ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

-----------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THÚY NGA

NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN

NGUYỄN NGỌC TƯ

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Lí luận văn học

Hà Nội - 2016

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

-----------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THÚY NGA

NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN

NGUYỄN NGỌC TƯ

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Lí luận văn học

Mã số: 60 22 01 20

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đoàn Đức Phương

Hà Nội - 2016

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1

1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1

2. Lịch sử vấn đề .................................................................................................. 2

3. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu .................................................... 7

4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 8

5. Cấu trúc luận văn ............................................................................................ 8

Chương 1: KHÁI LƯỢC VỀ NHÂN VẬT VÀ SÁNG TÁC CỦA NGUYỄN

NGỌC TƯ ............................................................. Error! Bookmark not defined.

1.1. Khái lược về nhân vật ............................... Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Khái lược về nhân vật trong văn học .. Error! Bookmark not defined.

1.1.2. Khái lược về nhân vật trong truyện ngắn ......... Error! Bookmark not

defined.

1.2. Sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư ..................... Error! Bookmark not defined.

1.2.1. Hành trình sáng tác ............................. Error! Bookmark not defined.

1.2.2. Quan điểm sáng tác .............................. Error! Bookmark not defined.

Chương 2: CÁC LOẠI HÌNH NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN CỦA

NGUYỄN NGỌC TƯ ........................................... Error! Bookmark not defined.

2.1. Nhân vật kiếm tìm, khát khao hạnh phúc ............ Error! Bookmark not

defined.

2.2. Nhân vật bình dị, nhân hậu ..................... Error! Bookmark not defined.

2.3. Nhân vật lãng mạn, cô đơn ...................... Error! Bookmark not defined.

2.4. Nhân vật vị tha, bao dung ........................ Error! Bookmark not defined.

Chương 3: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN

NGẮN CỦA NGUYỄN NGỌC TƯ ..................... Error! Bookmark not defined.

3.1. Nghệ thuật sử dụng chi tiết .......................... Error! Bookmark not defined.

3.2. Nghệ thuật miêu tả ngoại hình, hành động Error! Bookmark not defined.

3.3. Nghệ thuật biểu hiện nội tâm ...................... Error! Bookmark not defined.

3.4. Ngôn ngữ nhân vật ....................................... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ........................................................... Error! Bookmark not defined.

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 9

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Ở vài thập kỉ gần đây, nền văn xuôi đương đại Việt Nam xuất hiện nhiều cây

bút nữ, trẻ cả tuổi nghề lẫn tuổi đời. Họ đã mang đến một làn gió mới với những

sáng tạo và phong cách văn học cá tính, độc đáo, dung dị, đời thường nhưng rất đỗi

sâu sắc. Tiêu biểu trong số các nhà văn nữ đó, Nguyễn Ngọc Tư được biết đến như

một “hiện tượng” đặc biệt trên văn đàn Việt Nam đương đại. Không chỉ gặt hái

được nhiều thành công ở trong nước mà các tác phẩm của chị còn để lại nhiều ấn

tượng sâu sắc trong lòng độc giả nước ngoài.

Dù là một cây bút trẻ nhưng Nguyễn Ngọc Tư đã tạo cho mình một phong

cách văn chương đặc sắc, mang đậm chất Nam Bộ. Tên tuổi của chị gắn liền với

những tác phẩm dường như đã “đóng đinh” trong lòng độc giả và giới phê bình. Các

tác phẩm văn chương của chị từng trở thành đề tài tranh luận sôi nổi trên nhiều tạp

chí và các diễn đàn văn học. Đặc biệt hơn, nhân vật trong các sáng tác của chị đã trở

thành một dấu ấn đặc trưng trong phong cách cũng như quan điểm sáng tác của chị

về cuộc sống và con người Nam Bộ. Thử nghiệm và sáng tác ở nhiều thể loại như

tản văn, truyện ngắn, tiểu thuyết, … nhưng dường như truyện ngắn là “sở trường

hiện tại”, thể loại đang khẳng định ưu thế của chị. Mỗi truyện ngắn là một nội dung,

một nhân vật có trạng thái, cảm xúc, tâm hồn khác nhau nhưng đều có một điểm

chung là viết về văn hoá, cuộc sống con người Nam Bộ. Các tác phẩm của chị có ý

nghĩa như một thứ “đặc sản miền Nam” vừa quen vừa lạ.

