original article...

10
ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความหยาบผิว ของเรซินอะคริลิกเสริมฐานฟันเทียมแบบแข็ง Effect of Sodium Hypochlorite Solution on Surface Roughness of Hard Denture Relining Resin Acrylic บุษบา ศราสิทธิ์สันติกุล 1 , ฤดีรัตน์ กัลยาณภาคย์ 2 , กุลภพ สุทธิอาจ 3 1 โรงพยาบาลพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์ 2 โรงพยาบาลท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี 3 ภาควิชาทันตกรรมประดิษฐ์ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ Butsaba Sarasitsantikul 1 , Reudeerat Kunlayanapark 2 , Kullapop Suttiat 3 1 Payuha Khiri Hospital, Nakhon Sawan 2 Thayang Hospital, Petchaburi 3 Department of Prosthodontics, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University ชม. ทันตสาร 2557; 35(2) : 105-114 CM Dent J 2014; 35(2) : 105-114 บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของสารละลายโซเดียม ไฮโปคลอไรท์ ความเข้มข้นร้อยละ 1 โดยปริมาตร ต่อความ หยาบผิวของเรซินอะคริลิกเสริมฐานฟันเทียมแบบแข็ง วัสดุและวิธีการ: สร้างชิ้นตัวอย่าง ขนาด 15x15x3 มิลลิเมตร จากวัสดุเสริมฐานฟันเทียมเรซินอะคริลิกแบบ แข็งชนิดก่อตัวด้วยปฏิกิริยาเคมี (โทกูยามา รีเบส ทู ฟาสต์) จ�านวน 22 ชิ้น สุ่มแบ่งตัวอย่างเป็นกลุ่มควบคุม (n=11) และกลุ่มทดลอง ( n=11) เลือกตัวอย่างกลุ่มละ10 ชิ ้น ส�าหรับทดสอบความหยาบผิว และ 1 ชิ้น ส�าหรับการศึกษา พื้นผิวด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนชนิดส่องกราด แช่ ชิ้นตัวอย่างกลุ่มควบคุมในน�้ากลั่นชนิดไม่มีอิออน 90 ครั้ง ครั้งละ 10 นาที แช่ตัวอย่างกลุ่มทดลองในสารละลาย 1% โซเดียมไฮโปคลอไรท์ 90 ครั้ง ครั้งละ 10 นาที วัดค่าความ หยาบผิว (Ra, µm) ก่อนและหลังการแช่ ค�านวณค่าร้อยละ Abstract Objective: To study the effect of 1% sodium hypochlorite (NaOCl) solution on the surface roughness of hard denture relining resin acrylic Methods: Twenty two specimens (15x15x3 mm.) were fabricated from chemical cured hard denture relining material (Tokuyama Rebase II Fast) and randomly divided into the control (n =11) and the test group (n = 11). Ten specimens from each group were selected for surface rough- ness testing and one remaining was prepared for surface study by scanning electron microscope. The control group was immersed 10 minutes in de- ionized water for 90 cycles and the test group was immersed 10 minutes in 1% NaOCl solution for 90 Corresponding Author: กุลภพ สุทธิอาจ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควิชาทันตกรรมประดิษฐ์ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 50200 Kullapop Suttiat Assist. Professor, Department of Prosthodontics, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University 50200, Thailand E-mail: [email protected] บทวิทยาการ Original Article

Upload: others

Post on 27-Jun-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ผลของสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรทตอความหยาบผวของเรซนอะครลกเสรมฐานฟนเทยมแบบแขง

Effect of Sodium Hypochlorite Solution on Surface Roughness of Hard Denture Relining Resin Acrylic

บษบา ศราสทธสนตกล1, ฤดรตน กลยาณภาคย2, กลภพ สทธอาจ3

1โรงพยาบาลพยหะคร จงหวดนครสวรรค2โรงพยาบาลทายาง จงหวดเพชรบร

3ภาควชาทนตกรรมประดษฐ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมButsaba Sarasitsantikul1, Reudeerat Kunlayanapark2, Kullapop Suttiat3

1Payuha Khiri Hospital, Nakhon Sawan2Thayang Hospital, Petchaburi

3Department of Prosthodontics, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University

ชม. ทนตสาร 2557; 35(2) : 105-114CM Dent J 2014; 35(2) : 105-114

บทคดยอ วตถประสงค: เพอศกษาผลของสารละลายโซเดยม

ไฮโปคลอไรท ความเขมขนรอยละ 1 โดยปรมาตร ตอความ

หยาบผวของเรซนอะครลกเสรมฐานฟนเทยมแบบแขง

วสดและวธการ: สรางชนตวอยาง ขนาด 15x15x3

มลลเมตร จากวสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะครลกแบบ

แขงชนดกอตวดวยปฏกรยาเคม (โทกยามา รเบส ท ฟาสต)

จ�านวน 22 ชน สมแบงตวอยางเปนกลมควบคม (n=11)

และกลมทดลอง (n=11) เลอกตวอยางกลมละ10 ชน

ส�าหรบทดสอบความหยาบผว และ 1 ชน ส�าหรบการศกษา

พนผวดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนชนดสองกราด แช

ชนตวอยางกลมควบคมในน�ากลนชนดไมมอออน 90 ครง

ครงละ 10 นาท แชตวอยางกลมทดลองในสารละลาย 1%

โซเดยมไฮโปคลอไรท 90 ครง ครงละ 10 นาท วดคาความ

หยาบผว (Ra, µm) กอนและหลงการแช ค�านวณคารอยละ

Abstract Objective: To study the effect of 1% sodium

hypochlorite (NaOCl) solution on the surface

roughness of hard denture relining resin acrylic

Methods: Twenty two specimens (15x15x3

mm.) were fabricated from chemical cured hard

denture relining material (Tokuyama Rebase II

Fast) and randomly divided into the control (n

=11) and the test group (n = 11). Ten specimens

from each group were selected for surface rough-

ness testing and one remaining was prepared for

surface study by scanning electron microscope.

