PRZEZ EDUKACJ DO ZRWNOWAONEGO ROZWOJUNarodowa Strategia Edukacji Ekologicznej

Pikno tej ziemi skania mnie do woania o jej zachowanie dla przyszych pokole. Jeli kochacie t ojczyst ziemi, niech to woanie nie pozostanie bez odpowiedzi!

Ojciec wity Jan Pawe IIZamo, 12 czerwca 1999 r.

ZRWNOWAONY ROZWJGwnym przesaniem idei zrwnowaonego rozwoju jest zaleno i wzajemne uwarunkowania ochrony rodowiska, wzrostu ekonomicznego i rozwoju czowieka (zarwno w wymiarze indywidualnym, jak i spoecznym).

CELE EDUKACJI EKOLOGICZNEJKsztatowanie penej wiadomoci i budzenie zainteresowania spoeczestwa wzajemnie powizanymi kwestiami ekonomicznymi, spoecznymi, politycznymi i ekologicznymi.

Umoliwienie kademu czowiekowi zdobywania wiedzy i umiejtnoci niezbdnych dla poprawy stanu rodowiska.

Tworzenie nowych wzorcw zachowa, ksztatowanie postaw, wartoci i przekona jednostek, grup i spoeczestw, uwzgldniajcych trosk o jako rodowiska.

REALIZACJA TYCH CELW wymaga:Uznania, i edukacja ekologiczna jest jednym z podstawowych warunkw realizacji Polityki Ekologicznej Pastwa.

Wprowadzenia elementw edukacji ekologicznej do wszystkich sfer ycia spoecznego, respektujc i wykorzystujc wartoci kulturowe, etyczne i religijne.

Zapewnienia dostpu spoeczestwa do informacji o stanie rodowiska przyrodniczego i edukacji ekologicznej.

Uznania, e edukacja ekologiczna jest podstawowym warunkiem zmiany konsumpcyjnego modelu spoeczestwa.

EDUKACJA EKOLOGICZNA JAKO ZOBOWIZANIE MIDZYNARODOWEKonferencja Narodw Zjednoczonych Czowiek i rodowisko, Sztokholm, 1972 r.; dziki jej postanowieniom w 1975 r.UNESCO i UNEP (Program Ochrony rodowiska Narodw Zjednoczonych) przygotoway Midzynarodowy Program Edukacji rodowiskowej (IEEP)Midzynarodowa konferencja na temat edukacji rodowiskowej w Tbilisi, 1977 r.; powstaa Deklaracja Tbiliska

Midzynarodowy Kongres UNESCO - UNEP, Moskwa 1978 r.

Konferencja Narodw Zjednoczonych rodowisko i Rozwj, Rio de Janeiro, 1992 r.; opracowano Deklaracj z Rio oraz Agend 21

Konferencja zorganizowana przez IUCN (wiatow Uni Ochrony Przyrody) i UNESCO w Gland (Szwajcaria), w listopadzie 1994 r.

EDUKACJA EKOLOGICZNA JAKO ZOBOWIZANIE MIDZYNARODOWEKonferencja Edukacja ekologiczna na rzecz zrwnowaonego rozwoju zorganizowana przez UNESCO w Atenach, 1995 r.

Konferencja Edukacja i wiadomo spoeczna na rzecz trwaego i zrwnowaonego rozwoju zorganizowana przez UNESCO oraz Komisj Trwaego i Zrwnowaonego Rozwoju ONZ w Pruhonicach (Czechy), 1995 r.

IV Sesja Komisji Trwaego i Zrwnowaonego Rozwoju ONZ, 1996 r.

Konferencja w Aarhus (Dania) w czerwcu 1998 r., w trakcie ktrej delegacja polska podpisaa Konwencj o Dostpie do Informacji o Stanie rodowiska

JAK POWSTAA NSEEKwiecie 1995 r. - podpisanie porozumienia o wsppracy w zakresie edukacji ekologicznej pomidzy Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz Ministerstwem Ochrony rodowiska, Zasobw Naturalnych i LenictwaMaj-czerwiec 1995 r. - Konferencja w Miedzeszynie zorganizowana przez oba ministerstwa przy wsparciu Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, z udziaem przedstawicieli brytyjskiego Environmental Know How Fund, w ktrej uczestniczyo kilkadziesit osb reprezentujcych instytucje, organizacje i rodowiska zajmujce si edukacj ekologiczn w Polsce.Czerwiec 1995 r. - powstaa I wersja Strategii, a nastpnie kolejne - uwzgldniajce uwagi i komentarze czonkw Konferencji oraz zainteresowanych rodowisk z caego kraju1997 r. - przyjcie Strategii przez ministrw OZNiL oraz EN1998 r. - zaakceptowanie Strategii przez Sejmow i Senack Komisj Ochrony rodowiska1999 i 2000 r. - parce nad uaktualnieniem dokumentu i dostosowaniem go do nowych warunkw zwizanych z wprowadzeniem w Polsce kolejnych reform.

