ech

ner

Rel

atio

nal

Sta

bil

Gu

tes

Sic

her

un

gsk

on

zep

tS

chn

ell

VB

JJ

50%

JJ

4F

oxP

roJ

JJ

NJ

42

JJ

JN

J4

Ora

cle

NJ

JJ

?3

Db

ase

JJ

N?

J3

Acc

ess

JN

?J

J3

4J

NJ

?N

23

N?

JJ

?2

Del

ph

iJ

?J

?N

21

N?

NJ

J2

Page 129: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

129

-19.

01.2

003

Wie

wei

tauf

eine

Zahl

verd

icht

en?

Über

legu

ngen

–Üb

ersi

chtli

chke

it–

Nach

vollz

iehb

arke

it–

erfo

rder

liche

sZu

satz

wis

sen

/Vor

wis

sen

–in

trans

pare

nte

Effe

kte

(sel

bstf

ürEx

pert

en)

ImDe

tail

gibt

esim

mer

Über

rasc

hung

en

Page 130: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

130

-19.

01.2

003

MAU

Tin

dies

eBe

ispi

el–

Einz

elge

wic

hte

–G

ewic

hte

inZi

elfu

nktio

n–

Intra

nspa

rent

erZu

sam

men

hang

GES

AMTB

EURT

EILU

NG…

wei

chtd

iese

rSch

eino

bjek

tivitä

taus

Page 131: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

131

-19.

01.2

003

Beis

piel

Mod

erat

ion

Gro

bstru

kturVo

rsch

läge

(zus

amm

en/g

etre

nnt)

Ausw

ahl

Page 132: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

132

-19.

01.2

003

Info

rmat

ion

Engi

neer

ing

IIM

etho

den

II

Page 133: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

133

-19.

01.2

003

Prüf

ungs

frage

n

–W

asis

tder

Unte

rsch

ied

zwis

chen

sum

mar

isch

en&

anal

ytis

chen

Bew

ertu

ngsk

onze

pten

,wie

kann

das

mit

Rang

reih

unge

nzu

sam

men

spie

len?

–W

asve

rste

htm

anun

ter„

Ope

ratio

nalis

ieru

ng“?

-Ver

such

enSi

e,Re

aktio

nsge

schw

indi

gkei

tei

nerD

aten

bank

zuop

erat

iona

lisie

ren.

–W

ieso

llei

neFü

hrun

gskr

aftv

omVo

rgeh

enhe

rent

sche

iden

,wel

che

Entw

ickl

ungs

plat

tform

zukü

nftig

verw

ende

twer

den

soll?

Nenn

enSi

edr

eiFr

agen

,die

das

Denk

enda

rübe

rlei

ten

könn

en.

–W

asve

rste

htm

anun

terE

rgeb

niso

ffenh

eit&

was

unte

rPro

zeßv

eran

twor

tung

?–

Erfo

lgsf

akto

rena

naly

se-

nehm

ensi

e10

dera

ngef

ührte

nKr

iterie

n,fü

hren

Sie

die

Erfo

lgsf

akto

rena

naly

sean

Hand

eine

sse

lbst

gew

ählte

nBe

ispi

els

durc

hun

ddi

skut

iere

nSi

eku

rzdi

eKo

nseq

uenz

en.

zTAn

lehn

ung

anHe

inric

h

Page 134: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

134

-19.

01.2

003

Disk

ussi

onsf

orts

etzu

ng

„Wie

finde

nEn

tsch

eidu

ngen

stat

t?“

…Te

ilde

rdes

krip

tiven

Ents

chei

dung

sleh

re&

dam

itni

chtT

eil

derV

orle

sung

.Dah

ernu

rkur

zdr

eiÜb

erle

gung

en

•Ph

iloso

phie

argu

men

t1:M

anka

nnni

chtw

isse

n,w

iem

ande

nkt.

•Ph

iloso

phie

argu

men

t2:J

edes

Denk

enis

tsch

luße

ndlic

hno

twen

dige

rwei

seei

nPr

aktis

ches

.–

Über

trage

nau

fTec

hnik

:Sen

sore

nsi

ndSe

nsor

enun

dke

ine

Prog

ram

me.

•Ar

gum

ent3

:Ist

MAU

TTe

chni

k...

–…

eine

gute

Besc

hrei

bung

sfor

m,u

mm

eine

bew

ußte

nDe

nkvo

rgän

gezu

besc

hrei

ben,

wen

nic

hzB

über

lege

,ob

ich

Supp

ew

ill?

Wo

wär

ees

eine

gute

Form

?–

…is

tes

eine

gute

füru

nbew

ußte

Vorg

änge

,und

wie

bew

ältig

eic

hdi

eKo

mpl

exitä

tdie

ses

Mod

ells

.•

Verm

utun

g1:

Gew

icht

ung

&ko

mpl

exe

Opt

imie

rung

sfun

ktio

n•

Verm

utun

g2:

Esis

tnic

htso

klar

stru

ktur

iert.

Gew

icht

ean

zune

hmen

,ver

schl

eier

tehe

r.•

Esis

tzw

arm

öglic

h,zu

beha

upte

n,da

ßal

les

über

Gew

icht

efu

nktio

nier

tABE

R–

prak

tisch

sind

Gew

icht

unzu

gäng

lich

&in

stab

il–

prak

tisch

Opt

imie

rung

sfun

ktio

nun

zugä

nglic

hun

din

stab

il–

Was

brin

gtes

dann

,zu

beha

upte

nda

ßes

trotz

dem

sois

t

Page 135: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

135

-19.

01.2

003

ZBSc

hwie

rigke

iten

derL

eist

ungs

mes

sung

Eine

List

evo

n-s

eitl

ange

mbe

kann

ten

-mög

liche

nM

essf

ehle

rnis

tlan

g.–

z.B.

met

hodi

sche

Kriti

k&

Gef

ahre

n(n

ach

Brei

sig

1990

):•

Verg

leic

hbar

keit

derE

rgeb

niss

eni

chtg

egeb

en(a

bhän

gig

von

Verfa

hren

,Beu

rteile

r)•

Viel

eKr

iterie

nsi

ndni

chtb

eoba

chtb

ar,z

.B.p

ersö

nlic

hkei

tsbe

zoge

neM

erkm

ale

•Kr

iterie

nbz

w.B

ewer

tung

sstu

fen

zuva

ge•

Krite

rien

wid

ersp

rüch

lich

(z.B

.Auf

gabe

nw

eisu

ngsg

emäß

erfü

llen,

Krea

tivitä

t)•

Über

schn

eidu

ngen

(z.B

.Zuv

erlä

ssig

keit

&Pü

nktli

chke

it)•

Erre

chnu

ngei

nes

Ges

amtu

rteils

,Eig

enle

ben

derZ

ahle

n•

Arith

met

isch

eM

ittel

vern

achl

ässi

gen

z.B.

Bede

utun

gde

rAbs

tänd

ebe

iRan

gord

nung

en•

Vert

eilu

ngsv

orga

bebe

iPrä

mie

n•

Beur

teilu

ngsf

ehle

r,z.

B.Ha

lo(B

eurte

ilung

von

1K

riter

ium

best

imm

tGes

amte

indr

uck)

•Be

obac

htun

gsfe

hler

,z.B

.Ank

erre

ize,

Abw

ehrv

onW

ahrn

ehm

unge

n,In

terp

reta

tion

•Ur

teils

takt

iken

derV

orge

setz

ten

(Beu

rteilu

ng=

Mac

htm

ittel

)•

Vern

achl

ässi

gung

situ

ativ

erEi

nflü

sse

Page 136: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

136

-19.

01.2

003

Beis

piel

:Ver

fahr

ende

rEnt

geltf

indu

ng

Rang

reih

enve

rfah

ren

Die

Ein

zelk

riter

ien

wer

den

ver-

glic

hen

und

jew

eils

in e

iner

Rang

reih

e an

geor

dnet

-U

nter

sche

idun

g na

ch A

nfor

-de

rung

sart

& A

nfor

deru

ngsh

öhe

Rang

folg

ever

fahr

enG

esam

tanf

orde

rung

en w

erde

nal

s G

anze

s ve

rglic

hen

und

in e

ine

Rang

folg

e ge

brac

ht -

Sch

ätzu

ng,

Paar

verg

leic

h, L

iste

n

Reih

ung

Stuf

ung

Sum

mar

isch

e Ve

rfah

ren

Anal

ytis

che

Verf

ahre

n

Kata

loge

/Loh

ngru

ppen

met

h.D

ie G

esam

tanf

orde

rung

enw

erde

n al

s G

anze

s m

itRi

chtb

eisp

iele

n ve

rglic

hen

Wer

tzah

lver

fahr

enD

ie E

inze

lkrit

erie

n w

erde

n na

chei

nem

gew

icht

eten

Sch

ema

bew

erte

t. -

Anf

orde

rung

sstu

fen

auf

Bew

ertu

ngst

afel

, Zuo

rdnu

ngvo

n Pu

nkte

n od

er W

ertz

ahle

n

Page 137: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

137

-19.

01.2

003

Ope

ratio

nalis

ieru

ng

≈De

finie

re,f

orm

ulie

reso

,daß

ents

chei

dbar

ist,

obes

erfü

lltis

tode

rnic

ht.

zB„W

ebse

iten

sind

gutl

esba

r“de

finie

rtüb

er.

