lokalna strategia zrÓwnowaŻonego rozwoju …pliki.wolomin.org/uchwaly/2009/xxix-55_zal1.pdf ·...

Załącznik do Uchwały Nr XXIX-55/2009Rady Miejskiej w Wołominiez dnia 28.05.2009 roku

LOKALNA STRATEGIA ZRÓWNOWA-ŻONEGO ROZWOJU TUSTYSTYKI I

SPORTU W GMINIE WOŁOMIN NA LATA 2009-2015

Część I. Raport z diagnozy

Wołomin, marzec 2009 r.

Lokalna Strategia Zrównoważonego Rozwoju Turystyki i Sportu w Gminie Wołomin na lata 2009-2015

Autorzy dokumentu:

Grzegorz Grabowski

Iwona Majewska

Autorzy serdecznie dziękują Pani Luzie Gierak, Naczelnikowi Referatu Planowania i Pozyskiwania Środków Urzędu Miasta Wołomin

za wsparcie logistyczne i merytoryczne podczas opracowania dokumentu, a także wszystkim innym osobom, których wiedza i doświadczenie przyczyniły się do powsta-

nia dokumentu w jego ostatecznym kształcie

Spis treści

Strona 2 z 81


1.1. TŁO STRATEGII ................................................................................................. 6

1.2. CELE STRATEGII ............................................................................................... 6

1.3. OBSZAR STRATEGII .......................................................................................... 7

1.4. ZAKRES STRATEGII .......................................................................................... 7

2. PODSTAWY METODOLOGICZNE ....................................................................... 9

2.1. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. ................. 9

2.1.1. Turystyka – sektor szczególnie związany ze zrównoważonym rozwojem .............................................................................................................................. 11

2.1.2. Cele zrównoważonej turystyki europejskiej ............................................... 12

2.1.3. Stosowanie zasad zrównoważonego rozwoju ........................................... 13

2.2.WYKORZYSTYWANE ŹRÓDŁA. ...................................................................... 14

2.3.METODYKA I ETAPY PRAC. .......................................................................... 14

3. DIAGNOZA STRATEGICZNA ................................................................................ 15

3.1. UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE. ......................................................... 16

3.2. ANALIZA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA GMINY. ...................................... 31

3.3. POTENCJAŁ TURYSTYCZNY GMINY WOŁOMIN. ........................................ 35

3.3.1. Ogólna charakterystyka i historia gminy. ................................................... 35

3.3.2. Potencjał przyrodniczy .............................................................................. 37

3.3.3. Potencjał kulturowy. .................................................................................. 40

3.3.4 Dostępność komunikacyjna. ...................................................................... 50

3.3.5 Infrastruktura turystyczna i paraturystyczna .............................................. 56

3.3.6. 0rganizacje pozarządowe ......................................................................... 57

3.4. POTENCJAŁ W ZAKRESIE ROZWOJU SPORTU. ......................................... 59

3.4.1. Kluby, ośrodki, zespoły sportowe .............................................................. 59

3.4.2 Infrastruktura sportowa .............................................................................. 63

Strona 3 z 81


3.4.3 Imprezy sportowe. ...................................................................................... 64

3.5. Turystyka i sport w Gminie Wołomin w badaniach ankietowych .................... 65

3.6. Podsumowanie ............................................................................................. 72

3.7. ANALIZA SWOT. .............................................................................................. 74

3.7.1. Analiza SWOT w zakresie turystyki ........................................................... 74

3.7.2. Analiza SWOT w zakresie sportu ............................................................. 77

78

4. Zakończenie 81

Spis tabel 82

Strona 4 z 81


1. WPROWADZENIE

Niniejszym prezentujemy jeden z najważniejszych dokumentów strategicznych gminy Wołomin, który określa podstawowe kierunki rozwoju obszaru w zakresie tury-styki i sportu w perspektywie roku 2015.

Jest to Strategia oparta o zasady zrównoważonego rozwoju, tj. takie gospoda-rowanie posiadanymi zasobami i zarządzanie procesem zmian, aby zaspokoić istnie-jące potrzeby, nie ograniczając jednocześnie przyszłym generacjom możliwości ich zaspokojenia. W tym kontekście tak opracowaną strategię wyróżnia równoprawne traktowanie rozwoju społeczno-gospodarczego i ochrony zasobów, które go warun-kują.

Znaczenie dokumentu wynika z kilku podstawowych przesłanek:

• Pozwala ukierunkować proces koniecznych zmian na ekorozwój.

• Jest kluczowy w kontekście pozyskiwania przez gminę środków ze-wnętrznych, zwłaszcza funduszy Unii Europejskiej, która priorytetyzuje projekty kompatybilne z dokumentami strategicznymi.

• Porządkuje wielość zadań realizacyjnych, ujmując je w precyzyjny har-monogram działań, jednocześnie je hierarchizując, a więc dokonując porządkowania w czasie i przestrzeni. W tym sensie stanowi drogo-wskaz, scenariusz najważniejszych działań prowadzących do osiągnię-cia zakładanych celów.

• Jest ważną informacją, wskazówką oraz sygnałem dla potencjalnych in-westorów, zainteresowanych inwestowaniem na terenie gminy Woło-min. Płynący przekaz dotyczy konsekwencji oraz strategicznego myśle-nia o rozwoju gminy, co jest istotną przesłanką do planowania przedsię-wzięć.

Należy zaznaczyć, iż niniejsza Strategia pozostaje w ścisłej korelacji i w związku przyczynowo-skutkowym z przyjętą Strategią zrównoważonego rozwoju mia-sta i gminy Wołomin do 2015 roku oraz jej Aktualizacją.

Kompatybilność z innymi dokumentami strategicznymi na szczeblu krajowym, wojewódzkim i powiatowym została przedstawiona w dalszej części Strategii.

Dokument składa się z dwóch podstawowych części:

• Części diagnostycznej – zawierającej opis i ocenę stanu obecnego obszaru projektowego w zakresie turystyki i sportu.

Strona 5 z 81


• Części strategicznej – obejmującej koncepcję rozwoju turystyki i sportu, w tym część wdrożeniową.

1.1. TŁO STRATEGII

Wybór dziedzin znajdujących się w sferze szczególnego zainteresowania do-kumentu nie jest przypadkowy. I jest ściśle powiązany zarówno ze specyfiką gminy i jej potencjału rozwojowego, jak i specyfiką prezentowanych sfer aktywności.

Turystyka jest jedną z najbardziej wyjątkowych dziedzin gospodarki. Jej inter-dyscyplinarność, międzysektorowe powiązania czynią z niej jedno z najważniejszych kół zamachowych rozwoju lokalnego w sensie gospodarczym i społecznym. Wpływy z turystyki, miejsca pracy oraz efekty związane ze sferą społeczną, edukacyjną, kul-turalną, a także wieloma innymi czynią z turystyki kluczowy czynnik rozwojowy. War-to w tym kontekście podkreślić przenoszenie przez turystykę pozytywnych impulsów, zarówno ekonomicznych (na inne sektory), jak i społecznych, ekologicznych, prze-strzennych, instytucjonalnych na inne dziedziny życia na poziomie regionalnym i lo-kalnym. Jednocześnie turystyka jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi go-spodarki na świecie, a wszelkie dane i prognozy wskazują na jej niezmienną wysoką pozycję rozwojową w skali makroregionalnej.

Z kolei sport odgrywa niezwykle istotne znaczenie dla kształtowania więzi lo-kalnych, poczucia przynależności do wspólnoty, edukacji młodego pokolenia, a także budowania (obok turystyki) pozytywnego wizerunku gminy. Ten obszar problemowy jest także związany z tradycjami gminy w zakresie rozwoju sportu.

1.2. CELE STRATEGII

Do głównych i bezpośrednich celów opracowania dokumentu należą: szczegó-łowa diagnoza istniejącego potencjału, określenie głównych kierunków rozwoju tury-styki i sportu na terenie gminy Wołomin wraz z harmonogramem ich realizacji oraz wskazaniem źródeł finansowania i określeniem efektywnego systemu wdrażania.

Z kolei do celów realizacji Strategii należy zaliczyć:

• Rozwój gospodarczy gminy dzięki wykorzystaniu ekonomicznych efek-tów, płynących z turystyki, z wykorzystaniem istniejących zasobów;

• Rozwój społeczny gminy, związany z przeciwdziałaniem bezrobociu oraz wykluczeniu społecznemu;

• Ochronę posiadanych zasobów przyrodniczych i kulturowych, w celu ich zachowania dla przyszłych pokoleń;

Strona 6 z 81


• Promocję gminy Wołomin, jako atrakcyjnego miejsca rekreacji, wypo-czynku i spędzania wolnego czasu;

• Wzrost liczby turystów odwiedzających teren gminy;

• Poprawę wizerunku Wołomina, wykreowanie marki obszaru;

• Zaktywizowanie społeczności lokalnych poprzez włączenie ich w rozwój turystyki i sportu, a także w proces zarządzania;

• Polepszenie warunków życia mieszkańców;

• Przyciąganie inwestorów i inwestycji na teren gminy;

• Efektywne budowanie trójsektorowego partnerstwa.

1.3. OBSZAR STRATEGII

Obszar objęty projektem dotyczy miasta i gminy Wołomin. Wołomin to miasto w woj. mazowieckim, siedziba powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. warszawskiego. Według danych z 31 grudnia 2008, miasto miało 36 382 mieszkańców, miasto: 36 382 – mieszkańców, gmina: 12 858 mieszkańców, Wołomin należy do aglomeracji war-szawskiej, a położony jest 20 km od centrum Warszawy na linii kolejowej do Białego-stoku.

Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej, która jest częścią Niziny Mazowieckiej. Przez miasto przepływa rzeka Czarna, która swój bieg kończy w Ka-nale Żerańskim (Królewskim). Gmina Wołomin graniczy z następującymi gminami: Kobyłka, Radzymin, Klembów, Poświętne oraz Zielonka.

Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie nr 634 (Port Lotniczy im. F. Cho-pina – Ząbki – Zielonka – Wołomin - Wólka Kozłowska), nr 635 (Wołomin-Radzymin) oraz 628 (odcinek droga 634-stacja kolejowa). Przez miasto przebiega również mię-dzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa-Sankt Petersburg (linia kolejowa nr 6 Zielonka-Kuźnica Białostocka) z dwiema stacjami w Wołominie: Wołomin i Wołomin Słoneczna.

1.4. ZAKRES STRATEGII

Zakres tematyczny Strategii dotyczy turystyki i sportu, które zostały ujęte w następujących rozdziałach dotyczących:

Strona 7 z 81


• Metodologii, w kontekście wykorzystywanych źródeł i sposobu ich analizy, metodyki konstruowania dokumentu oraz etapów prac. Ważnym wyznaczni-kiem Strategii było pojęcie zasady zrównoważonego rozwoju.

• Diagnozy strategicznej, w kontekście uwarunkowań wynikających z istnieją-cych dokumentów strategicznych, analizy gospodarczej i społecznej gminy, potencjału w zakresie rozwoju turystyki i sportu oraz analizy SWOT, zamyka-jącej i niejako podsumowującej diagnozę.

• Kompetencji samorządu lokalnego w zakresie rozwoju turystyki i sportu oraz prowadzenia informacji turystycznej.

• Koncepcji zrównoważonego rozwoju turystyki i sportu gminy Wołomin, w kontekście założeń zrównoważonego rozwoju, wizji i misji, celów i zadań realizacyjnych.

• Systemu wdrażania zaproponowanej koncepcji, w kontekście wskazania ko-ordynatora wdrażania, systemu monitoringu i ewaluacji oraz źródeł finanso-wania poszczególnych działań.

Strona 8 z 81


2. PODSTAWY METODOLOGICZNE

Prezentowana Strategia została opracowana zgodnie z przyjętą metodyką konstruowania strategii zrównoważonego rozwoju. Przyjęte cele strategiczne rozwo-ju gminy są kompatybilne z ogólnymi celami rozwoju powiatu wołomińskiego, woje-wództwa mazowieckiego, kraju i zaleceniami Unii Europejskiej. Uwzględniono cele strategiczne, zalecenia lub wskazania zawarte w następujących dokumentach:

• Strategia Lizbońska;

• Globalny program działań na XXI wiek „Agenda 21” (1992);

• Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht 1992) oraz Traktat o Euro-pejskiej Unii Gospodarczej i Monetarnej (Traktat Amsterdamski 1997);

• POLSKA 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwo-ju (Dokument rządowy, Warszawa 2000);

• Druga polityka ekologiczna państwa (Dokument rządowy, Warszawa 2000).

2.1. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU.

Rozwój zrównoważony jest główną ideą w planowaniu rozwoju jednostek tery-torialnych (przepis w ustawach: o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie i kształtowaniu środowiska, Prawo ochrony środowiska). Jest zaleceniem Agendy 21 z Rio de Janeiro w 1992 r. oraz w traktacie z Maastricht.

Termin „sustainable development” po raz pierwszy został użyty w 1978 r. w Raporcie Światowego Komitetu ds. Środowiska i Rozwoju. Według autorów Raportu „rozwój zrównoważony to taki proces wzrostu i zmian, który zapewnia zaspokojenie istniejących potrzeb bez ograniczenia przyszłym generacjom możliwości zaspokoje-nia ich własnych potrzeb”. Terminem tym określa się obecnie nie tylko użytkowanie zasobów (zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju), ale także konieczność podtrzymywania dobrobytu ludności ze szczególnym uwzględnieniem społeczności lokalnych i z zastrzeżeniem, że wzrost ten nie może spowodować ograniczenia zdol-ności przyszłych generacji do zaspokojenia ich własnych potrzeb. Termin „sustaina-ble development” nie oznacza dokładnie „rozwój zrównoważony”, ale raczej „rozwój podtrzymywalny” lub „rozwój możliwy do kontynuowania w długim czasie”. Od kilku lat kraje wysoko rozwinięte podejmują wysiłki mające na celu skonkretyzowanie i wdrażanie tak rozumianego rozwoju.

W Polsce oficjalna definicja pojawiła się w 1997 r. w znowelizowanej ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, a następnie w usta-wie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Przez rozwój zrównowa-

Strona 9 z 81


żony rozumie się „taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces in-tegrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem rów-nowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych poko-leń”.

Przyjmuje się na ogół następujące zasady wynikające z celów rozwoju zrów-noważonego:

• poprawa warunków życia mieszkańców;

• uwzględnianie interesów obecnych i przyszłych pokoleń;

• sprawiedliwość między- i wewnątrz-generacyjna w dostępie do środowiska i innych szans rozwoju;

• dotyczące sposobów realizacji celów zrównoważonego rozwoju:

o odtwarzanie zasobów odnawialnych;

o substytucja zasobów nieodnawialnych;

o zachowanie różnorodności biologicznej;

o emitowanie takich ilości zanieczyszczeń, które środowisko jest w stanie przyjąć i zneutralizować;

• dotyczące opracowania i wdrażania koncepcji rozwoju:

o podejście kompleksowe, ale z koncentracją na kluczowych problemach;

o planowanie zintegrowane;

o wielowariantowość rozwiązań koncepcji planistycznych;

• dotyczące planowania przekształceń zagospodarowania:

o dostosowywanie zagospodarowania do uwarunkowań przyrodniczych i kulturowych;

o zachowanie właściwych proporcji między terenami biologicznie czynny-mi i zabudowanymi, minimalizacja uciążliwości zagospodarowania;

o koncentracja zagospodarowania.

Zapewnienie zrównoważonego rozwoju wymaga więc:

Strona 10 z 81


• zwrócenia większej uwagi na integrację polityczną, administracyjną i organiza-cyjną,

• doskonalenia partnerstwa, kooperacji i współuczestnictwa obywatelskiego,

• myślenia w kategoriach ekosystemowych,

• zachowania równych praw dla wszystkich grup ludności i wszystkich pokoleń.

Reasumując rozwój zrównoważony – jest to taki sposób prowadzenia dzia-łalności gospodarczej, kształtowania i wykorzystania potencjału środowiska i taka or-ganizacja życia społecznego, które zapewnią dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów produkcyjnych, systemów zarządzania, trwałość użytkowania zasobów przyrodniczych oraz poprawę (w pierwszym okresie), a następnie zachowanie wyso-kiej jakości życia.

W tym kontekście umiejętne gospodarowanie oznacza podejmowanie działań efektywnych ekonomicznie, a więc zapewniających najwyższy efekt z każdej zain-westowanej kwoty, skutecznych ekologicznie, a więc zapewniających wysokie tem-po rozwoju przy możliwie najmniejszym obciążeniu środowiska przyrodniczego oraz akceptowalnych społecznie, a więc przynoszących wzrost jakości życia możliwie największej części lokalnej społeczności.

2.1.1. Turystyka – sektor szczególnie związany ze zrównoważonym rozwojem

Turystyka jest działalnością, która ma istotnie znamienny wpływ na zrównowa-żony rozwój. Po części wiąże się to z rozmiarem sektora turystycznego. Państwa eu-ropejskie odnotowały ponad 440 milionów odwiedzających w 2005 r. Jeszcze więk-sza aktywność turystyczna przybiera formę turystyki krajowej i wycieczek jednodnio-wych. Turystyka, bezpośrednio i pośrednio, stanowi około 10% europejskiego PKB oraz zapewnia 20 milionów miejsc pracy. Turyści europejscy odbywają ponad połowę wszystkich podróży międzynarodowych, a podróże Europejczyków są istotnym źró-dłem dochodów dla wielu rozwijających się państw.

Równie istotny dla zrównoważonego rozwoju jest jednak szczególny związek turystyki, w porównaniu z innymi dziedzinami gospodarki, ze środowiskiem natural-nym i społeczeństwem. Jest on spowodowany unikalną zależnością turystyki od do-brej jakości środowiska, różnorodności kulturowej oraz społecznej interakcji, poczu-cia bezpieczeństwa i dobrobytu. Z drugiej strony, źle planowana lub nadmiernie roz-wijana turystyka może przyczyniać się do niszczenia tych szczególnych jakości, które mają tak kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie turystyka może być siłą napędową dla ich ochrony i promocji – bezpośrednio przez podnoszenie świadomości oraz groma-

Strona 11 z 81


dzenie funduszy na ich wsparcie, oraz pośrednio przez dostarczanie gospodarczego uzasadnienia dla zapewnienia takiego wsparcia przez innych.

Turystyka może być narzędziem wspomagającym lub sprzyjającym regenera-cji i rozwojowi gospodarczemu, jak również podnosić jakość życia odwiedzających oraz społeczności lokalnych. Bardziej zrównoważona turystyka przyczyni się znacz-nie do zrównoważonego rozwoju społeczeństwa europejskiego. Stworzenie właści-wej równowagi między dobrem turystów, społeczności lokalnych i środowiska, redu-kowanie konfliktów i uznanie wzajemnej zależności, wymaga szczególnego podejścia do zarządzania destynacjami.

2.1.2. Cele zrównoważonej turystyki europejskiej

W 2005 r. Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO) oraz Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska (UNEP) określiły agendę 12 celów dla zrównoważonej turystyki1. Unijna Strategia Zrównoważonego Rozwoju (SDS) wyróż-nia trzy kluczowe cele: dobrobyt gospodarczy; równość i spójność społeczną; oraz ochronę środowiska. Biorąc pod uwagę każdy z nich po kolei, odzwierciedlając po-wyższe 12 celów, proponuje się następujące cele dla rozwoju zrównoważonej tury-styki europejskiej:

1. Dobrobyt gospodarczy

a) Zagwarantowanie długookresowej konkurencyjności, rentowności i dobrej ko-niunktury przedsiębiorstwom turystycznym i destynacjom.

b) Zapewnianie szans na zatrudnienie dobrej jakości, sprawiedliwych płac i wa-runków dla wszystkich pracowników oraz unikanie wszelkich form dyskrymina-cji.

2. Równość i spójność społeczna

a) Poprawa jakości życia społeczności lokalnych za pośrednictwem turystyki, oraz zaangażowanie ich w planowanie i zarządzanie.

b) Zapewnianie turystom bezpiecznych, satysfakcjonujących i wzbogacających doświadczeń, dostępnych dla wszystkich, bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, niepełnosprawność lub z innych względów.

3. Ochrona środowiska i dziedzictwa kulturowego

a) Minimalizowanie zanieczyszczeń i degradacji środowiska globalnego i lokalne-go oraz wykorzystanie skąpych zasobów na potrzeby turystyki

1 W Making Tourism More Sustainable, UNWTO i UNEP (2005).Strona 12 z 81


b) Utrzymanie i wzmacnianie bogactwa kulturowego i bioróżnorodności oraz przyczynianie się do ich zrozumienia i ochrony.

2.1.3. Stosowanie zasad zrównoważonego rozwoju

Istnieje wiele zasad dotyczących koncepcji zrównoważonego rozwoju, które mają szczególne znaczenie dla turystyki oraz podejścia, które należy przyjąć planu-jąc rozwój turystyki na poziomie lokalnym.

⇒ Przyjęcie podejścia holistycznego i zintegrowanego

Wszystkie, różnorodne wpływy turystyki powinny zostać wzięte pod uwagę przy jej planowaniu i rozwoju. Ponadto, turystyka powinna być zrównoważona i zintegrowana z całym zakresem działań, które mają wpływ na społeczeństwo i środowisko.

⇒ Planowanie długookresowe

Zrównoważony rozwój oznacza zajęcie się potrzebami przyszłych pokoleń na równi z naszymi. Planowanie długookresowe wymaga zdolności zrównoważenia działań w czasie.