CELE NARODOWEJ STRATEGII EDUKACJI EKOLOGICZNEJUpowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach ycia, uwzgldniajc rwnie prac i wypoczynek czowieka, czyli objcie permanentn edukacj ekologiczn wszystkich mieszkacw RP.

Wdroenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach edukacji formalnej i nieformalnej.

Tworzenie wojewdzkich, powiatowych i gminnych programw edukacji ekologicznej, stanowicych rozwinicie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej, a ujmujcych propozycje wnoszone przez poszczeglne podmioty realizujce projekty edukacyjne dla lokalnej spoecznoci.

Promowanie dobrych dowiadcze z zakresu metodyki edukacji ekologicznej.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W FORMALNYM SYSTEMIE KSZTACENIAZadaniem systemu edukacji powinno by ksztatowanie niezalenie mylcych i dziaajcych jednostek, ktre jednake uznawayby sub dobru oglnemu za swj najwyszy cel w yciu. Albert EinsteinNowy Jork, 15 padziernika 1936 r.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W FORMALNYM SYSTEMIE KSZTACENIAWychowanie przedszkolneWyzwalanie chci oraz kreowanie umiejtnoci obserwowania rodowiska naturalnego.Ksztatowanie wraliwoci zarwno na pikno jak i na szkody w rodowisku.Uczenie szacunku dla innych istot.Oddziaywanie na styl ycia i wiadomo ekologiczn rodzicw.Ksztatowanie nawykw i zachowa proekologicznych w yciu codziennym.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W FORMALNYM SYSTEMIE KSZTACENIASzkoy podstawowe i ponadpodstawoweKsztatowanie czowieka wiadomego swej jednoci ze rodowiskiem przyrodniczym i spoeczno-kulturowym.Rozwijanie umiejtnoci obserwowania rodowiska oraz gromadzenia o nim informacji.Poznanie praw i wspzalenoci rzdzcych przyrod, a take zachodzcych pomidzy przyrod a czowiekiem.Ksztatowanie umiejtnoci rozwizywania problemw zgodnie z posiadan wiedz i przyswojonym systemem wartoci.Pobudzanie wraliwoci na pikno i ad przestrzenny.Ksztatowanie postawy szacunku dla ycia i zdrowia, zarwno wasnego, jak i wszystkich innych istot.Prowadzenie aktywnych form edukacji w terenie, np. zielone szkoy.Wsppraca midzy nauczycielami w tworzeniu klimatu sprzyjajcego realizacji podstawowych celw edukacji ekologicznej.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W FORMALNYM SYSTEMIE KSZTACENIASzkolnictwo wyszeKsztacenie majce na celu wprowadzenie w problematyk rodowiska absolwentw wszystkich szk wyszych. Zakres tego ksztacenia, jego formy i obligatoryjno naley traktowa w sposb zrnicowany.Przygotowanie specjalistw do pracy zawodowej w zakresie ochrony rodowiska.Ksztacenie na poziomie wyszym na studiach bezzawodowych, uniwersalnych - tzw. europejskich.Prowadzeniu nieformalnej edukacji ekologicznej przez organizowanie otwartych uniwersytetw i wykadw.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W FORMALNYM SYSTEMIE KSZTACENIAEdukacja dorosychDua rola uniwersytetw otwartych, studiw podyplomowych, kursw, szkole, a take atrakcyjnych form popularyzacji wiedzy: konkursw, promocji, wystaw itd.Podniesienie wiadomoci ekologicznej dorosych przez zaangaowanie moliwie duej liczby mieszkacw w procesy decyzyjne majce wpyw na stan rodowiska.Egzekwowanie przepisw dotyczcych porzdku, odpadw, gospodarki wodno-ciekowej, ochrony przed haasem.Denie do osignicia zarwno instytucjonalnej, jak rwnie ssiedzkiej dezaprobaty dla wszystkich indywidualnych i zbiorowych poczyna szkodzcych rodowisku.

