Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Textwww.keytext.com.pl

Leszek Jerzy Jasiński N

obel z ekonomii 1969–2011

Analiza dorobku laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych stanowi nie tylko okazję do poznania ich osią-gnięć, lecz także umożliwia wzbogacenie własnej wiedzy eko-nomicznej. Daje bezpośredni kontakt z rezultatami pracy naukowej ocenionymi szczególnie wysoko jako propozycje roz-wiązań najbardziej istotnych zagadnień gospodarczych. Wy-różnienia Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk trafiają bo-wiem do ludzi wybitnych. Wielu z nich uzyskało wyniki będące kamieniami milowymi w rozwoju tej dyscypliny naukowej.

Niniejsza publikacja składa się z czterech części. Rozpo-czyna ją przedstawienie genezy i zasad przyznawania Nagro-dy Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. W głównej części książki zostały omówione sylwetki, poglądy i najważniejsze pu-blikacje sześćdziesięciu trzech laureatów nagrody (od 1969 do 2011 roku). Na końcu pracy podano, jakie szczegółowe obszary nauk ekonomicznych i ośrodki naukowe zostały wyróżnione i kto może okazać się kolejnym noblistą.

1

Leszek J. Jasiński, dyrektor Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN i pracownik Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, jest autorem następujących książek:

Stosunki ekonomiczne z zagranicą w PRL• (1994),Analiza integracji. Przygotowania do członkostwa Polski •w Unii Europejskiej (1998),Polska polityka kursowa w warunkach umacniania się syste-•mu rynkowego 1990–1998 (1999),Integracja regionalna w warunkach globalizacji gospodarki •światowej (2000),Spójność ekonomiczna regionów Polski na tle krajów Unii Eu-•ropejskiej (2005),Podstawy funkcjonowania gospodarki światowej• (2007),Myślenie perspektywiczne. Uwarunkowania badania przy-•szłości typu foresight (2007),Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodar-•cze z zagranicą w XX wieku (2011).

nobel 2 inna.indd 1 2012-02-03 16:07:31

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Opracowanie graficzne i typograficzneJacek Tarasiewicz

RedaktorMałgorzata Bednarkiewicz

© Copyright by Wydawnictwo Key Text

ISBN: 978-83-87251-03-1

Warszawa 2013

Wydawnictwo Key Text sp. z o. o. ul. Sokołowska 9, lok. 410, 01-142 Warszawatel. 22 632 11 36, faks wew. 212www.keytext.com.plwydawnictwo@keytext.com.pl

Spis treściWstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

I. Alfred Nobel i nagroda jego imienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

II. Zasady przyznawania Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych . 15

III. Zdobywcy Nagrody Nobla i ich poglądy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231969 Ragnar Frisch, Jan Tinbergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271970 Paul A. Samuelson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321971 Simon Kuznets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401972 Kenneth J. Arrow, John R. Hicks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441973 Wassily Leontief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521974 Friedrich A. von Hayek, Gunnar K. Myrdal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561975 Leonid Kantorowicz, Tjalling C. Koopmans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631976 Milton Friedman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661977 James E. Meade, Bertil Ohlin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 791978 Herbert A. Simon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831979 Arthur Lewis, Theodore W. Schultz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 861980 Lawrence R. Klein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 901981 James Tobin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 921982 George J. Stigler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 951983 Gerard Debreu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981984 Richard Stone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1031985 Franco Modigliani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1071986 James M. Buchanan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1101987 Robert Solow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1131988 Maurice Allais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1161989 Trygve Haavelmo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1191990 Harry M. Markowitz, Merton H. Miller, William F. Sharpe . . . . . . . . 1231991 Ronald H. Coase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1281992 Gary S. Becker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1311993 Robert W. Fogel, Douglass C. North . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1331994 John C. Harsanyi, John F. Nash Jr., Reinhard Selten . . . . . . . . . . . . . . 1351995 Robert E. Lucas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1391996 James A. Mirrlees, William Vickrey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1471997 Robert C. Merton, Myron S. Scholes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1501998 Amartya Kumar Sen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Robert A. 1999 Mundell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1582000 James J. Heckman, Daniel L. McFadden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

Nobel z ekonomii6

2001 George A. Akerlof, A. Michael Spence, Joseph E. Stiglitz . . . . . . . . . 1702002 Daniel Kahneman, Vernon L. Smith . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1752003 Robert F. Engle III, Clive W.J. Granger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1792004 Finn E. Kydland, Edward C. Prescott . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1822005 Robert J. Aumann, Thomas C. Schelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1862006 Edmund S. Phelps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1912007 Leonid Hurwicz, Eric S. Maskin, Roger B. Myerson . . . . . . . . . . . . . . 1962008 Paul Krugman. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

Elinor Ostrom, Oliver E. Williamson2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207Peter A. Diamond, Dale T. Mortensen, Christopher A. Pissarides2010 . . 215Thomas J. Sargent, Christofer A. Sims2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

IV. Kierunki badań ekonomicznych reprezentowane przez laureatów nagrody. 231

Literatura wykorzystana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

Wstęp 7

WstępNagroda Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla, jak brzmi pełna nazwa Nagrody Nobla w ekonomii, jest najbardziej prestiżowym wyróżnieniem, jakie może spotkać ekonomistę. Analiza dorobku laureatów tej nagrody stanowi okazję nie tylko do poznania osiągnięć znajdujących tak wysoką formę międzynarodowego uznania, rodzi także możliwość wzbogacenia własnej, ogólnej wiedzy ekonomicznej. Przyj-rzenie się pracom noblistów daje bezpośredni kontakt z rezultatami pracy naukowej ocenionymi szczególnie wysoko jako propozycje rozwiązania naj-bardziej istotnych zagadnień gospodarczych. Zapewne nie wszyscy autorzy najważniejszych osiągnięć w dziedzinie ekonomii zostali uhonorowani przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk, jej wyróżnienia trafiają jednak do lu-dzi wybitnych i często bardzo znanych, posuwających wiedzę o gospodarce znacząco naprzód. Wielu z tych ludzi uzyskało wyniki będące kamieniami milowymi w rozwoju tej dyscypliny naukowej.

Praca rozpoczyna się od przedstawienia genezy Nagrody Nobla i zasad jej przyznawania w dziedzinie nauk ekonomicznych. Następnie, w głównej czę-ści książki omówiono sylwetki poszczególnych laureatów i ich poglądy. W części końcowej analizowane są decyzje Szwedzkiej Akademii en bloc, ze wskazaniem szczegółowych obszarów nauk ekonomicznych i naukowych ośrodków, wyróżnionych w tak wysoki sposób. Ostatni fragment książki sta-nowi swego rodzaju podsumowanie prezentacji poglądów noblistów zawarte w części trzeciej.

Przedkładana Czytelnikowi książka jest „zarysem poglądów” omówio-nych w formie skrótowej i często niestety niepozbawionych uproszczeń. Peł-na prezentacja dorobku ponad sześćdziesięciu wybitnych naukowców jest jednak zadaniem niezwykle trudnym ze względu na rozległość i złożoność tematu. O tym, jak bardzo skomplikowane są prace niektórych noblistów, daje wyobrażenie opisywany model równowagi ogólnej Arrowa-Debreu. Na dodatek rezultaty naukowe laureatów stanowią nierzadko połączenie trady-cyjnie rozumianej ekonomii, matematyki, psychologii i socjologii. Także sa-mi zdobywcy nagrody z punktu widzenia wykształcenia i sposobu uprawia-nia pracy naukowej wykraczali poza granice wąsko rozumianej ekonomii, a może i szeroko definiowanych nauk ekonomicznych.

Tym noblistom, których subiektywnie uznano za szczególnie ważnych dla rozwoju ekonomii, poświęcono w książce więcej miejsca. Nie opisuje się

Nobel z ekonomii8

bliżej metod ilościowych, do rozwoju których przyczynili się zdobywcy Na-grody Nobla, zajęłoby to bowiem zbyt wiele miejsca i byłoby niepotrzebne wobec istnienia na ten temat literatury specjalistycznej. Za niezbędne uzna-no wprowadzenie do tekstu elementów matematyki, bez czego opis poglą-dów niektórych noblistów stałby się nadmiernie ogólny i pozbawiony precy-zji. Obok wzorów matematycznych starano się zamieszczać opisową prezen-tację problemu, aby w ten sposób ułatwić lekturę wszystkim Czytelnikom.

Niniejsza praca odwołuje się wielokrotnie do ekonomii keynesowskiej, ponieważ zdobywcy Nagrody Nobla często uprawiali swą działalność nauko-wą jako wyraźni zwolennicy lub przeciwnicy tego nurtu myślenia ekono-micznego, uważanego za najbardziej wpływowy w XX wieku. Sam John Maynard Keynes, zmarły w 1946 roku, nagrody nie zdobył i z tego powodu nie poświęcono mu osobnego rozdziału. Pośrednia rekonstrukcja jego poglą-dów ekonomicznych na podstawie tej pracy, znowu w formie „zarysu”, wyda-je się realna i potrzebna.