⇒ Osiągnięcie odpowiedniego tempa i rytmu rozwoju

Poziom, tempo oraz kształt rozwoju powinny odzwierciedlać i respektować charakter, zasoby i potrzeby społeczności lokalnych oraz destynacji.

⇒ Zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron

Zrównoważone podejście wymaga powszechnego i zaangażowanego udziału w pro-cesie podejmowania decyzji oraz praktycznej realizacji tego, co przewidziano w ich wyniku

⇒ Wykorzystanie najlepszej dostępnej wiedzy

Polityki i działania powinny wykorzystywać najnowszą i najlepszą dostępną wiedzę. Informacje na temat trendów oraz wpływów na turystykę, oraz umiejętności i do-świadczenia, powinny być wspólne dla całej Europy.

⇒ Minimalizowanie ryzyka i zarządzanie ryzykiem – zasada ostrożności

W przypadku niepewności co do wyników, należy przeprowadzić ocenę i zastosować działania zapobiegawcze, w celu uniknięcia szkód dla środowiska lub społeczeństwa.

⇒ Odzwierciedlenie wpływu w kosztach – koszty pokrywa użytkownik i zanie-czyszczający

Ceny powinny odzwierciedlać prawdziwe koszty związane z konsumpcją i produkcją poniesione przez społeczeństwo. Ma to konsekwencje nie tylko dla zanieczyszcze-

Strona 13 z 81


nia, ale również wpływa na opłaty za korzystanie z udogodnień generujących istotne koszty eksploatacji z nimi związane.

⇒ Określenie i przestrzeganie ograniczeń, w stosownych przypadkach

Pojemność poszczególnych miejsc i większych obszarów powinna zostać określona z możliwością ograniczenia, tam gdzie i kiedy to stosowne, rozwoju turystyki oraz ilo-ści turystów.

⇒ Wprowadzenie stałego monitoringu

Zrównoważony rozwój wiąże się ze zrozumieniem wpływów i ciągłego zdawania so-bie z nich sprawy, tak by można było wprowadzić konieczne zmiany i ulepszenia.

2.2. WYKORZYSTYWANE ŹRÓDŁA.

Podczas opracowywania dokumentu wykorzystano następujące rodzaje źró-deł:

• Źródła pierwotne – dane pozyskane z analizy ankiet, wywiadów bezpośred-nich, wywiadów telefonicznych, spotkań, wizji lokalnej, warsztatów diagno-stycznych i strategicznych;

• Źródła wtórne – materiały dotyczące zrównoważonego rozwoju, zarówno kra-jowe, jak i zagraniczne, dane statystyczne m.in. GUS-u, Instytutu Turystyki, materiały POT, dokumenty strategiczne gminy Wołomin (przede wszystkim Strategia zrównoważonego rozwoju Miasta i Gminy Wołomin wraz z Aktualiza-cją), publikacje, strony internetowe, materiały promocyjne i informacyjne, ma-teriały prasowe etc.

Źródła te zostały pozyskane dzięki współpracy z Urzędem Miasta i Gminy Wo-łomin, dzięki współpracy z mieszkańcami gminy, a także były pozyskiwane samo-dzielnie przez konsultantów podczas procesu zbierania danych.

2.3.METODYKA I ETAPY PRAC.

Wszystkie wytyczne związane z budowaniem strategii zrównoważonego roz-woju spełnia metoda partycypacyjno-ekspercka, umożliwiająca połączenie wiedzy i doświadczenia ekspertów zewnętrznych z zaangażowaniem społeczności lokalnych. Metoda ta zakłada uczestnictwo społeczeństwa na każdym etapie konstruowania do-kumentu. Ten bezpośredni kontakt pomiędzy konsultantami a mieszkańcami gminy daje najlepsze efekty, a przede wszystkim zapewnia optymalny przepływ informacji

Strona 14 z 81


oraz bieżącą wymianę uwag, co ostatecznie przyczynia się do wysokiego stopnia ak-ceptacji ostatecznego dokumentu.

Strategia zrównoważonego rozwoju turystyki i sportu jest więc powszechnie uzgodnionym programem, zmierzającym do osiągnięcia najwyższego poziomu życia mieszkańców z poszanowaniem posiadanych zasobów. Stąd należy powtórnie pod-kreślić, iż najważniejszą cechą tak opracowanej strategii jest integrowanie społe-czeństwa i jego angażowanie w proces planowania, co oznacza przyjęcie współod-powiedzialności za skutki wdrożenia strategii.

Przy tworzeniu strategii równorzędną rolę w stosunku do analiz eksperckich odegrały konsultacje społeczne i wyrażane w ich trakcie poglądy, opinie, dążenia i oczekiwania miejscowej ludności. W związku z powyższym oprócz prac eksperckich (wykonywanych przez konsultantów) kluczową rolę odegrały wizja lokalna, warsztaty diagnostyczne i strategiczne, wywiady bezpośrednie, wywiady pogłębione, rozmowy z mieszkańcami, telemarketing oraz inne narzędzia, wymagające kontaktu z lokalną społecznością, umożliwiające pozyskanie bezcennej wiedzy dotyczącej gminy Woło-min w kontekście rozwoju turystyki i sportu.

Proces realizacji projektu obejmował następujące etapy:

• Etap diagnostyczny – związany z analizą stanu wyjściowego, sytuacji gospodarczej i społecznej gminy, a także potencjału w zakresie rozwoju turystyki i sportu. Stosowane w tym etapie metody prac obejmują: ba-danie ankietowe, analizę źródeł wtórnych, warsztaty diagnostyczne, wy-wiady osobiste, telemarketing oraz wizję lokalną. Na tej bazie eksperci dokonali opracowania diagnozy strategicznej, podsumowanej analizą SWOT.

• Etap strategiczny – dotyczący określenia wizji, misji, celów i zadań re-alizacyjnych, a także zasad wdrażania Strategii (w kontekście źródeł fi-nansowania, podmiotów odpowiedzialnych oraz harmonogramu) reali-zowany przez ekspertów na bazie informacji pozyskanych podczas warsztatów strategicznych, danych pozyskanych podczas kontaktów bezpośrednich ze społecznością lokalną.

3. DIAGNOZA STRATEGICZNA

Diagnoza strategiczna jest podstawowym punktem wyjścia konstruowania „Lo-kalnej strategii zrównoważonego rozwoju turystyki i sportu w gminie Wołomin na lata 2009-2015”. Diagnoza ta obejmuje zarówno analizę uwarunkowań wynikających z istniejących dokumentów strategicznych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokal-nym, jak i analizę sytuacji gospodarczej i społecznej gminy oraz analizę posiadanego

Strona 15 z 81


potencjału w kontekście rozwoju turystyki oraz sportu. Podsumowanie diagnozy sta-nowi analiza SWOT.

3.1. UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE.

Efektywność wdrażania niniejszej Strategii wymusza jej spójność z innymi do-kumentami strategicznymi na poziomie międzynarodowym, krajowym, wojewódzkim oraz powiatowym.

Wynika to z faktu, że opracowane i funkcjonujące dokumenty wyznaczają po-żądaną wizję rozwoju kraju, regionu, powiatu, miast wydyskutowaną i akceptowaną, zarówno przez władze, jak i społeczność lokalną. W związku z powyższym, każdy powstający w następstwie czasowym materiał planistyczny powinien być kompatybil-ny z wcześniej opracowanymi strategiami i wpisywać się w ich założenia. Jednocze-śnie ich znaczenie wynika z faktu, że samorządom terytorialnym różnych szczebli przypisano realizację zadań, bądź bezpośrednio związanych z turystyką, bądź po-średnio wpływających na jej rozwój.

Niniejszy podrozdział został tak skonstruowany, aby zanalizować miejsce tury-styki w układzie pionowym od dokumentów ogólnokrajowych poprzez wojewódzkie po powiatowy. Z uwagi na fakt, iż niniejsza Strategia jest strategią zrównoważonego rozwoju duże znaczenie miała także analiza dokumentów międzynarodowych.

Dokumenty międzynarodowe

Dla rozwoju turystyki zrównoważonej Przewodnik UNWTO/UNEP2 wskazuje 12 celów, które powinny być uwzględnianie w rozwoju turystyki. Te cele są uwzględ-nianie w dokumentach strategicznych, zarówno UE, jak i instytucji niepublicznych działających na rzecz rozwoju turystyki.

RENTOWNOŚĆ

Zapewnianie rentowności i konkurencyjności destynacji turystycznych i przedsię-biorstw, tak by były one w stanie kontynuować pomyślny rozwój i dawać długookre-sowe korzyści.

DOBROBYT LOKALNY

Maksymalne zwiększanie wkładu turystyki w dobrobyt destynacji uwzględniając pro-cent wydatków ponoszonych przez zwiedzających, który jest zatrzymywany lokalnie.

JAKOŚĆ ZATRUDNIENIA

2 Making Tourism More Sustainable, A guide for policy makers UNWTO/UNEP, 2005Strona 16 z 81


Zwiększanie ilości i jakości lokalnych miejsc pracy tworzonych i wspieranych przez turystykę, uwzględniając poziom płac, warunków usług i dostępności dla wszystkich bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, upośledzenie oraz inne.

RÓWNOŚĆ SPOŁECZNA

Dążenie do powszechnej dystrybucji korzyści ekonomicznych i społecznych z turystki za pośrednictwem społeczności przyjmującej, uwzględniając zwiększenie możliwości, dochodów i usług dostępnych dla osób niezamożnych.

SATYSFAKCJA ODWIEDZAJĄCYCH

Zapewnianie bezpiecznych i satysfakcjonujących doświadczeń odwiedzającym, do-stępnych dla wszystkich bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, upośledzenie lub inne.

KONTROLA LOKALNA

Zaangażowanie i upoważnienie społeczności lokalnych do planowania i podejmowa-nia decyzji w kwestiach zarządzania i przyszłego rozwoju turystyki na ich obszarze, po konsultacjach z innymi partnerami.

DOBRO SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

Utrzymanie i podniesienie jakości życia w społecznościach lokalnych, uwzględniając struktury społeczne i dostęp do zasobów, udogodnień i systemów wsparcia, unikając wszelkiej formy upokarzania, czy wykorzystywania.

BOGACTWO KULTUROWE

Respektowanie i wzmacnianie dziedzictwa kulturowego, autentycznej kultury, tradycji i cech charakterystycznych społeczności obszaru recepcyjnego.

DOPASOWANIE DO KRAJOBRAZU LOKALNEGO

Utrzymanie i poprawa jakości krajobrazów, zarówno miejskich jak i wiejskich, oraz unikanie fizycznego i wizualnego niedopasowania do środowiska naturalnego.

RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA

Wsparcie ochrony obszarów przyrodniczych, siedlisk, fauny i flory, oraz zmniejszanie szkód.

WYDAJNOŚĆ ZASOBÓW

Zmniejszanie zużycia skąpych i nieodnawialnych zasobów w ramach rozwoju i funkcjonowaniu obiektów turystycznych i usług.

Strona 17 z 81


CZYSTOŚC ŚRODOWISKA

Zmniejszanie zanieczyszczenia środowiska, wody i gruntu oraz wytwarzania odpa-dów przez przedsiębiorstwa turystyczne i odwiedzających.

Dokumenty krajowe

Kierunki Rozwoju Turystyki do roku 2015

Dokument zakłada, że nowoczesny, konkurencyjny i wysokiej jakości produkt turystyczny, przyciągnie do Polski zarówno zagranicznych, jak i krajowych turystów. Autorzy dokumentu uważają, że w tworzeniu polskiego produktu turystycznego warto wykorzystać zmieniające się na rynku trendy, modę na zdrowy styl życia, nowe formy spędzania wolnego czasu, organizację wyjazdowych konferencji i kongresów dla firm.

Dokument jest oparty o zasadę zrównoważonego rozwoju. Wyznacza on głów-ne kierunki rozwoju polskiej turystyki w postaci obszarów priorytetowych postrzega-nych jako:

1. Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności.

2. Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki.

3. Wsparcie marketingowe.

4. Kształtowanie przestrzeni turystycznej.

W zakresie produktu turystycznego rekomendowane są działania ukierunko-wane na kształtowanie konkurencyjnych produktów turystycznych oraz rozwój no-wych produktów, jak również rozwój wiodących typów turystyki, inwestycje w obsza-rze infrastruktury turystycznej produktów, integracja produktów i oferty turystycznej regionów oraz działania mające na celu rozwój przedsiębiorczości i działalności orga-nizacji w dziedzinie turystyki.

W zakresie zasobów ludzkich rekomendowane są działania ukierunkowane na przygotowanie wysoko wykwalifikowanych kadr operacyjnych gospodarki turystycz-nej, rozwój edukacji turystycznej i turystyki społecznej oraz działania w ramach moni-torowania potrzeb branży turystycznej w zakresie kadr zawodowych.

W zakresie wsparcia marketingowego rekomendowane są działania ukierun-kowane na usprawnienie systemu informacji turystycznej oraz zwiększenie efektyw-ności działań marketingowych w turystyce.

W zakresie kształtowania przestrzeni turystycznej rekomendowane są działa-nia ukierunkowane na kształtowanie rozwoju turystyki w sposób zachowujący i pod-

Strona 18 z 81


noszący wartość przestrzeni oraz zwiększanie dostępności turystycznej regionu po-przez rozwój transportu.

Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013

Generalnym przesłaniem Strategii jest wzmocnienie infrastruktury kulturalnej i zwiększenie dostępu do kultury, między innymi przez subsydiowanie jej oferty, a przede wszystkim wyrównywanie dysproporcji rozwojowych pomiędzy województwa-mi w Polsce oraz pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi.

Cel strategiczny został określony jako „zrównoważenie rozwoju kultury w re-gionach”. Realizacja celu strategicznego odbywać się będzie poprzez osiąganie ce-lów cząstkowych, do których należą:

• Wzrost efektywności zarządzania sferą kultury.

• Wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w systemie organizacji działalności kul-turalnej i w systemie upowszechniania kultury.

• Zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju kultury.

• Wzrost uczestnictwa i wyrównanie szans w dostępie do szkolnictwa artystyczne-go, dóbr i usług kultury.

• Poprawa warunków działalności artystycznej.

• Efektywna promocja twórczości.

• Zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków.

• Zmniejszenie luki cywilizacyjnej poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury kultury.

Za najważniejsze obszary w okresie programowania wybrano: rozwój czytel-nictwa i wzrost znaczenia książki, dbałość o rozwój sztuki współczesnej, wspieranie roli szkół artystycznych w kształtowaniu kadr współczesnej kultury, rozwój instytucji kul-tury oraz kulturowego dziedzictwa narodowego.

W dokumencie znalazło się również nawiązanie do turystyki. Podkreślono bo-wiem, iż potencjał turystyczny Polski jest spory, tymczasem ruch turystyczny, zwłasz-cza zagraniczny, i związane z nim efekty gospodarcze są nieadekwatnie niskie. W związku z tym nie-zbędna jest poprawa i coraz wyższa jakość standardu zagospodarowania turystycz-nego. Istotną rolę w tym procesie powinny odgrywać także inwestycje w celu uroz-maicenia oferty turystycznej, dla której znaczące są także atrakcje o charakterze kul-

Strona 19 z 81


turalnym. W centrach wysokiej koncentracji ruchu turystycznego potrzebne są odpo-wiednio dobrane imprezy i instytucje kultury.

Dokumenty wojewódzkie

Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja)

Celem nadrzędnym województwa mazowieckiego jest Wzrost konkurencyj-ności gospodarki i równoważenie w regionie podstawą poprawy jakości życia mieszkańców. Strategia wyznacza następujące cele strategiczne:

• Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców województwa.

• Zwiększenie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym.

• Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warun-kach zrównoważonego rozwoju.

Cele pośrednie to:

• Rozwój kapitału społecznego

• Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu.

• Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy.

• Aktywizacja i modernizacja obszarów poza metropolitalnych.

• Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu.

W ramach realizacji tego ostatniego celu wśród kierunków działań są przewidziane działania związane z promocją i zwiększaniem atrakcyjności tury-stycznej i rekreacyjnej Regionu w oparciu o walory środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego oraz z kreowaniem i promocją produktu.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013 (RPO WM) będzie głównym instrumentem służącym realizacji celów Strategii Roz-woju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, przy wykorzystaniu środków z Eu-ropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

W dokumencie podkreślono, że województwo mazowieckie odgrywa ważną rolę jako miejsce docelowe i główny krajowy ośrodek turystyki zagranicznej. Niestety chociaż na terenie województwa znajduje się wiele miejsc i obiektów o dużym zna-czeniu kulturowym i środowiskowym, które mogą być lepiej wykorzystane dla spo-

Strona 20 z 81


łeczności regionalnej i turystów, turystyka przyjazdowa skupia się jednak głównie w Warszawie.

W związku z powyższym RPO uwzględnia priorytet VI - Wykorzystanie walo-rów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji.

Celem głównym Priorytetu VI jest: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy regionu.

Cele szczegółowe obejmują promocję i zwiększanie atrakcyjności turystycz-nej regionu praz poprawę oferty kulturalnej i wzrost dostępności do kultury.

Kategorie interwencji natomiast to: ścieżki rowerowe, promowanie walorów przyrodniczych, ochrona i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego, inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturo-wego, rozwój infrastruktury kulturalnej, inne wsparcie dla poprawy usług kultural-nych.

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego

W Planie przyjęto, że zrównoważoną strukturę funkcjonalno-przestrzenną Ma-zowsza będą tworzyć główne ośrodki osadnicze, jako elementy węzłowe, z siecią powiązań infrastrukturalnych kształtujących potencjalne pasma rozwoju oraz prze-strzenie otwarte o różnych funkcjach uwarunkowanych bezpośrednio cechami śro-dowiska przyrodniczego.

Kluczowymi elementami równoważenia rozwoju są aglomeracja warszawska i ośrodki subregionalne. Misją Planu jest tworzenie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, poprawy warunków życia jego mieszkańców oraz do stałego zwiększania efektywno-ści procesów gospodarczych i konkurencyjności Regionu. Równoważenie rozwoju i dążenie do zmian w strukturze obszarów problemowych ma być osiągnięte poprzez następujące cele:

• zapewnienie większej spójności przestrzennej województwa i stwarzanie warun-ków do wyrównywania dysproporcji rozwojowych;

• zapewnienie zrównoważonego i harmonijnego rozwoju województwa poprzez zachowanie właściwych relacji pomiędzy poszczególnymi systemami i elementa-mi zagospodarowania przestrzennego;

• zwiększenie konkurencyjności Regionu i poprawę warunków życia.

Polityka wobec aglomeracji polega na wspieraniu restrukturyzacji funkcjonal-nej polegającej na kształtowaniu stref funkcjonalno-przestrzennych oraz stymulowa-niu wzrostu funkcji metropolitalnych Warszawy. W obszarze największych wpływów

Strona 21 z 81


aglomeracji warszawskiej polityka przestrzenna polega na wspieraniu dotychczaso-wych kierunków rozwoju m.in. poprzez umacnianie ośrodków subregionalnych (kon-centracja infrastruktury społecznej i około biznesowej), rozwój systemu transporto-wego, specjalizację produkcji rolnej i rozwój turystyki. Ponadto wspierane są mecha-nizmy dyfuzji innowacji i postępu z aglomeracji warszawskiej. Działania samorządu województwa polegają głównie na wspieraniu wybranych inicjatyw samorządów lo-kalnych.

Wskazane w Planie pasma aktywności społecznej i gospodarczej oparto o systemy infrastruktury technicznej o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regio-nalnym. Procesy ich modernizacji i rozbudowy stanowią o kształtowaniu się pasm dynamizujących aktywność województwa opartych o paneuropejskie i ponadregio-nalne korytarze transportowe. Ich uzupełnieniem będą tzw. Wielka Obwodnica Ma-zowsza i Duża Obwodnica Warszawy.

Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009

Program jest częścią składową Wojewódzkiego Programu Ochrony i Kształto-wania Dziedzictwa Kulturowego, przygotowanego przez Mazowieckie Biuro Plano-wania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego w Warszawie. W Wojewódzkim Pro-gramie Opieki nad Zabytkami na lata 2006–2009 został określony cel strategiczny: utrwalenie dziedzictwa kulturowego Regionu w celu budowania tożsamości re-gionalnej oraz promocji turystycznej Mazowsza w kraju i za granicą w połącze-niu z aktywizacją obywatelską i zawodową społeczności lokalnych; kreowanie turystycznych pasm przyrodniczo-kulturowych.

W opracowanym Programie oparto się na tradycyjnych, pasmowych szlakach rzecznych (Wisły, Bugu, Narwi, Liwca i Pilicy) oraz na trasie Kolei Warszawsko-Wie-deńskiej i kolejki WKD (miasta ogrody, osady poprzemysłowe). Wpisano też ważne obszary etnograficzne, osadnictwa drobnoszlacheckiego oraz cenne zespoły zabyt-kowe, urbanistyczne i krajobrazowe, ze szczególnym uwzględnieniem byłych miast wojewódzkich.

Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego

Dokument odzwierciedla cele, kierunki i zadania w zakresie ochrony środowi-ska zdefiniowane w Polityce Ekologicznej Państwa, a także w Strategii Rozwoju Wo-jewództwa Mazowieckiego. Opisuje stan środowiska, jego zagrożenia i sposoby ochrony. Walory przyrodnicze Regionu definiuje jako: pozostałości największych zwartych kompleksów leśnych dawnych puszcz m.in. Kampinoskiej i Białej. Mniej-sze, ale zwarte kompleksy leśne tworzą m.in. Bory Łochowskie. Obszar wojewódz-twa posiada wysokie walory przyrodnicze w krajowym i europejskim układzie prze-strzennym oraz pełni ważne funkcje ekologiczne poprzez funkcjonowanie tu dolin głównych rzek Wisły i Bugu (paneuropejskie korytarze ekologiczne) oraz Narwi i Pili-

Strona 22 z 81


cy. W krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska o najwyższej randze międzynaro-dowej w obrębie województwa mazowieckiego wyróżniono 6 obszarów węzłowych, w tym Dolinę Dolnego Bugu.

Ważną rolę w obszarach węzłowych i korytarzach ekologicznych pełnią lasy. Tworzą one warunki dla zachowania różnorodności gatunkowej flory i fauny oraz często stanowią otulinę dla bardziej wrażliwych ekosystemów (bagiennych, torfowi-skowych, wydmowych). Dla zachowania spójności systemu obszarów węzłowych i korytarzy o randze międzynarodowej i krajowej wskazanym i celowym jest wyzna-czenie sieci korytarzy ekologicznych o znaczeniu regionalnym.

W obrębie wyznaczonej już sieci ekologicznej znajdują się tereny o wybitnych walorach zasługujące na objęcie ochroną prawną w formie parków krajobrazowych. Dotyczy to m.in. dolin rzek: Wisły, Bugu, Pilicy, Narwi, Liwca oraz terenów leśnych Puszcza Kurpiowska, Puszcza Biała. Parkami krajobrazowymi byłyby: dolina Narwi i dolina górnego Liwca.

Z Programu wynika, że zagrożeniem dla lasów jest lokalnie nadmierna pene-tracja rekreacyjna na terenach podmiejskich oraz niewystarczająca ilość infrastruktu-ry turystycznej i komunalnej, powodująca zbyt duże zaśmiecanie terenów leśnych.

Program pokazuje także problem ochrony wód, powietrza, edukacji ekologicz-nej. W Programie określono siedem celów głównych (wg rodzaju działań o charakte-rze inwestycyjnym), tj. zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska, racjonalna gospo-darka wodą, zwiększenie lesistości i ochrona lasów, poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego, podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej, rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej, utworzenie spójnego systemu obszarów chronio-nych.

Strategia rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata 2007-2013.

Dokument składa się z dwóch części: diagnostycznej i strategicznej. Podsta-wowe wnioski z przeprowadzonej diagnozy strategicznej są następujące:

• Ogromne dysproporcje między posiadanym potencjałem a jego wykorzystaniem dla rozwoju turystyki. Niski stopień wykorzystania walorów turystycznych.

• Mała ilość zintegrowanych produktów turystycznych zarówno produktów miej-sca, jak i produktów liniowych i sieciowych opartych na unikalnych walorach na-turalnych i antropogenicznych.

• Niewystarczająca integracja pomiędzy Warszawą a pozostałą częścią Mazow-sza w zakresie oferty produktowej, jej promocji oraz sprzedaży.

Strona 23 z 81


• Niedostrzeganie roli turystyki jako stymulatora gospodarczego i społecznego rozwoju regionu, co skutkuje niewystarczającym wsparciem turystyki.

Na bazie przeprowadzonej diagnozy w Strategii sformułowano turystyczną wizję wo-jewództwa mazowieckiego, która brzmi następująco:

„Dzięki położeniu w centrum Europy oraz funkcjom metropolitalnym Warsza-wy województwo mazowieckie odgrywa wiodącą rolę w recepcji ruchu turystyczne-go. Swoją przewagę konkurencyjną buduje na unikalnych przenikających się walo-rach naturalnych, kulturowych, a także na rustykalnym wdzięku postrzeganym jako symboliczna kwintesencja polskiego krajobrazu. Ważnym jego atutem jest Warsza-wa, naturalnie generująca ruch turystyczny, który dzięki efektywnemu systemowi promocji i informacji, a także bogatej spakietowanej ofercie, jest dystrybuowany na cały Region.

Województwo mazowieckie jest obszarem, gdzie tradycja jest nowoczesna nowoczesność ma swoje źródła w przeszłości. Jest miejscem, gdzie kontrasty intry-gują, inspirują, stanowiąc kanwę kreowania nowych wartości pozwalających odkry-wać tajemnice Regionu jego mieszkańcom i przybyszom. Dualny charakter Regionu umożliwia spędzenie czasu w sposób ciekawy i niezapomniany, zarówno amatorom różnych form aktywnego wypoczynku w otoczeniu pięknej przyrody, jak i miłośnikom polskiej historii i kultury, a także biznesmenom łączącym aktywność zawodową z potrzebą realizacji pasji i pełnego wykorzystania czasu wolnego.

Województwo efektywnie wykorzystuje potencjał przyrodniczy i dziedzictwo kulturowe, oferując wysokiej jakości produkty turystyczne, skierowane do starannie wybranych segmentów rynku regionalnego, krajowego i zagranicznego. Przestrzeń turystyczna jest zarządzana zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz oczekiwaniami potrzebami turystów i mieszkańców. Województwo pokryte jest sie-cią zintegrowanych, zagospodarowanych szlaków turystycznych, dających szerokie możliwości korzystania tak z uroków mazowieckich lasów, rzek i akwenów wodnych, jak i piękna krajobrazu kulturowego.

Turyści w Regionie czują się doceniani, spotykają się z życzliwością i ser-decznością społeczności lokalnej, która - świadoma roli turystyki w rozwoju Regionu – aktywnie angażuje się w działalność turystyczną. Wysoko wykwalifikowane kadry obsługi ruchu turystycznego gwarantują wysoki poziom satysfakcji i zadowolenia tu-rystów, stanowiąc jednocześnie wizytówkę województwa jako obszaru recepcji tury-stycznej.

Dzięki unikalnej i atrakcyjnej ofercie produktowej, wysokiej jakości usług, efektywnej promocji, zorganizowanej przestrzeni turystycznej i silnym partnerom tu-rystyka jest kluczową gałęzią społecznego i gospodarczego rozwoju Regionu.

Strona 24 z 81


Województwo mazowieckie to nowoczesna, otwarta przestrzeń zwrócona ku przyszłości. W której realizują się nowe idee, pomysły, rozwijają się talenty, gdzie in-nowacja i kreacja są szczególnymi wartościami, wyznaczającymi nową jakość go-spodarki turystycznej”.

Turystyczna misja województwa mazowieckiego, natomiast wskazuje, że:

„Chcemy być nowoczesną europejską przestrzenią turystyczną, otwartą na ludzi, ich zróżnicowane potrzeby i nowe idee. Korzystamy z dziedzictwa regionalne-go i nowoczesnych form jego eksponowania, przekształcając walory w unikalną ofertę turystyczną.

Chcemy być również miejscem, gdzie toczy się dialog przeszłości z przyszło-ścią, wschodu z zachodem, natury z cywilizacją. Miejscem dialogu ludzi, kultur i reli-gii.

Stale wzbogacamy ofertę aktywnego wypoczynku w mieście i na łonie natury, umożliwiając spotkania z przyrodą. Wykorzystujemy w zróżnicowany sposób walory kulturowe, budując ofertę skierowaną do miłośników historii i kultury. Uczymy dzieci i młodzież kochać nasz Region, jednocześnie rozpalając w nich zamiłowanie do po-dróżowania. Przyciągamy biznesmenów z jednej strony nowoczesną infrastrukturą, a z drugiej bogatym wachlarzem możliwości spędzania czasu wolnego. Naszym mieszkańcom stwarzamy doskonałe warunki życia i atrakcyjne możliwości wypo-czynku.

Staramy się możliwie szeroko dywersyfikować ofertę, przedstawiając na ryn-ku sprofilowane, profesjonalne pakiety turystyczne. Chcemy wykorzystywać poten-cjał tkwiący w całym Regionie, wykorzystywać Warszawę i ruch turystyczny, który ona naturalnie generuje, efektywnie zachęcając przyjeżdżające do niej osoby do po-znawania województwa.

Pragniemy, aby Region mazowiecki stał się europejskim centrum spotkań, oferującym kompleksową infrastrukturę, wysokiej jakości produkty i usługi, niepo-wtarzalną atmosferę życzliwości i gościnności, czyli unikalną ofertę turystyczną. Mo-żemy to osiągnąć dzięki wysoko wykwalifikowanej kadrze, wielopłaszczyznowej współpracy oraz doskonałej promocji województwa na polskim i europejskim rynku turystycznym”.

Realizacji wizji oraz celu nadrzędnego Strategii służą cele wyszczególnione poniżej w ujęciu tabelarycznym.

Strona 25 z 81


Tabela 1. Cele strategii rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata 2007-2013

CEL NADRZĘDNY STRATEGII

ZWIĘKSZENIE ZNACZENIA GOSPODARCZEGO TURYSTYKI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM

OBSZAR PRIORY-TETOWY 1.: PRO-DUKT TURYSTYCZ-NY

CEL STRATEGICZ-NY 1: Rozwój oferty produktowej inte-grującej walory tu-rystyczne regionu mazowieckiego do-stosowanej do po-trzeb odbiorców

OBSZAR PRIORY-TETOWY 2.: ZASO-BY LUDZKIE

CEL STRATEGICZ-NY 2: Wzmocnienie potencjału ludzkie-go Regionu oraz przygotowanie kadr do recepcji ruchu turystycznego

OBSZAR PRIORY-TETOWY 3.: WSPARCIE MARKE-TINGOWE

CEL STRATEGICZ-NY 3: Osiągnięcie spójności działań marketingowych

OBSZAR PRIORY-TETOWY 4.: PRZE-STRZEŃ TURY-STYCZNA

CEL STRATEGICZ-NY 4: Zrównoważo-ny rozwój przestrze-ni turystycznej na terenie całego woje-wództwa mazowiec-kiego

OBSZAR PRIORYTE-TOWY 5.: WSPAR-CIE INSTYTUCJO-NALNE

CEL STRATEGICZ-NY 5: Zbudowanie efektywnego syste-mu instytucjonalne-go działającego na rzecz rozwoju tury-styki w wojewódz-twie

Cel operacyjny 1.1:

Tworzenie nowych produktów turystycz-nych opartych na wa-lorach naturalnych i antropogenicznych województwa

Cel operacyjny 1.2:

Poprawa jakości funkcjonujących pro-duktów turystycznych

Cel operacyjny 1.3:

Rozwój programu badań w zakresie podnoszenia jakości produktów turystycz-nych województwa

Cel operacyjny 2.1:

Rozwój wysoko wy-kwalifikowanych kadr gospodarki turystycz-nej

Cel operacyjny 2.2:

Przygotowanie służb publicznych oraz pra-cowników sektora usług około tury-stycznych do obsługi ruchu turystycznego

Cel operacyjny 2.3:

Przygotowanie mieszkańców woje-wództwa do recepcji turystów

Cel operacyjny 3.1:

Wykreowanie marki województwa mazo-wieckiego

Cel operacyjny 3.2:

Wdrożenie zintegro-wanego regionalnego systemu informacji tu-rystycznej

Cel operacyjny 3.3:

Rozwój badań marke-tingowych

Cel operacyjny 4.1:

Zwiększenie dostęp-ności turystycznej wo-jewództwa

Cel operacyjny 4.2

Zagospodarowanie przestrzeni turystycz-nej województwa zgodnie z potrzebami turystów

Cel operacyjny 4.3:

Rozwój infrastruktury turystycznej, paratury-stycznej i okołotury-stycznej na terenie województwa mazo-wieckiego

Cel operacyjny 5.1:

Wzmocnienie instytu-cji, organizacji i pod-miotów funkcjonują-cych na rynku tury-stycznym

Cel operacyjny 5.2:

Stworzenie platformy wielopłaszczyznowej trójsektorowej współ-pracy

Cel operacyjny 5.3:

Podniesienie znacze-nia turystyki jako do-chodowej gałęzi go-spodarki Regionu

Dokumenty powiatowe

Strona 26 z 81


Strategia Rozwoju Powiatu Wołomińskiego do 2015 roku.

W strategii wskazano na walory turystyczne jako ważny atut w rozwoju powia-tu, jednocześnie zdefiniowano słabości związane z niskim wykorzystaniem potencja-łu turystycznego i słabo rozwiniętym sektorem usług turystycznych. Dokument pod-kreśla atrakcyjność turystyczną i rekreacyjną oraz agroturystykę jako szanse rozwo-ju. Natomiast jako zagrożenia definiuje: niski rozwój turystyki i słabą promocję powia-tu.

Przyjęta przez Radę Powiatu wizja jego rozwoju wskazuję, iż:

„Rozwój turystyki i rekreacji będzie ważnym obszarem aktywności powiatu i gmin regionu. Wymagać będą one większych nakładów i intensywnych działań in-westycyjnych w zakresie infrastruktury i dbałości o stań środowiska przyrodniczego. Powiat podejmie działania zapewniające zachowanie ładu przestrzennego i estetycz-nego na terenie gmin. Duże znaczenie przywiązywane będzie do utrzymania porząd-ku zwłaszcza w sezonie turystycznym. Zakłada się praktyczne zakończenie działań inwestycyjnych w obrębie infrastruktury technicznej powiatu, podobnie, jak tej, która obsługuje ruch turystyczny”.

Wizja wskazuje także, iż jednym z kierunków dalszego rozwoju powiatu będzie rozwój turystyki i rekreacji.

Strategia zawiera sześć celów strategicznych, z których dwa mają bezpośred-ni związek z rozwojem turystyki. Cel strategiczny VI zakłada: rozwój rekreacji i tury-styki połączonej z restrukturyzacją rolnictwa przez:

• Opracowanie koncepcji informacji turystycznej dla powiatu.

• Opracowanie programu zarządzania turystyką.

• Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju ścieżek pieszych i rowerowych oraz szlaków turystycznych i wodnych w regionie.

• Rozwój agroturystyki ścisłej współpracy z gospodarstwami ekologicznym.

• Budowa parkingów, kempingów pól namiotowych i boisk sportowych.

• Stworzenie zaplecza noclegowego.

• Wspieranie utworzenia bazy rekreacyjnej powiatu nad Liwcem i Bugiem.

Inny cel strategiczny wskazany w dokumencie to: Cel V - Tworzenie i inten-sywna promocja nowego wizerunku powiatu m.in. poprzez opracowanie programu promocji powiatu, a w tym:

• Program promocji wydarzeń kulturalnych w powiecie.Strona 27 z 81


• Wypracowanie założeń programowych oraz koncepcji realizacji imprez będących ofertą dla mieszkańców województwa i kraju.

• Opracowanie wspólnych dla powiatu wydawnictw promocyjnych adresowanych do wybranych grup i sektorów odbiorczych.

• Promocję powiatu na rynku warszawskim.

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Turystyki Powiatu Wołomińskiego na lata 2008-2015

WIZJA TURYSTYCZNA POWIATU BRZMI:

Powiat wołomiński jest łatwo dostępnym, atrakcyjnym obszarem turystycznym dla turystów krajowych, szczególnie z obszaru aglomeracji warszawskiej oraz tury-stów zagranicznych, poszukujących ciekawych ofert z regionu mazowieckiego.

Swoją pozycję na rynku usług turystycznych powiat buduje na ciekawej ofercie weekendowej, pakietach turystycznych wykorzystujących dualny charakter istnieją-cych walorów, przyjaznych i gościnnych mieszkańcach, rozwiniętej infrastrukturze i efektywnej współpracy wszystkich partnerów na rzecz rozwoju turystyki.

Turystyczny wizerunek powiatu jest budowany w oparciu o czyste obszary NATURY 2000, umożliwiające rozwój turystyki aktywnej, specjalistycznej i ekotury-styki oraz Bitwę Warszawską, jako podstawę do rozwoju Centrum Edukacji Patrio-tycznej, spełniające zarówno funkcje turystyczne, jak edukacyjne i poznawcze.

Misja natomiast jest deklaracją dążeń i wartości powiatu w kontekście rozwoju turystyki. Misja koncentruje się na istocie rzeczy, dostosowuje kierunki działań do długoterminowych celów, pełni też funkcje motywacyjne i promocyjne. Misja określa charakter powiatu i pokazuje jego atuty. Z misji także bezpośrednio wynikają obszary głównej koncentracji działań.

MISJA jest następująca:

Dążymy do uczynienia z turystyki „koła zamachowego” rozwoju gospodarcze-go i społecznego powiatu wołomińskiego dzięki sprzedaży oryginalnych produktów turystycznych, profesjonalnym kadrom, efektywnym działaniom marketingowym, do-brze zorganizowanej przestrzeni i łatwo dostępnym walorom i atrakcjom przy współ-pracy wszystkich zainteresowanych rozwojem powiatu.

Naszym celem jest „wydobycie” i wykorzystanie unikalnych potencjałów tury-stycznych powiatu i ich prezentacja na rynku w postaci zintegrowanych produktów turystycznych i sprofilowanych na konkretnych odbiorców pakietów tematycznych.

Strona 28 z 81


Chcemy być wiodącym turystycznym zapleczem dla mieszkańców Warszawy i okolic.

Celem nadrzędnym Strategii jest: Rozwój ekonomiczny, społeczny i kulturalny powiatu wołomińskiego dzięki rozwojowi gospodarki turystycznej generującej docho-dy, stymulującej miejsca pracy oraz wpływającej na zachowanie dziedzictwa kulturo-wego i przyrodniczego.

Jego osiągnięciu sprzyjają cele ujęte w domenach strategicznych wyszczegól-nione poniżej w ujęciu tabelarycznym.

Tabela 2. Domeny strategiczne

DOMENY STRATEGICZNE

I. PRODUKT TU-RYSTYCZNY

Cel Strategiczny:

Rozwój konkuren-cyjnej oferty pro-duktowej na tere-nie całego powiatu wołomińskiego

II. KAPITAŁ LUDZKI

Cel strategiczny:

Przygotowanie za-sobów ludzkich do uczestniczenia w rozwoju turystyki

III. MARKETING I PROMOCJA

Cel Strategiczny:

Wypromowanie powiatu wołomiń-skiego jako miej-sca atrakcyjnego turystycznie

IV. PRZESTRZEŃ TURYSTYCZNA

Cel Strategiczny:

Zrównoważone ukształtowanie przestrzeni tury-stycznej zgodnie z potrzebami tury-stów przy zacho-waniu zasad ładu gospodarczego, społecznego i eko-logicznego

V. SYSTEM IN-STYTUCJO-NALNY

Cel Strategicz-ny:

Powstanie silne-go otoczenia in-stytucjonalnego działającego na rzecz rozwoju turystyki

Cel operacyjny 1:

Kreacja, wdraża-nie i sprzedaż pro-duktów turystycz-nych w oparciu o posiadany poten-cjał

Cel operacyjny: 1

Podnoszenie kwa-lifikacji operacyj-nych kadr sektora turystycznego

Cel operacyjny 1

Rozwój zintegro-wanej informacji turystycznej na te-renie powiatu.

Cel operacyjny 1

Zwiększenie do-stępności komuni-kacyjnej powiatu i jego atrakcji tury-stycznych

Cel operacyjny 1

Wypracowanie efektywnej plat-formy współpra-cy silnych part-nerów świado-mych znaczenia turystyki w roz-woju powiatu

Cel operacyjny 2

Stałe podnoszenie jakości produktów turystycznych zgodnie z potrze-bami odbiorców

Cel operacyjny 2

Przygotowanie społeczności lo-kalnej powiatu wo-łomińskiego do czynnego uczest-niczenia w turysty-ce poprzez wzrost świadomości ko-rzyści wynikają-cych z jej rozwoju

Cel operacyjny 2

Wykreowanie po-zytywnego wize-runku powiatu/wy-kreowanie marki turystycznej po-wiatu.

Cel operacyjny 2

Równomierny roz-wój infrastruktury turystycznej, para-turystycznej i tech-nicznej na rzecz zrównoważonej tu-rystyki

Cel operacyjny 2

Wzmocnienie podmiotów, in-stytucji i organi-zacji uczestni-czących w roz-woju turystyki w powiecie

Strona 29 z 81


Dokumenty gminne

Zgodnie Ze „Strategią Zrównoważonego Rozwoju Miasta i Gminy Wołomin do 2015 roku” misją Gminy jest:

Zapewnienie jak najlepszego środowiska życia mieszkańcom oraz warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych. Umacnianie konkurencyjności i rangi Gminy Wołomin w otoczeniu w oparciu o aktywnych, przedsiębiorczych i wykształconych mieszkań-ców oraz bliskość Warszawy.

W strategii przyjęto cele operacyjne i zadania realizacyjne ujęte w programy strategiczne.

Program strategiczny: umacnianie wizerunku gminy Wołomin jako ponadlokalnego centrum aktywności gospodarczej i usług publicznych – „Wołomin – gminą przedsię-biorczą i innowacyjną”, zawiera cele operacyjne:

I. Organizacyjne i finansowe wsparcie rozwoju przedsiębiorczości i innowacji –

„Przedsiębiorczość i innowacja – klucz do sukcesu”.

II. Wołomińska administracja samorządowa sprawna, przyjazna i profesjonalna.

III. Wzmocnienie roli centrum Wołomina jako obszaru koncentracji funkcji

administracyjnych, kulturalnych i handlowo-usługowych.