–zB

Auss

chei

dung

skrit

eriu

m:

•Sc

hrift

größ

eun

ter1

2Pu

nkt,

über

150

•Fa

rbe

nich

tunt

ersc

hied

lich

vom

Hint

ergr

und

•…

•M

etav

erfa

hren

:Eig

ensc

hafts

kata

log

–su

bjek

tiv•

Verfe

iner

ung:

Wer

&w

ie…

Kont

ext

–zB

Meh

rzah

lder

Benu

tzer

Page 138: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

138

-19.

01.2

003

Beis

piel

:Ope

ratio

nalis

ieru

ng(u

ndih

reSc

hwie

rigke

iten)

Page 139: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

139

-19.

01.2

003

Bsp.

ZurV

ielfa

ltde

rVer

fahr

ensa

usfo

rmun

gen

Anal

ytis

ch–

Bezu

g•

Aufg

abe

•An

ford

erun

g•

Eige

nsch

afte

n•

Tätig

keit

–Ve

rsch

iede

neKa

tego

riens

yste

me

–Ab

solu

te/r

elat

ive

Kate

gorie

n–

Verk

nüpf

ung

•M

in/m

ax•

addi

tiv•

Gru

ndbe

wer

tung

und

Fein

anpa

ssun

g•

mul

tiplik

ativ

gesa

mtb

zw.i

nBe

zug

aufG

rupp

envo

nK

ateg

orie

n–

Skal

ieru

ng•

Line

ar,e

xpon

entie

ll•

Gew

icht

ete

/ung

ewic

htet

ePu

nkte

Page 140: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

140

-19.

01.2

003

Mit

arb

eite

rIn

nen

oh

ne

hru

ng

sfu

nkt

ion

Mit

arb

eite

rIn

nen

mit

hru

ng

sfu

nkt

ion

Aer

füllt

inw

eitg

ehen

der

Ges

taltu

ngsf

reih

eite

inko

m-

plex

esA

ufga

beng

ebie

tmit

eine

müb

erda

sU

nter

-ne

hmen

hina

usan

erka

nnte

n,he

rvor

rage

nden

,um

-fa

ssen

den

Fac

hwis

sen

und

istd

esha

lbei

n/e

für

den

Erf

olg

des

Ges

amtu

nter

nehm

ens

stra

tegi

sch

be-

deut

ende

/rK

now

-How

-Trä

gerI

nbz

w.f

ührt

das

Ge-

sam

tunt

erne

hmen

führ

tin

wei

tgeh

ende

rG

esta

ltung

sfre

ihei

tund

eige

n-st

ändi

ger

Ver

antw

ortu

ngfü

rM

itarb

eite

rInn

enei

nko

mpl

exes

Auf

gabe

ngeb

ietu

ndüb

tein

ege

sam

tun-

tern

ehm

eris

chen

tsch

eide

nde

Fun

ktio

nau

s,di

ew

e-se

ntlic

hen

Ein

fluss

aufd

enE

rfol

gde

sG

esam

tunt

er-

nehm

ens

hat

Ber

füllt

inw

eitg

ehen

der

Ges

taltu

ngsf

reih

eite

inko

m-

plex

esA

ufga

beng

ebie

tmit

umfa

ssen

dem

aktu

elle

mF

achw

isse

n

führ

tin

wei

tgeh

ende

rG

esta

ltung

sfre

ihei

tund

eige

n-st

ändi

ger

Ver

antw

ortu

ngfü

rM

itarb

eite

rInn

enei

nA

uf-

gabe

ngeb

ietm

itde

mak

tuel

len

spez

ifisc

hen

Fac

hwis

-se

nun

dtr

ägtd

ieZ

ielv

eran

twor

tung

für

dies

esA

ufga

-be

ngeb

iet

Cer

füllt

selb

stän

dig

ein

Auf

gabe

ngeb

ietm

itsp

ezifi

-sc

hem

aktu

elle

mF

achw

isse

nfü

hrti

nner

halb

eine

sde

finie

rten

Rah

men

sun

dm

itte

ilaut

onom

erV

eran

twor

tung

für

Mita

rbei

terI

nnen

eine

Org

anis

atio

nsei

nhei

tmit

defin

iert

enA

ufga

ben

und

hat

das

für

Unt

erw

eisu

ngen

erfo

rder

liche

aktu

elle

Fac

h-w

isse

nD

erfü

lltA

ufga

ben

inei

nem

vorg

egeb

enen

Ges

tal-

tung

srah

men

mit

dem

dafü

rer

ford

erlic

hen

aktu

elle

nF

achw

isse

n

erle

digt

Arb

eite

nna

chge

gebe

nen

Ric

htlin

ien

und

träg

tKoo

rdin

atio

nsve

rant

wor

tung

für

Mita

rbei

terI

nnen

Eer

ledi

gtA

rbei

ten

nach

gege

bene

nR

icht

linie

nm

itde

ner

ford

erlic

hen

aktu

elle

nG

rund

kenn

tnis

sen

Ffü

hrtT

ätig

keite

nna

chge

gebe

nen

Ano

rdnu

ngen

aus

ohne

dafü

rei

nebe

sond

ere

Aus

bild

ung

zuha

ben

BEIS

PIEL

:Sum

mar

isch

eBe

urte

ilung

-Gru

ndlo

hnna

chG

rupp

en

Page 141: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

141

-19.

01.2

003

PS

2Z

usa

mm

enar

bei

t(A

nfor

deru

ng)

Mit

wie

viel

enP

erso

nen

müs

sen

Sie

zusa

mm

enar

beite

n(A

rbei

tsgr

uppe

,Tea

mar

beit)

?A

lsZ

usam

men

arbe

itgi

ltnu

rda

sg

emei

nsa

me

Pla

nen

bzw

.Arb

eite

nan

eine

rA

ufga

beod

eran

eine

mP

rodu

kt,

über

dere

nA

rtde

rE

rledi

gung

sich

die

Bet

roffe

nen

vorg

ängi

gge

eini

gtha

ben

müs

sen

(spr

achl

ich

oder

nich

t-sp

rach

lich,

z.B

.mitt

els

Han

dzei

chen

).T

ypis

cher

wei

seha

ndel

tes

sich

umA

ufga

ben,

die

von

eine

rP

erso

nal

lein

nich

tode

rnu

rin

effiz

ient

erle

digt

wer

den

könn

ten

(➨M

onta

gear

beite

n,A

rbei

ten

inP

roje

ktgr

uppe

n).

☛A

rbei

ten

Vo

rges

etzt

ein

der

Arb

eits

grup

pem

it,dü

rfen

nur

jene

Ant

eile

ande

rA

rbei

tsze

itge

rech

net

wer

den,

inw

elch

endi

eV

orge

setz

ten

die

glei

che

Fun

ktio

nw

iedi

eüb

rigen

Gru

ppen

mitg

liede

rau

sübe

n(d

.h.

beid

enen

der

Hie

rarc

hieu

nter

schi

edke

ine

Rol

lesp

ielt)

.

Zus

amm

enar

beit

mit

1P

erso

nbz

w.i

nG

rupp

enm

it2

bis

5P

erso

nen

:�

Nie

bzw

.aus

nahm

swei

se�

Bis

zu1/

3de

rA

rbei

tsze

it�

1/3

bis

2/3

der

Arb

eits

zeit

�M

ehr

als

2/3

der

Arb

eits

zeit

Zus

amm

enar

beit

inG

rupp

enm

itm

ehr

als

5P

erso

nen

:�

Nie

bzw

.aus

nahm

swei

se�

Bis

zu1/

3de

rA

rbei

tsze

it�

1/3

bis

2/3

der

Arb

eits

zeit

�M

ehr

als

2/3

der

Arb

eits

zeit

ABAK

ABA

-Fra

gebo

gen

(Bei

spie

l)

Page 142: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

142

-19.

01.2

003

Ents

chei

dung

sver

fahr

enfü

rFüh

rung

skrä

fte

Mac

ht e

s sa

chlic

hU

nter

schi

ed o

bM

A ei

nbez

ogen

wer

den?

Sin

d M

A ko

oper

ativ

od

er g

ibt

es s

tark

eEi

geni

nter

esse

n

Mac

ht e

s so

zial

Unt

ersc

hied

ob

MA

einb

ezog

enw

erde

n?

alle

ine

ents

chei

den

Indi

v.be

rate

nla

ssen

Gru

ppe

disk

utie

ren

Gru

ppe

ents

chei

det

indi

v.ve

rhan

deln

Page 143: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

143

-19.

01.2

003

Disk

ussi

on:W

iese

hen

dem

okra

tisch

eEn

tsch

eidu

ngsv

erfa

hren

aus?

Die

mei

sten

Verfa

hren

sind

grun

dsät

zlic

hge

eign

etÜb

erle

gung

enzu

rkon

kret

eAu

swah

l–

Zeit

&In

form

atio

n•

zBsu

mm

aris

chsc

hnel

ler/f

lach

eral

san

alyt

isch

–Ak

zept

anz

•vo

llstä

ndig

–Ko

nsen

s–

Verfa

hren

sane

rken

nung

»zB

exte

rne

Verg

leic

hsw

erte

…•

teilw

eise

•eg

al–

Neuh

eit/

Page 144: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

144

-19.

