klimaat en mer’s

Klimaat en MER’s

Studienamiddag Water 23 januari 2012

Jo LapsDienst Mer

Studienamiddag Water 23/01/2012 Jo Laps – Dienst Mer

Inleiding

Verwachte klimaatverandering effecten discipline water1. Temperatuurstijging: verhoogde waterbehoefte (verdamping↑)

EU Prognose 2100 (Bron: Europees witboek)


Inleiding

Verwachte klimaatverandering effecten discipline water2. Zeespiegelstijging

3. Verandering regenpatroon (neerslagvolumes): nattere winters én drogere zomers (minder kleine regenbuien)

4. Verhoging neerslagintensiteit: intensere (lokale) buien

overstromingen, laagwaterdebieten, droogtestress

EU Prognose 2100 (Bron: Europees witboek)


AdaptatieVerwachte klimaatverandering effecten discipline water

Conclusie: toename instabiliteit 1. waterkwantiteit: - grotere variaties in afvoeren, waterpeilen, verblijftijden in

rivieren en stand grondwatertafel

- wijzigingen intensiteit en frequentie overstromingen (cfr. saneringsinfrastructuur)

- wijzigingen intensiteit en frequentie droogte, waterschaarste ! Vlaanderen: lage waterbeschikbaarheid = nu al regio met “ernstig

watertekort”

2. waterkwaliteit: - verzilting van watersysteem (cfr. drinkwatervoorziening)

- verhoogd polluentenaanwezigheid

Hoe omgaan met klimaatverandering? Mitigatie

Adaptatie

= anticipating the adverse effects of climate change and taking appropriate action to prevent or minimize the damage they can cause. Early action will save on damage costs later.*

* http://ec.europa.eu/clima/policies/adaptation/index_en.htm


Adaptatie

Hoe omgaan met klimaatverandering?Adaptatiemaatregelen op 3 niveaus:

1. EU – gecoördineerde adaptatie (White paper on adapting to climate change - 2009;

Europese adaptatiestrategie – 2013 )

2. Lidstaat – gerichte adaptatie (VAP/NAP)*

3. Project/Plan – autonome adaptatie

“Project-MER/Plan-MER = ideale instrument voor toetsing naar effecten op klimaat en op klimaatbestendigheid Project/Plan

Nood aan “Klimaatreflex” bij opmaak Project/Plan

* Vlaams Adaptatie Plan (verwacht tegen midden 2012) / Nationaal Adaptatie Plan


Hoe de klimaatreflex in de praktijk?

Bij definiëring Project/Plan adaptatie-ambities meenemen (pro-actief) Welke vragen te stellen:

Kan het project/plan invloed hebben op omgevingsklimaat? Vb. hittestress door droogleggen van water in grote steden.

Kan het project/plan toekomstige noodzakelijke adaptatiemaatregelen hinderen? Vb. via ruimtebeslag, waardoor waterberging niet meer mogelijk is.

Kan project/plan nog even goed functioneren bij klimaatwijziging? (afh. levensduur project/plan: indien dit stijgt, stijgt de behoefte aan adaptatiemaatregelen)

Gebeurt momenteel in de praktijk zelden reden = kennis & inzicht beperkt/ontbreekt

Goedkoper dan achteraf maatregelen te voorzien Binnen de overheid ook groeiende aandacht Visie binnen dienst Mer nog in ontwikkeling



Bij definiëring Project/Plan adaptatie-ambities meenemen (pro-actief) Waar te voorzien binnen MER?:

Adaptatiemaatregelen ≠ klassieke milderende maatregelen aangezien ze niet de effecten van het plan/project op het leefmilieu milderen

Op te nemen als ontwikkelingsscenario in de verschillende relevante disciplines

Kunnen deel uit maken van alternatievenafweging (strategisch niveau)

Wisselwerking gevraagd met MER-deskundigen Huidige praktijkvoorbeelden:

Sigmaplan Kustveiligheidsplan



Mogelijke maatregelen in MER’s Tegen verdroging

Drietrapsstrategie (vasthouden - bergen - afvoeren) • Hergebruik hemelwater

• Infiltratie (waterdoorlatende verhardingen – wadi’s)

• Buffering met vertraagde afvoer

Grondwatergebruik enkel voor

hoogwaardige toepassingen Grijswatergebruik Hergebruik proceswater Minimaliseren verdamping …

Tegen overstroming Vergroten waterbergingsruimte …



Mogelijke maatregelen in MER’s Tegen toenemende tijdsvariatie neerslag

Dimensionering infiltratiesystemen en regenwaterberging Dimensionering regenwaterafvoersystemen Voorzien van tijdelijke bergingssystemen (lokale terreindepressies) …



Met welke beleidsdomeinen zijn er win-win situaties te bereiken?

Natuur & adaptatie: natuur gebruiken om natuurgeweld in te tomen Infiltratiemogelijkheden (ontharding) Ruimte voor water creëren (overstromingsmogelijkheden) Meanderende beken (trage afvoer, grotere opvangcapaciteit)

Landbouw & adaptatie: leveren van “blauwe diensten” Omzetten van akkers in weiden

Ruimtelijke ordening & adaptatie: water als fysisch structurerend element

Waterinfrastructuur: dimensionering, grijswaterinfrastructuur Waterberging (overstromingsmogelijkheden) “Water in de stad”



Hoe kan de overheid klimaatadaptatie vorm geven

Vrijblijvende ondersteuning: ontwikkeling, beschikbaar stellen en communiceren van kennis en informatie (Milieuverkenning 2030*, codes van goede praktijk, overstromingsgevaarkaarten**,…)

Sensibilisering o.a. via financieringsinstrumenten: vb. subsidies

Uitwerken/evalueren van regelgeving en heffingen: wateraudits, waterprijs i.f.v. beschikbaarheid/verbruik, belasting i.f.v. verhard oppervlakte met afstroom naar riolering (D)

* www.milieurapport.be – VMM, 2009

** ter voorbereiding van ORBP’s (overstromingsrisicobeheerplannen) worden deze kaarten tegen uiterlijk eind 2013 opgemaakt



Klimaatscenario’s Evolueren met onze kennis Onzekerheden zijn groot

Adaptatiemaatregelen Voldoende flexibel “no regret maatregelen” Win-win situaties zoeken: vb. “Beleidsvisie Water in de stad”*: o.a.

creëren van blauw-groene ruimten; www.adaptatiescan.nl: synergie tussen adaptatie en mitigatie

Multifunctioneel Monitoring / Learning-by-doing

*Departement MOW - 2011

klimaat en mer’s

Documents