Program strategiczny: zwiększanie konkurencyjności gminy Wołomin w otoczeniu –

„Wołomin ku Europie”, zawiera cele operacyjne:

I. Poprawa powiązań komunikacyjnych Gminy Wołomin z Warszawą.

II. Restrukturyzacja i rozwój infrastruktury służącej ochronie środowiska na

obszarze Gminy Wołomin z dostosowaniem do standardów Unii Europejskiej.

III. Partnerska współpraca w podregionie warszawskim oraz promocja Gminy

Wołomin

w kraju i zagranicą.

Program strategiczny: poprawa jakości życia mieszkańców gminy Wołomin: „Woło-

min gminą bezpieczną i przyjazną do zamieszkania”, zawiera cele operacyjne:

I. Poprawa bezpieczeństwa i porządku publicznego.

II. Podniesienie jakości kształcenia i wzmocnienie materialne placówek

oświatowych

w Gminie Wołomin.

III. Tworzenie warunków do upowszechniania oraz rozwoju sportu i kultury Strona 30 z 81


fizycznej.

IV. Rozwój kultury, turystyki i infrastruktury turystycznej.

V. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury społecznej oraz poprawa stanu

sanitarnego gminy.

VI. Zwiększenie dostępności mieszkań komunalnych na wynajem, utrzymanie

gminnego zasobu mieszkaniowego z zabezpieczeniem lokali socjalnych.

VII. Rozwój osadnictwa, ochrona ładu przestrzennego i gospodarka

nieruchomościami.

Program strategiczny: restrukturyzacja i modernizacja obszarów wiejskich gminy Wo-

łomin - „nowoczesna wieś” zawiera cele operacyjne:

I. Tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i

leśnictwie przy zachowaniu walorów krajobrazowych obszarów wiejskich.

II. Wyrównywanie szans rozwoju gminnych obszarów wiejskich.

PODSUMOWANIE

Analiza dokumentów strategicznych na szczeblu kraju, województwa i powiatu pokazuje, iż działania związane z rozwojem turystyki oraz kreowaniem oferty tury-stycznej są zgodne zarówno z zamierzeniami władz krajowych, jak i wojewódzkich. Turystyka zajmuje bowiem, w tych dokumentach ważne miejsce, jeżeli chodzi o kształtowanie wizerunku i polityki promocji kraju/województwa. Kontekst turystyki, zrównoważonego rozwoju, a także sportu i rekreacji jest również obecny w dokumen-tach strategicznych dotyczących zagospodarowania przestrzennego, ratowania za-bytków i ochrony środowiska, co umożliwia planowanie kompatybilnych działań na poziomie lokalnym.

Co do dokumentów na szczeblu lokalnym, analiza pokazuje, że turystyka, a przede wszystkim sport i rekreacja zajmuje znaczące miejsce w rozwoju obszaru ob-jętego projektem, choć na poziomie gminnym turystyka jest wymieniana expressis verbis rzadko. Należy jednak zauważyć, iż realizacja założonych w strategiach celów strategicznych bezpośrednio wpłynie na podniesienie atrakcyjności turystycznej gmi-ny Wołomin.

3.2. ANALIZA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA GMINY.

Gmina Wołomin jest gminą miejsko-wiejską, położoną w środkowej części wo-jewództwa mazowieckiego w odległości ok. 20 km od Warszawy w kierunku północ-

Strona 31 z 81


no-wschodnim. Graniczy z miastami Kobyłka i Zielonka oraz gminami: Radzymin, Poświętne i Klembów. Wołomin zajmuje 17,3 km2 powierzchni, natomiast tereny wiejskie 44,23 km2. Centralną częścią Gminy jest miasto Wołomin, które otoczone jest od północy, wschodu i południa terenami wiejskimi. W skład GMINY wchodzą na-stępujące sołectwa: Czarna (802mk), Duczki (2799 mk), Helenów (221 mk), Mostów-ka (169 mk), Stare Grabie (632 mk), Nowe Grabie (255 mk), Lipinki (936 mk), Stare Lipiny (538 mk), Nowe Lipiny (1348 mk), Majdan (473 mk), Leśniakowizna (347 mk), Ossów (934 mk), Turów (257 mk) i Zagościniec (1908 mk), Cięciwa (155mk).

Tabela 3. Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci( stałe miejsce zameldowania stan na 31 XII)

Jednostka miary 2003 2004 2005 2006 2007ogółem osoba 48 694 48 988 49 379 49 653 49 989mężczyźni osoba 23 228 23 359 23 515 23 637 23 753kobiety osoba 25 466 25 629 25 864 26 016 26 236

w miastachogółem osoba 36 497 36 571 36 694 36 710 36 797mężczyźni osoba 17 256 17 277 17 313 17 303 17 281kobiety osoba 19 241 19 294 19 381 19 407 19 516

na wsiogółem osoba 12 197 12 417 12 685 12 943 13 192mężczyźni osoba 5 972 6 082 6 202 6 334 6 472kobiety osoba 6 225 6 335 6 483 6 609 6 720Źródło: www.gus.pl

Na koniec 2008 roku w gminie Wołomin było zameldowanych prawie 50 tys. miesz-kańców. Na ternach wiejskich zamieszkiwało prawie 26% mieszkańców, 74% miasto. Charakterystycznym jest także większy udział kobiet w populacji mieszkańców z któ-rych 53% to kobiety. Ta tendecja wzrasta wraz z wiekiem mieszkańców. W wieku po-produkcyjnym 70 % mieszkańców to kobiety.

Tabela 4. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci

2003 2004 2005 2006 2007w wieku przedprodukcyjnym

ogółem 10 786 10 746 10 662 10 665 10 654mężczyźni 5 511 5 502 5 453 5 467 5 426kobiety 5 275 5 244 5 209 5 198 5 228

w wieku produkcyjnymogółem 31 663 31 868 32 228 32 337 32 438mężczyźni 15 777 15 874 16 038 16 144 16 270kobiety 15 886 15 994 16 190 16 193 16 168

w wieku poprodukcyjnymogółem 6 264 6 386 6 542 6 686 6 907

Strona 32 z 81


mężczyźni 1 925 1 962 2 019 2 037 2 049kobiety 4 339 4 424 4 523 4 649 4 858Źródło: www.gus.pl

Zmianie ulega podział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem, zwiększa się liczba mieszkańców Wołomina w wieku poprodukcyjnym (12.9% w roku 2003, do 13,8% w roku 2007). Te tendencje widać przy ocenie wskaźników obciąża-nia demograficznego.

Tabela 5. Wskaźnik obciążenia demograficznego

Wyszczególnienie 2003

20042005 2006 2007

ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produk-cyjnym

oso-ba

53,8 53,8 53,4 53,7 54,1

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedpro-dukcyjnym

oso-ba

58,1 59,4 61,4 62,7 64,8

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyj-nym

oso-ba

19,8 20,0 20,3 20,7 21,3

Źródło: www.gus.pl

Wołomin jest gminą w której systematycznie przybywa mieszkańców. Saldo migracji w ostatnich latach systematycznie rosło w 2003 roku wynosiło 13 osób a w 2007 roku 187 osób. Świadczy to a atrakcyjności gminy. Świadczy też o tym wzrost liczby jednostek gospodarczych.

Wołomin jest gminą wktórej systematycznie wzrasta liczba podmiotów gospo-darczych.

Tabela 6. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów własnościowych

rok 2003 2004 2005 2006 2007Liczba podmiotów 5 143 5 233 5 408 5 494 5 605


Zdecydowana większość z nich to przedsiębiorstwa sektora prywatnego, któ-rych w 2007 było 5 490 z czego 4 608 to osoby fizyczne prowadzące działalność go-spodarczą a 220 to spółki handlowe.

Tabela 7. Podział jednostek gospodarczych według PKD

WyszczególnienieJednostka gospodarcza

2003 2004 2005 2006 2007

A- rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 55 46 50 52 60

Strona 33 z 81


C- przetwórstwo przemysłowe 2 4 4 4 4

D- wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę

wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych660 646 656 669 665

E -dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz dzia-

łalność związana z rekultywacją2 3 3 3 3

F -budownictwo 712 720 739 746 772G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodo-

wych, włączając motocykle

1

890

1

9141 970 1 967 1 962

H -transport i gospodarka magazynowa 99 106 107 107 112I -działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastrono-

micznymi

484 473 481 491 512

J - informacja i komunikacja 132 140 145 147 159

K -działalność finansowa i ubezpieczeniowa 561 580 613 625 662

L -działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 16 16 16 16 16

M -działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 98 118 125 130 133

N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność

wspierająca136 144 155 161 166

O - administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe za-

bezpieczenia społeczne296 323 344 376 379


Rolnictwo na terenach wiejskich Gminy Wołomin nie stanowi dominującej funkcji, a ma raczej charakter uzupełniający do funkcji osadniczej. W końcu 2002 roku zarejestrowanych było1015 gospodarstw rolnych, w tym: 651 poniżej dwóch hektarów i zaledwie 20 gospodarstw powyżej 15 ha.

Tabela 8. Powierzchnia gruntów wg rodzaju w arach

ogółem 245 477

użytki rolne 215 963

grunty orne ogółem 156 323

grunty orne pod zasiewami 44 650

grunty orne odłogi 104 665

grunty orne ugory 7 008

łąki trwałe ogółem 49 149

pastwiska ogółem 10 182

lasy i grunty leśne ogółem 14 384

Mimo wielu niegodności odczuwanych na co dzień przez mieszkańców Gminy Wołomin i w zlokalizowanych na jego terenie podmiotów gospodarczych, a wynikają-cych z niedoborów w sferze infrastruktury technicznej i społecznej, mieszkalnictwie komunalnym, bezpieczeństwie publicznym i ochronie środowiska jest ona postrzega-

Strona 34 z 81


na jako atrakcyjna gmina. Świadczy o tym ranking atrakcyjności inwestycyjnej miast powiatowych – stolic powiatów ziemskich (objęto nim 260 miasta powiatowe) prze-prowadzony w 2001 roku przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową WOŁOMIN został zaliczony do gru-py miast o największej atrakcyjności inwestycyjnej (wraz z 45 miastami).

Od 1 stycznia 1999 roku miasto WOŁOMIN jest siedzibą starostwa powiatu wołomińskiego, w którego skład wchodzi 12 gmin: Dąbrówka, Jadów, Klembów, Ko-byłka, Marki, Poświętne, Radzymin, Strachówka, Tłuszcz, Wołomin, Ząbki, Zielonka. Powiat wołomiński zajmuje obszar 955,37 km2, w tym ok. 58% stanowią użytki rolne, 23% lasy i19% tereny zabudowane (tzw. tereny osiedlowe i pozostałe). Powiat za-mieszkuje ok. 186 tys. mieszkańców, co sprawia, że zajmuje on – pod tym względem - pierwsze miejsce wśród powiatów ziemskich w województwie mazowieckim.

3.3. POTENCJAŁ TURYSTYCZNY GMINY WOŁOMIN.

W kontekście rozwoju turystyki kluczowe znaczenie ma analiza i ocena istnie-jącego potencjału, który determinuje nie tylko specyfikę produktów turystycznych, ale również działania konieczne do realizacji w kontekście zdiagnozowanej sytuacji.

Na dzisiejszym rynku usług turystycznych przewaga konkurencyjna jest uwa-runkowana przede wszystkim „prawdziwością” prezentowanej oferty. Oznacza to, że im bardziej oferta i produkt pozostają w korelacji i nawiązują do specyfiki miejsca, jego historii, tradycji, obyczajów, obrzędów, im bardziej „eksplorują” w sposób zrów-noważony walory środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego, tym większa jej siła przetargowa na rynku. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż tym samym rozwój turystyki przyczynia się do zachowania tych najcenniejszych wartości.

W związku z powyższym trudno sobie wyobrazić programowanie rozwoju go-spodarki turystycznej na terenie gminy Wołomin bez rozpoznania jej potencjału tury-stycznego, na który składają się zarówno analiza szeroko pojętej atrakcyjności tury-stycznej, jak i stanu zagospodarowania turystycznego oraz dostępności komunikacyj-nej.

3.3.1. Ogólna charakterystyka i historia gminy.

Informacje ogólne

Gmina Wołomin jest gminą miejsko-wiejską w skład, której oprócz miasta wchodzą następujące sołectwa: Cięciwa (od 2005 r.), Czarna, Duczki, Helenów, Le-

Strona 35 z 81


śniakowizna, Lipinki, Majdan, Mostówka, Nowe Grabie, Lipiny Nowe, Ossów, Stare Grabie, Lipiny Stare, Turów, Zagościniec.

Gmina obejmuje obszar 6153 ha, w tym użytki rolne stanowiły 60% powierzch-ni, a użytki leśne 16%. Gmina z kolei stanowi 6, 44 % powierzchni powiatu.

Według danych z 31 grudnia 2008, gminę zamieszkiwało 49 240 osób, z czego ponad 59% stanowiły kobiety, a ponad 46% mężczyźni.

Krótka historia

Najwcześniejsze wzmianki o Wołominie pochodzą z XV wieku. Pod nazwą Za-cięciwa, Wołomin wzmiankowany jest w latach 1478-1501. W XVI wieku jest to wieś królewska. W wieku XVIII należał do rodziny Wołomińskich, potem Nakwaskich.

W 1794 roku nabył go świeżo nobilitowany mieszczanin warszawski Wawrzy-niec Meyer. Rozwój osady nastąpił w XIX w. Związane to było z uruchomieniem linii kolejowej z Warszawy do Petersburga (1862). W roku 1867 Meyer sprzedał dobra Wołomin Hersztowi i Rozalii Schönmanom. Ci z kolei w 1872 roku odstąpili je Albertowi i Emilii Ebersta-edtom. Niebawem Emilia Eberstaedt przekazała Wołominek w dzierżawę reemigran-towi z USA Gustawowi Granzowi, który wykazał się dużą przedsiębiorczością. Trzebił okoliczne lasy, propagował letniskowe zalety miejscowości, przyciągał chętnych do budowy domków letniskowych.

Północna część Wołomina miała swoisty mikroklimat. Na Białych Błotach my-śliwi polowali na dzikie kaczki i kuropatwy, wzdłuż obecnej ulicy Marszałka J. Piłsud-skiego w kierunku Górek Mironowskich powstały domki letniskowe zlokalizowane na pięknych pagórkach piaszczystych, porośniętych lasem głównie sosnowym. Dawało to tej okolicy szczególny urok i czyniło ją atrakcyjną dla społeczności stołecznej zwa-nej letnikami.

Na początku XX wieku powstały liczne zakłady rzemieślnicze, głównie szew-skie, sklepy, trzy restauracje, zajazd, karczma, hotel i trzy linie tramwajów konnych obsługujące głównie letników przybywających na wakacje i weekendy z Warszawy. Na terenie Wołomina zachował się drewniany dom, w którym mieszkała sławna pi-sarka Zofia Nałkowska i jej ojciec znany geograf Wacław. Obecnie w budynku tym mieści się muzeum ich imienia.

Na mocy dekretu naczelnika Państwa Polskiego z dnia 04 lutego 1919 roku osada miejska Wołomin została podniesiona do rangi miasta. W rok później na

Strona 36 z 81


przedpolach Wołomina, Ossowa i Radzymina została stoczona jedna z największych bitew z bolszewikami znana w historii jako "Cud nad Wisłą". W okresie II Rzeczypo-spolitej Wołomin szybko się rozwijał. W końcu 1924 roku miał już 14 tys. mieszkań-ców, siedem dużych zakładów przemysłowych, klub sportowy "Huragan" (1923), licz-ne organizacje społeczne i samorządowe. W 1930 roku miasto miało już własny kościół (1927), synagogę żydowską, cerkiew, sąd grodzki, urząd pocztowo-telegraficzny, hotel, dwa kina, ponad 400 zakładów rze-mieślniczych i handlowych, elektrownię, trzy szkoły podstawowe.

W okresie okupacji niemieckiej Wołomin znalazł się w Generalnym Guberna-torstwie. Już na jesieni 1939 roku rozpoczął się organizować w mieście podziemny ruch oporu. Po jego scaleniu najsilniejszą organizacją w mieście była Armia Krajowa - około 1000 członków, następnie Narodowe Siły Zbrojne – kilkuset członków. Dużą rolę odegrała w Wołominie organizacja "Jerzyki", powstała na bazie przedwojennego harcerstwa.

Po drugiej wojnie światowej w Wołominie powstały Zakłady Stolarki Budowla-nej (1953) - istniejące do dziś pod nazwą "Stolarka" Wołomin S.A., rozbudowana zo-stała Huta Szkła, powstały liczne spółdzielnie rzemieślnicze, Technikum Przemysłu Szklarskiego (1951), Liceum Ekonomiczne (na bazie powstałej za okupacji szkoły handlowej), zakłady: "Gazomontaż", Poszukiwań Nafty i Gazu, "Transbud", osiedla mieszkaniowe: "Słoneczna", "Lipińska", "Polna", "Kobyłkowska", "Nafta", tysiące domków i willi indywidualnych, nowe szkoły, stadion i halę sportową, duże pawilony handlowe, kino "Kultura", szpital miejski.

3.3.2. Potencjał przyrodniczy

Potencjał przyrodniczy jest jednym z podstawowych czynników warunkujących możliwości rozwoju turystyki i rekreacji na terenie gminy Wołomin. Dotyczy to w szczególności możliwości rozwoju form turystyki oraz kreacji produktów turystycz-nych, bazujących na posiadanych zasobach.

Jednocześnie przyroda i czyste środowisko nierzadko decydują o wyborze miejsca spędzania wolnego czasu. To krajobraz przyrodniczy jest naturalną „prze-strzenią” prezentacji walorów antropogenicznych gminy Wołomin. Jednocześnie za-soby przyrodnicze są nierzadko „same w sobie” powodem podjęcia decyzji o wybo-rze gminy na miejsca spędzenia czasu przeznaczonego na rekreację i wypoczynek.

Ukształtowanie terenu

Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej, która jest częścią Niziny Środkowomazowieckiej. Mezoregion jest zdenudowaną równiną, w której podłożu

Strona 37 z 81


występują tzw. iły wstęgowe (wpływ na rozwój ceramiki w regionie). Równinę Woło-mińską przecina seria dopływów Bugu i Narwi o nurcie równoległym do biegu środko-wej Wisły: Struga, Czarna, Rządza, Osownica i Liwiec.

Równina Wołomińska wznosi się łagodnie w kierunku południowo-wschodnim ku Wysoczyźnie Kałuszyńskiej. Wzniesienia nad poziom morza omawianego terenu mieszczą się w granicach od 78 m w części północno-zachodniej (okolice Kuligowa nad Bugiem) do około 100-110 m w części centralnej i 142 m w części południowej powiatu (wschodni kraniec gminy Zielonka). Północno-wschodnią część zajmuje doli-na Liwca o szerokości do 3 km. Powierzchnia regionu jest w znacznym stopniu zaję-ta przez uprawy rolne3.

Klimat

Gminę cechują dogodne warunki klimatyczne, stosunkowo długi okres wege-tacji, sprzyjający rolnictwu. Wołomin jest położony jest w mazowiecko-podlaskim re-gionie klimatycznym, który charakteryzuje się przewagą wpływów kontynentalnych. Dzielnica ta charakteryzuje się wyraźnie chłodnym klimatem, mało korzystnymi wa-runkami nasłonecznienia oraz częstymi porannymi mgłami. Wilgotność powietrza jest znaczna, a przewietrzenie terenu, zwłaszcza zadrzewionego słabe. Opady roczne wynoszą od 550 do 650 mm. W porównaniu z Dzielnicą Środkową, często występują tu opady gradu, a okres wegetacji trwa około 200 dni. Różnice klimatyczne wynikają-ce z rzeźby terenu, różnic poziomu wód gruntowych, stanu i rodzaju zadrzewienia oraz zmiennej szaty roślinnej przyczyniają się do powstania lokalnych mikroklimatów. Średnie temperatury miesięczne kształtują się od około - 4,5°C w styczniu do około 18°C w lipcu, przy średnich rocznych 7,1°C.4

Sieć hydrograficzna

Przez teren gminy Wołomin przepływają rzeki: Liwiec (II klasa czystości), Osownica (II klasa czystości), Rządza (klasa czystości III), Cienka (II klasa czystości), Czarna (III klasa czystości), Długa (pozaklasowa).

Z punktu widzenia rozwoju turystyki najważniejsze znaczenie ma Liwiec, po-nieważ piaszczyste dno rzeki stwarza dogodne możliwości do kąpieli i rekreacji. Jed-nocześnie walory krajobrazowe i dostępność brzegów rzeki umożliwiają ich wykorzy-stanie w celach rekreacyjnych w sezonie letnim.

Obszary chronione

Wśród obszarów chronionych na terenie gminy Wołomin brak jest parków na-rodowych, parków krajobrazowych oraz rezerwatów przyrody, choć do gminy przyle-3 Na podstawie „Projektu Lokalnej strategii Rozwoju dla obszaru Lokalnej grupy działania Równiny Wołomińskiej, Kraków – Wołomin 2008 4 Ibidem

Strona 38 z 81


ga rezerwat przyrody „Grabicz”, który obejmuje śródleśne jezioro wraz z otaczający-mi je bagnami, lasami. Z powodu zmian, jakim ulegały walory przyrodnicze w ciągu ostatnich trzydziestu lat funkcjonowania rezerwatu, zdezaktualizował się jego cel ochrony. „Grabicz” przestał być ostoją i miejscem gniazdowania dla licznych gatun-ków ptaków wodno-błotnych.