Napisanie tej książki było niezwykle ciekawym i bardzo kształcącym spotkaniem z wielkimi osiągnięciami współczesnej myśli ekonomicznej. Wcześniej miałem okazję do bezpośredniego kontaktu z pięcioma noblista-mi: Robertem Aumannem, Garym Beckerem, Leonidem Kantorowiczem, Lawrence’em Kleinem i Robertem Mundellem. Nie zamierzam przekonywać Czytelnika do poglądów żadnego z omawianych tu ekonomistów, które skąd-inąd okazują się ze sobą niezgodne. Moim celem była jedynie ich prezentacja, pozwalająca Czytelnikowi wyrobić sobie w omawianych kwestiach własne zdanie. Jeżeli pojawia się w jakimś miejscu ocena osobista, została ona w tym charakterze wyraźnie oznaczona.

Książka ta nie powstałaby, gdyby nie inicjatywa z końca lat dziewięćdzie-siątych profesora Włodzimierza Kamińskiego. Podjął on kroki, by zorgani-zować w bibliotece Warszawskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej im. Edwarda Wiszniewskiego zbiór prac laureatów ekonomicznej Nagrody Nobla. Dzięki jego wieloletnim staraniom powstała w tej uczelni jedyna taka w Polsce ko-lekcja tekstów w językach oryginalnych i w tłumaczeniu na język polski. Przy tej okazji okazało się, że duże polskie biblioteki posiadają znikome zbiory prac niektórych noblistów w języku oryginalnym, można też było stwierdzić, że publikacji sporej grupy noblistów nie tłumaczono na język polski. Kolekcję w WWSE uzupełniają książki i artykuły w języku polskim na temat zdobyw-ców Nagrody Nobla.

Częste kontakty z profesorem Kamińskim w Warszawskiej Wyższej Szkole Ekonomicznej stały się inspiracją do napisania w 2001 roku książki Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii 1969–2000. Zarys poglądów laureatów. Wydała ją WWSE. Niniejsza praca stanowi rozszerzoną wersję tej publikacji, objętość pracy powiększyła się o ponad jedną czwartą. Zostali w niej omówieni kolejni nowi nobliści, wprowadzono pewne zmiany i uzupełnienia.

Opis osiągnięć tych ekonomistów–noblistów w języku polskim, pozwa-lający na poznanie ich oryginalnego dorobku w sposób pośredni, trzeba

Wstęp 9

uznać za ograniczony. W Polsce pojawiły się cztery wartościowe publikacje tego rodzaju. Praca zbiorowa przygotowana pod koniec lat osiemdziesiątych w Szkole Głównej Planowania i Statystyki pod redakcją profesora Zbigniewa Matkowskiego traktuje o nagrodach przyznanych do 1987 roku1. Jest to opis bez matematyki i wykresów. Na wiosnę 2001 roku profesor Włodzimierz Ka-miński opublikował książkę poświęconą wybranym dwudziestu książkom napisanym przez noblistów2. Przedstawia w niej swe refleksje po ich lektu-rze, prezentuje też noty o poszczególnych noblistach. W 2004 roku ukazało się nowe rozszerzone wydanie tej książki. Również w 2001 roku pojawił się w księgarniach leksykon Wydawnictwa Naukowego PWN ze zwięzłą infor-macją o noblistach ze wszystkich dziedzin, nie tylko z ekonomii3. Wreszcie w tym samym czasie została opublikowana nieduża książka profesora Toma-sza Gruszeckiego4.

Kończąc wstęp, chciałbym podziękować profesorowi Włodzimierzowi Kamińskiemu za współpracę i inspirację. Wyrażam też wdzięczność Cen-trum Europejskiemu Natolin, z którym pozostaję związany od lat, za możli-wość łatwego i szybkiego dostępu do informacji ekonomicznej, bez czego praca ta przyjęłaby postać znacznie skromniejszą.

Leszek Jerzy Jasiński

1 Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, red. Z. Matkowski, PWN, Warszawa 1991. Rok wcześniej publikacja ta, opisująca 24 ekonomistów, była wydawana przez SGPiS w serii „Monografie i Opracowania”.

2 W. Kamiński, Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii (1969–2000). Moje im-presje i fascynacje, Warszawska Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2001, wydanie roz-szerzone 2004.

3 Nagrody Nobla, red. B. Tarnowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.4 T. Gruszecki, Nagrody Nobla w ekonomii, Verba, Lublin 2001.

Wstęp 11

IAlfred Nobel

i nagroda jego imieniaAlfred Nobel urodził się w Sztokholmie w 1833 roku w rodzinie o dużych tradycjach technicznych. Jego ojciec Immanuel był wynalazcą miny mor-skiej, odmiany tokarki i producentem materiałów wybuchowych; w ślady oj-ca poszedł syn.

Kiedy ojciec prowadził interesy w Rosji, młody Alfred studiował w tym kraju chemię. Bankructwo przedsięwzięcia spowodowało powrót Alfreda do Szwecji, gdzie skoncentrował się na technologiach produkcji materiałów wy-buchowych. W fabryce Alfreda Nobla podczas wytwarzania nitrogliceryny doszło do wybuchu, w którym poniósł śmierć jego brat i kilku pracowników. Skłoniło to Alfreda do poszukiwania materiału wybuchowego bardziej bez-piecznego – okazał się nim dynamit. Łącznie Nobel zdobył ponad trzysta pięćdziesiąt patentów oraz utworzył firmy i laboratoria w ponad dwudziestu krajach. Victor Hugo nazwał go „najbogatszym wagabundą Europy”. W ostat-nich latach życia kierował przedsiębiorstwem Bofors, które zaczął przekształ-cać z niedużych zakładów metalowych, wytwarzających wyroby o małym stopniu przetworzenia, w nowoczesną, znaną na świecie fabrykę armat i wy-robów chemicznych.

Alfred Nobel zgromadził spory majątek, żył samotnie i bywał traktowany przez otoczenie jako wytwórca środków niosących śmierć i zniszczenie. Nie był żonaty, nie miał dzieci. Łączył w sobie cechy naukowca–odkrywcy, prze-mysłowca dążącego do sukcesu w długim okresie oraz osoby zainteresowanej problemami społecznymi i utrzymaniem pokoju na świecie. Uważał, że wy-nalazek dynamitu i innego groźnego materiału wybuchowego, balistytu, po-winien odstraszać polityków i narody od rozpoczynania wojen. Był miłośni-kiem literatury, pisał wiersze, jest autorem dramatu Nemezis o Beatrice Cen-ci5. Inicjatywa nagradzania osób legitymujących się wybitnymi osiągnięciami

5 Tragedia została wydrukowana w chwili, gdy Nobel umierał. Zaraz po jego śmierci cały nakład, poza trzema egzemplarzami, został zniszczony. Utwór został wydrukowany ponownie w Szwecji w 2003 roku. Tekst oceniano jako skandaliczny i bluźnierczy.

Zasady przyznawania Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych 15

IIZasady przyznawania

Nagrody Nobla w dziedzinie

nauk ekonomicznychPo raz pierwszy Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano w 1969 ro-ku, a ustanowiono ją w roku poprzednim. W ten sposób ekonomia znalazła się obok pięciu szczególnie ważnych obszarów ludzkiej aktywności, trzech nauk ścisłych i dwóch dziedzin działalności pozanaukowej. Niewątpliwie zwiększyło to rangę wiedzy o gospodarce. W jej przypadku, inaczej niż w dziedzinach pozostałych, nagroda nie jest finansowana przez Fundację Nobla, ale przez szwedzki bank centralny, Sveriges Riksbank, który sfinan-sował ją po raz pierwszy w trzystulecie swego istnienia.

Selekcja kandydatów do nagrody w dziedzinie ekonomii przypomina procedurę stosowaną w innych dyscyplinach. Każdego roku Królewska Szwedzka Akademia Nauk otrzymuje od dwustu do trzystu nominacji, wska-zujących zwykle ponad sto osób, przy czym nie są rozpatrywane nominacje nadsyłane przez osoby lub instytucje niezaproszone do udziału w procedu-rze. Tak zwanymi kwalifikowanymi podmiotami nominującymi (qualified nominators) są: krajowi i zagraniczni członkowie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, członkowie Komitetu Wyboru Nagrody w Dziedzinie Eko-nomii, laureaci Nagrody z lat poprzednich, profesorowie nauk ekonomicz-nych uniwersytetów i kolegiów w Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii i Szwe-cji, naukowcy zajmujący wysokie stanowiska na sześciu uniwersytetach i ko-legiach w różnych krajach wybranych w danym roku przez Akademię oraz inni naukowcy uznani przez Akademię za odpowiednich, by zgłaszać trafne kandydatury.

Komitet Wyboru Nagrody w Dziedzinie Ekonomii działa w ramach Aka-demii i liczy od pięciu do ośmiu członków, aktualnie sześciu oraz czterech członków stowarzyszonych. Zleca on wykonanie opinii o najpoważniejszych kandydatach. Przygotowują je eksperci szwedzcy i zagraniczni. Na tej pod-

Zdobywcy Nagrody Nobla i ich poglądy 23

IIIZdobywcy Nagrody Nobla

i ich poglądyW trzeciej, głównej części książki są przedstawione najważniejsze dokonania naukowe ekonomistów uhonorowanych Nagrodą Nobla. Opisano, czym się zajmowali, co stanowi ich oryginalny wkład w rozwój nauk ekonomicznych, w jaki sposób odnosili się do poglądów i ocen już istniejących oraz co po la-tach tworzy ich trwały udział w dostępnej nam dzisiaj wiedzy ekonomicznej. Mniej miejsca zajmuje pozanaukowa aktywność noblistów, w przypadku niektórych z nich równie intensywna jak praca naukowa. Kolejne osoby są opisane zgodnie z kolejnością otrzymania wyróżnienia.