Khác với thế hệ của các nhà văn như Sơn Nam, Nguyễn Quang Sáng, Anh

Đức,… Nguyễn Ngọc Tư đã tạo cho mình một phong cách văn chương đặc sắc,

chuyên biệt từ những trang viết đầu tay. Đó là việc xây dựng hệ thống nhân vật như

con người thật ngoài đời, không chú trọng xây dựng mẫu nhân vật điển hình mà tập

trung khai thác vào chiều sâu tâm lý của nhân vật qua đó khái quát về số phận, đưa

ra những nét đặc trưng trong tính cách và chất người lao động nghèo ở Nam Bộ.

Nhân vật trong các truyện ngắn của chị vừa mang đậm tính truyền thống, đặc trưng

2

vùng miền, mộc mạc, nhân hậu, phóng khoáng, nghĩa tình vừa mang hơi thở của

cuộc sống hiện đại thức thời, nhạy bén.

Theo sự tìm hiểu của người viết, cho đến nay, các sáng tác của Nguyễn Ngọc

Tư được tiếp cận từ nhiều góc độ nghiên cứu văn học, văn hoá nhưng đa số là đi sâu

vào những phương diện cụ thể chứ chưa có nhiều đề tài nghiên cứu một cách kĩ

lưỡng, có hệ thống. Một số luận văn, khoá luận đã khai thác và tiếp cận tác phẩm từ

góc độ trần thuật học về cốt truyện, nhân vật, kết cấu, giọng điệu, ngôn ngữ, người

kể chuyện, đặc điểm sáng tác,… so sánh các tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư với các

cây bút nữ cùng thời, khía cạnh nhân vật cũng có một vài công trình đề cập đến

nhưng chưa đi sâu và khái quát toàn diện. Vì vậy, đây chính là lý do khi người viết

chọn đề tài cho luận văn của mình là: Nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư.

2. Lịch sử vấn đề

Hiện tại, Nguyễn Ngọc Tư là cây bút trẻ có được biết đến nhiều trong thời

gian khoảng một thập niên trở lại đây. Ngay từ những trang viết đầu tay, chị đã thu

hút được công chúng với một phong cách văn chương mới lạ mang đậm dấu ấn

Nam Bộ. Nguyễn Ngọc Tư không chỉ nổi tiếng ở trong nước mà các trang viết của

chị còn có sức lay động tới trái tim của độc giả nước ngoài. Vì vậy, những bài viết

về chị: phong cách văn chương, quan niệm sáng tác, truyện ngắn, tiểu thuyết, tản

văn,… được đăng tải rất nhiều trên các phương tiện truyền thông. Giới chuyên môn

và các nhà phê bình văn học cũng có những ấn tượng, nhận định và đánh giá cao về

phong cách văn chương, các tác phẩm của chị. Đó là một “tài năng hiếm có”, một

tâm hồn “tinh tế, cảm nhận mới mẻ”, một giọng văn bình dị, mộc mạc, giàu cảm

xúc. Có thể nói, ngay từ khi ra mắt bạn đọc những tác phẩm đầu tay của

mình, “những đứa con tinh thần” của chị đã nhận được rất nhiều sự đánh giá,

phê bình của độc giả. Truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư đã được nghiên cứu

và phê bình, đánh giá dưới nhiều góc độ khác nhau.

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã có những ấn tượng sâu sắc về chị trong Lời

giới thiệu của tập truyện Ngọn đèn không tắt: “Ngọn đèn không tắt đã tạo nên một

không khí rất tự nhiên về màu sắc, hương vị của mảnh đất cuối cùng của Tổ quốc –

3

mũi Cà Mau, của những con người tứ xứ, về mũi đất của rừng, của sông nước, của

biển cả mà cha ông ta đã dày công khai phá… Qua ngòi bút của Nguyễn Ngọc Tư,

những con người lam lũ, giản dị, bộc trực ấy chứa đựng bên trong cả tâm hồn vừa

nhân hậu, vừa tinh tế qua cách đối nhân xử thế”.

Trong cuộc trao đổi với các nhà văn Trung Trung Đỉnh và Chu Lai về tác

phẩm Cánh đồng bất tận trong bài viết Chia sẻ cùng Nguyễn Ngọc Tư và “Cánh

đồng bất tận” trên trang http://giaitri.vnexpress.net/, nhà thơ Hữu Thỉnh (Chủ tịch