W 1976 roku powierzchnia lustra wody wynosiła 12,5 ha, jednak w wyniku ob-niżenia się poziomu wód gruntowych i postępującej sukcesji roślinności krzewiastej otwarte lustro praktycznie zanikło. Przyczyny obniżenia się poziomu wód gruntowych i zaniku wody w jeziorku należy upatrywać w intensywnej zabudowie terenów budow-lanych w okolicach rezerwatu, braku retencji wody na terenach przyległych, w prze-prowadzanych melioracjach otoczenia, w poborze wód czwartorzędowych do celów wodociągowych oraz wystąpieniu leja depresyjnego zwierciadła wód podziemnych I poziomu w rejonie Wołomina.

W rezerwacie dominują obecnie zbiorowiska szuwarowe z trzciną pospolitą oraz pałką szerokolistną i wąskolistną, a także turzycowiska z turzycą sztywną. Ob-serwuje się sukcesję brzozy i wierzby. Wytworzyły się przy tym korzystne warunki siedliskowe dla owadożernej rosiczki okrągłolistnej, która w rezerwacie występuje bardzo licznie. Gatunek ten objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Zmianie nie uległy zbiorowiska leśne otaczające zbiornik wodny, tworzy je bór wilgotny Molinio – Pinetum z gatunkami dominującymi: sosną i brzozą.

Na terenie gminy Wołomin znajduje się fragment Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, który obejmuje tereny dolin rzecznych Wisły i Narwi wraz z dopływami oraz towarzyszącymi im kompleksami lasów. Tworzy otulinę dla terenów objętych wyższą formą ochrony - parków krajobrazowych, parku narodowego, rezer-watów (zatwierdzonych i projektowanych) oraz powiązań między nimi, obejmuje też obszary pomników przyrody, zabytkowych parków podworskich, a także zorganizo-wanych terenów wypoczynkowych, zabudowy letniskowej i podmiejskich ogródków działkowych. Pełni rolę systemu korytarzy ekologicznych, pozwalających na swobod-ne rozprzestrzenianie się gatunków.

Teren Wołomina to także ostoja wyjątkowej w skali europejskiej strzebli błotnej „Białe Błota” , które są przewidywane ochrony w ramach sieci Natura 2000. Dużo jest również pomników przyrody, przedstawionych poniżej w formie tabelarycznej.

Tabela 9. Pomniki przyrody

GMINA WOŁOMINDąb szypułkowy Kolonia Gródek 2 Dąb szypułkowy Wołomin, ul. Powstańców 11 w zieleni ulicznejDąb szypułkowy Wołomin, ul. Powstańców 11 w podwórzuDąb szypułkowy Leśniakowizna , na działce rolnej p. S. Pyłki

Strona 39 z 81


Dąb szypułkowy Leśniakowizna, w pobliżu zabudowań gospodarczych S. PyłkiDąb szypułkowy Leśniakowizna, obok zabudowań gospodarczych M. RekaSosna zwyczajna Turów, na działce rolnej obok Stanisława PrędotyDąb szypułkowy Wołomin, ul. Laskowa 13Dąb szypułkowy Wołomin, ul. Brzozowa 20Dąb szypułkowy Wołomin, na granicy z wsi Czarna, na polu ornym A. Gwardy Dąb szypułkowy Duczki, na działce leśnej p. G. KapuścińskiejDąb szypułkowy Duczki, na działce leśnej p. H. TomaszewskiegoDąb szypułkowy Majdan, na działce rolnej p. Z ChacińskiejDąb szypułkowy Leśniakowizna, na działce rolnej p. H. PodgórskiegoDąb szypułkowy Leśniakowizna, na działce rolnej p. S. PyłkiSosna pospolita Wołomin, ul. Gościniec, działka leśna nr 25 p. B. Tylec Dąb szypułkowy Wołomin, ul. Powstańców 10, obok budynkuDąb szypułkowy Wołomin, ul. Laskowa 4, na parkingu przed budynkiem „Stolbu-

du”Dąb szypułkowy Leśniakowizna, Dąb szypułkowy Leśniakowizna, przy drodze polnej ob. Henryka LudwiniakaDąb szypułkowy Leśniakowizna Dąb szypułkowy Turów na podwórzu gospodarczym pomiędzy zabudowaniami

ul. Poniatowskiego 22Dęby szypułkowy 2 szt. Leśniakowizna , obok budynku mieszkalnego A. Budek Dąb szypułkowy 3 szt. Wołomin, ul. Głowackiego 10Dąb szypułkowy 2 szt. Wołomin, ul. Głowackiego2Dęby szypułkowe 4 szt. Wieś Kobylak, na działce Mariana NapiórkowskiegoDęby szypułkowe 3 szt. Turów, na polu ornym przy ul. Poniatowskiego 22Głaz narzutowy gnejs biotytowy „Białe Błota”

3.3.3. Potencjał kulturowy.

Obok walorów naturalnych również potencjał kulturowy Wołomina determinuje możliwości kreacji produktów turystycznych oraz budowanej na ich podstawie oferty.

Walory antropogeniczne będące efektem działalności człowieka, są jednym z istotnych motywów przyjazdu do obszarów recepcji turystycznej. Obiekty architekto-niczne sakralne i świeckie, założenia parkowo-pałacowe, obiekty poprzemysłowe, układy urbanistyczne, obiekty muzealne czy też ślady dawnej tradycji i kultury ludo-wej w wielu przypadkach przesądzają o tym, że dana destynacja jest atrakcyjna dla turystów.

Na potencjał kulturowy gminy Wołomin składają się: obiekty dziedzictwa mate-rialnego (sakralne i świeckie), istniejące tradycje i obyczaje, odbywające się imprezy, twórczość miejscowych artystów, działalność instytucji kulturalnych etc.

W pewnym sensie potencjał antropogeniczny gminy Wołomin jest pochodną jej potencjału naturalnego. W pierwszym okresie zauważono głównie walory przyrod-nicze i letniskowe, dopiero potem rozwinęły się funkcje przemysłowe i miejskie.

O letniskowo-wypoczynkowym charakterze Wołomina świadczy zachowana nadal drewniana zabudowa prezentująca ciekawe formy snycerskie – domy przy ul. Piłsudskiego 6, 8, ul. Akacjowa 4, ul. Wąskiej 5 położona poza granicami miasta ul. Tramwajowa 7, 9 i ul. 100-lecia 156. Domy te oprócz wyremontowanego budynku przy ul. Tramwajowej 9 oraz dobrze utrzymywanego budynku przy ul. Piłsudskiego 8,

Strona 40 z 81


pomimo ciągłego zagospodarowania znajdują się w złym lub bardzo złym stanie za-chowania i niezwłocznie wymagają podjęcia prac konserwatorskich i remontowych5.

Niedocenianym dotychczas walorem dla miasta jest w większości zachowana zabudowa osady fabrycznej, powstała od początków XX w. Są to ciągi kamieniczek (1 – 2 piętrowych) zawartych w kwartałach po południowej stronie torów wzdłuż ulic Wileńskiej, Warszawskiej I i II, Ogrodowej, Chopina, Legionów. Domy te reprezentują typ budownictwa małomiasteczkowego, charakteryzującego się skromnym wystrojem elewacji tynkowanych i ceglanych z zachowanymi w większości domów schodkowy-mi szczytami w zwieńczeniu, oraz ściętymi narożami domów usytuowanych u zbiegu ulic. W kamienicy przy ul. Ogrodowej 9, zachowane są we wnętrzu, na klatkach schodowych dekoracyjne malowidła, które zapewne zdobiły również wnętrza kamie-nicy przy ul. Legionów 40. Jedna z najokazalszych i ciekawszych pod względem wy-stroju elewacji kamienic usytuowana jest przy ul. Wileńskiej 35. Wybudowana została w 1905 r. pierwotnie jako budynek mieszkalny, od 1907 r. spełniała rolę budynku użyteczności publicznej.

Inne stylowo budynki, noszące cechy modernizmu powstały w latach 30-tych przy ul. Powstańców. Prezentują typowe cechy budownictwa mieszkaniowego tych czasów wyrażane w formach kubicznych o zaokrąglonych narożach, które budowane były z wykorzystaniem nowoczesnych materiałów betonu i stali.

Z przemysłowej tradycji miasta zachowało się niewiele budynków, są to zwy-kle charakterystyczne dla lat 20 i 30 budynki ceglane: Orwida 22 – pozostałości daw-nej odlewni i fabryki maszyn rolniczych, Moniuszki 9 – dawna olejarnia, ul. Daszyńskiego 3 - dawna elektrownia czy dawna huta szkła, której jeden z budynków został częściowo adaptowany na sklep.

Stan zachowania zabudowy centrum miasta a szczególnie zabudowa miesz-kaniowa osady fabrycznej tylko w nielicznych przypadkach jest dobra, większość bu-dynków wykazuje brak bieżącej konserwacji i remontów lub ich niewłaściwe prowa-dzenie powodujące dezintegrację wyglądu elewacji. Sytuacja ta wymaga podjęcia szczególnych inicjatyw, które zapobiegną degradacji i marginalizacji zabytkowego centrum miasta oraz umożliwią wykorzystanie zachowanej zabudowy jako ważnego elementu tożsamości miasta6.

Duże znaczenie dla krajobrazu kulturowego gminy posiadają obiekty repre-zentacyjne takie jak kościół, pozostałości po majątkach oraz zachowane wille.

Elementem krajobrazu kulturowego są również obecne na terenie gminy miej-sca pamięci i wspólne mogiły żołnierskie świadczące o walkach wyzwoleńczych. Na cmentarzu parafialnym przy ul. Leśniakowizna, znajdują się mogiła zbiorowa żołnie-rzy AK poległych podczas II wojny światowej, mogiła zbiorowa Powstańczych Od-działów Specjalnych „Jerzyki” harcerskiej kompanii szturmowej Wołomin oraz Grób Nieznanego Żołnierza. Mogiły te zostały wpisane do rejestru zabytków pod nr 1378 decyzją z dn. 26.07.1989 r.

Szczególną wartość w znaczeniu niematerialnym posiada obszar pól ossow-skich, gdzie rozegrała się kluczowa dla dalszego przebiegu obrony Warszawy w 1920 r. bitwa przełamująca natarcie bolszewickie. Jako pierwsze zwycięstwo Pola-

5 Gminny Program Opieki nad Zabytkami w gminie Wołomin, Warszawa marzec-kwiecień 2006 r. 6 Ibidem

Strona 41 z 81


ków na przedpolu Warszawy odegrało ono ważną rolę w późniejszej obronie War-szawy nazywanej „Cudem nad Wisłą”.

Oprócz istniejących miejsc pamięci, a także powstałych współcześnie nowych upamiętnień: pomnika ks. Skorupki – przed szkołą, oraz pawilonu z izbą pamięci i eksponowaną makietą pola walki, brak jest zorganizowanej przestrzeni ekspozycyj-nej i odpowiedniego zaplecza technicznego, które umożliwiłoby powołanie stałych programów edukacyjno-turystycznych. Z analizy wartości kulturowych Ossowa, wy-konanej przez KOBiDZ na zlecenie gminy w 2005 r. wynika, że najwłaściwszą formą zintegrowanej ochrony w połączeniu z ukierunkowaniem rozwoju miejscowości bę-dzie utworzenie parku kulturowego.

Patrząc w kontekście ilościowym do zabytków ruchomych na terenie miasta i gminy Wołomin (zgodnie z ewidencją) należy ponad 100 obiektów, natomiast na te-renie gminy Wołomin 5 obiektów. Na terenie gminy istnieje również wiele stanowisk archeologicznych pochodzących z różnych okresów.

Ponadto na terenie objętym projektem znajduje się wiele pomników i miejsc pamięci (17) oraz grobów żołnierskich (5). Oprócz tego warto zasygnalizować ka-pliczki i krzyże przydrożne rozlokowane na terenie całej gminy (w liczbie 35).

Na najważniejszych walorów gminy Wołomin należy zaliczyć:

Strona 42 z 81

Typ waloru Nazwa Opis

Obiekty sakralne Kościół pw. Matki Bożej Często-chowskiej w Wołominie.

Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej z 1924-1927, odbudowany w 1950-1953 po zniszczeniach wojennych. Wpisany został do rejestru zabytków pod nr rej. 1117/1107 de-cyzją z dnia 15.05.1975 r. Obecny gmach kościoła został zbudowany na nowo na zglisz-czach pierwotnej świątyni (1907-1927) zburzonej w 1944 r., z której pozostał jedynie frag-ment prezbiterium i obraz z ołtarza głównego z Matką Boską Częstochowską. Nowy ko-ściół, powstały wg projektów arch. Stefana Murzyńskiego, jest budowlą o monumentalnej bryle w stylu eklektycznym, stanowi okoliczną dominantę a dwu wieżowa fasada zamyka perspektywę ul. Kościelnej. W skład zespołu zabudowań przykościelnych wchodzi cegla-na kaplica w stylu neogotyckim z 1905 r., świadczącao początkach parafii wołomińskiej, drewniana dzwonnica (prawdopodobnie odbudowana po wojnie) oraz budynki plebani powstałe w latach 20-tych XX w.

Zamki, pałace, zespoły pałacowo-parkowe, dwory i założenia dworskie

Dwór Koralkiewiczów w Wołominie W Wołominie nie zachowały się żadne elementy z pierwotnej siedziby dworskiej May-erów (1828 r.). Jedynym zachowanym założeniem dworskim jest dwór Koralkiewiczów (1909 r.) z zabudowaniami folwarcznymi i pozostałościami parku przy ul. Łukasiewicza 9 – obecnie siedziba Rolniczej Spółdzielni. Założenie posiada wartości kulturowe jako po-zostałość historycznego rozplanowania i krajobrazu, ujęte zostało w spisie gminnej ewi-dencji zabytków.

Zespół dworski w Czarnej Walory krajobrazowe i historyczne posiadają pozostałości zespołu dworskiego w Czar-nej, przy ul. Gościniec 3. Dawne elementy to widoczne z drogi zieleń parkowa pocho-dząca z I poł. XIX w., oraz XVIII wieczna kapliczka kolumnowa z drewnianą figurą św. Rocha. W części zachodniej parku (obecnie teren prywatny) znajdują się ruiny neogotyc-kiego spichlerza.

Willa „Laurentium” – pałac An der Tank w Wołominie

Wzniesiona została ok. 1915-1920 roku przy ul. Nagórnej 2 jako założenie o charakterze rezydencjonalnym. Stanowiła przykład budownictwa z dwudziestolecia międzywojenne-go. Do roku 1992 willa była bryłą w stylu krymskim. W 1992 roku została przebudowana i obecnie prezentuje styl luksemburski. Willa została wpisana do rejestru zabytków pod nr rej. 1395 decyzją z dn. 19.10.1989 r.

Tabela 10. Walory gminy Wołomin


Willa Danuta w Wołominie Wartości historyczne i artystyczne przedstawia również Willa „Danuta”(1908 r.) przy ul. Piłsudskiego 73, którą dekorowały od frontu umieszczone na postumentach figury J. Sło-wackiego i A. Mickiewicza. Pozostałości detalu architektonicznego uzupełnione metalo-plastyką świadczą o dawnej świetności budynku, który obecnie, ze względu na zły stan techniczny wyłączony jest w dużej część z eksploatacji.

Zabytkowe zabudowa-nia gospodarcze i prze-mysłowe

Budynek biura zawiadowcy stacji kolejowej z 1863 r.

Brak danych

Cmentarze i miejsca pamięci, pomniki

Mogiła zbiorowa żołnierzy AK na cmentarzu parafii rzymsko- katolic-kiej p.w. Matki Boskiej Częstochow-skiej w Leśniakowiźnie.

Brak danych

Krzyż Ks. Ignacego Skorupki w Ossowie

Ustawiony w miejscu śmierci księdza. Drewniany krzyż ufundowali włościanie w pierw-szą rocznicę bitwy w 1921 r. W 1981 r. na tym miejscu ustawiono nowy drewniany krzyż.

Pomnik Generała Józefa Hallera w Ossowie

W 1996 r. odsłonięto głaz narzutowy poświęcony gen. Hallerowi, na którego miejscu zbudowano pomnik generała wg projektu autorstwa Stanisława Szwechowicza.

Pomnik bohaterów ziemi wołomiń-skich poległych w walce z okupan-tem hitlerowskim w latach 1939-1945 w Wołominie

Brak danych

Pomnik ks. I. Skorupki, bohatera Bi-twy Warszawskiej 1920 roku w Ossowie

Ustawiony przy ulicy Matarewicza, w pobliżu chałupy, do której przeniesiono po bitwie zwłoki księdza Skorupki. Pomnik ma kształt obelisku na czworobocznym postumencie. Odnowiony w 1981 r.

Krzyż w Ossowie Przy ul. Matarewicza, od strony Turowa. Krzyż drewniany ma datę 1920, wg przekazów ustnych oznacza miejsca, do którego doszli Rosjanie.

Strona 44 z 81


Krzyż przy zbiegu Matarewicza z drogą prowadzącą na cmentarz w Ossowie

Krzyż drewniany, wg przekazów ustnych oznacza miejsca, gdzie znoszono zwłoki zmar-łych.

Pomnik Księdza Kapelana Ignace-go Skorupki przed szkołą podsta-wową w Ossowie

Na wysokim granitowym cokole, w formie obelisku brązowy odlew orła z rozpostartymi skrzydłami, zespolonego z postacią księdza Ignacego Skorupki. Na skrzydłach orła pła-skorzeźbione postacie walczących żołnierzy.

Pomnik ku czci bohaterów pomor-dowanych przez barbarzyńców hi-tlerowskich w latach 1939-1944 w Wołominie

Brak danych

Pomnik Jana Pawła II w Wołominie Brak danych

Inne Ossów – „Pole Bitwy Warszaw-skiej”

Ossów - historyczny teren Bitwy Warszawskiej 1920 r. Miejsce to posiada szczególną wartość dla obrony Warszawy i historii Polski. W 1920 r. rozegrała się tam bitwa przeła-mująca natarcie bolszewickie. Jako pierwsze zwycięstwo Polaków na przedpolu Warsza-wy odegrało ono ważną rolę w późniejszej obronie Warszawy nazywanej „Cudem nad Wisłą”. Na terenie pól Ossowa poległ, osławiony jako symbol walki i późniejsza legenda, ksiądz Ignacy Skorupka. W dzisiejszym krajobrazie wsi widać niemalże niezmieniony kra-jobraz pól, wśród których zostało upamiętnione krzyżem miejsce postrzału księdza oraz jego śmierci, w którym ustawiono kamienny obelisk.7 W miejscach tych odbywają się co-rocznie uroczystości związane z upamiętnieniem historycznego wydarzenia. Znajduje się tam cmentarz wojenny usytuowany na południe od rzeki Długiej. Powstał na miejscu, gdzie po bitwie ciała zabitych złożono w 9 zbiorowych mogiłach. W miejscu tym ustawio-no krzyż, poświęcony we wrześniu 1920 roku. W 1924 roku, w rocznicę bitwy odsłonięto pomnik ku czci poległych pod Ossowem. W 1928 roku cmentarz otoczono murem cegla-nym i zbudowano małą kaplicę pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej wg projektu profesora Brunona Zborowskiego. Na bramie cmentarza widnieje napis: ”Siedmiokroć od-pieraliśmy hordy bolszewickie, tu padliśmy u wrót stolicy a wróg odstąpił”.

7 Zagadnieniu temu jest poświęcone opracowanie Studium wartościach kulturowych obszaru „Pola Bitwy Warszawskiej 1920 roku”, KOBiDZ 2005 r.Strona 45 z 81


Obok istniejących zabytków kultury materialnej równie istotne znaczenie dla rozwoju turystyki odgrywają instytucje prowa-dzące działalność kulturalną na terenie gminy Wołomin:

Tabela 11. Instytucje prowadzące działalność kulturalną na terenie gminy Wołomin

Nazwa instytucji Lokalizacja Opis działalności

Dom Nad Łąkami” - muzeum im. Zofii i Wa-cława Nałkowskich

ul. Nałkowskiego 17 w Wołominie Dom rodziny Nałkowskich wybudowany w 1895 roku. Zamieszkiwali w nim geograf i publi-cysta Wacław Nałkowski z żoną Anną. Tutaj dzieciństwo spędziły ich córki: Zofia Nałkow-ska (1884-1954), wybitna przedstawicielka XX-wiecznej prozy oraz Hanna Nałkowska (1888-1970), rzeźbiarka. Obecnie Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich istniejące od 1992 r., po remoncie zrealizowanym w drugiej połowie lat 80, dzięki pomocy finansowej władz Miasta Wołomin.

Nie była możliwa wierna rekonstrukcja wnętrz, dlatego koncepcja Muzeum zakłada odda-nie atmosfery domu, z podkreśleniem postaci rodziców, szczególnie ojca, Wacława Nał-kowskiego, będącego dla przyszłej pisarki wzorem moralnym.

Poszczególne pomieszczenia (pięć pokoi na parterze domu) prezentują kolejne okresy ży-cia i twórczości oraz działalności społecznej autorki "Granicy": oddają nastrój dzieciństwa i młodości Zofii Nałkowskiej, łącząc opowieść o epoce przeło-mu XIX i XX wieku z historią lat późniejszych, łącznie z powojennymi.