STRUKTURA POZASZKOLNEJ EDUKACJI EKOLOGICZNEJInstytucje i urzdy centralneEdukacja ekologiczna w wojewdztwachEdukacja ekologiczna w samorzdachAdministracja terenw cennych pod wzgldem przyrodniczymOrganizatorzy wypoczynku i turystykiOrganizacje spoeczneKocioy i Zwizki WyznanioweEdukacja ekologiczna w miejscu pracyEdukacja ekologiczna w rodzinierodki masowego przekazu

UWARUNKOWANIA REALIZACJI NSEEPodstawowym warunkiem realizacji NSEE jest powszechna akceptacja zawartego w niej przesania oraz gwnych celw.Skuteczn realizacj zapisw Strategii umoliwi: Przyjcie Strategii jako dokumentu okrelajcego kierunki rozwoju edukacji ekologicznej w Polsce przez odpowiednie wadze pastwowe.Rozpowszechnienie i promocja treci zawartych w NSEE.Zapewnienie rodkw finansowych niezbdnych do przygotowania i wdroenia narodowego oraz regionalnych i branowych programw edukacji ekologicznej.Powoanie Komisji Edukacji Ekologicznej przy Komitecie Zrwnowaonego Rozwoju i Polityki Regionalnej.Utworzenie oglnopolskiego orodka informacji o edukacji ekologicznej.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W POLSKICH UREGULOWANIACH PRAWNYCH ORAZ OFICJALNYCH DOKUMENTACH PASTWOWYCH I MIDZYNARODOWYCHUstawyKonstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i ksztatowaniu rodowiskaUstawa z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiatyUstawa z dnia 16 padziernika 1991 r. o ochronie przyrody Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o ochronie przyrodyUstawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Dokumenty pastwowePolityka Ekologiczna Pastwa z maja 1991 r.Druga Polityka Ekologiczna Pastwa z czerwca 2000 r.

EDUKACJA EKOLOGICZNA W POLSKICH UREGULOWANIACH PRAWNYCH ORAZ OFICJALNYCH DOKUMENTACH PASTWOWYCH I MIDZYNARODOWYCHPorozumienia midzyresortowePorozumienie Ministrw : Edukacji Narodowej oraz Ochrony rodowiska, Zasobw Naturalnych i Lenictwa z dnia 19 kwietnia 1995 r.Porozumienie Ministra Kultury i Sztuki, Ministra Ochrony rodowiska, Zasobw Naturalnych i Lenictwa, Ministra Edukacji Narodowej, Prezesa Urzdu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast oraz Generalnego Konserwatora Zabytkw z dnia 27 maja 1998 r. Nowy program edukacyjny na rzecz ochrony krajobrazu historycznego i waciwego ksztatowania przestrzeni przyrodniczej i kulturowej Polski

EDUKACJA EKOLOGICZNA W POLSKICH UREGULOWANIACH PRAWNYCH ORAZ OFICJALNYCH DOKUMENTACH PASTWOWYCH I MIDZYNARODOWYCHDokumenty midzynarodoweAgenda 21 - rozdzia 36, kpt. 36.5.b. Promowanie nauczania, ksztatowania wiadomoci spoecznej i szkolenia w zakresie trwaego i zrwnowaonego rozwoju i ochrony rodowiskaRamowa Konwencja Narodw Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu - art.6 Edukacja, szkolenie i wiadomo spoeczna Konwencja o ochronie rnorodnoci biologicznej - art.13. Podnoszenie poziomu wiedzy i wiadomoci spoecznejKonwencja o dostpie do informacji, udziale spoeczestwa w podejmowaniu decyzji oraz dostpie do sprawiedliwoci w sprawach dotyczcych rodowiska - art.3

NARODOWY PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJProgram wykonawczy Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz warunki jego wdroenia

Okrela podstawowe zadania edukacyjne, podmioty odpowiedzialne za ich realizacj oraz rda finansowania.

ADRESACI NARODOWEGO PROGRAMU EDUKACJI EKOLOGICZNEJPodmioty finansujce edukacj ekologiczn - ktrym Narodowy Program Edukacji Ekologicznej pomoe zarwno planowa budet, jak i okreli celowo oraz efektywno alokacji rodkw.

Podmioty realizujce zadania z zakresu edukacji ekologicznej - ktre otrzymaj wykaz priorytetowych zada wraz ze wskazaniem potencjalnych rde ich finansowania.