Hội Nhà văn Việt Nam) đưa ra những nhận xét: “Nguyễn Ngọc Tư đã có sự bứt phá

rất ngoạn mục, tự vượt lên chính mình và tạo nên những bất ngờ thú vị cho giới nhà

văn.”; “Nguyễn Ngọc Tư khiến cho người đọc phải xót xa vì sự tan vỡ của một gia

đình bé nhỏ trên cánh đồng bất tận là cuộc đời rộng mênh mông.”; “Nguyễn Ngọc

Tư đã đặt ra vấn đề về cách cứu vớt, về hậu quả của việc lấy cái ác để trả ác. Tác

phẩm đưa ra thông điệp, trước lỗi lầm, người ta chỉ có thể cứu vớt được bằng sự

khoan dung, tha thứ, lấy ân trả oán… Từ câu chuyện về gia đình và cách ứng xử

của con người, Nguyễn Ngọc Tư miêu tả sự đau đớn, vật vã của kiếp người bằng tất

cả tình yêu thương con người. Dòng chảy của chủ nghĩa nhân văn này đã có sức

cuốn hút sâu sắc đến bạn đọc mọi tầng lớp. Tác phẩm phải có được những giá trị

nhất định thì mới được bạn đọc yêu mến đến như thế chứ.” [61]

Cùng chia sẻ về Cánh đồng bất tận, nhà văn Chu Lai đưa ra ý kiến đồng tình:

“Tôi là người đã bỏ phiếu bầu Nguyễn Ngọc Tư vào Hội Nhà văn, bỏ phiếu ủng hộ

cô trong nhiều giải thưởng. Sáng tác của cô đề cập đến những vấn đề chính thống

với cái nhìn sâu sắc và đậm chất nhân văn chứ không câu khách, rẻ tiền. Cánh

đồng bất tận viết về những con người Nam Bộ với tính cách đặc thù: chân thực,

hồn nhiên, chất phác và bản năng. Cốt truyện mang tính chất cổ điển, không có gì

mới nhưng tác giả viết bằng thứ ngôn ngữ và hơi văn lạ, tạo được sức rung chuyển

thẩm mỹ. Cái hồn khí của truyện chứng tỏ nhà văn là người rất yêu vùng đất và con

người miền Tây chứ không hề có gì là xúc phạm, bóp méo sự thật. Người miền

Trung, miền Bắc đọc tác phẩm này sẽ cảm thấy yêu mến mảnh đất Cà Mau hơn.” [61]

4

Tác giả Bùi Việt Thắng trong Bài học văn chương từ Cánh đồng bất tận đăng

trên tạp chí Nghiên cứu văn học, số 7/2006 nhận xét: “Nguyễn Ngọc Tư tỏ ra “bối

rối, thiếu bình tĩnh….non nớt,chưa đủ bản lĩnh nghệ thuật… thiếu một sự tự chuẩn

bị toàn diện về mặt kinh nghiệm sống, kinh nghiệm nghề nghiệp, và quan trọng nhất

là một nền văn hoá cần thiết”. Về phương diện ngôn ngữ, Bùi Việt Thắng nhận xét:

“văn viết Nguyễn Ngọc Tư rất gần với văn nói”. Từ những phân tích và nhận xét

chủ quan của mình, ông đi đến kết luận: “Nguyễn Ngọc Tư đang đi từ trong kênh

rạch ra biển lớn, thiết nghĩ, nhà văn phải có ý thức lao động nghệ thuật nhiều hơn

nữa để cho tác phẩm của mình trở thành tài sản quốc gia”. Ngược lại với những ý

kiến trên, đa số các bài viết tập trung làm nổi bật vẻ đẹp, sự cuốn hút của tác phẩm

từ cốt truyện, câu chữ, cho tới nội dung đầy tính nhân văn”. [28]

Tác giả Trần Thiện Khanh trong Bàn lại với tác giả Bùi Việt Thắng đăng trên

tạp chí Nghiên cứu văn học, số 8/2006 đã đưa ra những ý kiến không đồng tình với

tác giả Bùi Việt Thắng khi đã “thiếu khách quan khi qui kết Nguyễn Ngọc Tư “thấy

cây mà không thấy rừng”. Nhân vật người cha đâu chỉ có lòng hận thù, xét riêng

những tình tiết cuối truyện, phẩm chất tốt đẹp của nhân vật đó bộc lộ khá rõ. Bùi

Việt Thắng cắt đứt mối liên hệ giữa tư tưởng nhà văn với thế giới quan, giữa sáng

tác văn học và thực tế , khi ông nhấn mạnh Nguyễn Ngọc Tư thiếu “kinh nghiệm”,

“chưa đủ bản lĩnh nghệ thuật”.[19]

Trần Thiện Khanh cho rằng: “Từ Ngọn đèn không tắt, Ông ngoại đến Biển

người mênh mông, Giao thừa, Nước chảy mây trôi… và Cánh đồng bất tận, nghệ

thuật trần thuật của Nguyễn Ngọc Tư đã bắt đầu chín, đặc biệt khi chị tập trung tả