Prezentację laureatów rozpoczyna naszkicowanie ich życiorysów i wy-mienienie najważniejszych publikacji, głównie książkowych. Dorobek laure-atów przedstawiony jest przede wszystkim drogą zestawienia napisanych przez nich książek, chociaż w odniesieniu do kilku późniejszych zdobywców nagrody metoda ta okazuje się mało odpowiednia. Są oni autorami przede wszystkim artykułów, a ich publikacje książkowe, czasem nieliczne, okazują się pracami zbiorowymi, w których zamieścili krótkie teksty. Dzisiaj często nowe idee są prezentowane w formie krótkich tekstów; natomiast po wypo-wiedź długą, jaką jest książka, zawierającą z reguły opis wyników wielu bada-czy, sięga się rzadziej niż dawniej. Obok listy książek podano także wybrane artykuły noblistów; pełne przedstawienie tej części ich dorobku byłoby trud-ne i zajęłoby zbyt wiele miejsca.

Pisany dorobek niektórych noblistów może wydawać się nieduży z per-spektywy oczekiwań stawianych w Polsce pracownikom naukowym, zwłasz-cza przed ich awansowaniem. Niekiedy wręcz – widziany w kategoriach ilo-ściowych – jawi się jako skromny. W spisach publikacji zamieszczonych na własnych stronach internetowych wielu opisywanych naukowców miejsce eksponowane zajmują working papers, w naszym kraju traktowane ciągle ja-ko materiał mniej ważny niż książki i artykuły.

Po krótkiej prezentacji dorobku omówiono poglądy i główne dokonania ekonomiczne laureatów. Tworzą one zasadniczy temat tej części książki. Oprócz zagadnień wskazanych w sentencji towarzyszącej ogłoszeniu decyzji

1969 Ragnar Frisch, Jan Tinbergen 27

1 9 6 9

Ragnar FrischNoRWegIAUniwersytet w Oslo

Jan TinbergenHolANdIA

Holenderska Szkoła Ekonomii

Nagroda za opracowanie i zastosowanie modeli dynamicznych dla potrzeb analizy procesów gospodarczych

Pierwsi nobliści przeszli do historii jako pionierzy współczesnych badań bieżą-cego i przyszłego stanu gospodarki, budując przy tej okazji podstawy ekonome-trii.

Norweg Ragnar Frisch (1895–1973) był wychowankiem, a później wykładow-cą, Uniwersytetu w Oslo. Studiował we Francji, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoszech. Politycznie związał się z lewicą społeczną, po-zostając gorliwym chrześcijaninem. Jego główne prace to: Statistical Conflu-ence Analysis by Means of Complete Regression Systems (1943), Planning for India (1960), Theory of Production (1965), Maxima and Minima (1966), Eco-nomic Planning Studies: A Collection of Essays (1976). Swej aktywności nie ograniczał do ekonomii: zajmował się także pszczelarstwem i złotnictwem – pochodził z rodziny o silnej tradycji jubilerskiej. Być może pozostałby w kręgu zawodu swoich przodków, gdyby nie decyzja o rozpoczęciu studiów ekonomicznych, uznanych przez jego rodziców za „najkrótsze i najłatwiej-sze”14.

Holender Jan Tinbergen (1903–1994). Jego brat Niko zdobył Nagrodę No-bla w dziedzinie psychologii i medycyny, inny brat Luuk został znanym or-

14 W. Kamiński, Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii (1969–2000). Moje im-presje i fascynacje, Warszawska Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2001, wydanie roz-szerzone 2004, s. 176.

Nobel z ekonomii56

1 9 7 4

Friedrich A. von HayekWIelKA BRyTANIA

gunnar K. MyrdalSZWecJA

Nagroda za pionierskie prace w teorii pieniądza i wahań cyklicznych

oraz za pogłębioną analizę współzależności zjawisk ekonomicznych, społecznych i instytucjonalnych

Myrdal i von Hayek reprezentowali przeciwstawne sobie poglądy w kwestii ro-li państwa w gospodarce, pierwszy z nich dopuszczał jego interwencję w pro-cesy rynkowe, drugi był temu całkowicie przeciwny.

Friedrich August von Hayek żył w latach 1899–1992. Urodził się w Wiedniu w rodzinie o tradycjach naukowych. Wyszedł z głośnej na początku XX wie-ku austriackiej szkoły w ekonomii, do 1931 roku był dyrektorem Austriackie-go Instytutu Badań Ekonomicznych. Następnie wykładał w London School of Economics, od 1950 roku w Chicago University i od 1964 roku na uniwer-sytecie we Fryburgu Bryzgowijskim w Niemczech. Uważany jest za ważnego współtwórcę głośnej szkoły ekonomicznej z Chicago. Uzyskanie Nagrody Nobla bardzo przyczyniło się do umocnienia jego pozycji jako głównej po-staci wśród liberałów. Był nie tylko ekonomistą, ale także filozofem i myśli-cielem społecznym. Z jego bogatego dorobku wymienimy następujące książ-ki: Monetary Theory and Trade Cycle (1929), Prices and Production (1931), The Pure Theory of Capital (1941), Road to Serfdom (1944), Individualism and Economic Order (1948), Konstytucja wolności (1961, tłumaczenie polskie 2006), Studies in Philosophy, Politics and Economics (1967), Law, Legislation and Liberty (trzy tomy pochodzące z lat 1973–1979), Denationalisation of Money (1976), New Studies in Philosophy, Politics, Economics and the History of Ideas (1978), Zgubna pycha. O błędach socjalizmu (1988, tłumaczenie pol-

1984 Richard Stone 103

1 9 8 4

Richard StoneWIelKA BRyTANIA

Cambridge University

Nagroda za decydujący wkład do rozwoju systemu rachunków narodowych

i dzięki temu znaczące udoskonalenie podstawy dla empirycznych analiz ekonomicznych

Z rezultatów pracy Stone’a, pozwalających na zbudowanie całościowego obrazu zjawisk gospodarczych, korzysta obecnie, przynajmniej w sposób pośredni, każdy ekonomista analizujący bieżący ogólny stan gospodarki i politykę ekono-miczną.

Sir John Richard Nicholas Stone żył w latach 1913–1991. Był absolwentem uniwersytetu w Cambridge, z którym później związał swoją karierę naukową. W okresie II wojny światowej pracował w sekcji statystycznej Office of the War Cabinet, co dla osiągniętych przez niego wyników naukowych miało duże znaczenie. Do jego najbardziej znanych książek należą: National Income and Expenditure (1944, napisana wspólnie z J. Meade’em, noblistą z 1977 ro-ku), The Role of Measurement in Economics (1951), Measurement of Consu-mers’ Expenditures and Behaviour in the United States (1954, napisana razem z D.A. Rowe) i Aspects of Economic and Social Modelling (1981). Wymieńmy także głośny artykuł Linear Expenditure Systems and Demand Analysis („Economic Journal” 1954).

Richard Stone przeszedł do historii jako twórca systemu rachunków na-rodowych w jego ostatecznej, znanej nam dzisiaj formie, która szybko stała się podstawowym instrumentem analiz makroekonomicznych. Na powsta-nie tego systemu, obok innych ekonomistów niewyróżnionych przez Szwedz-ką Akademię, mieli znaczny wpływ nobliści Ragnar Frisch i Simon Kuznets. Bez systemu rachunków narodowych, czyniącego możliwym ustalenie, jakie zjawiska zachodzą w gospodarce w makroskali, nie istniałaby współczesna ekonomia teoretyczna i powszechnie przyjęte w praktyce metody analizy i oceny aktualnego stanu gospodarki.

Pracę nad ewidencją zjawisk gospodarczych Stone rozpoczął podczas II wojny światowej. Razem ze zdobywcą Nagrody Nobla z 1977 roku, Jame-sem Meade’em, został asystentem Johna M. Keynesa. Autor przełomowej

1994 John C. Harsanyi, John F. Nash Jr., Reinhard Selten 135

1 9 9 4

John c. HarsanyiUSA

University of California

John F. Nash Jr. USA

Princeton University

Reinhard SeltenNIeMcy

Rheinische Friedrich-Wilhelms Universitaet

Nagroda za pionierskie prace w dziedzinie analizy równowagi

w teorii gier niezespołowych

Nash zdefiniował równowagę w grze wieloosobowej, stan w pewnym sensie zadowalający dla wszystkich jej uczestników, Selten rozszerzył to pojęcie na przypadek ujęcia dynamicznego, Harsanyi opisywał grę z niepełną infor- macją.

John C. Harsanyi urodził się na Węgrzech w 1920 roku. Związał się naukowo z University of California w Berkeley. Zmarł w 2000 roku. W jego dorobku pozycją szczególnie znaczącą są artykuły z lat 1967–1968 pod wspólnym ty-tułem Games with Incomplete Information Played by Bayesian Players, za-mieszczone w Management Science.