01.2

003

Aufw

aska

nnsi

chEn

tsch

eidu

ng&

Vera

ntw

ortu

ngbe

zieh

en?

-wic

htig

eBe

griff

eM

isch

ung

/Kom

bina

tion

–ER

GEB

NISv

eran

twor

tung

•ni

chti

mm

erre

alis

tisch

–PR

OZE

SSve

rant

wor

tung

•O

rgan

isat

ion

des

Entw

ickl

ungs

proz

esse

s•

Mod

erat

ion

•...

D.h.

–In

haltl

ich

kann

das

Erge

bnis

offe

nse

in(„

Erge

bnis

offe

nhei

t“)o

dern

icht

.–

Proz

eßve

rant

wor

tung

geht

dahi

n,da

ßgu

teAr

beits

bedi

ngun

gen

und

Arbe

itsst

rukt

uren

fürd

ieBe

teili

gten

vorli

egen

.–

Dies

steh

toft

imW

ider

spru

chzu

Wün

sche

nm

öglic

herA

uftra

ggeb

erna

chÜb

erna

hme

von

Erge

bnis

vera

ntw

ortu

ng

Page 145: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

145

-19.

01.2

003

Zuga

ngpr

agm

atis

ch

Das

Best

eun

terd

enge

gebe

nen

Umst

ände

nm

ache

n:–

zBin

SWEn

twic

klun

g–

zBin

Bera

tung

–zB

inG

esun

dhei

tsar

beit

Nich

tvon

unen

dlic

hen

Them

enüb

erro

llen

lass

en.

(kur

zfris

tige)

Opt

ione

n&

Opt

ione

nbew

ertu

ngal

sei

nSt

rate

giep

ol–

sow

ieso

nich

tsla

ngfri

stig

klar

–kl

eine

Schr

itte

–je

wei

lsne

uen

tsch

eide

n,w

asda

sBe

ste

ist

Sehr

lang

frist

ige

Stra

tegi

enal

szw

eite

rStra

tegi

epol

Page 146: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

146

-19.

01.2

003

Kon

flik

t-po

tent

ial

Wie

häuf

igis

tes

ein

The

ma?

Ber

atun

g

Ext

erne

Aus

arbe

itun

g/Se

rvic

e

Leh

rgan

gA

rbei

tsze

itm

anag

er

Stan

dard

-So

ftw

are

Port

folio

Erla

uben

Anor

dnun

gvo

nAl

tern

ativ

en/K

onku

rren

ten

…au

f(m

eist

2Ac

hsen

)Zu

satz

codi

erun

güb

erSc

hraf

fieru

ng,F

arbe

n,Fo

rm,G

röße

wer

den

zune

hmen

dsc

hwer

erzu

lese

n

Page 147: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

147

-19.

01.2

003

Erfo

lgsf

akto

rena

naly

seI

Schl

üsse

lber

eich

e(A

llow

ay,R

ocka

rtau

sHe

inric

h)Be

fragu

ngvo

n10

00Fü

hrun

gskr

äfte

n-->

verd

icht

etau

f26

–Se

rvic

eA

Verfü

gbar

keit

von

Betri

ebsm

ittel

nB

(Mög

lichk

eitz

ur)I

ndiv

idue

lleIn

form

atio

nsve

rarb

eitu

ngE

(zei

tlich

)Erg

ebni

sver

fügb

arke

it..

Zeitv

erha

lten

F(le

icht

e)Be

nutz

bark

eit

GEr

gebn

isqu

alitä

tM

(vol

lstä

ndig

e)Fu

nktio

nalit

ätde

rAn

wen

dung

spro

gram

me

QKu

nden

orie

ntie

rung

TVe

rfüg

bark

eitv

onSi

cher

heits

maß

nahm

enU

Lesb

arke

it/Ve

rstä

ndlic

hkei

tV

Date

nver

wal

tung

-Zug

ängl

ichk

eit,

Date

nqua

lität

…W

Änd

erun

gsve

rhal

ten

XNa

chvo

llzie

hbar

keit

YTr

ansp

aren

zde

sAn

gebo

ts

Schl

üsse

lber

eich

Kom

mun

ikat

ion

Cin

nerb

etrie

blic

heKo

mm

unik

atio

nD

Zwis

chen

betri

eblic

heK

omm

unik

atio

nH

Zusa

mm

enar

beit

Benu

tzer

/IT-

Abte

ilung

&Sy

stem

haus

IBe

nutz

ersc

hulu

ngJ

Benu

tzer

bete

iligu

ngK

(Um

gang

mit/

Abde

ckun

gvo

n)Be

nutz

erbe

dürfn

isse

nL

Benu

tzer

unte

rstü

tzun

gSc

hlüs

selb

erei

chPe

rson

alN

Qua

lifik

atio

nPe

rson

alIT

-Abt

eilu

ng/

Syst

emha

usO

Anw

endu

ngso

rient

ieru

ngIT

-Abt

eilu

ng/

Syst

emha

usP

Benu

tzer

qual

ifika

tion

Schl

üsse

lber

eich

Posi

tioni

erun

gR

Verw

endu

ngIn

divi

dual

softw

are

-Di

ffere

nzie

rung

zuM

itbew

erb

SVe

rwen

dung

Stan

dard

softw

are

Page 148: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

148

-19.

01.2

003

Erfo

lgsf

akto

rena

naly

seII

Prio

rität

en…

Pje

des

Punk

tes

1…

irrel

evan

t3

…ev

entu

elln

ützl

ich

5…

wic

htig

7…

sehr

ents

chei

dend

Leis

tung

…L

zuje

dem

Punk

t1

…se

hrsc

hlec

ht3

…un

zure

iche

nd5

…gu

t7

…au

sgez

eich

net

Esw

erde

nT

Pers

onen

befra

gtDa

sEr

gebn

isfü

rKrit

eriu

mk

istE

KkDa

sEr

gebn

isfü

rTei

lneh

mer

tist

Ett

Erfo

rder

nis

derV

erän

deru

ngbe

iDk

-3Ab

bau

drin

gend

empf

ohle

n-1

Abba

uem

pfoh

len

+1

Ausb

auem

pfoh

len

+3

Ausb

audr

inge

ndem

pfoh

len

=

tt,

kt

t,k

t,k

kP

L*

PEK

�=

kt,

kk

t,k

t,k

tP

L*

PET

)L

P(*

TD

t,k

tt,

kk

�−

=1

Zusa

tzpl

ausi

bilit

ätsp

rüfu

ng:

Sum

me

derL

kzu

Ges

amtb

eurte

ilung

Page 149: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

149

-19.

01.2

003

Erfo

lgsf

akto

rena

naly

seIII

-Vor

gehe

n

Anpa

ssun

g&

Ausw

ahl

–ni

chta

lles,

Ergä

nzun

gen,

Stre

ichu

ngen

–sp

rach

liche

Anpa

ssun

g–

Anei

gnun

g

Fest

legu

ngTe

ilneh

mer

Frag

ebog

en–

vers

chie

dene

Farb

en,F

rage

nm

isch

en–

Anle

itung

Durc

hfüh

rung

&Au

swer

tung

Visu

alis

ieru

ngm

itPo

rtfol

ios,

Prof

ilen,

...

Varia

nten

:–

Gru

ppen

disk

ussi

onen

–Sc

hlüs

selfa

ktor

en…

Kom

bina

tion

von

Erfo

lgsf

akto

rmit

Wet

tbew

erbs

fakt

or

Page 150: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

150

-19.

01.2

003

Refle

xion

Ged

anke

n–

Ents

chei

dung

sver

fahr

ensi

ndei

nHi

lfsm

ittel

(neb

enan

dere

n)um

die

Qua

lität

von

Ents

chei

dung

enzu

verb

esse

rn–

Esgi

btvi

ele

&vi

ele

Varia

nten

.–

Die

Ents

chei

dung

,wel

ches

Verfa

hren

ange

wen

detw

erde

n„s

oll“

,ist

schw

ierig

•vo

mSa

chlic

hen

und

vom

Sozi

alen

her

–Au

swah

lunt

erst

ützu

ngbi

eten

Über

legu

ngen

wie

zB•

Wec

hsel

,Vie

lfalt

•Au

fwan

d•

Expl

osiv

ität<

>Fa

d•

Erfa

hrun

g•

Sich

erhe

it/R

isik

o•

Man

ipul

atio

nsge

fahr

•...

Page 151: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

151

-19.

01.2

003

Info

rmat

ion

Engi

neer

ing

IIBe

teili

gung

Page 152: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

152

-19.

01.2

003

Prüf

ungs

frage

n

–W

elch

eBe

grün

dung

enfü

rBet

eilig

ung

von

Pers

onen

gibt

es?

–W

elch

ezw

eiO

rient

ieru

ngen

hins

icht

lich

Proj

ektd

esig

nw

urde

nvo

rges

tellt

&w

asw

ären

„Sta

bilis

ieru

ngst

echn

iken

“in

jede

rder

Orie

ntie

rung

en?

–W

assi

ndVo

r-un

dNa

chte

ileku

rzer

Ziel

defin

ition

en?

–Ne

nnen

Sie

zwei

Stab

ilisi

erun

gste

chni

ken

&be

schr

eibe

nSi

eei

nen

fiktiv

enSi

tzun

gsve

rlauf

,be

idem

Sie

eine

dies

erTe

chni

ken

letz

teW

oche

ange

wan

dtha

ben.