“khuôn mặt khác của cuộc sống”. Nếu không có một vốn sống dày dặn, dưới ngòi

bút của Nguyễn Ngọc Tư, nỗi đau se thắt, u uất của thân phân con người đâu hiện

ra tự nhiên và cảm động nhường ấy.” [19]

Nếu như trong Bài học văn chương từ Cánh đồng bất tận, tác giả Bùi Việt

Thắng yêu cầu ngôn ngữ của một cây bút có chất giọng Nam Bộ phải được “quốc

gia hoá”, chứ không được sử dụng “từ ngữ quá đặc thù vùng miền” thì tác giả Trần

Thiện Khanh phản biện lại: “Cánh đồng bất tận” có ngôn ngữ, giọng điệu, sắc

5

thái, cấu trúc riêng của mình, không thể cô lập “Cánh đồng bất tận” khỏi ảnh

hưởng của phương ngữ Nam Bộ”. [19]

Trong bài viết Lời đề từ trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, tác giả Phạm Phú

Phong đã có những phát hiện: “Nguyễn Ngọc Tư rất hay sử dụng lời đề từ trong các

tác phẩm của mình: "Cánh đồng bất tận gồm 14 truyện, thì có 11 truyện được tác

giả sử dụng lời đề từ" [23]. Lời đề từ như là một ẩn dụ của câu chuyện. Nó góp

phần thâu tóm tư tưởng chủ đạo của tác phẩm hay đơn giản nó là tâm trạng, quan

điểm của tác giả trước cuộc sống, con người. Nguyễn Ngọc Tư đã tạo cho mình một

dấu ấn riêng, thể hiện ở lời đề từ trong mỗi câu truyện đúng như Phạm Phú Phong

nhận xét: "chị có sự đậm đặc của một giọng điệu văn chương Nam Bộ, trong đó có

những kế thừa thế hệ trước, nhưng lại là giọng điệu của đời sống hiện đại, không

trộn lẫn với bất kỳ ai. Đó là điều đáng quí, cần được khẳng định ở Nguyễn Ngọc

Tư". [23]

Trong bài viết Thị hiếu thẩm mỹ trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, tác giả

Trần Phỏng Diều đưa ra những nhận xét: “Cũng nói về vùng đất và con người Nam

Bộ nhưng Nguyễn Ngọc Tư có cách tiếp cận khác: không có gì lớn lao mà rất đỗi

đời thường, như dòng sông chẳng hạn. Nhưng từ cái nhỏ bé, đời thường tưởng

chừng như ai cũng biết mà khái quát nó lên, chuyển tải lòng mình vào đó mới chính

là giá trị của nghệ thuật. Thành công của Nguyễn Ngọc Tư cũng là ở đó. Giọng văn

của chị có duyên, đôi khi dí dỏm nhưng ngọt ngào và sâu sắc. Câu văn giản dị, mộc

mạc, chân tình, đọc truyện chị tưởng như đang trò chuyện với chị vậy. Phong cách

Nguyễn Ngọc Tư là như thế.” [10]

Xung quanh vấn đề "thế giới nhân vật" trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư,

có nhiều bài viết có giá trị khoa học bởi sự tâm huyết và đồng điệu của nhà phê

bình. Trong bài "Nguyễn Ngọc Tư, một nhà văn trẻ Nam Bộ" của Huỳnh Công Tín,

tác giả thừa nhận "Vùng đất và con người Nam Bộ trong sáng tác của chị được

dựng lại bằng chính chất liệu của nó là ngôn từ và văn phong nhiều chất Nam Bộ"

[27], Huỳnh Công Tín cũng đánh giá cao khả năng miêu tả tâm lí người và vật hết

sức sắc sảo của Nguyễn Ngọc Tư.

6

Trong bài viết của Đỗ Hồng Ngọc đăng trên báo Tuổi trẻ, số ra ngày

30/1/2005 có nhận định: “Người đọc bất ngờ trước những kiếp người, phận người

hôm nay, tại đây như một truyện kể, và bất ngờ trước một văn bút khá lạ của người

viết truyện. Nguyễn Ngọc Tư đã bắt đầu chạm vào những vỉa tầng cuộc sống của

những vùng đất cô sống và viết văn. Dữ dội và nhân tình, văn Tư bắt đầu là thế”.