The control group was immersed 10 minutes in de-

ionized water for 90 cycles and the test group was

immersed 10 minutes in 1% NaOCl solution for 90

Corresponding Author:

กลภพ สทธอาจผชวยศาสตราจารย ภาควชาทนตกรรมประดษฐ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 50200

Kullapop SuttiatAssist. Professor, Department of Prosthodontics, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University 50200, ThailandE-mail: [email protected]

บทวทยาการOriginal Article

Page 2: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014106

ความแตกตางความหยาบผวกอนและหลงทดลอง วเคราะห

ขอมลดวยสถตทดสอบ ท-เทสต (α =0.05)

ผลการทดลอง: รอยละความแตกตางของคาเฉลย

ความหยาบผวกอนและหลงทดลองของกลมควบคมและ

กลมทดลอง ไมแตกตางอยางมนยส�าคญ (p=0.087)

สรปผล: การฆาเชอฟนเทยมโดยการแชในสารละลาย

1% โซเดยมไฮโปคลอไรท ครงละ 10 นาท ไมสงผลตอ

ความหยาบผวของวสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะครลก

แบบแขงชนดบมดวยปฏกรยาเคม

ค�าส�าคญ: ความหยาบผว โซเดยมไฮโปคลอไรทความเขม

ขนรอยละ 1 วสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะครลกแบบแขง

ชนดกอตวดวยปฏกรยาเคม

cycles. The surface roughness (Ra, µm) were test-

ed before and after immersion. The percentage of

mean surface roughness change for each specimen

of control group and test group was calculated. The

data was analyzed using t-test (α = 0.05)

Result: The percentage of mean surface

roughness change of the control and the test group

was not significantly different (p=0.087).

Conclusions: Denture disinfection by 10 min-

utes immersion in 1% NaOCl did not adversely

affect the surface roughness of chemical cured hard

relining material.

Keywords: Surface roughness, 1% Sodium hy-

pochlorite, Chemical cured hard denture relining

material

บทน�า การดแลสขภาพชองปากภายหลงใสฟนเทยมเปนขน

ตอนส�าคญทมผลตอความส�าเรจในระยะยาวของการรกษา

ทางทนตกรรมประดษฐ จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา

รปแบบการท�าความสะอาดฟนเทยมแบงไดเปน 3 กลม คอ

การท�าความสะอาดดวยวธเชงกล เชน การขดดวยแปรง การ

ท�าความสะอาดดวยสารเคม เชน การแชในสารละลายโซเดยม

ไฮโปคลอไรท (sodium hypochlorite) สารละลายกลตา-

ราลดไฮด (glutaraldehyde) หรอสารละลายคลอเฮกซดน

กลโคเนต (Chlohexidine gluconate) ฯลฯ และการท�าความ

สะอาดดวยวธเชงกลรวมกบการใชสารเคม(1-7) จากการศกษา

ทผานมาพบวา การท�าความสะอาดฟนเทยมโดยการขดดวย

แปรงรวมกบน�าสะอาดหรอสบเปนวธการท�าความสะอาด

ฟนเทยมทมประสทธภาพ(8,9) แตส�าหรบผปวยบางกลมทม

ขอจ�ากดทางกายภาพ เชน ผปวยสงอาย ผปวยทมปญหา

ในการควบคมหรอเคลอนไหวกลามเนอมอ หรอผปวยท

ตองไดรบการดแลจากผอน เชน ผปวยภาวะความจ�าเสอม

ผปวยทเปนอมพาต ฯลฯ การท�าความสะอาดฟนเทยมดวยวธ

แปรงชนฟนเทยมเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอ ในกรณน

การแชฟนเทยมในสารเคมรวมกบการแปรงชนฟนเทยมและ

เนอเยอชองปากชวยใหการดแลสขภาพชองปากท�าไดงายและ

มประสทธภาพเพมมากขน(10,11) พบวาสารละลายโซเดยม

ไฮโปคลอไรทมประสทธภาพในการฆาเชอรา เชอแบคทเรย

รวมทงสปอรบรเวณผวฟนเทยมดกวาสารละลายกลตาราล-

ดไฮดหรอสารละลายคลอเฮกซดนกลโคเนต ในขณะทน�าสม

สายช โซเดยมเปอรบอเรต และเมดฟท�าความส�าอาดฟนเทยม

ทมองคประกอบหลกเปนโซเดยมเปอรบอเรต ไมสามารถฆา

สปอรของเชอได(7)

จากการศกษาทผานมา พบวา ผ ปวยทใสฟนเทยม

รวมกบมภาวะอนามยชองปากไมดมโอกาสเกดภาวะปาก

อกเสบเหตฟนเทยมทสมพนธกบการตดเชอรากลมแคนดดา

(Candida-associated denture stomatitis) สงถง

รอยละ 67(12-14) นอกจากนนการตดเชอรากลมแคนดดา

ภายในชองปากยงเปนภาวะตดเชอทพบไดบอยในผปวยท

มความบกพรองของระบบภมคมกนรวมทงผ ปวยสงอาย

ทมรางกายออนแอ(15,16) โดยการตดเชอรากลมแคนดดา

ภายในชองปากสมพนธกบปจจยแวดลอมหลายประการ

เชน พฤตกรรมการการดแลอนามยชองปากและการท�าความ

สะอาดฟนเทยม(17) ความแนบสนทและเสถยรภาพระหวาง

ฐานฟนเทยมกบเนอเยอรองรบ รวมทงลกษณะทางกายภาพ

Page 3: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014107

ของเรซนอะครลกทใชสรางฐานฟนเทยม พบวาผวของเรซน

อะครลกทมรพรนและขรขระเปนปจจยสงเสรมใหเชอรารวม

ทงแผนคราบจลนทรยยดเกาะและสะสมบนผวฟนเทยมไดด

ขน นอกจากนนรพรนภายในเนอเรซนอะครลกยงเปนทหลบ

ซอนและสะสมเชอจลชพอกดวย(8,9)