Muzeum zostało utworzone w 1992 r. jako instytucja kultury przy Urzędzie Miasta i Gminy Wołomin i jest przez niego finansowana. Zbiory muzeum obejmują meble, przedmioty sztuki zdobniczej oraz liczący 223 pozycje księgozbiór Zofii Nałkowskiej będące depozy-tem Muzeum Literatury w Warszawie. Księgozbiór ten obejmuje pierwsze wydania dzieł Nałkowskiej z odręcznymi notatkami autorki oraz podręczniki i książki autorstwa Anny i Wacława Nałkowskich oraz książki innych autorów z dedykacjami. Własnością muzeum jest fortepian, pochodzący z warszawskiego mieszkania pisarki oraz gipsowy model po-piersia Zofii autorstwa Hanny Nałkowskiej. Muzeum gromadzi także księgozbiór własny

Strona 46 z 81


/obecnie ok. 200 pozycji/, składający się z pozycji związanych z literaturą epoki, nowe wy-dania dzieł Nałkowskiej, pozycje związane z historią Wołomina oraz księgozbiór p. Surow-cowa, powojennego mieszkańca „Domu nad Łąkami”, przekazany z Muzeum Literatury. Zbiory muzeum obejmują także archiwum zawierające 1000 pozycji inwentarzowych /po-jedynczych dokumentów i zespołów/ obejmujące zdjęcia Zofii Nałkowskiej, dokumenty związane z Domem, korespondencję oraz dokumenty i zdjęcia z dziejów Wołomina. Mu-zeum prowadzi szeroką działalność kulturalną – spotkania literackie, koncerty, lekcje mu-zealne dla szkół oraz udostępnia swoje zbiory archiwalne w formie wystaw historycznych organizowanych w siedzibie Urzędu Miasta. Jednym ze sposobów promocji szerokiej działalności kulturalnej oraz zbiorów muzeum jest umieszczanie informacji na stronach in-ternetowych

Miejski Dom Kultury w Wołominie

W centrum miasta, ul. Mariańska 7 Miejski Dom Kultury zaczął działać w 1995 roku, w budynku byłego Domu Kultury Huty Szkła. Jest to placówka edukacyjna, kształcąca dzieci i młodzież w kilkunastu sekcjach (Chór Miejski "Cantus Cordis", Miejska Orkiestra Dęta, nauka gry na instrumentach dę-tych, gitara klasyczna, zespół taneczny "Szalone Dziewczyny", Dziecięce Studio Tańca, sekcja wokalna, teatr młodzieżowy "Piąty Wymiar", teatr WPROST, gimnastyka zdrowotna JOGA, TAI-CHI, aerobik, nauka tańca nowoczesnego dzieci i młodzieży, klub pszczelarzy, sekcja plastyki, Sekcja Młodzieżowej Aktywności Kulturalnej, Teatr Tańca, zajęcia fakulta-tywne w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku). Sekcje prowadzone są w okresie roku szkolnego. Niektórzy instruktorzy prowadzą swoje zajęcia również w wakacje.

Miejski Dom Kultury dysponuje salą widowiskową, na jej scenie odbywają się koncerty muzyczne, przedstawienia teatralne, uroczyste akademie okolicznościowe, recitale wokal-ne, a także konkursy i przeglądy artystyczne.

Ponadto w sali klubowej organizowane są spotkania autorskie, kameralne programy te-atralne i biesiady z piosenką.

Miejski Dom Kultury w Wołominie jest organizatorem lub współorganizatorem cyklicznych imprez i koncertów o charakterze kulturalno – patriotycznym oraz przeglądów, konkursów i festiwali. W ramach MDK działa 19 sekcji, w tym Chór Miejski i Miejska Orkiestra Dęta. Or-ganizowanie są także cykliczne imprez takie, jak: „Dni Wołomina”, Obchody rocznicy

Strona 47 z 81


uchwalenia Konstytucji 3 Maja, Obchody rocznicy Powstania Listopadowego, Obchody rocznicy Bitwy Warszawskiej w Ossowie oraz Festyn w Wołominie. Funkcjonowanie Sto-warzyszenia INDEKS, które zajmuje się animacją wydarzeń kulturalnych, skupia on kilku-nastu wolontariuszy – studentów i licealistów/. Prowadzi stronę WWW pn. Kulturalne Ka-lendarium Powiatowe.

Miejska Biblioteka Pu-bliczna im. Zofii Nał-kowskiej w Wołominie

W centrum miasta, ul. Wileńska 23 Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie została utworzona w 1949 roku na mocy dekretu z dnia 17 kwietnia 1949 roku o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi (Dz. Nr 26, poz. 163). Na początku siedziba biblioteki mieściła się w budyn-ku przy ul. Przyjacielskiej. W 1978 roku Urząd Miasta przyznał nowy lokal przy. ul. Wileń-skiej 23, gdzie mieści się obecnie.

MBP w Wołominie posiada trzy podległe filie:

- Filia Osiedle Niepodległości (ul. Poprzeczna 6, Wołomin)

- Filia Ossów (ul. Matarewicza 148, Ossów)

- Filia Zagościniec (ul. 100-lecia, Zagościniec)

Nadzór merytoryczny nad MBP w Wołominie sprawuje Biblioteka Publiczna m.st. Warsza-wy-Biblioteka Wojewódzka, z siedzibą przy ul. Koszykowej 26 w Warszawie.

Biblioteka prowadzi: czytelnię naukową, oddział dla dzieci i młodzieży, wypożyczalnię dla dorosłych, pracownię komputerową z 3-ema stanowiskami z dostępem do internetu (od 2006 r.) oraz ksero. Biblioteka organizuje w ciągu roku wiele imprez promujących czytel-nictwo (m.in. spotkania z autorami, warsztaty, przedstawienia etc.).

Kino „Kultura” Wołomin, Mickiewicza 9. Pokazy filmów, występy artystów.

Ośrodek Dokumentacji Etnograficznej "Koro-zja i Kolor"

Wołomin, Prądzyńskiego 3 Do podstawowych zadań Ośrodka należy w szczególności:

- gromadzenie zbiorów etnograficznych

- prowadzenie etnograficznej działalności wystawowej amatorskiego ruchu arty-

Strona 48 z 81


stycznego Powiatu Wołomińskiego

- organizacja działań kulturalnych o charakterze ponadlokalnym

- działalność instruktażowo-metodyczna dla pracowników instytucji kultury

- prowadzenie działalności wydawniczej i promocyjnej związanej z kulturą lokalną

- koordynacja organizacji imprez kulturalnych na terenie Powiatu Wołomińskiego

- współudział w organizacji lokalnych imprez kulturalno - okolicznościowych związa-nych z obchodami rocznicowymi

- współdziałanie z placówkami oświatowymi, instytucjami i organizacjami społecz-nymi w zakresie lepszego zaspokajania potrzeb kulturalnych mieszkańców".

Strona 49 z 81

Ważnym elementem życia kulturalnego gminy są odbywające się imprezy, które zostały ujęte w tabeli poniżej:

Tabela 12. Imprezy kulturalne

Rodzaj imprezy Nazwa/termin/charakter/zasięg

Imprezy kulturalne • „Czysty Wołomin” – 10 maja, Burmistrz Wołomina, cykliczna, gminna; • „Dzień Matki (gala operetkowa)” – 26 maja, Burmistrz Wołomina i

MDK, cykliczna, powiatowa;• „Dzień Dziecka” – 30 maj, Burmistrz Wołomina, MDK, OSiR, cyklicz-

na, gminna;• „Gminna Spartakiada osób niepełnosprawnych” – 7 czerwca, A.

Rychta, cykliczna, gminna;• „Piknik Rodzinny Rozpoczęcie Lata” – 22 czerwiec, Burmistrz Woło-

mina, MDK, cykliczna, gminna;• „Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej” – 15 sierpnia, Burmistrz Wołomi-

na, cykliczna, krajowy;• „Festyn Miejski na placu 3-go Maja” – 17 sierpnia, Burmistrz Wołomi-

na i MDK, cykliczna, powiatowy;• „Wystawa Biznesu” – wrzesień, Burmistrz Wołomina, cykliczna, krajo-

wy;• „Europejskie Dni Dziedzictwa” – 14 wrzesień, Burmistrz Wołomina,

cykliczna, kraj;• „Zakończenie Lata” – wrzesień, Burmistrz Wołomina, MDK, OSiR, cy-

kliczna, gminna;• „Wołomiński zjazd pojazdów zabytkowych” – 27 wrzesień, Burmistrz

Wołomina, cykliczna, powiat;• „Konferencja BEZPIECZNE MIASTO” – październik, listopad, Bur-

mistrz Wołomina oraz Związek Miast Polskich, cykliczna, krajowy,• „Odzyskanie Niepodległości” – 11 listopada, Burmistrz Wołomina, cy-

kliczna, krajowy;• „Kiermasz Bożonarodzeniowy, Światełko Betlejemskie” – 18-21 grud-

nia, Burmistrz Wołomina, cykliczna, wojewódzki;• „Spotkanie opłatkowe MDK” – 18 grudnia, Burmistrz Wołomina, cy-

kliczna, wojewódzki;• WOŚP, styczeń, Sztab wołomiński WOŚP, cykliczna, ogólnopolski;• „Powitanie Lata”, czerwic, MDK Wołomin, cykliczna, powiatowy.

Religijne Obchody związane z miejscem Pamięci Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Ossowie,. 15 sierpnia, cykliczna, ogólnopolski.

Handlowe „Paragieuda”, marzec, Stowarzyszenie Gekon Glide Club, cykliczna, ogólnopolski.

3.3.4 Dostępność komunikacyjna.

Gmina Wołomin jest położona w województwie mazowieckim, w powiecie wo-łomińskim, w odległości ok. 20 km od centrum Warszawy. W tym kontekście jej poło-żenie geograficzne można uznać za korzystne.


Komunikacja lotnicza

Najbliższe lotnisko jest położone w Warszawie (Międzynarodowy Port Lotniczy Warszawa-Okęcie) w odległości ok. 40 km.

Komunikacja kolejowa

Komunikacja kolejowa ma największe znaczenie dla obsługi komunikacji zbio-rowej miasta i gminy. Przez Wołomin przebiega dwutorowa zelektryfikowana linia znaczenia państwowego (międzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa - Sankt Pe-tersburg): Warszawa Rembertów – Zielonka – Białystok – Sokółka – Kuźnica Biało-stocka, wymieniona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2000r. w spra-wie wykazu linii kolejowych, które ze względów gospodarczych, społecznych, obron-nych lub ekologicznych mają znaczenie państwowe. Linia ta prowadzi wszystkie ro-dzaje ruchu – osobowy dalekobieżny i regionalny (podmiejski) oraz towarowy. Na stacji Zielonka linia ta łączy się z linią Warszawa Wileńska – Zielonka, prowadzącą wyłącznie ruch regionalny (podmiejski). Obsługę pasażerską na terenie miasta i gmi-ny zapewniają: stacja Wołomin oraz przystanki Wołomin Słoneczna i Zagościniec. Część obszaru gminy znajduje się także w zasięgu obsługi przystanków w Ossowie, Kobyłce i Dobczynie.

Oferta przewozowa w styczniu 2002 r. wynosiła 48 par pociągów na dobę w relacji Warszawa Wileńska – Wołomin – Tłuszcz (w godzinach szczytu pociągi kursu-ją co 10 minut) oraz 8 par pociągów na dobę w relacji Warszawa Śródmieście – Wo-łomin - Tłuszcz. Pomimo dużej liczby pociągów i znacznego zmniejszenia się liczby podróży koleją, problemami są: okresowe nadmierne zatłoczenie oraz ogólny niski standard obsługi.

Położone na terenie miasta dwie stacje kolejowe obsługiwane są przez Koleje Mazowieckie. 1 stycznia 2009 nastąpiła częściowa integracja taryfy Zarządu Trans-portu Miejskiego w Warszawie z taryfą Kolei Mazowieckich. Wprowadzono ofertę "wspólny bilet", która umożliwia podróżowanie na terenie aglomeracji warszawskiej wszystkimi środkami komunikacji publicznej na podstawie biletów ZTM.

Tabela 13. Wykaz dobowych połączeń z Wołomina do wybranych stacji końcowych

Lp. Stacja docelowa Dobowa ilość połączeń1 Tłuszcz 602 Warszawa Wileńska 523 Warszawa Zachodnia 7

Strona 51 z 81


4 Małkinia 185 Grodzisk Mazowiecki 26 Ostrołęka przez Wyszków 97 Legionowo (z Tłuszcza) 68 Białystok (przesiadka w Tłuszczu) 99 Czeremcha 1Źródło: www.pkp.com.pl

Dostępność w komunikacji drogowej

Najważniejszym zewnętrznym połączeniem drogowym Gminy Wołomin jest droga wojewódzka nr 634 (Warszawa – Zielonka – Wołomin – Tłuszcz), łącząca miejscowości położone wzdłuż linii kolejowej Warszawa – Tłuszcz z Warszawą.

Droga wojewódzka nr 635 łączy Wołomin z Radzyminem oraz z drogą krajową nr 8 (Warszawa – Białystok) oraz zachodnie rejony miasta, rozdzielone linią kolejo-wą.

Oprócz ww. funkcji drogi wojewódzkie prowadzą ruch tranzytowy, obsługują powiązania wewnętrzne miasta i gminy oraz zlokalizowane przy nich zagospodaro-wanie.

Kolejne pod względem ważności powiązania zewnętrzne, a także wewnętrzne miasta i gminy, zapewniają następujące drogi powiatowe:

- nr 01131, prowadząca od drogi Wołomin – Radzymin w Czarnej, przez Helenów, Rżyska do Kraszewa i Woli Rasztowskiej,

- nr 01132, zapewniająca powiązania wewnętrzne w północno - wschodniej części gminy, łącząca Duczki, Zagosciniec i Helenów, wyprowadzająca ruch z tych miej-scowości na drogi wojewódzkie,

- nr 01134 – najważniejsza droga w południowej części gminy, obsługująca Turów, Ossów, Leśniakowiznę i Majdan, wyprowadzająca ruch na drogę wojewódzką Warszawa – Wołomin, zapewniająca powiązania Wołomina ze Stanisławowem i Mińskiem Mazowieckim,

- nr 01135 – północny odcinek tej drogi (Grabie Stare – Dobczyn) zapewnia powią-zania gminy z Kraszewem i terenami położonymi po północnej stronie linii kolejo-wej,

- nr 01137 (Aleja Niepodległości i jej przedłużenie), łącząca Wołomin z południowy-mi rejonami gminy i drogą 01134,

- Aleja Armii Krajowej, zapewniająca powiązania wewnętrzne w północnej części miasta oraz z Kobyłką,

Strona 52 z 81

http://www.pkp.com.pl/


- ulice Sasina, Przejazd, Fieldorfa, ciąg tych ulic łączy zachodnie i centralne rejony miasta, rozdzielone linią kolejową oraz wyprowadza ruch na drogę wojewódzką nr 634 Warszawa – Wołomin,

- ulice Piłsudskiego, Radzymińska, łączące północną część miasta z drogą woje-wódzką nr 635 Wołomin – Radzymin,

- ulica Lipińska, służąca powiązaniom wewnętrznym w centralnej części miasta.

Powyższe drogi powiatowe łączą funkcję prowadzenia ruchu ponadlokalnego i lokalnego z obsługą przyległego zagospodarowania. Pozostałe drogi powiatowe oraz drogi gminne służą połączeniom wewnętrznym oraz obsłudze zagospodarowania.

Większość dróg powiatowych zaliczono do klasy dróg zbiorczych, podobnie jak drogę gminną Wołomin – Zagościniec. Są to drogi pełniące istotną rolę w obsłu-dze powiązań zewnętrznych gminy i najważniejszych wewnętrznych. Pozostałe drogi publiczne są drogami lokalnymi i dojazdowymi.

Największe natężenie ruchu występuje na drogach wojewódzkich, szczególnie na zachodnim odcinku drogi nr 634 - ulice Nadarzyńska w Kobyłce i 1 Maja w Woło-minie.

Niski odsetek dróg gminnych posiada utwardzoną nawierzchnię. Na terenie miasta tylko 38% ich ogółu posiada nawierzchnię twardą, zaś na terenach wiejskich zaledwie 6%.

Tabela 14. Charakterystyka dróg wojewódzkich, powiatowych w gminie Woło-min.

Lp Nr drogi

Nazwa Odcinek Kategoria drogi

1 634 1 Maja, Aleja Niepodległości Szosa Jadowska

Kobyłka – wsch. granica gmi-ny Wołomin

Wojewódzka

2 635 Aleja Niepodległości Geodetów Szosa Jadowska – Mała Czarna

Wojewódzka

3 Legionów 1 Maja - Żelazna Wojewódzka

4 Sikorskiego 1 Maja -Żelazna Powiatowa

5 Sasina Armii Krajowej – Wilsona Powiatowa

6 Przejazd Wilsona - Lipińska Powiatowa

7 Fieldorfa Przejazd – 1 Maja Powiatowa

Strona 53 z 81


8 Aleja Armii Krajowej Kobyłka - Geodetów Powiatowa

9 Piłsudskiego Radzymińska – Armii Krajo-wej

Powiatowa

10 Radzymińska Piłsudskiego - Kochanow-skiego

Powiatowa

11 Lipińska Przejazd - Sikorskiego Powiatowa

12 Wileńska Przejazd -Sikorskiego Powiatowa

13 Wąska Sikorskiego – Aleja Niepodle-głości

Powiatowa

14 01137 Aleja Niepodległości 1 Maja –Graniczna Powiatowa

Żródło: Dane uzyskane w ZDP i UMiG w Wołominie.

Tabela 15. Charakterystyka dróg wojewódzkich i powiatowych w gminie Woło-min

Lp Nr dro-gi

Przebieg Odcinek Kategoria drogi

1 634 Warszawa -Wołomin Zielonka - Kobyłka Wojewódzka

2 634 Wołomin - Jadów Wołomin – wsch. gr. gminy Wojewódzka

3 635 Wołomin - Radzymin granica miasta – Nowiny Wojewódzka

4 ulica Radzymińska Kochanowskiego – droga 635

Powiatowa

5 01128 Czarna – Janków Nowy – Słupno przez wieś Czarna Powiatowa

6 01128 Czarna – Janków Nowy - Słupno Czarna – Janków Nowy Powiatowa

7 01131 Czarna –Helenów - Kraszew droga 635 – Rżyska Powiatowa

8 01132 Duczki – Zagosciniec – Helenów droga 634 - Helenów Powiatowa

9 01133 Duczki – Grabie Nowe - Ręczaje droga 634 – Grabie Nowe Powiatowa

10 01133 Duczki – Grabie Nowe - Ręczaje Grabie Nowe – granica gminy

Powiatowa

11 01134 Turów – Ossów – Majdan – Ręcza-je

droga 634 – wschodnia granica gminy

Powiatowa

12 01135 Mostówka - Dobczyn przez wieś Mostówka Powiatowa

13 01135 Mostówka - Dobczyn Mostówka – Grabie Stare Powiatowa

14 01135 Mostówka -Dobczyn Grabie Stare - Dobczyn Powiatowa

15 01136 Grabie Stare -Nadbiel Grabie Stare – gr. gminy Powiatowa

Strona 54 z 81


16 01137 Wołomin – Majdan - Zabraniec Wołomin - Majdan Powiatowa

17 01137 Wołomin – Majdan - Zabraniec Majdan - Cięciwa Powiatowa

Źródło: Dane uzyskane w ZDP i UMiG w Wołominie.

Komunikacja na terenie powiatu – PKS i transport prywatny.

Komunikację autobusową zapewniają linie obsługiwane przez przewoźników prywatnych, obsługujących głównie powiązania z Warszawą (Linia A, Z, W, J, S) oraz autobusy PKSi linia nocna z Warszawy do Wołomina N62.

Przebieg linii prywatnych dobrze udostępnia obszar intensywnej zabudowy w centralnej i wschodniej części miasta oraz terenów położonych bezpośrednio po pół-nocnej stronie linii kolejowej. Przystanki końcowe autobusów prywatnych znajdują się przy szpitalu, na osiedlu Sławek i przy przystanku Wołomin Słoneczna.

Powiązania z terenami na wschód od miasta oraz z rejonem Majdanu i Mo-stówki, zapewniają głownie autobusy PKS, obsługujące linie w kierunku Międzylesia, Stanisławowa i Mińska Mazowieckiego. Przystanek końcowy autobusów PKS znajduje się przy sta-cji kolejowej w Wołominie. Z przystanku tego w dniu powszednim odjeżdża 20 auto-busów.

Komunikacja autobusowa pełni rolę uzupełniającą na kierunkach obsługiwa-nych przez kolej oraz dowozi pasażerów z dalszych miejscowości do Wołomina i sta-cji kolejowej.

Komunikacja autobusowa jest szczególnie istotna dla powiązań z centrum Warszawy, obsługiwanych przez niewielką liczbę pociągów.

Oferta przewozowa dostosowana jest do istniejącego zapotrzebowania. Naj-więcej kursów, wykonywanych jest w dni powszednie w godzinach szczytu.

Poza zasięgiem komunikacji autobusowej znajduje się północno-wschodnia część gminy oraz południowa część miasta. Przystanki autobusowe częściowo wy-posażone są w zatoki i wiaty.

Wołomin posiada połączenia stałe autobusowe, m.in.: z Jadowem i Poświęt-nem.

Największym problemem w komunikacji drogowej jest deficyt parkingów, mała przepustowość dróg oraz zły stan nawierzchni.