Trong bài viết Nguyễn Ngọc Tư – điềm đạm mà thấu đáo trên trang http://tuoitre.vn/

ngày 22/4/2004, nhà văn Dạ Ngân đã đánh giá cao tài năng của Nguyễn Ngọc Tư:

“Nguyễn Ngọc Tư giỏi ở chỗ cái tưởng không có gì mà Tư cũng viết được, lại viết

rất có duyên, rất nhân hậu. Đọc cái nào cũng phải nhoẻn miệng cười sung sướng,

sung sướng mà lại ứa nước mắt, thấy nước mắt của mình cũng trong trẻo và đẹp đẽ,

ấy là cái đáng giá mà Nguyễn Ngọc Tư cho người đọc hôm nay”

Ngưỡng mộ và yêu quý tài năng được đánh giá “quý hiếm” này, Giáo sư Trần

Hữu Dũng – một Việt kiều tại Mỹ đã lập một website có tên là http://www.viet-

studies.net/NNTu/ để “thu thập vào một nơi những bài của (về) Nguyễn Ngọc Tư

rải rác trên web, và sau đó chia sẻ với những bạn thích văn Nguyễn Ngọc Tư như

tôi.” Điều đó đã cho thấy sức hút của Nguyễn Ngọc Tư rất mạnh mẽ. Bản thân vị

Giáo sư này cũng có những bài viết chuyên luận, khảo cứu về các sáng tác của

Nguyễn Ngọc Tư. Trong bài viết Nguyễn Ngọc Tư, đặc sản miền Nam, ông cho

rằng: “Đọc truyện của Nguyễn Ngọc Tư, họ sẽ khám phá rằng nếu dùng đúng chỗ,

trong tay một tác giả cẩn trọng, phương ngữ mộc mạc miền Nam, giọng điệu dân dã

miền Nam hoàn toàn có khả năng cấu tạo một nhánh văn chương đặc biệt, không

giống, nhưng chuẩn mực không kém những miền khác. Mỗi truyện viết của Nguyễn

Ngọc Tư là một bữa ăn văn chương thịnh soạn, dọn bày chu đáo, gồm toàn đặc sản

miệt vườn, với những vật liệu hảo hạng, tươi sống.”; “Văn của Nguyễn Ngọc Tư

nghe như nhạc. Nhiều câu trong trẻo và buồn (nhưng không nghẹn ngào) như một

bản vọng cổ hoài lang. Giọng buồn của Nguyễn Ngọc Tư không là tiếng than vãn

thì thầm của một người lớn tuổi, nhưng là một lời thốt, lửng lơ, đứt ngang, nhưng

rất đủ, của một người trẻ bỗng nhiên phát giác những bất hạnh của cuộc đời, mà

vẫn hi vọng. Văn Nguyễn Ngọc Tư là văn của lời nói. Cách ngắt câu của cô là cách

7

ngắt của âm điệu. Cái tài của Nguyễn Ngọc Tư là đem những cảnh tượng rất bình

thường, khoanh lại, biến nó thành châu báu.”

Qua khảo sát, người viết thấy có khá nhiều luận văn, khoá luận tốt nghiệp

của học viên, sinh viên Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn Hà Nội tìm

hiểu về phong cách văn chương, các tác phẩm của chị từ góc độ trần thuật học,

thẩm mĩ, đặc điểm sáng tác,… Xung quanh vấn đề “thế giới nhân vật” trong truyện

ngắn Nguyễn Ngọc Tư, đã có nhiều bài viết có giá trị khoa học. Nhân vật trong

truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư cũng đã có một số công trình đã đề cập đến, nhưng

thường đặt nó trong tổng thể thế giới nghệ thuật của Nguyễn Ngọc Tư mà ít có

những khảo sát kĩ lưỡng. Cụ thể là Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Văn học Việt

Nam của Nguyễn Thị Phương với đề tài: Đặc điểm sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư

(2012). Luận văn đưa ra những quan niệm của Nguyễn Ngọc Tư về văn chương,

con người và sự chi phối những quan niệm đó tới sáng tác của chị. Đi khảo sát

một số kiểu nhân vật và những đặc điểm trong sáng tác.

Căn cứ vào quá trình tìm hiểu lịch sử vấn đề, dựa trên một số tập truyện ngắn

đã xuất bản và những bài viết của các nhà báo, nhà phê bình về các tác phẩm của

chị trong thời gian qua, người viết lấy đó là tư liệu để nghiên cứu về nhân vật trong

truyện ngắn của cây bút trẻ này.

Dựa trên những tư liệu đã có, người viết lấy đó là một số gợi ý để triển khai đề

tài của luận văn và lựa chọn cách tiếp cận lịch sử vấn đề, thống kê và khảo sát để

phân tích những loại hình nhân vật cũng như nghệ thuật xây dựng nhân vật truyện

Nguyễn Ngọc Tư qua những tập truyện khác nhau.

3. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu

Luận văn này tập trung tìm hiểu “Nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc

Tư” nhằm mục đích chỉ ra những đặc điểm cơ bản của các loại hình nhân vật trong

truyện Nguyễn Ngọc Tư, đồng thời tìm ra những nét độc đáo, đặc sắc trong nghệ

thuật xây dựng nhân vật của nhà văn.

Việc khảo sát và nghiên cứu thế giới nhân vật truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư

chưa nhiều và chưa có hệ thống. Do đó, người viết mong muốn bổ sung thêm một

8

số nhận định có ý nghĩa khoa học bên cạnh những ý kiến đã có về vấn đề này và

đóng góp một chút công sức nhỏ bé của mình vào việc nghiên cứu nhà văn trẻ đầy

triển vọng Nguyễn Ngọc Tư, một điểm sáng của truyện ngắn Việt Nam đương đại.

Trong phạm vi luận văn này, người viết khảo sát các tập truyện ngắn sau của

nhà văn Nguyễn Ngọc Tư:

- Ngọn đèn không tắt (Tập truyện ngắn, Nxb Trẻ, 2000)

- Biển người mênh mông (Tập truyện, Nxb Trẻ, 2003)

- Giao thừa (Tập truyện, Nxb Trẻ, 2003)

- Nước chảy mây trôi (Tập truyện và kí, Nxb Văn nghệ TPHCM, 2004)

- Khói trời lộng lẫy (Tập truyện, Nxb Thời đại, 2010)

- Gió lẻ và 9 câu chuyện khác (Tập truyện, Nxb Trẻ, 2012)

- Cánh đồng bất tận (Tập truyện, Nxb Trẻ, 2014)

- Đảo (Tập truyện, Nxb Trẻ, 2014)

Đây là những văn bản tập hợp những tác phẩm đặc sắc, có giá trị và tiêu biểu

cho văn chương Nguyễn Ngọc Tư. Tuy nhiên, luận văn cũng chú ý đến nghiên cứu

những tác phẩm khác trong cả quá trình sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư, thấy được

sự vận động trong truyện ngắn của chị.

4. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện đề tài này, trên bình diện lí thuyết, người viết tiếp cận đối

tượng từ những phương pháp sau:

- Phương pháp tiếp cận văn hoá học

- Phương pháp so sánh

- Phương pháp phân tích, tổng hợp

- Phương pháp hệ thống

- Phương pháp loại hình

5. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, luận văn gồm ba chương:

Chương 1: Khái lược về nhân vật và sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư

Chương 2: Các loại hình nhân vật trong truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư

Chương 3: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư

9

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Tạ Duy Anh (2000), Nghệ thuật viết truyện ngắn và ký, Nxb Thanh niên