Abelson(3) แนะน�าวา สารเคมทเหมาะสมส�าหรบ

ท�าความสะอาดฟนเทยม ควรเปนสารเคมทหาซอหรอจด

เตรยมไดงาย ราคาถก ขนตอนการใชงานไมยงยาก สามารถ

ก�าจดคราบสรวมทงคราบสารอนทรยและสารอนนทรยทตด

อยบนผวฟนเทยม ไมกอใหเกดความเสยหายตอวสดทใช

สรางฟนเทยม ไมเปนพษตอผ ใช สามารถแทรกซมเขาไปใน

รองและซอกของชนฟนเทยมไดด อกทงควรมฤทธฆาทงเชอ

แบคทเรยและเชอรา

สารท�าความสะอาดฟนเทยมทมจ�าหนายในทองตลาด

แบงตามชนดของสารเคมทเปนองคประกอบไดเปน 5 กลม

คอ กลมอลคาไลนเปอรออกไซด (Alkaline peroxide) กลม

อลคาไลนไฮโปคลอไรท (Alkaline hypochlorite) กลม

เอนไซม กลมกรด และกลมน�ายาบวนปาก พบวาสารท�าความ

สะอาดฟนเทยมทไดรบความนยมอยางแพรหลาย ไดแก กลม

อลคาไลนเปอรออกไซดในรปของเมดฟ และกลมอลคาไลน

ไฮโปคลอไรททอยในรปของสารละลาย เนองจากสารเคมทง

สองชนดมขนตอนการใชงานไมยงยาก หาซอไดงาย ราคาถก

และสามารถแทรกซมเขาท�าความสะอาดไดทวทงพนผวชนฟน

เทยม(18) de Freitas Fernandes และคณะ(19) พบวา เมดฟ

ท�าความสะอาดฟนเทยมซงมองคประกอบพนฐานเปนอลคา

ไลนเปอรออกไซดทงชนดทมและไมมเอนไซมมประสทธภาพ

ในการก�าจดเชอรากลมแคนดดาเพยงรอยละ 51-72 ขนกบ

ชนดของเชอและชนดของเรซน อะครลก ในขณะทสารละลาย

โซเดยมไฮโปคลอไรทความเขมขนตงแตรอยละ 0.5 สามารถ

ก�าจดเชอไดทงหมดโดยไมขนกบชนดของเชอหรอชนดของ

เรซนอะครลก Paravina และคณะ(20) พบวา การแชฟนเทยม

เรซนอะครลกในสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรทความเขม

ขนรอยละ 1 โดยปรมาตร นาน 10 นาท สามารถลดจ�านวน

เชอจลชพบนผวฟนเทยมไดอยางมนยส�าคญ Budtz-Jor-gensen (4) แนะน�าวา ผปวยทมภาวะบกพรองของระบบ

ภมคมกนควรท�าความสะอาดฟนเทยมโดยการแชฟนเทยมใน

สารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรทรวมกบการท�าความสะอาด

ฟนเทยมตามปกต แมมการศกษายนยนวา การท�าความ

สะอาดฟนเทยมโดยวธแชฟนเทยมในสารละลายโซเดยม

ไฮโปคลอไรทเปนวธท�าความสะอาดฟนเทยมทมประสทธภาพ

ในการก�าจดคราบสและเชอจลชพทสะสมอย บนผวฟน

เทยม(20) แต Felton และคณะ(21) กลาววา การแชชนฟน

เทยมในสารละลายสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรทอาจกอให

เกดการเปลยนแปลงความแขงผว (surface hardness) หรอ

ความหยาบผว (surface rouhgess) ซงสมพนธกบความแขง

แรงและการสะสมเชอจลชพบรเวณผวของวสดทใชสรางฟน

เทยม จากเหตผลทกลาวมาขางตน ผวจยจงตองการศกษา

ผลของสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท ความเขมขนรอย

ละ 1 ตอความหยาบผวของเรซนอะครลก โดยการวจยครงน

สนใจศกษาผลทเกดขนกบวสดรซนอะครลกทใชส�าหรบเสรม

ฐานฟนเทยม เนองจากในขนตอนการทบทวนวรรณกรรม

พบวามการศกษาเพยงเลกนอยเกยวกบผลตอวสดชนดน คณะ

ผวจยหวงวาผลการศกษาครงนสามารถน�ามาเปนขอมลเบอง

ตนส�าหรบการใหค�าแนะน�าผปวยเกยวกบการท�าความสะอาด

ฟนเทยมทไดรบการเสรมฐานดวยวสดเสรมฐานเรซนอะครลก

แบบแขง โดยมสมมตฐานการวจยวา รอยละของคาความแตก

ตางของความหยาบผวของเรซนอะครลกเสรมฐานฟนเทยม

แบบแขงกอนและหลงแชในสารละลายโซเดยมไฮโปตลอไรท

ความเขมขนรอยละ 1 นาน 10 นาท จ�านวน 90 รอบ ไม

แตกตางอยางมนยส�าคญเมอเทยบกบคารอยละความตาง

ของคาความหยาบผวของเรซนอะครลกเสรมฐานฟนเทยม

แบบแขงกอนและหลงแชในน�ากลนชนดไมมอออน นาน 10

นาท จ�านวน 90 รอบ

วสดอปกรณและวธการ งานวจยครงนเลอกใชผลตภณฑเสรมฐานฟนเทยม

โทกยามา รเบส ท (Tokuyama Rebase II Fast, Tukuyama dental Corp.,Tokyo, Japan) เปนตวแทนวสดเสรมฐานฟน

เทยมเทยมเรซนอะครลกแบบแขงชนดกอตวดวยปฏกรยา

เคม เนองจากเปนวสดเสรมฐานฟนเทยมทใช ในคลนกภาค

วชาทนตกรรมประดษฐ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลย

เชยงใหม โดยรายละเอยดของวสดแสดงในตารางท 1

Page 4: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014108

การเตรยมชนตวอยาง สรางชนตวอยางรปสเหลยมจตรส ขนาด 15x15x3 มม.

