İlk yardim -...

Kanamalarda İlk Yardım Ünite 6

1

İLK YARDIMÇocuk Gelişimi Önlisans Programı

Öğr. Gör. Halil İbrahim ERTUĞ

Ünite 6

İçİndekİler6.1. KANAMALARDA İLK YARDIM .................................................................................................. 3

6.1.1. Kanamanın Genel Belirtileri .............................................................................................................................. 36.1.2. Kanama Çeşitleri ................................................................................................................................................... 46.1.3. İç kanamalarda ilkyardım: ................................................................................................................................. 66.1.4. Doğal Deliklerden Çıkan Kanamalarda İlkyardım .................................................................................... 86.1.5. Hastada Şok Oluşması ........................................................................................................................................ 86.1.6. Elde üçgen bandaj uygulama .......................................................................................................................... 9

6.2. KAYNAKÇA ...............................................................................................................................11

KANAMALARDA İLK YARDIMÖğr. Gör. Halil İbrahim ERTUĞ


3

6.1. KANAMALARDA İLK YARDIMKanama, tartışmasız, belli başlı acil sorunlardan biridir. Kanama mutlaka kısa sürede be-lirlenmeli ve ciddiyeti değerlendirilerek, kontrol altına alınmalıdır. Örneğin trafik kazaları sonucu meydana gelen kanamalar, kazalara bağlı ölüm nedenlerinin arasında ilk sırayı alır. Kan insanın yaşaması, dokuların ve sistemlerin çalışması için gerekli bir dokudur. Kan, tüm vücut sistemlerinin fonksiyonları ile iç içe görev yapar. Diğer sistemlerin görevlerini tamam-layıcı bir özelliğe sahiptir. Vücudumu zun %13-%15’i kandır. Normal erişkin bir insanda yaklaşık 6 litre kan vardır. Dolaşım sistemindeki kanın 1/10’u kanama sonucu kaybedilirse; yorgunluk, halsizlik, çarpıntı, baş dönmesi gibi kan azalması (anemi) belirtileri görülür, ya-şam tehlike girebilir. Kanın %10’u; yetişkinde yaklaşık 600 ml, çocukta 250 ml, bebekte 30 ml’ dir. Kanın 2/10’unun (%20’si)kaybedilirse; hipovolemi meydana gelir ve hipovolemik şok be-lirtileri gelişmeye başlar. Kanın 3/10’unun %30 z 1500-2000 ml) kısa sürede kaybedilirse; ağır şok meydana gelir. Ağır kanama şokları, dönüşü olmayan (irreversible) şoka dönüşür, yaşamı tehlikeye sokar, ölüme neden olabilir

Kanama Nedir? Atardamar, toplardamar ya da kıIcal damarların; çeşitli nedenlerle yırtılması , kopması, ya da kesilmesi sonucu kanın kan damarları dışına akmasına kanama (hemoraji) denir.

Kan dokuların içine ya da vücut dışına akar. Kanamanın çeşidini belirlemek ilk yardım uygu-lamaları bakımından oldukça önemlidir.

6.1.1. Kanamanın Genel Belirtileri• Bitkinlik hali, endişe bayılma şok hali• Kulak çınlaması, baş dönmesi, oksijen açlığı, göz kararması• Nabzın hızlanması, dakikada 100 ve üstü ve düzensiz olması, zayıf olması.• Solunumun hızlanması• Dakikada yirmiden fazla ve yüzeysel olması• Yüzün, dudakların ve parmak uçlarının soluk ve soğuk olması• Alın, yüz ve diğer bölgelerin nemli ve soğuk terlemenin olması• Arteriyel kan basıncında düşme (hipotansiyon), • Reflekslerin zayıflaması, pupillaların dilatasyonu (genişlemesi)• Gözlerde matlaşma, bilincin zayıflaması ve kaybolması,,

İç kanama belirtileri ise biraz daha farlı olup kanamanın olduğu bölgeye göre de değişmek-tedir.