Strona 55 z 81


3.3.5 Infrastruktura turystyczna i paraturystyczna

Obok posiadanych walorów i atrakcji kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki w gminie Wołomin ma stan ilościowy i jakościowy infrastruktury turystycznej i paratu-rystycznej, umożliwiającej korzystanie z tych walorów, dywersyfikację oferty oraz or-ganizowanie czasu wolnego, przedstawiona w poniższych tabelach:

Tabela 16. Infrastruktura turystyczna

INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA BAZA NOCLEGO-WA

Hotel ”U Stefaniaków”

Hotel "LIVIA"

Hotel "HURAGAN"

BAZA GASTRONO-MICZNA

RESTAURACJE U Stefaniaków

ELEGANT

GREEN FUX

LIVIAKAWIARNIE Kawiarnia Miejskiego Domu Kultury,

Herbaciarnia

BARY, PUBY Mercedes

Bistro

Perun

Dobre Miejsce

TAKA RYBA Pub

CUBE Pub

POD MISIEM Pub

POKUSA Pub

Tabela 17. Infrastruktura paraturystyczna

INFRASTRUKTURA PARATURYSTYCZNA

Strona 56 z 81


SZLAKI TURY-STYCZNE

Turystyczny szlak rowerowy bitew warszawskichSzlak liczy około 36 km. Jego trasa przebiega po terenach, gdzie miały miej-sce bitwy: Powstania Listopadowego pod Olszynką Grochowską, Powstania Kościuszkowskiego pod Kobyłką i Bitwy Warszawskiej pod Radzyminem i Ossowem. Zaczyna się pod pomnikiem Bitwy pod Olszynką Grochowską i da-lej biegnie obok pomnika więźniów obozu NKWD w Rembertowie i do Pomni-ka Pomordowanych Harcerzy i Mieszkańców Zielonki. Stąd dalej do pomnika Żołnierzy AK w Zielonce i na Cmentarz Żołnierzy Polskich 1920 r. w Ossowie. Następnie trasa prowadzi obok rezerwatu przyrody „Grabicz” i Muzeum Nał-kowskich do cmentarza i Kościoła w Kobyłce. Ostatni odcinek wiedzie przez Nadmę na Cmentarz Żołnierzy Polskich 1920 roku w Radzyminie.

3.3.6. 0rganizacje pozarządowe

Dwie organizacje pozarządowe funkcjonujące na terenie Gminy Wołomin, ze względu na ustawowo nałożone kompetencje mogą odegrać ważną rolę w rozwoju turystyki. Pierwsza z nich jest powołana w 2008 r. (formalnie otrzymała KRS w dniu 17.02.2009 r.)

Lokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej, swoim obszarem działa-nia obejmuje tereny wiejskie gminy. Wśród swoich stowarzyszenia znajdują się, m in.:

• aktywizacja i edukacja mieszkańców poprzez budowanie kapitału ludzkiego i społecznego,

• podejmowanie inicjatyw i wspieranie zintegrowanych działań służących ochro-nie środowiska naturalnego, w szczególności gospodarki odpadami,

• wspieranie rozwiązań zmierzających do powstania spójnej, publicznej komuni-kacji lokalnej,

• inicjowanie, tworzenie i wspieranie zintegrowanego systemu popularyzacji i rozwoju sportu,

• ochrona i promocja oraz waloryzacja i polepszenie zarządzania lokalnymi za-sobami krajobrazowymi, historycznymi, kulturowymi i turystycznymi,

• popularyzacja i wspieranie rozwoju produktów regionalnych,

• aktywizacja lokalnych społeczności poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw,

• sprzyjanie utrzymaniu i tworzeniu miejsc pracy w drodze wsparcia dywersyfi-kacji i restrukturyzacji gospodarczej i społecznej.

Strona 57 z 81


Ważnym obszarem działania LGD było opracowanie Lokalnej Strategii Rozwo-ju (LSR). Określa ona cele ogólne i szczegółowe oraz wskazuje przedsięwzięcia słu-żące osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych w ramach, których będą re-alizowane operacje.

Cele ogólne:

I. Poprawa jakości życia, w tym warunków zatrudnienia.

II. Waloryzacja zasobów przyrodniczych i kulturowych.

Cele szczegółowe:

1. Lepszy dostęp mieszkańców obszaru LGD do kultury, sportu i nośników teleinfor-matycznych.

2. Stworzenie oferty turystycznej obszaru LGD „Równiny Wołomińskiej”.

3. Ochrona wartości kulturowo- przyrodniczych i historycznych obszaru LGD.

4. Rozwój lokalnego rynku pracy ze szczególnym uwzględnieniem ludzi młodych.

5. Stworzenie produktu lokalnego i regionalnego.

6. Wzrost liczby i poprawa aktywności organizacji pozarządowych , lokalnych liderów i grup nieformalnych.

LSR wskazuje także sposób w jaki cele szczegółowe służą realizacji celów ogólnych. Wymienione poniżej działania związane są z rozwojem turystyki w nastę-pujący sposób:

I. Poprawa jakości życia, w tym warunków zatrudnienia:

• Lepszy dostęp mieszkańców obszaru LGD do kultury, sportu i nośników tele-informatycznych.

• Rozwój lokalnego rynku pracy ze szczególnym uwzględnieniem ludzi młodych.

• Wzrost liczby i poprawa aktywności organizacji pozarządowych , lokalnych li-derów i grup nieformalnych.

II. Waloryzacja zasobów przyrodniczych i kulturowych:

• Stworzenie oferty turystycznej obszaru LGD „Równiny Wołomińskiej”.

• Ochrona wartości kulturowo- przyrodniczych i historycznych obszaru LGD.

• Stworzenie produktu lokalnego i regionalnego.Strona 58 z 81


W LSR ujęte są konkretne przedsięwzięcia m.in.:

1. Spędzamy wolny czas aktywnie i kulturalnie.

2. Internet – uczy, bawi, ale pomaga zdobyć klientów i pracę.

3. Szlaki wolności i sławnych przodków.

4. Wypoczynek nad wodą i na wołomińskiej wsi.

5. Produkt z lokalnym smaczkiem.

6. Chronimy nasze dziedzictwo kulturowe.

7. Nowe miejsca pracy.

Kolejną instytucją jest Lokalna Organizacja Turystyczna (LOT) Cudu nad Wisłą. Zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycz-nej (POT) do zadań regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych należy:

• promocja turystyczna obszaru ich działania, (tj. powiat Wołomiński),

• wspomaganie funkcjonowania i rozwoju informacji turystycznej,

• inicjowanie, opiniowanie i wspieranie planów rozwoju i modernizacji infrastruk-tury turystycznej,

• współpraca z Polską Organizacją Turystyczną.

LOT jest organizacją pozarządową, która dopuszcza uczestnictwo osób fizycz-nych i prawnych na równych prawach jako członków zwyczajnych (posiadających prawo wybierania i bycia wybieranymi do władz), zachowując przy tym formułę otwartą. LOT Cudu Nad Wisłą tworzą jedynie organizacje pozarządowe, w jej skład nie wchodzi żadna JST. Powoduje to, że jest organizacją słabą i nie wykorzystującą swoje ustawowe możliwości

3.4. POTENCJAŁ W ZAKRESIE ROZWOJU SPORTU.

Rozwój sportu na terenie gminy Wołomin jest warunkowany przez trzy podsta-wowe czynniki: podmioty prowadzące działalność sportową i rekreacyjną, istniejącą infrastrukturę sportową i rekreacyjną oraz odbywające się imprezy sportowe.

3.4.1. Kluby, ośrodki, zespoły sportowe

Na terenie gminy Wołomin funkcjonują następujące podmioty prowadzące działalność sportową i rekreacyjną:

Strona 59 z 81


Tabela 18. Podmioty prowadzące działalność sportową i rekreacyjną

L.p. Nazwa Zakres działania

1. Stowarzyszenie Bractwo Strzeleckie „Salwa”

ul. Korsaka 4

Wołomin

-Rozwijanie sprawności fizycznej społeczności lokalnej

- Działalność edukacyjno- sportowa wśród młodszych członków bractwa

- Udział w turniejach i zawodach strzeleckich

2. Stowarzyszenie Miłośni-ków Kawalerii im. I Pułku Ułanów Krechowieckich ul. Rumuńska 9, 05-230 Kobyłka (?)

- Krzewienie kultury fizycznej i tradycji kawaleryjskich Wojska Pol-skiego

3. Wołomiński Uczniowski Klub Sportowy „Junior Stolarka”

ul. Lipińska 16,Wołomin

- Szkolenie w zakresie piłki siatkowej chłopców

4. Polski Związek Wędkar-ski – koło nr 21

ul. Piłkarski, Wołomin

- Aktywny wypoczynek dla członków i sympatyków związku

5. Wołomiński Klub Sporto-wy „HURAGAN”

Warszawska 29,Wołomin

- Prowadzenie szkolenia piłkarskiego dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych

- Udział w rozgrywkach mistrzowskich prowadzonych przez Ma-zowiecki Związek Piłki Nożnej.

6. Towarzystwo „Aktywny Relaks”

ul. Korsaka 4, Wołomin

- Rozwój rekreacji ruchowej i działalności sportowej z uwzględnie-niem funkcji zdrowotnych

- Uczestnictwo w imprezach sportowych lokalnych, krajowych i zagranicznych

- Organizowanie imprez sportowych i innych promujących aktyw-ny wypoczynek

7. Powiatowy Szkolny Zwią-zek Sportowy

ul. Korsaka 4,Wołomin

- Propagowanie i rozwój kultury fizycznej na obszarze powiatu wołomińskiego

8. Uczniowski Klub Brydża Sportowego „REKON-TRA”

Wołomin

- Planowanie i organizowanie pozalekcyjnego życia sportowego uczniów

- Organizowanie turniejów i obozów sportowych

9. Uczniowski Klub Sporto-wy „Huragan”

ul. Lipińska 16,Wołomin

- Organizowanie obozów i szkoleń dla dzieci i młodzieży w zakre-sie koszykówki

10. Uczniowski Klub Sporto-wy “Strzała” przy ZS w Duczkach

- Organizacja zajęć pozalekcyjnych dla uczniów Zespołu Szkół w Duczkach w dyscyplinach sportowych: koszykówka, piłka nożna, tenis stołowy, boks, siatkówka, korfball

Strona 60 z 81


11. Uczniowski Klub Sporto-wy Wietnamskie Sztuki Walki HAC HO

im. Sylwestra Zycha

ul. Suwalska 10A, Woło-min

Realizacja zadań publicznych w zakresie kultury fizycznej i spor-tu, a w szczególności:

- kształtowanie zamiłowania do systematycznego uprawiania re-kreacji fizycznej i sportu wśród obywateli Rzeczpospolitej o wszechstronne propagowanie wiedzy i umiejętności związanych z dalekowschodnimi sztukami walki o rozwijanie działalności pro-wadzącej do podnoszenia sprawności fizycznej dzieci, młodzieży i osób dorosłych o upowszechnianie w społeczeństwie rekreacji fizycznej i profilaktyki zdrowotnej

- organizacja i uczestnictwo w imprezach sportowych na terenie Polski oraz poza jej granicami

- rozwijanie działalności prowadzącej do doskonalenia postaw etycznych i moralnych osób uczestniczących w zajęciach prowa-dzonych przez Klubo wypełnienie czasu wolnego dzieci i młodzie-ży przez organizowanie sportowych zajęć pozalekcyjnych.

12. Stowarzyszenie „Wiatraki Kultury”

ul. Prądzyńskiego 3, Wo-łomin

- Ochrona dziedzictwa kulturowego gmin w Powiecie Wołomiń-skim

- Organizacja plenerów artystycznych w Czubajowiźnie

- Prezentacja dorobku artystów i rzemieślników na wystawach te-matycznych

- Animacja kulturalna w zakresie wyszukiwania tematów twór-czych i prezentacja dzieł

- Zbieranie eksponatów historycznych

- Budowanie aktywności „Małej Ojczyzny”

- Ochrona środowiska lokalnego w zakresie przyrody, krajobrazu kulturowego i estetyki

13. Towarzystwo Przyjaciół Wołomina

Warszawska 29, Woło-min

- Działalność kulturalna w mieście

- Dbanie o wizerunek

14. Stacja Opieki CARITAS

ul. Kościelna 54, Woło-min

- Systematyczna i metodyczna formacja charytatywna,

- Prowadzenie działalności charytatywnoopiekuńczej,

- Pomoc społeczna,

-Ochrona i promocja zdrowia,

-Działania na rzecz osób niepełnosprawnych,

- Promocja zatrudnienia i aktywizacja zawodowa osób pozostają-cych bez pracy,

- Upowszechnianie i ochrona praw kobiet,

- Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy,

Strona 61 z 81


- Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lo-kalnych,

- Działalność na rzecz rozwoju nauki, edukacji, oświaty i wycho-wania,

- Organizowanie wypoczynku dzieci i młodzieży,

- Upowszechnianie kultury fizycznej i sportu,

- przeciwdziałanie patologiom społecznym,

- Upowszechnianie i ochrony wolności i praw człowieka oraz swo-bód obywatelskich,

- Ratownictwo i ochrona ludności,

- pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbroj-nych i wojen w kraju i za granicą,

- Działania na rzecz integracji europejskiej w oparciu o wartości chrześcijańskie oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami,

- Podtrzymywanie tradycji narodowej

- , Działalność na rzecz mniejszości narodowych,

15. Akcja Katolicka – przy parafii M.B. Królowej Pol-ski w Wołominie

Kurkowa 35/37, Wołomin

- Oświatowo – wychowawcza,

- Kulturalna,

- Sportowa,

- Wypoczynkowa,

- Religijna,

16. Parafia p.w. Matki Bożej Królowej Polski

ul. Kurkowa 35, Wołomin

– Organizowanie życia religijnego społeczności lokalnej, kolonie, zimowiska dla dzieci, sport, wycieczki, pomoc parafianom

17. Parafia p.w. Matki Bożej Częstochowskiej


Organizowanie kolonii i zimowisk dla dzieci, rozgrywki sportowe, opieka nad grupami parafialnymi,

18. Parafia p.w. Św. Józefa Robotnika

ul. Piłsudskiego 44, Wo-łomin

Kolonie, zimowiska, rozgrywki sportowe, opieka nad grupami pa-rafialnymi,

19. Parafia p.w. Św. Siostry Faustyny Kowalskiej

ul. Boryny 8, Wołomin

Działalność religijna, kulturalno – muzyczna, turystyczna, sporto-wa

20. Polski Klub Ekologiczny Koło w Wołominie

Współpraca z władzami lokalnymi w zakresie promowania zrów-noważonego rozwoju,

Strona 62 z 81


ul. Mariańska 7, - Edukacja ekologiczna społeczeństwa

- Poznanie oraz działania na rzecz problemów ochrony przyrody w regionie,

- Poznanie i promocja dziedzictwa kulturowego regionu,

21. Stowarzyszenie “Nasze Jutro”


Wspieranie wszelkich inicjatyw lokalnych w Powiecie Wołomiń-skim, w szczególności:

- propagowanie inicjatyw lokalnych i samorządowych na rzecz rozwoju, - popieranie rozwoju regionu,

- działalność na rzecz wykorzystania potencjału turystycznego powiatu,

- działalność na rzecz infrastruktury, a w szczególności ochrony środowiska, rozwoju dróg oraz sieci wodociągowych i kanalizacyj-nych.

3.4.2 Infrastruktura sportowa

Tabela 19. Obiekty sportowe i rekreacyjne

OBIEKTY SPORTOWE I REKREACYJNEZespół Szkół nr 1

Wołomin ul. Sasina 33

Wołomin

1) boisko do piłki nożnej

2) bieżnia prosta

1)hala sportowa (24×44 metrów)

2) sala gimnastyczna (9×15 metrów)

Zespół Szkół nr 2

ul. Armii Krajowej 81

Wołomin

1) sala gimnastyczna (17,4×29 metrów)


ul. Kazimierza Wielskiego 1

Wołomin

1) boisko do piłki nożnej

dwie sale gimnastyczne


ul. 1-Maja 19

Wołomin

1) wielofunkcyjne boisko do piłki siatkowej, ręcznej i koszykowej

Zespól Szkół nr 5

ul. Lipińska 16

1) wielofunkcyjne boisko do piłki ręcznej, koszykowej i nożnej wraz z bieżnią prostą i skocznią

Strona 63 z 81


Wołomin 1) hala sportowa (18×30 metrów)

2) sala gimnastyczna (18×10 metrów)

Szkoła Podstawowa nr 3

ul. Piłsudskiego 51

Wołomin

1) nieutwardzony plac do gier zespołowych

Szkoła Podstawowa nr 7

ul. Poprzeczna 6

Wołomin

Przy szkole zlokalizowany jest dirt park (tor rowerowy), projektowana jest budowa wielofunkcyjnego zespołu boisk do piłki ręcznej, siatkówki, koszykówki oraz budowa Sali gimnastycznej i bieżni.

Zespół Szkół w Duczkach

ul. Szkolna 1

1) wielofunkcyjne boisko do piłki siatkowej, koszykowej wraz z bieżnia prostą

1) hala sportowa (25×44 metrów)

Zespół Szkół w Czarnej

ul. Witosa 52

1) wielofunkcyjne boisko do piłki ręcznej i nożnej

Zespół Szkół w Ossowie

ul. Makarewicza 148

1) wielofunkcyjne boisko do koszykówki, siatkówki i piłki nożnej

Szkoła Podstawowa w Majdanie

ul. Racławicka 6

1) wielofunkcyjne boisko do piłki siatkowej, nożnej i koszykowej

Szkoła Podstawowa w Starym Grabiu ul. Cicho-rackiej 25

Planowana jest budowa boiska wielofunkcyjnego do koszykówki, siat-kówki i piłki nożnej o nawierzchni elastycznej z poliuretanu gr. 13 mm na podbudowie betonowej

Szkoła Podstawowa w Za-gościńcu ul. Szkolna 1

1) piłka nożna

2) piłka koszykowa, siatkowa,

Sala gimnastyczna

Ośrodek Sportu i Rekre-acji HURAGAN w Wołomi-nie

ul. Korsaka 4

Wołomin

1) hala sportowa, stadion z bieżnią o długości 400 m, boiska piłkarskie i boisko do siatkówki plażowej, korty tenisowe

2) pływalnia przy ul. Broniewskiego 5/7

3.4.3 Imprezy sportowe.

Strona 64 z 81


Do najważniejszych imprez sportowych odbywających się na terenie gminy Wo-łomin należy zaliczyć:

• festyn rekreacyjno-sportowy dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów z okazji Dnia Dziecka;

• ogólnopolskie turnieje koszykówki dziewcząt o puchar burmistrza

• zawody sportowe z okazji Dni Wołomina i podczas letniego festynu

• Spartakiada Osób Niepełnosprawnych

• Lato w Mieście i Zima w Mieście

• pokazy taneczne członków sekcji tańca sportowego

• Wołomińska Liga Szóstek Piłkarskich

• festyn dla mieszkańców Wołomina „Pożegnanie Lata”

• Otwarty Turniej Tenisa Ziemnego o Puchar Burmistrza Wołomina

• Spławikowe Zawody Wędkarskie o Puchar Burmistrza Wołomina w kategorii kadetów i juniorów.

3.5. Turystyka i sport w Gminie Wołomin w badaniach ankietowych

Jednym z działań podjętych podczas opracowania strategii, było przeprowa-dzenie ankiet wśród mieszkańców Gminy Wołomin. Poniżej przedstawione są odpo-wiedzi na pytania zamknięte, w których ankietowani mieli możliwość zaznaczenia konkretnej odpowiedzi. Odpowiedzi na pytania o charakterze otwartym zostały wyko-rzystane podczas analizy SWOT, oraz przy definiowaniu działań strategiczny.