(รปท 1 ก) จ�านวน 22 ชน จากวสดเสรมฐานฟนเทยมโทกยา

มา รเบส ท โดยผสมวสดตามอตราสวนทบรษทผผลตก�าหนด

เทวสดทผสมแลวลงในแบบหลอซลโคนทเตรยมไว วางแผน

แกวผวเรยบทบบนผวเรซนอะครลกเพอใหผวหนาของแผน

เรซนอะครลกเรยบเสมอกน แชแบบหลอในน�ากลนอณหภม

50 องศาเซลเซยส ภายใตแรงดน 2.5 บาร นาน 7 นาท แกะ

ชนตวอยางออกจากแบบหลอซลโคน แชชนตวอยางทเตรยม

ไดในสารละลายเรซนฮารดเดนเนอร ท (Resin Hardener II, Tokuyama dental Corp., Japan) นาน 3 นาท ตามค�า

แนะน�าของบรษทเพอใหวสดแขงตวเตมท ตดแตงอะครลก

สวนเกนบรเวณขอบโดยรอบดวยหวกรอคารไบด ตรวจสอบ

ความสมบรณบรเวณผวชนตวอยางดานทสมผสกบแผนแกว

ผวเรยบดวยกลองจลทรรศน (Olympus SZX7, Olym-pus Corp., Tokyo, Japan) ทก�าลงขยาย 25 เทา เลอก

เฉพาะชนตวอยางทไมมต�าหนบรเวณพนผว ไมมรอยแตก

ราว หรอฟองอากาศในเนอวสด (รปท 1 ข) แชชนตวอยางท

ผานการคดเลอกในน�ากลนอณหภม 37 องศาเซลเซยส นาน

48 ชวโมง เพอก�าจดมอนอเมอรสวนเกนในเนอวสด ขดผว

ชนตวอยางดานทสมผสกบแผนแกวผวเรยบดวยเครองขด

ผววสด (MoPao 160E, Laizhou Weiyi Experiment Machine Manufacturing Co.,Ltd., Shandong, China) รวมกบกระดาษทรายเบอร 600 800 1000 และ 1200 ตาม

ล�าดบ โดยวางผวตวอยางดานทตองการขดลงบนแทนหมน

ของเครองขด ซงหมนในทศทางเดยวดวยความเรวคงท 300

รอบตอนาท รวมกบมน�าหลอบรเวณชนงานตลอดเวลา ใชใบ

มดบากแบงผวชนตวอยางดานขดเรยบออกเปน 3 สวน กวาง

สวนละ 5 มลลเมตร เพอสรางบรเวณทดสอบความหยาบผว

สามบรเวณตอตวอยางหนงชน (รปท 1 ค) ตรวจสอบความ

สมบรณของผวตวอยางดานขดเรยบดวยกลองจลทรรศน ท

ก�าลงขยาย 25 เทา เลอกเฉพาะชนตวอยางทมผวเรยบ ไมม

ฟองอากาศ รอยราวหรอแตก ลางท�าความสะอาดชนตวอยาง

ดวยเครองลางความถสง (Transsonic T700, Elma GmbH

ตารางท 1 วสดเสรมฐานฟนเทยมแบบแขงชนดกอตวดวยปฏกรยาเคม

Table 1 Hard chemical cured denture relining materialproduct composition Powder/liquid

ratio (g./ml.)

Setting time

(min)

Manufacturer Lot. No.Liquid Powder

Tokuyama

Rebase II Fast

MAOP1,

1,6-HDMA2

PEMA3 18/12 7 Tokuyama

dental/ Japan

010E00

1 = methacryloyl oxyethyl propionate

2 = 1,6-hexanediol dimethacrylate

3 = poly(ethyl methacrylate)

รปท 1 การเตรยมชนตวอยาง

Figure 1 specimen preparation

ก. ชนตวอยางวสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะครลก

ชนดกอตวดวยปฏกรยาเคม (โทกยามา รเบส ท ฟาสต)

ขนาด 15x15x3 มลลเมตร

ข. ภาพจากกลองจลทรรศนทก�าลงขยาย 25 เทา แสดง

ผวชนตวอยางทน�ามาทดสอบ

ค. การแบงพนผวดานขดเรยบของชนตวอยางออกเปน

3 สวนเทาๆ กน (5x15x3 มลลเมตร)

ก. A 15x15x3 mm. chemical cured resin acrylic denture relining material specimens (Tokuyama Re-base II Fast) ข. A photograph from light microscope (25x) show surface of specimen ค. Dividing the polished surface of each speci-men into three equal parts (5x15x3 mm.)