İlkyardım

4

Beyin kanamalarında;• Ani ve şiddetli baş ağrısı• Nöbetler• Bulantı ve kusma• Denge ve koordinasyon kaybı• Bilinç kaybı

Karın İçi Kanamanın Belirtileri;• Zayıflık• Baş dönmesi veya sersemleme• Nefes darlığı• Kan basıncında bir düşüş

Gastrointestinal kanama ayrıca aşağıdaki belirtilere de sebep olabilir;• Siyah ve katran gibi dışkı• Kırmızı veya kahve renkli kusmuk• Bazen karın içi kanamalarda morarma, mavimsi bir renk alma gibi durumlar gözlemlene-

bilir.

6.1.2. Kanama Çeşitleri

6.1.2.1. Kanayan Yere Göre1. Dış Kanama: Kan yaradan vücut dışına akar. Gözle görülür.2. İç Kanama: Kan organın ya da dokunun içinde, organlar arasında akar gözle görülmez.3. Doğal Deliklerden Kanın Dışarı Akması: Kulaklar, burun, ağız, anüs, üreme organları gibi.4. Kanamanın Olduğu Organ ya da Sisteme Göre: Beyin kanaması, akciğer kanaması…


5

6.1.2.2. Kanayan Damarın Çeşidine Göre 1. Atar Damar Kanamaları (Artiyel): Kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık

renklidir. En tehlikeli kana ma çeşididir.2. Toplardamar Kanamaları(Vena): Koyu renkli ve sızıntı şek lindedir. Atardamar kanamasına

göre aynı sürede daha az kan kaybedilir.3. Kılcal Damar Kanaması (Kapiller): Kılcal damarlar atar damarların sonlandığı,

toplardamarların başladığı hücreler arasındaki ince (kılcal) kan damarlarıdır. Küçük kabarcıklar şeklindedir.

6.1.2.3. Dış kanamalarda ilkyardım:1. İlkyardımcı kendini tanıtır ve hasta yaralı sakinleştirilir,4. Hasta/ yaralı sırt üstü yatırılır,5. Hasta/yaralının durumu değerlendirilir (ABC), 6. Tıbbi yardım istenir (112),7. Yara ya da kanama değerlendirilir,8. Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,9. Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır,10. Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır.11. Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır,12. 1Kanayan bölge yukarı kaldırılır,13. Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda

bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa boğucu sargı turnike uygulanır

14. Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde hasta/yaralının üstü örtülür,15. Şok pozisyonu verilir,16. Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (boğucu sargı uygulaması gibi) hasta/yaralının

üzerine yazılır,17. Yaşam bulguları sık aralıklarla (2-3dakikada bir) değerlendirilir,18. Hızla sevk edilmesi sağlanır.

İlkyardım

6

6.1.2.4. Vücutta baskı uygulanacak noktalar nelerdir?Boyun: Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeriKöprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı baskı yeriKoltukaltı : Kol atardamarı baskı yeriKolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeriKasık : Bacak atardamarı baskı yeriUyluk : Bacak atardamarı baskı yeri

6.1.3. İç kanamalarda ilkyardım:İç kanamalar, şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralan ma nedeniyle oluşabilir. Hasta/ya-ralıda şok belirtileri vardır. İç kanama şüphesi olanlarda aşağıdaki uygula malar yapılmalıdır:1. Hasta/yaralının bilinci ve ABC si değerlendirilir,2. Tıbbi yardım istenir (112) 3. Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,4. Asla yiyecek ve içecek verilmez,5. Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa),6. Yaşamsal bulguları incelenir,7. Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır


7

6.1.3.1. Boğucu Sargı (Turnike) Uygulama TekniğiYukarıda bahsedilen şartlar ortaya çıktığı zaman bu teknik dikkatli bir şekilde uygulanmalı-dır.1. İlkyardımcı eline geniş, kuvvetli ve esnemeyen bir sargı alır,2. Şerit yarı uzunluğunda katlanır, uzuv etrafına sarılır,3. Bir ucu halkadan geçirip çekilir ve iki ucu bir araya getirilir,4. Kanamayı tamamen durduracak yeterlikte sıkı bir bağ atılır,5. Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirilir ve uzva paralel konuma getirilir,6. Kanama durana kadar sert cisim döndürülür,7. Sert cisim uzva dik konuma getirilerek sargı çözülmeyecek şekilde tespit edilir,8. Hasta/yaralının elbisesinin üzerine, adı ve turnikenin uygulandığı zaman (saat ve dakika)

yazılı bir kart iğnelenir,9. Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya sabit kalemle “turnike” veya “T”

harfi yazılır,10. Hasta/yaralı pansuman ve turnikesi görülecek şekilde battaniye ile sarılır,11. Turnike 15-20 dakika aralıklarla gevşetilir, sonra tekrar sıkılır.