2. Lại Nguyên Ân (1994), Văn học và phê bình, Nxb Tác phẩm mới

3. Lại Nguyên Ân (2004), 150 thuật ngữ văn học, Nxb ĐHQG, Hà Nội

4. Nguyễn Thành Ngọc Bảo (2008), Đặc điểm truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư,

Luận văn thạc sĩ, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

5. Lê Huy Bắc (1998), Giọng và giọng điệu trong văn xuôi hiện đại, Tạp chí

Văn học, (số 9), tr. 66-67

6. Phan Quý Bích (2006), Sức lôi cuốn của ngòi bút Nguyễn Ngọc Tư, Văn

nghệ trẻ, (số 46), tr. 10

7. Nguyễn Thị Bình (2007), Văn xuôi Việt Nam 1975 - 1995: Những đổi mới cơ

bản, Nxb Giáo dục, Hà Nội

8. Nguyễn Minh Châu (1999), Tuyển tập truyện ngắn, Nxb Văn học, Hà Nội

9. Chu Xuân Diên (1999), Cơ sở văn hoá, Nxb ĐHQG, Hà Nội

10. Trần Phỏng Diều (2006), Thị hiếu thẩm mỹ trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc

Tư, Văn nghệ quân đội, (số 467), tr.94

11. Đăng Dung, Nguyễn Cương (1999), Các vấn đề của khoa học văn học, Nxb

KHXH, Hà Nội

12. Hà Minh Đức (chủ biên) (1998), Nhà văn nói về tác phẩm, Nxb Văn học

13. Hà Minh Đức (chủ biên) (2008), Lý luận văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội

14. Lương Thúy Hà (2009), Thế giới nhân vật trong truyện ngắn của Nguyễn

Ngọc Tư, Khóa luận tốt nghiệp, Đại học KHXH&NV Hà Nội

15. Vũ Thị Thu Hà (2006), Khám phá thế giới nghệ thuật truyện ngắn Nguyễn

Ngọc Tư, Khóa luận tốt nghiệp, Đại học KHXH&NV Hà Nội

16. Lê Bá Hán (2000), Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb ĐHQG, Hà Nội

17. Đỗ Đức Hiểu (2000), Thi pháp hiện đại, Nxb Hội nhà văn, Hà Nội

18. Nguyễn Thái Hòa (2001), Những vấn đề thi pháp của truyện, Nxb Giáo dục

10

19. Trần Thiện Khanh (2006), Bàn lại với tác giải Bùi Việt Thắng, Tạp

chí Nghiên cứu văn học, (số 8)

20. Phương Lựu, Trần Đình Sử, Nguyễn Xuân Nam (2002), Lí luận văn học,

Nxb Giáo dục, Hà Nội

21. Trần Thị Thanh Mai (2011), Nhân vật người phụ nữ trong truyện ngắn

Nguyễn Ngọc Tư, Đỗ Hoàng Diệu và Phan Thị Vàng Anh, Luận văn thạc sĩ, Đại học

KHXH&NV Hà Nội

22. Nguyễn Đăng Mạnh (2000), Con đường đi vào thế giới nghệ thuật của nhà

văn, Nxb Giáo dục, Hà Nội

23. Phạm Phú Phong (2008), Lời đề từ trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, Tạp

chí nghiên cứu văn học, (số 6)

24. Trần Đình Sử (1993), Dẫn luận Giáo trình Thi pháp học, Nxb Đại học Sư

phạm thành phố Hồ Chí Minh

25. Trần Đình Sử (2004), Tự sự học - một số vấn đề lí luận và lịch sử, Phần 1,

Nxb Đại học Sư phạm

26. Trần Đình Sử (2008), Tự sự học - một số vấn đề lí luận và lịch sử, Phần 2,

Nxb Đại học Sư phạm

27. Huỳnh Công Tín (2006), Nguyễn Ngọc Tư: Nhà văn trẻ Nam bộ, Tạp chí

Tạp chí Văn nghệ đồng bằng sông Cửu Long, (số 15)