Matematyk z uniwersytetu w Princeton, John F. Nash, urodził się w 1928 ro-ku. Jego wielkim osiągnięciem była praca doktorska z dziedziny matematyki z 1950 roku Noncooperative Games, rok później opublikował pod tym samym tytułem artykuł w „Annals of Mathematics”. Jest on bohaterem głośnego filmu z 2001 roku „Piękny umysł” w reżyserii Rona Howarda o matematyku walczą-

Nobel z ekonomii182

2 0 0 4

Finn e. KydlandNoRWegIA

Carnegie Mellon University, University of California

edward c. PrescottUSA

Arizona State University, Federal Reserve Bank of Minneapolis

Nagroda za wkład do dynamicznej makroekonomii: badanie zgodności w czasie polityki ekonomicznej

i badanie czynników rozstrzygających o przebiegu cyklu koniunkturalnego

opisana przez noblistów zgodność w czasie działań podejmowanych w ramach polityki makroekonomicznej ma zasadnicze znaczenie dla jej skuteczności. Ky-dland i Prescott stwierdzili także, że o przebiegu cyklu koniunkturalnego, wy-rażającego się we fluktuacjach poziomu produkcji i zatrudnienia, decydują lo-sowe zmiany produktywności. Wyniki te pozostały nie bez wpływu na prak-tyczne projektowanie polityki makroekonomicznej.

F.E. Kydland urodził się w 1943 roku w Norwegii w rolniczym dystrykcie Jæren, stanowiącym część obszaru Rogaland, centrum norweskiego przemy-słu petrochemicznego. Rogaland wskazuje się jako miejsce o najniższym bez-robociu na świecie, co daje dobrą rekomendację ekonomistom pochodzącym z tego terenu. Zainteresowania ekonomią i matematyką rozbudził w sobie, pracując w młodym wieku jako księgowy w gospodarstwie mlecznym swego kolegi. Ukończył Norwegian School of Economics. W wieku trzydziestu lat uzyskał doktorat na Carnegie Mellon University, następnie przeniósł się na uczelnię norweską, skąd w 1978 roku powrócił na uniwersytet amerykański. Pracował także na University of California. Interesuje się bluesem, piłką noż-ną, chętnie jeździ motocyklem, uczestniczył w biegach maratońskich.

E.C. Prescott urodził się w 1940 roku w Glen Falls w stanie Nowy Jork. W 1967 roku napisał pracę doktorską na Carnegie Mellon University. Na tej uczelni w Graduate School of Industrial Administration (obecnej Tepper

Nobel z ekonomii224

2 0 1 1

Thomas J. SargentUSA

New York University

christofer A. SimsUSA

Princeton University

Nagroda za ich prace empiryczne

na temat przyczyn i efektów w makroekonomii

Zawarta w dołączonej do decyzji o Nagrodzie Nobla sentencja, „za ich badania empiryczne nad przyczynami i efektami w makroekonomii”, wskazuje wspól-ny mianownik dokonań obu ekonomistów. Ich osiągnięcia, pomimo przypad-ków bezpośredniej współpracy, okazują się w znacznej mierze rozdzielne. Naj-ważniejszym wynikiem Sargenta jest rozwinięcie i rozpropagowanie teorii racjonalnych oczekiwań. Zgodnie z nią, podmioty gospodarcze, a więc przed-siębiorstwa i gospodarstwa domowe, budując swój obraz przyszłości, wykorzy-stują wszystkie dostępne informacje i szybko uczą się na własnych, popełnio-nych w przeszłości błędach przy formułowaniu ocen. oznacza to łatwość szybkiego dostosowania się tych podmiotów do zmian w polityce gospodar-czej, a to powoduje jej pełną lub częściową nieskuteczność. Sims zyskał uzna-nie jako autor ekonometrycznych modeli autoregresji wektorowej. Na jej grun-cie kształtowanie się w danym okresie wartości zmiennej poddanej analizie tłumaczą jedynie jej wartości w okresach minionych, a nie, jak czyni się to w równaniach strukturalnych, inne zmienne, zewnętrzne w stosunku do wy-stępujących w danym badaniu. obaj ekonomiści opisywali problem przyczyn i efektów zjawisk makroekonomicznych w wyraźnie odmienny sposób.

Thomas J. Sargent urodził się w 1943 roku w Pasadenie w stanie Kalifornia. Studiował na University of California, gdzie uzyskał stopień Bachelor of Arts, oraz w Harvadzie, gdzie obronił doktorat. Po latach jako przyczynę swojego zainteresowania się ekonomią podawał poszukiwanie przyczyn bankructwa swoich dziadków w okresie wielkiego kryzysu. Jeden z nich kierował kamie-

Kierunki badań ekonomicznych reprezentowane przez laureatów nagrody 231

IVKierunki

badań ekonomicznych reprezentowane

przez laureatów nagrodyWyróżnienie noblowskie jest przyznawane za wybitne osiągnięcia w dziedzi-nie nauk ekonomicznych, a zatem na szerokim polu zagadnień badawczych, obejmującym ekonomię sensu stricto i dyscypliny pokrewne. Warto przeana-lizować, jakie obszary badawcze zostały przy tej okazji wskazane przez Kró-lewską Szwedzką Akademię Nauk.

Będziemy rozpatrywać przede wszystkim pięć podstawowych działów: teorię równowagi ogólnej, pozostałą część mikroekonomii, makroekonomię, metody analizy ekonomicznej oraz badania interdyscyplinarne205. Teorię równowagi ogólnej warto wyodrębnić raz, dlatego że stanowi ona specyficz-ny i w dużym stopniu odrębny temat analiz rynku, dwa, ponieważ przez pe-wien czas nagrody w tej dziedzinie były przyznawane stosunkowo często. W ostatnich latach liczba laureatów zajmujących się tym zagadnieniem nie rośnie. W dużym przybliżeniu wolno stwierdzić, że częstotliwość wyróżnia-nia przedstawicieli tych pięciu dziedzin okazała się do tej pory jednakowa, byłoby trudno dowodzić, że w decyzjach Szwedzkiej Akademii ujawniła się wyraźna asymetria tematyczna.

Dokonamy obecnie krótkiego przeglądu obszarów badawczych poszcze-gólnych noblistów, mając świadomość tego, że zaklasyfikowanie niektórych naukowców tylko do jednej ze wskazanych wyżej dziedzin stanowi uprosz-czenie.

Wśród reprezentantów pierwszego obszaru, teorii równowagi ogólnej, znalazła się niemała grupa ekonomistów. Stało się tak, mimo że poszukiwa-

205 Nieco inną klasyfikacje zastosował J. Nowicki, Współczesna światowa myśl ekono-miczna. Próba syntezy wkładu laureatów Nagrody Nobla, Laureaci Nagrody Nobla w dzie-dzinie ekonomii, op. cit., s. 21–32.

Literatura wykorzystana bez prac zdobywców Nagrody Nobla 245

literatura wykorzystana bez prac zdobywców

Nagrody NoblaBalassa B., The Purchasing Power Parity Doctrine, „Journal of Political Economy” 1964. Bannock G., Baxter R.E., Davis E., The Penguin Dictionary of Economics, Penguin, London 1998. Barber W.J., A History of Economic Thought, Penguin, London 1985. Barro R., Grilli V., European Macroeconometrics, Macmillan, London 1994. Barro R., Nic świętego. Ekonomiczne idee na nowe Millenium, CeDeWu, Warszawa 2003. Bartkowiak R., Historia myśli ekonomicznej, PWE, Warszawa 2003. Bartosik K., Handel międzynarodowy a zatrudnienie i płace. Teoria i polskie doświadczenia, INE PAN,

Warszawa 2006.Belka M., Doktryna ekonomiczno-społeczna Miltona Friedmana, PWN, Warszawa 1986. Belka M., Reaganomika: sukces czy porażka, INE PAN, Ossolineum, Wrocław–Warszawa 1991. Black J., Oxford Dictionary of Economics, Oxford University Press, Oxford 1997. Brakman S., Garretsen H., van Marrewijk C., van Witteloostuijn A., Nations and Firms in the Global

Economy. An Introduction to International Economics and Business, Cambridge University Press, Cambridge 2006.

Bremond J., Salort M.-M., Leksykon wybitnych ekonomistów, PWN, Warszawa 1997. Briscoe S., Interpreting the Economy. An Essential Guide to Economic Statistics, Penguin, London

2000. Burda M., Wyplosz C., Makroekonomia. Podręcznik europejski, PWE, Warszawa 1995. Carbaugh J., International Economics, South-Western, Mason 2002. Cleaver T., Economics. The Basics, Routledge, New York 2005. Dasgupta P., Economics. A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford 2007. De Grauwe P., Unia walutowa, PWE, Warszawa 2003.Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa 2001. Diamond P., A Search-Equilibrium Approach to the Micro Foundations of Macroeconomics, MIT Press

1984.Domański S.R., Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy, PWN, Warszawa 1993. Domaszewicz R., Finanse w gospodarce rynkowej, Akademia Ekonomiczna, Kraków 1991. Dzielski M., Bóg, wolność, własność, OMP, Kraków 2001. Economics. Making Sense of the Modern Economy, red. P. Lane, „The Economist”, London 1999. Ekonometria współczesna, red. M. Osińska, „Dom Organizatora”, Toruń 2007. Fores M., Management: Science or Activity, w: Introducing Management, red. P. Lawrence, K. Elliott,

Penguin, London 1985. Friedman T.L., Lexus i drzewo oliwne. Zrozumieć globalizację, Rebis, Poznań 2001. Fulcher J., Capitalism. A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford 2004.