Page 5: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014109

& Co KG, Singen, Germany) รวมกบน�ากลนชนดไมม

อออน นาน 1 นาท เกบตวอยางทเตรยมไดในน�ากลนชนดไม

มอออนจนกวาจะน�าชนตวอยางไปทดสอบ

การแบงกลมตวอยาง สมแบงชนตวอยางออกเปน 2 กลม ตามชนดของสาร

ทใชแชชนตวอยาง คอ กลมควบคม: แชน�ากลน และกลม

ทดลอง: แชสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท ความเขมขน

รอยละ 1 โดยปรมาตร กลมละ 11 ชน โดยแตละกลมประกอบ

ดวย ตวอยางส�าหรบการทดสอบคาความหยาบผว กลมละ

10 ชน และตวอยางส�าหรบการศกษาลกษณะพนผวดวย

กลองจลทรรศนอเลกตรอนชนดสองกราดทก�าลงขยาย 2,000

เทา กลมละ 1 ชน

การวดคาความหยาบผว วดคาความหยาบผวของตวอยางกลมควบคมและกลม

ทดลองกอนการทดสอบดวยเครองวดความหยาบละเอยดผว

วสด (Surtronic3+, Taylor Hobson Limited, Leices-ter, England) ทมขนาดเสนผานศนยกลางของปลายเขมวด

(stylus) เทากบ 5 ไมโครเมตร ก�าหนดความเรวในการ

เคลอนเขมวด 1 มลลเมตร/วนาท ระยะการวด 4 มลลเมตร

ตอต�าแหนง โดยการวดคาความหยาบผวแตละครงท�าในแตละ

บรเวณทแบงไว (รปท 2) ก�าหนดใหแนวการเคลอนเขมวดเพอ

วดคาความหยาบผวกอนการทดลองหางจากแนวเสนแบงพน

ผวชนตวอยาง 2 มลลเมตร และมจดเรมหางจากขอบลางของ

ชนตวอยาง 2 มลลเมตร (แนวเสนประบางในรปท 2) วดคา

ความหยาบผวตวอยางละ 3 ครง แลวน�ามาหาคาเฉลยความ

หยาบผวส�าหรบตวอยางแตละชน

แชตวอยางกล มควบคมในน�ากลนชนดไมมอออนท

อณหภม 25 องศาเซลเซยส นานรอบละ 10 นาท และแช

ชนตวอยางกลมทดลองในสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท

ความเขมขนรอยละ 1 โดยปรมาตร ทอณหภม 25 องศา

เซลเซยส นานรอบละ 10 นาท เมอครบรอบ น�าชนตวอยาง

ขนจากสารละลาย ลางชนตวอยางดวยน�ากลนชนดไมมอออน

นาน 30 วนาท แลวน�าชนตวอยางกลบไปแชในสารละลาย

เดม ท�าขนตอนขางตนซ�าจนครบ 90 รอบ แลวจงวดคา

ความหยาบผวหลงการทดลองของตวอยางทงสองกลมดวย

เครองวดความหยาบละเอยดผว ทมขนาดเสนผานศนยกลาง

ของปลายเขมวด (stylus) เทากบ 5 ไมโครเมตร ก�าหนด

ความเรวในการเคลอนเขมวด 1 มลลเมตร/วนาท ระยะการ

วด 4 มลลเมตรตอต�าแหนง โดยการวดคาความหยาบผวแตละ

ครงจะท�าในแตละบรเวณทแบงไว ก�าหนดใหแนวการเคลอน

เขมวดเพอวดคาความหยาบผวกอนการทดลองหางจากแนว

เสนแบงพนผวชนตวอยาง 3 มลลเมตร เพอไมใหแนวเคลอน

เขมวดซ�ากบแนวเคลอนเขมเพอวดคาความหยาบผวกอนการ

ทดลอง โดยมจดเรมตนหางจากขอบลางของชนตวอยาง 2

มลลเมตร เชนเดยวกบจดเรมตนในการวดกอนการทดลอง

(แนวเสนประทบในรปท 2) วดคาความหยาบผวตวอยางละ

3 ครง แลวน�ามาหาคาเฉลยความหยาบผวส�าหรบตวอยาง

แตละชน ค�านวณคารอยละความแตกตางของคาเฉลยความ

หยาบผวกอนและหลงการทดลองของกลมควบคมและกลม

ทดลอง จากสมการ ((A-B)/B)x100 เมอ A แทน คาเฉลย

ความหยาบผวหลงทดลอง B แทน คาเฉลยความหยาบผว

กอนการทดลอง วเคราะหคารอยละความตางของความหยาบ

รปท 2 การวดคาความหยาบผวดวยเครองทดสอบความ

หยาบผวพรอไฟโลมเตอร

Figure 2 surface roughness measurement by pro- filometer

ก. ต�าแหนงการวดความขรขระผวกอนและหลงการแช

ข. การทดสอบความหยาบผวดวยเครองทดสอบความ

หยาบละเอยดผววสด

ก. The location for surface roughness measuring before and after immersion

ข. Surface roughness testing by profilometer

Page 6: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014110

ผวกอนและหลงทดลองทค�านวณไดดวยสถตทดสอบ ท เทสต

(t-test) ทระดบความนาเชอถอรอยละ 95

การวเคราะหทางสถต วเคราะหคารอยละความแตกตางความหยาบผวกอน

และหลงทดลองทค�านวณไดดวยสถตทดสอบ ท-เทสต (in-dependent t-test) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 โดยใช

โปรแกรมวเคราะหสถต เอสพเอสเอส ส�าหรบวนโดว รน 16

(SPSS for Windows, Version 16.0. Chicago, SPSS Inc.) ก�าหนดสมมตฐานในการทดสอบ คอ รอยละความแตก

ตางของความหยาบผวของวสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะคร

ลกชนดกอตวดวยปฏกรยาเคมกอนและหลงแชชนตวอยางใน

น�ากลนชนดไมมอออนจ�านวน 90 รอบ ไมแตกตางอยางมนย

ส�าคญทางสถต ทระดบความเชอมนรอยละ 95 เมอเทยบกบ

รอยละความแตกตางของความหยาบผวของวสดเสรมฐานฟน

เทยมเรซนอะครลกชนดกอตวดวยปฏกรยาเคมกอนและหลง

ตารางท 2 คาเฉลยความหยาบผว (ไมโครเมตร) และรอยละความตางของการเปลยนแปลงคาความหยาบผว

Table 2 Mean surface roughness (µm) and the percentage of surface roughness changes Group Surface roughness (before immersion) Surface roughness (after 90 cycles of

immersion) % Surface roughness

ChangeNo. measurement Mean

(µm)measurement Mean

(µm)1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rdControl group

1 0.24 0.32 0.24 0.27 0.34 0.24 0.24 0.27 0.02 0.36 0.26 0.32 0.31 0.26 0.26 0.28 0.27 14.83 0.3 0.26 0.24 0.27 0.26 0.22 0.18 0.22 22.74 0.3 0.28 0.36 0.31 0.28 0.3 0.26 0.28 10.75 0.32 0.3 0.28 0.30 0.28 0.28 0.26 0.27 11.16 0.34 0.32 0.30 0.32 0.26 0.26 0.24 0.25 28.07 0.30 0.28 0.28 0.29 0.24 0.20 0.28 0.24 20.88 0.26 0.30 0.28 0.28 0.24 0.28 0.24 0.25 12.09 0.28 0.20 0.24 0.24 0.24 0.22 0.24 0.23 4.3

10 0.28 0.26 0.18 0.24 0.24 0.26 0.16 0.22 9.1Test group

1 0.32 0.28 0.28 0.29 0.28 0.28 0.26 0.27 7.42 0.22 0.26 0.28 0.25 0.26 0.32 0.34 0.31 19.43 0.32 0.34 0.42 0.36 0.34 0.34 0.32 0.33 9.14 0.26 0.28 0.3 0.29 0.26 0.3 0.32 0.29 0.05 0.32 0.24 0.3 0.29 0.24 0.24 0.26 0.25 16.06 0.24 0.26 0.24 0.25 0.22 0.26 0.24 0.24 4.27 0.3 0.28 0.32 0.29 0.3 0.32 0.26 0.29 0.08 0.28 0.3 0.26 0.28 0.22 0.26 0.24 0.24 16.79 0.32 0.3 0.32 0.31 0.32 0.32 0.3 0.31 0.0

10 0.3 0.22 0.28 0.27 0.18 0.24 0.28 0.23 17.4

แชในสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรทความเขมขนรอยละ 1

นาน 10 นาท จ�านวน 90 รอบ

ผลการทดลอง ขอมลคาความหยาบผวของการวดแตละครง คาเฉลย

ความหยาบผวทค�านวณไดของตวอยางแตละชนในกล ม

ควบคมและกลมทดลองทงกอนและหลงการทดลอง รวมทง

คารอยละของความแตกตางความหยาบผวกอนและหลงการ

ทดลอง แสดงในตารางท 2

เมอวเคราะหคาเฉลยคารอยละความตางของความหยาบ

ผวกอนและหลงการทดลอง ดวยสถตทดสอบ ท-เทสต ท

ระดบความเชอมนรอยละ 95 พบวา คารอยละความตางของ

ความหยาบผวของชนตวอยางกลมควบคมและกลมทดลอง

กอนและหลงการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส�าคญ

(p = 0.08) จงพจารณายอมรบสมมตฐานการวจย

Page 7: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014111

เมอศกษาภาพถายจากกลองจลทรรศนชนดสองกราด

ทก�าลงขยาย 2,000 เทา พบวา พนผวตวอยางของกลม

ควบคมหลงการทดลองมรพรนขนาดเสนผานศนยกลางนอย

กวา 10 ไมโครเมตร กระจายอยในเนอวสดจ�านวนมากกวา

เมอเทยบกบพนผวตวอยางกอนการทดลอง (รปท 3 ก) สวน

พนผวตวอยางของกลมทดลองพบวา ลกษณะพนผวกอนและ

หลงทดลองมลกษณะใกลเคยงกน คอ มรองตนๆ กระจาย

อยทวไป รวมกบมรพรนขนาดเลกกวา 10 ไมครอน ในบาง

บรเวณ (รปท 3 ข)

สรปและวจารณ การทดลองครงน พบวา รอยละความแตกตางของความ

หยาบผวของวสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะครลกแบบแขง

โทกยามา รเบส ท ฟาสต กอนและหลงแชในน�ากลน นานครง

ละ 10 นาท จนครบ 90 รอบ ไมแตกตางอยางมนยส�าคญทาง

สถต (p >0.05) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 เมอเทยบกบ

คาเฉลยความหยาบผวของวสดเสรมฐานฟนเทยมเรซนอะค

รลกแบบแขงโทกยามา รเบส ท ฟาสต กอนและหลงแชใน

สารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท ความเขมขนรอยละ 1 นาน

ครงละ 10 นาท จนครบ 90 รอบ จากการศกษาของ Fer-nandes และคณะ(22) พบวา คาเฉลยความหยาบผวของฐาน

ฟนเทยมเรซนอะครลกชนดบมดวยคลนไมโครเวฟและชนด

บมดวยความรอน มคาเพมขนหลงแชในสารละลายโซเดยม

ไฮโปคลอไรทความเขมขนรอยละ 1 เปนเวลา 30 นาท และคา

ความหยาบผวจะลดลงจนไมแตกตางจากคาเฉลยความหยาบ

ผวกอนการทดสอบหลงแชครบ 60 นาท โดยปรากฏการณดง

กลาววาเปนผลมาจากโมเลกลของน�าในสารละลายทใชแชชน

ตวอยางแทรกเขาไปในพอลเมอรโมเลกลบรเวณผวหนา ท�าให

ผวพอลเมอรถกท�าลาย วสดจงมความขรขระบรเวณพนผว

เพมขน เมอกระบวนการดงกลาวด�าเนนตอไป รองขรขระ

บรเวณผวจะขยายกวางมากขน ประกอบกบบรเวณยอดของ

รอยขรขระอาจสกหรอแตกหก ผววสดจงเรยบขนเมอเพม

ระยะเวลาแชใหนานขน Yiu และคณะ(23) กลาววา โดยทวไป

เมอพอลเมอรอยในสภาพแวดลอมทมน�าเปนองคประกอบ

โมเลกลของน�าซงถกดดซมและแทรกอยระหวางสายพอลเม

อร จะท�าหนาทเปนพลาสตไซเซอร (plasticizer) ในเนอ

วสดและถางสายโซพอลเมอรใหแยกหางจากกน สงผลให

คาอณหภมเปลยนสภาพแกว (glass transition tempera-ture; Tg) ของวสดมคาลดลง นอกจากนนกลไกการเคลอนท