–Ne

nnen

Sie

die

Prin

zipi

enun

dHa

upta

ktiv

itäte

nvo

nM

UST

und

zusä

tzlic

heÜb

erle

gung

en,d

ieim

Hint

ergr

und

steh

enun

ddi

eses

Vorg

ehen

sinn

voll

mac

hen.

Page 153: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

153

-19.

01.2

003

Typi

sier

ung

von

Parti

zipa

tions

form

en

Begr

ündu

ngen

fürB

etei

ligun

g–

polit

isch

•M

itbes

timm

ung

als

Rech

t–

zwec

krat

iona

l•

Wis

sen

und

Zugä

nge

•Hd

A(H

uman

isie

rung

derA

rbei

t-po

litis

ches

Prog

ram

m&

Fors

chun

gspr

ogra

mm

)•

Akze

ptan

zsic

heru

ng•

sozi

o-te

chni

sche

sSy

stem

•be

trieb

spol

itisc

h,pr

aktis

che

Rahm

enbe

ding

unge

n–

zBG

egen

stan

dsbe

reic

h,Ze

itdru

ck,R

isik

oorie

ntie

rung

,Auf

wan

dde

rKon

sens

findu

ng,

Info

rmat

ion

&W

isse

n,Ab

sich

erun

g

Polit

isch

esSp

annu

ngsf

eld:

Effe

ktiv

ität-

Dem

okra

tisie

rung

:Pol

ede

rSic

htw

eise

n–

Dem

okra

tiebe

hind

ertE

ffekt

ivitä

t–

Dem

okra

tieer

laub

ters

tEffe

ktiv

ität

Esgi

btke

ine

Nich

tpos

ition

indi

esem

Zusa

mm

enha

ng!

Page 154: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

154

-19.

01.2

003

Dire

kte

und

indi

rekt

eB

etei

ligun

g-z

BM

itbes

timm

ung

Mitb

estim

mun

gdi

rekt

-rel

ativ

schw

ach

Mitb

estim

mun

gin

dire

kt:B

etrie

bsra

t–

„nor

mal

e“AN

zuw

enig

gesc

hütz

t,da

herw

irdje

man

dm

itbe

sond

eren

Rech

ten

ausg

esta

ttet,

beig

roße

nBe

trieb

enFr

eist

ellu

ng,B

enac

htei

ligun

gsve

rbot

–W

ahl(

gehe

im),

abw

ählb

ar…

ab5

Mita

rbei

terK

ANN

–G

rem

ium

-BR-

Vors

itzen

dede

rSpr

eche

r–

Mitb

estim

mun

g-s

ehru

mfa

ssen

d,un

ters

chie

dlic

heRe

chte

jena

chTh

ema

–Ar

beits

verfa

ssun

gsge

setz

–Zu

stim

mun

ger

ford

erlic

hbe

iGeh

alts

frage

n,Ar

beits

zeit,

Ges

undh

eit,

Men

sche

nwür

de...

–Zu

mTe

ilau

chnu

rInf

orm

atio

nsre

chte

Mitb

estim

mun

gin

dire

kt:G

ewer

ksch

afte

n–

Kolle

ktiv

vert

räge

…in

A:fü

ralle

Pers

onen

eine

rBra

nche

•in

dire

kte

Wirk

ung

Wei

tere

Mitb

estim

mun

gseb

enen

….

Page 155: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

155

-19.

01.2

003

EIG

ENE

ROLL

EIM

PRO

JEKT

Zwei

wic

htig

eDi

men

sion

ende

reig

enen

Rolle

:–

Brei

tede

rQua

lifik

atio

n&

des

Tätig

keits

feld

es–

Vera

ntw

ortu

ng

Parti

zipa

tive

Syst

emen

twic

klun

g:–

erfo

rder

tbre

itere

Qua

lifik

atio

n,da

meh

rThe

men

berü

hrts

ein

könn

en;

–er

ford

ertw

enig

erdi

rekt

eÜb

erna

hme

von

Erge

bnis

vera

ntw

ortu

ng,u

mBe

teili

gung

zuer

mög

liche

n.-->

Proz

eßve

rant

wor

tung

Erge

bnis

vera

ntw

ortu

ng

Brei

te(A

nwen

dung

;Q

ualif

ikat

ion) ED

V-Tr

aine

rkl

ass.

Entw

ickl

er

Org

anis

atio

nde

r Pa

rtiz

ipat

ion

berü

hrte

Th

emen

Page 156: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

156

-19.

01.2

003

Beis

piel

Gra

phis

che

DBzu

rErfa

ssun

gvo

nVe

rbin

dung

sdat

enin

derT

elek

om–

Verb

indu

ngen

von

Netz

wer

ken

SW-V

eran

twor

tung

mit

Erge

bnis

vera

ntw

ortu

ng–

Doku

men

t…w

esen

tlich

eFu

nktio

nalit

ätbe

schr

iebe

n

SW-a

lsPr

ozeß

–G

emei

nsam

esBi

lden

twic

keln

•zB

Sitz

ung

amAn

fang

•Be

glei

ten

händ

isch

eSk

izze

n–

Prot

otyp

enun

dVe

rfein

erun

g•

zB5

Rund

enm

itje

2W

oche

n

Page 157: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

157

-19.

01.2

003

Ein

Foku

spa

rtizi

pativ

enDe

sign

s:Zi

elfe

stle

gung

Ziel

fest

legu

ngw

irdim

part

izip

ativ

enDe

sign

deut

lich

stär

kerp

robl

emat

isie

rtal

s„n

orm

aler

wei

se“.

Ziel

esi

ndni

chts

char

f,es

brau

chtV

erst

ändi

gung

darü

ber

Ein

Spie

l:–

1Pe

rson

:Def

inie

rtei

nkl

ares

scha

rfes

Ziel

(nic

htei

nm

athe

mat

isch

esso

nder

nre

al-w

orld

)•

Die

Obe

rfläc

heso

llBe

nutz

erfre

undl

ich

sein

.•

Die

Softw

are

soll

Arbe

itsze

itsp

aren

40%

.10

Pers

onen

•M

öglic

hste

inde

utig

jede

Adre

sse

inÖ

ster

reic

hfin

den

–Je

deri

mRa

umbe

müh

tsic

hda

sZi

elin

EIG

ENEN

Wor

ten

zuw

iede

rhol

en(a

ufPa

pier

)…ge

mei

nsam

ePr

üfun

g,ob

iden

tisch

.

–TH

ESE:

Gro

ßeUn

ters

chie

de

Page 158: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

158

-19.

01.2

003

PRO

JEKT

ZIEL

E

Unte

rsch

eidu

ngzw

isch

en:

•st

rate

gisc

hen

Ziel

en–

Stei

geru

ngde

sVe

rkau

fs,K

unde

nin

Filia

le,K

unde

finde

tzu

Filia

le•

konk

rete

nZi

elen

–Es

wer

den

konk

rete

Ziel

efo

rmul

iert,

umst

rate

gisc

heZi

ele

zuer

reic

hen.

–Pr

ojek

tzie

leso

llen

konk

retu

ndop

erat

iona

lfor

mul

iert

wer

den.

–St

rate

gisc

heZi

ele

bild

ende

nRa

hmen

fürd

ieFo

rmul

ieru

ngvo

nPr

ojek

tzie

len.

Idea

l: –kl

are

stra

tegi

sche

Ziel

e–

ausr

eich

ende

aber

nich

tzu

star

kau

sfor

mul

iert

eko

nkre

teZi

ele

(insb

.aus

Grü

nden

die

inKa

pite

lIbe

hand

eltw

urde

n).

Lieb

lings

fehl

er:z

ufrü

hezu

gena

ueFe

stle

gung

Acht

ung:

Esgi

btzw

arZi

elhi

erar

chie

n!•

aber

vers

chie

dene

(Bet

eilig

te)

•un

ddi

eän

dern

sich

!

Page 159: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

159

-19.

01.2

003

Proj

ektz

iele

Unte

rsch

eidu

ngzw

isch

en:

•st

rate

gisc

hen

Ziel

en…

lock

erde

finie

rtal

s…

was

istd

erSi

nn?

•ko

nkre

ten

Ziel

en…

lock

erde

finie

rtal

s…

was

soll

gena

upa

ssie

ren?

Wie

spie

len

dies

ezu

sam

men

?•

Esw

erde

nko

nkre

teZi

ele

form

ulie

rt,um

stra

tegi

sche

Ziel

ezu

erre

iche

n.•

Proj

ektz

iele

solle

nko

nkre

tund

oper

atio

nalf

orm

ulie

rtw

erde

n.•

Stra

tegi

sche

Ziel

ebi

lden

den

Rahm

enfü

rdie

Form

ulie

rung

von

Proj

ektz

iele

n.

Idea

l:•

klar

est

rate

gisc

heZi

ele

•au

srei

chen

deab

erni

chtz

ust

ark

ausf

orm

ulie

rte

konk

rete

Ziel

e

Page 160: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

160

-19.