Nobel z ekonomii246

Gaertner M., Macroeconomics, Prentice Hall, Harlow 2003. Galbraith J.K., Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna, PWE, Warszawa 1991. Gruszecki T., Nagrody Nobla w ekonomii, Verba, Lublin 2001. Haas F., Tamirisa N., Euro Area Policies, INE PAN, Warszawa 2008. Hall R.E., Taylor J.B., Makroekonomia, PWN, Warszawa 2000. Hardin G., The Tragedy of the Commons, Science 162, 1968. Heibroner R.L., Wielcy ekonomiści. Życie, czasy, idee, PWE, Warszawa 1993. Jasiński L.J., Problem obecności monetaryzmu w polskiej polityce pieniężnej, „Bank i Kredyt”, kwiecień

2005. Jasiński L.J., Nobel ‘91. Ronald Coase, czyli nowe rozumienie kosztu społecznego, „Życie Gospodarcze”,

27 października 1991. Jasiński L.J., Analiza integracji. Przygotowania do członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Ziggurat,

Warszawa 1998. Jasiński L.J., Polska polityka kursowa w okresie umacniania się systemu rynkowego 1990–1998, wyda-

nie II, Warszawska Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2000. Jasiński L.J., Integracja regionalna w warunkach globalizacji gospodarki światowej, Warszawska

Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2000. Jasiński L.J., Konsensus waszyngtoński jako formuła rozwoju gospodarczego, „Studia Ekonomiczne”

2006, nr 4. Joskow P., Contract Duration and Relation-Specific Investments: Empirical Evidence from Coal

Markets, „American Economic Review”, 77, 1987.Joskow P., Vertical Integration and Long-term Contracts: The Case of Coal-burning Electric Generating

Plants, „Journal of Law, Economics, and Organization”, 1, 1985.Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C., Ekonomia, FG NSZZ „Solidarność”, Gdańsk 1991. Kamiński W., Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii (1969–2000). Moje impresje i fascynacje,

Warszawska Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2001, wydanie rozszerzone 2004.Kiwka M., ABC filozofii, Alta 2, Wrocław 2001. Kokoszczyński R., Współczesna polityka pieniężna w Polsce, PWE, Warszawa 2004. Kostro K., Hayek kontra socjalizm. Debata socjalistyczna a rozwój teorii społeczno-ekonomicznych

Friedricha von Hayeka, DIG, Warszawa 2001. Krugman P., Peddling Prosperity. Economic Sense and Nonsense in the Age of Diminished Expectations,

Norton, New York 1996. Krugman P., Obstfeld M., International Economics. Theory and Practice, Addison Wesley, Boston

2003. Landreth H., Colander D.C., Historia myśli ekonomicznej, PWN, Warszawa 1998. Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, red. Z. Matkowski, PWN, Warszawa 1991. Legutko R., Dylematy kapitalizmu, Biblioteka Libertas, Paryż 1986. Lindbeck A., The Sveriges Riksbank (Bank of Sweden) Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred

Nobel 1969–1998, http://www.nobel.se/economics, 16 maja 2001. Lipowski A., Ograniczenia akademickiej koncepcji ekonomicznej zawodności państwa, INE PAN,

maszynopis powielony, Warszawa 2001. Mankiw N.G., Priciples of Economics, Harcourt, Fort Worth 2001. Markusen J.R., Factor Movements and Commodity Trade as Complements, „Journal of International

Economics” 13, 1983.Meltzer A.H., Keynes’s "General Theory": A Different Interpreting, „Journal of Economic Literature” 1,

1981. Misala J., Współczesne teorie wymiany międzynarodowej i zagranicznej polityki ekonomicznej, SGH,

Warszawa 2001. Mortensen D., Pissarides C., Job Creation and Job Destruction in the Theory of Unemployment,

„Review of Economic Studies” 61, 1994.

Literatura wykorzystana bez prac zdobywców Nagrody Nobla 247

Nagrody Nobla, red. B. Tarnowska, PWN, Warszawa 2001.Narski Z., Ekonomia w rozwoju. Historia myśli ekonomicznej, Suspens, Toruń 2001. Nasiłowski M., Historia myśli ekonomicznej – dlaczego studiujemy?, Key Text, Warszawa 1998. Neary J.P., Two-by-two International Trade Theory and with Many Goods and Factors, „Econometrica”

53, 1985.Nobel Lectures. Economic Sciences 1969–1995, World Scientific Publishing Co., Singapore. Noga A., Bogactwo instytucjonalne gospodarki, „Nowe Życie Gospodarcze”, 19–20, 2009.Norberg J., Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006. Petrongolo B., Pissarides C., Looking into the Black Box: A Survey of the Matching Function, „Journal

of Economic Literature” 39, 2001.Próchnicki L., Zrozumieć gospodarkę. Makroekonomia, Zachodniopomorska Szkoła Businessu,

Szczecin 1997. Romanow Z.B., Historia myśli ekonomicznej w zarysie, Akademia Ekonomiczna, Poznań 1999. Rødseth A., Open Economy Macroeconomics, Cambridge University Press, Cambridge 2000. Semkow J., Śladami wielkich ekonomistów, PWN, Warszawa 1988. Skidelsky R., Świat po komunizmie, Znak, Kraków 1999. Sloman J., Economics, Pearson, Harlow 2000. Smith D., Ekonomia dobrze przygotowana, Helion, Gliwice 2007. Snowdon B., Vane H., Wynarczyk P., Współczesne nurty teorii makroekonomii, PWN, Warszawa

1998.Socha J., Niespodzianka (artykuł o G.J. Stiglerze w związku z otrzymaniem przezeń Nagrody Nobla),

„Życie Gospodarcze” 1983, nr 29. Sorman G., Nowe bogactwo narodów, Kurs, Warszawa 1989. Sorman G., Prawdziwi myślicieli naszej epoki, Kurs, Warszawa 1990. Sorman G., Made in USA, Prószyński, Warszawa 2004. Spychalski G.B., Zarys historii myśli ekonomicznej, PWN, Warszawa 1999. Stankiewicz W., Historia myśli ekonomicznej, PWN, Warszawa 1998. Straffin P.D., Teoria gier, Scholar, Warszawa 2004. Szpak J., Historia gospodarcza powszechna, PWE, Warszawa 1999. Sztaudynger J.J., Wzrost gospodarczy a kapitał społeczny, prywatyzacja i inflacja, PWN, Warszawa

2005. The New Palgrave: A Dictionary of Economics, J. Eatwell, M. Milgate, P. Newman (red.), Macmillan,

London 1991.Wachowiak P., Teoria gier a sytuacje konfliktowe w organizacji, „Zeszyty Naukowe WWSE” 18,

2001. Wilczyński W., Wrogie państwo opiekuńcze, czyli trudna droga Polski do gospodarki rynkowej, PWN,

Warszawa 1999. Wilczyński W., Rynek i pieniądz w Polsce u progu XXI wieku, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań

2000. Winiecki J., Polemiki w drodze (do kapitalizmu), Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2001. Winters L.A., International Economics, Routledge, London 1991. Welfe W., Welfe A., Ekonometria stosowana, PWE, Warszawa 1996. Wojtyna A., Ewolucja keynesizmu a główny nurt ekonomii, PWN, Warszawa 2000. Zięba M., OP, Papieże i kapitalizm, Znak, Kraków 1998. Z problematyki współczesnej zachodniej myśli ekonomicznej, red. M. Belka, E. Kwiatkowski, INE PAN,

Warszawa 1989.