เขาและออกซ�าๆ กนของโมเลกลน�าจากกระบวนการดดและ

คายน�า (sorption/desorption) ยงกอใหเกดความเครยด

(stress) และความเคน (strain) ในเนอวสดซงสมพนธกบ

การเกดรอยราวขนาดเลก (microcrack) บรเวณผวของ

พอลเมอร นอกจากนนยงพบวากระบวนการเสอมสภาพ

เนองจากปฏกรยาไฮโดรไลซส (hydrolytic degradation)

ซงตดหมเอสเทอรออกจากสายพอลเมอรหลกและท�าใหสาย

โซพอลเมอรหลกเสยหายกเปนอกหนงปจจยส�าคญทท�าให

พอลเมอรเกดการเสอมสภาพ เปนไปไดวาปจจยทท�าใหผล

การศกษาครงนแตกตางจากการศกษาของ Fernandes และ

คณะ(22) และ Yiu และคณะ(23) คอ สารเชอมไขว (cross linking agent) ทบรษทผผลตเตมลงไปในพอลเมอร ซง

ในทนคอโมเลกลของ 1,6 เฮกเซนไดออล ไดเมทาครเลต

เนองมาจาก Arima และคณะ(24,25) อธบายวา สารเชอมไขว

ทเตมลงไปในพอลเมอรชวยลดการดดน�าเขาสวสด ท�าให

กระบวนการท�าลายพอลเมอรทเกยวของกบโมเลกลน�าจาก

สภาวะแวดลอมลดบทบาทและความรนแรงลง นอกจากนน

รปท 3 ภาพถายจากกลองจลทรรศนชนดสองกราด

(SEM) ทก�าลงขยาย 2,000 เทา แสดงพนผว

ของลมควบคม (ก) กบกลมทดลอง (ข) เปรยบ

เทยบกอนและหลงการทดลอง

Figure 3 the photographs from scanning electron microscope (SEM) at 2000x show surfaces of control group (ก) and test group (ข) com-pared between before and after experiment

Page 8: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014112

Machado และคณะ(26) ระบวา การลดลงของมอนอเมอร

ทเหลอคางจากปฏกรยากอตวของเรซนอะครลกภายหลงแช

ในสารละลายทมน�าเปนตวท�าละลาย สงผลใหคาความแขง

ผว (surface hardness) ของเรซนอะครลกเพมขน เนองจาก

มอนอเมอรบางสวนถกละลายและหลดออกสสภาวะแวดลอม

ท�าใหมอนอเมอรคงคางในเรซนอะครลกซงท�าหนาทเปน

พลาสตกไซเซอรภายในโมเลกลของพอลเมอรลดจ�านวนลง

คาความแขงผวของเรซนอะครลกจงมคาเพมขน พนผววสด

จงทนทานตอการเสอมสภาพเนองจากสภาวะแวดลอมเพม

ขน (27-31) เปนไปไดวาการแชชนตวอยางในน�ากลน เปนเวลา

48 ชวโมงกอนทดสอบและการเกบตวอยางในน�ากลนระหวาง

รอทดสอบชนงาน รวมทงขนตอนการแชตวอยางในสารละลาย

ทมน�าเปนตวท�าละลายและการลางชนตวอยางดวยน�ากลน

ระหวางรอบการแชแตละครง ชวยเจอจางและลดปรมาณมอ

นอเมอรคงคางในเนอวสด และเปนอกหนงเหตผลทอธบาย

ผลการศกษาครงน

คณะผวจยเหนวา ในการศกษาครงตอไปควรศกษาคา

ความหยาบผวและลกษณะพนผวของชนตวอยางแยกแตละ

ชวงเวลาการแชชนตวอยางเพอทดสอบวาการเปลยนแปลง

ทเกดขนแตละชวงเหมอนหรอตางกนอยางไร และควรขยาย

ระยะเวลาการศกษาใหนานขนเพอศกษาผลในระยะยาวของ

การแชชนตวอยางในสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท ความ

เขมขนรอยละ 1 โดยปรมาตร เพอฆาเชอและท�าความสะอาด

ฟนเทยม

ภายใตขอจ�ากดของการศกษา สรปไดวา การแชสาร

ละลายโซเดยมไฮโปคลอไรท ความเขมขนรอยละ 1 นานครง

ละ 10 นาท จ�านวน 90 รอบ ซงในการศกษาครงนใชแทนการ

การแชฟนเทยมเพอฆาเชอบนผวฟนเทยมเปนเวลา 90 วน ไม

สงผลตอคารอยละความแตกตางของความหยาบผวของวสด

เสรมฐานฟนเทยมเรซนอะครลกแบบแขง โทกยามา รเบส ท

ฟาสต อยางมนยส�าคญทางสถต

เอกสารอางอง1. Odman PA. The effectiveness of an enzyme-con-

taining denture cleanser. Quintessence Int 1992;23:187-90.

2. Dill SS, Olshan AM, Goldner S, Brogdon C. comparison of the antimicrobial capability of an abrasive paste and chemical-soak denture cleansers. J Prosthet Dent 1988;60:467-70.