01.2

003

Prob

lem

ede

rZie

lfest

legu

ngI

Konk

rete

Ziel

e:Vo

rteile

•Zu

satz

arbe

iten

wer

den

als

solc

heid

entif

izie

rbar

•Ab

nahm

ekl

arer

defin

iert

Konk

rete

Ziel

e:Sc

hein

bare

(?)V

orte

ile•

FürD

ritte

nach

vollz

iehb

ar:-

Istd

asre

also

?•

Rech

tssi

cher

heit:

-Pra

ktis

chnu

rext

rem

schw

erun

dte

uerr

ealis

ierb

ar.

•Kl

arhe

it:Kl

ärun

gde

rstra

tegi

sche

nZi

ele

blei

btau

fGru

ndvo

nDe

tails

ofta

ufde

rStre

cke.

•Ko

nflik

tthem

ensi

ndau

sgeh

ande

lt:Si

esi

ndof

tnoc

hni

chte

rken

nbar

!

Konk

rete

Ziel

e:G

efah

ren

•Fi

xier

ung

viel

erko

nkre

terZ

iele

kann

die

Illus

ion

von

gekl

ärte

nZi

elen

wec

ken.

•In

derW

eitlä

ufig

keit

verli

erts

ich

der“

Kern

”.•

Fals

che

konk

rete

Ziel

e–

inBe

zug

aufd

iest

rate

gisc

hen

Ziel

e–

beiu

nsch

arfe

nst

rate

gisc

hen

Ziel

en•

Zufrü

heFe

stle

gung

enbe

hind

ern

die

“Bew

eglic

hkei

t”.

•Re

alis

ierb

arke

itof

tnoc

hsc

hwer

absc

hätz

bar.

•Zu

viel

Aufw

and

inde

rPro

jekt

form

ulie

rung

(oft

noch

unbe

zahl

t!).

Page 161: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

161

-19.

01.2

003

Orie

ntie

rung

en

Klas

sisc

h:–

volls

tänd

ige,

expl

izite

Spez

ifika

tion

zuBe

ginn

…„d

ann

ista

lles

klar

Refle

xiv,

lern

end

…O

rgan

isat

ion

von

Proz

esse

n–

Arb

eita

nKr

iterie

n–

Arbe

itan

Szen

arie

n&

Visi

onen

–la

ufen

deAu

shan

dlun

g&

Verfe

iner

ung

–Ab

sich

erun

g…

„son

stve

rfällt

man

derI

llusi

onde

rkla

ren

Kom

mun

ikat

ion“

Page 162: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

162

-19.

01.2

003

Tech

nike

nde

spa

rtizi

pativ

enDe

sign

szu

rZie

l-un

dSp

rach

stab

ilisi

erun

gDe

cisi

onDi

ary

–sc

hrei

beic

hze

ntra

leEn

tsch

eidu

ngen

&di

eG

ründ

eda

füra

uf•

hins

chre

iben

,für

alle

ok–

gehe

das

rege

lmäß

igdu

rch

Scen

arie

n–

Sie

gehe

nfik

tive

Ges

chic

hten

durc

h–

ZB•

Kund

eko

mm

tauf

web

site

wei

lBan

neri

nsAu

gest

oche

n•

dann

scha

uter

heru

m…

erm

öcht

ege

rne

–G

EFAH

R:Ex

trem

szen

arie

n–

3ty

pisc

he/d

asty

pisc

he…

Bild

erze

ichn

en–

Auss

tellu

ng&

disk

utie

ren

–Un

ters

chie

de/G

emei

nsam

keite

n,w

asw

olle

nw

irun

sm

erke

n

Wal

kth

roug

hs…

Begr

iffe

defin

iere

n…

Lexi

kon

…m

itDE

NKU

NDEN

gem

eins

amde

finie

ren

Page 163: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

163

-19.

01.2

003

BEIS

PIEL

:ZIE

LVER

EINB

ARUN

G

SACH

LICH

–Ne

ues

Entg

elts

yste

m•

Vers

chie

dene

Kom

pone

nten

&ih

rZus

amm

ensp

iel

•Re

gelw

erke

zurS

trukt

ur(S

chem

a)un

dzu

rEin

stuf

ung

inSc

hem

a,Be

weg

ung

•In

kl.Ü

berfü

hrun

g,Üb

erza

hlun

g,et

c.–

OHN

ELe

istu

ngsk

ompo

nent

e(fü

ralle

oder

Teile

derM

itarb

eite

r)–

ohne

(zu

hohe

)Kos

tens

teig

erun

g–

einh

eitli

cher

Stru

ktur

aber

mit

aufre

chtb

leib

ende

nKV

‘s&

EV‘s

–m

öglic

hsth

oher

Einh

eitli

chke

itun

terB

erüc

ksic

htig

ung

derV

ielfa

ltde

rAnf

orde

rung

en–

Chec

ks:R

echt

&Ko

sten

(kur

z&

läng

erfri

stig

eW

irkun

g)

SOZI

AL –Ak

zept

anz

durc

hFü

hrun

gskr

äfte

–Ak

zept

anz

durc

hM

itarb

eite

r–

Akze

ptan

zdu

rch

BR–

Vere

inba

rung

en(B

V,EV

,KV(

?))

–Pr

aktis

che

Hand

habu

ng–

Kom

patib

ilitä

tmit/

Unte

rstü

tzun

gde

rInt

egra

tion

Page 164: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

164

-19.

01.2

003

Vorg

ehen

Met

hode

nbei

spie

l:M

UST

Prin

zipi

en–

Part

izip

atio

n–

Enge

Verb

indu

ngen

zum

Proj

ektM

anag

emen

t–

Desi

gnal

sko

mm

unik

ativ

erPr

ozeß

–ite

rativ

eKo

mbi

natio

nvo

nEt

hnog

raph

ie(b

etei

ilige

ndbe

obac

hte,

vers

tehe

vers

che

mit

ents

prec

hend

enM

etho

den)

und

Inte

rven

tion

•ge

ringe

rFor

mal

ism

us•

Spra

che

derB

etei

ligte

n–

Co-

Entw

ickl

ung

von

´DV,

Arbe

itsor

gani

satio

nun

dB

enut

zerq

ualif

ikat

ion

–Na

chha

ltigk

eit

Haup

takt

ivitä

ten

–Pr

ojek

teta

blie

rung

–St

rate

gisc

heA

naly

se–

Tief

enan

alys

eau

sgew

ählte

rArb

eits

bere

iche

–En

twic

klun

gei

nerV

isio

nfü

rGes

amtä

nder

ung

(get

renn

tdav

ondi

eEn

twic

klun

gsph

ase)

–Ve

rank

erun

gde

rVis

ion

Kens

ing

etal

1996

Page 165: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

165

-19.

01.2

003

Vorg

ehen

Met

hode

nbei

spie

l:Pr

otot

ypin

g

Prot

otyp

ing

wird

genu

tzti

nde

rEnt

wic

klun

gde

rFun

ktio

nalit

ätun

dim

Desi

gn–

Funk

tions

erfo

rsch

ung

–Be

nutz

ersc

hnitt

stel

len

–Sy

stem

funk

tione

n–

Syst

emar

chite

ktur

Evol

utio

näre

sPr

otot

ypin

gin

Bezu

gau

fGes

amts

yste

mbz

w.l

angf

ristig

eSy

stem

entw

ickl

ung

–sc

enar

io-b

ased

desi

gn–

schr

ittw

eise

Entw

ickl

ung

derF

unkt

ione

nau

sgeh

end

von

Kern

funk

tione

n–

Mis

chun

gvo

nSp

ezifi

katio

nun

dEn

twic

klun

g

Prot

otyp

ing

kann

vers

tand

enw

erde

nal

s:El

emen

teei

nes

Lern

proz

esse

s–

über

Ziel

e–

und

Umse

tzun

gsm

öglic

hkei

ten

Page 166: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

166

-19.

01.2

003

Vorg

ehen

:Pro

toty

ping

I

VERT

IKAL

ESPr

otot

ypin

gAn

satz

:•

Red

uzie

rung

derF

unkt

ions

anza

hl•

Test

inde

rTie

feis

tmög

lich

Vorte

il: •Te

stei

nes

real

enSy

stem

sin

derT

iefe

HORI

ZONT

ALES

Prot

otyp

ing

–An

satz

:•

Redu

zier

ung

derF

unkt

iona

lität

•Si

mul

atio

nde

sIn

terfa

ceoh

neda

hint

erlie

gend

enFu

nktio

nen

Vorte

il: •Te

stei

nes

Syst

ems

imG

esam

tbild

•Sc

hnel

leIm

plem

entie

rung

mit

Wer

kzeu

gen

SZEN

ARIO

S

Page 167: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

167

-19.

01.2

003

Niel

sen

Page 168: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

168

-19.

01.2

003

Vorg

ehen

:Pro

toty

ping

II

Unte

rsch

iedl

iche

Arte

nde

sPr

otot

ypin

gsfü

runt

ersc

hied

liche

Zwec

ke:

•fü

rgro

bes

Desi

gn•

Spez

ifika

tion

•G

esam

tein

druc

k•

Funk

tiona

lität

Unte

rsch

iedl

iche

Span

nen

zwis

chen

vers

chie

dene

nVe

rsio

nen:

•la

ufen

deAn

pass

ung

•...

•An

pass

ung

ingr

ößer

enZy

klen

ACHT

UNG

:Es

muß

klar

blei

ben,

•w

elch

eEi

gens

chaf

ten

des

Prot

otyp

szu

fälli

gsi

ndun

dw

elch

eni

cht,

•w

elch

emZw

eck

ein

Prot

otyp

dien

t,•

wan

nVe

rfein

erun

gun

dw

ann

völli

geNe

uent

wür

fenö

tigsi

nd.