Indeks 249

IndeksA

Acemoglu Daron 243agregat monetarny 144akcelerator 32, 37, 38, 48, 235akcja śmiała 188, 189– tchórzliwa 188, 189Akerlof George A. 6, 170, 171–173, 233, 240aktywa toksyczne 227Alesina Alberto 242, 243Alfred Cowles III 31Allais Maurice 5, 17, 98, 116–118, 194, 232Allen Roy George Douglas 48analiza autoregresyjna model autoregresyjny– ekonomiczna 18, 28, 31, 83, 134, 140, 226,

231, 232, 238, 239, 240– konsumpcji 33, 107, 108– pożądanych rozmiarów przedsiębiorstwa

96– wyboru dyskretnego 168Ando Albert 69, 93, 108ARCH autoregresyjna warunkowa hetero-

scedastyczność (autoregressive conditional heteroskedasticity)

Arrow Kenneth J. 5, 7, 24, 39, 44–51, 98, 99, 101, 102, 111, 117, 155, 232

arXiv 243asymetria informacyjna informacja asyme-

trycznaattention economics 85aukcja angielska 178– drugiej ceny 178– dwóch cen aukcja Vickreya– holenderska 178– pierwszej ceny 178– podwójna 199– Vickreya 149Aumann Robert John 6, 8, 186–188, 237autoregresyjna warunkowa heteroscedastycz-

ność (autoregressive conditional heteroske-dasticity, ARCH) 181

Azariadis Costas 217

BBank Światowy 170, 174Bannock Graham 81, 124

Barr Nick 216Barro Robert J. 46, 96, 97, 109, 140, 146, 242,

243Basudeb-Guha-Khasnobis 208Baxter Robert E. 81, 124Becker Gary Stanley 5, 8, 131, 132, 238, 243,

244Becker Guity Nashat 131Bentham Jeremy 132Bentzel Ragnar 17Bernanke Ben Shalom 113, 216, 244Beveridge William 222Bhagwati Jagdish Natwarlal 242Blacka-Scholesa wzór 13, 152Black Fischer 13, 150–152Blanchard Olivier 243Blau Julian H. 50Blundell Richard 244bounded rationality 84Brumberg Richard 69, 93, 108Buchanan James McGill 5, 110–112, 237,

239Bush George Walker 39

CCalmfors Carls 17Campbell John Young 244CAPM model ustalania cen aktywów kapi-

tałowychCarlson Sune 17Carter Jimmy 90, 187Cassel Gustav 57, 61Cenci Beatrice 11Chamberlin Edward 77Chandrasekhar Subrahmanyan 18Chruszczow Nikita 18Clinton Bill 201Clinton Hillary 201cliometrics kliometriaCoase Ronald Harry 5, 18, 78, 128–130, 134,

197, 208, 211, 214, 237, 238, 239cost-push inflation inflacja kosztowaCrawford Marion 32Curie Piotr 13Cyert Richard Michael 84

Nobel z ekonomii250

cykle Kondratiefa 41– koniunkturalne 28, 41, 58, 62, 76, 91, 182,

185, 205, 236, 241– Kuznetsa 41cykl koniunkturalny realny 185

DDantzig George 64, 242darwinizm 60Davis E. 81, 124Debreu Gerard 5, 7, 24, 44, 51, 98–102, 116,

117, 232, 241Diamond Peter Arthur 149, 215–223Dorfman R. 32, 113Drucker Peter 241drugie twierdzenie Modiglianiego-Millera

108drugi po najlepszym 81dynamiczna nieefektywność (dynamic ineffi-

ciency) 194

EEdgeworth Francis 148efekt Allaisa 118– Balassy-Samuelsona. Zobacz teoria Balas-

sy-Samuelsona– bardziej chłonnego rynku (thick market

externality) 221– Mundella-Tobina 165– rynku krajowego (home-market effect) 203– zatłoczenia (congestion externality) 221– efektywność Kaldora-Hicksa 49– efekty zewnętrzne (externalities) 102, 129,

221, 222Einstein Albert 24, 25, 197ekonometria 27, 28, 31, 43, 63, 65, 77, 90, 91,

94, 119, 120, 133, 134, 144, 168, 177, 227, 236

ekonomia dobrobytu 36, 81, 102, 110, 154, 238, 241

– eksperymentalna 175– głównego nurtu (mainstream economics)

39, 146– informacji 95, 137, 170, 171, 173– instytucjonalna 134– keynesowska 8, 48, 66– kosztów transakcyjnych (transaction costs

economics) 130– międzynarodowa 79, 81, 235, 242– neoklasyczna 37, 39, 48, 61, 239– procesu starzenia się (economics of aging)

169

– psychologiczna (psychological economics) 176

– rodziny ( family economics) 219eksperyment monetarystyczny 75, 77– w polu ( field experiment) 177Ellingsen Tore 16Ellison Glenn 243endogeniczna teoria wzrostu 242Engerman Stanley 133Engle Robert Fry III 6, 167, 179–181, 237,

243Englund Peter 16, 17Engwall Lars 16etatyzm 59, 97europocentryzm 61

FFabozzi Frank J. 107Feldstein Martin Stuart. 242filozofia moralna 137Fischer Stanley 13, 151, 227, 242Fisher Irving 70, 192fizjokratyzm 54Fogel Robert William 5, 25, 133, 134, 187,

238Friedman Milton 5, 18, 21, 24, 25, 26, 66, 67,

68, 69, 70, 71, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 93, 94, 95, 97, 108, 113, 115, 131, 140, 153, 191, 193, 194, 227, 234, 239

Frisch Ragnar 5, 27–31, 103, 119, 236funkcja dopasowania się (matching function)

219– produkcji Cobba-Douglasa 219

GGalbraith John K. 29, 45, 61, 242Gali Jordi 243Gandhi Mahatma 242Gärdenfors Peter 16Gerschenkron Alexander 42Gertler Mark Lionel 243Glaeser Edward Ludwig 243, 244globalizacja 26, 35, 36, 122, 165, 171, 174,

242gra bazowa 188– tchórza 188gracz 136, 137, 141, 188, 189, 198Granger Clive William John 6, 179, 181, 237,

244Grossman Sanford 173, 242Gruszecki Tomasz 9gry dwuosobowe 137

Indeks 251

– ewolucyjne 137– kooperatywne 136, 137, 237– niekooperatywne 136, 237– o pełnej informacji 137– powtarzalne 187, 188– wieloosobowe 137

HHaavelmo Trygve 5, 17, 119–122, 236Hammarskjoeld Dag 61handel wewnątrzgałęziowy (inter-industry

trade) 203Hansen Alvin Harvey 45Hansen Lars Peter 225Hardin Garett 209Harrod Roy 79, 241Harsanyi John Charles 5, 135–137, 188, 237,

241Hart A.G. 29Hassler John 16Hawtrey Ralph 241Hayek Friedrich von 5, 45, 56–62, 78, 236,

238, 239, 241hazard moralny 148HDI indeksu rozwoju ludzkiegoHeckman James Joseph 5, 166–169, 237, 243Heckscher Eli 29, 34, 35, 52, 54, 55, 79, 80,

81, 165, 202, 233Helpman Elhanan 244Herbert Simon 208, 238Hess C. 208heurystyka reprezentatywna (representative-

ness heuristic) 177Hicks John Richard 5, 44–48, 67, 98, 120,

159, 232, 235, 236Holmlund Bertil 17homo oeconomicus 83, 132, 176Hoover Institution 225Hotelling Harold 241Hoxby Caroline 243Hugo Victor 11Hume David 70Hurwicz Leonid 6, 167, 196–200, 234

Iincentive compatible 148, 198indeks dobrobytu 155– rozwoju ludzkiego (human development in-

dex, HDI) 156– Theila 242– ubóstwa 155

informacja asymetryczna 26, 147, 148, 149, 170, 171, 172, 173, 232

informacja prawdziwa 198informatyka 185instrumenty bezwarunkowe 151– finansowe 151– pochodne 150, 151, 233integracja monetarna 164, 204, 205, 235– akceleratora i mnożnika 37interwencja rządowa 37, 97investment-saving krzywa ISinwestycje 38, 41, 53, 58, 61, 71, 88, 93, 94,

104, 109, 131, 185, 194islamofaszyzm 78

JJames Madison Award 208Jasiński Leszek Jerzy 35, 76, 129, 164, 174Johan Skytte Prize in Political Science 208Johnson Lyndon 18

KKahneman Daniel 6, 175, 176, 177, 238Kahn R. 79Kamiński Włodzimierz 8, 9Kanbur Ravi 208Kantorowicz Leonid 5, 8, 17, 18, 59, 63–65,

236, 240katalaksja 59Kenen P.B. 164Kennedy John 18, 92keynesizm 39, 43, 45, 47, 57, 60, 66, 68, 71,

76, 91, 106, 107, 108, 112, 140, 145, 146, 173, 185, 238

Keynes John Maynard 8, 37, 39, 42, 44, 45, 61, 73, 78, 80, 81, 90, 97, 103, 104, 106, 107, 108, 110, 119, 173, 239, 242

King Robert G. 244Klein Lawrence R. 5, 8, 90, 91, 235kliometria 133, 134Klub Rzymski 28, 29, 30Knight Frank 78kointegracja szereg czasowy ze wspólnym

trendemKomisja Cowlesa 31, 63, 92, 98, 120Komitet Nagrody Nobla 12, 16, 25komunizm 64, 134, 209, 240Konsensus Kopenhaski 134, 187– Waszyngtoński 174konsumpcja 53, 61, 93, 104, 115, 234Koopmans Tjalling Charles 5, 63, 64, 65, 236,

241

Nobel z ekonomii252

koszt transakcyjny 211koszty mechanizmu cenowego 211Kremer Michael 243Krueger Anne Osborn 242Krugman Paul Robin 6, 75, 201–206, 227,

233 , 243Krusell Per 16, 17krytyka Lucasa 144kryzys 144, 202, 206– drugiej generacji 206– walutowy pierwszej generacji 206krzywa Beveridge’a 222, 223– Fishera 192– IS 46, 47, 160, 161– Kuznetsa 41, 237– Laffera 76, 121– LM 47– Lorenza 155– Phillipsa 39, 66, 73, 74, 115, 144, 191, 192,

