Katarzyna Solnicka

W Polsce w 2005 roku: 7095 zachorowao, 3592 umaro.

Cichy zabjca mczyzn, 9 % mczyzn zachoruje, 3% umrze z tego powodu, 90% rakw prostaty umiera si z nimi a nie na nie, w USA 300 000 nowych przyp. rocznie 41 000

miertelnych. W Polsce ok. 5000 nowych zachorowa rocznie, 10% wszystkich zoliwych nowotworw u mczyzn Czsto wystpowania: po 50 r. (99% przyp.), w USA 69 na 100000, rak ukryty (wykrywany przypadkowo) 70% mczyzn w wieku 7080 lat, b. rzadki u Azjatw, b. czsty u Murzynw!!

wiek, rasa, historia rodzinna, hormony, wpyw rodowiska (dieta wysokotuszczowa,

witamina A, betakaroten) androgeny (niedocz.przysadki, kastraci) 1/3 przyp. rodzinnych gen w chromosomie 1q2425

pocztkowo brak objaww badanie per rectum i

PSA, rak wykrywany przypadkowo wikszo bez progresji, stadium 1 i/lub 2 Trudnoci w oddawaniu moczu, czstomocz stadium 3 i wysze - objawy urologiczne, bl, bl plecw (przerzuty), przerzuty osteoblastyczne = zaawansowany rak prostaty ble, zamania, niedokrwisto

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

1. Gruczoy z pojedyncz warstw komrek szeciennych, 2. Jdra wiksze i zaw. jderko (lub kilka), 3. Zwykle niewielka atypia, 4. B. rzadko figury podziau, 5. Gruczoy stykaj si ze sob (back to back), 6. Naciek przestrzeni okoonerwowych, zatory w naczyniach. PIN prostatic intraepithelial lesion (cechy atypii komrek nabonka gruczoowego okrelanego wewntrznabonkowym rozrostem nowotworowym gruczoukrokowego->PIN)

Rozpoznanie PIN wskazuje na due prawdopodobiestwo wspistnienia ok. 50% bd pniejszego wystpienia raka inwazyjnego i wie si z koniecznoci dalszej diagnostyki.

70% pocztek w czci podtorebkowej, twardy, deskowaty w badaniu per rectum guzek, naciek

miejscowy

W badaniach obrazowych: naciek(pcherzyki nasienne i dno pcherza) i przerzuty

odlege (droga limfatyczna i krwionona), przerzuty do koci (krgosup!) osteolityczne i osteoblastyczne (niemal patognomoniczne dla raka prostaty), wzy: zasonowe, przypcherzowe, podbrzuszne, biodrowe, przedkrzyowe i przyaortalne.

Skala Gleasona (2 do 10) A. 1. stopie G1 (2-4pkt) 20% B. 2. stopie G2 (5-7pkt) 40% C. 3. stopie G3 (8-10pkt) 75%Opiera si na ocenie archikektoniki rozrostu a stopnie skali odpowiadaj 5 typom histoarchitektonicznym. Typ 1 to wysoko zrnicowany,a 5 nisko zrwnicowany. W kadym przypadku oceniamy dwa typy,dominujcy i nastpny pod wzgldem zajtej powierzchni.

!!!! Ogln zasad indywidualizacja postpowania !!! Ocena : - stopnia zaawansowania -warto i dynamika wzrostu stenia PSA - czynniki zwizane z chorym (wiek, stan sprawnoci,

choroby towarzyszce)

Stopie I i II Prostatektomia ( wycicie wzw miednicy maej tylko

po uwzgldnieniu poziomu PSA)

Leczenie hormonalne przed nieuzasadnione. Uzupeniajce napromienianie zmniejsza ryzyko

wznowy, lecz nie zwiksza dugoci przeycia EORTC badanie randomizowane skutecznoci pooperacyjnej radioterapii.W st. T3 R1 zmniejsza ryzyko wznowy, lecz nie przelua czasu przeycia!! Wany monitorning PSA po prostatektomii!!!

Stopie I i II - radykalne napromienianie (70 Gy) - brachyterapia -kriochirurgia

Z zewntrz + leczenie rdtkankowe Napromienianie + ablacja androgenowa

Nie mog by uznane za metody rutynowe..

Gdy nawrt miejscowy to hormonoterapia lub ratunkowa chirurgia, po wykluczenia uoglnienia raka.

1. HDR high dose ratio 2. LDR low dose ratio

Choroby stercza to najczciej jedna z trzech patologii: stany zapalne, rozrost

agodny stercza lub nowotwory zoliwe. Codziennie w Polsce na raka prostaty umiera 10 mczyzn. Badania w kierunku raka prostaty to: badanie per rectum, oznaczenie stenia PSA w surowicy oraz ultrasonograficzne badanie przez odbytnic. Obecnie rutynowe prowadzenie bada przesiewowych w kierunku raka prostaty nie jest zalecane. Nie ma poziomu PSA gwarantujcego wykluczenie obecnoci raka stercza. Wraz ze wzrostem masy guza pojawiaj si dolegliwoci i objawy przeszkody podpcherzowej. Rak prostaty, szczeglnie we wczesnej fazie zaawansowania, moe by cakowicie bezobjawowy. Do metod leczenia raka prostaty zaliczamy: radykaln prostatektomi, radykaln radioterapi, hormonoterapi, chemioterapi. Rol lekarza POZ w rozpoznaniu raka prostaty jest odpowiednio zebrany wywiad i diagnostyka, do ktrej zaliczymy badanie per rectum, badanie stenia PSA. Wan informacj dla pacjenta jest to, e proces wzrostu raka prostaty jest bardzo powolny, istniej skuteczne metody leczenia i/lub zmniejszania dolegliwoci, moliwe jest cakowite wyleczenie lub znaczce spowolnienie rozwoju raka (mona y z rakiem stercza wiele lat). Wiedza lekarza POZ na temat raka prostaty oraz szczeglna uwaga powicona pacjentom z grupy ryzyka zwiksza moliwoci podjcia radykalnego leczenia, ktre daje szans penego wyleczenia.

Selen lub witamina C, podawane osobno lub razem,

nie chroniy przed rakiem stercza w badaniach SELECT, obejmujcych 35-tys. zdrowych mczyzn powyej 50 roku ycia. Rwnie suplemantacja wit. E lub C, w badaniach PHS obejmujcych 14 tys. lekarzy, nie obniay ryzyka raka stercza. Nie znaleziono zwizku midzy ryzykiem raka stercza a poziomem selenu w osoczu krwi, w badaniach EPIC. Gromadzone s dane przeciwnowotworowych waciowoci aktywnej formy witaminy D.

Wpyw bada przesiewowych na przeywalnoc nie zostaa udowodniona!!

-PSA i per rectum raz do roku u mczyzn > 50 r.. -gdy PSA > 4ng , to BAC

Normy PSA w zalenoci od wieku: - 2,5ng/ml do 4 roku ycia - 3,7 ng.ml do 54r - 4ng/ml do 59r - 5,4ng/ml do 64r - 6,6ng/ml do 74r

1. Onkologia Kliniczna tom 2 Kordek 2. Prostate Cancer Kenneth J. PientaK, H.Sandler,

Brent K.Hollenbeck, M.G. Sanda MD 3. Basic and clinical pharmacology - Chemioterapia nowotworw Katzung 4. Zdjcia ze slajdu 13 i 14 oraz dane z prezentacji multimedialnej Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii w ACK. (dr Elbieta Senkus-Konefka) 4. Pubmed publikacje