Page 169: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

169

-19.

01.2

003

Arbe

itste

chni

k:Sz

enar

ios

Eino

rdnu

ng:

Hilfs

inst

rum

entf

ürfrü

heEn

twur

fsph

asen

und

fürÜ

berp

rüfu

ngvo

nEn

twür

fen

Vorg

ehen

: •Ei

neko

nkre

teSi

tuat

ion

•m

itei

nem

Benu

tzer

•ei

nem

spez

ifisc

hen

Resu

ltat

•un

dbe

stim

mte

nRa

hmen

bedi

ngun

gen

•w

irddu

rchg

espi

elt

Bsp.

:Be

nutz

ung

von

Bank

omat

en

Vorte

ile•

einf

ache

Gen

erie

rung

•ge

ringe

Kost

en•

Verf

eine

rung

Rich

tung

Test

einf

ach

Page 170: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

170

-19.

01.2

003

Arbe

itste

chni

k:

forw

ard

scen

ario

sim

ulat

ion

Eino

rdnu

ng:H

ilfsi

nstru

men

tfür

Vorfe

ldde

rEnt

wic

klun

g

Ziel

e:•

stär

kere

Benu

tzer

bete

iligu

ng•

Disk

ussi

onei

nes

zukü

nftig

enSy

stem

s

Wer

kzeu

ge:

•De

sign

erbe

schr

eibt

das

Verh

alte

nde

sSy

stem

sm

ündl

ich.

•Be

nutz

ertri

fftEn

tsch

eidu

ngen

,was

erw

eite

rtut

.•

Desi

gner

besc

hrei

btw

aspa

ssie

rt.

Vorte

ile: •

gerin

geKo

sten

•gr

obe

Vors

tellu

ngvo

mSy

stem

(-ver

halte

n)ka

nner

reic

htw

erde

n

Page 171: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

171

-19.

01.2

003

Arbe

itste

chni

k:m

ock-

ups

Eino

rdnu

ng:H

ilfsi

nstru

men

tfür

frühe

Entw

ickl

ungs

phas

eZi

ele:

•st

ärke

reBe

nutz

erbe

teili

gung

•be

sser

eW

isse

naqu

isiti

on•

einf

ache

Sim

ulat

ion

derN

utzu

ngei

nes

zukü

nftig

enSy

stem

s

Wer

kzeu

ge:

•Pa

pier

•O

verh

ead

•(W

andt

afel

nm

itSk

izze

nde

rMas

ken)

•Ex

perte

,der

die

"ric

htig

en"

Seite

nau

flegt

Vorte

ile•

gerin

geKo

sten

•(r

elat

ivgu

te)V

orst

ellu

ngvo

mSy

stem

(-ver

halte

n)ka

nner

reic

htw

erde

n•

Szen

ario

skö

nnen

gutd

urch

gesp

ielt

wer

den

•Sy

stem

kann

groß

enG

rupp

enge

zeig

twer

den

Page 172: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

172

-19.

01.2

003

Arbe

itste

chni

k:PI

CTIV

E(M

ulle

r,M

icha

elJ.

1991

)

PICT

IVE:

Plas

ticIn

terfa

cefo

rCol

labo

rativ

eTe

chno

logy

Initi

ativ

esth

roug

hVi

deo

Expl

orat

ion

Eino

rdnu

ng:H

ilfsi

nstru

men

tfür

Prot

otyp

ing

Ziel

e:•

stär

kere

Benu

tzer

bete

iligu

ng•

bess

ere

Wis

sena

quis

ition

•gl

atte

rVer

lauf

des

Desi

gnpr

ozes

ses

Wer

kzeu

ge:

•fa

rbig

ePl

astik

kom

pone

nten

•le

icht

eVe

ränd

erba

rkei

tder

Entw

ürfe

•Vi

deo

als

Auf

zeic

hnun

gshi

lfsm

ittel

Vorte

ile•

"equ

alop

port

unity

foru

sers

and

deve

lope

rs"

•be

sser

eDo

kum

enta

tion

des

Entw

urfs

-pro

zess

es(a

uch

fürD

ritte

)

Page 173: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

173

-19.

01.2

003

Page 174: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

174

-19.

01.2

003

Prüf

ungs

frage

n

–W

asve

rste

htm

anun

terR

olle

n,w

arum

sind

sie

wic

htig

&w

elch

egi

btes

typi

sche

rwei

sein

eine

mPr

ojek

t?–

War

umla

ufen

Proj

ekte

nich

tim

mer

gera

dlin

igab

und

was

kann

man

vom

Proj

ektd

esig

nhe

rtu

n,um

dem

Rech

nung

zutra

gen?

-Ach

tung

,nic

htnu

rdie

klas

sisc

heO

rient

ieru

ng?

–W

iew

ürde

nSi

eIh

ren

Stun

dens

atz

bere

chne

n?–

Nenn

enSi

eÜb

erle

gung

en,d

iefü

rode

rgeg

enei

neSt

euer

ungs

grup

pesp

rech

en–

Was

spric

htda

für,

eine

nAu

ftrag

gebe

rzu

habe

n&

nich

tmeh

rere

.

Page 175: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

175

-19.

01.2

003

Verb

indu

ngvo

nIM

&Pr

ojek

ten

Impl

emen

tieru

ngvo

nSW

typi

sch

inFo

rmvo

nPr

ojek

ten

Einf

ühru

ngun

dAn

wen

dung

sänd

erun

gen

typi

sch

inFo

rmvo

nPr

ojek

ten

Wie

Proj

ekte

vers

tand

en&

gele

btw

erde

n,be

einf

lußt

Erfo

lg.

Vers

tänd

nis

hier

:–

Proj

ekte

erfo

rder

nPr

agm

atis

mus

und

erzw

inge

nof

t„un

saub

eres

“Vo

rgeh

en–

Trot

zdem

kann

man

esm

ehro

derw

enig

ergu

tmac

hen

Page 176: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

176

-19.

01.2

003

Proj

ekt

Esgi

btvi

ele

Defin

ition

en-i

nde

rTen

denz

:–

Ein

einm

alig

es,s

chw

ierig

esUn

terfa

ngen

–m

itZi

elen

,–

klar

emBe

ginn

und

klar

emEn

de(z

umin

dest

inde

rPla

nung

)–

Stru

ktur

en,G

renz

en&

(hof

fent

lich?

)Dyn

amik

Proj

ekte

bein

halte

nda

mit

imm

erUn

beka

nnte

sun

dda

sRi

siko

des

Sche

itern

s.–

… oder

:•

Wer

nure

rfolg

reic

hePr

ojek

teha

tte,m

acht

esno

chni

chtl

ange

oder

ging

nie

anse

ine

Gre

nzen

.•

NASA

:nac

hAb

stur

zei

nerR

aum

sond

e-w

enn

wir

nie

Abst

ürze

hätte

n,w

ürde

nw

irde

nVo

rwur

fkrie

gen,

nich

tsch

nell

genu

gzu

lern

enun

dvo

rwär

tszu

gehe

n.

Page 177: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

177

-19.

01.2

003

War

umPr

ojek

te

Proj

ekte

sind

–ei

nege

bräu

chlic

he–

aber

nich

tnot

wen

dige

rwei

sedi

eei

nzig

eFo

rmvo

nVe

ränd

erun

gspr

ozes

sen.

Verä

nder

unge

nw

erde

nof

tauc

hvo

nFü

hrun

gskr

äfte

nan

ders

durc

hges

etzt

(z.B

.übe

rFü

hrun

gsst

il,Vo

rbild

wirk

ung,

Konf

likte

,…).

Fürü

berg

reife

nde

Verä

nder

unge

n,di

em

ehre

reO

rgan

isat

ione

nbz

w.E

inhe

iten

berü

hren

,is

tdie

Proj

ektfo

rmje

doch

amge

bräu

chlic

hste

n.

Esgi

btvi

ele

„bew

ährte

“El

emen

te(s

eitA

pollo

…)d

ieof

tgut

sind

,man

chm

alab

erzu

mec

hani

sch

ange

wan

dtw

erde

n.

Page 178: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

178

-19.

01.2

003

Proj

ektfo

rmen

Vers

chie

dene

Form

envo

nPr

ojek

ten

–al

sSt

absp

roje

kt•

ein

Mitg

lied

des

Stab

sko

ordi

nier

tein

Proj

ekt

–al

sM

atrix

•au

sve

rsch

iede

nen

Org

anis

atio

nsbe

reic

hen

/Qua

lifik

atio

nen

wird

ein

Proj

ekta

ufge

baut

–al

sei

gens

tänd

iges

Proj

ekt

•m

itei

gens

tänd

igem

Proj

ektle

iter,

...–

als

Unte

rneh

men

sgru

ndsa

tz…

•fa

stal

les

wird

als

Proj

ekto

rgan

isie

rt

Mit

ents

prec

hend

enKo

nseq

uenz

enfü

r•

Ents

chei

dung

•Ve

rbin

dlic

hkei

t•

Ress

ourc

en&

Zeit

•K

onfli

ktpo

tent

ialu

ndRe

gelu

ng•

Pers

pekt

iven

fürd

ieB

etei

ligte

n(W

asis

tnac

hher

?)•

Verb

indu

ngzu

ents

ende

nder

Org

anis

atio

nsei

nhei

t(lo

se,e

ng)

•...