28. Bùi Việt Thắng (2006), Bài học văn chương từ cánh đồng bất tận, Tạp chí

Nghiên cứu văn học, (số 7), tr.132

29. Bùi Việt Thắng (1999), Bình luận truyện ngắn, Nxb Văn học, Hà Nội

30. Bùi Việt Thắng (2007), Truyện ngắn những vấn đề lí luận và thực tiễn thể

loại, Nxb ĐHQG, Hà Nội

31. Nguyễn Ngọc Tư (2003), Ngọn đèn không tắt, Tập truyện ngắn, Nxb Trẻ

32. Nguyễn Ngọc Tư (2003), Biển người mênh mông, Nxb Kim Đồng

33. Nguyễn Ngọc Tư (2003), Giao thừa, Tập truyện ngắn, Nxb Trẻ

34. Nguyễn Ngọc Tư (2004), Nước chảy mây trôi, Truyện ngắn và kí, Nxb Văn

nghệ TPHCM

11

35. Nguyễn Ngọc Tư (2005), Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, Nxb Văn hoá Sài

Gòn, 2005

36. Nguyễn Ngọc Tư (2005), Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư, Nxb Trẻ

37. Nguyễn Ngọc Tư (2007), Ngày mai của những ngày mai, Nxb Phụ nữ

38. Nguyễn Ngọc Tư (2010), Khói trời lộng lẫy, Tập truyện ngắn, Nxb Thời đại

39. Nguyễn Ngọc Tư (2012), Gió lẻ và chín câu chuyện khác, Tập truyện ngắn,

Nxb Trẻ

40. Nguyễn Ngọc Tư (2014), Cánh đồng bất tận, Tập truyện ngắn, Nxb Trẻ

41. Nguyễn Ngọc Tư (2014), Đảo, Tập truyện ngắn, Nxb Trẻ

42. Nhiều tác giả (1987), Lí luận văn học tập 1, Nxb Giáo dục

43. Nhiều tác giả (1987), Lí luận văn học tập 2, Nxb Giáo dục

44. Nhiều tác giả (1987), Lí luận văn học tập 3, Nxb Giáo dục

45. Tâm An, Nguyễn Ngọc Tư của những cơn “gió lẻ”,

http://www.nxbtre.com.vn/diem-tin/nguyen-ngoc-tu-cua-nhung-con-quotgio-lequot-

1508.html, 29/09/2008

46. Thái Phan Vàng Anh, Ngôn ngữ trần thuật trong truyện ngắn Việt Nam

đương đại, http://tapchisonghuong.com.vn/tap-chi/c128/n1202/Ngon-ngu-tran-

thuat-trong-truyen-ngan-Viet-Nam-duong-dai.html, 02/12/2008

47. Nguyễn Trọng Bình, Giọng điệu chủ yếu trong truyện ngắn của Nguyễn

Ngọc Tư, http://www.viet-studies.net/NNTu/NNT_NguyenTrongBinh_2.htm,

13/09/2010

48. Nguyễn Trọng Bình, Đặc trưng ngôn ngữ truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư,

http://www.viet-studies.net/NNTu/NNT_NguyenTrongBinh_3.htm, 23/09/2010

49. Nguyễn Trọng Bình, Phong cách truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư nhìn từ phương diện

nội dung tự sự, http://www.viet-studies.net/NNTu/NNT_NguyenTrongBinh_4.htm,

26/09/2010

50. Nguyễn Trọng Bình, Những dạng tình huống thường gặp trong truyện ngắn của

Nguyễn Ngọc Tư, http://www.viet-studies.net/NNTu/NNT_NguyenTrongBinh_5.htm,

30/09/2010

12

51. Nguyễn Trọng Bình, Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư từ góc nhìn văn hóa,

http://www.viet-studies.net/NNTu/NNT_NguyenTrongBinh_6.htm, 25/10/2010

52. Nguyễn Trọng Bình, Nguyễn Ngọc Tư và hành trình trở về, http://www.viet-

studies.net/NNTu/NguyenTrongBinh_v_BuiCongThuan.htm, 27/05/2011

53. Võ Đắc Danh, Nguyễn Ngọc Tư: Tôi như kẻ đẽo cày giữa đường,

http://www.viet-studies.net/NNTu/VoDacDanh_NguyenNgocTu.htm, 27/10/2008

54. Trần Hữu Dũng, Nguyễn Ngọc Tư đặc sản miền Nam, http://www.viet-

studies.net/NNTu/NNTu_THD.htm, 25/01/2004

55. Trần Hữu Dũng, Về Cà Mau thăm Nguyễn Ngọc Tư, Bút kí, http://www.viet-

studies.net/NNTu/ThamNNTu_THDung.htm, 23/08/2005

56. Đào Duy Hiệp, Chất thơ trong Cánh đồng bất tận,

http://www.khoavanhoc.edu.vn/liluan-phebinh/183-ts-ao-duy-hip-cht-th-trong-

canh-ng-bt-tn, 18/03/2015

57. Trần Yên Hòa, Từ “Bóng đè” đến “Cánh đồng bất tận”,

http://www.xuquang.com/j15/index.php?option=com_content&task=view&id=291

&Itemid=1 , 13/08/2006

58. Nguyễn Tiến Hưng, Nguyễn Ngọc Tư - cô đơn lên dốc,

http://www.tienphong.vn/van-nghe/nguyen-ngoc-tu-co-don-len-doc-35845.tpo,

21/01/2006

59. Trần Hoàng Thiên Kim, Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư: Tôi “điên” không... đều,

http://vnca.cand.com.vn/Ly-luan/Nha-van-Nguyen-Ngoc-Tu-Toi-dien-khong-deu-

325434/, 15/02/2008

60. Phạm Thái Lê, Hình tượng con người cô đơn trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc

Tư, http://thvl.vn/?p=12534, 10/02/2009

61. Hà Linh, Chia sẻ cùng Nguyễn Ngọc Tư và “Cánh đồng bất tận”,

http://giaitri.vnexpress.net/tin-tuc/gioi-sao/trong-nuoc/chia-se-cung-nguyen-ngoc-

tu-va-canh-dong-bat-tan-1888023.html, 12/04/2006

62. Hoàng Thiên Nga, Đọc Nguyễn Ngọc Tư qua Cánh đồng bất tận,

http://www.viet-studies.net/NNTu/DocCDBT_HTNga.htm, 24/09/2005

13

63. Nguyễn Thanh Sơn, Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu,

http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=5872&rb=0102, 26/11/2005

64. Trần Ngọc Thêm, Tính cách văn hóa Nam Bộ như một hệ thống,

http://www.vanhoahoc.vn/nghien-cuu/van-hoa-viet-nam/van-hoa-nam-bo/408-tran-

ngoc-them-tinh-cach-van-hoa-nguoi-viet-nam-bo.html, 16/3/2008

65. Anh Vân, Nguyễn Ngọc Tư: Tôi viết như cảm xúc của mình,

http://giaitri.vnexpress.net/