Pyt: Czy chętnie uczestniczą państwo w imprezach na terenie gminy?

tak nie

195 41

tak83%

nie17%

Strona 65 z 81


Pyt.: W jakich imprezach uczestniczyłbyś najchętniej?

kulturalnych 11

rekreacyjno rozrywkowych 152

sportowych 60

kulturalych5%

rekreacyjno rozrywkowych

68%

sportowych27%

2. Czy na terenie gminy jest wystarczająca ilość imprez?

tak nie

43 191

tak 18%

nie82%

4. Jak oceniają państwo imprezy organizowane na terenie gminy

bardzo złe złe przeciętne dobre

bardzo dobre

3 11 138 79 3

przeciętne59%

dobre34%

bardzo dobre1%

złe5%

bardzo złe1%

5. Jaka jest oferta turystyczna na terenie gminy?

Strona 66 z 81


bardzo zła zła przeciętna dobra

bardzo dobra

30 38 19 13 8

bardzo zła28%

zła35%

przeciętna17%

dobra12%

bardzo dobra8%

6. Jaka jest baza sportowa na terenie gminy?


bardzo dobra

14 47 113 54 9

bardzo zła28%

zła35%

przeciętna17%

dobra12%

bardzo dobra8%

7. Jaka jest baza noclegowa w Gminie?


bardzo dobre

29 92 95 13 1

bardzo zła13%

zła40%

przeciętna41%

bardzo dobre0%

dobra6%

8. Jakie są usługi gastronomiczne w Gminie?

Strona 67 z 81



bardzo dobre

10 43 118 57 4

bardzo złe4%

złe19%

przeciętne50%

dobre25%

bardzo dobre2%

8. Jakie są obiekty świadczące usługi rekreacyjno – turystyczne?


bardzo dobre

14 81 106 25 1

złe19%

przeciętne50%

dobre25%

bardzo dobre2%

bardzo złe4%

9. Czy rozwój turystyki jest potrzebny na terenie gminy

tak nie

198 33

tak86%

nie14%

10. Czy jest pan/ pani zainteresowana podjęciem pracy lub świadczeniem sług tury-stycznych

Strona 68 z 81


tak nie

72 149

tak33%

nie67%

Sport w Wołominie

1. Czy mieszkańcy Wołomina mają duże zapotrzebowanie na aktywność ruchową

wysokie duże Średnie małe

nie mam zdania

1 13 7 1 0

nie mam zdania

0%

duże58%

Średnie32%

wysokie5%

małe5%

2. Oferta stwarzana w mieście przez organizacje sportowe działające w mieście jest:

wystar-czająca dobra średnia

niewy-starcza-jąca

nie mam zdania

0 5 7 10 0

dobra23%

średnia32%

niewystarczaj.45%

3.do jakich grup mieszkańców powinna być skierowana oferta zajęć sportowych

Strona 69 z 81


Dzie- ci (sp)

młodzież (sz.średnia)

osoby doro-słe

osoby star-sze

nie mam zdania

16 15 12 6 1

dzieci (sp)32%

młodzież (sz.średnia)

30%

osoby dorosłe24%

nie mam zdania

2%osoby starsze

12%

4. Jakie formy kultury fizycznej powinny być szczególnie wspierane

sport kwalifiko-wany wyczyno-wy

sport szkolny

zajęcia re-kreacji ru-chowej inne

8 14 13 1 sport szkolny39%

sport kwalifikowany wyczynowy

22%

inne3%

zajęcia rekreacji ruchowej

36%

5. Infrastruktura sportowa Wołomina

wystar-czająca dobra

śred-nia

niewy-starcza-jąca

nie mam zdania

0 2 7 13 0

dobra9%

średnia32%niewystarczaj

ąca59%

6. Dostępność do infrastruktury sportowej

Strona 70 z 81


Wysta

rczająca dobra średnia

niewysta

rczająca

nie mam

zdania

0 0 11 11 0średnia

50%

niewystarczająca50%

7. Czy kadra trenerska/ instruktorska prowadząca zajęcia sportowe posiada kwalifi-kacja

Wystar-

czająca dobra średnia

Niewysta-

rczająca

nie mam zda-nia

4 13 5 1 0

wystarczająca17%

dobra57%

średnia22%

niewystarczająca4%

8. Infrastruktura rekreacyjna w Wołominie

Wysta-r-czająca dobra średnia

Niewysta-

rczająca

nie mam zda-nia

0 2 5 16 0

dobra9%

średnia22%

niewystarczająca69%

9. Czy mieszkańcy powinni partycypować w koszach udziału w takich zajęciach

Strona 71 z 81


tak nie

19 3

tak86%

nie14%

3.6. Podsumowanie

Analiza potencjału, a tym samym atrakcyjności turystycznej gminy Wołomin prowadzi do następujących wniosków:

1. W zakresie potencjału naturalnego:

a) Gmina Wołomin położona jest na Równinie Wołomińskiej, wchodzącej w skład Niziny Środkowomazowieckiej. Przez tereny gminy przepływa rzeka Czarna, a południową granicę gminy zamyka przebieg rzeki Długiej. Ziemie te charakteryzują się różnorodnością krajobrazu przyrodniczego w postaci równin, piaszczystych wydm i torfowisk: Białe Błota i Grabicz (choć rezerwat nie należy do gminy Wołomin), dolin rzecznych oraz kompleksów leśnych: Mironowskie Górki, Wołomin Las przechodzący w Rezerwat Grabicz (gmina Kobyłka). Te bardzo dogodne warunki przyrodnicze dostrzeżono już przed powstaniem struktury miejskiej Wołomina8.

b) Okolice Wołomina obfitują w ciekawe i urozmaicone formy krajobrazu. Można tu spotkać zarówno rozległe równiny jak i piaszczyste wydmy, torfowiska oraz kompleksy leśne, w których nierzadko natknąć się moż-na na dziką zwierzynę łowną. Znajdują się tu liczne obiekty przyrodni-cze objęte ochroną.

c) Walory naturalne nie należą może do tych najbardziej wyjątkowych, brak wśród nich parków narodowych, krajobrazowych i rezerwatów przyrody oraz unikalnych gatunków roślin i zwierząt lub słynnych obiek-tów typu Dąb Bartek. Obejmują one głównie walory krajobrazowe, hy-drograficzne oraz kilkadziesiąt pomników przyrody.

8 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Wołomin, Wołomin 200Strona 72 z 81


d) Niemniej jednak stwarzają możliwości zorganizowania rekreacji i wypoczynku oraz uprawiania turystyki aktywnej, szczególnie dla turystów weekendowych. Punktem wyjścia do ich wykorzystania jest odpowiednie zagospodarowanie gminy w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną, w szczególności w szlaki i ścieżki rowerowe, urządze-nia rekreacyjne i sportowe, ścieżki edukacyjne etc.

2. W zakresie potencjału antropogenicznego:

a) Analiza walorów antropogenicznych gminy Wołomin jednoznacznie wskazu-je, że jej największym potencjałem jest historia związana z Bitwą Warszaw-ską. Jest to jedyny niepodrabialny i wyjątkowy wyróżnik Wołomina. Pozostałe walory w postaci zabytkowych obiektów spełniają niewątpliwie funkcję uzu-pełniającą, choć na podkreślenie zasługuje „Dom nad Łąkami” muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich.

b) Inne walory niewątpliwie nie mają charakteru unikalnego, wyróżniającego gminę Wołomin na turystycznej mapie Polski i Europy. Życie kulturalne gminy również nie należy do najbardziej bogatych, choć funkcjonuje szereg instytu-cji, prowadzących tego typu działalność. Brakuje też imprez typowo tury-stycznych, folklorystycznych oraz innych imprez promocyjnych o zasięgu po-nadlokalnym. Najważniejszą imprezą jest coroczna inscenizacja Bitwy War-szawskiej, która jest wydarzeniem wyjątkowym, która na trwałe zapisała się już w kalendarzu imprez pod hasłem „Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej” i przyciąga rzesze widzów.

c) Dużym potencjałem rozwojowym charakteryzuje się również twórczość lokal-nych artystów.

3. W zakresie dostępności komunikacyjnej:

a) W kontekście analizowanych danych dostępność komunikacyjną gminy Woło-min należy postrzegać jako korzystną, chociaż niewątpliwie korzystniej oce-niać należy dostępność kolejową niż drogową, z uwagi na stan sieci drogowej, jak również duży ruch uliczny i małą przepustowość (korki).

b) Zdecydowanie szybsza i wygodniejsza jest podróż kolejami mazowieckimi, choć w tym zakresie, z kolei standard dworców i pociągów oraz poczucia bez-pieczeństwa pasażerów pozostawia wiele do życzenia.

4. W zakresie infrastruktury turystycznej i paraturystycznej:

a) Infrastruktura turystyczna jest niewątpliwie słabą stroną gminy Wołomin, bra-kuje zróżnicowanych obiektów bazy noclegowej i gastronomicznej, szczegól-

Strona 73 z 81


nie o charakterze lokalnym, nawiązującym w jakikolwiek sposób do tradycji obszaru.

b) Podobnie brakuje infrastruktury paraturystycznej, szczególnie w postaci szla-ków turystycznych tematycznych, które umożliwiają dystrybucję i dywersyfi-kację ruchu turystycznego na terenie gminy Wołomin. Jednocześnie umożli-wiają one uzupełnienie oferty poprzez poszerzenie obszaru destynacji i włą-czenie okolicznych miejscowości.

W kontekście powyższych wniosków do najważniejszych potencjałów gminy Wołomin należy zaliczyć Bitwę Warszawską, jako wyjątkowe wydarzenie w historii Polski, Europy i świata, umożliwiające wykreowanie produktu turystycznego o ce-chach unikalnych. Istniejące na terenie gminy walory przyrodnicze spełniać będą funkcję uzupełniającą stanowiąc tło dla wartości antropogenicznych.

Dostępność komunikacyjna gminy może być oceniana pozytywnie w kontek-ście jej położenia w bezpośredniej bliskości aglomeracji warszawskiej, negatywnie natomiast w kontekście infrastruktury drogowej i jej stanu.

Najsłabszą stroną obszaru projektowego jest zagospodarowanie turystyczne, zarówno w kontekście infrastruktury turystycznej, jak i paraturystycznej.

5. W zakresie sportu i rekreacji największym walorem Gminy Wołomin jest kapitał społeczny. Mieszkańcy w różnym wieku uważają aktywność fizyczną jako istotny element podnoszenia jakości życia. Również kadra trenersko-instruktorska jest bardzo zaangażowana w działania na polu krzewienia kultury fizycznej. Znacz-nym kapitałem Wołomina są tradycje sportowe. Znacznie niżej należy ocenić stan infrastruktury sportowo-rekreacyjnej i sposób jej wykorzystania. Mankamen-tem jest także niewystarczające wsparcie dla organizacji działających w obsza-rze sportu i rekreacji ze strony władz samorządowych i przedstawicieli instytucji gospodarczych.

3.7. ANALIZA SWOT.

Analiza SWOT stanowi jedno z najbardziej popularnych narzędzi diagnozowa-nia, wykorzystywanych w procesie planowania strategicznego. Prezentuje ona moc-ne i słabe strony gminy Wołomin w zakresie rozwoju turystyki i sportu oraz szanse i zagrożenia, sprzyjające lub mogące utrudnić ten rozwój.

Przedstawiona poniżej analiza SWOT stanowi punkt wyjścia do części strate-gicznej dokumentu, a więc określenia kierunków rozwoju, podstawowych celów do osiągnięcia oraz zadań realizacyjnych.

3.7.1. Analiza SWOT w zakresie turystyki

Strona 74 z 81


MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Pro-dukt tury-

stycz-ny/ofe

rta

- Ciekawe walory przyrodnicze, krajo-brazowe, kulturowe jako inspiracja i baza do tworzenia produktów tury-stycznych

- Wyjątkowy potencjał do kreacji uni-kalnego produktu turystycznego w postaci Bitwy Warszawskiej

- Duży potencjał do rozwoju turystyki weekendowej, rekreacyjnej, agrotu-rystyki, aktywnej i specjalistycznej

- Potencjał do rozwoju produktów li-niowych

- Brak produktów turystycznych

- Brak koordynacji w zakresie kreacji i wdrażania produktów turystycznych

- Słabe wykorzystanie potencjału w zakre-sie powstawania produktów turystyki weekendowej, letniskowej i rekreacyjnej

- Słabe wykorzystanie najmocniejszego po-tencjału gminy w postaci Bitwy Warszaw-skiej

- Brak oferty na sezon zimowy

- Mała ilość produktów turystycznych dla dzieci i młodzieży

Zaso-by

ludz-kie

- Istnienie pasjonatów, społeczników zainteresowanych rozwojem obsza-ru

-

- Niewystarczające przygotowanie zaso-bów ludzkich do planowania rozwoju tury-styki oraz obsługi ruchu turystycznego

- Brak liderów koordynujących i scalają-cych osoby zainteresowane rozwojem tu-rystyki w gminie

- Brak oferty szkoleniowej skierowanej do społeczności lokalnej

- Niewystarczająca znajomość języków ob-cych wśród kadr operacyjnych

Mar-ke-ting i pro-mo-cja

- Istnienie turystycznych „hitów”, po-tencjałów znanych w Polsce – Bitwa Warszawska, jako wyróżników mar-ketingowej oraz podstaw do kreacji marki

- Niekorzystny wizerunek gminy

- Słaby marketing lokalny

- Słaba promocja gminy (brak gadżetów, mało materiałów promocyjnych i informa-cyjnych, słaba działalność targowa etc.)

- Brak systemu informacji turystycznej (brak punktu informacji turystycznej, cie-kawej i wyczerpującej strony internetowej, brak oznakowania atrakcji turystycznych jednolitym systemem)

- Lokalny zasięg większości imprez

Strona 75 z 81


Zor-gani-zo-wa-nie prze-strze-ni

- Dogodne położenie geograficzne

- Dobra i zróżnicowana dostępność komunikacyjna: PKP, PKS, komu-nikacja prywatna

- Atrakcyjne tereny rekreacyjne i wy-poczynkowe, o ciekawych walorach przyrodniczych

- Zły stan infrastruktury drogowej

- Słabo rozwinięta baza noclegowa i ga-stronomiczna

- Słaba infrastruktura paraturystyczna

- Słaby stan ochrony środowiska natural-nego

Sys-tem

insty-tucjo-nalny

- Istnienie organizacji pozarządowych

- Istnienie Lokalnej Organizacji Tury-stycznej „Cud nad Wisłą”

- Istnienie Lokalnej Grupy Działania Równiny Wołomińskiej

- Proturystyczne zapisy w dokumen-tach strategicznych

- Brak integracji działań

- Brak współpracy pomiędzy interesariu-szami rynku

- Brak świadomości wśród przedsiębiorców o społecznej odpowiedzialności biznesu

- Łączenie wielu zadań i obowiązków w ko-mórce organizacyjnej odpowiedzialnej za rozwój turystyki i promocję

- Brak realizowanych projektów w formule PPP

- Mało projektów turystycznych

SZANSE ZAGROŻENIA

- Integracja obszaru, tworzenie wspólnych produktów turystycznych, równomierne roz-łożenie ruchu turystycznego.

- Wykorzystanie funduszy unijnych na tury-stykę, szczególnie na rozwój zasobów ludz-kich.

- Wykorzystanie położenia geograficznego.

- Trendy obserwowane na rynku tury-stycz-nym (moda na zdrowie, ciszę i spokój, po-znawanie nowych regionów).

- Tendencje w turystyce - rosnąca aktywność turystyczna, wzrost zainteresowania Euro-pą Środkową i Wschodnią jako celu podró-ży, wzrost zainteresowania, aktywnym wy-poczynkiem i agroturystyką, wzmożony po-pyt na wyjazdy weekendowe, rozwój tury-

- Niski priorytet turystyki w działaniach samo-rządu lokalnego.

- Konieczność prefinansowania projektów unijnych.

- Brak poczucia bezpieczeństwa w skali glo-balnej i lokalnej.

- Niski poziom dochodów przeciętnej polskiej rodziny – niski poziom wydatków na cele tu-rystyczne.

- Migracja młodych, zdolnych ludzi za grani-cę.

- Konkurencja ze strony turystycznych regio-nów i subregionów w Polsce.

- Niekorzystne tendencje w turystyce przyjaz-

Strona 76 z 81


styki rodzinnej, wyjazdy indywidualne.

- Zrównoważony rozwój.

- Globalizacja gospodarki światowej – trans-fer know-how, możliwość korzystania z międzynarodowych wzorców.

- Wzrost znaczenia regionalizmu, odrębno-ści kulturowych, twórczości ludowej (swo-istego rodzaju powrót do korzeni).

- Organizacja silnego zaplecza turystyczne-go (współpraca trzech sektorów).

dowej i turystyce krajowej.

- Niekorzystny stereotyp obszaru.

- Degradacja środowiska naturalnego oraz krajobrazu kulturowego.

- Brak współpracy.

3.7.2. Analiza SWOT w zakresie sportu

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Za-soby ludz-

kie

- Bogate tradycje gminy

- Zaangażowana kadra trenerska i instruk-torska

- Zaangażowani organizatorzy inicjatyw rekreacyjnych

- Coraz większa liczba dzieci i młodzieży uczestnicząca w zajęciach sportowych i rekreacyjnych,

- Wzorce sportowców, którzy osiągnęli sukcesy sportowe

- Chęć zmiany na lepsze ze strony władz samorządowych

- Moda na aktywność ruchową wśród mieszkańców w różnym wieku

- Brak koordynacji w zakresie inicjatyw sportowych i rekreacyjnych

- Mała liczba klas sportowych

- Brak ciągłości szkolenia (linia: szkoła podstawowa – gimnazjum – szkoła po-nadgimnazjalna)

- Brak konsekwentnego, obejmującego wiele lat systemu szkolenia młodzieży

- Brak systemu nagradzania zawodników, trenerów i działaczy

- Brak grup trenerskich skupionych wokół wspólnego celu

- Brak ustalenia na temat kierunków rozwo-ju sportu kwalifikowanego

Strona 77 z 81


infra-struk-tura

- Istniejące obiekty i zespoły obiektów sportowych, umożliwiające uprawianie wielu dyscyplin sportowych

- Inicjatywa samorządów

- Inicjatywy w zakresie budowanie dróg i szlaków rowerowych

- Walory naturalne pozwalające budować infrastukurę rekreacyjną

- Zbyt mała liczba ogólnodostępnych boisk sportowych na terenach osiedli mieszka-niowych i sołectw

- Brak centrum sportowo-rekreacyjnego dla mieszkańców gminy

- Niewystarczająca infrastruktura sportowa i wychowania fizycznego

- Brak sal gimnastycznych przy szkołach

- Nie w pełni wykorzystana obecnie istnie-jąca infrastruktura ze względu na jej stan

- Niespełniająca wymagań standardów pły-walnia

- Niewystarczająca infrastruktura rekreacyj-na (na wolnym powietrzu), ścieżki i szlaki rowerowe, ścieżki zdrowia, ścieżki piesze, place zabaw dla dzieci, małpi gaj, ścianka wspinaczkowa, Skate park (rolki, rowery)

- Niewystarczająca mała architektura spor-towa na powietrzu (na placach miejskich, szachy na powietrzu, stoły do tenisa)

- Nieracjonalne obciążenie istniejącej bazy sportowej przy szkołach (mocno obciążo-na w czasie godzin lekcyjnych, w dużej części pusta po zajęciach i w czasie weekendu)

Strona 78 z 81


Sys-tem

insty-tucjo-nalny

- Aktywna działalność stowarzyszeń spor-towych,

- Dobrze rozwinięty system szkolenia sportowego dzieci i młodzieży; liczne sukcesy zespołów w zawodach

- istniejący OSiR

- Słaba promocja tradycji sportowych gmi-ny Wołomin

- Brak instytucji wsparcia medycznego (Ga-binety odnowy biologicznej i medycznej, gabinety rehabilitacji

- Niewystarczający sposób propagowania sportu jako elementu zdrowego życia.

- Brak informacji promującej historię sportu w Wołominie

- Słabe administracyjnie organizację/insty-tucje sportowe posiadające wysoko wy-kwalifikowaną zaangażowaną kadrę

- Słaba koordynacja na poziomie UM

- Niski poziom współpracy pomiędzy insty-tucjami zajmującymi się sportem i rekre-acją

- Słabe oparcie klubów o szkoły

SZANSE ZAGROŻENIA

- Zwiększająca się świadomość mieszkańców

- Wykorzystanie funduszy unijnych na rozwój, szczególnie na rozwój zasobów ludzkich

- Budowanie kapitału społecznego wokół sportu (współpraca trzech sektorów).

- Potencjał do promocji i marketingu sportu gminy Wołomin (długie tradycje, osiągnięcia),

- Możliowść pozyskania środków zewnętrznych na rozwój infrastruktury

- Niski priorytet sportu w działaniach samorządu lokalnego.

- Kryzys gospodarczy ograniczający możliwość sponsorowania przez biznes

− Niski poziom dochodów przeciętnej rodzi-ny

− Niski poziom wydatków na cele sportowe

- Niekorzystny stereotyp obszaru

-Konkurencja ze strony sąsiednich miesjcowosći, w tym Warszawy

- Brak współpracy samorządów lokalnych.

- Ograniczona możliwość pozyskania środków ze-wnętrznych na infrastrukturę sportową

Strona 79 z 81


Zakończenie

W raporcie z diagnozy stanu zastanego w zakresie turystyki i sportu w Gminie Wołomin przedstawiono niezbędne do opracowania części strategicznej informacje dotyczące, uwarunkowań zewnętrznych obu obszarów funkcjonowania społeczności lokalnej. Przedstawiając dokumenty strategiczne szczebla wyższego, z których po-winny wynikać cele rozwoju turystyki i sportu. Przedstawiono także uwarunkowania wynikające z sytuacji wewnętrznej Gminy.

Spis tabel

Lp. Nazwa Strona

1. Cele strategii rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata 2007-2013

25

Strona 80 z 81


2. Domeny strategiczne 28

3. Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci( stałe miej-sce zameldowania stan na 31 XII)

31

4. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci

32

5. Wskaźnik obciążenia demograficznego 32

6. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów własnościowych

32

7. Podział jednostek gospodarczych według PKD 33

8. Powierzchnia gruntów wg rodzaju gospodarstwa i grup obszarowych użytków rolnych w arach

34

9. Pomniki przyrody 39

10. Walory gminy Wołomin 42

11. Instytucje prowadzące działalność gospodarczą na terenie Gminy Wołomin

45

12. Imprezy kulturalne 49

13. Wykaz dobowych połączeń z Wołomina do wybranych stacji końco-wych

50

14. Charakterystyka dróg wojewódzkich, powiatowych w gminie Wołomin 52

15. Charakterystyka dróg wojewódzkich i powiatowych w gminie Woło-min

53

16. Infrastruktura turystyczna 55

17. Infrastruktura paraturystyczna 55

18. Podmioty prowadzące działalność sportową i rekreacyjną 58

19. Obiekty sportowe i rekreacyjne 62

Strona 81 z 81

lokalna strategia zrÓwnowaŻonego rozwoju …pliki.wolomin.org/uchwaly/2009/xxix-55_zal1.pdf ·...

Documents