Page 179: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

179

-19.

01.2

003

Gan

z kl

assi

sche

sP

roje

ktve

rstä

ndn

is(o

hn

e R

ück

sprü

nge

)

Pro

blem

-de

fini

tion

Ist-

An

alys

e

Sol

l-A

nal

yse

Bew

ertu

ng

Au

swah

l

Um

setz

un

g

Sta

rt

Etw

as m

oder

ner

esP

roje

ktve

rstä

ndn

is(m

it R

ück

sprü

nge

n)

Pro

blem

-de

fini

tion

Ist-

An

alys

e

Sol

l-A

nal

yse

Bew

ertu

ng

Au

swah

l

Um

setz

un

g

Sta

rt

Pro

blem

-id

een

Ist-

An

alys

e

Sol

l-A

nal

yse

Bew

ertu

ng

Au

swah

l

Um

setz

un

g

Sta

rt Gen

erie

run

g P

rob

lem

e

Au

swah

l Pro

blem

e

Seh

r m

oder

n

(vie

le R

ück

sprü

nge)

Wo

geht

ein

Proj

ektl

os?

Page 180: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Die

Schl

ange

derP

roje

ktar

beit

=re

flexi

vePr

ojek

tarb

eit

Zeit

ach

se (g

esta

ucht

)

IST

- An

alys

e

SOLL

- A

naly

se &

Zie

lprü

fung

und

-ve

rfei

neru

ng

Um

setz

ungs

plan

ung

& U

mse

tzun

g

Arbeit AM Problemund AM Vorgehen

Arbeit IMProblem

Prob

lem

-(&

Zie

l-)id

ee

An

pass

un

gen

Pro

jekt

desi

gnFü

r da

s G

esam

tpro

jekt

oder

für

den

näc

hste

n Sc

hritt

(sel

tene

r/öf

ter

je n

ach

Beda

rf)

Hau

pt-

foku

s de

rP

roje

kt-

arb

eit

Prob

lem

-ve

rstä

ndni

s

Idee

nPr

ojek

t-st

rukt

ur

Vor-

gehe

ns-

idee

n

Erst

e S

kizz

e de

s P

roje

kts

Ziel

-id

een

„Das

“ zu

be-

arbe

itend

ePr

oble

m

Proj

ekt-

stru

ktur

Vor-

gehe

n

Pro

jekt

desi

gn V

ersi

on 1

.0Fü

r G

esam

tpro

jekt

ode

r fü

r 1.

Schr

itt m

it Sk

izze

Ges

amt Zi

el

© J

ohan

nes

Gär

tner

, 20

01

P SV

Red

esig

n ZP S

V

Red

esig

n Z

Abs

chlu

ß&

Ref

lexi

on

Eval

u-

ieru

ng

Pro

jekt

-et

ab-

lieru

ng

Pro

blem

-&

Um

feld

-re

flex

ion

Page 181: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

181

-19.

01.2

003

Rolle

nin

Proj

ekte

nBe

griff

eim

Proj

ektm

anag

emen

twer

den

viel

fälti

gve

rwen

det-

Vors

icht

.Das

istn

urei

neAr

beits

defin

ition

,die

sich

bew

ährt

hat:

Auf

trag

gebe

rFa

llwei

se in

Pro

jekt

- od

er in

Ste

ueru

ngsg

rupp

e in

tegr

iert

, fa

llwei

se g

e-tr

ennt

. Fo

rmul

iert

ers

te Z

iele

und

ste

llt d

as B

udge

t be

reit.

Proj

ektle

iter/

inV

eran

twor

tlich

e Pe

rson

, di

e au

f Fo

rtsc

hritt

, Bu

dget

s un

d Q

ualit

ät a

chte

t.Fa

llwei

se s

ind

Teila

ufga

ben

auf

ande

re P

erso

nen

über

trag

bar

(z.B

. Pr

ojek

t-co

ntro

lling

, Pr

ojek

tbib

iliot

heka

r).

Proj

ektg

rupp

eTr

ägt

zum

inde

st d

ie in

haltl

iche

und

zei

tlich

e Ko

ordi

nier

ung

des

Proj

ekts

,hä

ufig

erf

olgt

dor

t au

ch d

ie in

haltl

iche

Hau

ptar

beit.

Steu

erun

gsgr

uppe

Die

Ste

ueru

ngsg

rupp

e so

ll M

acht

und

Res

sour

cen

sich

ern,

die

Ver

netz

ung

über

wei

t au

sein

ande

r lie

gend

e Ei

nhei

ten

hinw

eg e

rlaub

en u

nd z

entr

ale

Ents

chei

dung

en t

reff

en.

Fallw

eise

wer

den

dies

e A

ufga

ben

in d

er P

roje

kt-

grup

pe u

nd f

allw

eise

eig

enst

ändi

g w

ahrg

enom

men

.

Bete

iligt

eA

lle,

die

meh

r od

er w

enig

er m

itarb

eite

n m

üsse

n/so

llen

bzw

. vo

m P

roje

ktun

d se

inen

Erg

ebni

ssen

meh

r od

er w

enig

er b

etro

ffen

sin

d. D

ie I

dent

ifika

ti-on

und

ihre

Ein

bind

ung

im P

roje

kt (

in u

nter

schi

edlic

hen

Stru

ktur

elem

ente

n)m

üsse

n üb

erle

gt w

erde

n.

Bera

ter

Je n

ach

Vere

inba

rung

: Fa

chbe

ratu

ng o

der

Proz

eßbe

ratu

ng,

oder

Page 182: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

182

-19.

01.2

003

Rolle

n

ACHT

UNG

:Das

Wor

t„Ro

llen“

wird

inve

rsch

iede

nen

Theo

riesy

stem

enEX

TREM

unte

rsch

iedl

ich

verw

ende

t-hi

eran

syst

emis

che

Konz

epte

ange

lehn

teDe

finiti

onRo

llen

sind

Bünd

elvo

nw

echs

else

itige

Erw

artu

ngsh

altu

ngen

bezü

glic

hVe

rhal

ten.

Eige

nsch

afte

nvo

nRo

llen

bezi

ehen

sich

star

kau

f•

Vera

ntw

ortu

ng…

ich

bin

vera

ntw

ortli

chfü

r•

Ents

chei

dung

sbef

ugni

sse

…da

sen

tsch

eide

ich

•Sp

ielre

geln

,den

enge

folg

twer

den

mus

s/so

ll

Bei

spie

lfür

Rolle

nsi

nd•

Schi

edsr

icht

er•

Ges

chäf

tsfü

hrer

&Be

trieb

srat

•Va

ter,

Mut

ter

•Pr

ojek

tleite

r&Au

ftrag

gebe

r

Rolle

nsi

ndof

twec

hsel

seiti

gen

gau

fein

ande

rabg

estim

mt(

zBBe

rate

r/Ber

aten

e).

Rolle

npr

ägen

(z.T

.)da

s„S

piel

“.Da

hers

ind

Rolle

ndef

initi

onw

icht

ig.

Sie

wer

den

mei

stam

Anfa

ngei

nes

Proj

ekts

/ein

erZu

sam

men

arbe

itde

finie

rt.

–Ro

llenv

erei

nbar

unge

nso

llen

Miß

vers

tänd

niss

envo

rbeu

gen.

–Ro

llenä

nder

unge

nbr

auch

enne

ueVe

rein

baru

ngen

.(Ac

htun

g:Sc

hon

derW

unsc

hna

chRo

llenä

nder

ung

kann

sens

ibel

sein

.)

Page 183: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

183

-19.

01.2

003

BEIS

PIEL

:RO

LLEN

VERE

INBA

RUNG

SACH

LICH

AUFG

ABE

–Sy

stem

gest

altu

ng–

Unte

rstü

tzun

gbe

iPro

gram

mie

rung

–Un

ters

tütz

ung

beiM

anag

emen

tthem

en–

Unte

rstü

tzun

gbe

irec

htlic

her(?

)&te

chni

sche

rIm

plem

entie

rung

PRO

ZESS

AUFG

ABE

–Pr

ojek

tleitu

ng•

Von

Unte

rneh

men

ssei

te:

•Vo

nBe

rate

rsei

tehe

r:–

Fach

expe

rtenr

olle

–Rü

ckfa

llseb

ene

beiB

edar

f–

Unte

rstü

tzun

gbe

imDe

sign

–Un

ters

tütz

ung

Kom

mun

ikat

ion

–zT

Mod

erat

ion

Page 184: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

184

-19.

01.2

003

Proj

ektd

esig

n

Auftr

ag:

–De

rAuf

trag

ist…

–(v

erw

orfe

neAu

ftrag

sdef

initi

onen

war

en…

)•

eine

güns

tige

Form

ulie

rung

kann

ZBse

in:

–ic

hse

he,d

ass

derA

uftra

ger

füllt

ist,

wen

n…

–Ei

ne3.