SFERY WPROWADZENIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJEdukacja formalnaEkologiczna wiadomo spoecznaSzkolenia

Narodowy Program Edukacji Ekologicznej zmierza do peniejszej integracji tych trzech sfer, w celu zwikszenia efektywnoci edukacji dla rozwoju zrwnowaonego.

RODKI WZMACNIAJCE EFEKTY EDUKACJI EKOLOGICZNEJMateriay programowe, strategie i regulacjeInstrumenty kontroli bezpieczestwa ekologicznego: normy rodowiskowe, atesty ekologiczne, certyfikaty (np. EMAS, ISO)Kary i opaty za korzystanie i zanieczyszczenie rodowiskaImprezy i wydarzenia publiczne: kampanie, akcje, festiwale, wita, manifestacje, aukcje, happeningi, konkursy, olimpiady, targi, wystawyInterpelacje, procedury odwoawcze i protesty Nauka KociowDziaalno mediw i instytucji kulturyWycieczki, turystyka kwalifikowana, sie schronisk turystycznych, cieki dydaktyczne i przyrodnicze

RDA FINANSOWANIA PROGRAMUMoliwoci finansowania zada Programu wynikaj z zapisw Ustawy o ochronie i ksztatowaniu rodowiska (rodki celowe) oraz zapisw Ustawy budetowej na dany rok.Budet - rodki wasne resortw oraz dotacje celowe przekazane z budetu pastwa na zadania biece realizowane przez: samorzd wojewdztwa, powiat, gmin na podstawie porozumienia z organami administracji centralnejSamorzdy - wasne fundusze samorzdwFundusze celowe: Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej; wojewdzkie, powiatowe i gminne FOiGWrodki wasne: uczestnikw, organizacji, przedsibiorstwSponsorzy - dotacje uzyskane z rnych rde, w tym fundusze pomocowe i inne rodki zagraniczne, nie wchodzce w skad budetu pastwa

KALKULACJA KOSZTWW latach 1999 - 2000 na edukacj ekologiczn w Polsce wydano okoo 200 mln z rocznie. Kwota ta nie uwzgldnia wydatkw na edukacj formaln, poniewa w budecie pastwa nie wyodrbniono takiej pozycji.Zestawienie stawek i kosztw w latach 1998 -2000:Koszt osobogodziny (szkolenie na poziomie wyszym jednej osoby przez jedn godzin lekcyjn): 12,5 z (uwzgldniajc specyfik zaj)Koszt organizacji jednodniowej masowej imprezy ekologiczno-edukacyjnej z nieskrpowanym dostpem dla mieszkacw jednej miejscowoci: 6 tys. z w gminie wiejskiej i 9-12 tys. z w gminie miejskiejStandardowe wydawnictwo edukacyjne w objtoci 1 arkusza autorskiego kosztuje przecitnie 3.550 z przy zaoeniu skromnej szaty graficznej i nakadzie od kilkuset do tysica egzemplarzyKoszty produkcji programw lub filmw edukacyjnych emitowanych w telewizji publicznej: 50-70 tys. z za odcinek 20-25-minutowyKoszt audycji radiowej, 10-minutowej: 5 tys. z

KALKULACJA KOSZTWPrzykadowo - oszacowano na lata 2002 -2004Realizacja Narodowego Programu, czyli wdroenie Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej, wymaga bdzie w latach 2002 - 2004 nakadw szacowanych (na podstawie cen z roku 2000) cznie okoo 600 mln z.

Edukacja ekologiczna w sferze

Zadanie

Podmiot odpowiedzialny

Trzyletni koszt zadania

Moliwe rda finansowania

Edukacji formalnej

Prowadzenie i realizacja krajowych i midzynarodowych szkolnych programw EE

MEN, w porozumieniu z M

4.000.000 z

Budet

Fundusze celowe

Sponsorzy

wiadomoci spoecznej

Organizacja oglnopolskich kampanii ekologicznych

M, koordynatorzy wybrani w drodze konkursu

2.100.000 z

Fundusze celowe

Budet

Sponsorzy

Samorzdy

Szkole

Ksztacenie i doskonalenie nauczycieli szkolnych koordynatorw EE w zakresie metodyki realizowania cieki EE

Organy prowadzce szko

Szkoa

(zakadajc jedno szkolenie w roku szkolnym jednego nauczyciela z kadej szkoy w Polsce)

18.218.520 z

Fundusze celowe

Budet

rodki wasne uczestnikw