193, 222, 226, 234, 236–– rozszerzona o oczekiwania inf lacyjne

(expectations-augmented Phillips curve) 193

– podaży Lucasa 142, 145– popytu zagregowanego 73krzyż keynesowski 46kurs walutowy– płynny 163– stały 158, 160, 163, 206– zmienny 158, 160, 162, 165Kuznets Simon 5, 40–43, 103, 237, 238Kuznets swings cykle KuznetsaKydland Finn Erling 6, 182–185, 235

LLaffer Arthur 242Landahl Erik 61Lange Oskar 59, 196La Porta Rafael 244Leontief Wassily 5, 52–55, 77, 81, 113, 236,

241lepkość cen i płac 145leseferyzm 62Levine Ross 243Levitt Steve 243Lewis Arthur 5, 86, 87, 88, 89, 234life-cycle hypothesis hipoteza cyklu życiaLindbeck Assar 17LINK (projekt badań ekonometrycznych)

91Lintner J. 124Lipsey R.G. 38liquidity-money supply krzywa LMLjungqvist Lars 225

Löfgren Karl-Gustaf 17Long-Term Capital Management 153Lopez-de-Silanes Florencio 244Lucas Robert Emerson, Jr. 5, 25, 75, 93, 139–

146, 184, 191, 225, 226, 234, 239, 243Lundberg, Erik 16

Mmainstream economics ekonomia głównego

nurtumakroekonomia 28, 32, 37, 39, 76, 78, 79, 80,

91, 94, 103, 106, 139, 144, 159, 173, 182, 183, 184, 185, 191, 192, 193, 194, 206, 218, 219, 224, 227, 229, 231, 232, 234, 235, 236

– racjonalnych oczekiwań 39malejąca funkcja PKB 46Mäler Karl-Göran 17Malinvaud Edmond C. 116Malthus 32Mankiw Nicholas Gregory 171, 242, 244, 246March J.G. 84market with search frictions 217Markowitz Harry Max 5, 123–127, 152, 233marksizm 39, 97, 174, 239, 240Markusen James R. 36Marshall Alfred 48, 239Maskin Eric S. 6, 196–198, 216, 234Matkowski Zbigniew 9McFadden Daniel Little 5, 166–169, 237McKinnon R.J. 164Meade James Edward 5, 17, 79, 80, 103, 235mechanizm akceleratora 38, 48Menger Carl 60Merton Robert Carhart 5, 13, 108, 123, 127,

150–153, 233Merton Robert King 150metoda input-output 52, 77– Komisji Cowlesa 120– sympleks 242– ujawnionych preferencji Samuelsona 33– wartości indukowanej (induced value me-

thod) 177metody heurystyczne 176– ilościowe 8, 25, 133, 134międzynarodowy system walutowy 29, 30,

94miękkie państwo 62Miller D.T. 176Miller Merton Howard 5, 107, 108, 109, 123–

127, 150, 233Mill John Stuart 176, 239Miłosz Czesław 25Mirrlees James Alexander 5, 147–149, 216, 232Mises Ludwig Edler von 48, 58, 59, 196, 241

Indeks 253

Mitchell Wesley Clair 41mnożnik 32, 37, 38, 120, 121, 236model Arrowa-Debreu 99– autoregresyjny 227, 228– Diamonda-Mortensena-Pissaridesa 220– DMP model Diamonda-Mortensena-Pis-

saridesa– Harroda-Domara 241– Hicksa 45– Hicksa-Hansena model Hicksa– IS-LM 44, 45, 46, 67, 120, 158, 159, 232,

235, 236– Kleina-Goldbergera 90– Mundella-Fleminga 159, 163– ogólnej równowagi gospodarczej 98– przepływów międzygałęziowych 53– rdzenia i peryferii (core and periphery mo-

del) 204– równowagi ogólnej Arrowa-Debreu 7, 51,

102– strukturalny 228– ustalania cen aktywów kapitałowych (capi-

tal asset pricing model, CAPM) 124, 152– wolnorynkowy 37– wzrostu Solowa model wzrostu Solowa-

-Swana– wzrostu Solowa-Swana 194modele ekonometryczne 90, 91, 119, 120,

168, 179, 235–– zorientowane popytowo 91– wielorównaniowe 65, 90, 144Modigliani Franco 5, 24, 69, 93, 107, 108,

109, 127, 233, 234monetaryzm 26, 47, 58, 66, 70, 71, 72, 75, 76,

77, 92, 94, 107, 115, 145, 185, 234Moore Henry Ludwell 28Morgenstern Oskar 136, 179Morishima Michio 217Mörk Eva 16Mortensen Dale Thomas 215–220, 223Mossin Jan 124Mulligan Casey 243Mundell Robert A. 5, 8, 76, 78, 158–165, 235Muth John 140Myerson Roger B. 6, 196–200, 234Myrdal Alva Reimer 57Myrdal Gunnar Karl 5, 18, 21, 25, 56–63,

236, 238, 239

NNagypál E. 217NAIRU stopa bezrobocia nieprzyspieszają-

ca inflacji (non-accelerating inflation rate of unemployment)

Nash John Forbes, Jr. 5, 135–138, 188, 189, 197, 237

naturalna stopa bezrobocia 66, 73, 193, 234, 235

Nelson Richard 195Neumann John von 98, 136, 189New Deal 73, 206Ngai L.R. 217nieefektywność polityki ekonomicznej (policy

ineffectiveness proposition) 226niekorzystna selekcja (adverse selection) 171nierówność dopuszczająca 198, 199Nobel Alfred 5, 7, 11, 12, 17, 21, 237Nobel Immanuel 11Nobel Peter 21noc kryształowa 186Nordhaus William Dawbney 33, 38, 42, 49,

65, 71, 72, 73, 74, 113, 114, 129, 203, 218norma Tinbergena 30North Douglass Cecil 5, 133, 134, 187, 238,

239nowa ekonomia instytucjonalna 214–– keynesistowska 145, 146, 240–– klasyczna 145nowa keynesistowska analiza cyklu koniunk-

turalnego 185– makroekonomia klasyczna 227– szkoła austriacka 60– teoria oczekiwań 177nowoczesna ekonomia neoklasyczna 39nowoczesny wzrost gospodarczy 42Nowy Międzynarodowy Ład Ekonomiczny

29nurt instytucjonalny 61, 239– keynesowski 114, 235– neoklasyczny 70, 135nurty heterodoksyjne 39

OObama Barrack 216, 227Obstfeld Maurice 201, 206oczekiwania adaptacyjne 140, 226– racjonalne 39, 93, 139, 140, 141, 144,

145, 146, 224, 225, 226, 227, 229, 234, 242

Ohlin Bertil Gotthard 5, 16, 29, 34, 35, 52, 54, 55, 61, 79–82, 165, 202, 233

Okun Arthur 241opcje kupna 151, 152opcje sprzedaży 151, 152opis symptomatyczny 228optimum w sensie Pareto 102, 157, 198,

199Orszag Peter Richard 216

Nobel z ekonomii254

Orwell George 60Ostrom Elinor 207–211Ostrom Vincent 207outsourcing 214overemployment 39

Pparadoks Allaisa 116, 117, 118– Diamonda 221– głosowania 49, 50– Grossmana-Stiglitza 173– Leontiefa 54, 55Pattanaik Prasant 155Persson Mats 16Persson Torsten 16Pesendorfer Wolfgang 243Phelps Edmund Strother 6, 73, 74, 115, 117,

184, 191–195, 216, 226, 227, 235Phelps W.S. 73, 74Phillips Alban William 38, 39, 192, 193pierwsze twierdzenie Modiglianiego-Millera

108Pissarides Christopher Antoniou 215, 217,

219, 220planowanie dyrektywne (planning by direc-

tion) 89– w otoczeniu rynkowym (planning through

the market) 89playometrics 31podatek na spekulacyjne operacje 233podejście autoregresyjne model autoregre-

syjny– neokeynesowskie 39– strukturalne model strukturalnypolityka keynesowska 57– monetarna 76, 78, 205– powstrzymywania wzrostu cen i dochodów

81Pollak Robert 195popyt inwestycyjny 58– konsumpcyjny 58, 106, 169– zagregowany 37, 38, 70, 108, 143, 145, 160,

184, 204prakseologia 59, 60prawa własnościowe (property rights) 128,

129, 238prawo kosztów komparatywnych Davida Ri-

cardo 81Prescott Edward Christian 6, 182–185, 235,

243prices and incomes policy polityką po-

wstrzymywania wzrostu cen i dochodówprinciple of cumulative causation zasada

skumulowanej przyczynowości

prognozowanie cyklu koniunkturalnego 91prognozy ekonometryczne 77, 91programowanie liniowe 63, 64, 65, 242programowanie nieliniowe 200przepełnienie informacyjne (information im-

pactedness) 214przepływy użyteczności (utility flows) 193przyczynowość Grangera (Granger causality)