İlkyardım

8

Eğer; uzuv kopması var ise;1. Kazazede sırtüstü yatırılır.2. Kazazedenin her iki bacağı 30 cm yükseltilerek şok önlenir, kanama kontrol altına alınır.3. Kanamayı durdurmak için kanayan yere en yakın artere bası uygulanır. Bu önlemlere

rağmen kanama durmuyorsa turnike uygulanır.4. Kopan parça varsa temiz bir beze sarılır. Kopan parça temiz su geçirmez ağzı kapalı bir

plastik torbaya yerleştirilir,5. Kopan parçanın konduğu torba buz içeren ikinci bir torbanın içine konur,6. Kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 ölçek

suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya ya da kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur.

7. Torba hasta/yaralı ile aynı vasıtaya konur, üzerine hastanın adı ve soyadını yazılır, en geç 6 saat içinde sağlık kuruluşuna sevk edilir,

8. Tıbbi birimler haberdar edilir (112).

6.1.4. Doğal Deliklerden Çıkan Kanamalarda İlkyardım

6.1.4.1. Kulak kanaması1. Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,2. Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,3. Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,4. Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine

yan yatırılır,5. Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı

kanama örnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.

6.1.4.2. Burun Kanaması1. Yaralı sakinleştirilir,2. Endişeleri giderilir.3. Oturtulur.4. Başı hafifçe öne eğilir.5. Burun kanatları 5 dk süre ile sıkılır.6. Kanama durmaz ise uzman bir hekime gitmesi sağlanır.

6.1.5. Hastada Şok OluşmasıKalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan, tansiyon düşüklüğü ile seyreden, ani gelişen dolaşım yetmezliğidir.


9

Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:1. Kardiojenik ( kalp kökenli ) şok2. Hipovolemik ( damardaki sıvının azalması) şok3. Toksik ( yabancı maddelere bağlı ) şok4. Anaflaktik ( arı, böcek sokmaları, penisilin vb) şok

Şok Belirtileri• Kan basıncında düşme• Hızlı ve zayıf nabız• Hızlı ve yüzeyel solunum• Ciltte soğukluk,• Solukluk• Nemlilik• Endişe• Huzursuzluk• Baş dönmesi• Dudak çevresinde solukluk• Morarma• Susuzluk hissi• Bilinç seviyesinde azalma

Şokta İlk Yardım• Yaralının ve çevrenin güvenliği sağlanır.• Hava yolunun açıklığı sağlanır.• Yaralının temiz hava soluması sağlanır.• Varsa kanama durdurulur.• Şok pozisyonu verilir.• Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması• Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bandaj ve/veya askı olarak kullanılabilir.

Üçgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bu-nun üzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur.

6.1.6. Elde üçgen bandaj uygulamaParmaklar, üçgenin tepesine ve elin sırtı gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine yerleşti-rilir. Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin sırtında, üçgenin alt uçları karşı karşıya geti-rilir , tepe ucu altında kalacak şekilde çaprazlanır, bilek seviyesinde düğümlenir

İlkyardım

10

6.1.6.1. Dize üçgen bandaj uygulamaÜçgenin tabanı dizin 3-4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir.

6.1.6.2. Göğse üçgen bandaj uygulamaÜçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak şekilde sırtta düğümlenir. Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır

6.1.6.3. Kalçaya üçgen bandaj uygulamaÜçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır.


11

6.2. KAYNAKÇA• Tabak R.S, Somyürek H.İ. (2008) Temel İlk Yardım ve Acil Bakım. Ankara: Palme Yayıncılık• Sözen C. (2012) İlk Yardım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık• Uçar M. (2008) Hepimiz için A’dan Z’ye İlk Yardım. Ankara: Atlas Kitapçılık• Sözen B. (2014) Temel İlk Yardım. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi• Somyürek H.i (2002) Eğitimciler İçin İlk Yardım El Kitabı. Ankara: Palme Yayıncılık•

İlkyardım

12

İlk yardim -...

Documents