Pers

onkö

nnte

das

auch

sehe

n.St

rukt

ur–

Wel

che

Elem

ente

:Auf

tragg

eber

,Lei

tung

,Pro

jekt

grup

pe,S

teue

rung

sgru

ppe,

...–

Wer

istw

odr

inne

n–

Leitf

rage

n•

Wis

sen

•Zu

gäng

e(In

form

atio

n,Pe

rson

en,…

)•

Mac

ht&

Gel

d•

Zeit

fürd

ieta

tsäc

hlic

heAr

beit

Zeitr

ahm

en–

fürA

rbei

tins

gesa

mt

–fü

rers

teSc

hritt

e-w

iesc

haue

nsi

eau

s?

Page 185: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

185

-19.

01.2

003

Schw

ierig

eFr

agen

imPr

ojek

tdes

ign

•Id

entif

ikat

ion

von

Gru

ppen

,die

von

den

Verä

nder

unge

nbe

troffe

nsi

nd.

•W

ievi

ele

Eben

enso

llen/

müs

sen

imPr

ojek

tein

gezo

gen

wer

den?

-zB

Steu

erun

gsgr

uppe

JaNe

in•

Wie

viel

ePh

asen

solle

nim

Proj

ektu

nter

schi

eden

wer

den

(mit

eige

nem

Desi

gn)?

•Au

fgab

enve

rteilu

ngzw

isch

enBe

rate

rnun

din

tern

enAr

beits

grup

pen

•Zu

sam

men

setz

ung

derj

ewei

ligen

Gru

ppen

•Um

fang

und

Zeitp

unkt

derR

efle

xion

spha

sen

•W

ieun

dw

ann

erfo

lgtd

erÜb

erga

ngvo

mPr

ojek

tin

den

„Nor

mal

zust

and“

?

Page 186: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

186

-19.

01.2

003

War

umEI

NAu

ftrag

gebe

r?

Vere

inba

rung

enm

itei

nem

Auftr

agge

berz

usc

hlie

ßen

brin

gt–

Klar

heit

derV

eran

twor

tung

–Kl

arhe

itde

rEnt

sche

idun

g–

Klar

heit

des

Info

rmat

ions

fluss

es•

Verm

eidu

ngvo

nFr

agen

wie

:–

wen

zuer

st–

alle

über

alle

s–

...–

Bess

ere

Mög

lichk

eite

nzu

rKlä

rung

kriti

sche

rFra

gen,

Ergä

nzun

g,Ne

uver

hand

lung

•kl

arim

Abla

uf•

schn

elle

rin

derG

esch

win

digk

eit

Page 187: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

187

-19.

01.2

003

Umga

ngm

itKo

nflik

ten

Inde

rLog

ikde

rRol

len

und

Vera

ntw

ortu

ngen

:–

eska

liere

nKo

nflik

tena

chob

en–

entla

ngVe

rein

baru

ngen

–bi

szu

rVer

einb

arun

gzw

isch

enAu

ftrag

gebe

rund

Proj

ektle

itung

•Kl

ärun

g…

füra

lleak

zept

abel

•Ne

uver

hand

lung

…fü

ralle

akze

ptab

el•

Abbr

uch

Beso

nder

ssc

hwie

rig:N

eue

Vere

inba

rung

enzu

rVer

ände

rung

von

Rolle

n.

Page 188: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

188

-19.

01.2

003

Akte

urNe

tzw

erk

-Bei

spie

l

Page 189: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

189

-19.

01.2

003

Pilo

tber

eich

Proj

ektt

eam

(Inh

alte

era

rbei

ten)

Lenk

ungs

grup

pe(e

ntsc

heid

en)

kont

inui

erlic

h be

steh

ende

Org

anis

atio

nsst

rukt

ur –

zei

tlich

bef

riste

te P

roje

ktst

rukt

ur

Stat

ions

leitu

ngX

X-O

P-Le

itung

Obe

rarz

t X

Pfle

geX

Klin

ik

Betr

iebs

rat

wei

tere

Kl

inik

en

Mita

rbei

ter

(um

setz

en)

Pfle

ge-M

AX-

OP

Pfle

ge-M

AX

Stat

ions

arzt

Y

BR BR

PDL

Chef

arzt

GF,

CA,

PD

L

Ges

chäf

tsfü

hrun

g

Verw

altu

ng

Org

a.-L

eitu

ng

Proj

ektle

iter

(ste

uern

)

Pers

onal

leitu

ng

Verw

altu

ngsl

eitu

ng(=

GF)

Eink

auf

FiBu

/Con

trol

ling

Tech

nik

ANO

NYM

ISIE

RTE

SBS

Pei

nerP

roje

ktst

rukt

ur

Page 190: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

190

-19.

01.2

003

Wor

ankö

nnte

ich

erke

nnen

,daß

esgu

tbzw

.daß

eske

ine

gute

Idee

ist,

eine

Steu

erun

gsgr

uppe

zuha

ben

Eslä

ßtes

eher

güns

tiger

sche

inen

,wen

n…–

esüb

erm

ehre

reBe

reic

hseb

enen

geht

…Ko

ordi

nier

ung

von

Mac

htze

ntre

n(h

oriz

,ver

tikal

)–

Mac

ht,G

eld,

Zugä

nge

(form

ell,

info

rmel

l)–

Auftr

agge

beri

nPr

ojek

tgru

ppe

wür

debl

ocki

eren

–Be

iseh

rris

kant

enPr

ojek

ten

als

zusä

tzlic

heRe

flexi

onse

bene

Eslä

ßtes

eher

ungü

nstig

ersc

hein

en,w

enn…

–zu

viel

zeitl

iche

Verz

öger

unge

n–

hohe

rZei

tdru

ck–

brau

che

meh

rMac

htdi

rekt

inPr

ojek

tgru

ppe

–se

hrlo

kale

Them

atik

–Da

sSe

lbst

vers

tänd

nis

derS

teue

rung

sgru

ppen

mitg

liede

rnic

htpa

ßt•

nich

tste

uern

d•

sie

wie

derh

oltd

ieAr

beit

derP

roje

ktgr

uppe

–Au

ftrag

gebe

rwill

sow

ieso

alle

ine

ents

chei

den

–Üb

erko

mpl

izie

rt,zu

viel

eEb

enen

NAHE

LIEG

ENDE

Alte

rnat

ive/

Ergä

nzun

g:So

undi

ngBo

ards

,Fee

dbac

k-St

rukt

uren

Page 191: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

191

-19.

01.2

003

Ents

chei

dung

enüb

erPr

ojek

tdes

ign

Wer

mus

sin

derG

rupp

esi

tzen

für

–1)

Prüf

ung,

obes

das

richt

ige

Prob

lem

ist&

Gre

nzzi

ehun

g–

2)Be

arbe

itung

des

Prob

lem

s=

Entw

icke

lnvo

nVo

rsch

läge

n–

3)En

tsch

eidu

ngüb

erUm

setz

ung

Wen

nG

rupp

ense

hrve

rsch

iede

nsi

ndfü

rBea

rbei

tung

dies

erFr

agen

:–

Tren

nung

inSt

euer

ungs

grup

pe&

Proj

ektg

rupp

e–

sons

tkan

nes

zusa

mm

ense

in

Prüf

ung,

obes

die

richt

ige

Zusa

mm

ense

tzun

gis

t:Üb

erSi

chtw

eise

n–

Mac

ht,e

szu

tun

–W

isse

n–

Gel

d,es

zuer

mög

liche

n–

Zeit

fürB

esch

äftig

ung

und

Arbe

it–

Zugä

nge

zuan

dere

nPe

rson

en

Page 192: Informationsmanagement Univ.Doz.DIDr.JohannesGärtner

Info

rmat

ions

man

agem

ent

Seite

192

-19.

01.2

003

Stru

ktur

eine

rKos

tena

bsch

ätzu

ngG

ew

ünsc

hte

s M

ona

tsge

halt

3.0

0018

INS

GES

AM

T16

7h im

Mon

atA

nza

hl d

er M

onat

sge

hält

er

14Lo

hnn

eben

kost

en3

3%Ja

hre

sko

sten

(G

eha

lt)

55.8

6034

55.8

60

Neb

enko

sten

pro

Ja

hrBü

ro5

006.

000

Tele

fon

200

2.4

0010

EDV

6.0

003

2.0

00Li

tera

tur

506

00Bü

roe

inri

chru

ng2

.000

36

67R

eis

ekos

ten

400

4.8

00H

eiz

ung,

Ver

sich

eru

ng

200

2.4

00KO

STEN

SATZ

Ste

uern

für

Un

tern

ehm

en

100

1.2

0084

Ste

uerb

era

ter

200

2.4

00R

ech

tsan

wal

t50

600

Wei

terb

ildun

g1

001.

200 0 0

24.2

67IN

SG

ESA

MT

80.1

27

AR

BEI

TSZ

EIT

AR

BEI

TSZ

EIT

KV-A

rbei

tsze

it3

8,50

hW

eite

rbild

ung

80,

00 h

Woc

hen

52,

00Ve

rwa

ltun

g20

0,00

hU

rlau

b6,

00Kr

ank

enst

and

2,00

REI

NER

AR

BEIT

SZE

IT1.

356,

25 h

Feie

rtag

1,50

Acq

uisi

tion

(5%

-40

%)

NET

TO1.

636,

25 h

30%

406,

88 h

NET

TO94

9,38

h

Arb

eitg

ebe

ran

teil

30%

am G

ehal

tU

rlau

b &

Kra

nke

nsta

nd

& A

bfe

rtig

ung

höhe

r9

0%