181punkt ogniskowy 190– równowagi w grze 67, 137, 188, 198– Schellinga 190

QQuesnay Francois 54

Rracjonalne oczekiwania 229R&D (research and development) 195recesja 58, 184, 185, 218, 229reguła kciuka 176– Taylora 227relacja oszczędności do dochodu 42relation-specific 213, 214revealed preference Metoda ujawnionych

preferencji Samuelsonarevelation principle zasada odkryciarewolucja racjonalnych oczekiwań 226Reymont Władysław 25ricardiański teoremat ekwiwalentności 109Ricardo David 81, 109, 202, 239Robbins Lionel 59Robinson A. 79Robinson Joan 77, 79, 241Rogoff Kenneth S. 206, 243Romer Paul 242Roosevelt Franklin Delano 206Rostow Walt Whitman 42Rothschild Ema Georgina 154rotten kid theorem 132rozłożony w czasie konfliktu celów (intertem-

poral tradeoffs) 191, 194równanie Fishera 70równowaga rozdzielna (separating equili-

brium) 173– skorelowana 188, 189– w sensie Nasha 137, 138, 188, 189rynek z frykcjami 217, 221, 222

SSachs Jeffrey 243samospełniająca się prognoza 150

Indeks 255

Samuelson Paul Anthony 5, 18, 29, 32–39, 42, 45, 65, 71, 72, 73, 74, 81, 90, 98, 113, 140, 192, 196, 232, 233, 236, 239

Sargent Thomas John 140, 144, 224–229Scarf Herbert 102Schelling Thomas Crombie 6, 186–190, 237Scholes Myron Samuel 5, 13, 150–153, 233Schroeder Larry 208Schultz Theodore William 5, 28, 86–89, 234Schwarz Anna 74screening 173second best drugi po najlepszymSelten Reinhard 5, 135, 136, 137, 188, 237Semkow Jarosław 32Sen Amartya Kumar 5, 154–157, 238Sharpe William Forsyth 5, 123–127, 152,

233Shleifer Andrei 243Sienkiewicz Henryk 24, 25signaling 172Silvio Berlusconi 107Simon Herbert A. 5, 83–85Simons Henry 78Sims Christofer A. 144, 224–229Singer Burton 167Sjöström Tomas 16Skłodowska-Curie Maria 13, 25skłonność gospodarstw domowych do oszczę-

dzania 41Smith Adam 78, 99, 110, 111, 116, 154,

157Smith Vernon L. 6, 175–178, 187, 238soft state miękkie państwoSolow Robert Merton 5, 18, 32, 37, 39, 113–

115, 191, 192, 194, 235, 236Sombart Werner 52Spence Andrew Michael 6, 170–174, 233sposób reakcji konsumenta na cenę i zmianę

dochodu wzór Slutzky'egoSraffa Piero 79stagflacja 61Ståhl Ingemar 17Stigler George Joseph 5, 73, 78, 95–97, 218,

232, 237, 239Stiglitz Joseph Eugene 6, 26, 170–174, 227,

233, 240, 243Stock James Harold 243Stolper Wolfgang 34Stone Richard 5, 17, 103–106, 236stopa bezrobocia 39, 66, 73, 74, 115, 144,

192, 193, 222, 234, 235, 236–– nieprzyspieszającą inflacji (NAIRU, non-

-accelerating inflation rate of unemploy-ment) 192, 193

Strinberg August 12

Strinberg Henrik 12Summers Lawrence Henry 244Svennilson Ingvar 16Swan Trevor Winchester 114swapy 151synteza neoklasyczna 37sytuacja optymalna w sensie Pareto 49szereg czasowy 41, 179, 180o niejednakowej zmienności w czasie (ARCH)

179szeregi czasowe ze wspólnym trendem (koin-

tegracja) 179szkoła chicagowska 66, 78, 97, 158, 219szoki 146, 164, 235, 236– podażowe 76, 204– popytowy 204– asymetryczne 204, 205– symetryczne 204sztywność płac 93Szymborska Wisława 25

TTagore Rabindranath 154takeoff hipoteza startuTaylor John Brian 227teoria Ando-Modiglianiego 69teoria Balassy-Samuelsona 36– dobrobytu 44– dopasowywania się (matching theory) 215,

219, 220– gier 48, 98, 135, 136, 137, 179, 186, 187,

189, 190, 198, 237, 243–– niezespołowych 135– integracji ekonomicznej 241– Jacoba Vinera 80– keynesowska 69, 88– konkurencji niedoskonałej Edwarda Cham-

berlina 77– korzyści komparatywnych 39, 202– kumulatywnego uwarunkowania 62– neoklasyczna 88– ogólnej równowagi w gospodarce 44– optymalnego obszaru walutowego 158– perspektyw (prospect theory) 177– pierścieni O 243– poszukiwania (search theory) 218–– i dopasowywania się (search and matching

theory) 219– przedsiębiorstwa 212– racjonalnych oczekiwań 39– równowagi ogólnej 44, 98, 231––rynkowej 178––skorelowanej 188– rynku niedoskonałego 241

– sztucznej inteligencji 85– wyboru społecznego 155– wyczerpywania się zasobów (depletion the-

ory) 115– względności 24– wzrostu endogenicznego 115, 122– wzrostu egzogenicznego 115Teräsvirta, Timo 17terms of trade 89, 163Thatcher Margaret 60Theil Henri 242Tinbergen Jan 5, 18, 27–31, 119, 236Tinbergen Luuk 27Tinbergen Niko 27Tirole Jean 243Tobin James 5, 18, 92–94, 165, 233, 234tobit 94Tołstoj Lew 12transakcje terminowe warunkowe 151Tullock Gordon 242Tversky 176, 177twierdzenie Arrowa 49, 50– Coase’a 128, 129– Hawkinsa-Simona 53– Heckschera-Ohlina 202– Heckschera-Ohlina-Samuelsona 34, 35– HOS twierdzenie Heckschera-Ohlina-

-Samuelsona– Koopmansa 65– Modiglianiego-Millera 109, 233– Stolpera-Samuelsona 34

UUlam Stanisław 39uznaniowość (discretion) 184

VVickrey William 5, 147, 148, 149, 232Viner Jacob 80, 241Vishny Robert Ward 243

WWald Abraham 98, 99Wallace N. 144, 225, 226, 227Walras Leon 34, 77, 98, 99, 116, 157, 232Wałęsa Lech 25warunek Lindahla-Bouwena-Samuelsona 36– Samuelsona warunek Lindahla-Bouwe-

na-Samuelsonawarunkowa analiza logitowa 168Weibull Jörgen 17Wells Robin 202Werin Lars 17Wicksell Knut 57, 61, 110William H. Riker Prize 208Williamson Oliver Eaton 130, 207–214Winter S. 208Wold Herman 16wskaźnik Kuznetsa 41współczynnik beta 125, 126– ujemny 125– Gini 155, 156wymienność (tradeoff) 192wynik optymalny w sensie Hicksa 48Wynne Susan 208wzór Blacka-Scholesa 150, 151, 152– Slutzky’ego 48

Zzachowania zgodne (incentive compatible)

198zagregowana podaż 72, 121– popyt 72, 121zasada akceleratora 38– Heckschera-Ohlina 29, 34, 52, 54, 55, 79,

80, 81, 233– Mundella (revelation principle) 165– odkrycia 148– skumulowanej przyczynowości 61– ujawnienia, odkrycia (revelation principle)

198zgodność oszczędności i inwestycji 46, 47złota reguła tworzenia kapitału 194, 195

Nobel z ekonomii256

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Text

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Key Textwww.keytext.com.pl

Leszek Jerzy Jasiński N

obel z ekonomii 1969–2011

Analiza dorobku laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych stanowi nie tylko okazję do poznania ich osią-gnięć, lecz także umożliwia wzbogacenie własnej wiedzy eko-nomicznej. Daje bezpośredni kontakt z rezultatami pracy naukowej ocenionymi szczególnie wysoko jako propozycje roz-wiązań najbardziej istotnych zagadnień gospodarczych. Wy-różnienia Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk trafiają bo-wiem do ludzi wybitnych. Wielu z nich uzyskało wyniki będące kamieniami milowymi w rozwoju tej dyscypliny naukowej.

Niniejsza publikacja składa się z czterech części. Rozpo-czyna ją przedstawienie genezy i zasad przyznawania Nagro-dy Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. W głównej części książki zostały omówione sylwetki, poglądy i najważniejsze pu-blikacje sześćdziesięciu trzech laureatów nagrody (od 1969 do 2011 roku). Na końcu pracy podano, jakie szczegółowe obszary nauk ekonomicznych i ośrodki naukowe zostały wyróżnione i kto może okazać się kolejnym noblistą.

1

Leszek J. Jasiński, dyrektor Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN i pracownik Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, jest autorem następujących książek:

Stosunki ekonomiczne z zagranicą w PRL• (1994),Analiza integracji. Przygotowania do członkostwa Polski •w Unii Europejskiej (1998),Polska polityka kursowa w warunkach umacniania się syste-•mu rynkowego 1990–1998 (1999),Integracja regionalna w warunkach globalizacji gospodarki •światowej (2000),Spójność ekonomiczna regionów Polski na tle krajów Unii Eu-•ropejskiej (2005),Podstawy funkcjonowania gospodarki światowej• (2007),Myślenie perspektywiczne. Uwarunkowania badania przy-•szłości typu foresight (2007),Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodar-•cze z zagranicą w XX wieku (2011).

nobel 2 inna.indd 1 2012-02-03 16:07:31