3. Abelson DC. Denture plaque and denture cleansers: review of the literature. Gerodontics 1985;1:202-6.

4. Budtz-Jorgensen E. Materials and methods for cleaning dentuers. J Prosthet Dent 1979;42:619-23.

5. de Freitas Fernandes FS, Pereira-Cenci T, da Silva WJ, Filho AP, Straioto FG, Del Bel Cury AA. Efficacy of denture cleansers on Candida SPP. biofilm formed on polyamide and poly-methyl methacrylate resins. J Prosthet Dent 2011;105:51-8.

6. Uludamar A, Özyeşil AG, Ozkan YK. Clinical and microbiological efficacy of three different treatment methods in the management of denture stomatitis. Gerodontology 2011;28:104-10.

7. da Silva FC, Kimpara ET, Mancini MN, Balducci I, Jorge AO, Koga-Ito CY. Effectiveness of six different disinfectants on removing five mi-crobial species and effects on the topographic characteristics of acrylic resin. J Prosthodont 2008;17:627-33.

8. Radford DR, Sweet SP, Challacombe SJ, Walter JD. Adherence of Candida albicans to denture-base materials with different surface finishes. J Dent 1998;26:577-83.

9. Verran J, Maryan CJ. Retention of Candida albi-cans on acrylic resin and silicone of different sur-face topography. J Prosthet Dent 1997;77:535-9.

10. Oizumi M, Suzuki T, Uchida M, Furuya J, Okamo-to Y. In vitro testing of a denture cleaning method using ozone. J Med Dent Sci 1998;45:135-9.

Page 9: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014113

11. Sarac D, Sarac YS, Kurt M, Yuzbasioglu E. The effectiveness of denture cleansers on soft den-ture liners colored by food colorant solutions. J Prosthodont 2007;16:185-91.

12. Arendorf TM, Walker DM. Denture stomatitis: a review. J Oral Rehabil 1987;14:217-27.

13. Webb BC, Thomas CJ, Willcox MD, Harty DW, Knox KW. Candida-associated denture stomati-tis. Aetiology and management: a review. Part 1. factors influencing distribution of canddia species in the oral cavity. Aust Dent J 1998;43:45-50.

14. Webb BC, Thomas CJ, Willcox MD, Harty DW, Knox KW. Cadida-assosiated denture stomatitis. Aetiology and management: a review. Part 2. Oral diseases cuased by candida species. Aust Dent J 1998;43(160-166).

15. Muzyka BC. Oral fungal infections. Dent Clin North Am 2005;49:49-65.

16. Zegarelli DJ. Fungal infections of the oral cavity. Otolaryngol Clin North Am 1993;26:1069-89.

17. Budtz-Jorgensen E. Etiology, pathogenesis, ther-apy and prophylaxis of oral yeast infections. Acta Odontol Scand 1990;48:61-9.

18. Nagamoto K, Tamamoto M, Hamada T. Evaluation of denture cleansers with and without enzyme against Candida albicans. J Prosthet Dent 1991; 66:792-5.

19. de Freitas Fernandes FS, Pereira-Cenci T, da Silva WJ, Filho AP, Straioto FG, Del Bel Cury AA. Efficacy of denture cleansers on Candida SPP. biofilm formed on polyamide and poly-methyl methacrylate resins. J Prosthet Dent 2011;105:51-8.

20. Paravina AC, Pizzolitto AC, Machado AL, Ver-gani CE, Giampaolo ET. An infection control protocol: effectiveness of immersion solutions to reduce the microbial growth on dental prostheses. J Oral Rehabil 2003;30:532-6.

21. Felton D, Cooper L, Duqum I, Minsley G. Evi-dence-based guidelines for the care and mainte-nance of complete dentures: a publication of the American College of Prosthodontists. J Prostho-dont 2011;20:S1-S12.

22. Fernandes F.H, Orsi I.A., Villabona C.A. Effects of the peracetic acid and sodium hypochlorite on the colour stability and surface roughness of the denture base acrylic resins polymerized by microwave and water bath methods. Gerodon-tology 2013;30:18-25.

23. Yiu CK, King NM, Pashley DH, Suh BI, Carval-ho RM, Carrilho MR, et al. Effect of resin hy-drophilicity and water storage on resin strength. Biomaterials 2004;25:5789-96.

24. Arima T, Murata H, Hamada T. properties of highly cross linked autopolymerizing reline acrylic resin. J Prosthet Dent 1995;73:55-9.

25. Arima T, Murata H, Hamada T. The effect of cross-linking agents on the water sorption and solubility characteristics of denture base resin. J Oral Rehabil 1996;23:476-80.

26. Machado AL, Breeding LC, Vergani CE, Perez LE DC. hardness and surface roughness of reline and denture base acrylic resins after repeated disinfection procedures. J Prosthet Dent 2009; 102:115-22.

27. Weaver RE, Goebel WM. Reactions to acrylic resin dental prostheses. J Prosthet Dent 1980; 43:138-42.

Page 10: Original Article ผลของสารละลายโซเดียมไฮโปคลอไรท์ต่อความ ...web1.dent.cmu.ac.th/cmdj/fulltext/fulltext_2558_35_2_362.pdf ·

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014114

28. Valltitu PK, Miettinen V, Alakkuijala P. Residual monomer content and its release into water from denture base materials. Dent Mater 1995;11:338-42.

29. Valltitu PK. The effect of surface treatment of denture acrylic resin on the residual monomer content and its release into water. Acta Odontol Scand 1996;54:188-92.

30. Braun KO, Mello JA, Rached RN, AA. DBC. Surface texture and some properties of acrylic resins submitted to chemical polishing. J Oral Rehabil 2003;30:91-8.

31. Urban VM, Machado AL, Oliveira RV, Vergani CE, Paravina AC, Cass QB. residual monomer of reline acrylic resins, effect of water-bath and microwave post polymerization treatments. Dent Mater 2007;23:363-8.